VERNIEUWING VAN DE INSTITUTIONELE ORDENING ... - Apura.org

VERNIEUWING VAN DE INSTITUTIONELE ORDENING VAN DE
AGRO-SECTOR
Eindrapport
Voorstellen voor nieuwe vormgeving aan institutionele voorzieningen t.b.v. de
agrarische sector in Suriname.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
CARID / CESWO
Paramaribo - Suriname
Februari 2004

2
INHOUDSOPGAVE
SAMENVATTING, Conclusies en Aanbevelingen 5 – 16
1. INLEIDING 17 – 28
1.1. Opdracht
1.2. Achtergronden
1.3. Uitgangspunten voor de vernieuwing van de institutionele ordening
1.4. Agrarische doelstellingen en bestaande tekortkomingen
2. KENMERKEN EN PROBLEMATIEK VAN DE INSTITUTIONELE ORDENING 29- 37
2.1. Overheidsinstellingen, publiekrechtelijke lichamen en private instellingen
2.2. Kwaliteit van de dienstverlening
2.3. De organisatie van het overheidsapparaat
2.4. Economische, technologische en financieringsaspecten bij kleinschaligheid
2.5. Samenvatting van de problematiek
3. DE PUBLIEKE SECTOR: HET MINISTERIE VAN LVV 38 – 49
3.1. Algemene indeling van taken en bevoegdheden
3.2. Het Onderdirectoraat Planning en Evaluatie (ODPE)
3.3. Het Onderdirectoraat Agro-Beheer (ODAB)
3.4. Het Onderdirectoraat Economisch/Technologische Begeleiding (ODTB)
3.5. Het Onderdirectoraat Human Resource Development (ODHRD)
3.6. Het Onderdirectoraat Regionale Dienstverlening (ODRD)
4. DE PUBLIEKE SECTOR: PARASTATALE INSTELLINGEN 50-53
4.1. Bestaande en nieuw in te stellen parastatale lichamen
4.2. Het Instituut voor Civiel- en Cultuurtechnische Bijstand
4.3. De Keuringsdienst
4.4. Het Innovatiecentrum
4.5. De Programmadienst
5. DE PRIVATE SECTOR: OPZET EN INSTITUTIONELE VORMGEVING 54-64
5.1. Publiekrechtelijke en Privaatrechtelijke organen
5.2. Nationaal Productschap voor Rijst
5.3. Nationaal Productschap voor Rundvee
5.4. Nationaal Productschap voor Visserij
5.5. Overzicht van de Institutionele Ordening van de Private sector
5.6. Organisatie ter bevordering van de Agro-industrie
5.7. Organisatie ter bevordering van de subsector Aquacultuur

3
6. UITGANGSPUNTEN VOOR DE IMPLEMENTATIE 66-68
6.1. Initiële acties voor de implementatie van productschappen en
privaatrechtelijke productorganisaties
6.2. Voorziening in gekwalificeerde menskracht
6.3. Vaststelling van bodemprijzen voor bepaalde landbouwproducten

BIJLAGEN:
1. Terms of Reference van de Opdracht
2. Voorstel nieuw functioneel Organisatieschema voor het Ministerie van LVV
3. Voorstellen voor organisatorische opzet van productschappen voor Rijst en
Rundvee
4. Bijzondere aandachtspunten voor nadere discussie
5. Afkortingen
4

SAMENVATTING: Conclusie en Aanbevelingen.
5
Vernieuwing van de agrarische institutionele ordening is nodig zowel bij de overheid als de
private sector, op basis van partnerschap in samenwerking, en gericht op duidelijk
gemeenschappelijke belangen.Vernieuwing van de institutionele ordening is tevens een integraal
deel van de overige vernieuwingen gericht op moderne agrarische bedrijfsontwikkeling per
subsector. Dergelijke vernieuwingen betreffen landbouwkundig onderzoek, onderwijs,
voorlichting, training, financiering, betrokkenheid van vrouwen, ketenbenadering, product- en
marktontwikkeling, enzovoorts, welke uitgebreid zijn vastgelegd in diverse studies in het kader
van de formulering van het Agrarisch Sector Plan.
Voor de overheid is bij de vernieuwing van de institutionele ordening het vervullen van een
nieuwe stuwende rol van dienstverlening van belang, zonder deelname aan productie voor de
markt. De vernieuwing is in de private sector doelgericht op sociaal-economische voordelen, als
resultaat van de integratie van belangen in een publiekrechtelijk productschap of een
privaatrechtelijke organisatie, en optimaal beheer en benutting van publieke infrastructuur door
waterschappen, heemraden e.d.. Voor de private sector is, per product en per geografisch gebied,
de onderlinge intensieve samenwerking van belang, gekoppeld aan dialoog met de overheid.
Deze samenwerking vindt per product plaats (i) binnen een bepaalde schakel (bijv. irrigatie voor
padiebedrijven), (ii) in meerdere schakels (onderzoek) en tussen ketens van productiekolom
(prijsvorming, handel, transport, verwerking). Deze samenwerking betreft de schakels in de
agro-keten (productiekolom) vanaf (a) toeleveringsbedrijven en banken, (b) agrarische
basisproductie, (c) verwerkingsbedrijven, (d) handel, opslag, transport en (e) overige agrarische
dienstverlening, tot f) de consument.Verder is verplichte samenwerking van landbouwers van
belang, in verband met overname van het beheer van agrarische infrastructuur per
gebiedseenheid (polder, plantage, dorpsgemeente) via waterschappen en heemraden.
Aan de gewenste vernieuwing van de institutionele ordening van de agro-sector liggen een aantal
uitdagingen ten grondslag, die tegelijk de doelen betreffen. Hiertoe behoren enerzijds het
groeipotentieel van nationale agrarische ketens met gunstige sociaal–economische effecten en
mogelijkheden voor diversificatie, en anderzijds de hevige internationale concurrentie door
handelsliberalisatie, institutionele zwakte van de overheid en particuliere landbouworganisaties,
armoedebestrijding, kansen voor vrouwen, vergrijzing van het boerenbestand en de noodzaak
van duurzame evenwichtige groei van onze economie.
Vernieuwing van de institutionele agrarische ordening is noodzakelijk voor het bereiken van
duurzame, versnelde en efficiënte agrarische groei en ontwikkeling. Het algemene doel van
duurzame, versnelde, en efficiënte groei betreft daarbij in concrete samenhang:
(i) Economische duurzaamheid, door vergroting van onze internationale concurrentiekracht,
met maximale toegevoegde waarde en netto deviezeninkomen in de agro-ketens, en
diversificatie van de agro-sector;

