Frans Dille Prijs 2009

KUNSTPLATFORM KAPPA vzw
Een kunstenaarscollectief voor de regio Noord
Antwerpen, een platform voor individuele ont-
wikkeling met de kunstwereld als werkterrein.
(website:http://www.kappakunstplatform.be:
webmaster Guy)
KAPPA STUURGROEP
Voorzitter: Marc Maes
Kapelstraat 41 2040 Antwerpen 4
03 568 80 82
maesant@telenet.be
Secretariaat : André De Nys
Petunialaan 18 - 2950 Kapellen
03 605 36 93
denysandre@gmail.com
Jef Verwimp ( 03 664 19 06 )
Yolande Van de Weerd ( 03 665 23 17 )
Liliane Denayer ( 03 645 35 34 )
Nora Alaerts ( 0476 308 391 )
Erik Simons ( 03 568 79 27 )
Emile D’Hondt ( 03 664 65 37 )
Jeannine Geertsen ( 03 664 74 77 )
Peter Vossaert ( 03 664 74 77 )
Guy Renders ( 03 665 19 24 )
KAPPA ONTMOETINGSCENTRUM
Atelier DE VINUS - Vinusakker 86B - Hoogboom
Voor reservaties ; Jef Verwimp - 03 664 19 06
KAPPA FINANCIEEL
Onze bankrekening : 413 7203661 13
( IBAN-code : BE 08 4137 2036 6113
BIC-code : KREDBEBB,
Antwerpsesteenweg20,B2950 Kapellen )
p/a : Kunstplatform Kappa vzw - Emile D’Hondt
Ph. Spethstraat 187 - 2950 Kapellen
Lidgeld : 15 euro per kalenderjaar en per
correspondentie-adres ( ongeacht het aantal leden
op dat adres )
KAPPA - LETTER 10
e-mailadres: kappavzw@skynet.be
Eindredactie : Yolande en Emile
Redactieteam : alle leden van Kappa
Verzending : Nora Alaerts
Publicatie: Ons tijdschrift verschijnt zes maal / jaar
1/2 - 1/4 - 1/6 - 1/8 - 1/10 - 1/12 .
Elke publicatie moet de spreekbuis zijn voor ALLE
leden. Wilt U uw tentoonstelling of een andere
cultureel evenement aankondigen, schrijft U
cursiefjes of poëzie, of geeft U gewoon eens uw
mening over iets . . . alles moet kunnen ! ! !
Graag uw inbreng bij de eindredactie , ten laatste
14 dagen vóór de publicatiedatum.
Bij de cover:
Ingesloten vindt U de traditionele jaarlijkse
bankoverschrijving . Gans het jaar 2010 onze
Letter 10 lezen, plus deelnemen aan alle
activiteiten van Kunstplatform Kappa … uw
financiële bijdrage in onze werkingskosten
blijft ook dit jaar onveranderd :
Vijftien euro per correspondentieadres …
ongeacht het aantal leden welke op dat adres
wonen .
Voor de Kapellenaren onder onze leden: de
Jacobuscheques 2009 kunnen nog gebruikt
worden om uw lidgeld 2010 te betalen, tenminste
als U betaalt vóór 31 december 2009.
Voor de Nederlanders onder onze leden : gebruik
de IBAN code ( zie colofonblok ) voor een
internationale bankoverschrijving zonder extra
kosten.
In 2010 blaast KAPPA zijn vijftienjarige
oprichtingskaarsjes uit. Vieren we dit? Aan alle
KAPPA-leden om suggesties te maken. Laat het
ons weten !!!!!
Vergeet ook niet dat bij adreswijziging of
verandering van e-mail adres of telefoon, u dit
ook best aan ons laat weten.
Alles zenden aan kappavzw@skynet.be
Letter 10 editie 1/12/2009 -3-

Frans Dille Prijs 2009
In het prentenkabinet van het museum Plantin-Moretus in Antwerpen loopt nog tot nieuwjaar de
tentoonstelling “Frans Dille Prijs 2009”.
In de vorige editie van deze driejaarlijkse prijs voor grafiek behaalde ons Kappa-lid Sabine
Descamps de tweede prijs. En ook nu weer werd een werk van haar geselecteerd uit meer dan
200 inzendingen ( zie foto ).
Het geheel van de tentoonstelling is van hoogstaande kwaliteit.
Toegang = 6 euro, Gratis als je in Antwerpen woont.
De vaste museum-collectie is gedeeltelijk ook toegankelijk.
Frans Dille Prijs 2009
Prentenkabinet – Plantin-Moretus
Vrijdagmarkt 22-23 , Antwerpen
Nog tot 3 januari 2010
Dagelijks van 10u tot 17u.
"Té opgedrongen, té doelgericht,
zonder rekening te houden met het menselijk aspect"
Letter 10 editie 1/12/2009 -4-

Een kunstwerk leeft dankzij de vriendschap.
Het verruimt zich in de ogen van de ontvankelijke toeschouwer.
Het sterft op dezelfde wijze.
Daarom is het tonen van kunst een risicovolle onderneming.
( Mark Rothko )
vriend (IN) kunst
Dit is de titel van het Kappa-project dat nog tot 6 december te zien is
in ’t Oud Gemeentehuis in Kapellen.
Zaterdag en zondag : 11u – 17u.
En zoals stilaan gebruikelijk is er ook nu weer geen vernissage , maar een pittige finissage.
Alle Kappa leden, ook familie en vrienden zijn van harte welkom op 6 december om 16u in de
tentoonstellingsruimte.
André De Nys zal U de grootse Kappa-plannen voor 2010 toelichten, en naast een hapje en een drankje
trakteren we U ook op een kleine literaire happening van hoog niveau, waarbij Federico Garcia Lorca een
centrale plaats krijgt.
Ons schrijvend Kappa-lid Guy van Hoof houdt van Lorca, en dat wil hij graag met ons delen.
Lorca (1898 – 1938) schreef over de Andalusische boeren en zigeuners, over zijn ervaringen tijdens zijn
verblijf in New York, over zijn homofilie en natuurlijk niet in het minst over het terreur tijdens het Franco
regime in Spanje. Vele van zijn gedichten lezen als liedjesteksten en ze worden dan ook gretig gebruikt door
zangers en muzikanten.
De eigen diepe ziele-roerselen van Guy van Hoof hebben vooral van doen met de strijd van de mens tegen
de tijd. Niet zelden versmelten in zijn teksten verleden en toekomst in het hier en nu.
“ Guy van Hoof loopt op deze wereld rond als een fotograaf van emoties. “ . Het zijn de woorden van zijn
goede vriend Thierry Deleu. Met lettertjes fotografeert Guy emoties … Hij is een uiterst nieuwsgierig
iemand, en dat geldt zeker als het gaat over emoties in de kunst. In zijn rusteloos bestaan bezocht hij
tientallen kunstenaarsateliers, wat uiteindelijk leidde tot boeiende publicaties en voordrachten. Dialoog
tussen kunstenaarszielen is voor van Hoof als een vitamienen-kuur! Ook daarom komt hij naar Kapellen!
Zondag 6 december – 16 uur – ’t Oude Gemeentehuis Kapellen
Tien minuten Lorca en daarna leest Guy van Hoof nog tien
minuutjes voor uit eigen werk. Van harte welkom.
Op de volgende bladzijden vind je enkele voorbeelden van samenwerking op de expo in ’t Oud
Gemeentehuis.
Letter 10 editie 1/12/2009 -5-

