Whitepaper over teameffectiviteit - OPP

Top tips for building high-performance teams
Hoe creëert u een succesvol team?
Ontdek de verborgen factoren voor succes
Teams komen voor steeds grotere uitdagingen te staan. Een goede teamsamenstelling,
samenwerken op afstand en optimaal leveren in beperkte tijd bijvoorbeeld. Als u zich
alleen focust op ‘de klus klaren’ (het taakelement binnen teams) en niet op ‘hoe het
team samenwerkt’ om het doel te bereiken (het proceselement), bestaat het risico dat
de teams en de teamleden niet optimaal functioneren.
In dit stuk leest u wat de essentiële ingrediënten zijn voor een succesvol team. De
zichtbare, maar ook de onzichtbare. En hoe u uw team nog beter kunt laten
functioneren, zodat doelstellingen worden bereikt en u het succes en de groei van uw
organisatie versterkt.

Kent u uw team?
© Copyright OPP Ltd. Alle rechten voorbehouden.
® Myers-Briggs Type Indicator, Myers-Briggs en MBTI zijn geregistreerde handelsmerken van MBTI Trust, Inc. in de Verenigde
Staten en andere landen. OPP heeft de licentie om deze handelsmerken in Europa te gebruiken.
® 16PF is een geregistreerd handelsmerk van het Institute for Personality and Ability Testing (IPAT), Inc. IPAT is een volledige
dochtermaatschappij van OPP Ltd.
2

Kent u uw team?
De voordelen van teamwork
Het is inmiddels gemeengoed: goed
functionerende teams zijn effectiever dan een
groep individuen die onafhankelijk van elkaar
werken.
Succesvolle teams verschaffen een andere
kijk op problemen. Teamleden werken samen
om doelstellingen te behalen en ondersteunen
elkaar. Dit teamwork zorgt voor een
verhoogde productiviteit, een betere kwaliteit
van producten of diensten en een snellere en
pro-actievere aanpak van uitdagingen en
kansen.
Goed functionerende teams versterken, in
combinatie met een effectieve strategie, het
succes en de groei van uw organisatie.
Wanneer is een team succesvol? Het is
bijvoorbeeld belangrijk een uitgebalanceerd
team samen te stellen; mensen met een
verschillende kijk op het werk, die goed
kunnen samenwerken om een doel te
bereiken. Teamleden moeten goed naar
elkaar kunnen luisteren en met elkaar kunnen
communiceren. Ze moeten onderlinge
verschillen werkelijk begrijpen en accepteren.
Dus verschillen niet alleen tolereren, maar
juist inzetten om elkaar te versterken en de
best mogelijke resultaten te behalen.
Het samenstellen van goede teams die
optimaal functioneren is een uitdaging. Maar
laat dit u niet belemmeren. In deze tijd
waarin bedrijven herstructureren, downsizen
en steeds plattere bedrijfsstructuren krijgen,
wordt het werken in teams juist steeds
belangrijker. De noodzaak om samen te
werken - en het belang van goed teamwork -
wordt alleen maar groter.
Ook globalisering en steeds toenemende
internationale handel hebben invloed op
hoeveel en hoe in teams wordt
samengewerkt. Mensen werken steeds minder
in vaste samenstellingen; projectteams
worden constant aangepast aan de vraag. En
teams werken steeds vaker op afstand met
elkaar samen.
De uitdagingen waar organisaties mee te
maken hebben, worden complexer en de tijd
waarbinnen teams moeten kunnen leveren is
vaak beperkt.
Hoe kunt u met al deze uitdagingen uw
teams toch optimaal laten presteren?
Uit recent onderzoek van CIPD blijkt dat in
echt succesvolle teams wordt gefocust op
zowel het taakelement als het proceselement.
Naast te kijken naar wat het team moet
bereiken, wordt ook gekeken hoe het doel
wordt bereikt. Dus hoe werken mensen
samen, wat is de dynamiek tussen personen
en hoe zijn de verhoudingen binnen het team?
Succesvolle teams focussen
zowel op taak als op proces
Belang van goede teamdynamiek
Effectieve teams vertonen constructief gedrag
en hebben hierdoor een positieve invloed op
hun omgeving. Functioneert een team slecht?
Dan kan dit gevolgen hebben voor individuele
teamleden, het team als geheel én de
organisatie.
Op organisatieniveau zijn de gevolgen van
slecht functionerende teams omvangrijk:
verloren tijd, ineffectief gebruik van middelen
en onbetrokken medewerkers bijvoorbeeld.
De organisatie kan hierdoor minder snel of
minder effectief omgaan met problemen of
veranderingen, waardoor ze kansen misloopt.
Bovendien kan een voedingsbodem ontstaan
voor personeelsverloop, waardoor de
organisatie achterblijft met een kleinere en
wellicht ontevreden groep medewerkers.
Deze issues zijn cruciaal voor de productiviteit
en hebben uiteindelijk invloed op de winst van
een organisatie.
Op teamniveau kan ineffectiviteit binnen een
team of een slechte teamspirit leiden tot
slechte productiviteit, desinteresse en
onbetrokkenheid. Een gebrek aan collectief
belang zorgt ervoor dat teamleden niet goed
samenwerken. Dit kan leiden tot ongezonde
concurrentie binnen het team en individuele
agenda’s – water op het vuur in een
werkomgeving die al niet optimaal was -.
3