6
(ii) Sociale duurzaamheid: armoedebestrijding door het scheppen van aantrekkelijke kansen
voor kleine bedrijven, vrouwen, bewoners van het binnenland en andere kansarme
groepen, en door voedselveiligheid, veilige werkomstandigheden, e.d.;
(iii) Ecologische duurzaamheid: behoud van natuurlijke hulpbronnen en biodiversiteit.
De behoeften en concrete aanpak van de vernieuwing van de institutionele ordening zijn
verschillend voor:
• het hoofdproduct rijst waarbij de noodzakelijke vernieuwing nagestreefd dient te
worden, enerzijds door privatisering van staatsbedrijven en versterking van
overheidsinstellingen, en anderzijds door het instellen van nieuwe publiekrechtelijke
organen (productschap voor rijst, waterschappen). Hierdoor kan het partnerschap, van
samenwerking tussen particulieren onderling en met de overheid, optimaal tot stand
worden gebracht binnen en tussen de agro-ketens. De samenwerking is op basis van
gemeenschappelijk belang en met verplichte deelname in de publiekrechtelijke
samenwerking en vrijwillige samenwerking in privaatrechtelijke lichamen. Een bijzonder
probleem is het nadeel van kleinschaligheid en bedrijfsversnippering bij kleine
padiebedrijven. Hiervoor zal een bijzondere aanpak in overweging genomen moeten
worden, welke gericht dient te zijn op gewasconversie, en vergroting van bedrijfsarealen
door ruilverkaveling en herinrichting van productie-gebieden.
• de overige traditionele export landbouw (oliepalm, bacoven, zeegarnalen), alsook de
grootschalige innovatieve landbouw (aquacultuur, cashew e.a.) waarbij de bestaande
institutionele ordeningen voornamelijk door reorganisatie aan de eisen van de tijd
aangepast kunnen worden.. Daarbij zijn nodig; (i) herschikking en aanpassing van
taken van de centrale overheid ter bevordering van private investeringsgroei
(privatisering, investeringsbevorderend klimaat), evenals versterking van de
concurrentiepositie (product- en marktbevordering), evenals (ii) vrijwillige
privaatrechtelijke samenwerking tussen particulieren. Bij grote geïntegreerde bedrijven
komt de samenwerking binnen de productiekolom technische organisatorisch vanzelf tot
stand en zijn er a priori economische schaalvoordelen;
• de innovatieve en niet traditionele agrarische (INA) productie, welke in vele
opzichten een vergaande uitbouw van de institutionele ordening vereist, die
slechtsbdoor de introduktie van nieuwe instituten bwerkstelligd zal kunnen worden.
INA biedt de beste groeikansen voor de agro-sektor (toegevoegde waarde en deviezen
rendement), bij minimale investeringen en grotere flexibiliteit op bedrijfsniveau in kleine
tot middengrote bedrijven. Van bijzonder belang zijn hierbij (i) diversificatie van de
agrarische productie, (ii) armoedebestrijding en (iii) opvoering van de kansen voor
vrouwen. De taak van de overheid is hierbij veelzijdig, evenals bij rijst, onder meer in
planning, beleidsvoorbereiding, aanleg publieke infrastructuur, onderzoek, voorlichting,
training, kredietverlening.
Deze sub-sector heeft nog een geringe organisatiegraad, waarbij groenten, sierteelt, INA
exportfruit, melkvee, pluimvee, en binnenvisserij, de beste kansen bieden voor het
bevorderen van de verdere ontwikkeling van de bestaande privaatrechtelijke
landbouwersverenigingen, welke tezamen met anderen kunnen deelnemen in
publiekrechtelijke bedrijfsorganen, zoals productschappen voor visserij, rundvee,

