20/04/1913 - ten mandere Izegem

BIJ ’S KONINGS VERJAARDAG. Dinsdag 11. was het
’s Konings geboortefeest.
Te dezer gelegenheid
hadden in de
garnizoensteden dege-
bruikelijke w apenschouw
ing plaats.
Onze plaat stelt de
eerewacht voor, gereedstaande
vóór den
uitgang van ’s Konings
paleis te Brussel.
In de steden Brussel*
Antwerpen, Gent was
er avondtocht van
leger — « taptoe » genaamd.
— Terwijl de
ordelievendeen deftige
bevolking de soldaten
toejuichten met de kreten
van « Leve het
Leger ! » « Leve de
Koning ! » « Leve het
Vaderland ! » is die
avondtocht te Brussel
eene gelegenheid geweest
tot echt krapuleuze
betoogingen van wege het straatschuim dat liberalen en socialisten in woelige dagen steeds aanwendden
tegen de katholieken. De toejuichingen, het leger ter eere, van wege de deftige burgers en
werklieden waren het beste antwoord aan die walgwekkende betoogingen. '
ONZE BONDEN.
KORTRIJK.
P R O P A G A N D A C L U B . Vrijdag, kameraden
dapper opkomen, hoort! ’t ’Katholiek-zijn voor de
werklieden lijdt geweld, en durven is de boodschap.
Alle belet van kant en ten 8 uren en half in de Gilde
van Ambachten.
W E V E L G H E M .
K A T H O L IE K E V O L K S B O N D . Algemeene
maandelijksche vergadering, Zondag laatstleden. Een
dingen verstaan we niet, te weten: hoe niet alle werk­
lieden en kleine middenstanders die vergaderingen zoe­
ken. Dat gaat er me oprecht eens aangenaam: zoo
gezellig, zoo leerrijk. Hoe langer hoe meer vinden
onze leden daar lust in! En waarlijk, ge ziet het: ze
komen daör samen, om eens van he! broederlijke samen­
zijn te genieten, en ook om er te leeren... Ditmaal,
na de opening door den voorzitter en het verslag van
den schrijver, liep de vrije bespreking vanzelf: over
de algemeene (?) werkstaking. Onze leden waren er
niet erg voor bevreesd; en inderdaad, ze hebben het
niet mis op: de staking is, wat ze zijn moest, een
ellendige fiasco ofte fiimpe. Na deze redekaveling,
hadden we een deugddoende voordracht over het eerste
punt thans, van ons politiek programma: namelijk over
de schoolkwestie. Spreker toonde aan, waarm deze
kwestie hoofdzakelijk bestaat, hier in ’t Vlaamsche
land, en vooral in ’t Waalsche land. A l de leden zagen
goed klaar in de zaak, en vatten er ’t hooge belang
van. Jammer dat nog te veel menschen, ’s Zondags te
gemakkelijk hun tijd verspillen aan nietsdoenerij of aan
onnoozel of slecht vermaak; in plaats van dan hun
vrijen tijd te gebruiken, om wat geestesgenot te smaken,
door het verstand met nuttige, ja noodige kennis te
verrijken. N u! we mogen niet klagen: we gaan vooruit.
En de toekomst zij aan ons... God zij met ons!
Katholieke Jonge Wacht. Vergadering morgen
avond, te 7 uren en een kwart, om ten allerlaatste te
7 uren en half te beginnen. Dagorde: opening, verslag;
vrije bespreking: a) viering van ons patroonfeest op
Zondag 27 dezer; b) propaganda: inleider de E. H.
Proost. Verder voordracht door vriend Joris Salembier
over: de verslagen der Katholieke Jonge Wachten op
de studiedagen te Brugge. Als er nog tijd over is: een
aanspraak, om te sluiten, door vriend Maurits Cottyn.
Mannen, ge ziet het, ’t is een deugdoende vergadering
te wege. Niemand mag afwezig zijn. Brengt integen­
deel talrijke makkers mêe.
Zangafdeeling. Herhaling Zaterdag aanstaande
te 7 uren en half stipt.
Retraitantenafdeeling. - Vergadering Zondag aan­
staande, seffens na de hoogmis. O p post. al de leden.