Kent u uw team?
Op individueel niveau kan inefficiëntie en
een slechte teamspirit ervoor zorgen dat
mensen zich geen eigenaar voelen van een
onderwerp, geen verantwoordelijkheid nemen
en zich niet betrokken voelen bij de
teamdoelstellingen. Teamleden voelen zich
niet erkend en niet gewaardeerd.
Als de teamdynamiek niet goed is, kan dit
ertoe leiden dat het werk voor mensen
betekenis- en doelloos wordt. En, als mensen
te weinig betrokken zijn bij hun werk kan dit
leiden tot minder eigenwaarde, depressie en
een negatief effect op de gezondheid.
Om de negatieve effecten van een slecht
functionerend team te voorkomen, is het
Een slechte teamspirit kan
leiden tot depressie of een
negatief effect op de
gezondheid
belangrijk dat u weet wat de kenmerken van
een effectief team zijn. Wat verborgen
signalen zijn dat een team niet goed
functioneert. Én hoe u ervoor kunt zorgen dat
het team wel optimaal presteert.
Ingrediënten voor een
succesvol team
Naast het taak- en proceselement in een
team, zijn ook de competenties van belang.
In succesvolle teams zijn de nodige kennis,
vaardigheden en capaciteiten aanwezig om de
gewenste output te bereiken. Als dit niet het
geval is, dan moet het team toegang hebben
tot deze benodigde elementen, binnen de
organisatie of extern. Succesvolle teams
hebben effectieve procedures om de beste
mensen aan te trekken en investeren in de
ontwikkeling van bestaande teamleden.
Competenties, vaardigheden en kennis zijn op
zichzelf echter niet voldoende om maximale
teameffectiviteit te bereiken. Onze ervaring
en onderzoek leert dat er zeven andere
factoren belangrijk zijn om een team de
gelegenheid te geven te excelleren.
1. Vertrouwen
Het begint bij vertrouwen. Als er te weinig
vertrouwen is binnen een team, is een goede
samenwerking bijna onmogelijk. Oorzaken
voor gebrek aan vertrouwen zijn onder
andere: twijfels over de bedoelingen van een
teamlid, onbereidheid om zwakheden of
fouten toe te geven of geen hulp willen
vragen. Binnen teams waar teamleden elkaar
te weinig vertrouwen, kunnen teamleden
ondermijnend of afwijzend gedrag vertonen,
roddelen of niet bereid zijn om informatie te
delen.
Teams waar veel vertrouwen heerst, zijn
daarentegen flexibel en veerkrachtig als ze te
maken krijgen met uitdagingen en conflicten.
Teamleden steunen elkaar en delen openlijk
hun ideeën, zorgen en meningen om de beste
resultaten voor het team te bereiken. Als er
veel vertrouwen is durven de individuele
teamleden eerlijk en authentiek te zijn en zich
kwetsbaar op te stellen. Ze zijn dan niet bang
om discussies aan te gaan of fouten te
maken.
Vertrouwen is een absolute voorwaarde voor
teamontwikkeling en de basis voor de andere
factoren die van invloed zijn op het succes
van een team.
4