Schilderij Nora Alaerts – 30x40
Nora Alaerts en André De Nys
Vriend (IN) kunst expo in ‘t Oud Gemeentehuis
Franciscaans vredeslied
We geraken van elkaar niet los
Jij, als vuur onstuitbaar in het braambos.
Ik, aarzelend bij elke dorre tak.
Meer dan wat ons scheidt,
bindt ons de droom van vrede.
Een lach, een dans, dat zijn uw wapens,
granaten van gerechtigheid.
Maar ik sta stil, ik twijfel,
mijn wereld kraakt en sputtert.
Uw hand, strijdvaardig in de lucht,
een vinger wijst naar mij.
Ik buig mijn hoofd
en droom van water, panta rhei,
de stem die zwijgt, kan hoorbaar zijn.
André De Nys
Letter 10 editie 1/12/2009 -6-

Marina Van der Veken & Lieve Jacob
“twee ogen zo blauw”
Vriend (IN) kunst expo in ‘t Oud Gemeentehuis
“vrouwen”
Letter 10 editie 1/12/2009 -7-

DE ESSENTIE VAN HET LEVEN
(of : Loflied op Sint Franciscus )
Uit licht maakte hij adem
en zuurstof viste hij met zijn geduldige blik
op uit het water dat stroomde waar hij voorbijkwam
en water heelt -dat is bekend.
De zon verschroeit zijn huid en keel
een enkele dag van verrukking geeft hem de kracht
om verleden en geheimen te vergeten
en de wolken, in het water weerspiegeld
snijden de kleuren door elkaar als in een prisma.
Hij heeft geen tram gekend om hem door de stad
vol verleiding te voeren,of een taxi,beelden die door draden
of een schotel door de lucht worden gestuurd
zouden hem nu misschien even uit zijn dromen halen
die in de vroege ochtendnevel gingen
over toekomst in het verlengde,Schweitzer,Damiaan
en vrijheid voor allen die geen slaven wilden zijn.
En hij zag Christus in andere tijden,in een ander pak
en met een gsm tegen het oor met sprekende gebaren-
zo zou hij nu zijn: de gloed van woorden die geen klank
verdragen en die je met je handen doorgeeft
als de warme schaduw van een deken
je lichter maakt als je eenzaam bent
en op niets nog een antwoord weet.
Hij maakte gebaren die vormen werden
zoals Giotto kleuren vertaalde in levens
en gaf een naam aan de essentie van het leven :
een rots,een houten ladder,een vervallen huis met schuur,
een ezel, een stuk brood dat lacht,de lijnen in je hand,
een glasscherf, een bloem
die in geen eeuwen verwelkt, een taal
die uit één woord bestaat,vaak vermoord en opgelapt
en altijd opgeraapt en uitgegraven als een erts: liefde,
een lijntje bloed in de uitgedroogde aarde
waar morgen een brief ligt, op perkament geschreven
of een kruis staat dat de wind uitdaagt.
Een heilige leeft,levend als een spin, de haas,
een eekhoorn of een wolf, van waarheid naar waarheid
zo eenvoudig voor hem als de holte in een boom
vol honing, wolken die zingen.
Alles is terug te voeren tot een houten tafel,
een put vol echo's, een toren waarin de herinnering
zweeft aan vroege kinderjaren.
Ze zullen het zien, denkt hij, liggend
in een veld van groen en rood en wit
dat aan de randen goud oplicht door de zon die in hem
straalt, een fictief en toch bewegend schilderij
in 3D, ze zullen het zien, zegt hij:
het staat in mijn ogen te lezen
en tussen de rimpels van mijn ziel-
als ze tenminste niet blind willen blijven.
Guy van Hoof
Letter 10 editie 1/12/2009 -8-

Ecco il santo ( daar is de heilige )
( André De Nys - acryl op paneel 53 x 65 )
Vriend (IN) kunst expo in ’t Oud Gemeentehuis
André De Nys en Guy van Hoof
Guy van Hoof http://nl.wikipedia.org/wiki/Guy_van_Hoof
tekst geschreven na een bezoek in het atelier van André De Nys
Letter 10 editie 1/12/2009 -9-

Frédéric Lenoir ( 1962 ) is filosoof en godsdiensthistoricus. Hij doceert in Parijs , en is
hoofdredacteur van Le Monde des Religions. In 2007 schreef hij een verfrissend boek
over de geschiedenis van het christendom. Volgens hem is onze Westerse samenleving
gebouwd op de belangrijkste waarden van het christelijk denken, al is er in dat denken
wel een grote evolutie aan de gang.
De belangrijkste punten uit zijn boek werden hieronder samengebracht.
SPIRITUALITEIT IN DE 21 e EEUW
Letter 10 editie 1/12/2009 -10-
RUBRIEK OSIRIS
In een vorig artikel richtten we ons naar het boeddhisme. Deze keer zoeken we het korter bij huis.
In de context van de individualisering van onze Westerse samenleving, geraakt ons spirituele beleven
meer en meer opgesloten in een “persoonlijke sfeer”.
Aan de ene kant is bij de meeste mensen het gevoel van spirituele verbondenheid nog steeds broodnodig
aanwezig ( al zullen de meesten dat niet graag toegeven in onze cultuur van IKKE en KICKEN ).
Aan de andere kant is er een gebrek ontstaan aan rituelen die de verbondenheid van gelijkgestemde
zielen benadrukt.
Dit alles heeft een “persoonlijke religie” gecreëerd, een individueel zelfgekozen spiritualiteit, waarbij men
accenten meepikt uit de traditie terwijl tegelijkertijd het dogmatisch denken meer en meer wordt gedumpt.
Deze evolutie is trouwens niet alleen merkbaar in het christendom, maar we vinden het evenzeer in de
islam en bij de Joden.
De vorming van een persoonlijke spiritualiteit wordt trouwens nog extra in de hand gewerkt door de
verstikkende globalisering en het alles verslindende consumentisme. Slechts één voorbeeld : een
Europeaan kan tegenwoordig zijn toevlucht zoeken tot boeddhistische meditatie of joodse kabbala, zonder
dat hij zijn eigen vertrouwde omgeving moet verlaten.
Kenmerken van de “Westerse persoonlijke religie”.
1. In onze Westerse samenleving zijn de meeste mensen ervan overtuigd dat er fundamentele universele
waarheden bestaan in veel religies. Pakweg vijftig jaar geleden maakten de grote monotheïstische
godsdiensten ( Jodendom - Islam - Christendom ) stuk voor stuk aanspraak op de enige ultieme waarheid.
Vandaag verschijnen er gelukkig toch hier en daar al enkele hoopvolle gebaren die kunnen leiden naar
dialoog tussen de religies.
2. In het Europees christelijk denken zijn de zekerheden van toen ( de dogma’s … ) bij de meeste gelovigen
vervangen door “waarschijnlijkheden”. De oude grijze man met de lange witte baard boven op een wolk,
heeft plaats gemaakt voor een innerlijke spiritualiteit. Het belerende vingertje en het bestraffende
schuldgevoel uit het Oude Testament hebben plaats gemaakt voor een meer kosmische ervaring.
De meeste mensen spreken vandaag dan ook in plaats van over God de Vader, liever over het Goddelijke,
over de Almachtige Energie ….
Vermits onze Westerse samenleving eeuwenlang verankerd is geweest in het Christendom, is het misschien
interessant om even dieper in te gaan op de christelijke spiritualiteit.
Een recente opiniepeiling hierover toont aan dat nog slechts één op vijf van de christelijke geloofsbelijders
expliciet in een godspersoon gelooft.
79 % van de ondervraagden beschouwt het Goddelijke als een kracht, een universele energie … ,
terwijl slechts 18 % via het bidden nog een persoonlijke relatie opbouwt met God.