7
pluimvee, groenten, exotisch fruit en sierteelt. Aanbevolen wordt te starten met
heemraden voor de algemene beheersvoering in enkele gebieden, aparte
productschappen voor rundvee en visserij, alsmede afzonderlijke product organisaties
voor groenten, exotisch tropisch fruit, sierteelt en pluimvee.
• De traditionele en niet gespecialiseerde kleinschalige landbouw die voor de
binnenlandse markt produceert met weinig of geen exportpotentieel. Hierbij vereist de
bevolkingslandbouw in het binnenland een bijzondere aanpak, vanwege de risico’s van
landdegradatie en de noodzaak van armoedebestrijding en meer kansen voor vrouwen.
De optimale benutting van het productievermogen van agrarische bedrijven vereist een brede
aanpak, met als institutionele componenten van aanpak: (i) versterking en verbetering
(taakverdeling) van de dienstverlening vanuit de centrale overheid, de districtsoverheden en
parastatale instellingen; (ii) functionele specialisatie per bedrijf; (iii) verjonging van de
agrarische beroepsbevolking; (iv) uitbouw en versterking van de particuliere
belangenorganisaties en andere samenwerkingsvormen, die in het bijzonder gericht zullen
moeten worden op economische schaalvoordelen en grotere verantwoordelijkheid van de
gebruikers voor het dagelijks beheer van primaire infrastructuur (drainage, irrigatie, wegen) en
andere institutionele voorzieningen zoals marktfaciliteiten e.d.
Bij voortgaande afname van de rurale bevolking en geen import van landbouwwerkkrachten,
wordt ten aanzien van de werkgelegenheid vooralsnog uitgegaan van enige afname van het
aandeel van de agrarische beroepsbevolking, mede vanwege arbeidsbesparende technologieën bij
modernisering.

8
Tabel 1: Globaal gekwantificeerd overzicht van enkele kenmerken van de agrarische sector
in Suriname.
Overige TEA
en
Export INA Overige
Padie – Rijst grootschalige
INA
voor KMO’s landbouw
Huidig aandeel
werkgelegenheid
Huidige aandeel in
35%
17%
3%
45%
ABBP
ICOR
25 tot 40% 20 tot 30% 1 tot 5% 45 tot 60%
Marginale kapitaal- Gunstig: ICOR < 1 Ongunstig: Gunstig: Gunstig:
opbrengst coefficient
Toekomstig
Herstelinvestering ICOR > 3 ICOR: 1 tot 2 ICOR 1 tot 2
potentieel aandeel
ABBP
30%
25%
35% 10%
Institutionele Veelzijdig en Niet veelzijdig Veelzijdig en
Ordening
intensief
en extensief intensief Gering.
Voornaamste private Nationale
Buitenlandse KMO’s. Bevolkings-
sector Actoren investeerders en nationale Nationale landbouw
investeerders investeerders
Behoefte aan Privatisering Privatisering Heemraden. Gering.
institutionele staatsbedrijven. staatsbedrijven. Productschap:
vernieuwing. Versterking
rundvee;
overheidsinst. Versterking visserij.
overheids- Product
Waterschappen. instellingen organisaties:
Productschap Rijst
overige INA

Aanbevelingen t.a.v. vernieuwing van de institutionele ordening van de agro-sector.
9
Bij de overheid:
1. Privatisering (16) en opheffing (2) van staatsbedrijven, waartoe reeds initiatieven zijn
ondernomen.
2. Afslanking (van 1210 naar 520 ambtenaren) en versterking van het Ministerie van
LVV, door bijscholing en training van het aanwezige ambtelijk kader, door het
aantrekken van formeel opgeleide agro-deskundigen en door het afstoten van een
aantal beheerstaken van de centrale overheid naar: (i) de private sector, via
publiekrechtelijke lichamen beheerd door particulieren, en privaatrechtelijke organisaties,
(ii) parastatale instellingen, i.h.b. voor onderzoek, en via nieuwe publiekrechtelijke
organen zoals de cultuurtechnische begeleidingsdienst, keuringsdiensten belast met
sanitaire zorg, het innovatiecentrum, en de programmadienst, alsmede (iii)
districtsoverheden v.w.b. de multi-sectorale infrastructuur (markten, wegen). De uit
afslanking vrijgekomen middelen kunnen ter verbetering van de dienstverlening worden
aangewend, waarbij i.h.b.schaarse nationale deskundigheid onder bijzondere
arbeidsvoorwaarden kan worden aangetrokken.
3. Overheveling van een aantal parastatale organisaties naar districtsoverheden (MCP;
SAKN; STICOS; SAOC; STIPRIS; SLOC) en particuliere organisaties (CEVIHAS;
STIVI).
4. Herstructurering (CELOS; STIPRIS, SEL, STINAPA) en privatisering (CEVIHAS,
STIVI) van enkele parastatale instellingen.
Bij de particuliere sector:
5. Oprichting en versterking van particuliere organisaties van publiekrechtelijke aard
(waterschappen in hoofdzaak voor padieteelt en productschappen voor rijst, rundvee,
visserij). Hiertoe zal de overheid het voortouw nemen.
6. Bevordering van particuliere organisaties van privaatrechtelijke aard, zowel per
productgroep (fruit; groenten; sierplanten; rundvee; varkensteelt; pluimvee;
bevolkingsvisserij; aquacultuur), als per geografisch gebied (heemraden ,
polderbesturen).
CONCLUSIES :

