Bijlage 5 Programma van Eisen - Gemeente Horst aan de Maas
Bijlage 5 Programma van Eisen - Gemeente Horst aan de Maas
Bijlage 5 Programma van Eisen - Gemeente Horst aan de Maas
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
PvE Proefsleuvenon<strong>de</strong>rzoek (IVO-P) Schengweg te <strong>Horst</strong><br />
Definitieve versie 19 oktober 2011<br />
PROGRAMMA VAN EISEN<br />
LOCATIE<br />
Schengweg te <strong>Horst</strong><br />
PROJECTNAAM Nieuwbouw Schengweg<br />
PLAATS BINNEN ARCHEOLOGISCH PROCES<br />
IVO – Proefsleuven (IVO-P)<br />
OPSTELLER Naam, adres, telefoon, e-mail datum paraaf<br />
Auteur Drs. N. <strong>van</strong> Malssen<br />
ARC bv<br />
Postbus 41018<br />
9701CA Groningen<br />
050-3687100;<br />
n.<strong>van</strong>.malssen@arcbv.nl<br />
19-10-2011<br />
Senior KNA-archeoloog Drs. M.J.M <strong>de</strong> Wit<br />
19-10-2011<br />
(controle/goedkeuring) ARC bv<br />
Postbus 41018<br />
9701CA Groningen<br />
050-3687100;<br />
m.<strong>de</strong>.wit@arcbv.nl<br />
OPDRACHTGEVER Naam, adres, telefoon, e-mail datum<br />
BRO Tegelen<br />
dhr. P. <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ligt<br />
Industriestraat 94<br />
5931 PK Tegelen<br />
077–3730601<br />
peter.<strong>van</strong>.<strong>de</strong>.ligt@bro.nl<br />
paraaf<br />
GOEDKEURING BEVOEGDE OVERHEID<br />
Naam, adres, telefoon, e-mail<br />
<strong>Gemeente</strong> <strong>Horst</strong> <strong>aan</strong> <strong>de</strong> <strong>Maas</strong><br />
drs. D. Bolhuis<br />
Postbus 6005<br />
5960 ES <strong>Horst</strong><br />
077–4779538<br />
d.bolhuis@horst.nl<br />
datum paraaf<br />
ADMINISTRATIEVE GEGEVENS ONDERZOEKSGEBIED<br />
Projectnaam Nieuwbouw Schengweg<br />
Provincie Limburg<br />
<strong>Gemeente</strong> <strong>Horst</strong> <strong>aan</strong> <strong>de</strong> <strong>Maas</strong><br />
Plaats <strong>Horst</strong><br />
Toponiem Schengweg<br />
Kaartbladnummer 52G<br />
XY – coördinaten NW: 200.330/386.679<br />
NO: 200.639/386.849<br />
ZO: 200.793/386.713<br />
ZW: 200.368/386.556<br />
CMA/AMK-status Nvt<br />
ARCHIS-monument-nr Nvt<br />
ARCHIS-waarnemings-nr Nvt<br />
Oppervlakte plangebied 62.636 m2<br />
Huidig grondgebruik Deels bebouwd, <strong>de</strong>els bouwland
PvE Proefsleuvenon<strong>de</strong>rzoek (IVO-P) Schengweg te <strong>Horst</strong><br />
Definitieve versie 19 oktober 2011<br />
AANLEIDING EN MOTIVERING VAN HET ONDERZOEK<br />
Aanleiding Ten oosten en ten westen <strong>van</strong> <strong>de</strong> huidige kassen zullen nieuwe kassen<br />
gerealiseerd wor<strong>de</strong>n (afb. 2). Ten oosten <strong>van</strong> <strong>de</strong> best<strong>aan</strong><strong>de</strong> kas besl<strong>aan</strong> <strong>de</strong>ze<br />
kassen in totaal 12.450 m2, ten westen <strong>van</strong> <strong>de</strong> best<strong>aan</strong><strong>de</strong> kas besl<strong>aan</strong> <strong>de</strong>ze<br />
kassen in totaal ongeveer 19.000 m2. Ongeveer ter plaatse <strong>van</strong> <strong>de</strong> recent<br />
gesloopte loods (ten westen <strong>van</strong> <strong>de</strong> best<strong>aan</strong><strong>de</strong> kas) zal een pad<strong>de</strong>nstoelenkwekerij<br />
<strong>van</strong> ongeveer 1.335 m2 gerealiseerd wor<strong>de</strong>n. In het noordoosten <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekslocatie zal een bassin wor<strong>de</strong>n <strong>aan</strong>gelegd <strong>van</strong> 1.153 m2. Voor <strong>de</strong><br />
fun<strong>de</strong>ring rondom <strong>de</strong> nieuwe pad<strong>de</strong>nstoelenkwekerij en <strong>de</strong> fun<strong>de</strong>ring voor <strong>de</strong><br />
poeren, zal <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m tot ongeveer 80 à 90 cm –mv wor<strong>de</strong>n ontgraven. De<br />
fun<strong>de</strong>ring rondom <strong>de</strong> kassen zal min<strong>de</strong>r diep wor<strong>de</strong>n, maar het is nog onbekend<br />
hoe diep dit exact zal wor<strong>de</strong>n. Het bassin wordt waarschijnlijk 2 tot 2,5 m diep. De<br />
consequentie <strong>van</strong> <strong>de</strong> voorgenomen ingreep is dat eventuele waar<strong>de</strong>volle<br />
archeologische resten in <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rgrond wor<strong>de</strong>n <strong>aan</strong>getast.<br />
Motivering Binnen on<strong>de</strong>rzoekslocatie heeft een verkennend booron<strong>de</strong>rzoek<br />
plaatsgevon<strong>de</strong>n. De resultaten <strong>van</strong> het booron<strong>de</strong>rzoek bevestigen <strong>de</strong> indicatieve<br />
hoge trefkans op archeologische waar<strong>de</strong>n zoals <strong>aan</strong>gegeven op <strong>de</strong> IKAW.<br />
Daarom is geadviseerd <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekslocatie na<strong>de</strong>r te waar<strong>de</strong>ren door mid<strong>de</strong>l<br />
<strong>van</strong> een proefsleuvenon<strong>de</strong>rzoek (IVO-P). De gemeente <strong>Horst</strong> <strong>aan</strong> <strong>de</strong> <strong>Maas</strong> heeft<br />