3. De “persoonlijke religie” heeft er ook toe geleid dat het Christelijke
Westen haar geloof nu associeert met aards geluk. Sommige noemen het liefde, anderen de universele
goedheid … maar het gaat nog verder.
Eeuwenlang werd het menselijk lichaam beschouwd als de bron van kwaad en schuldbesef.
De verachting van het eigen lichaam met al haar zondige verleidingen, is nu omgezet in een harmonieus
verbond tussen wellness en spiritueel beleven.
4. In Europa hebben we steeds minder de neiging om ons “katholiek” te noemen.
Een Franse enquête in 2007 toonde aan dat slechts de helft van de ondervraagden zich nog een katholieke
stempel gaf. Eén derde verklaarde zichzelf zonder religie.
En toch stelt 70 % van de Europeanen dat ze ergens nog geloven in het Goddelijke.
Er is echter een kritische afstand ontstaan tegenover dogmatisch denken.
Vooral de dood brengt nog verzoening met de traditionele religie ; in 80 % van alle begrafenissen blijft het
religieuze ritueel behouden.
De
De godsdienstbelijdende christenmensen zijn dus duidelijk
geëvolueerd naar “culturele christenen”.
Minder dan één op vijf Europeanen bezoekt ten minste één keer per
week een religieuze dienst.
Terwijl dit cijfer twintig jaar geleden meer dan het dubbel was.
Toch blijven de meeste niet pratikerenden gehecht aan de christelijke
waarden en menen ze dat deze dienen te worden overgedragen naar
de volgende generaties.
Ze vinden het dus belangrijk dat de spirituele wortels niet worden
vergeten, maar ze houden tegelijkertijd afstand tot het instituut kerk
5.Als eindconclusie zou men kunnen stellen dat het geloof voor velen een cultureel erfgoed is geworden.
Voor meer dan drie kwart van onze Westerse samenleving is spiritualiteit toch nog steeds op één of andere
manier een belangrijk aspect van het leven, al moeten we dat dan vooral gaan zoeken in de momenten dat
het slecht gaat met de relatie, met de gezondheid, met de kinderen …
Het dogmatisch denken van vroeger is duidelijk vervangen door een spirituele-zap-cultuur.
En toch doordrenkt het christelijk denken onze seculiere en ontkerkelijkte samenleving, veel meer dan we
vermoeden. Het is zoals de gelovige Victor Hugo in de 19 e eeuw reeds opmerkte ; “ De heilige wet van
Jezus Christus bestuurt onze beschaving, maar ze doordringt haar niet. “
De behoefte aan een nieuw humanisme is nog steeds groot. Een nieuwe spiritualiteit die mensen
samenbrengt in plaats van isoleert is duidelijk in de maak, een spiritualiteit die belang hecht aan menselijke
waardigheid en vrijheid, een spiritualiteit die loskomt van dogmatisch denken.
En misschien is er wel een belangrijke rol weggelegd in deze evolutie voor de kunstenaar !
“ De filosofie van Christus – Het christendom is meer dan een religie “
Frédéric Lenoir
Uitg. Ter Have 2007 – ISBN 978 90 79001 13 2
Letter 10 editie 1/12/2009 -11-
André De Nys

Edith Dekyndt
Geïnjecteerde zwarte inkt verspreidt zich langzaam in een visfilet.
Melk wordt ingespoten in een pels en ingevroren. En dan volgt de observatie !
Op zijn minst vreemd, voor velen misschien zelfs absurd. Maar het is de wereld van Edith Dekyndt.
De materialen die de kunstenares gebruikt ondergaan onder haar handen een transformatie.
Niet alleen de tastbare structuur van haar studieobject kan wijzigen, ook de kenmerken van de omgevende
ruimte rond het object veranderen soms. Haar kunst situeert zich niet zozeer in het eindresultaat.
De nadruk ligt hoofdzakelijk op het evolutieproces.
Gefascineerd door de grens tussen wat zichtbaar en onzichtbaar is, werkt Dekyndt met controversiële
elementen als stof, vochtigheid, luchtverplaatsingen, magnetische golven en statische elektriciteit.
Ze tracht grip te krijgen op het oncontroleerbare, het ongrijpbare en het vluchtige.
Haar ganse oeuvre staat in het teken van het al dan niet waarnemen van evolutie.
Edith Dekyndt ontpopte zich tot één van de meest gerenommeerde Waalse kunstenaars. De recente
aankoop van drie van haar werken door het New-Yorkse MOMA vormt hiervan een levendig bewijs.
De titel van haar tentoonstelling, “De golven van Love”, verwijst naar de ontdekking van de Engelse
geofysicus A.E.H. Love (1863 – 1940) die een wiskundig model uitdacht voor welbepaalde golven van het
aardoppervlak die de naam “Lovegolven” meekregen.
Gefascineerd door natuurfenomenen als aardtrillingen en ondergrondse aardgolven, verwerkt Edith Dekyndt
deze aspecten op heel eigen manier in haar werk en gaat zo bovendien een zeer boeiende dialoog aan met
het industriële verleden van de oude koolmijnen van Grand-Hornu.
Golven van LOVE
MAC’s – Museum voor Hedendaagse Kunst
Rue Sainte-Louise 82 – Hornu
Van 15 november 2009 tot 24 januari 2010
Dinsdag tot zondag : 10u – 18u
www.mac-s.be
“ Golven van Love” (2009) – videoprojectie Edith Dekyndt
Letter 10 editie 1/12/2009 -12-

“4 x Mu.ZEE” in Oostende
Met dit kunstproject in vier segmenten, pakt het voormalige PMMK deze winter uit.
1. Het kleurboek van Jef Geys
In september hebben alle leerlingen van het
zesde jaar basisonderwijs te Oostende een
kleurboek van Jef Geys ontvangen. Het project wil
vragen oproepen. Hoe kijken kinderen naar
zichzelf en naar de wereld? Welke invloed hebben
beelden op hun denken? Hoe wordt het denken
gekleurd door beelden en vormen?
Het kleurboek van Jef Geys ( uit de jaren zestig)
is nu in een nieuwe versie, “Kempens
Informatieblad – editie Oostende”, uitgegeven.
Het bestaat uit zeven themabladen: de wereld, het
lichaam, het mannelijke, de droom, de kunstgeschiedenis,
de dingen en het huis.
Mu.Zee toont de originele panelen van het
kleurboek van toen samen met de observaties,
invullingen en interpretaties van de leerlingen uit
Oostende.
2. Daan van Golden
De tentoonstelling “Golden Years” van de
Nederlandse kunstenaar Daan van Golden
brengt een verzameling van beelden vanaf
zijn geboortejaar 1936 tot zijn zeventigste
verjaardag in 2006.
„De gouden jaren‟ is een uitdrukking die
verwijst naar een ideale tijd van bloei en
welvaart, of gewoonweg de tijd waarin we
het geluk hadden te leven.
De beelden komen uit kranten, ze maken
vaak deel uit van ons collectief geheugen.
3. Luc Claus – collectiepresentatie
Bij Luc Claus ( 1930 – 2006 ) staat verfijnde
eenvoud voorop. Samen met zijn vriend Dan Van
Severen deelde hij de zoektocht naar de essentie.
De lijnen die naar de mens refereren bij Claus,
staan naast de geometrische component bij Van
Severen.
Schetsboeken, reistekeningen en een
verzameling postkaarten van Luc Claus worden in
dialoog getoond met werken uit de collectie en
bruiklenen van onder meer James Ensor, Luis
Van Lint, Marc Mendelson, Philip Guston en
Bruce Nauman.
4. Fotograferen met Cézanne
Het boek “Fotograferen met Cézanne” van Jean
Leering heeft een unieke invalshoek om de
schilderkunst van de impressionistische
kunstenaar Paul Cézanne (1839-1906) dichter bij
de hedendaagse kijker te brengen.
Het bevat een visueel onderzoek naar de
motieven van Cézannes en zijn manier van
uitbeelden. De bibliotheek van Mu.Zee bouwde
er een tentoonstelling rond.
“4 x Mu.ZEE” -
Romestraat 11 - Oostende
7 november 2009 - 31 januari
2010
Dinsdag - zondag : 10u tot 18 u.
www.muzee.be
Uit het foto-archief van Daan Van Golden
Letter 10 editie 1/12/2009 -13-