10
De volgende conclusies en uitgangspunten zijn gekoppeld aan de voorgestelde vernieuwing
van de institutionele ordening van de agrarische sector:
• de agrarische sector kan tenminste haar aandeel van 10% BBP in de economie behouden,
m.a.w. een reële groei van het agrarisch BBP van circa 4% per jaar kan worden bereikt.
Dit is het aanbevolen scenario van sterke agrarische groei, waarbij ingrijpende
vernieuwing en verstrekkende uitbouw van de institutionele ordening noodzakelijk is.
Het alternatieve scenario van geringe en eenzijdige agrarische groei bij beperkte
modernisering van de institutionele ordening, in hoofdzaak gericht op grootschalige
exportlandbouw, wordt niet aanbevolen.
• Bij een jaarlijkse gemiddelde bevolkingsgroei van 1.2% en een groei ABBP van
tenminste 4% per jaar, zal de agrarische groei in hoofdzaak exportgericht moeten zijn,
temeer omdat thans reeds overschotten bestaan in onze exportlandbouw.
• De groei zal tevens volledig in de particuliere sector plaatsvinden, vanwege privatisering
van de agrarische staatsbedrijven. De particuliere sector moet zich hiertoe organisatorisch
ingrijpend vernieuwen.
• De groei van de agrarische basisproductie (4%) kan zich meervoudig voortzetten
(multiplier effect) door extra toegevoegde waarde en aantrekkelijke werkgelegenheid in
overige schakels van de productiekolom, i.h.b. door toelevering van goederen en
diensten, en in situaties waarbij verse producten worden geëxporteerd, en alwaar de
import van grondstoffen economisch onvoordelig is vanwege hoge transportkosten
(padie, ruwe palmolie), en/of vanwege bijzondere risico’s (overdracht van ziekten en
plagen t.a.v. vee, pootgoed, e.d.).
• De overheid zal de nodige ondersteuning moeten geven middels nieuwe wetgeving voor
publiekrechtelijke organen, adequate financiering t.b.v. bedrijfsinvesteringen, overdracht
van het beheer van agrarische publieke infrastructuur aan waterschappen en heemraden,
en van productiemiddelen van de agrarische staatsbedrijven aan private ondernemers.
• De overheid behoort uitsluitend te doen hetgeen de particuliere sector zelf “niet kan” of
“niet mag” doen. De overheid moet niet langer zelf agrarische productie ondernemen
en/of commerciële diensten verlenen, doch vooral gunstige voorwaarden scheppen voor
duurzame ontwikkeling: (i) economisch, (ii) sociaal en (iii) ecologisch. De
overheidsuitgaven moet zich toeleggen op bovenvermelde taken en daarbij een hoge
effectiviteit en kostenefficiëntie nastreven. Thans belopen de uitgaven van het Ministerie
van LVV ruim10% van het ABBP, doch met een gering nuttig effect.
• De groei betreft zowel grote bedrijven in TEA en innovatieve INA als kleine tot
middengrote bedrijven in rijst en INA, ma.w. “lopen op twee benen”. Vernieuwing van
de institutionele ordening is overigens sterk gericht op de versterking van INA en padierijst
ketens. Ontwikkeling van de Innovatieve en Niet-traditionele Agro-sector (INA)
vereist nieuwe vormen van financiering, een hogere mate van specialisatie op
bedrijfsniveau, publiekrechtelijke en overige private organisatie per product(groep), per
geografisch gebied, per speciale doelgroep.
• De inspanning tot vernieuwing van de institutionele ordening zal voor TEA
geconcentreerd moeten worden op de keten van padie tot rijstproducten. De overige TEA

11
(oliepalm, bacoven, garnalen) en grootschalige INA (aquacultuur) kan in hoge mate
zelfstandig door grote bedrijven moeten worden gestuwd (technologie, onderzoek,
management, inputvoorziening, transport, marketing).
• Agrarische ontwikkeling gaat hand in hand met (i) rurale ruimtelijke ordening, waaronder
agro-ecologische zonering gericht op duurzame en efficiënte economische, sociale,
ecologische ontwikkeling, en beheersing van agrarische ziekten en plagen, (ii)
voedselveiligheid, (iv) ontwikkeling van sociale sector voorzieningen, en (v) algemene
infrastructuur en utiliteitsvoorzieningen, welke niet mogen achterblijven.
• Privatisering van staatsbedrijven, voor behoud en groei van de traditionele
exportlandbouw, is op korte termijn (2004-2005) de dringendste uitdaging, waarvoor
reeds een programma wordt ontwikkeld.

