deze link - Letterkundig Museum

Illustratie door Sieb Posthuma; brieven van J.J. Voskuil aan Josje Mastenbroek-Meijer.
Letterkundig Museum
Jaarverslag 2009
2 Vooraf
4 Archief
10 Museum
13 Literair centrum
16 Uitgeverij
18 Financiën en
sponsors
2 Aanwinsten
16 Schenkers en
bruikleengevers
19 Activiteiten
19 Publicaties
21 Besturen
21 Personeel
Het Letterkundig Museum in Den Haag
is hét instituut op het gebied van het
literaire erfgoed. Door onder andere
tentoonstellingen, evenementen en
publicaties maakt het museum de
wereld achter de schrijver en zijn werk
toegankelijk.
Het Letterkundig Museum is gehuisvest
in het Koninklijke Bibliotheek-gebouw.
Via de hoofdingang kunt u het museum
bereiken. Het museum bevindt zich
tussen het station Den Haag Centraal,
Babylon en de Utrechtsebaan.
Prins Willem Alexanderhof 5
2595 be Den Haag
070 3339666
www.letterkundigmuseum.nl
info@letterkundigmuseum.nl
Openingstijden
dinsdag t/m vrijdag 10–17 uur
weekend en feestdagen 12–17 uur
Het museum is gesloten op maandagen,
nieuwjaarsdag, eerste paasdag,
Koninginnedag, Bevrijdingsdag,
eerste pinksterdag en eerste kerstdag.

Aanwinsten 2009
a
– Gerrit Achterberg, correspondentie
met o.a. J.C. Bloem en de heer Plessen;
drukwerk; bundels met opdrachten
aan J.C. Bloem; typoscript van een
artikel over Achterberg; portrettekeningen
door Rien van Holland.
– De Arbeiderspers, deel uitgeversarchief,
met o.m. typoscripten van
Klinkende ikken van Atte Jongstra, De
gebroeders Boetkaboet van Hans Sahar,
Via Capello van Christiaan Weijts, De
kam van Rogi Wieg, Een jaar in scherven
van Koos van Zomeren.
– Jan Arends, portret door Maurice
Thomassen.
– Frank Martinus Arion (ps. van F.E.
Martinus), deel literair archief, met
o.m. typoscripten, familiefoto’s en
correspondentie met o.a. Hannes
Wallrafen en Gerard van Westerloo.
b
– Maria Barnas, zelfportret.
– Frédéric Bastet, doosje met crematiesteentje.
– Geert van Beek, literair archief, met
o.m. manuscripten van o.a. Blazen
tot honderd, Het Mexicaanse paardje,
gedichten en lezingen, plakboeken,
persoonlijke documenten,
foto’s en correspondentie met o.a.
Jeroen Brouwers, Kees Fens, Alfred
Kossmann, Cyrille Offermans, Cornelis
Verhoeven en Paul De Wispelaere.
– Nicolaas Beets, diverse documenten
waaronder oorkondes, geboorte- en
overlijdensberichten van de familie
Beets en een foto.
– Bergman (ps. van A. Kok), diverse
documenten waaronder typoscripten
en drukwerk.
Bart Chabot en Jan Mulder tijdens de uitreiking van de P.C. Hooft-prijs 2009. Foto: Mylène Siegers.
Vooraf
Voorwoord
Het Letterkundig Museum gonsde van de bedrijvigheid in 2009,
al was dat voor de buitenwereld lang niet altijd waarneembaar,
omdat de werkzaamheden voor een belangrijk deel achter gesloten
deuren werden verricht. De renovatie van het gebouw,
waarbij geen steen onberoerd bleef, de voorbereidingen van de
nieuwe vaste tentoonstellingen, de ontwikkeling van de nieuwe
websites, de jacht op sponsorgelden: ze bezorgden de medewerkers
van het museum handenvol werk, dat met groot enthousiasme
en inzet van iedereen werd verricht. De studiezaalfunctie
bleef in tact, dankzij medewerking van de Koninklijke Bibliotheek
en dankzij het improvisatietalent van de medewerkers.
Een compliment voor het aanpassingsvermogen is hier op zijn
plaats.
Ondanks het bovenstaande toonde het museum bij tijd en
wijle zijn gezicht. Bijvoorbeeld met de uitreiking van de P.C.
Hooft-prijs aan Hans Verhagen en de Theo Thijssen-prijs aan Ted
van Lieshout: feestelijke bijeenkomsten, met veel gasten over de
vloer die genoten van muziek, filmbeelden en treffend gekozen
woorden.
De jaarlijkse Vriendendag, die in het teken stond van de exposities
in voorbereiding, werd drukbezocht, evenals het symposium
van de Jan Campert-Stichting, gewijd aan ‘de moraal van
het verhaal’. De collectie van het museum werd onverminderd
geraadpleegd, wat leidde tot diverse spraakmakende literairhistorische
publicaties. De jeugdige bezoekers deden zich tegoed
aan de tentoonstelling Geheimen (elders in het Koninklijke
Bibliotheek-gebouw ondergebracht) en bezochten in groten getale
een voorstelling van Jacques Vriens, een van de schrijvers
die in Geheimen gepresenteerd wordt.
2

– J. Bernlef (ps. van H.J. Marsman), tekst
van De Witte Kantate bij een muziekstuk
door Bernard van Beurden;
poëziekaarten.
– Paul Biegel, portret door Sonja
Dwinger.
– Boekenweek, divers materiaal m.b.t.
Het Bal der Geweigerden en Het
Friezenbal.
– Jo Boer, opdrachtexemplaren van
Kruis of munt en Het legaat; cahier met
beschrijving van de schelpenverzameling
‘Collection I’ en handgeschreven
kaartjes bij deze verzameling; foto’s;
drukwerk; brief aan Pim en Meta
Jansen-Maas.
– Godfried Bomans, typoscript met aanwijzingen
van Bloed en liefde. Rytmisch
drama in drie bedrijven.
– Johan Borgman, deel literaire nalatenschap,
met o.m. manuscripten en
typoscripten, exemplaar van Johan
Borgman: zijn werk, zijn leven door Jennie
Bedier en brieven van o.a. P.C. Boutens,
J. Greshoff, Willem Kloos, Jan Toorop
en M.H. Werkman. Bijgevoegd zijn
manuscripten van anderen onder wie
August Heyting en Werkman.
– Mies Bouhuys, literaire nalatenschap,
met o.m. manuscripten en
typoscripten van gedichten, lezingen,
verhalen, tv- en toneelspelen,
cahiers met jeugdwerk, persoonlijke
documenten waaronder agenda’s en
plakboeken, penningen, boeken met
opdrachten van o.a. Gerrit Achterberg,
S. Carmiggelt, Cola Debrot, Heere
Heeresma, Anton Koolhaas, Marga
Minco, Adriaan Morriën, Bert
Schierbeek, Gabriel Smit, Bea Vianen
en Theun de Vries, drukwerk, foto’s
met o.a. Ed Hoornik, Harry Mulisch en
Foto: Mylène Siegers.
Het jaar 2009 is voor het Letterkundig Museum nog het beste te
karakteriseren als stilte voor de storm. En die storm zal in 2010
over literair Nederland razen.
Erica van Boven
Aad Meinderts
Nieuwe directeur
Sinds 1 februari 2009 heeft het Letterkundig Museum een nieuwe
directeur: Aad Meinderts (1957). Hij volgde Anton Korteweg
op, die na dertig jaar met pensioen ging en is, na Gerrit Borgers
en Korteweg, pas de derde directeur van het museum.
Meinderts, die in Leiden Nederlands heeft gestudeerd, was
eerder al twintig jaar aan het museum verbonden. Hij begon in
1982 als directieassistent, ter vervanging van Ellen Warmond.
‘Ze zochten iemand die kon typen,’ herinnert Meinderts zich.
Later werd hij onder meer hoofd van de afdeling Bedrijfsvoering.
Van 1995 tot 2002 was hij adjunct-directeur/hoofd Presentaties,
in welke hoedanigheid hij, behalve tentoonstellingen over onder
anderen Remco Campert, Miep Diekmann en Cees Nooteboom,
twee semipermanente exposities realiseerde: het Kinderboekenmuseum
en Gaan waar de woorden gaan.
Van 2002 tot 2005 was Meinderts directeur van het Haags
Historisch Museum/Museum de Gevangenpoort te Den Haag
en daarna directeur van Stichting Lezen. Hij is bestuurslid van
onder meer de Stichting Dichter aan Huis (Den Haag) en de
slaa (Stichting Literaire Activiteiten Amsterdam), en lid van de
Programmaraad van de nps. Meinderts publiceerde essays over
en brievenedities van onder meer Anna Blaman, Emmy van
Lokhorst en Sonja Witstein. Momenteel bereidt hij een biografie
over Blaman voor.
3