Tommy Wieringa
ISBN 978 90 234 2997 5
Boekbespreking
CAESARION
Op de cover, een jongen met een paard in zee. Mysterieus … ongeloofwaardig … de toon van
het boek Caesarion is gezet : het samenbrengen van meerdere elementen die op het eerste zicht
niks met elkaar te maken hebben. Kunstkenners noemen het surrealisme. Het beeld wordt een
vraagteken,
we worden nieuwsgierig, we krijgen iets voorgeschoteld om over na te denken. En dat is
onmiskenbaar ook waartoe Tommy Wieringa ons wil uitnodigingen met zijn roman.
Maar eerst heel bondig iets over het verhaal.
De hoofdpersoon Ludwig Unger is 31 jaar en komt aan de kost als pianist in hotelbars.
Hij reist naar de oostkust van Engeland voor een begrafenis en komt terecht in het dorpje waar hij
vroeger woonde. In flashbacks herinnert hij zich hoe zijn huis op de klif, door jarenlange erosie
tijdens een stormnacht in de kolkende zee wegzinkt.
Ludwigs moeder blijft niet bij de pakken zitten. Ze laat alles achter, zelfs haar zoon.
Ze bouwt een tweede carrière uit als porno-actrice in Los Angeles.
Radeloos reist Ludwig haar achterna en in de States wordt hij verliefd op een gedreven milieuactiviste.
Moeder en zoon groeien wat uit elkaar, maar als blijkt dat de moeder ongeneeslijk ziek is, verlaat
Ludwig zijn lief om haar bij te staan tot haar dood. Nadat de moederbinding definitief werd
verbroken, moet Ludwig opnieuw houvast en zekerheid vinden in het leven.
Hij gaat op zoek naar zijn vader, die hij nooit gekend heeft.
De pianist komt terecht in de jungle in Latijns Amerika. En ook deze confrontatie eindigt niet met
een happy end. Ludwig staat er nu alleen voor.
Om aan te tonen dat de behandelde thematieken van alle tijden zijn , toont Wieringa ons heel wat
referenties naar de Romeinse oudheid.
-Caesarion ( de troetelnaam van Ludwig ) was ooit de bastaardzoon van Julius Caesar en
Cleopatra.
Letter 10 editie 1/12/2009 -14-

- Is de moeder ( porno-actrice ) misschien een nieuwe Cleopatra ?
- Is de vader ( kunstenaar die letterlijk bergen verzet ) misschien een nieuwe Julius Caesar ?
- Verwijst de moeder / zoon relatie niet naar het Oedipusverhaal ?
Wat lezen we tussen de lijnen ?
Caesarion is een boek over eenzaamheid en over het medicijn om zich hiervan te genezen.
Vele problemen in het leven ontstaan doordat men niet kan loslaten … niet kan onthechten …
tevreden zijn met niets.
Als je alle illusies en verwachtingen achter je hebt gelaten, dan sta je niet aan het einde, maar
aan het begin van een nieuw leven. Deze filosofie wordt samengebald in de laatste zin van het
boek : “ Er was niets wat ik verlangde. Ik was alleen en alles begon “.
Caesarion is ook een boek over afhankelijk zijn van anderen, waardoor levensenergie en
creativiteit wegkwijnt. De mens moet zich bevrijden van de verwachtingen tegenover anderen.
Wordt niet geleefd, maar leef ! Maak zelf van uw lot een plot en wacht niet tot er iets op u
afkomt !
We komen met dit thema kort bij één van de oerconclusies in het boeddhistisch denken : in
het verlangen en in het vastklampen, daarin schuilt het leed.
Wieringa schrijft letterlijk : “ Je moet kunnen loslaten. Alleen de vernietiging heeft een
permanent karakter. Wat weg is, heeft de eeuwigheid. “
Stijlkenmerken.
Wieringa schrijft een poëtisch proza, uiterst beeldend, bijna als een filmscenario.
De poëtische uitwijdingen zijn functioneel verantwoord omdat ze de sfeer accentueren.
(p. 116) : “ Bij Catherine staat het vol blauwe hortensia’s, en dan opeens, in een ooghoek,
vallen de mussen als één lichaam van de telefoondraden en lossen op in de moerbeihagen
langs de kant van de weg. “
Jammer genoeg kent het schrijversplezier van de auteur soms geen grenzen, en dan wordt het
iets te theatraal … iets teveel stillistische kitch.
(p.49) : “ Uit verscholen luidsprekers druipen de gesuikerde stalactieten van Mantovani. “
Poëzie in een roman geeft de lezer extra leesplezier, maar teveel is teveel ! Als men moet
constateren dat er volledige bladzijden beschrijvingen ingelast werden die geen enkele
meerwaarde aandragen,
dan begint het na een tijdje toch wel storend te werken.
Desalniettemin kreeg Caesarion een uiterst positieve beoordeling in de leesgroep.
Het boek zou echter nog beter zijn, met vijftig bladzijden minder.
André De Nys
Letter 10 editie 1/12/2009 -15-

Charlotte Mutsaers
Al meer dan dertig jaar verschijnen foto’s in kranten en tijdschriften van Charlotte Mutsaers en haar
onafscheidelijke fox-terriërs . Ook op haar schilderijen en in haar boeken komen we altijd maar weer die
schatten van honden tegen. Haar uitspraken hierover spreken boekdelen : De doorsnee hond heeft een
verstandelijk vermogen van een kind van twee jaar. Hij kan pijn en verdriet hebben. Hij kan zelfs aanvoelen
dat zijn baasje verdriet heeft en ernaar handelen. En dan hebben we het nog niet gehad over zijn
onvoorwaardelijke trouw en aanhankelijkheid …. Bent U stilaan mee ?
Charlotte Mutsaers heeft duidelijk iets met honden. Meer nog , zij heeft iets met dieren. Nu eens schrijft ze
een boek over het kreeften-bevrijdingsfront, dan weer gaan haar verhalen over vissen en hazen, of zomaar
over een paard dat heel graag eens op de schoot van een vrouw zou willen zitten.
“Inktvis “ – Ch. Mutsaers (1990)
“ Being boiled Hurts “ – Ch. Mutsaers (2005)
“ Net in de tijd dat ik nogal leed onder de uitputtende tweeslachtigheid ; schrijven of schilderen, kreeg ik
een droom … de volgende dag wist ik precies wat me te doen stond. “
Het zijn de woorden van Charlotte Mutsaers die terug te vinden zijn in haar tentoonstelling in Oostende.
Ze had gedroomd over inktvissen. Zou ze die beestjes nu schilderen of zou ze hun inkt gebruiken om
erover te schrijven ? Het werd een combinatie van de twee ; schilderijen met tekst.
Intussen zijn we pakweg twintig jaar verder, en de knoop is intussen doorgehakt.
De lettertjes hebben het gewonnen van de kleurtjes.
Hoe ze tot die beslissing kwam vinden we ook in de tentoonstelling : “ De inktvis heeft een prachtig
afweermiddel, een manier om de belagers op afstand te houden ; de inktwolk, waardoor het dier
onzichtbaar wordt. Tenminste dat denkt de inktvis.”
In de Venetiaanse gaanderijen kunt U uitgebreid kennismaken met deze intrigerende Charlotte.
Aan de hand van documenten, foto’s en knipsels komt U korter bij haar ziel, bij de dingen die haar pad
hebben gekruist en bij haar familiale leven. Na het biografische luik komt U terecht bij haar schilderijen
, grafiek en een leuke vitrinekast waarin haar inspiratiebronnen worden uitgestald.
Letter 10 editie 1/12/2009 -16-
”