het advies om een proefsleuvenon<strong>de</strong>rzoek uit te voeren overgenomen.<br />
De opdrachtgever heeft om een heroverweging gevraagd <strong>van</strong> dit besluit <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
gemeente. Dit heeft <strong>de</strong> gemeente ged<strong>aan</strong> en heeft besloten dat het archeologisch<br />
on<strong>de</strong>rzoek beperkt kan wor<strong>de</strong>n uitgevoerd door <strong>aan</strong> weerszij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> huidige<br />
bebouwing ‘enkele’ proefsleuven <strong>aan</strong> te leggen.<br />
EERDER UITGEVOERD ONDERZOEK<br />
Bureauon<strong>de</strong>rzoek<br />
Uitvoer<strong>de</strong>r ARC bv<br />
Uitvoeringsperio<strong>de</strong> Oktober 2010<br />
Rapportage ARC-rapport 2010-244<br />
Veldon<strong>de</strong>rzoek<br />
Uitvoer<strong>de</strong>r ARC bv<br />
Uitvoeringsperio<strong>de</strong> Oktober 2010<br />
Uitvoeringsmetho<strong>de</strong> Verkennend booron<strong>de</strong>rzoek<br />
Rapportage ARC-rapport 2010-244<br />
Specialistisch on<strong>de</strong>rzoek: Nvt<br />
Geraadpleeg<strong>de</strong> bronnen en partijen<br />
Overige literatuur Nvt<br />
Amateur-archeologen Nvt<br />
ARCHEOLOGISCHE VERWACHTING<br />
Regionale archeologische en<br />
cultuurlandschappelijke<br />
context<br />
Indicatieve archeologische waar<strong>de</strong><br />
Op <strong>de</strong> IKAW en <strong>de</strong> provinciale verwachtingskaart heeft <strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rzoekslocatie een hoge trefkans. In <strong>de</strong> op <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekslocatie<br />
<strong>aan</strong>wezige enkeerdgron<strong>de</strong>n kunnen intacte archeologische sporen<br />
en/of resten wor<strong>de</strong>n verwacht direct on<strong>de</strong>r het eerd<strong>de</strong>k. Vanwege <strong>de</strong><br />
landschappelijke setting (<strong>de</strong>kzandruggen) kunnen <strong>de</strong>ze sporen dateren<br />
uit <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> Laat-Paleolithicum – Nieuwe Tijd. De on<strong>de</strong>rzoekslocatie<br />
valt niet binnen <strong>de</strong> provinciale archeologische <strong>aan</strong>dachtsgebie<strong>de</strong>n.<br />
Monumenten rondom het plangebied<br />
In <strong>de</strong> omgeving <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekslocatie zijn in Archis2 twee<br />
archeologische monumenten bekend. Het eerste archeologische<br />
monument ligt ongeveer 870 m ten zuidoosten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rzoekslocatie. Het betreft <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> dorpskern <strong>van</strong><br />
<strong>Horst</strong>/Mid<strong>de</strong>lijk (AMK-terrein 16.275) die zijn oorsprong heeft in <strong>de</strong> Late<br />
Mid<strong>de</strong>leeuwen. Het twee<strong>de</strong> archeologische monument ligt ongeveer<br />
2
PvE Proefsleuvenon<strong>de</strong>rzoek (IVO-P) Schengweg te <strong>Horst</strong><br />
Definitieve versie 19 oktober 2011<br />
810 m ten oosten <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekslocatie (AMK-terrein 15.296). Het<br />
betreft een terrein met resten <strong>van</strong> een kasteel uit <strong>de</strong> Late<br />
Mid<strong>de</strong>leeuwen.<br />
Waarnemingen rondom het plangebied<br />
In <strong>de</strong> omgeving <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekslocatie is in Archis2 een <strong>aan</strong>tal<br />
waarnemingen bekend. De waarnemingen zijn zowel op<br />
<strong>de</strong>kzandruggen als in beekdalen ged<strong>aan</strong>. De vondsten dateren <strong>van</strong>af<br />
het Laat-Paleolithicum:<br />
• Waarnemingsnummer 15.318. Op ca. 210 m ten zui<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rzoekslocatie zijn in <strong>de</strong>kzandruggen diverse archeologische<br />
resten <strong>aan</strong>getroffen tij<strong>de</strong>ns werkzaamhe<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> fun<strong>de</strong>ring <strong>van</strong><br />
een kas. Er zijn fragmenten aar<strong>de</strong>werk uit <strong>de</strong> IJzertijd en <strong>de</strong><br />
Mid<strong>de</strong>leeuwen <strong>aan</strong>getroffen. Daarnaast zijn ook een brok<br />
basaltlava uit <strong>de</strong> IJzertijd – Late Mid<strong>de</strong>leeuwen en fragmenten<br />
aar<strong>de</strong>werk die mogelijk uit <strong>de</strong> Mid<strong>de</strong>n-Romeinse Tijd dateren<br />
<strong>aan</strong>getroffen.<br />
• Waarnemingsnummer 27.293. Ongeveer 585 m ten noordwesten<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekslocatie zijn in het veen <strong>van</strong> een beekdal munten<br />
uit <strong>de</strong> Mid<strong>de</strong>n- en Laat-Romeinse Tijd <strong>aan</strong>getroffen.<br />
• Waarnemingsnummer 29.167. Ca. 680 m ten noordoosten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rzoekslocatie zijn in een sloot(oever) een ijzeren beitel en een<br />