Cees Nooteboom, voorwerpen waaronder
een pen en brillen, en correspondentie
met o.a. Wim Hora Adema,
Marga Minco, Theun de Vries en
Victor E. van Vriesland. Bevat tevens
documenten betreffende Ed Hoornik,
waaronder correctie-exemplaren van
Dichterlijke diagnose en De vis, en het typoscript
van 50 lines.
– José Boyens, correspondentie met o.a.
Geert van Beek, Frans Berkelmans en
Jozef Deleu.
– Menno ter Braak, archief van Léon
Hanssen met o.m. manuscripten van
Ter Braak, drukproeven van Het carnaval
der burgers, boeken met opdrachten
en/of aantekeningen, foto’s en correspondentie
van en over Ter Braak.
– Gerard den Brabander (ps. van J.G.
Jofriet), manuscript van ‘Omdat ik wou
weten waar Sally zat’.
– Willem Brakman, plakboek betreffende
Brakman.
– Boudewijn Büch, topografische kaarten.
– Tine van Buul en Reinold Kuipers,
deel literaire nalatenschap, met o.m.
aantekeningen, manuscripten en typoscripten,
persoonlijke documenten
waaronder diploma’s en sollicitaties,
foto’s, voorwerpen waaronder een miniatuurbeeldje
van De Titaantjes door
Hans Bayens, geluidsopnamen en correspondentie.
c
– Remco Campert, brief.
– Isaac da Costa, manuscript van een gedicht
over Parijs.
– Louis Couperus, manuscript van Elyata;
exemplaar van Louis Couperus’ zijlijnen:
versieringen uit zijn handschriften, in breder
perspectief van Hans van der Horst.
Manuscript van ‘Het geheim van Louis Couperus’ van Gerard Reve.
Verbouwing en vernieuwing
In verband met een grote renovatie was het Letterkundig
Museum sinds najaar 2007 gesloten voor het publiek. Als motto
voor de verbouwing en herinrichting is gekozen ‘Alles Wordt
Nieuw’. De plannen die in de voorgaande jaren bedacht zijn,
werden in 2009 verder uitgewerkt en ingevuld.
Sinds maart 2010 zijn de museumdeuren weer wijd open en
kan de bezoeker ervaren hoe de vernieuwingsoperatie vorm
heeft gekregen. De grootscheepse verbouwing heeft geleid tot
ruim 500 m 2 extra tentoonstellingsoppervlak en een transparant
gebouw waarin de bezoeker kan dwalen door de wereld
van de literatuur. Het Kinderboekenmuseum, dat eveneens vernieuwd
wordt, zal deo volente eind 2010 heropenen.
Er werd niet alleen aan een nieuw Letterkundig Museum gebouwd:
ook de website van het museum stond in de steigers. Het
museum trad bij de heropening, in maart 2010, met een geheel
nieuwe en gebruikersvriendelijke site naar buiten. Ook de huisstijl
onderging in 2009 een metamorfose: zo werd er voor zowel
het Letterkundig Museum als voor het Kinderboekenmuseum
een nieuw logo ontwikkeld, zodat beide musea bij hun heropening
met een frisse nieuwe uitstraling voor de dag kunnen
komen.
Archief
Aanwinsten
Heel toepasselijk schonk scheidend directeur, tevens dichter,
Anton Korteweg zijn voormalige werkgever de verschillende
versies van zijn gedicht ‘Weggaan’. Maar het museum ontving
veel meer mooie aanwinsten in 2009. Zoals het handschrift van
Gerard Reves rede ‘Het geheim van Louis Couperus’, jeugdversjes
4

– Jan Cremer, brief aan Commissie
Studentenalmanak met het typoscript
van ‘De kraai’; diverse documenten
waaronder publicaties van/over
Cremer, een audioboek Ik Jan Cremer;
drukproeven van artikelen over
Cremer en een dossier ‘Kinderrechter’.
d
– Cola Debrot, brief aan S. Vestdijk.
– Maria Dermoût, brief aan juffrouw
Veldkamp.
– Enno Develing, brief aan W.H.K. van
Dam.
– Miep Diekmann, fluwelen kostuum,
gedragen tijdens de uitreiking van
de Staatsprijs voor Kinder- en Jeugdliteratuur.
– Cor Don, opdrachtexemplaar van
Heimwee en branding.
– Marie-Louise Doudart de la Grée, deel
literaire nalatenschap, met o.m. manuscripten,
foto’s en correspondentie
met o.a. Roel Houwink en A. Viruly.
– Pierre H. Dubois, divers materiaal
waaronder typoscripten, een portret
door Toon Kelder, documentatie en
drukwerk.
– Carla Dura, rijmprenten met opdrachten.
e
– Frederik van Eeden, foto’s gemaakt
op Walden, gemaakt door L.E.M.
Leenmans-Creutzberg (moeder van
M. Vasalis).
– Anna Enquist (ps. van C. Widlund-
Broer), portret en gebeeldhouwde kop
door Liesbeth van Keulen; portret door
Trudy Kramer.
– Willem Enzinck (ps. van A.J.H.A.
Wensink), diverse documenten waaronder
opdrachtexemplaren, drukwerk, familiedocumenten
en correspondentie.
Foto’s uit het archief van Frank Martinus Arion
van Mies Bouhuys en brieven van onder veel meer J.C. Bloem,
Remco Campert, Lodewijk van Deyssel, Lucebert, E. du Perron
en S. Vestdijk. Toenmalig minister Ronald Plasterk schonk
het museum een persoonlijke brief van J.J. Voskuil. De zwerversbroek
van Belcampo en het carnavalskostuum van Louis
Couperus kregen gezelschap van het fluwelen kostuum dat Miep
Diekmann droeg toen zij in 1970 uit handen van minister Marga
Klompé de Staatsprijs voor Kinder- en Jeugdliteratuur in ontvangst
nam. De fotocollectie werd uitgebreid met familiefoto’s
van Frank Martinus Arion, François HaverSchmidt en M. Vasalis,
en voor de Nationale Schrijversgalerij ontving het museum portretten
van onder anderen Anna Enquist, Cees Nooteboom en
Thomas Rosenboom, evenals zelfportretten van dubbeltalenten
Hans Verhagen en Maria Barnas.
Een van de belangrijke aanwinsten van 2009 is de literaire
nalatenschap van Ed Leeflang. Judith Herzberg typeerde hem
eens: ‘Als Ed niet zo bescheiden en teruggetrokken had geleefd,
zou hij zeker als een van Nederlands belangrijkste dichters bekend
zijn.’ De nalatenschap bestaat uit dagboekbladen, cahiers
met invallen, en aantekeningen bij het werk van klassieke
en eigentijdse auteurs. Van zijn talrijke theateroptredens zijn
programma’s, aanwijzingen en notities bewaard gebleven. Een
belangrijk deel van de nalatenschap wordt gevormd door uitgebreide
correspondenties met collega-dichters als H.H. ter Balkt,
T. van Deel, Wim Hofman, Hester Knibbe en Rutger Kopland.
Behalve over particuliere aangelegenheden gaan de briefwisselingen
hoofdzakelijk over het literaire bedrijf en eigen en andermans
werk.
In 2009 werd ook de collectie jeugdliteratuur aanzienlijk uitgebreid.
Zo schonk de veel bekroonde Hans Hagen een belangrijk
deel van zijn archief aan het museum. De collectie bestaat
uit onder meer typoscripten en aantekeningen van de Jubelientje-
5

– Hans Ester, diverse documenten waaronder
correspondentie met Koos van
Weringh.
– Elsbeth Etty, correspondentie met
Marieke Groenhard.
f
– Flanor, diverse documenten waaronder
een manuscript ‘Letterkundige
Vereeniging Flanor 1881–1886’ van Mia
Lezer, jaarverslagen, notulen en correspondentie.
Bijgevoegd zijn het blijspel
Het verkochte huis van Frederik van
Eeden en lezingen van o.a. F. Abresch
en Frederik van Eeden.
– Yge Foppema, brieven aan Anthia C.M.
Boers.
– Iki Freud, drukproeven van Mijn naam
is Freud.
g
– Anton Gerits, diverse documenten
waaronder een plakboek, drukwerk en
correspondentie met o.a. T. van Deel
en Jan Terlouw. Bijgevoegd zijn typoscripten
van toespraken van T. van
Deel.
– Herman Gorter, brief aan de heer en
mevrouw S. Gorter-Schimmel; brief
van Enno Endt aan mevrouw Gorter-
Willemse.
– J. Greshoff, bronzen kop door
Ianchelevici.
– Arnon Grunberg, correspondentie met
Reinjan Mulder; drukproeven van Onze
oom met aantekeningen en suggesties.
h
– Tjaard W.R. de Haan, deel literaire nalatenschap,
met o.m. manuscripten en
typoscripten van gedichten en correspondentie
met Marie-Cécile Moerdijk.
– Annemarie van Haeringen, illustraties
voor Bijbelse verhalen voor jonge kinderen
door D.A. Cramer-Schaap.
Illustratie door Thé Tjong-Khing.
verhalen, Stilte a.u.b. ik denk aan de kip (1995), De dans van de drummers
(2003) en kinderboekenweekgeschenk Vlammen (2008).
Bijzonder is dat op de achterzijde van de geprinte tekst vaak een
andere tekst of aantekeningen staan te lezen. Als printpapier
zijn ook brieven, rekeningen en reclamemateriaal gebruikt.
De gestaag groeiende collectie jeugdboekenillustraties werd
vergroot met het archief van Sieb Posthuma, bestaande uit ruim
zeshonderd originele illustraties en schetsen bij zijn eigen verhalen
en die van anderen onder wie Eva Gerlach en Annie M.G.
Schmidt. De illustraties blinken uit in originaliteit, expressiviteit,
kleurgebruik en sfeer. Posthuma bracht zijn werk onder bij het
museum omdat hij het belangrijk vindt dat er een centrale plaats
is waar kinderboekenillustraties bewaard worden. Dit draagt
bij aan de emancipatie van illustratoren en erkenning voor het
vak. Hij hoopte dan ook dat veel van zijn collega’s zijn voorbeeld
zullen volgen. En dat bleek het geval: Thé Tjong-Khing, die in de
afgelopen veertig jaar meer dan driehonderd kinderboeken illustreerde
en in 2010 de Max Velthuijs-prijs krijgt, schonk eveneens
zijn werk aan het Letterkundig Museum. Onder de vele schetsen
en illustraties bevinden zich de tekeningen voor Wiele wiele stap
(1978) van Miep Diekmann, Kleine Sofie en Lange Wapper (1984) van
Els Pelgrom en Het woordenboek van Vos en Haas (2003) van Sylvia
Vanden Heede, alle bekroond met het Gouden Penseel.
Bruiklenen
Als zoon van Charley Toorop en kleinzoon van Jan Toorop werd
Edgar Fernhout al vroeg gestimuleerd te gaan schilderen. Wat
resulteerde in een oeuvre van bijna driehonderdvijftig schilderijen,
vooral bestaande uit landschappen, stillevens en portretten.
Het Museum voor Moderne Kunst Arnhem liet in de
tentoonstelling ‘De sprong is nu gemaakt’ Edgar Fernhout Modernist
in circa honderd werken de ontwikkeling zien waarin Fernhout
6