De beeldende kunst oogt eerder naïef, soms haast kinderlijk van opzet. Deze manier van werken
heeft onmiskenbaar een ontwapenend effect op de kijker. Zeker ook het vermelden waard is de
verdeling van de expo-ruimte in “kamers”. De combinatie van schilderijen, teksten en sterk uitvergrote
fotografie resulteert in een thematische presentatie met een zeldzame perfectie. Pluim voor de curator!
Het thema “ La Belle et la Bête “ toont een reeks zelfportretten van de kunstenares en haar hondje.
Wie is wie – wie is la bête? Deze schilderijen stellen vragen bij de onevenwichtige relatie tussen mens
en dier.
De piëta’s moeten we voor één keer eens niet catalogeren als religieus werk. Hier wordt de kijker
geconfronteerd met de gedachte ; wie zou er eigenlijk niet willen sterven in de omarming van zijn
bloedeigen moeder?
En dan zijn er nog de talrijke hazen. Zij staan symbool voor levenslust, steeds alert en bang, maar
tegelijkertijd ook bandeloos en teder. Het zijn onmiskenbaar ook zelfportretten van Mutsaers .
En tot slot mogen we natuurlijk de onvergetelijke verzameling inktvissen niet vergeten.
Als het beeldend werk eerder anekdotisch en luchtig mag bestempeld worden, dan moeten we het
literair oeuvre met een meer filosofische benadering tegemoet treden. De thema’s zijn in beide
disciplines meestal geënt op persoonlijke ervaringen, maar de schrijverijen hebben een veel diepere
zeggingskracht.
Dit meestal vrolijk ogende oeuvre is immers nooit helemaal vrijblijvend. Mutsaers is een geëngageerd
kunstenares, en daar moeten we niet alleen haar sympathie voor dierenactivisten onder begrijpen.
Ook haar bezorgdheid voor cultureel erfgoed haalt regelmatig de pers. In de voetsporen van L.P.Boon
mag Charlotte Mutsaers zonder schroom de nieuwe tedere anarchist genoemd worden.
Samen met deze warmhartige tentoonstelling verschijnt een verzorgde en rijk geïllustreerde catalogus.
Het is een boeiend schrijversprentenboek om urenlang in rond te dwalen en heerlijk goed gezind van
te worden.
“ La Belle et la Bête “ – Ch. Mutsaers ( 1983)
Charlotte Mutsaers - Aangespoeld met pen en penseel
Venetiaanse gaanderijen - hoek Zeedijk / Parijsstraat – Oostende
31 oktober 2009 - 31 januari 2010
Maandag tot zaterdag : 14u – 17u ,
Zondag : 10u – 12u en 14u – 17u.
www.oostende.be/cultuur André De Nys
Letter 10 editie 1/12/2009 -17-

Kappa-lid Jan Van Honsté heeft de tweede prijs heeft gewonnen in de wedstrijd “De Week van de
Smaak” in het onderdeel “De Onderleggers”.
De prijswinnende ontwerpen zullen door de deelnemende restaurants te Kapellen gebruikt worden
tijdens de “Week van de Smaak”.
Letter 10 editie 1/12/2009 -18-

Frida Kahlo
Op haar zesde krijgt ze kinderverlamming, waardoor
haar rechterbeen dunner blijft dan het andere.
De Mexicaanse Frida Kahlo (1907-1954) wil graag
geneeskunde gaan studeren, maar ook nu weer
beslist het noodlot er anders over. Een tram
doorboort haar schoolbus als ze achttien is. Een
versplinterd bekken kluistert haar jarenlang aan het
ziekenbed. Maar Kahlo is een vechter. De lange
revalidatie brengt haar ertoe om te gaan tekenen en
schilderen.
Veel meer dan tweehonderd schilderijen zijn er van
haar niet terug te vinden. Maar wat ze creëert maakt
een diepe indruk in de ganse artistieke wereld.
Breton bestempelde haar werk ooit als “een strik
rond een bom”.
Haar pakkende beelden weerspiegelen haar
ervaringen en visioenen. Net als Vincent Van Gogh
groeit ze uit tot een artistiek icoon die in extreme
zelfconfrontatie een diepe bron van creativiteit
ontdekt.
Met het penseel gaat Kahlo de pijn haast voelbaar te
lijf. Haar verzet en de wil om te overleven
weerspiegelen zich in haar vele zelfportretten.
De zeer herkenbare schriftuur refereert naar de
Mexicaanse volkskunst, maar ook de invloed van het
Europese surrealisme is nooit ver weg.
Haar androgyne identiteit toont tegelijk een
innemend vrouwelijke - en geëngageerd mannelijke
uitstraling. Haar zichtbaar snorretje en de zware aan
elkaar gegroeide wenkbrauwen accentueren haar
mannelijke trekken. En tegelijkertijd toont ze zich als
een geëmancipeerde vrouw, passioneel, sensueel
en kwetsbaar.
Haar sympathieën voor het communisme steekt ze
nooit onder stoelen of banken.
Terwijl ze jarenlang haar levenspad deelt met de
revolutieprekende Diego Rivera, knoopt ze
tussendoor nog even een kortstondige relatie aan
met Trotski. Bij haar dood vindt men een onvoltooid
portret van Stalin op haar schildersezel. Haar kist
wordt gedrapeerd met een rode vlag.
De expo in Bozar toont schilderijen, aquarellen en
tekeningen, aangevuld met een selectie
onuitgegeven facsimile’s van brieven en foto’s. De
tentoonstelling toont de onuitputtelijke creativiteit van
een respect afdwingende kunstenares, maar schetst
daarnaast ook een uitgebreid beeld van de culturele
scène van Mexico in de eerste helft van de 20e
eeuw.
Frida Kahlo
Paleis voor Schone Kunsten
Ravensteinstraat – Brussel
Van 16 januari 2010 tot 18 april 2010
Dinsdag tot zondag : 10u – 18u
Donderdag : 10u – 21u
www.bozar.be
Letter 10 editie 1/12/2009 -19-

KUNSTSTAD EINDHOVEN :
Centrum Kunstlicht in de Kunst.
Historiek.
In 1891 kocht Gerard Philips een oud fabriekspand in
Eindhoven.
Het eerste gloeilampenfabriekje van Philips was een feit.
Gerard startte, voor die tijd heel bescheiden, met een
productiecapaciteit van 500 lampen per dag. Rond de
eeuwwisseling was dit al opgelopen tot meer dan 10.000 lampen
per dag en in 1908 moest de productie wegens plaatsgebrek
verhuizen naar een grotere locatie.
In de jaren dertig betrok de afdeling neonverlichting het
oude fabriekje. Tien jaar later werd er de fabricage van
TL-lampen geïnstalleerd.
De bescheiden start groeide uiteindelijk uit tot de grootste
lichtproducent ter wereld.
“Fire and light” (1994) – Joris Van der Horst
In een deel van het oude fabrieksgebouw wordt vandaag een beeld geschetst van de fabricage van
kooldraadlampen aan het einde van de 19 e eeuw. In de aanpalende zalen kan men de evolutie volgen van de
mechanisatie in de 20 e eeuw.
Een ander deel van het oorspronkelijke fabrieksgebouw werd in 2001 omgetoverd tot een kunstencentrum waarin
het kunstlicht een centrale plaats kreeg.
Het industriële karakter van toen ( de buizen, leidingen en het typische fabrieksdak ) werden zo veel mogelijk
behouden en accentueren vandaag de verbinding tussen hedendaagse kunst en industriële archeologie.
Johan Jansen was jarenlang verlichtingsdeskundige bij Philips. Hij was geboeid hoe kunstenaars lichteffecten
verwerkten in hun schilderijen en tekeningen. Met veel passie en met financiële ondersteuning van Philips, kocht
hij reproducties van schilderijen en grafiek uit de 17 e en 18 e eeuw die licht “verbeelden“. Volgens hem was het
mogelijk om van een kunstwerk af te lezen welke vormen van kunstlicht er vroeger gebruikt werden, gaande van
de kaars , over olielamp tot gloeilamp.
Zijn verzameling werd de basis voor talrijke tentoonstellingen die de ganse wereld rondreisden.
Met de opbrengst van zijn presentaties kon hij nieuwe en originele kunstwerken aankopen van hedendaagse
kunstenaars. Zijn collectie groeide uit tot 600 licht-kunst-objecten die vandaag deel uitmaken van het vaste depot
van het “Centrum kunstlicht in de kunst”.
Het museum in Eindhoven is enig in zijn soort. Er zijn drie gelegenheidstentoonstellingen per jaar, naast de
permanente presentatie licht-kunst. De audiogids biedt U interessante achtergrondinformatie bij tientallen
kunstwerken. Bovendien heeft het museum een bibliotheek en een archief met betrekking tot licht-kunst. Deze
documentatie is toegankelijk na afspraak gedurende de openingstijden van het secretariaat.
Letter 10 editie 1/12/2009 -20-

