Sociologie - Ekowiki

Tentamenbundel versie 1-2002
Sociologie
S.02.1.2.1

Tentamenbundel Sociologie (S.02.1.2.1)
___________________________________________________________________________________________________
Tentamenbundel versie 1-2002
Sociologie (S.02.1.2.1)
Geautoriseerd: januari 2002
Ten geleide:
De onderhavige tentamenbundel is door de examinator onder verantwoordelijkheid van de
Commissie voor de examens geautoriseerd. De tentamenbundel geeft de situatie weer zoals die was
op het moment van autorisatie (zie boven). Er kunnen zich nadien wijzigingen hebben voorgedaan,
bijvoorbeeld in de wetgeving waarover het tentamen gaat. Dergelijke wijzigingen zijn niet in de
tentamenbundel verwerkt.
U dient ervoor te waken dat u gebruik maakt van de meest recente versie van de tentamenbundel van
een cursus (zie het overzicht in de laatst verschenen Modulair). Aan oude versies van de
tentamenbundel en ander tentamenmateriaal kunt u geen rechten ontlenen.
Deze tentamenbundel sluit aan bij de hierboven vermelde cursus met het bijbehorende
cursusnummer en bevat twee voorbeeldtentamens. Naar vorm en moeilijkheidsgraad vormen zij een
afspiegeling van het tentamen dat als afsluiting van de cursus kan worden afgelegd. Met behulp van
deze voorbeeldtentamens kunt u nagaan, of u met een redelijke kans van slagen aan het tentamen
kunt deelnemen. Indien u derhalve rechten heeft met betrekking tot een andere cursusversie (ander
cursusnummer) dient u rekening te houden met de mogelijkheid dat deze tentamenbundel hier niet
of slechts gedeeltelijk op aansluit.
Na de tentamenopgaven is voor beide voorbeeldtentamens het antwoordmodel opgenomen. Daarin
staan de antwoorden en verwijzingen naar de leerstof vermeld.
Een tentamen bestaat uit 40 vragen, met 4 antwoordalternatieven, waarvoor u maximaal 40 punten
kunt behalen. Voor het maken van een tentamen heeft u drie uur tot uw beschikking.
Voor de hulpmiddelen, die zijn toegestaan bij een tentamen verwijzen wij u naar de Studiegids
(hoofdstukken Cursusbeschrijvingen en Hulpmiddelen bij tentamens).
Voor de cesuur verwijzen wij u in de studiegids naar par. 3.4 uitslagbepaling in het hoofdstuk
Tentamenprocedures of naar het studienet:
http://www.extranet.ou.nl/studie-alg-voorzieningen/tentaminering/ eveneens in het hoofdstuk
Tentamenprocedures → par. 3.4 uitslagbepaling.
Behoudens uitzonderingen door de Wet gesteld mag zonder schriftelijke toestemming van de Open
Universiteit Nederland niets uit deze uitgave worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt
door middel van druk, fotokopie, microfilm of anderszins.
Open Universiteit Nederland, Heerlen
Bureau Tentaminering
___________________________________________________________________________________________________
1

Tentamenbundel Sociologie (S.02.1.2.1)
___________________________________________________________________________________________________
Voorbeeldtentamen 1
01 Beoordeel de juistheid van de volgende twee stellingen.
I Modernisering kan worden beschouwd als het proces waarbij traditionele sociale
verbanden, opvattingen en gewoontes plaats moesten maken voor de triomf van de rede en
de daaraan gekoppelde vooruitgang.
II Modernisering kan worden beschouwd als het maatschappelijke veranderingsproces
waarbij instituties tot stand zijn gekomen die kenmerkend zijn voor de moderne
samenleving.
a I en II zijn juist.
b Alleen I is juist.
c Alleen II is juist.
d I en II zijn onjuist.
02 De orde en samenhang van het samenlevingsverband van de brommerkoeriers berust volgens de
cursusauteurs op
a dwang en intimidatie.
b differentiatie en integratie.
c autonomie en economische noodzaak.
d saamhorigheidsbesef en onderlinge afhankelijkheid.
03 Het ontstaan van de gilden is een feit dat past binnen het proces van
a differentiatie.
b commodificatie.
c rationalisatie.
d individualisering.
04 Beoordeel de juistheid van de volgende twee stellingen.
I Volgens De Tocqueville zullen in democratische samenlevingen revoluties zeldzaam
worden.
II Volgens De Tocqueville kan democratie de weg vrij maken voor tirannie.
a I en II zijn juist.
b Alleen I is juist.
c Alleen II is juist.
d I en II zijn onjuist.
05 Volgens Saint-Simon worden in de industriële maatschappij posities bezet op grond van
a prestaties.
b geboorte.
c opleiding.
d gezag.
___________________________________________________________________________________________________
2