`pijp’ uit <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> Romeinse Tijd – Vroege Mid<strong>de</strong>leeuwen<br />
<strong>aan</strong>getroffen.<br />
• Waarnemingsnummer 27.366. Op 790 m ten zuidoosten <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rzoekslocatie zijn bij graafwerkzaamhe<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> <strong>aan</strong>leg <strong>van</strong><br />
een viaduct een ijzeren lanspunt/speerpunt uit <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> Late<br />
Mid<strong>de</strong>leeuwen – Nieuwe Tijd en geglazuurd aar<strong>de</strong>werk uit het het<br />
begin <strong>van</strong> <strong>de</strong> Nieuwe Tijd <strong>aan</strong>getroffen.<br />
• Waarnemingsnummer 49.630. Ongeveer 810 m ten westen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rzoekslocatie is in <strong>de</strong> beekdalglooiing een vuursteenafslag uit<br />
<strong>de</strong> perio<strong>de</strong> Laat-Paleolithicum – Neolithicum <strong>aan</strong>getroffen. Het<br />
betreft een losse vondst.<br />
Naast <strong>de</strong>ze waarnemingen zijn enkele archeologische on<strong>de</strong>rzoeken in<br />
<strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekslocatie uitgevoerd.<br />
Ongeveer 395 m ten zuidoosten <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekslocatie is bij een<br />
booron<strong>de</strong>rzoek een intact es<strong>de</strong>k <strong>aan</strong>getroffen (on<strong>de</strong>rzoeksnr. 3.354).<br />
Daarnaast is er vondstmateriaal uit <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> Late IJzertijd –Vroege<br />
Mid<strong>de</strong>leeuwen en uit <strong>de</strong> Late Mid<strong>de</strong>leeuwen <strong>aan</strong>getroffen.<br />
Ongeveer 435 m ten noordwesten <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekslocatie zijn<br />
beekeerdgron<strong>de</strong>n en enkeerdgron<strong>de</strong>n <strong>aan</strong>getroffen (on<strong>de</strong>rzoeksnr.<br />
700). Er was geen podzolbo<strong>de</strong>m on<strong>de</strong>r het eerd<strong>de</strong>k <strong>aan</strong>wezig en er zijn<br />
geen archeologische indicatoren <strong>aan</strong>getroffen. Ongeveer 580 m ten<br />
zuidwesten <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekslocatie zijn tij<strong>de</strong>ns een booron<strong>de</strong>rzoek<br />
hoge enkeerdgron<strong>de</strong>n <strong>aan</strong>getroffen (on<strong>de</strong>rzoeksnr. 15.732). Bij het<br />
daarop volgen<strong>de</strong> proefsleuvenon<strong>de</strong>rzoek werd materiaal uit <strong>de</strong> perio<strong>de</strong><br />
Bronstijd – Vroege Mid<strong>de</strong>leeuwen <strong>aan</strong>getroffen (on<strong>de</strong>rzoeksnr.<br />
26.957). Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> <strong>de</strong>finitieve opgraving werd een Karolingische<br />
ne<strong>de</strong>rzetting <strong>aan</strong>getroffen (on<strong>de</strong>rzoeksnr. 16.738).<br />
Relatie aardwetenschappelijke informatie met (al dan niet indicatieve)<br />
archeologische waar<strong>de</strong>n<br />
De archeologische trefkans is afhankelijk <strong>van</strong> <strong>de</strong> geomorfologie en het<br />
bo<strong>de</strong>mtype. De on<strong>de</strong>rzoekslocatie ligt in een <strong>de</strong>kzandgebied. Hoge<br />
<strong>de</strong>len <strong>van</strong> <strong>de</strong>kzandruggen en overgangen naar lager gelegen gebie<strong>de</strong>n<br />
zijn <strong>van</strong> oudsher <strong>aan</strong>trekkelijke gebie<strong>de</strong>n om te wonen. Daarom<br />
hebben <strong>de</strong>kzandruggen in het algemeen een hoge tot mid<strong>de</strong>lhoge<br />
3
Aard en ou<strong>de</strong>rdom <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
vindplaats(en) (indien al<br />
vooron<strong>de</strong>rzoek heeft<br />
plaatsgevon<strong>de</strong>n<br />
Begrenzing en oppervlakte<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> vindplaats(en)<br />
PvE Proefsleuvenon<strong>de</strong>rzoek (IVO-P) Schengweg te <strong>Horst</strong><br />
Definitieve versie 19 oktober 2011<br />
trefkans op archeologische resten en/of sporen uit <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> Laat-<br />
Paleolithicum – Nieuwe Tijd. Op <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekslocatie wor<strong>de</strong>n hoge<br />
enkeerdgron<strong>de</strong>n verwacht. Hierdoor zijn <strong>de</strong> (mogelijk) <strong>aan</strong>wezige<br />
grondsporen beschermd tegen (sub)recente bo<strong>de</strong>mingrijpen.<br />
Niet bekend.<br />
Niet bekend. On<strong>de</strong>rhavig on<strong>de</strong>rzoek heeft (me<strong>de</strong>) als doel <strong>de</strong>ze<br />
begrenzing te bepalen.<br />
Structuren en sporen Sporen zullen in het zand goed herkenbaar zijn.<br />
Anorganisch artefacten Te verwachten anorganisch materiaal betreft aar<strong>de</strong>werk, natuur- en<br />
vuursteen, metaal, slak, keramische artefacten, glas en huttenleem of<br />
verbran<strong>de</strong> klei.<br />
