AGRARISCHE ARCHITECTUUR In VLAAnDEREn - Interbestuurlijk ...

2
Hoofdstuk 1: Beeldkwaliteit van agrarische gebouwen: naar een consequent beleid
1. Beeldkwaliteit van
agrarische gebouwen:
naar een consequent beleid
Het Vlaamse platteland wordt geconfronteerd met allerlei ruimtelijke transformaties. Onder
meer de schaalvergroting in de landbouw zorgt voor nieuwe uitdagingen. Het Interbestuurlijke
Plattelandsoverleg (IPO) stelt zich als doel om deze ontwikkeling te onderzoeken en waar
nodig kwalitatief bij te sturen. Onder leiding van het kabinet van de vroegere Vlaams ministerpresident
Yves Leterme werd hier rond een beleidsgroep in het leven geroepen. Deze formuleerde
een aantal onderzoeksopdrachten die tot doel hadden de problematiek in beeld te brengen en
bespreekbaar te maken. Dit rapport bundelt de conclusies van een terreinoefening waar architecten
en constructeurs onder voorzitterschap van de diensten van de Vlaams Bouwmeester
aan participeerden.
De agrarische architectuur in Vlaanderen is moeders mooiste niet. De landbouwsector
maakt de laatste decennia tal van evoluties door. Nieuwe productiemethoden doen hun intrede, de mechanisatie
zet zich door en de regels op het vlak van hygiëne en milieu worden strenger. Naast modernisering is ook
schaalvergroting een voelbare trend, waardoor de gemiddelde oppervlakte van een bedrijf groter wordt. Tegelijk doet
zich een verbreding voor van de landbouwbedrijven in de richting van de dienstensector (hoevetoerisme, zorgboerderijen)
en nieuwe industriële activiteiten zoals energieproductie en mestverwerking. De agrarische constructies
houden gelijke tred met deze veranderingen, maar het resultaat naar beeldkwaliteit laat vaak te wensen over. Nieuwe
agrarische constructies én hun stedenbouwkundige inplanting worden vaak ervaren als ‘lelijk’ of ‘storend in het landschap’.
Kwaliteitsvolle agrarische gebouwen: iedereen wint. Nochtans varen zowel het landschap
als de landbouwer zelf wel bij architecturaal verantwoorde gebouwen en constructies. Agrarische architectuur is immers
bepalend voor de lokale identiteit en de beeldkwaliteit van een streek. Hoe een agrarisch gebouw is ontworpen,
in welk materiaal het werd opgetrokken, op welke manier het zich integreert in de omgeving …: al deze aspecten
maken mee het beeld dat we te zien krijgen van het platteland. Architecturaal verantwoorde loodsen, schuren, stallen
en silo’s zijn ook voor de boer een goede zaak. Ze zorgen voor een betere werk- en leefomgeving, en dragen bij
tot de maatschappelijke erkenning van de landbouwer die zijn exploitatie met respect voor de omgeving bouwt en
inricht. Kwaliteitsvolle agrarische gebouwen zijn ook een bijkomende troef om de landbouwproducten te valoriseren.
Uiteraard is de beeldkwaliteit slechts één aspect van een constructie. De beeldkwaliteit wordt ook beïnvloed door
kwaliteitsnormen op andere vlakken, de economische rentabiliteit van het landbouwbedrijf en technische aspecten.
Nood aan een consequent en sturend beleid. Het weinig fraaie beeld van de gebouwen op het platteland
is enerzijds het resultaat van historische factoren zoals de ligging, de schaal, de morfologie, de geschiedenis van het