Immers de nieuwe retraitanten zullen voor den eersten
keer aanwezig zijn en we moeten 7t wel ontvangen.
Over het Socialisme
(Vervolg).
Het oogenblik nadert aldus snel dat geheel het kapitalistisch
stelsel slechts nog met een draadjen zal vast­
houden. Van den eenen kant, een zeer klein getal
mannen, die heel de voortbrengst geordend hebben en in
handen houden; van den anderen kant, het overgroot
getal arbeiders die de macht zijn. E'*.n klein stapken zal
dan maar te doen zijn om dit klein getal kapitalisten
te onteigenen, en de voortbrengingsmiddelen, die zij
nu in handen houden, te doen overgaan naar de gemeenschap
der proletariërs, waarbij dan ook de onterfde
kapitalisten zullen vervallen: de gemeenschap zal dan
eens zijn, en niet meer in twee vijandige kampen; en ze
zal meester zijn, en niet een klein groepken. Dat is het
tijdperk dan van het socialisme dat aanstaande is, en
dat Engels en Bebel reeds beloofde voor het jaar 1900.
’t Is dan ook volgens die gedachten dat het doel der
zuivere socialisten moet zijn, die klassentegenstelling
grooter en grooter te maken en ze aan de arbeiders te
doen gevoelen, om dien toekomststaat, die groote bank­
roet der kapitalistische maatschappij te verhaasten. Zij
trachten dus niet het lot van den werkman te verbeteren,
maar de bloedende wonde zijner ellende open te houden
en er van langsom meer over te schreeuwen. O p dit
punt zullen wij laterkomende socialisten Marx zien verloochenen
en aldus groote tweedracht brengen in de
rangen der roode verlossers.
3. — D e T oekom ststaat.
Hoe zal het er nu uitzien in dc toekomstige socialistische
maatschappij ?
Gelijk de tegenwoordige maatschappij gekenmerkt
N IJ V E R H E ID S C H O O L . — Dinsdag, lessen in
de maatschappijleer en volkshuishoudkunde.
Woensdag, les in de werktuigkunde.
Donderdag, les in den vlashandel.
C H R IS T E N J O N G E L IN G S B O N D (patronage).
— Een woordjen ook over deze uitstekende verga­
dering der jonkheden. Over ’t algemeen mogen we er
tevreden over zijn : de leden komen goed op, ze
houden van elkaar, en doen goed werk. Dit zal nog
eens te zien zijn, heden Zondag avond in de algemeene
maandelijksche vergadering. Dagorde: opening, verslag
van schrijver en schatbewaarder; een korte aanspraak
door den voorzitter; een woordje om te sluiten door
den E. H . Bestuurder. Zang en voordracht... A l de
leden zullen er van houden aanwezig te zijn.
Ouders, zendt uw zonen naar patronage en jonge-
lingsbond! Steunt allen onze werking tot bewaring en
deugdzame opleiding der jonge lieden!
R O U S S E L A R E .
J O N G E K R A C H T E N . —- Vergadering Dinsdag
a. s. ten 9 uren in den Hert. W ij wachten nog naar
’t verslag over de Brugsche feesten en studiedag en
’t zijn ook twee leden gereed om ons over ’t kasstelsel
en andere xvetensrveerdigheden te spreken. Niemand
ontbreke er. /
S T U D IE K R IN G E N . — Ieder jongere werkmans-
kring van de drie parochiën komen regelmatig bijeen,
en zij verrichten goed werk. Asa, jonkheden, dat is
uw werk. Neemt dat goed ter hert en doet dat bloeien.
Geheel uwe verheffing hangt er van af.
Noodkreet uit Mongolië.
Mgr Bermyn, Bisschop van iWest-Mongolië, doet
een dringenden oproep tot de milddadigheid der
christene Vlamingen ten voordeele van zijne duizende
verlaten weeskinderen. Alle giften, hoe gering ook,
mogen gezonden worden naar het Missiehuis te
Scheut (Brussel) of aan Eerw. Heer Scherpereel,
leeraar, Avelghem.
K ro n ie k v a n K u n s t en K ennis.
HANDELS MESSIAS.
