Woonwoord nr. 24 - Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen

8
aantrekken. Daarmee verraden ze vooral
hoe sterk hun kijk op de stad gekleurd is
door hun eigen middenklasseperspectief.
In de jaren 1970-1980 zijn heel wat
steden fysiek verloederd, maar bleef de
stedelijke bevolking zich sterk vernieuwen,
door de komst van de migranten.
Als men het begin van de stadsvernieuwing
situeert in de jaren 1990 miskent
men eigenlijk de bijdrage van de migranten.
Zij hebben heel wat binnenstedelijke
gebieden in leven gehouden toen de Vlamingen
én de beleidsmakers die gebieden
massaal de rug toekeerden.’
Moeten we concentratiebuurten wel
als een probleem zien? Nederlandse
wetenschappers noemen ze emancipatiefabriekjes
waar mensen kunnen
groeien op de sociale ladder.
‘Een buurt met mensen die met allerlei
sociale problemen geconfronteerd
worden, is niet per se een probleembuurt.
Het klopt dat veel bewoners
met allerlei problemen kampen: ze zijn
‘‘Mensen die naast elkaar wonen
hebben niet per se meer contact
met elkaar en nemen elkaar
evenmin als rolmodel.
laaggeschoold of ongeschoold, vinden
moeilijk een baan enz. Dat betekent
niet dat hun buurt een probleembuurt
wordt. Toch merk je vaak dat het beleid
daarvan uitgaat: liever dan de wijkbewoners
met hun sociale problemen te
helpen, probeert men iets te doen aan
de concentratie van de problemen. Ze
proberen de concentratie te verdunnen
door bewoners met sociale problemen
over de hele stad te spreiden. Dat blijkt
contraproductief: als die bewoners
meer geconcentreerd wonen, zijn ze
immers veel gemakkelijker te bereiken
voor de hulpverlening.’
‘De analyse dat een bepaalde wijk een
probleembuurt zou zijn, wordt meestal
gekoppeld aan de zogenoemde buurteffecten.
Als iemand wordt achtergesteld,
wijt men dat aan de buurt waar hij
of zij woont en de invloed die daarvan
uitgaat, en niet zozeer aan individuele
kenmerken zoals scholingsniveau. Dat
moet dan bijvoorbeeld verklaren waarom
ook een hooggeschoolde Marokkaanse
Antwerpenaar in Borgerhout
problemen ondervindt om vooruit te
geraken in zijn leven.’
Over welke buurteffecten heeft men
het dan?
‘Het gaat om een drietal buurteffecten.
Het eerste gaat over de smallere
toegang tot hulpverlening en diensten:
goede scholing, dienstverlening, goede
arbeidsmarktbegeleiding, bibliotheken,
sociale netwerken die iemand
aan een job moeten helpen enzovoort.
Hoe pak je die drempels aan? Niet door
de mensen te gaan verspreiden, maar
juist door de dienstverlening in te buurt
beter af te stemmen op de mensen die
er wonen. Los de problemen op door in
te zetten op een fijnmaziger maatwerk,
en niet door middenklassers naar deze
buurten toe te leiden.’
‘Een tweede buurteffect gaat over de
rolmodellen. Men denkt dat mensen
in zo’n buurt negatieve rolmodellen
zullen kiezen – bijvoorbeeld de lokale
drugsdealer die door zijn handel een
luxueuze levensstijl kan leiden. Men wil
dan middenklassers in de wijk brengen
in de hoop dat die als realistisch rolmodel
gaan fungeren. Uit wetenschappelijk
onderzoek blijkt dat dit niet werkt
omdat mensen hun rolmodellen niet
noodzakelijk in de eigen buurt zoeken
maar via allerhande media. Daarnaast
blijkt ook dat men rolmodellen niet zo
makkelijk gaat kiezen buiten de eigen
peer group. Dat is ook de reden
waarom de universiteiten uitpakken
met goede allochtone studenten als
rolmodel voor nieuwe Belgen. Je kunt
als overheid dan ook beter inzetten op
geschikt onderwijs zodat jongeren uit
de wijk als rolmodel kunnen fungeren.