12
Indien eventueel wordt afgezien van sterke stimulering van de ontwikkeling van de Innovatieve
en Niet-traditionele Agro-sector (INA), met een impliciete keuze voor zeer beperkte agrarische
groei en ontwikkeling door TEA en grootlandbouw (rijst, oliepalm, bacoven, garnalen), kan een
minimum programma voor de vernieuwing van de institutionele ordening worden uitgevoerd.
Het minimum programma zal dan in hoofdzaak gericht kunnen worden op de instituties van
subsector padie-rijst, met de instelling van een Productschap voor de rijstcultuur als kern van het
programma, aangezien de grote bedrijven zich in hoge mate zelfstandig kunnen bedruipen
zonder ondersteunende dienstverlening. Deze optie van eenzijdige groei middels grootlandbouw
in traditionele en niet-traditionele producten, en daaraan gekoppeld beperkte vernieuwing, wordt
in dit rapport niet aanbevolen.
De ontwikkeling van INA voor kleine en middengrote bedrijven is een grotere uitdaging,
i.h.b.voor kleine (bedrijfsinkomen < SRD 25,000/jaar), middengrote (SRD 25,000 tot
100,000/jaar), en grotere bedrijven (> SRD 100,000), met zeer goede perspectieven voor
flexibiliteit en succes t.a.v. concurrentiekracht, werkgelegenheid, arbeidsinkomen, vrouwen in
ontwikkeling, armoedebestrijding. Deze uitdagingen vereisen wijziging in de taakstelling van de
overheid en de private sector, vanaf beleidsformulering tot uitvoering en controle. Deze nieuwe
taakstelling met betrekking tot de vernieuwing van de institutionele ordening van de agro-sektor
vormt het hoofdthema van dit rapport
De opzet, inrichting en wijze van funktionering van de nieuwe institutionele ordening worden in
de hierna volgende hoofdstukken van het rapport aan de orde gesteld, tezamen met
aanbevelingen voor de aanpak van zaken, i.h.b. voor de aanwending van de vrijkomende
beleidsaandacht en de Productiemiddelen voor de integrale verbetering van de doelmatigheid en
doeltreffendheid van de volgende dienstverlening aan de agrarische basisproductie:
(i) niet-commerciële dienstverlening door de centrale overheid: voorlichting,
bevordering nationale en internationale samenwerking, statistiekwezen,
beleidsvoorbereiding, beleidsvaststelling, wetgeving en regelgeving,
beleidsuitvoering (planning, gronduitgifte, zonering, milieuzorg, belastingen,
subsidies), en door parastatale instellingen (CELOS; publiekrechtelijke organen:
cultuurtechnische begeleiding; keuringsdiensten; innovatiecentrum;
programmadiensten voor o.a. aanpak van ziekten en plagen, speciale training,
plantmateriaal voorziening);
(ii) semi-commerciële dienstverlening waarbij betaalde diensten worden verricht voor
het beheer van agrarische publieke infrastructuur (drainage, irrigatie, transport,
marktfaciliteiten), zowel door publiekrechtelijke (waterschappen) en
privaatrechtelijke organen beheerd door particulieren, waarbij eigendom en algemeen
toezicht van de faciliteit bij de overheid blijven berusten, bij voorkeur de
districtsoverheid. Keuringsdiensten, onderzoek, plantmateriaal voorziening e.d.
kunnen ook semi-commercieel worden verleend door parastatale organen;