Tentamenbundel Sociologie (S.02.1.2.1)
___________________________________________________________________________________________________
06 De Renaissance brengt een andere wijze van denken over de samenleving tot stand
doordat
a de empirie meer aandacht krijgt.
b het wereldbeeld gemythologiseerd wordt.
c de wetenschap zich ontwikkelt los van praktische kennis.
d traditionele kennis in ere hersteld wordt.
07 Marx vond de Franse socialisten te
a revolutionair.
b materialistisch.
c utopisch.
d idealistisch.
08 Marx analyseert de loop van de geschiedenis met behulp van de dialectische methode.
Hiermee wordt bedoeld dat hij zich vooral richt op
a sociaal handelen.
b waarneembare feiten.
c wisselwerkingen.
d oorzaak en gevolg.
09 Het 'oranjegevoel' dat zich eind jaren ’90 onder andere bij internationale sportevenementen
voordoet, kan in de zienswijze van Durkheim worden opgevat als een vorm van
a anomisch handelen.
b aanbidding van de samenleving.
c innovatief handelen.
d organische solidariteit.
10 Durkheim maakte zijn studie van de zelfmoord op basis van een aantal statistische vaststellingen
die tot uiting kwamen in de beschikbare zelfmoordcijfers.
Welke van onderstaande vaststellingen hoort daar niet bij?
a Gehuwden plegen minder zelfmoord dan ongehuwden.
b Armoede leidt tot hogere zelfmoordcijfers.
c Katholieken plegen minder zelfmoord dan protestanten.
d Het joodse geloof biedt meer bescherming tegen zelfmoord dan het protestantisme.
11 Hoe noemt Weber handelen dat voortvloeit uit de emotionele toestand van de handelende
persoon?
a traditioneel handelen
b waarderationeel handelen
c affectief handelen
d doelrationeel handelen
12 Wat is de meest passende omschrijving van het begrip 'klasse' bij Weber?
a een laag van personen die een soortgelijke economische positie innemen
b een groep personen die ten opzichte van de productiemiddelen een gelijke positie innemen
c een laag van personen met ongeveer gelijk maatschappelijk aanzien en/of levensstijl
d een groep personen die in een bepaald opzicht een kenmerk gemeen hebben
___________________________________________________________________________________________________
3

Tentamenbundel Sociologie (S.02.1.2.1)
___________________________________________________________________________________________________
13 Simmel kan een methodologisch individualist genoemd worden omdat hij van mening is dat
a verschijnselen op collectief niveau herleid kunnen worden tot interacties tussen enkelingen.
b sociale handelingen terug te voeren zijn op eigenbelang.
c rationalisatieprocessen in de moderne samenleving leiden tot vervreemding.
d psychische verschijnselen herleid kunnen worden tot sociale feiten.
14 De toenemende anonimiteit in de moderne samenleving is volgens Simmel het gevolg van
a de toenemende invloed van het geld.
b het verdwijnen van de sfeer van het geheim.
c de opkomst van de criminaliteit.
d de toenemende heterogeniteit.
15 Verzelfstandiging van een maatschappelijk domein zoals de politiek is volgens de cursusauteurs
een voorbeeld van
a desintegratie.
b arbeidsdeling.
c taakdifferentiatie.
d systeemdifferentiatie.
16 Beoordeel de juistheid van de volgende twee uitspraken.
I Volgens Durkheim moet de persoonlijke identiteit gezien worden als een product van
individuele zingevings- en keuzeprocessen.
II Volgens Durkheim is sociale cohesie alleen mogelijk op basis van een gedeelde cultuur.
a I en II zijn juist.
b Alleen I is juist.
c Alleen II is juist.
d I en II zijn onjuist.
17 Bij verkiezingen is het voor een politieke partij van groot belang dat de lijsttrekker aantrekkelijk
is voor de kiezer. Dit is een aanwijzing dat ook in onze samenleving politieke macht voor een
deel gebaseerd is op
a charismatisch gezag.
b traditioneel gezag.
c rationeel-legaal gezag.
d constitutioneel gezag.
18 Met de term "staatsnationalisme" wordt een ideologie bedoeld waarin
a de natie gedefinieerd wordt in termen van een gemeenschappelijke cultuur.
b de natie verbonden wordt met groepslidmaatschap op grond van geboorte.
c 'bloed' en `ras' de gemeenschappelijke kenmerken zijn van de natiestaat.
d de natie primair vereenzelvigd wordt met burgerschap.
___________________________________________________________________________________________________
4