Organisch artefacten Vanwege <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m (zand) is <strong>de</strong> verwachting zeer laag, tenzij het<br />
materiaal is verkoold.<br />
Archeozoölogische en Vanwege <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m (zand) is <strong>de</strong> verwachting zeer laag, tenzij het<br />
botanische resten<br />
Archeologische stratigrafie en<br />
diepte <strong>van</strong> vondstlagen<br />
Gaafheid en conservering<br />
(structuren, sporen, vondsten)<br />
materiaal is verkoold.<br />
Tij<strong>de</strong>ns het verkennen<strong>de</strong> booron<strong>de</strong>rzoek (afb. 3) zijn <strong>de</strong>kzandruggen<br />
met hoge enkeerdgron<strong>de</strong>n <strong>aan</strong>getroffen. Het eerd<strong>de</strong>k is 25 tot 130 cm<br />
dik; ter plaatse <strong>van</strong> <strong>de</strong> boringen in <strong>de</strong> voren tussen <strong>de</strong> hoge aspergebed<strong>de</strong>n<br />
is het eerd<strong>de</strong>k dunner dan 50 cm. In drie boringen (12, 13 en<br />
18) is on<strong>de</strong>r het eerd<strong>de</strong>k (een restant <strong>van</strong>) een veldpodzol<br />
<strong>aan</strong>getroffen. In het oosten <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekslocatie is <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m<br />
on<strong>de</strong>r het eerd<strong>de</strong>k tot 40 à 85 cm –mv vergraven. Aan het maaiveld zijn<br />
op drie locaties aar<strong>de</strong>werkfragmenten <strong>aan</strong>getroffen (afb. 4). Deze<br />
fragmenten dateren uit <strong>de</strong> IJzertijd, Late Mid<strong>de</strong>leeuwen, Late<br />
Mid<strong>de</strong>leeuwen – Nieuwe Tijd en Nieuwe Tijd. De aar<strong>de</strong>werkfragmenten<br />
zijn waarschijnlijk afkomstig <strong>van</strong> een <strong>aan</strong>geploeg<strong>de</strong> of verploeg<strong>de</strong><br />
vondstlaag.<br />
De tij<strong>de</strong>ns het verkennend booron<strong>de</strong>rzoek <strong>aan</strong>getroffen aar<strong>de</strong>werkfragmenten<br />
waren goed geconserveerd.<br />
DOELSTELLING EN VRAAGSTELLING<br />
Doelstelling Doel <strong>van</strong> het IVO-P is het vaststellen <strong>van</strong> <strong>de</strong> inhou<strong>de</strong>lijke en fysieke<br />
kwaliteit <strong>van</strong> <strong>de</strong> locatie (aard, ou<strong>de</strong>rdom, om<strong>van</strong>g, gaafheid, conservering)<br />
Relatie met NOaA en/of<br />
an<strong>de</strong>re on<strong>de</strong>rzoekska<strong>de</strong>rs<br />
tenein<strong>de</strong> tot waar<strong>de</strong>stelling te kunnen komen.<br />
De on<strong>de</strong>rzoekslocatie ligt in NoaA Archeoregio 4, het Brabants<br />
zandgebied. Het on<strong>de</strong>rzoek sluit <strong>aan</strong> bij hoofdstukken 11 (<strong>de</strong> vroege<br />
prehistorie), 17 (<strong>de</strong> late prehistorie in Noord-, Oost- en Zuid-Ne<strong>de</strong>rland en<br />
het rivierengebied), 18 (<strong>de</strong> Romeinse Tijd in het Mid<strong>de</strong>n-Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
rivierengebied en het Zuid-Ne<strong>de</strong>rlands <strong>de</strong>kzand- en lössgebied) en 22 (<strong>de</strong><br />
Mid<strong>de</strong>leeuwen en vroegmo<strong>de</strong>rne tijd in Zuid-Ne<strong>de</strong>rland).<br />
Vraagstelling Op basis <strong>van</strong> <strong>de</strong> resultaten <strong>van</strong> het proefsleuvenon<strong>de</strong>rzoek moet <strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rzoekslocatie KNA-conform gewaar<strong>de</strong>erd wor<strong>de</strong>n en wordt een<br />
advies gegeven over het al dan niet vrijgeven <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekslocatie. In<br />
het selectieadvies wordt <strong>aan</strong>gegeven:<br />
- welke <strong>aan</strong>getroffen archeologische sporen behou<strong>de</strong>nswaardig zijn;<br />
daarbij mag een nuancering wor<strong>de</strong>n toegepast, zoals op <strong>de</strong><br />
archeologische monumentenkaart gebruikelijk is (<strong>van</strong> waar<strong>de</strong>, hoge<br />
waar<strong>de</strong>, zeer hoge waar<strong>de</strong>);<br />
- welke <strong>aan</strong>bevelingen te geven zijn met betrekking tot <strong>de</strong> bij<br />
vervolgon<strong>de</strong>rzoek toe te passen strategieën, metho<strong>de</strong>n en technieken<br />
(zowel opgravingen als uitvoeringsbegeleiding); hierbij<br />
- mogen uitspraken wor<strong>de</strong>n ged<strong>aan</strong> over <strong>de</strong> trefkansen op nog niet<br />
on<strong>de</strong>rzochte <strong>de</strong>len <strong>van</strong> het terrein volgens <strong>de</strong> systematiek <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
IKAW (lage, mid<strong>de</strong>lhoge, hoge trefkans);<br />
- welke <strong>aan</strong>bevelingen te geven zijn met betrekking tot te nemen<br />
behoudsmaatregelen.<br />
4
PvE Proefsleuvenon<strong>de</strong>rzoek (IVO-P) Schengweg te <strong>Horst</strong><br />
Definitieve versie 19 oktober 2011<br />
On<strong>de</strong>rzoeksvragen - In welke mate is het gebied verstoord?<br />