Daar men dit meesterstuk in Doornijk opvoert en
er veel over gesproken wordt, is het ’t gepast oogenblik,
meen ik, de ware beteekenis ervan te doen uitkomen.
Eerst eenige woorden over het « Oratorium » waarvan
de o Messias » een der machtigste voorbeelden
is, dan over den tekst die erin behandeld wordt en
eindelijk over de muziek die Handel onsterfelijk gemaakt
heeft.
Opera en Oratorium ontstonden gelijkertijd in Italië,
einde X V I° eeuw, en wierden beide met handeling en
tooneelversiering voorgesteld; ze venchilden alleen van
inhoud die wereldlijke of geestelijke zaken behandelde.
wordt door de overheersching van een klein getal per­
sonen, kapitalisten, die alles in handen hebben, zoo zal
de toekomstige samenleving dit kenmerk dragen, dat
alles nu in handen zal zijn der gemeenschap, en niet
meer van afzonderlijke personen.
Eigendom, gebruik en opbrengst van al de voort­
brengingsmiddelen zijn aan de gemeenzaamheid: dus
zoogezegd aan allen gelijkelijk, en aan niemand in ’t
bijzonder. Geen klassen meer; want geen rijken en
armen meer. Boven de leden der gemeenschap, nu
allen gelijk, kijkt nog slechts het bestuur uit, dat zelf
volledig afhangt van den keus der leden.
Geen eigenlijk huisgezin meer, want de opvoeding
der kinderen gaat ook over naar de gemeenschap. —
Geen godsdienst meer, want er is niets meer uit te buiten.
- Geen politieke staatsinrichting meer, want die is er
maar om de macht der kapitalisten te beschermen. Er
is niets anders meer dan de huishoudelijke werking der
gemeenschap voor de gemeenschap. Geen andere inrich­
ting of organisatie dan hetgeen noodig is tot voort­
brenging en verdeeling der stoffelijke goederen. Zoo
komt men tot een volledig zuiver-stoffelijk leven.
a) — De Eigendom van alle voortbrengingsmiddelen
is aan de gemeenschap : Grond, machienen, gebouwen
en alles wat nu in de handen van eenigen is, zal hun
afgenomen worden, om aan allen over te gaan.
b) — Het Gebruik dier voortbrengingsmiddelen, of
de voortbrengst zelf, zal gedaan en geregeld worden
door de samenwerking der vrije arbeiders. Over dit
gebruik beschikken nu in volle meesterschap eenige
kapitalisten, en dat eerst en vooral tot hun eigen bate.
Dan zal de gemeenschap zelf regelen wat er moet
voortgebracht worden, hoe, en hoeveel, en door tv ie.
c) De Opbrengst van den arbeid zal voor allen
zijn. Na aftrok van het deel dat noodig is voor herstel
en vernieuwing van machienen, gebouwen, enz..., ’t ii
Cavaliere (gestorven in 1602) is de eerste Oratorio-
schrijver van bedied, maar de grootste is Carissimi
(gestorven in 1674) ; hij zag af van alle tooneel-
schikking om de aandacht alleen te vestigen op de
woorden en de muziek, gelijk het tegenwoordig nog
bestaat. De verdere ontwikkeling zou de Duitschers ten
deel vallen: Schutz (gestorven in 1673) schrijft niet
meer uitslui end voor solostemmen gelijk zijne voor­
gangers, maar roept de hulp in der koren en bereidt
alzoo het groote keerpunt dat Handel in het Oratorium
teweeggebracht heeft.
Geboren te Halle in Saksen in 1685, bracht Handel
nochtans het grootste deel van zijn leven over in Engeland.
Nadat hij zich bijzonder op de Italiaansche
opera had toegelegd, s elde hij zijn machtig talent en
veelzijdige muzikale kunst bijna uitsluitend ten dienste
van het oratorium, en dit van af I 739 tot aan zijne
dood in 1758. (Sedert 9 jaar was hij blind).
Handel legde nu voelbaar het zwaartepunt van
het oratorium in de koren. Daarenboven riep de rol die
hij hun menigmaal toevertrouwde het Israëlitische volk
als dramatisch element op in zijn bijbelstukken. In de
(( Messias » heeft hij nochtans aan die dramatisatie
verzaakt, maar langs andere wegen de koren dóen
stijgen tot nog ongekende hoogten. Onder de 26 ora­
toriums die hij schiep, zijn Judas, Israël en de Messias
de best bekende; te zamen met de Passies van Bach
uit denzelfden tijd, zijn zij nooit meer overtroffen
geweest.
