Prof. Dr. Geert Vanpaemel - Phytofar
Prof. Dr. Geert Vanpaemel - Phytofar
Prof. Dr. Geert Vanpaemel - Phytofar
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Communiceren over<br />
wetenschap<br />
<strong>Geert</strong> <strong>Vanpaemel</strong><br />
KU Leuven
1. Inleiding<br />
2. Algemene aanpak<br />
3. Tips & Tricks
Negatieve berichtgeving<br />
• Naamgeving pesticiden, herbiciden, insecticiden, biociden<br />
• Onvoorziene ecologische gevolgen<br />
• Grote commerciële belangen<br />
• Bedreiging van voedselveiligheid<br />
• Bedreiging gezondheid omwonenden<br />
• Doeltreffende wetgeving en controles?<br />
• Interferentie met natuurlijke processen<br />
• Bio-alternatief krijgt te weinig kansen<br />
• ‘Onnodig’ streven naar rendementsverhoging, groei<br />
• …
Wat staat daar tegenover?<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
• …
Wat communicatie niet kan doen<br />
• Wetenschappelijke kennis overdragen (wel informatie en<br />
standpunten)<br />
• Tegenstanders overtuigen (bij een polarisatie van voor- en<br />
tegenstanders)<br />
• Nuanceren<br />
• Blijvende effecten op gedrag induceren (wie zich vandaag<br />
laat overtuigen, kan morgen weer door een ander bericht<br />
van mening veranderen)<br />
• Problemen oplossen (blijvende nood aan communicatie)
Algemene aanpak
Doelstellingen van communicatie<br />
• Controle houden over informatie<br />
• Vermijden dat de informatie over je eigen positie door anderen<br />
wordt gegenereerd<br />
• Een eigen plaats op het forum opeisen<br />
• Ongewenste polarisatie vermijden<br />
• Polarisatie dwingt de wetenschap in een belangenpositie<br />
• Polarisatie doet vooral het aantal overtuigde tegenstanders<br />
toenemen (ijsberen pinguins)<br />
• Vertrouwen genereren<br />
• Een vertrouwensrelatie is essentieel voor goede communicatie<br />
• Wantrouwen leidt tot afwijzing
De vier elementen
Open<br />
• Mentale tweedeling wetenschap – publiek<br />
• Wetenschap: rationeel, objectief, zelfzeker, expert<br />
• Publiek: irrationeel, beïnvloedbaar, politieke motieven, onwetend<br />
• Gevolg: wetenschap distantieert zich van publiek<br />
• Beter vertrekpunt: de bezorgdheid van het publiek is ook<br />
de zorg van de wetenschap. Algemeen belang primeert!<br />
• Dialoog onderstelt participatie (wetenschapper is slechts<br />
één stem in het debat) en openheid (meerdere opinies<br />
kunnen aan bod komen)
Omvattend<br />
• Niet de wetenschap staat ter discussie, wel de uitvoering<br />
ervan en de consequenties = perspectief van de burger!<br />
• Effectiviteit van wetgeving en controles (juridisch, politiek)<br />
• Betrokkenheid van burgers (sociaal beleid)<br />
• Commerciële belangen van (grote) bedrijven (economisch)<br />
• Voedingsketen van productie tot consumptie (economisch)<br />
• Gezondheidsrisico’s (medisch)<br />
• Land- en tuinbouwpraktijken (ervaringskennis)<br />
• Problemen in elke schakel van de ketting kunnen tot<br />
bezorgdheid aanleiding geven communicatie moet over<br />
het geheel gaan, een totaalvisie geven
Actiegericht<br />
• Vooral bij het communiceren van risico’s moet kennis<br />
gepaard gaan met het aangeven/nemen van acties<br />
(bijvoorbeeld nood aan overleg, controle, regelgeving,…)<br />
• Identificeren van participanten (mediaberichten dreigen<br />
een eigen leven te gaan leiden, “hype”)<br />
• Standpunt over acties innemen, maar communicatie niet<br />
verwarren met lobby-werk (gevaar voor verlies aan<br />
objectiviteit, geloofwaardigheid)<br />
• Wetenschappelijke expertise als ondersteuning van acties,<br />
verantwoordelijkheid ligt bij mensen, niet bij wetenschap
Duurzaam<br />
• Communicatie begint niet op een crisismoment maar<br />
bouwt verder op voorafgaande communicatie (of<br />
afwezigheid daarvan...)<br />
• Regelmatige communicatie, informatiecentrum,<br />
toegankelijkheid voor burgers en journalisten, enz.<br />
• Uitbouwen breed netwerk van stakeholders<br />
• Inzicht in mediacultuur
Tips & Tricks
Hoe nuanceren?<br />
• Duidelijkheid moet primeren – nuancering afhankelijk van<br />
beschikbare tijd, ruimte en context<br />
• Nuancering verandert meestal niets wezenlijks aan de<br />
boodschap (wat is het verschil tussen ‘gevaarlijk’ en ‘een<br />
beetje gevaarlijk’?)<br />
• In plaats van abstracte nuances kan men beter werken<br />
met concrete voorbeelden<br />
• In plaats van opsomming van wetenschappelijk kennis kan<br />
men beter verwijzen naar de grote vragen in het van<br />
lopend onderzoek: “wetenschappers zoeken naar…”,<br />
“wetenschappers zijn bezorgd om…”
Mediacultuur<br />
• Media positief t.o.v. berichtgeving over wetenschap<br />
• Media hebben een eigen cultuur:<br />
• Snelheid<br />
• Duidelijkheid<br />
• Volledigheid (vóór en tegen)<br />
• Nieuwswaarde<br />
• Autonomie<br />
• Contacten met media bevorderen, onderhouden<br />
• Communicatie aanpassen aan media-behoeften<br />
• Informatie aanbod voor journalisten
Participatie<br />
• “Perceptie van publieke perceptie”: onderzoek van reële<br />
attitudes en trends bij het brede publiek<br />
• Onderzoek naar ‘frames’: effectiviteit van communicatie<br />
wordt bepaald door de mate waarin de aangeboden<br />
informatie past binnen het denkkader van de burger<br />
• Aanbod van informatie (website, opendeurdagen, scholen,<br />
wetenschapscommunicatie, pers,…) met mogelijkheid tot<br />
interactiviteit<br />
• Forumgroepen reële wereld…<br />
• Vorming van brede overlegplatforms, met inspraak van alle<br />
stakeholders
Change language