– Hans Hagen, deel literair archief, met
o.m. aantekeningen, typoscripten en/
of drukproeven van o.a. De dans met de
drummers, de Jubelientje-verhalen, Stilte
a.u.b. ik denk aan de kip en Vlammen,
werkstukken over Hagen, reclamemateriaal,
schetsen door Philip Hopman
en een illustratie door Rolf de Bruin.
– Anne Hallema, exemplaar van Anne
Hallema & Anne Hallema. Twee auteurs
met dezelfde naam, werkzaam in eenzelfde
periode door Rudof Volz.
– Jan Hanlo, cd Over Jazz. Een verhaal van
Jan Hanlo gelezen door Martin van der
Waals.
– De Harmonie, deel uitgeversarchief,
met o.m. manuscripten, typoscripten
en/of drukproeven van o.a. Monkey
Sandwich van Ethel Portnoy en Proeven
van moord van Elly de Waard, en correspondentie
met o.a. Wim de Bie, Remco
Campert, Karel Eykman, Gummbah,
Judith Herzberg, A.F.Th. van der
Heijden, Freek de Jonge, Ian McEwan,
Peter van Straaten, Joost Swarte en
Leo Vroman.
– Jan de Hartog, deel literaire nalatenschap,
met o.m. foto’s, knipsels en
correspondentie met o.a. Ike Bertels
en Peter Spier.
– Jac. van Hattum, brieven aan J.H. van
Mourik; foto met aantekening; knipsels;
herinneringen van J.H. van
Mourik aan Van Hattum.
– François HaverSchmidt, diverse
documenten waaronder tekeningen,
een stamboom, aantekeningen m.b.t.
genealogische gegevens, familiefoto’s
en een portret, voorwerpen waaronder
een doosje met het familiewapen en
een zegelring, afschriften van reisverhalen,
drukwerk en correspondentie.
Jeugdfoto van M. Vasalis.
zich losmaakt van zijn moeders voorbeeld en zijn realistische
manier van schilderen geleidelijk verandert in een geabstraheerde,
modernistische schilderswijze. Een van de getoonde werken
is het portret dat Fernhout in 1958 van S. Vestdijk maakte en dat
normaliter deel uitmaakt van de Nationale Schrijversgalerij.
Een ander schilderij uit de collectie van het Letterkundig
Museum was te zien in het Drents Museum te Assen. Op de tentoonstelling
Kik Zeiler. Made in Mokum was het schilderij van De
Herenclub, een groep bekende heren rondom de schrijver Harry
Mulisch, prominent aanwezig. Het groepsportret is net als veel
van het andere werk van Zeiler tot in het kleinste detail uitgewerkt
en toont de geportretteerden in hun ‘natuurlijke habitat’.
Verder stelde het museum documenten, voorwerpen, portretten
en/of foto’s beschikbaar voor tentoonstellingen of publicaties
van onder meer Museum Domburg, het Louis Couperus Museum,
Museum De Wieger, Het Limburgs Museum en het Natuurhistorisch
Museum te Rotterdam.
Studiezaal
Hoewel het Letterkundig Museum sinds november 2007 gesloten
is, konden onderzoekers toch terecht in de studiezaal, die tijdelijk
in de studiezaal Bijzondere Collecties van de Koninklijke
Bibliotheek gevestigd was.
Ook in 2009 kwamen uiteenlopende personen voor verschillende
doeleinden naar de studiezaal om het archief van het
museum te raadplegen: voor werkstukken, artikelen, scripties,
dissertaties en/of biografieën. Zo werd er in de studiezaal
bijvoorbeeld gewerkt aan biografieën van Willem Frederik
Hermans, Top Naeff, Jo Otten, M. Vasalis en Theun de Vries.
Nop Maas was regelmatig in het Letterkundig Museum voor
het langverwachte levensverhaal van Gerard Reve. Najaar 2009
verscheen het eerste deel van zijn imposante driedelige bio-
7

– Victorine Hefting, diverse documenten
waaronder manuscripten en typoscripten,
schoolschriftjes, persoonlijke
documenten waaronder testamenten
en schoolrapporten, foto’s, poesiealbums,
voorwerpen waaronder onderscheidingen
en vulpennen, dummies
van J.B. Jongkind en correspondentie
met o.a. Jopje Beerman.
– Albert Helman (ps. van L. Lichtveld),
kop en portret door Margrieth A.C.
Mourik-Zijlstra; geluidsopnamen.
– F.R.A. Henkels, exemplaar met aantekeningen
van A–Z, geschreven door
de redactie van Der Clercke Cronike
onder wie A.J. Staverman en Garmt
Stuiveling.
– Willem Frederik Hermans, portret
door Jopie Roosenburg; portret door
Alphons Freymuth; correspondentie
met Gust Gils; foto’s; brief aan Jaco
Groot van uitgeverij De Harmonie;
kopij van Het bibliografische universum
van Willem Frederik Hermans door Frans
A. Janssen en Sonja van Stek.
– Judith Herzberg, divers materiaal
waaronder poëziekerstballen getiteld
Goede sier met gedichten en correspondentie
met o.a. Chris van Geel,
Gerard Reve, Elly de Waard en August
Willemsen.
– Dick Hillenius, tekeningen.
– Jürgen Hillner, divers materiaal.
– Roel Houwink, reclamedrukwerk;
manuscripten.
– Johan Huizinga, familiefilmpjes,
o.m. van Huizinga’s tweede huwelijk,
gemaakt door Leonhard
Huizinga.
– Willem Hussem, divers materiaal
waaronder manuscripten en typoscripten.
Uitsnede van het portret van Willem Frederik Hermans door Alphons Freymuth.
grafie, dat bij voorbaat werd beschouwd als hét standaardwerk
over Reves leven en werken. Kroniek van een schuldig leven. i De
vroege jaren (1923–1962) bevat een schat aan tot dusver onbekend
materiaal over onder meer Reves jeugd en jongelingsjaren, zijn
huwelijk met Hanny Michaelis, de worsteling met zijn homoseksualiteit,
zijn communistische verleden en de godsdienst, en
over de aanloop tot zijn doorbraak naar het grote publiek met
Op weg naar het einde (1963). De door Reve in omloop gebrachte
mythes worden ontrafeld; de verwevenheid van leven en werk
wordt, voor zover mogelijk, vastgelegd. De delen ii en iii verschijnen
respectievelijk voorjaar en najaar van 2010.
Diverse media vonden in 2009 het Letterkundig Museum:
veel kranten en bladen waaronder Hollands Diep en Vrij Nederland
deden een beroep op het fotoarchief. Voor de veelbekeken npsserie
De Oorlog werd geput uit de collectie van het museum en
ook de redactie van de Schooltv-serie Literatuurgeschiedenis – 19e
eeuw van de Teleac/not bezocht de studiezaal. Deze serie, voor
havo- en vwo-leerlingen, bestaat uit vier afleveringen die in
chronologische volgorde de negentiende eeuw behandelen. Elke
aflevering toont beelden uit archieven en musea, voorzien van
commentaar door deskundigen. Voice-over teksten van contemporaine
schrijvers als Multatuli en Jacob van Lennep brengen de
tijdsgeest van toen tot leven.
Ook buiten Nederland wist men het Letterkundig Museum
te vinden: zo belandden diverse Nederlandse schrijversportretten
uit de museumcollectie in een Amerikaanse uitgave over
de Nederlandse literatuurgeschiedenis en gebruikte Ernst Klett
Verlag documenten van De Gemeenschap voor een Duits schoolboek.
3sat, een Duitse cultuurzender en onderdeel van de zdf,
zocht ter promotie van een documentaire over Joseph Roth een
portrettekening van Roth door Mies Blomsma, met als onderschrift
‘Das bin ich wirklich; böse, besoffen, aber gescheit’.
8

i
– Willem van Iependael (ps. van W. van
der Kulk), opdrachtexemplaar van
Liederen van de zelfkant.
j
– Karel Jonckheere, opdrachtexemplaar
van Spiegel der zee.
– David de Jong, opdrachtexemplaar van
De stenen doolhof.
k
– Jan Kamerbeek, divers materiaal
waaronder manuscripten, tekeningen,
foto’s en correspondentie.
– Willem Kloos, brieven.
– Henri Knap, correspondentie met Piet
Schatz van Het Parool.
– George Kool, correspondentie met
Nienke Bakker.
– Anton Korteweg, brieven aan de redactie
van De Gids en Rudolf Geel; brief
van Reinder Storm; geschreven en
getypte versies van ‘Weggaan’.
l
– Liesbeth Lagemaat, diverse documenten
waaronder manuscripten, foto’s
en een brief aan Reinder Storm.
– Ed Leeflang, literaire nalatenschap,
met o.m. aantekeningen, manuscripten
en typoscripten, boeken met
opdracht van o.a. Judith Herzberg,
Leonard Nolens en Renate Rubinstein,
foto’s, en correspondentie met o.a.
Herman De Coninck, Wim Hofman,
Elisabeth Eybers, Rutger Kopland,
Tomas Lieske, Leonard Nolens, Els
Pelgrom, Renate Rubinstein, Annie
M.G. Schmidt, L.H. Wiener en Leendert
Witvliet; brieven aan Piet Piryns.
– Aart van der Leeuw, diverse documenten
waaronder drukwerk, foto’s
en brieven aan Maria Cornelia van
Greuningen.
Brief van Wim Hofman aan Ed Leeflang.
LeesMij!
Het Letterkundig Museum opende met Viewpoint Productions
en Stichting Lezen in januari 2007 de internetpoort naar een
originele, literaire website voor jongeren: LeesMij! Een nieuwe
manier om deze moeilijk te bereiken doelgroep te betrekken
bij het geschreven woord. Het project bestaat uit een serie korte
filmpjes over boeken en schrijvers. Deze laten zien waarom
een boek de moeite van het lezen waard is en geven scholieren
op een aansprekende manier een voorproefje om een keuze te
kunnen maken voor de Nederlandse literatuurlijst. Vanaf het
moment dat www.leesmij.nu online stond, bleef het project zich
ontwikkelen en optimaliseren. Ook in 2009.
In maart werd naar aanleiding van het Boekenweekthema
‘dieren in de literatuur’ het filmpje Vanwege een tere huid gemaakt.
Een sferische interpretatie die de grimmigheid en de spanning
in het verhaal van A. Koolhaas goed weergeeft. Het Letterkundig
Museum leverde hiervoor leuke geluidsfragmenten uit de documentairereeks
Schrijvers In Beeld. Verder werden filmpjes
gemaakt over Wild Vlees (2000) van Marita De Sterck en Oeroeg
(1948) van Hella S. Haasse.
In 2009 werd ook promotiemateriaal voor LeesMij! ontwikkeld.
Het materiaal bleek erg in de smaak te vallen bij zowel docent
als leerling en vond gretig aftrek.
Metamorfoze-project
Het Nationaal Programma voor het Behoud van het Papieren Erfgoed,
Metamorfoze, bindt al jaren de strijd aan met verzuring en
andere vormen van autonoom verval, zoals inkt- en kopervraat,
opdat het papieren erfgoed wordt behouden voor de toekomst.
Sinds de start in 1997 zijn meer dan driehonderd projecten
van bijna honderd erfgoedinstellingen door het Metamorfozeproject
gesubsidieerd. Het Letterkundig Museum neemt sinds
9