- Wat is <strong>de</strong> geologische/bo<strong>de</strong>mkundige opbouw?<br />
- Wat is <strong>de</strong> aard, om<strong>van</strong>g, kwaliteit en verloop <strong>van</strong> <strong>de</strong> archeologische<br />
sporen en sporenclusters?<br />
- Uit welke perio<strong>de</strong>(n) dateren <strong>de</strong> sporen?<br />
- Uit welke preio<strong>de</strong>(n) dateert het eerd<strong>de</strong>k?<br />
- Wat is <strong>de</strong> datering <strong>van</strong> <strong>de</strong> archeologische vondsten en tot welke<br />
vondsttypen of vondstcategorieën behoren zij?<br />
- Is er een relatie te leggen tussen <strong>de</strong> archeologische vondsten en<br />
sporen?<br />
- Wat is <strong>de</strong> relatie <strong>van</strong> vondsten en sporen met <strong>de</strong> eer<strong>de</strong>r <strong>aan</strong>getroffen<br />
vondsten en sporen in <strong>de</strong> omgeving?<br />
- Is er sprake <strong>van</strong> verschillen<strong>de</strong> bewoningsfasen?<br />
- Wat is <strong>de</strong> relatie tussen <strong>de</strong> <strong>aan</strong>getroffen sporen/structuren en het<br />
omringen<strong>de</strong> landschap?<br />
- Welke vindplaatstypen zijn er <strong>aan</strong>getroffen?<br />
- Zijn <strong>de</strong> <strong>aan</strong>getroffen vindplaatsen behou<strong>de</strong>nswaardig?<br />
- Indien het on<strong>de</strong>rzoek geen archeologische resten of categoriaal<br />
beperkte archeologische fenomenen (bijvoorbeeld alleen losse<br />
vondsten) oplevert, welke verklaring is hiervoor dan te geven? Is er<br />
(bijvoorbeeld) sprake <strong>van</strong>: <strong>aan</strong>toonbare afwezigheid <strong>van</strong> bewoning en /<br />
of actief landgebruik, verstoring <strong>van</strong> antropogene aard, beperking <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> archeologische waarnemingsmogelijkhe<strong>de</strong>n door bo<strong>de</strong>mprocessen,<br />
beperking <strong>van</strong> <strong>de</strong> archeologische waarnemingsmogelijkhe<strong>de</strong>n door<br />
werk- of weersomstandighe<strong>de</strong>n?<br />
- Welke post<strong>de</strong>positionele processen hebben zich afgespeeld en wat is<br />
het effect daar<strong>van</strong>?<br />
METHODEN EN TECHNIEKEN (veldwerk)<br />
Strategie De on<strong>de</strong>rzoekslocatie heeft een oppervlak <strong>van</strong> ca. 37.520 m². Dit betekent<br />
dat maximaal 3.752 m² (10%) <strong>aan</strong> proefsleuven moet wor<strong>de</strong>n <strong>aan</strong>gelegd.<br />
Op een <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekslocatie kunnen geen proefsleuven wor<strong>de</strong>n<br />
gegraven, omdat hier momenteel een teelt <strong>aan</strong>wezig is die daar een <strong>aan</strong>tal<br />
jaren zal st<strong>aan</strong>, dit ten behoeve <strong>van</strong> een proef (me<strong>de</strong><strong>de</strong>ling opdrachtgever,<br />
zie afb. 5). Ver<strong>de</strong>r heeft <strong>de</strong> gemeente op 1 september 2011 besloten dat<br />
alleen <strong>aan</strong> weerszij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> huidige bebouwing ‘enkele’ proefsleuven<br />
dienen te wor<strong>de</strong>n <strong>aan</strong>gelegd. Na overleg met <strong>de</strong> gemeente is bepaald dat<br />
het puttenplan (afb. 5) er als volgt uit komt te zien:<br />
In het oostelijke <strong>de</strong>el <strong>van</strong> het plangebied wordt ter plaatse <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>aan</strong>getroffen<br />
vondstconcentratie een proefsleuf <strong>van</strong> 5x40 m <strong>aan</strong>gelegd met een<br />
oostwest-oriëntatie.<br />
In het westelijke <strong>de</strong>el wor<strong>de</strong>n twee proefsleuven <strong>aan</strong>gelegd: een sleuf <strong>van</strong><br />
5x50 m met een noordzuid-oriëntatie en een sleuf <strong>van</strong> 5x40 m met een<br />
oostwest-oriëntatie. Deze laatste sleuf moet zo dicht in <strong>de</strong> buurt <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
westelijke vondstconcentratie wor<strong>de</strong>n <strong>aan</strong>gelegd als mogelijk i.v.m. <strong>de</strong><br />
vigeren<strong>de</strong> terreinbeperkingen <strong>van</strong> Limseeds.<br />
Er dient een <strong>aan</strong>tal optionele vierkante meters (ca. 250 m²) ingezet te<br />
wor<strong>de</strong>n indien dit <strong>van</strong> belang en noodzakelijk is voor een goe<strong>de</strong><br />
waar<strong>de</strong>stelling en voor een a<strong>de</strong>quate beantwoording <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksvragen.<br />
Deze <strong>aan</strong>vullen<strong>de</strong> vierkante meters kunnen dan wor<strong>de</strong>n gebruikt<br />
om sleuven te verlengen of te verbre<strong>de</strong>n, bijvoorbeeld om een groter <strong>de</strong>el<br />
<strong>van</strong> een structuur bloot te leggen, een spoor te vervolgen of om <strong>de</strong><br />
begrenzing <strong>van</strong> een vindplaats beter in beeld te brengen.<br />