Tentamenbundel Sociologie (S.02.1.2.1)
___________________________________________________________________________________________________
19 De industriële revolutie is een belangrijk element in de opkomst van het moderne arbeidsbestel
omdat het
a de aanzet gaf tot een economische bloeiperiode.
b leidde tot de introductie van het fabriekssysteem.
c leidde tot afschaffing van de kinderarbeid.
d de werkdruk van de industrie-arbeiders verminderde.
20 Waarin onderscheidde zich het oorspronkelijke ‘fordisme’ van het ‘ taylorisme’?
a In het fordisme was geen koppeling tussen beloning en prestatie.
b In het fordisme was de standaardisatie gericht op het productieproces in plaats van op de
productie zelf.
c Het fordisme was niet gebaseerd op wetenschappelijke taakanalyse, maar op selectie van
arbeidskrachten.
d Het fordisme was uitsluitend gericht op de auto-industrie en niet op andere sectoren.
21 Wat is géén kenmerk van de veranderde beroepenstuctuur na WO II?
a toename van nieuwe middengroepen
b verburgerlijking van de arbeidersklasse
c verwetenschappelijking van de productie
d groei van de commerciële dienstensector
22 Eén van de conclusies van het zogenaamde “Talentenproject”(Van Heek, 1968) was dat
a in het onderwijs de achterstand van kinderen uit lagere milieus niet vermindert.
b in het onderwijs de achterstand van kinderen uit lagere milieus verdwijnt
c kinderen uit alle milieus hun talenten in het onderwijs volledig kunnen ontplooien
d kinderen uit lagere milieus weinig talenten hebben
23 Beoordeel de juistheid van de volgende twee uitspraken.
I Op initiatief van de sociaal-democraten werd in 1900 in Nederland begonnen met de
invoering van de Nederlandse variant van de Duitse sociale verzekeringswetgeving.
II Een belangrijke basis voor de uitbouw van de verzorgingsstaat na de tweede wereldoorlog
vormde de invoering van het Keyniaanse model van overheidsinterventie in de economie.
a I en II zijn juist.
b Alleen I is juist.
c Alleen II is juist.
d I en II zijn onjuist.
24 Wat betekent in de sociologie het begrip “secularisatie”?
a het proces van voortschrijdende functie afbakening tussen verschillende levensdomeinen
b de toenemende invloed van de kerk in onderwijs en gezondheidszorg
c de onderwerping van de wetenschap aan en kerkelijk leergezag
d de tanende invloed van godsdienst en religie in de samenleving
___________________________________________________________________________________________________
5

Tentamenbundel Sociologie (S.02.1.2.1)
___________________________________________________________________________________________________
25 Met het begrip ‘gedeelde leefwereld’ bedoelt Habermas dat mensen
a elkaar door en door kennen.
b voldoende inlevingsvermogen hebben.
c gemeenschappelijke opvattingen hebben.
d dezelfde rechtsregels hanteren.
26 Elias’ Civilisatietheorie is te zien als een aanvulling op Webers analyse van de protestantse ethiek
omdat
a de methodische levensstijl van het ascetisch protestantisme neerkomt op zelfdwang.
b het doelrationeel handelen van de protestantse levensstijl van buitenaf werd opgelegd.
c de ascetische levensstijl het individu persoonlijk verantwoordelijk stelde voor de gevolgen
van diens handelen.
d de protestantse ethiek mensen meer bewust maakt van de verantwoordelijkheid voor
elkaars welbevinden.
27 Uit studies over de rationalisatie van het huishouden kunnen we afleiden dat
a de invloed van de professionals op het huishouden de sekse-ongelijkheid bestendigde.
b de invloed van de professionals op het huishouden de sekse-ongelijkheid verminderde.
c er een verschuiving optrad van waardenrationalisatie naar doelrationalisatie.
d door de rationalisatie meer vrouwen buitenshuis konden gaan werken.
28 Dynamiek, verscheidenheid en vluchtigheid als kenmerken van de grote stad zijn voor
sociologen interessant uit het oogpunt van het vraagstuk van
a cohesie.
b ongelijkheid.
c identiteit.
d conflict.
29 Volgens Weber bestaat in de moderne stad
a zowel individualiteit als solidariteit.
b een grote afstand tussen de privé-sfeer en de openbaarheid.
c een cultuur van armoede.
d een ruimtelijke scheiding tussen sociale klassen.
30 Beoordeel de juistheid van de volgende twee stellingen.
I Simmel verklaart de stedelijke identiteit en omgangsvormen uit de structurele kenmerken
van de steden zelf.
II Simmel verklaart de stedelijke identiteit en omgangsvormen vanuit de nivellerende en
rationaliserende invloed van de geldeconomie.
a I en II zijn juist.
b Alleen I is juist.
c Alleen II is juist.
d I en II zijn onjuist.
___________________________________________________________________________________________________
6