– J.H. Leopold, poesiealbum van
Leopolds zus met o.a. een tekening
door Leopold; familiefoto; geluidsopnamen.
– Silva Ley (ps. van J.A.M.W. Versteden),
deel literaire archief, met o.m. manuscripten
en typoscripten, drukproeven,
bio- en bibliografische gegevens, foto’s
en tekeningen, geluidsopnamen en
correspondentie.
– Litterair Dispuut Gezelschap Brugman,
deel archief, met o.m. ledenlijsten,
notulen en foto’s.
– Paul van Loon, foto’s.
– Lucebert (ps. van L.J. Swaanswijk),
diverse documenten waaronder drukwerk
en een brief; brief aan Gabriel
Smit.
m
– Willem de Mérode (ps. van W.E.
Keuning), manuscript van ‘Ontmoeting’;
foto.
– Jaap van de Merwe, typoscript van
Nozem’s Home.
– Bertus Meijer, correspondentie met
Tinus Heijmans.
– Martin Mooij, deel literair archief, met
o.m. manuscripten van o.a. een autobiografie,
vertalingen, persoonlijke
documenten en correspondentie.
– Adriaan Morriën, kop door Hans
Sassen.
– Maarten Mourik, literaire nalatenschap,
met o.m. manuscripten van
o.a. Brandenburgs Requiem (met oorlogsdagboeken)
en Nomade, vertalingen,
geluidsopnamen van interviews met
Albert Helman en Josepha Mendels,
portret door Margrieth A.C. Mourik-
Zijlstra en correspondentie met o.a.
J.C. Bloem, Heinrich Böll, Marnix
Gijsen, Albert Helman, Judith
Envelop uit het literair archief van Martin Mooij.
het vroegste begin deel aan het project. De afgelopen jaren zijn
onder meer de collecties van Louis Couperus (naar wiens boek
Metamorfoze uit 1897 het project is vernoemd), Willem Kloos, H.
Marsman, Nescio en J. Slauerhoff geconserveerd. In 2009 werd gewerkt
aan het digitaliseren van het archief van Menno ter Braak.
De laatste paar jaar zijn in het kader van Metamorfoze ook veel
foto’s uit de collectie van het museum gedigitaliseerd. In 2009
werden veel fotobeschrijvingen ingevoerd in de online catalogus.
Deze catalogus is toegankelijk en raadpleegbaar op de website:
www.letterkundigmuseum.nl.
Museum
Tentoonstellingen
Net als in 2008 waren in 2009 het Letterkundig Museum en het
reguliere Kinderboekenmuseum gesloten in verband met de
grootscheepse verbouwing. Achter gesloten deuren werden tentoonstellingsconcepten
ontwikkeld, zowel voor volwassenen als
voor de jeugd.
Een van de grote nieuwe tentoonstellingen is Het Pantheon. 100
schrijvers – 1000 jaar literatuur, de eerste tentoonstelling waarin
Nederlandse en Vlaamse schrijvers vanaf de middeleeuwen tot
heden te bewonderen zijn. Het Pantheon is een hommage aan
auteurs die het literaire landschap van de Lage Landen hebben
bepaald en brengt alle hoogtepunten uit de Nederlandstalige
literatuur in de meest brede zin bijeen.
In 2009 werd gewerkt aan de research voor en productie van
honderd filmpjes over de Pantheon-schrijvers, die elk een kenschets,
een typering van werk en persoon biedt. Deze films zijn
ingenieus gekoppeld, zodat zij een samenhangend geheel vormen.
Daarnaast werd er de laatste hand gelegd aan de invulling
10

Herzberg, Arthur Lehning, Gerard
Reve, F. Springer, Hendrik de Vries,
Leo Vroman en Jan Wolkers.
n
– Alice Nahon, opdrachtexemplaar van
Maart–April.
– Attie Nieboer, literaire nalatenschap,
met o.m. manuscripten en typoscripten,
boeken met opdracht en/of
aantekeningen, officiële documenten
waaronder een testament, en correspondentie.
– J.C. Noordstar (ps. van A.J.P. Tammes),
portret door Jan Wiegers.
– Cees Nooteboom, portret door Maurice
Thomassen; exemplaar van Licht overal
met etsen van Hugo Claus.
– M. Nijhoff, brief aan redactie van
De Gids.
p
– Jos Panhuysen, divers materiaal waaronder
reclamedrukwerk en een brief
van uitgeverij Nijgh & Van Ditmar.
– François Pauwels, deel literaire nalatenschap,
met o.m. typoscripten, een
manuscript van J.C. Bloems ‘Dankoffer
aan François Pauwels’, persoonlijke
documenten waaronder visitekaartjes
en een overlijdensbericht, en brieven
van o.a. J.C. Bloem en Charley Toorop.
– Martin Permys (ps. van M. Premsela),
divers materiaal waaronder een buste
door Iancelevic en twee portretten.
– E. du Perron, brief aan Adriaan
Morriën; drukproef van Verzameld werk
met correcties van F. Batten; brief aan
Victor E. van Vriesland.
– Johan Polak, brief.
– Sieb Posthuma, deel literair archief,
met o.m. schetsen en illustraties van
o.a. de Rintje-boeken, Peter en de wolf,
Feodoor heeft zeven zussen van Marjet
Harry Mulisch opent het vernieuwde Letterkundig Museum, maart 2010. Foto: Mylène Siegers.
van de vier thematische deelopstellingen waarin de bezoeker
nader kennis maakt met de literatuur. In ‘Wording’ staat het
schrijfproces centraal, van de eerste krabbel tot de laatste drukproef.
De literatuur zelf komt aan bod in ‘Vorm en Stijl’, waar
de bezoeker in speciaal ontworpen stoelen kan genieten van
gedichten, prozafragmenten, toneelstukken en boekverfilmingen.
Diverse literaire ruzies en het maatschappelijke belang van
schrijvers en hun werk worden uitgelicht in de deelopstelling
‘Ophef’. Tot slot komt de wereld van de schrijver en zijn werk
aan bod in ‘Biografie’.
De tweede vaste tentoonstelling van het nieuwe museum is
de Nationale Schrijversgalerij. Sinds maart 2010 wordt de bezoeker
bij het betreden van het museum als het ware begroet door vijfhonderd
geschilderde en gebeeldhouwde schrijversportretten.
Van Kader Abdolah tot Joost Zwagerman, van Louis Couperus tot
Anna Enquist, van De Schoolmeester tot Toon Tellegen.
Het Pantheon. 100 schrijvers – 1000 jaar literatuur en de Nationale
Schrijversgalerij werden op 4 maart 2010 door Harry Mulisch
geopend.
In 2009 waren ook de voorbereidingen voor het nieuwe Kinderboekenmuseum
in volle gang. En dan met name voor de nieuwe
vaste tentoonstelling Papiria, een unieke ontmoetingsplaats waar
kinderen verhalen ontdekken, beleven én zelf kunnen maken.
De tentoonstelling, voor kinderen vanaf 7 jaar, belooft een avontuurlijke
ontdekkingstocht door de jeugdliteratuur te worden.
Kinderen zullen de magie van het verhaal ervaren en ondergaan,
terwijl ze ontdekken waaruit een verhaal en een illustratie kan
bestaan en hoe schrijvers en tekenaars dat gebruiken. Creatief
omgaan met taal en het stimuleren van plezier in lezen en
schrijven staan centraal. Voor de allerkleinsten komt er een
aparte ruimte waarin Kikker van Max Velthuijs centraal staat.
11