13
(iii) commerciële dienstverlening in samenwerking, i.h.b. ter verkrijging van
schaalvoordelen en voor specifieke belangenbehartiging, door particuliere
organisaties van producenten per productgroep en per geografische eenheid, door
productschappen en privaatrechtelijke organisaties van belanghebbenden, waarbij de
overheid fysieke faciliteiten beschikbaar stelt voor koeling, verwerking, marketing,
opslag;
(iv) strikt commerciële dienstverlening door privaatrechtelijke organisaties en instanties
(w.o. opkopers, toeleverende/verwerkende industrie, banken, handel, transport),
zonder dat de overheid fysieke faciliteiten beschikbaar stelt.
Deze vier categorieën van diensten zijn in het bijzonder gericht op de vele agrarische KMO’s ,
voor het bereiken van schaalvoordelen met grotere effectiviteit, kwaliteit en efficiëntie in de
dienstverlening, waardoor versterking van de concurrentiekracht kan worden bereikt.
Economische diversificatie, en kostprijsverlaging door “economies of scale” met nieuwe vormen
van samenwerking (inputvoorziening, afzet, outgrowers), en vergrote participatie van directe
belanghebbenden zijn belangrijke elementen van het nieuwe agrarische ontwikkelingsbeleid.
Behalve institutionele vernieuwing zijn dringend nodig: verjonging, omschakeling,
bedrijfsvergroting en specialisatie per productgroep. De kleinschalige hooggemechaniseerde
rijstcultuur is weliswaar modern van opzet en funktioneel gespecialiseerd, doch met onvoldoende
concurrentiekracht en een gering bedrijfsinkomen, zodat hetzij schaalvergroting, hetzij
gewasconversie (INA) wenselijk is.
De overige (niet rijst) kleinschalige traditionele landbouw produceert overwegend op gemengde
bedrijven een betrekkelijk groot assortiment aan landbouwproducten dat hoofdzakelijk bestemd
is voor afzet op de binnenlandse markt als producten die primair voor direkte consumptie worden
aangewend. Deze subsector omvat het merendeel van de agrarische bedrijven, die overwegend
worden gekenmerkt door onderbenutting van het bedrijfsareaal en beschikbare werkkracht.
Jongeren blijken in het algemeen weinig of geen appreciatie te tonen voor deze vorm van
economische bedrijvigheid, als gevolg van de geringe specialisatie op bedrijfsniveau en het lage
inkomen, de grote risico’s die gedragen moeten worden en het gebrek aan onderzoek en product
ontwikkeling (kostprijs, kwaliteit, volume). De groei-perspektieven van deze subsektor blijken in
het algemeen gering te zijn.
De kostgrondjes in het binnenland ( 0.5 tot 3 ha) vormen een bijzondere categorie van
traditionele kleinschalige landbouw, Ter vervanging van de betrekkelijk primitieve kostgronden
en vanwege de milieuonvriendelijke uitputtingslandbouw van “slash and burn,”wordt op
bedrijfsniveau enige specialisatie aanbevolen per productgroep (knol- en wortelgewassen;
cashew; peulgewassen; sierplanten), met zoveel als mogelijk meerjarige en overjarige gewassen.

14
Hiertoe wordt de opzet aanbevolen van speciale stichtingen onder beheer van het districtsbestuur
en particuliere organisaties, ter stimulering van INA in het binnenland. Alternatief kan de
ontwikkeling van landbouw in het binnenland worden beperkt tot grootlandbouw met of zonder
smallgrowers, o.a. in oliepalm, waarbij de kostgrondjes worden uitgefaseerd.
Tabel 2: Taakverdeling tussen partners: overheid en de private sector
Centrale overheid
Districtsoverheid
Parastatale
Instellingen
ACTIES:
AFSTOTEN & OVERNEMEN
Privatisering staatsbedrijven.
Afslanking Ministerie van LVV
Afstoten: onderzoek, cultuurtechniek,
programmadienst, keuringsdiensten,
marktbeheer, beheer infrastructuur.
Overname: Beheer van algemene
infrastructuur: Multi-sector markten,
drainage, irrigatie en transport infrastruct
Afstoten: CEVIHAS,
Herstructurering.
Incorporatie van LP binnen CELOS.
Vier nieuwe zelfstandige
publiekrechtelijke parastatale organen.
Private sector Overname staatsbedrijven.
Publiekrechtelijke Waterschappen
Publiekrechtelijke Productschappen.
Privaatrechtelijke productorganisaties
Overige privaatrechtelijke organisaties
TAKEN NA VERNIEUWING
INSTITUTIONELE ORDENING
Statistiek, Beleidsvoorbereiding.
Coördinatie van beleid.
Toezicht uitvoering overheidsbeleid
Dialoog en samenwerking met private
sector, i.h.b. door facilitering.
Agro-ecologische zoning
Internationale samenwerking
MUMAS
Beheer van niet primaire multi-
sectorale infrastructuur.
Landbouwonderzoek.
Cultuurtechnische begeleiding.
Keuringsdiensten & sanitaire zorg.
Innovatiecentrum.
Programmadienst.
Productie voor de markt.
Samenwerking bij het beheer van
publieke infrastructuur en water.
Samenwerking binnen agro-ketens.

Voor de Centrale Overheid wordt het volgende
functionele schema voorgesteld
INTERNATIONALE
BETREKKINGEN
SECRETARIAAT
O.D.
Planning en
Ontwikkeling
Met vier afdelingen
O.D.
Economische en
Technologische
Begeleiding
Vanuit vier aspecten
15
MINISTER LVV
DIRECTEUR LVV
O.D. Regionale Diensten
onderverdeeld in regios en
Ressorten.
4 REGIO’S EN 12 RESSORTEN:
Regio West : Ressorten: Nickerie, Coronie
Regio Midden : Ressorten: Saramacca, Wanica A, B en C en Para
Regio Oost : Ressorten: Commewijne, Marowijne
Regio Zuid : Ressorten: Brokopondo, Sipaliwini Oost, Sipaliwini West
O.D. Beheer
Subsectoren
Met vier afdelingen
De huidige formatievan het Ministerie van LVV betreft 1207 ambtenaren, waarvan 537 (44%) ruraal.
Aanbevolen formatie: 530 ambtenaren, waarvan 270 (51%) ruraal.
Besparing = 677 personeel x SRD 8.000 (gemiddeld ambtenaar) = SRD 5.4 miljoen =
US$ 1.9 miljoen = 19% van het budget voor de lopende uitgaven.
Voor de private sector worden in de eerste fase (2004-2005) vier productschappen voorgesteld :
Rijst, rundvee, bevolkingsvisserij en agro-industrie.
Vier zelfstandige publiekrechtelijke overheidsorganen.
Publiekrechtelijk
Orgaan:
Cutuurtechnische
Dienst
Publiekrechtelijk
Orgaan:
Keurings-
Diensten
Publiekrechteklijk
Orgaan:
Innovatie-centrum
Geografische organisaties en organisaties
per product
PERSONELE EN
ALGEMENE ZAKEN
FINANCIELE
ZAKEN
O.D.
Ontwikkeling
Menselijke
Hulpbronnen
Vanuit vier aspecten
Publiekrechtelijk
Orgaan:
Programmadienst

