Bezoekerscentrum De Gesteentetuin Museum Schokland ...

Museum Schokland Bezoekerscentrum De Gesteentetuin
Werelderfgoed Schokland
Museum Schokland bevindt zich op de Middelbuurt,
één van de drie laatste woonterpen
van het eiland en vertelt het verhaal van de
polder en wat er aan vooraf ging. Stenen en
fossielen geven een beeld van het ontstaan
van het gebied. Tijdens de laatste ijstijd leefden
hier de mammoet, de wolharige neushoorn en
het reuzen hert. De eerste menselijke sporen
dateren van duizenden jaren geleden. Van deze
vroege bewoners is in het museum heel wat te
zien. Archeologische vondsten, met als hoogtepunten
een prehistorische kano en een prachtig
bewaard gebleven visfuik van 3800 jaar
oud. Vijfhonderd jaar duurde de geschie denis
van de Schokker eilandcultuur. Wie waren deze
mensen? Hoe verging het de Schokkers, nadat
ze in 1859 hun geboortegrond moesten verlaten?
Hun dramatische geschiedenis wordt in
Museum Schokland pakkend verbeeld.
De permanente collectie, de wisselende tentoonstellingen
en de buitenobjecten vertellen
Activiteiten
Op het voormalige eiland Schokland en in de
directe omgeving wordt een groot aantal activiteiten
georganiseerd voor jong en oud. Deze
activiteiten laten u kennis maken met het ontstaan
van het eiland, de bewoners, de geologie,
de natuur
en de Schokkercultuur.
samen het verhaal van de polder met daarin
het verloren eiland, dat een monument van
wereldformaat werd.
Concerten
In de wintermaanden vinden de zondagmiddagconcerten
plaats: een klassiek concert
in de kerk op Middelbuurt. Toegangskaarten
zijn te koop bij Museum Schokland.
Trouwen op Schokland
In het historisch kerkje op Schokland kan én
voor de burgerlijke stand gehuwd worden
én het kerkelijk huwelijk bevestigd worden.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen
met de gemeente Noordoostpolder.
Wandel- en fietstochten
Voor een mooie rondwandeling of fietstocht
bent u op Schokland zeker aan het goede
adres. Met de vele beziens waardig heden die u
onderweg tegenkomt bent u zo twee uur
onder weg. Een kaart van de route is te koop
bij bezoekerscentrum De Gesteentetuin en
Museum Schokland.
De Gesteentetuin en het gelijknamige
bezoekers centrum van Het Flevo­landschap
neemt u mee op een reis door de tijd.
De expositie in het bezoekers centrum laat
aan de hand van de ontstaans geschiedenis
van de aarde zien hoe de verschillende
gesteenten ontstaan. Eén steen bevat zelfs
een echte voetafdruk van een dino! Voor
de jeugd is er een kijk­ en doezolder met
allerlei leuke spellen en activiteiten.
In de Gesteentetuin zijn een groot aantal
zwerfkeien bijeengebracht. De speciale
wandelroute voert u langs deze interessante
stenen.
Vanuit het bezoekerscentrum zijn vele
activiteiten en excursies moge lijk zoals
wandelingen onder leiding van een gids:
een rondwandeling door de Gesteentetuin,
of een excursie naar de mooiste
paddenstoelen van het Schokkerbos.
Rondrit over Schokland
In de maanden apr t/m okt wordt er
geregeld op de zaterdag een rondrit met de
Schokkerwagen gehouden over Schokland.
Lezingen en vertellingen
Regelmatig worden er lezingen en vertellingen
georganiseerd in de kerk op de Middelbuurt.
Ook kunt u iedere
1e zondag van de
maand stenen
zagen in de
Gesteente tuin. De
doorsnede van de
steen vertelt waar
de steen vandaan
komt.
Luisterroutes
Schokland
Met de speciale luisterroutes beleeft u
Schokland. Bij de wandeling hoort een
kaartje met genummerde lokaties die
corresponderen met tracknummers die u
kunt afspelen als u op de lokaties aankomt.
Route en kaart kunt u op de Schoklandsite
downloaden.
Speciaal voor jongeren
Voor de jeugd zijn er vele activiteiten,
zoals speurtochten over stenen of natuur;
schatgraven en een doe­route Stenensprong.
Activiteiten voor scholen
Scholen voor primair en secundair onderwijs
kunnen op Schokland gebruik maken van
verschillende educatieve projecten.
Voor openingstijden en meer informatie: kijk op www.schokland.nl
Om het Werelderfgoed Schokland
voor de toekomst te behouden
werken verschillende organisaties
nauw samen. Deze samenwerking
zorgt ervoor dat er oog is voor
de verschillende belangen en dat
bezoekers het unieke karakter van
Schokland kunnen beleven. Voor
promotie zijn dit:
- Gemeente Noordoostpolder
- Het Flevo-landschap
- Schokkervereniging
- Vrienden van Schokland
- Natuurlijk Schokland
- IVN Flevoland
- Archeologische
Werkgemeenschap Flevoland
Het Flevo-landschap
Bezoekerscentrum
De Gesteentetuin:
Keileemweg 1
8313 AC Schokland
Tel.: 0320 ­ 288 111
of 0527 ­ 652 210
Gemeente Noordoostpolder:
Harmen Visserplein 1
8302 BW Emmeloord
Tel.: 0527 ­ 633 911
Museum Schokland:
Middelbuurt 3
8319 AB Schokland
Tel.: 0527 ­ 251 396
Schokland ligt als een eiland
op het droge, midden in de
Noordoostpolder.