Metho<strong>de</strong>n en technieken Eerd<strong>de</strong>k<br />
Het eer<strong>de</strong>k dient laagsgewijs te wor<strong>de</strong>n verdiept met behulp <strong>van</strong> een<br />
graafmachine met een glad<strong>de</strong> bak, daar waar nodig met <strong>de</strong> hand<br />
bijgeschaafd, waarbij vondsten per spoor wor<strong>de</strong>n verzameld. Alle vlakken<br />
dienen te wor<strong>de</strong>n getekend, gefotografeerd en gewaterpast, waarbij ook <strong>de</strong><br />
5
PvE Proefsleuvenon<strong>de</strong>rzoek (IVO-P) Schengweg te <strong>Horst</strong><br />
Definitieve versie 19 oktober 2011<br />
maaiveldhoogtes wor<strong>de</strong>n genomen. Bij afwezigheid <strong>van</strong> sporen wor<strong>de</strong>n<br />
vondsten verzameld in vakken <strong>van</strong> 5x5 m. Met name <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rste laag <strong>van</strong><br />
het eerd<strong>de</strong>k moet goed wor<strong>de</strong>n afgezocht met een metaal<strong>de</strong>tector. Extra<br />
<strong>aan</strong>dacht moet wor<strong>de</strong>n gegeven <strong>aan</strong> <strong>de</strong> overgang tussen eerd<strong>de</strong>k en <strong>de</strong><br />
natuurlijke bo<strong>de</strong>m (C-horizont), omdat hier <strong>de</strong> meeste sporen en vondsten<br />
wor<strong>de</strong>n verwacht.<br />
Indien on<strong>de</strong>r het eerd<strong>de</strong>k in het archeologische vlak esgreppels wor<strong>de</strong>n<br />
<strong>aan</strong>getroffen, dan dienen <strong>de</strong>ze in twee vlakken te wor<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rzocht,<br />
waarbij het niveau <strong>van</strong> <strong>de</strong> esgreppels als vlak 1 geldt en vlak 2 het niveau<br />
on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> esgreppels betreft.<br />
Natuurlijke bo<strong>de</strong>m (C-horizont)<br />
Het archeologische vlak direct on<strong>de</strong>r het eerd<strong>de</strong>k dient laagsgewijs te<br />
wor<strong>de</strong>n <strong>aan</strong>gelegd door een graafmachine met glad<strong>de</strong> bak tot op het<br />
niveau waar sporen en/of structuren zich dui<strong>de</strong>lijk aftekenen. In <strong>de</strong> top <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> C-horizont wordt een leesbaar vlak <strong>aan</strong>gelegd. Na (eventuele)<br />
documentatie <strong>van</strong> dit vlak hoeft niet tot on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> top <strong>van</strong> <strong>de</strong> C-horizont te<br />
wor<strong>de</strong>n verdiept, omdat hier geen archeologische waar<strong>de</strong>n <strong>aan</strong>wezig zullen<br />
zijn.<br />
Tussenvlakken dienen tij<strong>de</strong>ns het verdiepen goed wor<strong>de</strong>n afgezocht met<br />
een metaal<strong>de</strong>tector.<br />
Metalen- en vuurstenen artefacten dienen 3D te wor<strong>de</strong>n ingemeten.<br />
Overige vondsten wor<strong>de</strong>n bij <strong>de</strong> <strong>aan</strong>leg <strong>van</strong> het vlak per vak <strong>van</strong> 5x5 m<br />
verzameld.<br />
Vlaktekeningen dienen een schaal te hebben <strong>van</strong> 1:50.<br />
Na afloop wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> proefsleuven weer dichtgegooid.<br />
In geval <strong>van</strong> bijzon<strong>de</strong>re vondsten (bijvoorbeeld vuursteenconcentraties of<br />
een grafveld) wordt zo snel mogelijk contact opgenomen met het bevoegd<br />
gezag en <strong>de</strong> opdrachtgever om in overleg <strong>de</strong> documentatiestrategie te<br />
bepalen.<br />
Voor ver<strong>de</strong>re specifieke eisen <strong>aan</strong> het veldwerk wordt verwezen naar<br />
KNA 3.2.<br />
Structuren en grondsporen Structuren en grondsporen wor<strong>de</strong>n getekend (schaal 1:50), gefotografeerd<br />
en beschreven. Structuren wor<strong>de</strong>n zoveel mogelijk in het veld herkend en<br />
geanalyseerd. Ter vaststelling <strong>van</strong> <strong>de</strong> aard en datering <strong>van</strong> <strong>de</strong> grondsporen,<br />
wordt max. 10% <strong>van</strong> <strong>de</strong> sporen gecoupeerd, met uitzon<strong>de</strong>ring <strong>van</strong><br />
Aardwetenschappelijk<br />
on<strong>de</strong>rzoek<br />
sporen die tot structuren behoren.<br />
Er wor<strong>de</strong>n per werkput kolomopnames genomen (bij een eenvoudige<br />
stratigrafie twee kolommen per proefsleuf, bij complexe profielen wordt het<br />
rele<strong>van</strong>te <strong>de</strong>el gedocumenteerd) en indien <strong>de</strong>ze waar<strong>de</strong>volle informatie<br />
bevat wordt <strong>de</strong>ze getekend, beschreven en gefotografeerd. De<br />
kolomopnames en/of profielen wor<strong>de</strong>n getekend op schaal 1:20.<br />
Anorganisch artefacten Anorganische artefacten wor<strong>de</strong>n verzameld per vak, laag, spoor of<br />
als puntvondst.<br />
Organisch artefacten Grote organische artefacten als bot en hout wor<strong>de</strong>n verzameld per<br />
laag of spoor. Overige organische artefacten wor<strong>de</strong>n, indien <strong>aan</strong>getroffen,<br />