WATERSCHAPPEN E.A.
RUIMTELIJKE
BEHEERSORGANISATIES:
DORPSGEMEENTEN
KUSTVLAKTE & BINNENLAND
Org. Landb. Ontw. In Brokopondo,
Marowijne en Sipaliwini
MCP Beheer als hoofdwaterschap
met diverse Waterschappen in
Nickerie
Waterschap Coronie
Waterschap WATERSCHAP Sar’ca SAR'CA Polder POLDER
Waterschap WATERSCHAP Kwatta/Wanica
KWATTA/WANICA
Streek STREEK Beheersorganen
BEHEERSORGANEN
Saramacca
SARAMACCA
STREEK BEHEERSORGANEN
Streek COMMEWIJNE Beheersorganen Commewijne
Organisatie ORGANISATIE Landbouw LANDBOUW
Ontwikkeling ONTWIKKELING Para PARA
1. INLEIDING
1.1. OPDRACHT.
16
Diverse Productorganisaties:
Rijst, Overige
gewassen, Veehouderij,
Visserij & Aquacultuur
PRODUCTSCHAP
RIJST- CULTUUR
PRODUCTSCHAP
RUNDVEE
PRODUCTSCHAP
VISSERIJ
SPECIFIEKE BELANGEN
ORGANISATIE:
FRUIT
SPECIFIEKE BELANGEN ORGANISATIES :
GROENTEN FRUIT
SIERPLANTEN
AQUACULTUUR
APICULTUUR
Groenten
SIERPLANTEN
AQUACULTUUR
APICULTUUR
PLUIMVEE-ORGANISATIE
PLUIMVEE – ORGANISATIE
VAN PLUIMVEEHOUDERS
VAN PLUIMVEEHOUDERS

17
Bij het vervullen van de opdracht voor de analyse en formulering van voorstellen voor de
vernieuwing van de institutionele ordening van de agro-sector, zoals deze zijn aangegeven in dit
rapport, werden de "Terms of Reference" van het Projectteam Agrarische Sector Analyse en Plan
als referentie aangehouden (zie bijlage). Ook werd rekening gehouden met nationale, regionale
en mondiale ontwikkelingen die van invloed zijn op zowel de condities voor productie in
verschillende bedrijfstakken, als op de mogelijkheden en voorwaarden voor het internationaal
verhandelen van agrarische producten.
1.2. ACHTERGRONDEN
Bij de meest recente in 1981 uitgevoerde landbouwtelling werden in Suriname 20.238
zelfstandige agrarische bedrijven geregistreerd. Het bestand actieve bedrijven is gedurende de
periode 1981- 2003 onderhevig geweest aan een voortdurende inkrimping. Volgens bevindingen
opgedaan middels een g;lobale inschattings-analyse uitgevoierd in het kader van de “Three
Polder Study” die in 1994 werd uitgevoerd door Lahmeyer/Sogreah waren er in 1994 ruim
12.000 bedrijven actief betrokken in de agrarische veldproductie (60% van 20238) op een areaal
beschikbare bouwland van circa 110.000 ha.
Het Agrarisch Bruto Binnenlands Product (ABBP) voor 2003 bedroeg naar schatting
104 miljoen U.S. Dollar.Dit komt neer op circa 10 procent van het BBP/2003 voor geheel
Suriname. Dit komt ruwweg neer op een gemiddeld inkomen van U.S. $. 8.700,- per actief
landbouwbedrijf. Bij aanname van een toegevoegde waarde van 63 miljoen U.S.Dollar voor de
gewassenproductie, bedraagt de toegevoegde 573 U.S. Dollar per hectare beschikbaar bouwland,
hetgeen naar internationale maatstaven zeer gering is te noemen. Overwogen moet worden dat de
toegevoegde waarde van de overige delen van de agro-ketens (toelevering, verwerking, handel)
hierbij niet is meegerekend, waardoor de reele bijdrage van de agro-sector aan de economische
ontwikkeling naar alle waarschijnlijkheid ver boven het bedrag van 104 miljoen U.S.Dollar/jaar
zal liggen.
Het beschikbare staand padieareaal wordt geschat op 65.000 ha en de ruw geschatte toegevoegde
waarde van de keten padie-rijst op circa US$ 42 miljoen. Dit komt neer op
646 U.S.Dollar per hectare per jaar, hetgeen eveneens als gering gekwealificeerd moet worden,
temeer omdat de veldproductie (boer) vaak minder dan de helft hiervan als inkomen verwerft
(US$ 323/ha).
Het budget van het Ministerie van LVV bedroeg US$ 9.6 miljoen in 2003, circa 9% van het
Agrarische BBP.Dit isrelatief hoog te noemen. Hiervan wordt het grootste deel besteed aan
personele kosten en groot onderhoud van drainage en irrigatie faciliteiten. Het Ministerie had per
ultimo 2003 in totaal 1.238 personen in dienst, hetgeen bij circa 12.000 actieve bedrijven