—-»o«—
Handel heeft den tekst van den « Messias » ‘egen
zijne gewoonten in, zelf opgesteld en er zoo wonderwel
in gelukt dat Klopstock, Herder, Gothe om slechts
de allergrootste kritiekers te noemen, er in volle bewondering
voor stonden. En nochtans, wat eenvoud en wat
terughouding!
Zou men niet mogen beweren dat het kerkelijk jaar,
gelijk het ons de geschiedenis van den Verlosser voor­
stelt, hem tot richtsnoer gediend heeft? Het eerste
deel past niet slecht op den Advent, de geboorte van
Christus en zijn openbaar leven. Het tweede deel is
toegewijd aan de passie, de verrijzenis en de eerste
uitbreiding der Kerk. Het derde deel (waaraan Handel
in al zijne werken hield) is als eene slotoverweging
over : « Christus leeft en wij door Hem, om ten
eeuwigen dage te verrijzen en geoordeeld te worden ».
Buiten dit slotdeel, is bijna heel het werk samengesteld
uit opeenvolgende prophetieën, in den knappen
samengedrongen vorm dien de H . Schrift ons aanbiedt.
O f de fransche omschrijving, die men op onze concerten
gebruikt, ze voldoende weet weer te geven, valt sterk
te betwijfelen. Alleszins komt de tekst uit op eene
algemeene beschouwing van de geschiedenis van den
Verlosser, die men in zijne bijzonderheden onderstelt
gekend te zijn. Nu en dan treedt ook een hoofdtooneel
levendig voor de verbeelding en brengt dan soms een
onuitwischbaren indruk mede van onvergelijkbare
schoonheid.
Zoo bij voorbeeld,' op het einde der Adventsmuziek
die den Heiland voorspelt; al met eens wordt een
jubelend koor aangestemd bij het hooren van Isaias
die den 'Messias voorspelt, en zijn geboorte wordt
gevierd als eene wereldgebeurtenis zonder verband met
plaats of tijd, zonder dat er iets woordelijk van ver­
teld is geweest ; dan echker herneemt Handel het tooneel
van den heiligen nacht om het in werkelijkheid af te
schilderen en er ons als ooggetuigen binnen te leiden.
In de passie ook, worden we eerst rechtstreeksch voor
het beeld van den gekruisten gebracht; maar te midden
de klagende zang van medelijden en deelneming flikkeren
nu en dan stralende lichten op die een bloedigen
schijn werpen op de vreesehjke tooneelen van geeseling,
spot en woede.
Meer voorbeelden van meesterlijke opvatting zou ik
kunnen aanhalen, maar ’t is tijd aan de muziek, zijne
machtige muziek, toe te kennen wat haar toekomt.
— »o«—
Handel’s muzikale kunst draagt den stempel van de
geweldige ziel die ze in het leven riep; verheven was
ze van gevoelen, maar hartstochtig en ongetemd. De
kunstenaar heeft zich nochtans weten te bedwingen in
t aanpassen van zijn gedachten en verbeelding in een
vorm waar alles van verhouding en klaarheid getuigt.
Zijne melodieën verbinden de bekoorlijkheid en hel-
te zeggen: tot behoud en voortzetting der voortbrenging,
zal de opbrengst verdeeld worden onder al de leden.
Die verbruiksgoederen worden dan voor ieder lid zijn
persoonlijke eigendom, alleen om te verbruiken, niet om
zelf verder voort te brengen.
Hoe zal die verdeeling geschieden ? Aan allen een
gelijk deel ? Hier maakt Marx een onderscheid; hij
voorziet twee tijdperken :
I • — Het eerste of overgangstijdperk zal de verdeeling
doen volgens het geleverde werk- Dus krijgt
ieder arbeider — na aftrok der algemeene onkosten —
juist terug van de gemeenschap, wat hij haar geeft.