Kent u uw team?
2. Teamgerichtheid
Teamgerichtheid, dus kameraadschap en
teamspirit, zorgen voor veel motivatie binnen
een team. Teamleden werken hierdoor met
veel plezier samen. Zelfs een verhitte
discussie of verschillende standpunten
ondermijnen dan niet het onderliggende
commitment en de loyaliteit binnen het team.
Individuele agenda’s en streven naar
persoonlijk gewin kunnen de aandacht van
het teamsucces afleiden of hiermee botsen.
Echter, als teamleden zich kunnen
identificeren met de doelstellingen en missie
van het team, zullen ze geneigd zijn hun
eigen doelstellingen en agenda’s naast zich
neer te leggen in het belang van het
teamresultaat.
3. Communicatie
In teams met veel aandacht voor
communicatie worden teamleden en
stakeholders gestimuleerd actief mee te doen
en teamdoelstellingen, -plannen en
vooruitgang daadwerkelijk te begrijpen. Ze
zijn geneigd om op een directe en
ondubbelzinnige manier met elkaar te
communiceren. Er worden zinvolle discussies
gevoerd wat leidt tot effectieve actieplannen.
Daarentegen, als de communicatie in een
team slecht is, zullen de teamleden en
stakeholders zich te weinig aangesloten
voelen bij de activiteiten en plannen van het
team. Discussies dwalen af en zullen zelden
tot overeenstemming leiden. Dit heeft
ernstige consequenties voor de gezamenlijke
focus en productiviteit van het team.
4. Conflictmanagement
Conflicten kunnen de oorzaak zijn van een
slechte verstandhouding en ineffectiviteit
binnen een team. Uit onderzoek van OPP
blijkt dat de gemiddelde medewerker 2,1 uur
per week kwijt is aan conflicten.
Teams met slechte vaardigheden op het
gebied van conflictmanagement ontlopen
conflicten of een open gesprek en gaan niet
productief met een conflict om. In dat geval
krijgt degene die het hardst schreeuwt
doorgaans zijn zin. Hierdoor ontstaat een
omgeving waarin teamleden niet hun
werkelijke gevoelens over belangrijke issues
kunnen uiten. Dit leidt tot ineffectieve
besluitvorming en beïnvloedt de kwaliteit van
het werk en de teamspirit nadelig.
Teams met effectieve vaardigheden op het
gebied van conflictmanagement waarderen
open discussie. Teamleden stimuleren elkaar
om open en eerlijk meningen te delen. Ze
streven ernaar om meerdere, vaak
tegenstrijdige meningen of ideeën op tafel te
krijgen en vervolgens effectieve tools in te
zetten om de discussie te leiden. Zo wordt het
definitieve besluit maximaal herkend en
ondersteund.
5. Proces
Teams met aandacht voor effectieve
processen, verzamelen ideeën, kunnen goed
prioriteiten stellen en snel actie ondernemen.
Ze zijn effectief in projectplanning en het
aanboren en managen van middelen en
leveren op tijd en binnen budget. Ze zullen
daarnaast bespreken hoe ze samenwerken.
Teams zonder effectieve processen maken
niet optimaal gebruik van hun tijd. Ze kunnen
moeilijk over problemen die discussie
opleveren heenstappen en actie blijft uit.
Binnen teams met helder gedefinieerde
processen is het ook duidelijk wie welke rol en
verantwoordelijkheden heeft. De sterktes van
de verschillende teamleden worden herkend
en gebruikt bij het verdelen van taken en
acties. Teamleden kunnen autonoom
beslissingen nemen en doen zelfstandig hun
werk.
6. Neuzen dezelfde kant op
Het is belangrijk dat de neuzen in het team
dezelfde kant op staan. Een gedeeld doel en
een duidelijke visie op de missie van het team
zijn essentiële elementen voor een goed
functionerend team. De mijlpalen om
voortgang te bewaken en het succes te
meten, zullen de teamleden dan helder voor
ogen staan. Teambijeenkomsten zijn hierdoor
gefocust en efficiënt en leiden tot duidelijke
actieplannen en afspraken over het op te
leveren werk tussen bijeenkomsten in. Zonder
deze helderheid over het doel, kan de focus of
5