De vaste collectie.
Steeds meer hedendaagse kunstenaars maken gebruik van licht.
Na gloeilampen en neonlicht is het vandaag vooral de led-verlichting die aan bod komt.
Het maken van een lichtobject wordt echter technisch steeds moeilijker.
Maar licht heeft een magische aantrekkingskracht en welke kunstenaar houdt nu niet van uitdagingen?
De van oorsprong Hongaarse kunstenaar Nicolas Schöffer ( 1912 – 1991 ) versmelt de artistieke mogelijkheden
van licht met wetenschappelijke elementen. Op een metalen frame werden geperforeerde plaatjes gemonteerd.
De ganse installatie draait om haar as en via subtiele filtering van lichtbundels bewegen er rode en blauwe
schaduwen op de muur in steeds wisselende ongrijpbare effecten. En symbiose van licht, tijd en beweging in de
ruimte !
“Lux10” (1959) – Nicolas Schöffer Augenscheinlich” (2005) - Levulé
“Augenscheinlich” is de titel van een lichtsculptuur van de Litouwse kunstenares Levulé (1976).
Op een golvende kunststofplaat monteerde ze honderden leds die een tekst vormen in brailleschrift. In het Duits
schreef ze een natuurkundige verhandeling over licht.
Voor ziende mensen die geen brailleschrift kunnen lezen blijft de inhoud een geheim.
Blinden kunnen de lichtpuntjes voelen en de tekst wel ontcijferen. Maar omdat sommigen nooit hebben kunnen
zien zal voor hen de boodschap abstract of zelfs onbegrijpelijk overkomen.
Zowel de fysische ervaring van licht, alsook de kennis over het begrip licht spelen in dit werk een belangrijke rol.
Zowel de blinden als de zienden kunnen elk slechts een deel van het kunstobject verwerken. Voor beiden moet
het beeld compleet gemaakt worden door de eigen verbeelding.
Johan Van Zutphen ( Den Haag 1921 – 2005 ) toont in de vaste collectie een kubus met refracterende lijnen. Op
een eerste kubus in plexiglas werden concentrische cirkels geschilderd.
Daaromheen werd een tweede transparante kubus gemonteerd met dezelfde schildering.
Doordat het geheel draait om zijn as ontstaat het moiré effect.
De twee cirkelpatronen schuiven vanuit de blik van de toeschouwer over elkaar heen en er ontstaat een boeiend
gevlamd lijnenspel die de illusie geeft van een werkelijkheid die er niet is.
Letter 10 editie 1/12/2009 -21-

“Brainwave ‘97” , zo noemde Jan Van Munster ( Gorinchem 1939 ) zijn lichtsculptuur.
Eén van de belangrijkste thema’s in zijn oeuvre is energie als wetenschappelijk waarneembaar verschijnsel.
Maar Van Munster is ook gefascineerd door de ongrijpbare levensenergie die de mens voort stuwt. Dit alles tracht
hij te verbeelden door gebruik te maken van tegenstellingen, waarmee hij spanningsvelden oproept.
Licht op zich is immers een bron van energie en tegelijkertijd de basis voor tegenstellingen ( donker/licht – aan/uit –
warm/koud – plus/min … ). Het concrete aspect !
Hier tegenover staat dat zijn golvende neon-licht-lijn een afgeleide is van een EEG-scan van zijn eigen
hersenactiviteit. Ze toont een “hersengolf”, de elektrische energie van de hersenen van de kunstenaar. Van hieruit
vertrekkende staat de lijn als het ware voor de creatieve energie van Van Munster. Het abstracte aspect !
De lengte van de neonbuis is exact even lang als het lichaam van de kunstenaar. Dit maakt het werk uiterst
persoonlijk. De voorzijde van de neonbuis is zwart geschilderd, zodat de “energie” van de kunstenaar niet terug op
hem zelf afstraalt, maar op zijn omgeving.
Gelegenheidstentoonstelling
“ Kubus “ ( 1975) - Johan Van Zutphen “ Brainwave “ (1997) - Jan Van Munster
Het Gentse SMAK bezit een aanzienlijke verzameling lichtkunstwerken. Deze winter is die collectie in Eindhoven
te zien. De tentoonstelling kreeg de titel “ Change of the Century” .
Verandering moet geïnterpreteerd worden als evolutie die het kunstlicht teweeg bracht in de samenleving. De
introductie van de gloeilamp en al wat daarop volgde drukte immers een niet te schatten stempel op de leefwereld
in de twintigste eeuw. Plots bleef het veel meer uren licht per dag , ons werkritme veranderde, de 24 ureneconomie
deed zijn intrede …
Ook de invloed van kunstlicht op de kunst werd onvermijdelijk en evident. Zoals verf voor de schilder en klei voor
de beeldhouwer, gaat de kunstenaar vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw ook het licht gebruiken als beeldend
materiaal.
Letter 10 editie 1/12/2009 -22-

In de periode 1966 – 1968 trekken een aantal grote internationale licht-kunst-tentoonstellingen de aandacht. Eén
van de voortrekkers is de kunstenaar Dan Flavin. Hij combineert TL-lampen met recyclagematerialen.
Ook de Italiaanse stroming Arte Povera is in Eindhoven vertegenwoordigd met werk van Mario Merz en Gilberto
Zorio. De meest recente kunstwerken in de tentoonstelling laten een mix zien van gebruikte lichtbronnen en
media, zoals ondermeer in het werk van Frank Theys en Stefaan Dheedene.
Andere kunstenaars waarvan licht-sculpturen te zien zijn : Bruce Nauman, Pier Paolo Calzolari, Capetillo,
Leo Copers en Christian Boltanski.
In Eindhoven werden de kunstwerken opgesteld in complete duisternis met een minimum aan bijkomende
verlichting. Zelfs de nooduitgang-bewijzering werd aangepast.
Elk kunstwerk wordt een lichtbaken in de donkere ruimte. Op die manier ontstaat een verhaallijn die de werken
onderling verbindt, een evoluerend beeld van de 20 e eeuw dat mogelijk binnenkort met het verbod op de gloeilamp
misschien ten einde komt. Op weg naar de volgende “change”.
“ Frutus de la tierra III “ (1999) - Geysell Capetillo - uit de collectie van het SMAK
Centrum Kunstlicht in de Kunst.
Emmasingel 31 - Eindhoven – NL
=> Auto : veel betalende parkeermogelijkheden in de nabije omgeving
=> Trein : Vijf minuten lopen vanaf NS – station Eindhoven
“ Change of the Century “ loopt van 7 november 2009 tot 14 maart 2010
Dinsdag tot zondag : 12u – 16u.
Vrijdag : ook van 19u tot 21u.
www.kunstlichtkunst.nl
Letter 10 editie 1/12/2009 -23-