Huiberts, Oog in oog in oog van Eva
Gerlach en De leeuw is los! van Annie
M.G. Schmidt.
q
– Em. Querido’s Uitgeverij, deel uitgeversarchief,
met o.m. het manuscript
van Het punt met mij is dat ik alles kan
van Eva Gerlach, typoscripten van
Wim Hofman, een schets van Mance
Post, dossier van Van Aap tot Zip van
Wim Hofman en correspondentie
van Jacques Dohmen met o.a. Helene
Nolthenius.
r
– G.J. Resink, literaire nalatenschap, met
o.m. manuscripten en typoscripten,
bibliografische gegevens en boeken
met opdracht.
– Gerard Reve, geschreven versies
van de lezing ‘Het geheim van Louis
Couperus’.
– Karel Reijnders, brief aan Harry
G.M. Prick.
– Tony de Ridder, opdrachtexemplaar
van Van den akker.
– P.H. Ritter, brief.
– A. Roland Holst, brief aan Henriette
Roland Holst-van der Schalk; brief van
R.N. Roland Holst; manuscript van
Denkend aan Richard Nikolaus Roland
Holst door Rudolf Escher; brief van
C.A. Worp-Roland Holst.
– Annie Romein-Verschoor, correspondentie
met de heer Van Hoboken.
– Thomas Rosenboom, portret door
Judith Lansink.
s
– Arthur van Schendel, brief over Van
Schendel door W.C. Schimmel aan
M.F. Morzer Bruyns.
– Jacob van Schevichaven, manuscripten
van toneelstukken en een knipsel.
In Geheimen. Foto: Mylène Siegers.
Educatie neemt een prominente plaats in in Papiria. Met deze
nieuwe tentoonstelling zal het Kinderboekenmuseum een
programma brengen waarin op vernieuwende manier cultuureducatie
wordt geboden. De bezoekers zullen ervaren hoe leuk
jeugdliteratuur is. Daarbij worden ze in workshops uitgedaagd
zelf verhalen te maken of te bewerken. Het tentoonstellingsconcept
is afgestemd op de ontwikkelingen in het basisonderwijs
en op de door het Ministerie van ocw geformuleerde kerndoelen,
en sluit nauw aan bij het taalonderwijs. Het multimediale karakter
maakt de tentoonstelling aansprekend voor de jeugd van nu.
Geheimen
Paul van Loon, Francine Oomen en Jacques Vriens behoren tot de
populairste schrijvers voor de jeugd. Hun boeken worden verslonden,
om hun handtekeningen wordt gebedeld. In afwachting van
de nieuwe tentoonstelling toont het Kinderboekenmuseum Geheimen,
over het leven en werk van deze drie auteurs. De tentoonstelling
zal te zien zijn tot het Kinderboekenmuseum heropend is.
Daarom ontdekten ook in 2009 vele kinderen hoe Jacques Vriens
Oorlogsgeheimen (2007) schreef, droomden ze weg op het grote Hoe
overleef ik?-bed en maakten ze huiverend een rit met de Griezelbus.
Bij de tentoonstelling Geheimen biedt het museum diverse
museumlessen voor leerlingen van zowel het primair onderwijs
als de brugklas. Zoals de museumles ‘Een schatkist vol geheimen’.
Hierin wordt geprobeerd antwoord te geven op vragen als:
Waar halen Paul van Loon, Francine Oomen en Jacques Vriens
hun inspiratie vandaan? Hoe schrijven zij hun boeken? In de les
‘Schrijversgeheimen’ stappen de leerlingen bijna letterlijk de boeken
en werkkamers binnen van de drie auteurs. De vraag ‘Hoe
wordt een boek gemaakt?’ wordt beantwoord in de les ‘De geboorte
van een boek’. De verschillende stappen die genomen worden
om van een manuscript een ‘echt’ boek te maken, komen aan bod.
12

– Hans Sleutelaar, deel literair archief,
met o.m. persoonlijke documenten
waaronder een perskaart, en aantekeningen,
manuscripten, typoscripten,
correspondentie, geluidsopnamen, foto’s
en/of andere documenten van/over
o.a. Martin Bril, Jan Cremer, Johnny
van Doorn, C.B. Vaandrager enHans
Verhagen.
– Gabriel Smit, portrettekening door
J.H. Moesman.
– Jac. van der Ster, opdrachtexemplaar
van Niemand begrijpt het.
– Kees Stip, exemplaar van Kees Stip.
De man die een dag met een woord bezig
kon zijn en andere verhalen door Hette
Wassenaar.
– Garmt Stuiveling, opdrachtexemplaren
van o.a. Mens wees vrij! en De dag
breekt aan.
– Carel Swinkels, deel literaire nalatenschap,
met o.m. aantekeningen, bio- en
bibliografische gegevens en correspondentie
met Marie-Cécile Moerdijk.
t
– Thé Tjong-Khing, literair archief, met
o.m. aantekeningen, illustraties en schetsen,
en brieven van o.a. Els Pelgrom.
Bijgevoegd is het manuscript van Kleine
Sofie en Lange Wapper van Els Pelgrom.
– Marten Toonder, correspondentie met
Sylvia Willink-Quiël; foto’; brief aan
Tysger Boelen.
v
– Paul de Vaan (ps. van J.P. Naeff), literaire
nalatenschap, met o.m. manuscripten
en typoscripten van gedichten,
toneelstukken en cabaretteksten,
drukwerk en correspondentie.
– M. Vasalis (ps. van M. Leenmans),
divers materiaal waaronder een rijmprent
en familiefoto’s.
Uitsnede van Last Tango van Charlotte Mutsaers.
Ook voor het vieren van hun verjaardag kunnen kinderen terecht
in Geheimen. Met een verjaardagskoffer gaan de jarige en
al zijn vrienden op avontuur in deze tentoonstelling om zo de
geheimen van Paul van Loon, Francine Oomen en Jacques Vriens
te ontdekken.
Op locatie
Niet alleen de nieuwe vaste tentoonstellingen zijn in ontwikkeling,
ook werden er in 2009 voorbereidingen getroffen voor
de eerste wisseltentoonstelling van het Letterkundig Museum
‘nieuwe stijl’: Charlotte Mutsaers. Paraat met pen en penseel. Deze
aan de markante schrijfster en beeldend kunstenares gewijde
expositie was in een andere vorm in het najaar van 2009 te
zien in de Venetiaanse Gaanderijen te Oostende onder de titel
Aangespoeld met pen en penseel. Behalve haar schilderijen en grafiek
werden in samenwerking met het Letterkundig Museum
ook talloze voorwerpen, manuscripten, brieven, foto’s en andere
documenten bijeen gebracht.
Sinds april 2010 is de expositie in het Letterkundig Museum
te bewonderen. Hoogtepunten van de tentoonstelling zijn de
Piëta’s die Mutsaers in 1984 schilderde en de verschillende versies
van Rachels rokje (1994), waardoor de bezoeker de ontstaansgeschiedenis
van deze bejubelde roman kan volgen.
Literair centrum
Schrijvers op bezoek
Jacques Vriens kwam zondag 24 mei naar het Kinderboekenmuseum
met zijn theatervoorstelling Het geheim van meester
Jaap en andere verhalen. Als de bij veel kinderen geliefde meester
Jaap vertelde, speelde en zong hij over zijn schoolverhalen en
13

– Max Velthuijs, divers materiaal waaronder
aantekeningen, manuscripten
van o.a. De mier en het wonderhuis en
Kikker en het vogeltje, tekeningen en
schetsboeken.
– Hans Verhagen, zelfportret.
– Cornelis Verhoeven, literaire nalatenschap,
met o.m. aantekeningen,
manuscripten en typoscripten van
o.a. artikelen, essays en lezingen,
drukproeven, ongepubliceerd werk,
persoonlijke documenten waaronder
agenda’s, contracten, familiepapieren
en correspondentie met o.a. Ida
Gerhardt en J.P. Guépin.
– S. Vestdijk, correspondentie met de
heer Plessen; knipsels uit Franse kranten;
brief aan Anna Blaman.
– S. Vinkenoog, exemplaar van Atonaal
met opdracht aan J.J. Buskes; ov-chipkaartfolder
met foto van Vinkenoog.
– A. Viruly, diverse documenten waaronder
een exemplaar van Gedachten
over het leven van Tonny Viruly-Butner
met aantekeningen van de schrijfster,
knipsels en een brief aan Miep Streep.
– W.H. Vliegen, opdrachtexemplaar van
De dageraad der volksbevrijding.
– Greta Vollewens-Zeylemaker, diverse
documenten waaronder een brief aan
De Hollandsche Lelie met als bijlage een
typoscript.
– Ida Vos, typoscripten/drukproeven met
correcties van Dansen op de brug van
Avignon en De lachende engel, foto en een
brief aan haar kleinkinderen.
– J.J. Voskuil, brief aan Ronald Plasterk;
overzicht ‘Who is who in Het Bureau’
met aantekeningen door Voskuil;
brieven aan Josje Mastenbroek-Meijer;
werkstuk van Voskuil over Indische
belletrie als bron van sociologische
Hans Verhagen tijdens de uitreiking van de P.C. Hooft-prijs 2009. Foto: Mylène Siegers.
de Bende van de Korenwolf. Ook was er bijzondere aandacht
voor zijn boek Oorlogsgeheimen (2007). Samen met percussioniste
Fredrike de Winter zorgde Vriens voor een geestige, spannende
en ontroerende familievoorstelling vol verhalen, muziek en verbeelding.
Aansluitend was er de mogelijkheid een handtekening
van ‘meester Jaap’ te vragen. En daarvan werd gretig gebruik
gemaakt.
Prijsuitreikingen
In een volle zaal nam Hans Verhagen donderdag 28 mei tijdens
een feestelijke bijeenkomst in het Letterkundig Museum de
P.C. Hooft-prijs voor Letterkunde 2009 in ontvangst. Hans Keller
hield een feestrede in woord en beeld en Mark Lotterman en
band verzorgden een geanimeerd optreden. Maar alle aandacht
ging natuurlijk uit naar de laureaat, die volgens de jury, zowel
tijdens de jaren zestig als in de eenentwintigste eeuw ‘verbluffend
goede poëzie’ schreef. ‘Vanwege zijn humor, zijn engagement,
zijn poëtische durf en eigenzinnigheid dragen wij hem
voor voor de P.C. Hooft-prijs 2009’, aldus de jury.
Ted van Lieshout ontving op donderdag 24 september de Theo
Thijssen-prijs 2009, een oeuvreprijs bestemd voor kinder- en
jeugdliteratuur. De jury wilde in Van Lieshout een schrijver en
dichter bekronen, die ook als illustrator, boekenmaker én activist
vanaf 1986 een veelzijdig en kwalitatief hoogstaand oeuvre
heeft opgebouwd. ‘In de poëzie van Van Lieshout krijgen eenvoudige
woorden een heel speciale betekenis en dat maakt het
lezen van zijn gedichten tot een belevenis. Alledaagse dingen
worden vaak op originele wijze verwoord. Van Lieshout speelt
met woorden, weegt ze af, laat overbodige taal weg, biedt hoop
en roept indringende beelden op’.
14