Schokland staat symbool
voor de strijd van Neder­
land met het water en is daarom door UNESCO
aangewezen als Werelderfgoed.
Eeuwenlang lag Schokland als een kwetsbare veenrug
in de vaak woeste Zuiderzee. Die zee kon behoorlijk
spoken en sloeg daarbij regelmatig stukken van het
eiland weg. Nu is Schokland een eiland op het droge,
dat nog altijd boven het polderlandschap ‘uitstijgt’.
Niet voor niets kreeg deze plek als het eerste
Nederlandse monument de status van Werelderfgoed
mee. Een teken van internationale erkenning, maar
ook een waardig symbool van de nooit aflatende
strijd van Nederland tegen het water.
Schokland is in 1995 op de Lijst van het Werelderfgoed
geplaatst. Het telt negen rijksmonumenten,
waaronder vijf archeologische terreinen en één is een
gemengd archeologisch én gebouwd monument.
U bereikt Schokland via
de A6, afslag 13 Urk.
Volg de wegwijzers
‘Schokland’.
United Nations
Educational,Scientific and
Cultural Organization
www.werelderfgoed.nl
Dit project wordt medegefinancierd
door de Nationale Postcode Loterij
en het Europees Landbouwfonds
voor Plattelandsontwikkeling:
Europa investeert in zijn platteland.
Schokland
Eiland op het droge
WERELDERFGOED
Schokland

Kom en beleef Schokland!
Schokland, eiland op het droge, is een
UNESCO Werelderfgoed. Schokland
biedt u een unieke combinatie van
cultuurhistorie en natuur.
• Breng een bezoek aan het museum
en zie hoe moeizaam en mooi het
leven was op Schokland.
• Wandel of fiets over het eiland en
proef de sfeer van verlatenheid op deze
bijzondere plek.
• Ga naar het bezoekers centrum in de
Gesteentetuin en maak een reis door
de tijd. Bekijk miljoenen jaar oude
gesteenten die door de ijstijd naar
Schokland zijn gebracht.
• Loop over de dijkjes in de natte graslanden
en voel je als de boer die hier in
de middeleeuwen voedsel verbouwde
en woonde op een eigen kleine
huisterp.
• Kijk in de haven van Emmeloord uit
over het weidse polderland, vervang
in gedachten het wuivende gras door
golvend water en de geschiedenis is
bijna tastbaar aanwezig.
Schokland, eiland in de tijd Schatten uit het verleden Natuur op Schokland
Zo’n 175.000 jaar geleden is ons land
bedekt met een dikke laag ijs. Vanuit
Scandinavië voert het landijs enorme
zwerfstenen met zich mee. Op de plek
waar het ijs smelt blijven de stenen achter.
In de Noordoostpolder
ondermeer
bij Schokland.
Ongeveer 10.000
jaar geleden
wordt het klimaat
wat vriendelijker.
zwerfsteen
De oudste sporen
van menselijke aanwezigheid bij Schokland
dateren uit die tijd. Bij Schokland zijn
bijzondere vondsten gedaan uit de prehistorie
waaronder aardewerk en gereedschap,
maar ook complete
graven en afdrukken van
huizen en greppels.
Strijd tegen het water
Aan het begin van de middel eeuwen is
het gebied rond het latere Schokland één
groot drassig veenmoeras. De bewoners
leven op drie kunstmatig op gehoogde
woonheuvels: de terpen Emmeloord,
Middelbuurt en de Zuidert. De rest van
het eiland is te laag en te drassig voor
bewoning.
Stormvloeden en overstromingen slaan
grote stukken van het veengebied weg en
zo ontstaat Schokland als een eiland in de
Zuiderzee. Om verdere afslag tegen te
gaan wordt het hele eiland omringd door
een houten zeewering.
Een stormramp in1825 zet echter het hele
eiland onder water. Meer dan 1800 palen
worden uit de grond gerukt. Gebouwen
en woningen en mensen worden meegesleurd.
De stormramp maakt duidelijk
dat de bevolking niet meer veilig is. In
1858 tekent Koning Willem III een wetsontwerp
tot algehele ontruiming van
Schokland.
Eiland op het droge
In 1936 beginnen de werkzaamheden
voor de in poldering van de Noordoostpolder.
Na het droogvallen van Schokland
in 1942 begint de afbraak. De houten
zee wering wordt opgeruimd, de haven
compleet ont manteld.
In de drang naar nieuwe landbouwgrond
is zelfs nog overwogen het hele eiland
maar af te graven en te egaliseren. Zover
is het gelukkig niet gekomen.
Vooral de laatste jaren is veel gedaan
om Schokland weer de sfeer van
vroeger terug te geven.