Tentamenbundel Sociologie (S.02.1.2.1)
___________________________________________________________________________________________________
31 Wat is in de conflictsociologie van Dahrendorf de fundamentele tegenstelling in de
maatschappelijke dialectiek, ofwel de maatschappelijke ontwikkeling?
a arbeid - kapitaal
b gezaghebbers - ondergeschikten
c mannen - vrouwen
d cultureel kapitaal - financieel kapitaal
32 De auteurs van het SCR-rapport 1994 signaleren een toenemende differentiatie in de
vrijetijdsbesteding. Volgens de auteurs wordt dit differentiatieproces veroorzaakt door
a het losser worden van de sociale netwerken.
b de vercommercialisering van de leefwereld.
c kolonialisering van de leefwereld.
d technologische ontwikkelingen.
33 Degenen die de opstellers van het eerste rapport van de club van Rome 'Grenzen aan de groei'
(1972) als onheilsprofeten beschouwden, interpreteerden dat rapport als
a een voorwaardelijke prognose.
b een onvoorwaardelijke prognose.
c een utopie.
d een scenario.
34 'Een beschrijving van de huidige toestand van een samenleving, van mogelijke én wenselijke
toekomstige toestanden van die samenleving, alsmede van reeksen van gebeurtenissen die
vanuit die huidige toestand naar die toekomsten zouden kunnen leiden.’
Het bovenstaande is een omschrijving van een
a voorwaardelijke prognose.
b onvoorwaardelijke prognose.
c utopie.
d scenario.
35 Welke opvatting over post-maatschappijen is volgens de cursusschrijvers de juiste?
a De postverspillingsmaatschappij is een opvatting uit het bovenbouwperspectief.
b Het postmaterialisme is een opvatting uit het onderbouwperspectief.
c De postindustriële maatschappij is een opvatting uit het bovenbouwperspectief.
d De postnatiestaat is een opvatting uit het onderbouwperspectief.
36 Beoordeel de juistheid van de volgende twee stellingen.
I Bell en Fukuyama hebben beiden een dialectische opvatting van het historisch
ontwikkelingsproces.
II In tegenstelling tot Fukuyama benadrukt Bell dat de grote ideologieën tot een compromis
gekomen zijn.
a I en II zijn juist.
b Alleen I is juist.
c Alleen II is juist.
d I en II zijn onjuist.
___________________________________________________________________________________________________
7

Tentamenbundel Sociologie (S.02.1.2.1)
___________________________________________________________________________________________________
37 Wat zegt Bell in zijn theorie over de post-industriële samenleving over de bijzondere betekenis
van wetenschappers?
a Wetenschappers verliezen hun relatief autonome positie.
b Wetenschappers horen tot een van de meest kenmerkende beroepen.
c De inkomens van wetenschappers zullen drastisch stijgen.
d Wetenschappers worden de nieuwe politieke heersers.
38 Wat is de essentie van het functionalistische model voor een wereldmaatschappij?
a Het zwaartepunt van de politiek ligt bij regio's.
b Een centrale rol is weggelegd voor de economie.
c Mondiale organisaties krijgen grote bevoegdheden.
d De werkelijke macht ligt bij de natiestaten.
39 In welk handelingsperspectief uit het W.W.R-rapport ‘Duurzame risico's’ wordt niet het verlagen
van het consumptieniveau maar wel het veranderen van de productiewijzen noodzakelijk
geacht?
a benutten
b sparen
c beheren
d behoeden
40 De actieve maatschappij van Etzioni (1968) wordt gekenmerkt door
a lage consensus en lage beheersing.
b lage consensus en hoge beheersing.
c hoge consensus en lage beheersing.
d hoge consensus en hoge beheersing.
___________________________________________________________________________________________________
8