kennis van de koloniale samenleving;
brieven aan Chris van Oostrom en H.
van Oostrom-Kramps; opdracht aan
Jan Bruggeman in Ver heen van P.C.
Kuiper.
– Theun de Vries, correspondentie met
Jan van Herpen; brieven aan Gabriel
Smit.
– Victor E. van Vriesland, brieven van
M. Nijhoff, E. du Perron en Gerard
Walschap.
– Leo Vroman, brief aan Louise Rolaff.
w
– Joop Waasdorp, typoscripten.
– Aldert Walrecht, diverse documenten
waaronder een overlijdensbericht en
een brief over Walrecht.
– Jacob Winkler Prins, manuscript.
– Helma en Loeka Wolf Catz, deel literaire
nalatenschappen, met o.m. aantekeningen,
manuscripten en typoscripten,
boeken met opdrachten van o.a. Ad
den Besten, N.A. Donkersloot, Hella S.
Haasse, Bert Schierbeek en Victor E.
van Vriesland, poesiealbums, geluidsopnamen,
persoonlijke documenten
waaronder sinterklaasgedichten,
vertalingen, tekeningen, foto’s en correspondentie
met o.a. Willem Brandt,
Adriaan van Dis en N.A. Donkersloot.
z
– Hans van Zijl, divers materiaal
waaronder drukwerk, foto’s met o.a.
Godfried Bomans, brieven van Harrie
Kapteijns en Kees Verwey, en een brief
van Lodewijk van Deyssel aan Kees
Verwey over Van Zijl.
– P.J. Zwart, brief.
Diversen
– Foto’s van de Dag van de Literaire Held
met o.a. Anna Enquist, Kees ’t Hart,
Ted van Lieshout tijdens de Vriendendag 2009. Foto: Mylène Siegers.
Vriendendag
De jaarlijkse Vriendendag van het Letterkundig Museum stond
in 2009 in het teken van de verbouwing. Op zondag 6 september
gunde het museum zijn Vrienden, belangstellenden en de pers
een blik op de vorderingen. Directeur Aad Meinderts vertelde
wat er nog allemaal te gebeuren stond, architect Herbert van
der Brugghen praatte het publiek bij over de bouwwerkzaamheden
en de projectleiders, Joris Kwast en Annelie Grob, gaven
al wat prijs over de nieuwe permanente tentoonstellingen, respectievelijk
Het Pantheon en Papiria. Ten slotte sprak Ted van
Lieshout, die een kleine drie weken later in het museum de
Theo Thijssen-prijs 2009 in ontvangst zou nemen, over zijn persoonlijke
lees- en schrijfgeschiedenis.
De moraal van het verhaal
Het Letterkundig Museum en de Jan Campert-Stichting organiseerden
op vrijdag 27 november 2009 het jaarlijkse symposium,
dit keer getiteld De moraal van het verhaal. Boeiende sprekers,
indringende filmbeelden, vrolijke muziek en scherpe debatten
verzekerden het publiek van een aantrekkelijk programma.
Tijdens het Campert-symposium kwamen vragen aan de orde
als: op welke wijze wordt moraal gepresenteerd in literatuur of
lectuur? Is moraal per definitie kitsch? Hoort goede literatuur
geen moraal te hebben? Renate Dorrestein liet in de openingslezing
aan duidelijkheid niets te wensen over: een verhaal zonder
moraal is geen verhaal en ontaardt in bloedeloze literatuur van
louter vorm en stijl. Marita Mathijsen en Tom Sintobin lieten
hun licht schijnen over de literaire kritiek in respectievelijk de
negentiende en twintigste eeuw, terwijl Joukje Akveld inging
op de moraaldiscussie die juist bij kinderboeken altijd gevoerd
wordt. Fragmenten uit de Schrijvers In Beeld-film Letter & Geest
van Jan Louter deden de felle discussies herleven over de be-
15

Saskia de Jong, Bart Moeyaert en
Nelleke Noordervliet.
– Foto’s van uitreiking Campert-prijzen
2009 met o.a. Anneke Brassinga,
Doeschka Meijsing, Tonnus Oosterhoff
en Peter Verhelst.
– Foto’s van jubileumfeest van het
Letterkundig Museum 2004 met o.a.
Remco Campert, Hella S. Haasse,
Anton Korteweg, Nelleke Noordervliet
en Marten Toonder.
– Foto’s van Maarten Biesheuvel, Arnon
Grunberg en Jan Wolkers in boekwinkel
De Kler te Leiden.
Aanwinsten in de vorm van krantenknipsels,
tijdschriften, drukwerk,
scripties, beeld- en geluidsopnamen
en foto’s zijn niet allemaal opgenomen
in deze lijst.
Schenkers en bruikleengevers
a
Uitgeverij De Arbeiderspers,
Amsterdam
Frank Martinus Arion, Willemstad
(Curaçao)
b
Nienke Bakker, Oegstgeest
Maria Barnas, Amsterdam
Anne van Beek-Bos, Veghel
Nienke Begemann, Den Haag
Leonie Biegel, Haarlem
Tysger Boelens, Den Haag
Anthia C.M. Boers, Amsterdam
Pieter Boersma, Amsterdam
José Boyens, Groesbeek
Patrick Buch, Wassenaar
Mevrouw A.L. Buch-Elfers,
Wassenaar
c
Jan Cremer, Amsterdam
Uitsnede van het zelfportret van Maria Barnas.
roemde roman van Frans Kellendonk, Mystiek lichaam (1986). Ten
slotte gingen Marja Pruis en Arie Storm in gesprek over de vraag
welke plaats moraal inneemt bij de beoordeling van literatuur.
Smartlappen zorgden voor de nodige vrolijkheid, al waren de
liedjes die gezongen werden nog zo hartverscheurend.
Uitgeverij
Goede papieren
Het full colour vriendenblad Goede papieren verscheen in april en
oktober. Ook in 2009 stond het blad vol informatie over aanwinsten
en tentoonstellingen; daarnaast werden bijzondere documenten
uit de collectie en werken uit de Nationale Schrijversgalerij
toegelicht.
In het eerste nummer van 2009 werd stilgestaan bij het vertrek
van directeur Anton Korteweg en de komst van zijn opvolger
Aad Meinderts. In een dubbelinterview zei Korteweg: ‘Een
sterk punt van Aad is zijn oprechte liefde voor de literatuur (…)
Aad is zelfs dol op boeken van oude, vergeten vrouwtjes.’ Ook
publiceerde het blad een kort en tot dan toe onbekend verhaal
van Harry Mulisch, geschreven naar aanleiding van de watersnoodramp
van 1 februari 1953.
Het tweede nummer opende met een artikel van Nop Maas
over Reves eerste grote liefde, James Holmes. Hierin werd rijkelijk
geciteerd uit brieven van de Volksschrijver en tevens
Pantheon-auteur. In deze aflevering was er ook aandacht voor
twee andere Pantheon-schrijvers: zo deed Annette Portegies een
onthulling over Maurice Gilliams en verhaalde Aad Meinderts
over het tribunaal tegen Anna Blaman.
Goede papieren verschijnt in samenwerking met de Stichting
Vrienden van het Letterkundig Museum.
16

d
W.H.K. van Dam, Den Haag
Jacques Dohmen, Amsterdam
Douane & Belasting Museum,
Rotterdam
Carla Dura, Naarden
e
Maatje van Eck, Oud-Beijerland
Gemeente Eemsmond, Uithuizen
Anna Enquist, Amsterdam
Hans Ester, Nijmegen
Jan Eijken, Rijswijk
f
Rinus Ferdinandusse, Amsterdam
Edith Ferree, Montfoort
De heer S. Franken, Apeldoorn
g
Anton Gerits, Hilversum
Mevrouw Gorter-Willemse,
Duivendrecht
Mevrouw Ming Govaers, Oegstgeest
Jan van Griethuysen, Den Haag
Jaco Groot, Amsterdam
De heer J.H. de Groot, Rotterdam
De heer J.J. Grootenboer, Borne
h
Annemarie van Haeringen,
Amsterdam
Hans Hagen, Kortenhoef
Mevrouw M. de Hartog, Gwynedd
(Verenigde Staten)
De heer R.J. den Hartog, Utrecht
Greetje Heemskerk, Amsterdam
De heer G.R. Heerebout, Kloetinge
De heer J.A. Henry, Voorhout
Petra Heringa, Putten
Judith Herzberg, Amsterdam
Tinus Heijmans, Amsterdam
Jürgen Hillner, Nesso (Italië)
Bauke Hoekstra, Almelo
Sanne Hogenhuis, Amsterdam
Antiquariaat Fokas Holthuis, Den Haag
Charlotte Mutsaers. Foto: Jan Fontijn.
Zacht Lawijd
Van het door het Letterkundig Museum in samenwerking met
het amvc-Letterenhuis uitgegeven literair-historische tijdschrift
Zacht Lawijd verschenen de afleveringen 1 tot en met 4 van jaargang
8. Nummer 3 stond geheel in het teken van Michel Seuphor,
grensverkenner van de avant-garde. Manu van der Aa schreef
over de gedichten van Seuphor, die vooral als beeldend kunstenaar
bekend is, en Johan Vanhecke verhaalde over de briefwisseling
met Victor Delhez. Verder was er in 2009 aandacht voor
onder meer Cyriel Buysse, François Pauwels en vertalingen uit
de Engelse literatuur in de eerste helft van de negentiende eeuw
in Nederland.
Paraat met pen en penseel
Tijdens de opening van de aan Charlotte Mutsaers gewijde expositie
Aangespoeld met pen en penseel op zaterdag 31 oktober 2009 in
de Venetiaanse Gaanderijen te Oostende werd het begeleidende
Schrijversprentenboek Charlotte Mutsaers. Paraat met pen en penseel
gepresenteerd. Het boek is samengesteld door Daan Cartens,
conservator van het Letterkundig Museum, en verscheen in
samenwerking met De Bezige Bij en de stad Oostende. Talloze
foto’s, citaten en fragmenten uit haar werk en interviews geven
een schitterend beeld van Mutsaers’ vaak bejubelde veelzijdigheid.
Daarbij bevat het rijk geïllustreerde werk inleidende essays
over haar literaire werk (door Bart Vervaeck) en beeldende werk
(door Paul Hefting). De schilderijen zijn paginagroot en full
colour afgebeeld. Januari 2010 verscheen de tweede druk van
Paraat met pen en penseel.
Ook werd er in 2009 gewerkt aan de film De wereld van
Charlotte Mutsaers, die op 2 april 2010 in Het uur van de wolf is uitgezonden
en tevens in het Letterkundig Museum bij de tentoonstelling
Paraat met pen en penseel wordt vertoond.
17