KUNSTSTAD EINDHOVEN : Het Nederlands Steendrukmuseum
Toen zijn moeder hem vroeg om even snel een boodschappenlijstje uit te schrijven had zoonlief Alois
Senefelder ( 1771 – 1834 ) niets anders bij de hand dan een vloertegel en wat vetkrijtjes. Hij kribbelde op de
steen, maar toen hij later de opdracht kreeg om de vloer terug proper te maken, had hij een groot probleem.
Zelfs met zuren kreeg hij de klus niet geklaard. De boodschappen bleken onuitwisbaar, maar de
kalkzandsteen werd aangetast. Het verhaal situeert zich omstreeks 1798. Het steendrukprocédé was
uitgevonden ! Niet veel later groeide de fenomenale vondst uit tot een revolutie in de drukwereld.
Er kon nu immers in onbeperkte oplage beeldmateriaal afgedrukt worden.
Het principe is simpel. Men tekent met vetkrijt op een vlakgeslepen kalksteen.
Met salpeterzuur en Arabische gom wordt de steen poreus gemaakt zodat hij waterabsorberend wordt.
Teveel zuur vernietigt de tekening. Te weinig gom resulteert in gebrek aan water vasthoudendheid.
Daarna wordt de steen met water bevochtigd. Eventjes uitwaaieren zodat het water de tijd krijgt om in de
steen te dringen. Met een rol wordt de drukinkt aangebracht, die zich alleen hecht aan het getekende vette
deel. Het waterige oppervlak stoot de inkt af. Een afdruk op papier wordt nu een koud kunstje. Voor
veelkleurendruk zijn er evenveel stenen nodig als er kleuren te vinden zijn op de finale afdruk.
Steendruk groeide uit tot een snelle, eenvoudige en goedkope druktechniek voor speelkaarten,
boekillustraties, landkaarten, muziekpartituren, postkaarten, enz.
De laatste steendrukpersen verdwenen omstreeks 1960 uit de drukkerijen.
Het drukprocédé wordt echter vandaag nog steeds gebruikt in de vorm van offset, waarbij de steen
vervangen werd door aluminiumplaat.
Het steendrukmuseum in Valkenswaard is uniek in zijn soort. De bezoeker vindt er zowel de historische,
technische als artistieke kanten van de lithografie. De collectie werd grotendeels opgebouwd met stukken
uit de privéverzameling van de huidige eigenaar van de Eindhovense drukkerij Vrijdag.
Naast een getrouwe replica van de eerste houten pers van Senefelder, worden er ook een tiental
steendrukpersen getoond die twee eeuwen evolutie in beeld brengen.
De persen worden vandaag nog regelmatig gebruikt in workshops en demo’s.
Zowel kunstenaars als geïnteresseerden ( individueel of in klein groepsverband ) kunnen na afspraak een
workshop steendrukken volgen en werken op een van de persen in het museumatelier. Meer info hierover
vindt U op de website.
Het Nederlands Steendrukmuseum
Oranje Nassaustraat 8C - Valkenswaard ( bij Eindhoven ) - NL
Dinsdag tot zondag : 13 u – 17 u
www.steendrukmuseum.nl
Letter 10 editie 1/12/2009 -24-

Letter 10 editie 1/12/2009 -25-

Niks is gezonder dan eens goed lachen!
Als dat je aanspreekt, kom dan op
vrijdag 11 en zaterdag 12/12, 20 u
vrijdag 18 en zaterdag 19/12, 20 u
zondag 20/12, 15 u
naar het
Ekers Hof
Groot Hagelkruis, Ekeren
het amateurgezelschap KNA speelt
KODAZUUR
van Lieven Blondeel
regie Jef Verhoeven
en ik mag meedoen!
samen met
Stephanie Coenen, Christel Reyers, Stein Eijsackers,
Wouter van Gemeren, Patrick Staepels
Jeanette wil met haar man, Robert, een weekje naar het warme zuiden. Hij zou echter
liever thuisblijven om de boel in de gaten te houden. Uiteraard heeft Robert
bijbedoelingen. Door omstandigheden blijft Jeanette echter het appartement in en uit
lopen, zeer tegen zijn zin, want hierdoor ziet hij zijn snode plannen gedwarsboomd.
Het is echter niet alleen Jeanette die roet in het eten van haar echtgenoot strooit. Een
vervelende samenloop van omstandigheden zorgt ervoor dat Robert toch niet het
rustige weekje zal beleven dat hij het zich had voorgesteld. Tal van individuen lopen
af en aan en zorgen ervoor dat hij zich in allerlei bochten moet wringen om zijn vel te
redden.
kaarten 8,50 euro, 8 euro voor 60+
kinderen onder de 16 gratis
Reserveren: 03/644.15.81 na 16u (Familie Franken)
of 03/542.36.62 (Familie Bovée)
Groetjes,
Rien De Mulder
Letter 10 editie 1/12/2009 -26-

Boekbespreking :
De Aankomst
Shaun Tan
De eindejaarsfeesten naderen met rasse schreden en misschien ben je nog op zoek naar een
cadeautje voor je partner, kind of kleinkind.
“De Aankomst” van Shaun Tan is alvast een prachtig geschenkidee, geschikt voor àlle hierboven
opgesomde categorieën… Maar vraag dan wel aan de gelukkige ontvanger of je het boek zelf òòk
een keertje mag lezen !
Stel, je krijgt dit boek onder de kerstboom. Wat gebeurt er dan ? Je wikkelt het papier er
voorzichtig af, òf je scheurt het pak in één ruk open, al naargelang je temperament, en dan houd je
een betoverend kleinood in je handen. Het grote boek met harde kaft en bronzen leeslint oogt als
een verweerd, lederen foto-album met kostbare verhoogde druk. Op de voorkant een “foto” van een
eenzame reiziger die verwonderd een bizar beest bekijkt.
Als je het boek openslaat, word je meteen aangekeken door een reeks “getekende” portretten (in
letterlijke én figuurlijke zin), waarvan je later zal begrijpen dat het de “pasfoto’s” zijn van
vluchtelingen en migranten.
En dan begint het ontroerende verhaal van een vader die vrouw en kind en land verlaat op zoek naar
een beter bestaan…
Shaun Tan liet zich inspireren door de emigratie van zijn vader vanuit Maleisië naar Australië voor
dit boek waarin hij de migratieproblematiek wil duidelijk maken aan kinderen. Maar neem dit
laatste vooràl niet te letterlijk, want ook als volwassene word je vanaf pagina 1 gegrepen door dit
wonderlijke boek.
Zonder één woord, maar met een indringende tekenstijl vertelt Shaun Tan hoe ingrijpend migratie
is. Hij doet dit enerzijds door zeer filmisch te werk te gaan (het inzoomen op kleine details vertelt
veel meer dan woorden ooit zouden kunnen) en anderzijds door een eigen, surrealistische wereld te
scheppen (die wel eens aan Jeroen Bosch doet denken) waardoor je als lezer perfect kan aanvoelen
hoe bevreemdend het moet zijn om in een cultuur terecht te komen waarvan je de regels niet kent.
In zes hoofdstukken zien we hoe de man de grote oversteek maakt en terecht komt in zijn nieuwe,
vreemde thuisland, heimwee heeft naar zijn gezin, nieuwe vrienden maakt, andere leef- en
eetgewoontes leert kennen en op zoek gaat naar een job. Door zijn ontmoetingen met andere
migranten krijgen we ook een kijk op de vele redenen die mensen kunnen hebben om hun land te
verlaten. Altijd ligt er verschrikking aan ten grondslag…
Hoewel dit boek op het eerste gezicht misschien vrij somber lijkt, is het dat in wezen niet. Door de
open geest van de vader, zijn moed en doorzettingsvermogen straalt dit boek, ondanks zijn
bruintinten, een bijzonder optimisme en menselijke warmte uit.
Het loont bijvoorbeeld om de eerste pagina, waarin een aantal kleine huishoudelijke voorwerpen in
het moederland worden voorgesteld, te vergelijken met de eerste pagina van hoofdstuk 6 : het is
onmiddellijk duidelijk dat de familie écht is thuisgekomen.
… En dan heb ik nog niets gezegd over de papiervouwkunst van de vader, die als een rode draad
door het verhaal loopt, en over – nee, je moet gewoon zelf het boek ter hand nemen, en meer dan
één keer, want telkens opnieuw ontdek je andere schitterende details die de haartjes op je armen
omhoog doen komen.
“De Aankomst” is dan ook kunst van het hoogste niveau, zowel literair als grafisch, en kreeg terecht
verschillende prijzen.
De Aankomst, Shaun Tan, uitg. Querido, ISBN 978 90 0722 6, richtprijs 22,50 euro.
Meer over Shaun Tan op www.shauntan.net
Marianne Nieuwinckel
Letter 10 editie 1/12/2009 -27-