H ij bekomt van de gemeenschap een bewijs dat hij
zooveel arbeid geleverd heeft, en gaat daarmee naar
den gemeenzamen voorraad om zooveel verbruiksgoe-
dercn, als evenzooveel arbeid kost. Daarmee heeft men
nog geen volle gelijkheid; want nog vele ongelijkheden
spruiten voort uit verschil van persoonlijken aanleg en
bekwaamheid.
2) — Maar in het tweede, of eigenlijk socialistisch
tijdperk, zullen zelfs die ongeiijkhede» verdwijnen, en
dan zal ieder krijgen volgens zijn noodwendigheden.
O f er wel zeker in dit tijdperk meer gelijkheid zal zijn,
moeten we later onderzoeken.
In dien toekomststaat zullen ook nog vele andere
dingen noodzakelijk verdwijnen,, die nu even zooveel
geesels zijn der samenleving. Zoo vinden wij er geen
erfrecht meer, want geen eigendom, geen geld, maar
warenbons; dus ook geen banken, geen beursspeculaties,
geen bankroeten; ook geen crisissen. De gemeeenschap
zal altijd voortbrengen wat aan de leden noodig is;
want ze zal niet meer moeten werken om slechts eenigen
te verrijken. Er zal dan ook geen ellende meer te
vreezen zijn, en elk mag in volle gerustheid op zijn
twee ooren slapen.
derheid van ’t zuiden met de forsche rythmen van hel
noorden. Daaraan weerstaat geen volk, maar organisc!
aangedaan in pulsslag en hertklopping, wordt het al:
een zeeboesem opgejaagd en' opgezweept om met dii
muziek mede te leven in jubel of klacht in wild'
hartstocht of verpoozende beschouwing.
Handel schreef niet voor eenige kunstkenners, m aai
voor het volk; vandaar ook de schilderachtigheid vai
zijn beschrijvenden stijl, waardoor hij nog meer aan
het oog als aan het oor spreekt. Deze karaktertrek
vinden we verder nog in toepassing. W at den vorm
betreft, de « Messias » gelijk de andere Oratorio's is
ingedeeld in instrumentale recitatieven, aria’s en koren.
De twee laatste vormen vragen wat nadere bespreking.
Niemand, die meer of min met klassieke vokaai-
muziek vertrouwd is, die niet 2 of 3 sologezangen
gehoord heeft uit den « Messias » om ze nooit meer te
vergeten. Men heeft naar te denken aan het aria va*
den goeden herder: « II garde ses ouailles » ; (N' 20
in de fransche uitgaaf van Novello die het meest ge­
bruikt wordt) of aan het eerste nummer van ’t laatste
deel: « J ’ai foi, Seigneur». (N 1 45). Hier geldt het
den eenvoud en breedheid der zangerige melodie, maa
zoovele andere aria’s zijn van grootere muzikale
waarde, dikwijls door de beschrijvende begeleiding van
het orkester; nu eens knetteren er sidderende vlammen
(N r 6), dan drijven er zwarte schaduwen door den
nacht (N 1' I I ) , of vallen de zwepende geeselslagen
loom neder (N ‘ 23).
Maar al die schoonheid verbleekt nochtans bij het
stralend licht dat zijne koren omkranst. Daar rijst
aanstonds een kolos voor de oogen, dat eeuwig monu
ment, het meest grootsche dat een menschelijk genie
voortgebracht heeft: het Hallelujakoor; ’t is het vol-;
maakste dat Handel geschreven heeft en het meest
effectvolle dat ooit uitgevoerd wierd. In zich vereenigt
het al de hoedanigheden die in zijn andere koren ver-i
strooid liggen en schikt dus goed om het algemeen
karakter ervan te doen uitkomen.
De techniek van den meester bestaat hier in eene
gelukkige vermengeling van harmonischen en polypho-
nischen styl, van kerkmelodie en volkswijzen, van mo­
tieven nu aan de instrumenten, dan aan de stemmen
toever rouwd, dit alles door elkander levend en bewe­
gend zoodat de klanksterkte wel verdubbeld op on?
inwerkt. Voegt daarbij de klaarheid en verhouding in
de 3 onderdeden met welgeregelde tegenoverstellingen
en goed voorbereide opklimmingen, en dit alles brengt
eene macht voort en schittering die nog onevenaard
daar staat. Het hoofdmotief van het eerste deel u
het vreugdesidderend geroep van het Halleluja, ge­
volgd van een machtig « unisono » over Gods almacht.