Tentamenbundel Sociologie (S.02.1.2.1)
___________________________________________________________________________________________________
Antwoordsleutel voorbeeldtentamen 1
01 a hfst 1, WB p. 113
02 d hfst 1, p. 35
03 a hfst 2, p. 63
04 a hfst 2, p.70
05 a hfst 3, p. 88
06 a hfst 3, p.74
07 c hfst 4, p. 99
08 c hfst 4, p. 107
09 b hfst 5, p. 128,.129
10 b hfst 5, p. 121
11 c hfst 6, p. 136
12 a hfst 6, p. 146 en Gloss, p. 535
13 a hfst 7, p.156; WB p. 123.
14 a hfst 7, p. 162
15 d hfst 8, p. 168
16 c hfst 8, p. 179 en 181
17 a hfst 9, p. 195
18 d hfst 9, p. 203
19 b hfst 10, p. 218
20 a hfst 10, p. 224-225
21 b hfst 11, p. 240 en 244
22 a hfst 11, p. 255
23 c hfst 12, p. 269 en 271, 275
24 d hfst 13, p. 293
25 c hfst 13, p. 306
26 a hfst 14, p. 313-317
27 a hfst 14, p. 338
28 a hfst 15, p. 343
29 b hfst 15, p. 357
30 a hfst 16, p. 382
31 b hfst 17, p. 398
32 d hfst 17, WB p.141
33 b hfst 18, p. 420
34 d hfst 18, p. 434
35 d hfst 19, p.449
36 a hfst 19, p. 452
37 b hfst 20, p. 463
38 c hfst 20, p. 477
39 c hfst 21, p. 492
40 d hfst 22, p. 509
___________________________________________________________________________________________________
9

Tentamenbundel Sociologie (S.02.1.2.1)
___________________________________________________________________________________________________
Voorbeeldtentamen 2
01 Welke visie op de aard van de sociale ongelijkheid binnen de moderne samenleving is de
tegenhanger van de industriële prestatietheorie?
a de theorie van de meritocratie
b de evolutionistische theorie over sociale ongelijkheid
c de contracttheorie
d de theorie van de klassenmaatschappij
02 In de cursus wordt geconstateerd dat de relaties tussen de Amsterdamse brommerkoeriers
volgens betrekkelijk vaste en duurzame patronen verlopen.
Hoe noemt men in de sociologie dit kenmerk van een samenlevingsverband?
a sociale cultuur
b sociale identiteit
c sociale structuur
d sociaal systeem
03 Beoordeel de juistheid van de volgende twee stellingen.
I In een standensamenleving wordt maatschappelijke ongelijkheid gerechtvaardigd als door
god gegeven.
II In een standensamenleving wordt iemands maatschappelijke positie in hoge mate bepaald
door achievement.
a I en II zijn juist.
b Alleen I is juist.
c Alleen II is juist.
d I en II zijn onjuist.
04 Wat zag De Tocqueville niet als uiting van de gespannen relatie tussen gelijkheid en vrijheid?
a de centralisatie van het gezag
b de onmondigheid van de massa
c het ontstaan van een maatschappelijk middenveld
d de almacht van de meerderheid
05 Als men spreekt over ‘Civil Society’, dan bedoelt men hiermee
a de staat als onderdeel van de maatschappij.
b de staat, geplaatst tegenover de maatschappij.
c de volledige samenleving.
d alleen de staat.
06 In de theorie van de industriële samenleving wordt sociale ongelijkheid
a gerechtvaardigd omdat deze gebaseerd is op prestaties.
b gerechtvaardigd omdat deze door god gegeven is.
c in strijd geacht met de natuurlijke gelijkheid van de mensen.
d vervangen door gelijkheid van kansen.
___________________________________________________________________________________________________
10

Tentamenbundel Sociologie (S.02.1.2.1)
___________________________________________________________________________________________________
07 De methode waarmee men de diepere samenhang tussen de verschijnselen hoopt op te sporen,
noemt men wel de
a historische methode.
b dialectische methode.
c positivistische methode.
d evolutionistische methode.
08 Beoordeel de juistheid van de volgende twee stellingen.
I In de kapitalistische samenleving beperkt de klassentegenstelling zich tot het economisch
terrein.
II In de communistische samenleving zijn de productiemiddelen het eigendom van iedereen.
a I en II zijn juist.
b Alleen I is juist.
c Alleen II is juist.
d I en II zijn onjuist.
09 Welk element uit de sociologie van Durkheim bleek later de grote inspiratie voor het Amerikaans
functionalisme van Talcott Parsons?
a de opvattingen over ongelijkheid
b de nadruk op consensus
c de nadruk op het individu
d het gebruik van statistisch materiaal
10 Het opmerkelijke van Durkheims boek Le Suicide is dat hierin voor het eerst
a zelfmoord als een psychologisch probleem wordt gepresenteerd.
b het zelfmoordcijfer als sociaal feit wordt gezien.
c zelfmoordstatistieken worden gepresenteerd.
d het zelfmoordcijfer als een signaal van een klassenconflict wordt gezien.
11 Met 'Verstehen' bedoelde Weber dat de socioloog het sociale handelen moet doorgronden met
betrekking tot
a de motivering.
b het resultaat.
c de inhoud.
d het doel.
12 Beoordeel de juistheid van de volgende twee stellingen over het begrip 'sociale klasse'
bij Marx en Weber.
I Beiden zien hierin een tweedeling tussen bezitters van productiemiddelen en niet-bezitters
van productiemiddelen.
II Beiden verwijzen hiermee naar sociale ongelijkheid op basis van economische posities.
a I en II zijn juist.
b Alleen I is juist.
c Alleen II is juist.
d I en II zijn onjuist.
___________________________________________________________________________________________________
11