Frank van der Horst, Weesp
Hans van der Horst, Kampen
Mary Huizinga, Den Haag
i
De heer F.J.P. van den Ingh, Leiden
k
Ama Kaag, Amsterdam
Willem Kervers, Rotterdam
Mevrouw M. Knap-Droogleever
Fortuyn, Amsterdam
De heer W.R.H. Koops, Haren
Koninklijk Instituut voor Taal-,
Land- en Volkenkunde, Leiden
Koninklijke Bibliotheek, Den Haag
Anton Korteweg, Leiden
Trudy Kramer, Groningen
Genootschap Kunstliefde, Utrecht
Roos Kwakernaak, Heveadorp
l
De heer J.M. Leeflang, Alkmaar
Marius en Marian van Leeuwen-
Scheltema, Utrecht
Els van Liebergen, Deventer
m
Jobje Mastenbroek-Meijer, Burgh-
Haamstede
Museum Meermanno, Den Haag
De heer A. Menalda, Amerongen
De heer D. van der Meulen, Leiden
Marie-Cécile Moerdijk, Lommel
(België)
Martin Mooij, Capelle aan den IJssel
De heer W.F.J. Morzer Bruyns, Bussum
De heer J.H. van Mourik, Amsterdam
Margrieth A.C. Mourik-Zijlstra,
Callantsoog
Bertram Mourits, Haarlem
Reinjan Mulder, Amsterdam
n
Mevrouw J.G. Naeff-Hoogenboom,
Doesburg
Eddy Neter, Schellinkhout
Foto: Mylène Siegers.
Financiën en sponsors
Exploitatierekening in euro’s
uitkomst begroting uitkomst
2009 2009 2008
Inkomsten
Subsidie ocw 2.999.907 2.888.175 2.808.209
Subs. Metamorfoze-project 39.657 11.000 76.549
Bijdragen derden 36.935 0 9.366
Directe opbrengsten 31.700 30.000 35.290
Indirecte opbrengsten 35.012 0 0
Rentebaten (per saldo) 37.559 4.944 33.037
3.180.770 2.934.119 2.962.451
Uitgaven
Salarislasten 1.721.393 1.539.419 1.549.107
Afschrijvingen 17.213 28.000 20.529
Huisvestingskosten 735.742 886.500 725.792
Aankopen 47.650 91.000 91.667
Overige lasten 481.408 364.200 572.254
3.003.406 2.909.119 2.959.349
Saldo 177.364 25.000 3.102
Reserve Alles Wordt Nieuw 151.624 0 0
Resultaat 25.740 25.000 3.102
Sponsoring
In 2009 ontving het museum financiële bijdragen van:
De heer Bongers, Jean Brüll, Gemeente Den Haag, St. Vrienden
van het Letterkundig Museum.
18

De heer J.A. Niermans, West-
Terschelling
Marianne Noordenbos-Huber,
Eindhoven
Mevrouw D. Noppen-Nieboer, Gorsel
p
Ton Panhuijsen, Den Haag
Uitgeverij Papieren Tijger, Breda
Mevrouw S.F.M. Pauwels,
Leidschendam
Piet Piryns, Berchem (België)
Ronald Plasterk, Bussum
Mevrouw Plessen, Bilthoven
Ruud Poortier, Rijswijk
Sieb Posthuma, Amsterdam
r
Radboud Universiteit, Nijmegen
Rijksbureau voor Kunsthistorische
Documentatie, Den Haag
Louise Rolaff, Rotterdam
s
De heer M.A. Schroeder, Voorburg
Josephine Sloet, Marcillac-St-Quentin
(Frankrijk)
De heer E.R. Slooten, Maarssen
Peter Smit, Purmerend
Marijke Stapert-Eggen, Lunteren
Per Staugaard, Utrecht
Mevrouw R.M.J.J. Stenger-Hettema,
Voorschoten
Reinder Storm, Den Haag
Esther Streep, Amsterdam
t
Thé Tjong-Khing, Haarlem
v
Gé Vaartjes, Boskoop
De heer J. Veelders, Spaarndam
Mevrouw H. Veldhuijzen, Goudriaan
Hans Verhagen, Amsterdam
Daan en Neeltje Verhoeven,
Groenekam
Mevrouw J.A.M.W. Versteden, Breda
Foto: Mylène Siegers.
De heer Volz, Bergen
Bert Vos, Uithoorn
w
Martin van der Waals, Oss
De heer P.A. Wackie Eysten, Den Haag
Mevrouw H.C. Wassenaar, Veenendaal
Mevrouw W. Wensink-Heersink,
Oostburg
Sylvia Willink-Quiël, Amsterdam
Activiteiten 2009
Het Letterkundig Museum en Kinderboekenmuseum
waren in 2009 gesloten.
Wel waren, van dinsdag tot en
met vrijdag, de studiezaal en de tijdelijke
jeugdtentoonstelling Geheimen
geopend. Van reguliere activiteiten
was nauwelijks sprake.
Totaal aantal bezoekers: 6.855
(2008: 9.431)
Bezoeken website 39.181
(2008: 83.673) Dit verschil is mede te
wijten aan het gebruik van een andere
meetmethode.
Tentoonstellingen
Geheimen
Activiteiten
Theatervoorstelling
Jacques Vriens 24/5
Uitreiking P.C. Hooft-prijs
aan Hans Verhagen, 28/5
Vriendendag 6/9
Uitreiking Theo Thijssen-prijs
aan Ted van Lieshout 24/9
Symposium De moraal van het
verhaal 27/11
Educatie
Lessen in Geheimen 167
Kinderpartijtjes 34
Publicaties
Publicaties Letterkundig Museum
– Daan Cartens (red.), Charlotte Mutsaers.
Paraat met pen en penseel. De Bezige Bij,
Amsterdam / Letterkundig Museum,
Den Haag 2009.
– Goede papieren. Verschenen: 2x. Uitgave
i.s.m. Vrienden van het Letterkundig
Museum
– Zacht Lawijd. Verschenen: 4x. Uitgave
i.s.m. amvc-Letterenhuis, Antwerpen
Publicaties op basis van de collectie
– Ronny Boogaart & Eric de Booij,
‘“Spelen met Reve is spelen met vuur”.
Bernard Sijtsma op bezoek bij Gerard
Reve’. In: De Parelduiker 14 (2009), nr. 3,
2–19.
– Stefan Van Den Bossche, ‘“Hij doet een
beetje gewichtig altijd”. F.V. Toussaint
van Boelaere institutioneel’. In: Elke
Brems & Tom Sintobin (red.), De goudsmid
en de klein-inquisiteur. Essays over F.V.
Toussaint van Boelaere, gevolgd door een
geannoteerde uitgave van ‘Het gesprek in
Tratoria’. kantl, Gent 2009, 37–51.
– Erica van Boven, ‘De middlebrowroman
schrijft terug. Visies op elite en
“hoge literatuur” in enkele publieksromans
rond 1930’. In: Tijdschrift voor
Nederlandse Taal- en Letterkunde 3 (2009),
nr. 2, 264–284.
– José Buschman, Een dandy in de Oriënt.
Louis Couperus in Afrika. Lubberhuizen,
Amsterdam 2009.
– Anne van Buul, ‘“Gij zijt niet hier
gelijk gij waart”. Egidius in de nagaleten
poëzie van P.C. Boutens’. In: De
Parelduiker 14 (2009), nr. 3, 20–33.
– Charlotte Cailliau, ‘Jong bezield of
oud bedaard? Een nieuwe editie van
Willem Kloos’ Verzen en de keuze
19