Dan leid1 een kalme koraal over Christus’ koningschap
het middendeel in, maar rijst welhaast op een vijfmaal
stijgend geroep der sopraanstemmen tot den hoogsten
jubel en vervoering. Het einddeel verwekt de motieven
in een kunstgewrocht dat de behendigste meesterschap
en verhevenste ingeving alleen konden teweeg brengen.
Nog vele andere koren uit den « Messias », zonder
dit geniaal hoogtepunt te bereiken waarmede het 2"
deel eindigt en dat weerdig heel het werk gesloten en
bekroond zoude hebben, zijn toch wonderbare kunstwerken
van vorm en uitdrukking: bijzonder het slot- 2
koor (N ‘ 5 6 ), dan het eerste koor dat Jesus’ geboorte
viert (N r 12), eindelijk het 4' koor (N r 26) uit
den passiegroep.
Dit zal genoegen om het bewijs te leveren dat het
hier een meesterwerk geldt, groot onder de grootste.
Die dit hooren mocht, heeft er oogenblikken beleefd
van zalige vreugde en onweerstaanbare vervoering :
onuitwischbare herinneringen voor het leven!
B E R IC H T .
M adam e W eduw e M a s q u e l i e r laat w eten dat de zaken v a r
het oud Wisselkantoor Gusiave Masquelier overgenom en e*
voortgezet zijn door M . A L P H O N S E D E B R U Y N E , wisselagen:
Palfijnstraat, 8 , te K o rtrijk. (T elefo o n n° 42).
Beursorders. — K ostelooze betaling van coupons. — R e n t e n
en alle slach van grondobligatiën altijd verkrijgbaar.
G eorges Feys, chirurgijn-tandmeester achter
den tribunaal, is alle dagen te raadplegen van 8 tot
17 ure. Den Zondag morgen ook.
D e B a n q u e c.e C o u rtra i heeft merkelijk hare
inrichting van brandkassen vermeerderd.
Van heden af biedt zij afdeelingen ter verhuri«j
aan, ten prijze van 10 fr. per jaar.
S lo tb e m e rk in g j
Deze overgang tot het socialisme zal zooveel te
gemakkelijker gaan, daar de groote massa reeds nu
door de kapitalisten zelven gewend gemaakt is aan de
levenswijze van het socialisme :
1) — Er zal dan geen persoonhjke eigendom zijn.
Dat brengt voor den werkman geen verandering; want
wat heeft hij nu als eigendom, buiten zijn twee armen ? f
2) — Geen familieleven ! Maar dat heeft hij nu
ook niet ! De groot-nijverheid houdt hem gedurig van
vrouw en kinderen af, door langen arbeidsduur, en
bezigt op den hoop toe vrouw en kinderen ook. Zoo
heeft het kapitalisme reeds het huisgezin verbroken.
3) Ceen Vaderland ! Hoe kan hij vaderlandsliefde
voelen, hij die overal dezelfde verdrukking vindt?
t Kan hem dan ook met maken dat het socialisme alle
grenzen zal afschaffen.
— »o «—
Aldus denken we het Marxisme naar waarheid en
volledig in zijn hoofdtrekken geschetst te hebben. On;
blijft nu over de verdere lotgevallen van dit leerstelsel
na te gaan in de verdere ontwikkeling van ’t socialisme.
Die verdere ontwikkeling zien we opvolgentlijk :
A . In Duitschland.
1. De zegepraalt van ’t Marxisme
a) over ’t Anarchisme,
b) over de volgelingen van Lassalle.
2. De afbraak van ’t Marxisme.
B. Het socialisme in de andere ianden.
Handleiding voor Studiebondei
(1 0 ' Vervolg).
7e LES.
D e m ensch. —- D e m enschen..
Verschijnt in ons toekomend nummer.
dei
me<
om
uit
mo
gee
st e
be
\>e
lar
vol
po
lar
kie
pa
ïij
or
P;
lil
hi
cl
k