Kent u uw team?
energie in een team ontbreken. Dit heeft een
negatieve invloed op de productiviteit.
Als de teamleden de doelstellingen duidelijk
voor ogen hebben, spreken ze elkaar eerder
aan op de te ondernemen activiteiten die
bijdragen aan het succes van het team. Ze
zijn hierdoor minder afhankelijk van de
teamleider en meer in staat om zichzelf te
managen, zelf hun eigen processen te
definiëren en zelf uitdagende problemen aan
te pakken.
Binnen succesvolle teams staan de neuzen
dezelfde kant op. Het doel en de visie zijn
duidelijk en het team zal zich ervan
verzekeren dat de doelstellingen op één lijn
liggen met de overall doelstellingen van de
organisatie.
7. Innovatie
Een zevende factor die van belang is, is willen
en kunnen innoveren. Een effectief team staat
open voor trends in de markt en
ontwikkelingen binnen het bedrijf. Het
onderzoekt continu de kansen voor
verandering en innovatie zoals het
verbeteren van processen, producten of
resultaten. Innovatieve teams reageren snel
op uitdagingen en kunnen nog steeds effectief
werken als ze geconfronteerd worden met
unieke of onbekende issues. Ze zijn vaak
goed in zowel het bepalen wat voor innovatie
nodig is als in het bepalen hoe de verandering
geïmplementeerd moet worden.
Teams die weerstand hebben tegen
verandering reageren niet goed als ze uit hun
comfortzone moeten stappen en kunnen zich
moeilijk aanpassen aan veranderende
omstandigheden.
Innovatieve teams staan open voor continue
ontwikkeling van de manier waarop ze
samenwerken. Teamleden zullen misschien
niet onmiddellijk issues in de samenwerking
herkennen, maar ze zullen zich graag willen
ontwikkelen en verbeteren als het team
hierdoor effectiever kan zijn.
Verborgen elementen
Veel teams focussen alleen op de zichtbare
elementen van gedrag als ze hun resultaten
willen verbeteren. Dit is goed, maar vergeet
ook de elementen onder de oppervlakte niet;
de ‘verborgen elementen’. Krijgen deze geen
aandacht, dan kan een team ontsporen
voordat het zich realiseert dat het te laat is.
Teamleden zullen dan ook niet optimaal
presteren voor wat betreft de zichtbare
elementen.
Binnen de zeven factoren voor teamsucces,
zijn de onzichtbare elementen die de
dynamiek in een team beïnvloeden:
vertrouwen en teamgerichtheid.
Vertrouwen is de basis van teamsucces. Het
leidt tot betere verhoudingen en een groter
gevoel van verbondenheid, waardoor er een
groter collectief belang ontstaat. Meer
vertrouwen binnen een team zorgt ook voor
meer teamgerichtheid. Teamleden zullen zich
actief committeren aan gezamenlijke
doelstellingen.
De elementen die zowel zichtbaar als
onzichtbaar kunnen zijn, zijn:
communicatie en conflictmanagement. In
teams waar vertrouwen heerst, zullen
teamleden eerlijker en meer open
communiceren. Issues zullen vaker worden
besproken dan onbesproken blijven. Wrok
krijgt hierdoor minder kans. Teamleden zullen
zich veilig voelen om deel te nemen aan een
constructieve discussie met open
communicatie. Als verschillende meningen en
standpunten niet worden genegeerd, maar
worden geïntegreerd, dan zorgt dit voor
productievere oplossingen.
De doorgaans zichtbare elementen van de
dynamiek binnen een team zijn: proces,
neuzen dezelfde kant op en innovatie.
Succesvolle teams hebben heldere processen
die de doelstellingen ondersteunen en
efficiency in de manier van werken mogelijk
maken. Teams waarbij de teamleden de
missie en strategie duidelijk voor ogen
hebben en waarbij de doelstellingen op één
lijn liggen met die van de organisatie zijn
succesvolle teams. Binnen effectieve teams
ondersteunen teamleden elkaar en wordt een
6