Tentamenbundel Sociologie (S.02.1.2.1)
___________________________________________________________________________________________________
13 De Amerikaanse socioloog Robert Nisbet noemt Simmel 'the microscopist of society' omdat Simmel
a veel aandacht besteedde aan de zieleroerselen van het individu.
b ook de pathologische aspecten van de samenleving belichtte.
c een expliciet methodologisch individualisme hanteerde.
d uitging van de alledaagse interactie tussen mensen.
14 Wat is volgens Simmel een gunstig effect van de moderne geldeconomie?
a De calculerende mentaliteit leidt tot meer bedrijvigheid.
b Mensen kunnen meer individuele keuzes maken.
c Arbeiders gaan meer produceren.
d De klassenmaatschappij verdwijnt.
15 Een belangrijk thema in de ontstaansgeschiedenis van de sociologie is het beeld van een
samenleving in verval. Welke van de onderstaande klassieke sociologen heeft dit thema van
gebrek aan sociale cohesie het meest expliciet uitgewerkt?
a Marx
b Durkheim
c Weber
d Simmel
16 Welke durkheimiaanse verklaring zou men kunnen geven voor het onstaan van rechtsextremistische
sympathieën in het voormalige Oost Duitsland?
a Door de omwenteling zijn de ‘nissen’ en ‘ritselnetwerken’ als sociale bindmiddelen
verdwenen hetgeen resulteerde in afnemende solidariteit
b Door de omwenteling ontstond een concurrentie tussen verschillende ‘nissen’ en
‘ritselnetwerken’ die zich daarom extreem willen profileren
c Het verzwakken van de nissen en ritselnetwerken leidt tot doelrationeel handelen
d Door het wegvallen van de repressieve staatsmacht verdween ook de sociale integratie
17 De macht van een overheid die de fundamentele rechten van de burgers moet respecteren is
gebaseerd op
a charismatisch gezag.
b traditioneel gezag.
c rationeel-legaal gezag.
d constitutioneel gezag.
18 Wat is volgens de Italiaanse theoretici Vilfredo Pareto en Gaetano Mosca het gevolg van de
uitbereiding van het kiesrecht?
a Er ontstaat een meer gelijke machtsverdeling in de samenleving.
b Er ontstaan steeds meer politieke partijen en politieke fragmentatie.
c Politieke partijen vervlakken in hun standpunt om een zo groot mogelijk publiek te
bereiken.
d Ook in de parlementaire democratie ontstaat een scheiding tussen massa en elite.
___________________________________________________________________________________________________
12

Tentamenbundel Sociologie (S.02.1.2.1)
___________________________________________________________________________________________________
19 Uit het onderzoek van Van Waarden over de Twentse textielindustrie blijkt ondermeer dat
rationalisatie vooral gerealiseerd werd door
a de omschakeling van stoom-aandrijving naar elektromotoren.
b het beter opleiden van de arbeiders.
c een uitvoerige analyse van het arbeidsproces.
d het opvoeren van de werkdruk.
20 Het type organisatie waarin de tayloristische/fordistische principes in zuivere vorm zijn
doorgevoerd noemt Minzberg (1979)
a professionele bureaucratie.
b machinebureaucratie.
c witteboordenbureaucratie.
d lerende bureaucratie.
21 De constructie van een beroepsprestigeladder was voor Van Heek de eerste stap tot een
grootscheeps onderzoek naar
a de aansluiting tussen onderwijs en beroep.
b sociale mobiliteit in de laatkapitalistische samenleving.
c de effectiviteit van opleiding en scholing.
d de verhouding tussen mannen en vrouwen op de arbeidsmarkt.
22 Goldthorpe concludeert in zijn onderzoek naar sociale ongelijkheid in Engeland dat
a de mobiliteit is afgenomen, maar dat de ongelijkheid gelijk is gebleven.
b de mobiliteit is toegenomen, maar dat de ongelijkheid gelijk is gebleven.
c de ongelijkheid is toegenomen, maar dat de mobiliteit gelijk is gebleven.
d de ongelijkheid is afgenomen, maar dat de mobiliteit gelijk is gebleven.
23 Beoordeel de juistheid van de volgende twee stellingen.
I De opkomst van de verzorgingsstaat en met name van het stelsel van sociale zekerheid heeft
het proces van individualisering in onze samenleving mede bevorderd.
II De voortschrijdende individualiseringstendens is mede verantwoordelijk voor het
afbrokkelen van de fundamenten van de verzorgingsstaat.
a I en II zijn juist.
b Alleen I is juist.
c Alleen II is juist.
d I en II zijn onjuist.
24 Op welk niveau onderscheidde Dobbelaere (1981) géén gevolgen van het proces van
secularisatie?
a op algemeen maatschappelijk niveau
b op politiek niveau
c op het niveau van godsdienstig-religieuze subsysteem
d op het niveau van het individu
___________________________________________________________________________________________________
13