Kamers vol kunst
“ Constcamers” werden ze vroeger genoemd ... kamers boordevol kunst.
Het zijn als het ware musea in het klein . Dé specialist van het genre was Willem van Haecht (1593-1637).
Van zijn hand bleven slechts drie werken bewaard. Ze behoren tot het allerbeste binnen dit genre.
Voor het eerst worden deze unieke stukken samen getoond in een exclusieve tentoonstelling in Antwerpen.
De geschilderde interieurs gevuld met schilderijen en andere kunstvoorwerpen zijn nu eens een lofzang op
de schilderkunst, dan weer een uitbeelding van een ideale fictieve kunstverzameling. Soms komen ook min
of meer realistische inventarissen van bestaande collecties voor. De tableau’s werden gemaakt voor
prominente verzamelaars die met hun kunstbezit wilden pronken.
De kunstkamers van Van Haecht zitten vol met verhalende en symbolische elementen die verwijzen naar het
rijke artistieke en intellectuele Antwerpse leven in de 17e eeuw. De wereld van Rubens is in deze
voorstellingen goed vertegenwoordigd.
Na de presentatie in Antwerpen zal de mini tentoonstelling te zien zijn in het Mauritshuis in Den Haag van 25
maart tot en met 27 juni 2010.
Kamers vol kunst in 17e-eeuws Antwerpen
Rubenshuis , Wapper 9-11, Antwerpen
Van 28 november 2009 tot 28 februari 2010
Dinsdag tot zondag : 10u – 17 u.
www.rubenshuis.be
Willem van Haecht - “De kunstkamer van Cornelis van der Geest” - © Rubenshuis
Letter 10 editie 1/12/2009 -28-

Zao Wou-Ki
Zao Wou-Ki is 88 en nog steeds prominent aanwezig in de hedendaagse kunstscène.
Na zijn studies kalligrafie en traditionele Chinese schilderkunst in zijn geboorteland, verhuist hij in 1948
naar Parijs. Zijn contacten met Giacometti, Hartung, en zijn goede vriend Jean-Michel Folon maken van
de Chinese kunstenaar een zoon van twee culturen.
Vooral onder invloed van Paul Klee komt hij tot nieuwe artistieke inzichten. Hij groeit uit tot één van de
belangrijkste vertegenwoordigers van de lyrische abstractie.
Zijn schilderijen behouden wel een verwantschap met de natuur.
De bomen en heuvels van de picturale Chinese traditie maken echter plaats voor wervelstormen, trillingen,
golven en vloeiende magmastromen, lucht en wind, de adem van het leven, de alchemie van de kleuren …
Het zijn stuk voor stuk innerlijke landschappen in een oneindig subtiel koloriet, een harmonie van leegte
en volheid. Zijn werk is poëzie, ritme en muziek tegelijkertijd.
Gestimuleerd door zijn vriend Henri Michaux keert Zao Wou-Ki ook regelmatig terug naar zijn basisopleiding
; de Chinese inkttekening. En hierin wordt hij onevenaarbaar.
Met een twintigtal inkttekeningen en een tiental aquarellen in kleur krijgt de bezoeker van het Folon Museum
een reis aangeboden door de emotionele wereld van Zao Wou-Ki vanaf de jaren zestig tot vandaag.
Zao Wou-Ki in Fondation Folon
Drève de la Ramée 6A - Terhulpen
Van 11 oktober 2009 tot 17 januari 2010
Dinsdag tot zondag : 10u – 18u
www.fondationfolon.be
Zonder titel (2005) – Indische inkt op rijstpapier
Letter 10 editie 1/12/2009 -29-

Vergeet volgende afspraken niet in uw agenda te noteren:
*Vergeet de KAPPA-Kunstenaar van de Maand niet te gaan bezoeken in de inkomhal van het
Administratief Centrum te Kapellen ( Ivan Janssens-november+december 2009: zie meer details in
Letter 10 editie 1 augustus 2009).
*Kappa-leden Wim Haazen en Guy Renders hebben een duo-tento in “Den Beulenbak” St
Nicolaasplaats te Antwerpen nog tot 29 november 2009 di-vr van 14 en za-zo van 11 tot 18u. (zie
details in vorige Letter 10).
*Kappa-lid Els Van Doorslaer stelt tentoon met het “open atelier” nog tot zondag 29 november 2009
van 10u tot 17u , in het Kasteel Ravenhof te Stabroek. (zie details in vorige Letter 10).
*KAPPA tentoonstelling in het OUD GEMEENTEHUIS: vriend ( IN ) kunst
28 november 2009 – 6 december 2009 iedere zaterdag en zondag van 11u tot 17u- Oud
Gemeentehuis te Kapellen. (Let op de omleidingen wegens werken om het centrum van Kapellen te
bereiken !).
Vijf en veertig verschillende kunstenaars doen hier aan mee!
Op 6 december 2009 om 16u00 is de finissage met literaire happening (zie meer details in deze Letter
10).
Kappa-lid Guy Renders organiseert een praatcafé op vrijdag 26 februari 2010 te 20u00 in de Vinus (
meer details in volgende Letter 10).
Nu reeds vastleggen van volgende tentoonstelling in het kerkske van Attenhoven te Hoevenen van
11 tot 19 september 2010: thema “De Zeven Hoofdzonden”. (details volgen in volgende Letters 10).
Letter 10 editie 1/12/2009 -30-

vriend (IN) kunst
KUNSTPLATFORM KAPPA vzw
Zaterdag 28 november en 5 december 2009 van 11 tot 17 uur
Zondag 29 november en 6 december 2009 van 11 tot 17 uur
Finissage met literaire happening op 6 december 2009 om 16 uur
OUD GEMEENTEHUIS
ANTWERPSESTEENWEG 2 2950 KAPELLEN
Olaf De Bruyn-Gerre Daneels-Veerle De Ridder-Jenny Huyge-Ida Gysbrechts-Jan Daneels-Wim Haazen-
Ivan Janssens-Anita Moers-Mia Haazen-Guy Renders-Marlou Pluymaekers-Manu Van Meervelde-Rita
Neys-Jef Verwimp-Jef Clonen-Nora Alaerts-Sally Thys-Dani Coesemans-Julie Brys-Max Brys-Jos De Kort-
Kris Braet-André De Nys-Magdelien Roobroeck-Guy Van Hoof-Ronny Roels-Erik Simons-Kathleen Van
Caeneghem-Skamander (Peter Vossaert-Marianne Nieuwinckel-Gaston Simons)-Gilbert Swiggers-René
Franck-Marina Van der Veken-Lieve Jacob-W. Ciere-Antoinette Van Strydonck-Marie-Thérèse
Vandevyvere-Lea Goovaerts-Gerda Van Turnhout-Ward Van Honsté-Emmy Van Look.Libbrecht-Thibau
Van Look-An Wu-Lingbi Fei
Info: André De Nys
denysandre@gmail.com
Letter 10 editie 1/12/2009 -31-

Letter 10 editie 1/12/2009 -32-