per grondspoor of laag verzameld als monster (algemeen of<br />
za<strong>de</strong>nmonster). Deze wor<strong>de</strong>n gezeefd over een maaswijdte aflopend <strong>van</strong> 4<br />
- 0,25 mm.<br />
Archeozoölogische en Zie boven<br />
botanische resten<br />
Overige resten Nvt<br />
6
Dateringstechnieken Nvt<br />
Beperkingen Nvt<br />
UITWERKING EN CONSERVERING<br />
PvE Proefsleuvenon<strong>de</strong>rzoek (IVO-P) Schengweg te <strong>Horst</strong><br />
Definitieve versie 19 oktober 2011<br />
Structuren, grondsporen, De uitwerking <strong>van</strong> sporen en structuren vindt plaats tot dat niveau dat<br />
vondstspreidingen<br />
noodzakelijk is om <strong>de</strong> vraagstelling <strong>van</strong> het PvE te beantwoor<strong>de</strong>n.<br />
Analyse aardwetenschap- Bo<strong>de</strong>mopnames dienen bij voorkeur door een fysisch geograaf te wor<strong>de</strong>n<br />
pelijke gegevens<br />
uitgewerkt, dan wel door een KNA-archeoloog Ma met een goe<strong>de</strong><br />
geologische kennis.<br />
Anorganisch artefacten Artefacten dienen KNA-conform te wor<strong>de</strong>n uitgewerkt door ter zake<br />
kundige specialisten en in die mate om <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksvragen afdoen<strong>de</strong><br />
te kunnen beantwoor<strong>de</strong>n.<br />
Organisch artefacten Artefacten dienen KNA-conform te wor<strong>de</strong>n uitgewerkt door ter zake<br />
kundige specialisten en in die mate om <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksvragen afdoen<strong>de</strong><br />
te kunnen beantwoor<strong>de</strong>n.<br />
Archeozoölogische en Ecologische monsters dienen eerst te wor<strong>de</strong>n gewaar<strong>de</strong>erd. Rijke,<br />
botanische resten<br />
informatieverschaffen<strong>de</strong> monsters dienen te wor<strong>de</strong>n uitgewerkt.<br />
Een uitwerkingsvoorstel dient eerst ter goedkeuring <strong>aan</strong> het bevoegd<br />
gezag te wor<strong>de</strong>n voorgelegd.<br />
Beeldrapportage<br />
Bij <strong>de</strong> uitwerking wordt digitaal kaartmateriaal gemaakt (locatiekaart,<br />
(objecttekeningen, foto’s, puttenkaart, sporenkaart, eventueel verspreidingskaarten <strong>van</strong> het<br />
kaarten, e.d.)<br />
vondstmateriaal, overzicht stratigrafie/profielen). Kenmerken<strong>de</strong>, goed<br />
dateerbare objecten dienen te wor<strong>de</strong>n gefotografeerd en indien rele<strong>van</strong>t<br />
getekend. Er wor<strong>de</strong>n foto’s en tekeningen gebruikt ter on<strong>de</strong>rsteuning <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> tekst.<br />
Selectie materiaal Al het vondstmateriaal dat in een dui<strong>de</strong>lijke context is <strong>aan</strong>getroffen<br />
(spoor, laag) moet wor<strong>de</strong>n uitgewerkt. Vondsten uit <strong>de</strong> stort of ged<strong>aan</strong> bij<br />
<strong>de</strong> <strong>aan</strong>leg <strong>van</strong> het vlak wor<strong>de</strong>n niet uitgewerkt, tenzij het om bijzon<strong>de</strong>re<br />
vondsten gaat (munten, metalen voorwerpen en <strong>de</strong>rgelijke).<br />
Conservering materiaal Voorgeselecteer<strong>de</strong> leren, houten en metalen objecten dienen zodanig te<br />
wor<strong>de</strong>n geconserveerd, dat <strong>de</strong> kwaliteit niet achteruit gaat. De selectie<br />
dient wel eerst te wor<strong>de</strong>n voorgelegd <strong>aan</strong> het bevoegd gezag en <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>potbeheer<strong>de</strong>r.<br />
DEPONERING<br />
Zie eisen betreffend <strong>de</strong>pot De vondsten wor<strong>de</strong>n binnen een jaar na afronding <strong>van</strong> het<br />
on<strong>de</strong>rzoek ge<strong>de</strong>poneerd in het Provinciaal Depot Bo<strong>de</strong>mvondsten<br />
Limburg, volgens <strong>de</strong> eisen <strong>van</strong> het <strong>de</strong>pot.<br />
Te leveren product Eindproduct is een rapport volgens KNA-specificatie volgens<br />
on<strong>de</strong>rst<strong>aan</strong><strong>de</strong> bepalingen in dit hoofdstuk <strong>van</strong> dit PvE. Bij het<br />
eindproduct hoort een bewijs (af te geven door <strong>de</strong> ont<strong>van</strong>gen<strong>de</strong><br />
instantie) <strong>van</strong> overdracht <strong>van</strong> vondsten en documentatie.<br />
RANDVOORWAARDEN en AANVULLENDE EISEN<br />
Personele randvoorwaar<strong>de</strong>n<br />
Kwaliteitsbewaking, toezicht,<br />
overleg en evaluatie<br />
Het on<strong>de</strong>rzoek dient on<strong>de</strong>r supervisie te st<strong>aan</strong> <strong>van</strong> een senior KNAarcheoloog<br />
(projectlei<strong>de</strong>r), <strong>de</strong> dagelijkse leiding dient in han<strong>de</strong>n te<br />
zijn <strong>van</strong> een KNA-archeoloog Ma. Aantoonbare ervaring <strong>van</strong><br />
on<strong>de</strong>rzoek in <strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong> regio is wenselijk.<br />