Tentamenbundel Sociologie (S.02.1.2.1)
___________________________________________________________________________________________________
25 In de visie van Habermas is rationalisatie niet noodzakelijk iets negatiefs maar kan wel
problemen geven wanneer
a markt en staat meer de leefwereld van mensen binnendringen.
b een ondoorzichtig kluwen van wetten en regels ontstaat.
c de sociale cohesie zou verminderen.
d er een dictatuur van de massa ontstaat.
26 De overeenkomst tussen Webers analyse van het kapitalisme en de opvattingen over biomacht
van Foucault is dat beiden
a het ontstaan van het kapitalisme koppelen aan de invloed van kerk en godsdienst.
b in de moderne levensstijl de uiteindelijke oplossing zien voor het cohesievraagstuk.
c de informele anonieme relaties van de moderne stad zien als belangrijkste probleem.
d de invloed schetsen van waardenrationalisatie op de moderne levensstijl.
27 Geïnspireerd op Foucaults analyse van de moderne samenleving, spreekt de Franse socioloog
Robert Castel over de zogenaamde ‘psy-cultuur’. Hiermee bedoelt hij
a de toenemende invloed van de psychologische test-statistiek in onderwijs en beroep.
b de canonisering van de psychologie en de daarmee gepaard gaande statusverhoging van de
psycholoog als deskundige.
c de neiging om het eigen handelen te duiden en te verklaren aan de hand van categorieën uit
het vakgebied van de psychologie.
d de tendens om maatschappelijk afwijkend gedrag te legitimeren door dit gedrag te
psychologiseren.
28 Volgens de cursusauteurs ligt het unieke karakter van de West-europese steden vanaf de 11 e
eeuw ten opzichte van vroegere stedelijke nederzettingen in
a de grote vrijheid van de stadsbewoners.
b de grote bevolkingsconcentratie.
c de ontstaan van de geldhandel.
d de aanwezigheid van ambachtsgilden.
29 Lokale stadsbestuurders kunnen inspelen op mondiale economische tendensen door
a het stimuleren van stedelijke revitalisering.
b het in stand houden van lokale verzorgingsarrangementen.
c mensen gelijke kansen op de woonmarkt te geven.
d de collectieve consumptie te bevorderen.
30 Beoordeel de juistheid van de volgende twee stellingen.
I Simmel wijst op het onvermijdelijke en functionele karakter van de gereserveerdheid als
kenmerkend patroon in het sociale verkeer van de grote stad.
II Het leven in de anonieme massa brengt de stedeling tot zelfprofilering.
a I en II zijn juist.
b Alleen I is juist.
c Alleen II is juist.
d I en II zijn onjuist.
___________________________________________________________________________________________________
14