Kent u uw team?
omgeving gecreëerd waarbinnen verandering
wordt omarmd en teamleden gericht zijn op
innovatie.
Stappen naar een succesvol
team
Hoe zorgt u ervoor dat de zeven factoren voor
succesvolle teams aanwezig zijn in uw team
en het team goed functioneert en optimaal
presteert?
Sessies voor teamontwikkeling kunnen erg
nuttig zijn om het bewustzijn over
samenwerking binnen een team te vergroten.
Een ervaren externe facilitator biedt een
neutrale en objectieve kijk op zaken en kan de
bestaande veronderstellingen in een team goed
ter discussie stellen. Onzichtbare aspecten van
de dynamiek binnen het team worden boven
water gehaald en gebruikt om mogelijkheden
voor verandering te identificeren en te
ondersteunen.
Ter voorbereiding op de sessies worden
gegevens over de effectiviteit van het team
en de interpersoonlijke dynamiek verzameld.
Met deze informatie kan de facilitator objectief
bepalen hoe het team presteert en
identificeren of er onderliggende issues zijn
die aandacht nodig hebben.
De gegevens kunnen worden verzameld door
de zeven factoren voor succesvolle teams te
meten met een enquête en/of de teamleden
te interviewen.
Het is belangrijk dat teamleden de dynamiek
in de groep te begrijpen en zich bewust zijn
van hun eigen gedrag, dat van groepsleden
en het gedrag van de groep als totaal. Om dit
te bereiken worden vaak psychometrische
instrumenten ingezet. Deze instrumenten
zorgen ervoor dat een conflict met afstand
kan worden bekeken en een
gemeenschappelijke taal voor
teamontwikkeling wordt gecreëerd. Deze
gemeenschappelijke taal biedt handvatten om
issues op een open manier te bespreken. Dit
stimuleert een constructieve en eerlijke
discussie en zorgt voor een beter begrip van
verhoudingen en onderlinge afhankelijkheid
tussen teamleden.
7

Kent u uw team?
8. Ken je blinde vlekken
Het creëren van begrip van de
ontwikkelpunten van zowel individuele
teamleden als het team als geheel, is een
belangrijke stap op weg naar succes. Als het
team alleen vanuit een bepaald perspectief
issues belicht, dus ‘blinde vlekken’ heeft, kan
dit al snel leiden tot ineffectieve
besluitvorming. In z’n algemeenheid zullen
blinde vlekken tevens de overall effectiviteit
van het team belemmeren, vooral als het gaat
om de communicatie van het team met de
rest van de organisatie, de manier waarop het
team omgaat met conflicten en de manier
waarop ze problemen aanpakken.
Door teams te helpen hun blinde vlekken te
belichten, kunnen organisaties een bredere en
meer evenwichtige kijk op de toekomst
creëren. Ze zijn hierdoor in staat kwalitatief
betere beslissingen te nemen.
Blinde vlekken in een team kunnen worden
overwonnen door in te zetten op persoonlijke
ontwikkeling van bestaande teamleden. Ook
kan het team nieuwe leden aantrekken die
andere visies en standpunten
vertegenwoordigen om bruggen te slaan
tussen de verschillende manieren van denken.
Zo wordt voorkomen dat een groep niet goed
functioneert en vervalt in inefficiënte
besluitvorming.
Teamontwikkelingssessies kunnen het team
ook helpen om verschillen binnen het team te
herkennen en te waarderen. Dit leidt tot beter
teamwork. Vanzelfsprekend geldt dit met
name voor teams met veel diversiteit.
9. Invloed van de teamleider
Een andere succesfactor voor de ontwikkeling
binnen teams is de invloed van de teamleider.
De teamleider heeft namelijk de meest hechte
band met de teamleden. Door hun eigen
relaties met teamleden moeten teamleiders in
staat zijn vertrouwen binnen het team te
creëren. Als de teamleden hun teamleider
vertrouwen, zullen ze makkelijker relaties met
andere teamleden kunnen opbouwen waarin
ze elkaar vertrouwen. De teamleider heeft dus
een belangrijke voorbeeldfunctie als het gaat
om eerlijkheid, kwetsbaarheid en het
opbouwen van vertrouwen.
Ook is het belangrijk dat teamleiders er zich
van bewust zijn hoe teams zich ontwikkelen
en wat ze kunnen doen om succes te
ondersteunen. Veel organisaties richten zich
alleen op het ontwikkelen van algemene
leiderschapskwaliteiten bij hun managers,
slechts enkele organisaties leren hun leiders
hoe ze ervoor kunnen zorgen dat hun teams
succesvol zijn.
Maar, het belangrijkste dat teamleiders
moeten begrijpen is welke impact hun eigen
stijl en gedrag heeft op de dynamiek binnen
een team. Ze moeten gemakkelijk
verschillende leiderschapstijlen kunnen
aannemen om leiding te geven waar nodig,
maar ze moeten teams ook hun eigen
processen laten vinden. Leiders moeten het
team kunnen laten ervaren hoe ze een lastig
gesprek kunnen aangaan en discussies
kunnen voeren, zonder direct voor
afzonderlijke teamleden in de bres te willen
springen tijdens dit proces.
De meest effectieve teamleiders weten goed
wat hun eigen sterktes en ontwikkelpunten
zijn, zodat ze begrijpen hoe ze zelf invloed
uitoefenen op de dynamiek in een team.
8