De projectlei<strong>de</strong>r (senior KNA-archeoloog) is verantwoor<strong>de</strong>lijk voor <strong>de</strong><br />
algehele kwaliteitsbewaking, het toezicht en <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong><br />
overlegvormen tij<strong>de</strong>ns het veldwerk.<br />
Belangrijke bevindingen dienen te wor<strong>de</strong>n gemeld bij het bevoegd<br />
gezag. Een evaluatiemoment kan wor<strong>de</strong>n ingelast indien er sprake is<br />
<strong>van</strong> bijzon<strong>de</strong>re bevindingen.<br />
7
PvE Proefsleuvenon<strong>de</strong>rzoek (IVO-P) Schengweg te <strong>Horst</strong><br />
Definitieve versie 19 oktober 2011<br />
WIJZIGINGEN TEN OPZICHTE VAN HET VASTGESTELDE PVE<br />
Wijzigingen tij<strong>de</strong>ns het veldwerk Indien tij<strong>de</strong>ns het veldwerk wijzigingen t.o.v. het PvE ontst<strong>aan</strong>,<br />
wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong>ze met <strong>de</strong> opdrachtgever, <strong>de</strong> regionaal archeoloog en het<br />
bevoegd gezag besproken.<br />
Belangrijke wijzigingen On<strong>de</strong>rst<strong>aan</strong><strong>de</strong> belangrijke wijzigingen wor<strong>de</strong>n te allen tij<strong>de</strong><br />
<strong>aan</strong>toonbaar voorgelegd <strong>aan</strong> <strong>de</strong> opdrachtgever en <strong>de</strong> bevoeg<strong>de</strong><br />
overheid:<br />
• Afwijking <strong>van</strong> <strong>de</strong> archeologische verwachting<br />
• Wijzigingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> gehanteer<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksmetho<strong>de</strong><br />
• Wijzigingen <strong>van</strong> <strong>de</strong> fysieke en/of technische omstandighe<strong>de</strong>n<br />
• Vastleggen overleg- en evaluatiemomenten<br />
• Onvoorziene omstandighe<strong>de</strong>n (m.b.t. om<strong>van</strong>g vindplaats,<br />
<strong>aan</strong>tallen m2, vlakken, vondsten, vondstypen etc.)<br />
Procedure <strong>van</strong> wijziging na <strong>de</strong> Wijzigingen dienen te wor<strong>de</strong>n voorgelegd <strong>aan</strong> het bevoegd gezag en<br />
evaluatiefase <strong>van</strong> het veldwerk<br />
Procedure <strong>van</strong> wijziging tij<strong>de</strong>ns<br />
uitwerking en conservering<br />
opdrachtgever.<br />
Wijzigingen dienen te wor<strong>de</strong>n voorgelegd <strong>aan</strong> het bevoegd gezag, <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>pothou<strong>de</strong>r en opdrachtgever.<br />
LITERATUUR EN BIJLAGEN<br />
Literatuur Verboom-Jansen, M. & A.J. Wullink, 2010: Een archeologisch<br />
bureau-on<strong>de</strong>rzoek en inventariserend veldon<strong>de</strong>rzoek<br />
door mid<strong>de</strong>l <strong>van</strong> boringen <strong>aan</strong> Schengweg te <strong>Horst</strong>, gemeente <strong>Horst</strong><br />
<strong>aan</strong> <strong>de</strong> <strong>Maas</strong> (L), Gel<strong>de</strong>rmalsen (ARC-rapport 2010-244).<br />
Kaartmateriaal en bijlagen Afb. 1. Topografische kaartuitsne<strong>de</strong> met <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekslocatie blauw<br />
omlijnd.<br />
Afb. 2. De toekomstige situatie.<br />
Afb. 3. Verkennend booron<strong>de</strong>rzoek: locaties <strong>van</strong> <strong>de</strong> boringen, in<br />
oranje <strong>de</strong> ligging <strong>van</strong> <strong>de</strong> hoge aspergebed<strong>de</strong>n (ARC-rapport 2010-<br />
244).<br />
Afb. 4. Locaties <strong>van</strong> <strong>de</strong> op het maaiveld <strong>aan</strong>getroffen aar<strong>de</strong>werkfragmenten<br />
(ARC-rapport 2010-244).<br />
Afb. 5. Puttenplan<br />
Voor overig beschikbaar kaartmateriaal wordt verwezen naar <strong>de</strong><br />
betreffen<strong>de</strong> rapportage en Archis2.<br />
8
PvE Proefsleuvenon<strong>de</strong>rzoek (IVO-P) Schengweg te <strong>Horst</strong><br />
Definitieve versie 19 oktober 2011<br />
Afb. 1. Topografische kaartuitsne<strong>de</strong> met <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekslocatie blauw omlijnd.<br />
9
PvE Proefsleuvenon<strong>de</strong>rzoek (IVO-P) Schengweg te <strong>Horst</strong><br />
Definitieve versie 19 oktober 2011<br />
Afb. 2. De toekomstige situatie.<br />
Afb. 3. Verkennend booron<strong>de</strong>rzoek: locaties <strong>van</strong> <strong>de</strong> boringen, in oranje <strong>de</strong> ligging <strong>van</strong> <strong>de</strong> hoge<br />
asperge-bed<strong>de</strong>n, in blauw <strong>de</strong> globale ligging <strong>van</strong> <strong>de</strong> huidige bebouwing (ARC-rapport 2010-244).<br />
10
PvE Proefsleuvenon<strong>de</strong>rzoek (IVO-P) Schengweg te <strong>Horst</strong><br />
Definitieve versie 19 oktober 2011<br />
Afb. 4. Locaties <strong>van</strong> <strong>de</strong> op het maaiveld <strong>aan</strong>getroffen aar<strong>de</strong>werkfragmenten (ARC-rapport 2010-244).<br />
11
PvE Proefsleuvenon<strong>de</strong>rzoek (IVO-P) Schengweg te <strong>Horst</strong><br />
Definitieve versie 19 oktober 2011<br />
Afb. 5. Puttenplan.<br />
12