Tentamenbundel Sociologie (S.02.1.2.1)
___________________________________________________________________________________________________
31 Goldthorpe stelt dat enkel op basis van onderzoek kan worden vastgesteld in hoeverre sociale
klassen zich ook onderscheiden door een eigen levensstijl.
Dit methodologisch uitgangspunt is gebaseerd op
a Webers onderscheid tussen klasse en statusgroep.
b Simmels opvattingen over de collectieve versus de individuele identiteit.
c Marx' onderscheid tussen ‘Klasse für sich’ en ‘Klasse an sich’.
d Comtes opvattingen over sociologie als een positieve wetenschap.
32 De auteurs van het SCR-rapport 1994 signaleren een toenemende differentiatie in de
vrijetijdsbesteding. Volgens de auteurs wordt dit differentiatieproces veroorzaakt door
a het losser worden van de sociale netwerken.
b de vercommercialisering van de leefwereld.
c kolonialisering van de leefwereld.
d technologische ontwikkelingen.
33 De studie 'Culture shift in Advanced Industrial Society' (Inglehart, 1990) kan volgens de
cursusauteurs gezien worden als
a een voorwaardelijke prognose.
b een onderzoek naar toekomstverwachtingen.
c een empirisch gefundeerde toekomstvoorspelling.
d constructieve maatschappijkritiek.
34 In de 'Silent revolution' (1977) geeft Inglehart aan dat de westerse wereld zich ontwikkelt naar
een
a burgerlijke maatschappij.
b postmaterialistische maatschappij.
c klassenloze maatschappij.
d meritocratische maatschappij.
35 In de cursus worden verschillende visies op de toekomstige samenleving ingedeeld naar het
onderscheid tussen onder- en bovenbouw. Tot welke categorie behoren de opvattingen over de
postindustriële maatschappij?
a tot het bovenbouwperspectief, omdat zij de materiële bestaanscondities van de mens
centraal stellen
b tot het onderbouwperspectief, omdat veranderingen in de economie en het productieproces
centraal staan
c tot het bovenbouwperspectief, omdat zingeving en ideologie in deze toekomstvisies centraal
staan
d tot het onderbouwperspectief, omdat zij vertrekken vanuit een anti-marxistische inspiratie
36 Beoordeel de juistheid van de volgende twee stellingen.
I Volgens Callinicos plaatst Fukuyama marxisme, leninisme en stalinisme teveel op één lijn.
II Volgens Callinicos is de val van het communisme op de eerste plaats een politieke
herorganisatie van de heersende klasse.
a I en II zijn juist.
b Alleen I is juist.
c Alleen II is juist.
d I en II zijn onjuist.
___________________________________________________________________________________________________
15

Tentamenbundel Sociologie (S.02.1.2.1)
___________________________________________________________________________________________________
37 Wat is in de visie van André Gorz een van de gevolgen van automatisering in de post-industriële
samenleving?
a grotere ongelijkheid tussen mannen en vrouwen
b toenemende werkloosheid onder allochtonen
c afname van de arbeid als zinvolle bezigheid
d uitbuiting van de post-industriële arbeidersklasse
38 Wat is volgens de Britse socioloog Giddens is het centrale kenmerk van mondialisering?
a de toenemende interdependentie van natiestaten
b de culturele homogenisering van de markt
c de wereldomvattende effecten van industrialisatie
d de verminderde invloed van lokale omstandigheden op iemands leven
39 Hoe kan volgens Beck de samenleving greep krijgen op de wetenschappelijk-technische
ontwikkeling?
a door parlementaire controle op de technische ontwikkeling
b door het aanbrengen van ecologische correcties
c door institutionalisering van de interne controle van de belangrijke professionele
deskundigen
d door gebruik te maken van advisering van natuurwetenschappelijk deskundigen
40 De belangrijkste kritiek van de postmoderne filosofen op het modernisme is dat het modernisme
a een vorm is van nihilisme.
b een vorm is van ‘totaal-denken’.
c onvoldoende aandacht heeft voor de geschiedenis.
d geen oog heeft voor de maakbaarheid van de samenleving.
___________________________________________________________________________________________________
16

Tentamenbundel Sociologie (S.02.1.2.1)
___________________________________________________________________________________________________
Antwoordsleutel voorbeeldtentamen 2
01 d hfst 1, p. 46
02 c hfst 1, p. 33 L 4
03 b hfst 2, p. 54
04 c hfst 2, p. 70
05 b hfst 3, p. 75
06 a hfst 3, p. 95
07 b hfst 4, p. 107
08 c hfst 4, p. 101 en 106
09 b hfst 5, p. 131
10 b hfst 5, p. 121
11 a hfst 6, p. 136
12 c hfst 6, p. 146/147
13 d hfst 7, p. 157
14 b hfst 7, p. 162
15 b hfst 8, p. 170
16 a hfst 8, WB p. 127
17 c hfst 9, p. 195
18 d hfst 9, p. 208
19 c hfst 10, p. 220
20 b hfst 10, p. 229
21 b hfst 11, p. 246
22 b hfst 11, p. 260
23 a hfst 12, p. 288
24 b hfst 13, p. 296
25 a hfst 13, p. 309
26 d hfst 14, p. 313 e.v.
27 c hfst 14, p. 335
28 a hfst 15, p. 346
29 a hfst 15, p. 371
30 a hfst 16, p. 382
31 a hfst 17, p. 405
32 d hfst 17, WB, p.141
33 a hfst 18, p. 445
34 b hfst 18, p. 442
35 b hfst 19, p. 449
36 a hfst 19, p. 456
37 c hfst 20, p. 464
38 d hfst 20, p. 468
39 c hfst 21, p. 489
40 b hfst 22, p. 504
___________________________________________________________________________________________________
17