Kent u uw team?
Hoe zorgt u ervoor dat het
team zich continu ontwikkelt?
De stappen hieronder zorgen ervoor dat
teamontwikkeling niet stopt bij de sessies,
maar de sessies een manier zijn om blijvend
te ontwikkelen en blijvend succes te hebben.
Conclusie
Teamleiders en –leden gaan er al snel vanuit
dat de dynamiek in het team duidelijk is en
staan er niet nadrukkelijk bij stil hoe er wordt
samengewerkt. De focus ligt op het bereiken
van de doelstellingen. Het loont echter de
moeite de factoren voor succes expliciet te
bekijken en waar nodig te verbeteren. Dit
heeft een positieve impact op het succes van
Cohet team en hiermee op het bereiken van
de doelstellingen.
Persoonlijke assesments en sessies voor de
ontwikkeling van het team zijn krachtige tools
die het succes van een team optimaal maken.
Door de juiste instrumenten en facilitators in
te zetten, kunnen bestaande manieren van
denken en samenwerken onder de loep
worden genomen en waar nodig worden
aangepast en verbeterd. Hierdoor ontstaat er
een nieuwe energie en een nieuw
commitment en verbeteren de prestaties
drastisch. Dit zorgt voor een significante en
blijvende impact op de organisatie.
9

Kent u uw team?
Referenties
Chartered Institute of Personnel and Development,
Factsheets: Teamworking http://www.cipd.co.uk/hrresources/factsheets/teamworking.aspx,
2011
Griffin, T., ‘The Five Universal Keys to Effective Teamwork’,
International Conference on Work Teams, pp 86–89,
1994
Hackman, J.R. (ed.), Groups That Work (and Those That
Don't): Creating Conditions for Effective Teamwork,
Jossey-Bass, 1990
Hoevemeyer, V.A., ‘How Effective is Your Team?’, Training
and Development Journal 67, September 1993
Isaacs, W. Dialogue and the art of thinking together,
Doubleday, 1999
Kellett, S., ‘Effective Teams at Work’, Management
Development Review 6(1), 1993
Lencioni, P., The Five Dysfunctions of a Team: A Leadership
Fable, Jossey-Bass, 2002
Losada, M. & Heaphy, E. ‘The role of positivity and
connectivity in the performance of business teams: A
nonlinear dynamics model’, American Behavioral
Scientist, 47, 2004
Mohrman, S.A., Cohen, S.G. & Mohrman, A.M., Designing
Team-Based Organizations: New Forms for Knowledge
Work, Jossey-Bass, 1995
OPP Ltd & CIPD, Fight, Flight or Face It: Celebrating the
Effective Management of Conflict at Work, 2008
Pederson, K., Thinkwise Team Performance Survey:
Development and Purpose, 2009
Rocine, V., & Irwin, D., ‘Make Team Members Responsible
for Team Effectiveness’, Cost & Management Review
68(8), 1994
Whitmore, J., Coaching for Performance: Growing People,
Performance and Purpose, 3rd ed., Nicolas Brealey
Publishing, 2002
10

Kent u uw team?
Over OPP
OPP helpt mensen en organisaties wereldwijd hun effectiviteit te verhogen met psychometrische
instrumenten, advies en trainingen.
De gerenommeerde persoonlijkheidstesten, zoals de Myers-Briggs Type Indicator (MBTI ® ) Stap I
en Stap II en de 16PF ® persoonlijkheidsvragenlijst zijn leidend zijn in de markt en bieden zeer
waardevolle input voor werving, persoonlijke ontwikkeling, teambuilding, leiderschapsontwikkeling,
communicatie en conflictmanagement.
OPP is onderdeel van OPP Ltd, een van de grootste internationale HR-adviesbureaus en uitgever
van psychologische HR-instrumenten op het gebied van Human Resources. OPP is actief in meer
dan 25 landen en bedient wereldwijd meer dan 7.000 organisaties. Onze klanten waarderen ons
om de kwaliteit van ons werk, onze integriteit en onze passie voor het bijdragen aan duurzame
bedrijfsresultaten.
www.opp.com
11