De contouren van het voormalige eiland
zijn met bomen beplant en weer duidelijk
herkenbaar. De fundamenten van een
middel eeuwse kerk werden gerestaureerd.
Op de Middelbuurt werd het restant van
de houten zeewering vernieuwd.
De oude haven van Emmeloord werd volledig
gereconstrueerd en weer voorzien
van een vuurtoren. De droog gevallen
haven vormt nu een markant verschijnsel
in het moderne polderlandschap.
De kerk van Ens
De Zuidpunt is de plek waar de oudste
zichtbare sporen van bewoning zijn. De oudste
fase van de kerkruïne dateert uit 1300. De
verschillende bouwfasen van de kerk zijn ook
nu nog zichtbaar. In 2003 zijn de beenderen
van een groot aantal Schokkers die in 1942
waren opgegraven voor volkenkundig
onderzoek, op respectvolle wijze opnieuw aan
de kerkbodem toevertrouwd.
Vuurplaat
De Zuidpunt was belangrijk voor de scheepvaart.
Er hebben drie vuurtorens gestaan:
eerst een vierkante baak met daarop een open
vuur, daarna na de hevige storm van 1825 een
ronde stenen
toren met een
kolenvuur,
en tenslotte
een ijzeren
vuurtoren,
met eerst
petroleum­ en
later gaslicht. De ‘vuurbaak’ die nu nog te zien
is, is de fundering van de ronde vuurtoren.
vuurplaat
de kerk van Ens
Woonterpen
Van de drie terpen, Emmeloord, Middelbuurt
en De Zuidert, was Middelbuurt de
belangrijkste. Hier woonden de burgemeester,
dominee en dokter van Schokland. De
oostzijde van de terp is voorzien van een
gereconstrueerd palenscherm, zoals dat in de
17e en 18e eeuw de terp moest beschermen
tegen hoog water.
De kleine woonterp Zuidert had maar weinig
eigen voorzieningen. Staand op deze terp
is voelbaar hoe kwetsbaar het leven hier is
geweest. Emmeloord met zijn overwegend
katholieke bevolking vormde een geheel
eigen gemeenschap. De gereconstrueerde
haven en vuurtoren geven een beeld van
Emmeloord rond 1900.
terp Zuidert
natte graslanden
Kavel P14
De bodem schatten bij Schokland
zijn goed bewaard gebleven.
Op de voormalige oever wallen,
rivierduinen en dekzandruggen
bij Schokland zijn veel vuurstenen
voorwerpen en stukjes houtskool
uit de prehistorie gevonden. Om
dit bodemarchief te beschermen
is de kavel P14 nu afgedekt met nat
grasland.
terp Middelbuurt
museum
Meer informatie: kijk op www.schokland.nl
kavel P14
De natte graslanden
In de natte graslanden staat het grond water
hoger om zo de archeologische schatten in de
bodem te beschermen.
Door de natte graslanden lopen dijkjes die op
dezelfde plek liggen als in de middeleeuwen.
De boeren woonden elk op een eigen
huisterpje, die nu als nagemaakte ronde
verhogingen in het land schap te zien zijn. Over
een deel van de dijkjes en terpen lopen nu
wandelpaden.
De natte graslanden zijn in trek bij vogels.
Vogels als lepelaar en zilverreiger speuren in de
watergangen naar vis. Ook de ijsvogels wordt
er regelmatig gezien. In het voorjaar horen
wandelaars vaak het tjuu­ju­ju van de tureluur
die in de graslanden broedt en het vrolijke lied
van de veldleeuwerik.
Buizerd en havik hebben
hun horsten in het bos, maar
jagen overdag in het open
veld. Zwevend op de thermiek
houden de buizerds het leven
op de grond in de gaten en
slaan in een duikvlucht een
jonge haas, muis of vogel als
prooi.
Schokkerbos
bezoekerscentrum
de Gesteentetuin
Het Schokkerbos
Het Schokkerbos is kort na de Tweede
Wereldoorlog aange plant omdat de bodem
bestaande uit klei, kei leem en veen, weinig
perspectief bood voor akkerbouw.
Door de lage grondwater stand droogde het
veen echter
uit en door
inklinking van
de bodem
kwamen
boomwortels
door verdroging klinkt de
veenbodem in
Mede door de aanleg van
natuurlijke bos randen
komen er veel
zang vogels voor in
het Schokkerbos.
We noemen hier
zwart kop, tuinfluiter,
fitis, tjiftjaf,
appel vink, vink,
kool mees, pimpel­
mees,goudhaantje, zanglijster,
grote lijster, merel
en winterkoning.
vrij te liggen.
De
grondwaterstand in het bos is verhoogd om
het inklinken tegen te gaan. Het bos biedt nu
leefruimte aan planten die van een vochtige
omgeving houden. Er komen wel 75 soorten
mossen en varens voor,
maar vooral de grote
rijkdom aan paddestoelen
trekt veel liefhebbers: er
zijn 350 soorten paddestoelen
waargenomen,
waaronder zeer zeldzame.
grote zilverreiger
terp Emmeloord
voormalige haven
van Emmeloord