van een basistekst’. In: Tijdschrift voor
Nederlandse Taal- & Letterkunde 125
(2009), nr. 4, 404–418.
– Niels Coppes e.a., Franz Ziegler. Virtuoos
fotograaf (1893–1939). Walburg Pers,
Zutphen 2009.
– Joke Corporaal, Grimmig eerlijk. Anne
Wadman en het probleem van de Friese literatuur.
Frysje Akademy, Ljouwert 2009.
– Marco Daane, ‘Een ontspoorde tramconducteur.
Leven, streven en straf
van Mau Marssen’. In: De Parelduiker 14
(2009), nr. 4, 14–36.
– Joop Dera, ‘“Aan een boom zo volgeladen
met Gard Siviki, miste men die
ene mispel niet”: Gard Sivik versus
Podium, 1960–1964’. In: Ts.> Tijdschrift
voor tijdschriftstudies nr. 25 (2009), 4–19.
– Hans Dütting (ed.), Hugo Claus. De reus
van Vlaanderen. Aspekt, Soest 2009.
– Hans Dütting (ed.), Jan Wolkers. De
Rubens van de literatuur. Aspekt, Soest
2009.
– Sjoerd van Faassen, ‘Een aanvulling
op de briefwisseling van A. Roland
Holst met Richard en Henriette Roland
Holst’. In: Zacht Lawijd 8 (2009), nr. 1,
70–75.
– Sjoerd van Faassen, “‘Een dichter
wordt geboren en niet gemaakt. Een
generatie daarentegen wordt gemaakt
en niet geboren”. Ed. Hoornik als criticus
aan het eind van de jaren dertig’.
In: Gillis J. Dorleijn e.a. (red.), Kritiek
in crisistijd. Literaire kritiek in Nederland
en Vlaanderen tijdens de jaren dertig.
Vantilt, Nijmegen 2009, 195–216.
– Sjoerd van Faassen, ‘“Heb ik nu werkelijk
zulke grove misdaden bedreven?”
Ernest Claes en de culturele collaboratie’.
In L. de Vos, Y. T’Sjoen & L. Stynen
(red.), Verbrande schrijvers. ‘Culturele’ col-
Uitsnede van het portret van S. Vestdijk door Edgar Fernhout.
laboratie in Vlaanderen 1933–1953. Academia
Press / Restant, Gent 2009, 40–69.
– Sjoerd van Faassen, ‘Een aanvulling
op Brieven van E. du Perron’. In: Zacht
Lawijd 8 (2009), nr. 4, 52–63.
– Léon Hanssen, ‘“Altijd het zelfde in
een ander vergezicht”. De correspondentie
Nescio – Chr.J. van Geel’. In:
De Parelduiker 14 (2009), nr. 1, 31–45.
– Willem Frederik Hermans, Rudy
Kousbroek en Ethel Portnoy, Machines
en emoties. Een briefwisseling. De Bezige
Bij, Amsterdam 2009.
– Jan J. van Herpen, Met bestendig jeukende
pen. Documentair klein memoriaal
over leven en werk van dr. P.H. Ritter Jr.
(1882–1962). Flanor, Nijmegen 2009.
– Peter Hofman, ‘Tranen om Anneliese.
Luceberts “Apollensdorfse Elegie”’.
In: De Parelduiker 14 (2009), nr. 2, 2–9.
– Madelon de Keizer, ‘“God-allemachtig!
Daar moet toch een norm zijn!”. Over
het modernisme van Albert Verwey’.
In: Frank Bosman & Theo Salemink
(red.), Avant-garde en religie. Over het
spirituele in de moderne kunst, 1905–1955.
Van Gruting, Utrecht 2009, 125–145.
– Marsha Keja, ‘“Mijn verleden is verbrand.
Stil staan kan ik er niet bij”.
Een blik in het archief van Chris
van Geel’. In: De Parelduiker 14 (2009),
nr. 1, 18–30.
– Marsha Keja, ‘“Er is een drukfout bekroond!”.
De briefwisseling Chris van
Geel en Geert van Oorschot’. In: De
Parelduiker 14 (2009), nr. 1, 51–67.
– Nico Keuning, Oorlog en pap. Het bezeten
leven van Johnny van Doorn. De Bezige
Bij, Amsterdam 2009.
– Arno Kuipers, ‘François Pauwels:
dichter, romancier, advocaat’. In:
Zacht Lawijd 8 (2009), nr. 4, 24–51.
– Ruben van Luijk, ‘“Schooner ben jij
dan de heilige Foedsji”. Slauerhoff en
de eerste Nederlandse haiku’. In: De
Parelduiker 14 (2009), nr. 3, 47–64.
– Nop Maas, ‘Gescheden circuits.
Lodewijk van Deyssel, Alfred Haighton
en Adolf Hitler’. In: Tirade nr. 431
(december 2009), 67–76.
– Nop Maas, Gerard Reve. Kroniek van een
schuldig leven. I De vroege jaren (1923–
1962). Van Oorschot, Amsterdam 2009.
– Etty Mulder, Rede en vervoering. Helene
Nolthenius 1920–2000. Vantilt, Nijmegen
2009.
– Andrea Nagel, ‘The Friendship
between Hans Jacoby and Julius Spier,
or Jung’s Connection with Graphology
and Chirology’. In: The Graphologist 27
(2009), nr. 4, 73–80.
– Lidy Nicolasen, De eeuw van Sonja Prins.
Burgerkind, revolutionair, kluizenaar. Bert
Bakker, Amsterdam 2009.
– Bram Oostveen, ‘De omgekeerde tropenagenda.
De dagboekjes van Willem
Frederik Hermans’. In: Armada 15
(2009), nr. 54, 65–74.
– Mieke Rijnders e.a., ‘De spong is nu
gemaakt’. Edgar Fernhout modernist.
Thieme Art, Deventer / Museum voor
Moderne Kunst, Arnhem 2009.
– [Tjalie Robinson], Schrijven met je vuisten.
Brieven van Tjalie Robinson (ed. Wim
Willems). Prometheus, Amsterdam
2009.
– Hubert Roland, Leben und Werk von
Friedrich Markus Huebner (1886–1964).
Vom Expressionismus zur Gleichschaltung.
Waxmann, Münster etc. 2009.
– Mathijs Sanders, ‘Apollo en Calvijn. P.J.
Meertens als poëziecriticus’. In: Gillis
J. Dorleijn e.a. (red.), Kritiek in crisistijd.
Literaire kritiek in Nederland
20

en Vlaanderen tijdens de jaren dertig.
Vantilt, Nijmegen 2009, 217–236.
– Liselotte Vandenbussche, ‘“Ik heb mijn
dag verdroomd, zoo doe ik met mijn
leven”. Het estheticisme van Hélène
Swart’. In: Tijdschrift voor Nederlandse
Taal- en Letterkunde 3 (2009), nr. 2, 264–
284.
– Liselotte Vandenbussche, Het veld der
verbeelding. Vrijzinnige vrouwen in Vlaamse
literaire en algemeen-culturele tijdschriften
(1870–1914). kantl, Gent 2009.
– Francisca van Vloten & Joost Bakker,
Een tere stilte en een sterk geluid.
Domburgse dames en Veerse joffers.
De Factory, Deventer 2009.
– Mariëtte Wolf, Het geheim van De
Telegraaf. Geschiedenis van een krant.
Boom, Amsterdam 2009.
– Co van der Zwet, ‘Vals ingeburgerd.
Uitgeversmaatschappij Oceanus 1941–
1945’. In: De Boekenwereld 25 (2009), nr.
4, 274–292.
Besturen
Dagelijks bestuur
De heer mr. J.J.H. Pop, voorzitter
De heer prof.dr. R.E.O. Ekkart,
vice-voorzitter
Mevrouw dr. E.M.A. van Boven,
secretaris
De heer drs. J.C.M. Damen, penningmeester
Algemeen bestuur
De heer R.W.J.M. Ammerlaan
De heer dr. M.P. Bossenbroek
De heer prof.mr. A.G. Castermans
Anna Enquist
Mevrouw mr.dr. L.M.C. Faro
De heer J.A.A. Louws
Mevrouw prof.dr. M. Spies
François HaverSchmidt.
Bestuur Vrienden
Anna Enquist, voorzitter
Mevrouw S.A. van Amelsfort,
secretaris/penningmeester
De heer mr. J. Dohmen
De heer dr. G.P.M. Mourits
De heer A.P. van de Langkruis
Personeelsgegevens
(eind december 2009)
– Directie
Aad Meinderts, directeur
Jeannette Smit, adjunct-directeur
Jessica Nan, directieassistent
– Bedrijfsvoering
Jeannette Smit, hoofd
Tom Asselman, coördinator
Interne Dienst
Marieke Hoek, administratief
medewerker pz
Wil Kools, medewerker
Interne Dienst
Ria Overduin, receptionist
Anton Tetteroo, publieksbegeleider
Marian van Wissen, administrateur
– Communicatie
Jeannette Smit, hoofd
Maaike Kramer, public relations
Jessica Nan, administratief
medewerker
Ingrid Verkiel, senior marketeer
– Presentaties
Annelie Grob, projectleider Papiria
Joris Kwast, projectleider Pantheon
Joyce Adema, conservator
Carina Brummel, conservator
Titia Douma, educatief medewerker
Stance Eenhuis, conservator
Marsha Keja, conservator
Maud van Tongeren, educatief
medewerker
Dick Welsink, conservator
– Collecties
Sjoerd van Faassen, hoofd
Salma Chen, coördinator Taakgroep
Ontsluiting Archivalia
Ria Dijkhuizen, coördinator Taakgroep
Beheer en Beschikbaarstelling
Walter Berentsen, medewerker
Ontsluiting Archivalia
Pauline Bloemsma, medewerker
Ontsluiting Archivalia en Beheer en
Beschikbaarstelling
Daan Cartens, conservator
Annelies Flinterman, medewerker
Beheer en Beschikbaarstelling
Ellen Gloudie, medewerker
Ontsluiting Archivalia
Christie Hak, medewerker
Ontsluiting Archivalia
Arno Kuipers, conservator
Madelon Monté, administratief
medewerker en medewerker Beheer
en Beschikbaarstelling
Dika Mual, medewerker Beheer en
Beschikbaarstelling
Joke Nieuwveld, medewerker
Ontsluiting Archivalia
Anita van Oostrom, medewerker
Beheer en Beschikbaarstelling
Hester Quist, medewerker
Ontsluiting Archivalia
Anneke Roelsma, medewerker Beheer
en Beschikbaarstelling
Reineke Zielhuis, medewerker
Ontsluiting Archivalia
– Oproepkrachten, stagiaires en
vrijwilligers
Judith Brock, Davien Dirkzwager, Caja
van der Poel, Aline Snoek, Sara Stel,
Marlies Vlieland en Karin de Vreugd.
21