18
neerkomt op gemiddeld 1 landsdienaar per 10 actieve bedrijven, oftewel U.S.$. 800,- per bedrijf
(ruim 9% van het agrarisch bedrijfsinkomen). Desniettegenstaande blijkt het nuttig effect van
publieke dienstverlening aan de agrarische sector verre van optimaal te zijn.
De ondersteunende dienstverlening (onderzoek, opleidingen, voorlichting, marketing) aan de
landbouw-bedrijven blijkt bovendien zeer ontoereikend naar volume en voorwaarden.
Er is sprake van een hoge mate van onderbenutting van het agrarisch productiepotentieel
(ontgonnen arealen, infrastructurele voorzieningen, machines en werktuigen, arbeidskracht),
zowel bij de staatsbedrijven, de kleine gezinsbedrijven, als bij de grotere landbouwondernemingen
met personeel in loondienst. Er is geen fiscale druk die de benutting van de voor
de uitoefening van de landbouw en de veeteelt beschikbaar gestelde arealen afdwingt, waardoor
grondbezit vaak een speculatief karakter heeft hetgeen o.m. leidt tot het onbenut laten van het
areaal, terwijl onverdeelde boedels eveneens bijdragen tot ernstige vormen van langdurige
bodem-inertie.
De voornoemde verhoudingen van de huidige agro-struktuur alsook de diverse
veranderingsprocessen die zich in ons land en wereldwijd voltrekken, dwingen thans tot
aanpassing van de institutionele ordening van de agrarische sector in Suriname. De optimale
benutting van het productievermogen van agrarische bedrijven vereist een brede aanpak, met als
essentiele componenten van aanpak: (i) versterking en verbetering (taakverdeling) van de
dienstverlening vanuit de centrale overheid, de districtsoverheden en parastatale instellingen; (ii)
funktionele specialisatie per bedrijf; (iii) verjonging van de agrarische beroepsbevolking; (iv)
uitbouw en versterking van private belangenorganisaties en andere samenwerkings-vormen, die
in het bijzonder gericht zullen moeten worden op economische schaalvoordelen en grotere
verantwoordelijkheid van de gebruikers voor het dagelijks beheer en de instandhouding van
primaire infrastructuur (drainage, irrigatie, wegen) en andere institutionele voorzieningen zoals
marktfaciliteiten e.d. Hierbij zijn zowel publiekrechtelijke bedrijfsorganen zoals
productschappen, waterschappen, heemraden, en privaatrechtelijke private organisaties van
belang.
Bij de vernieuwing van de institutionele ordening van de agro-sektor zal nadruk gelegd moeten
worden op een aanpak van zaken vanuit de z.g.ketenbenadering welke gericht is op duurzame
maximale toegevoegde waarde en deviezenrendement, bij de ontwikkeling van moderne
agrarische productie. Aanpassingen zijn nodig ten aanzien van:
(i) de basis-productie in agrarische bedrijven, in het bijzonder in staatsbedrijven, de kleine
rijstbedrijven en de niet gespecialiseerde bedrijven (andere dan rijst, groenten,
pluimvee). Privatisering, specialisatie en commerciële samenwerking van bedrijfsexploitanten
zijn hierbij sleutelinstrumenten;
(ii) de ondersteunende diensten (onderzoek; sanitaire zorg, opleidingen, voorlichting;
krediet) en infrastructurele voorzieningen (drainage, irrigatie, transport), waarbij de
taakstelling van de centrale overheid moet worden herzien;
(iii) de commerciële dienstverlening, waarbij de gemeenschappelijke belangenbehartiging
vanuit landbouwersorganisaties een nieuwe aanpak vereist, bij voorkeur per bedrijfstak

19
(i.h.b.voor de inputvoorziening, marketing) en per geografisch gebied (i.h.b.voor
infrastructuur).
Het in dit rapport voorgestelde pakket van maatregelen voor de hervorming van de institutionele
ordening van de agrarische sector vormt onderdeel van een meerdimensionale aanpak ter
opheffing van de aangehaalde tekortkomingen.
De traditionele export en voornaamste agrarische producties (rijst, bacoven, oliepalm,
zeegarnalen), zijn de afgelopen jaren in productievolume, beplant areaal en areaalproductiviteit
sterk gedaald. Hetzelfde kan gesteldworden met betrekking tot de pluimveehouderij, terwijl
overige gewassen, rundvee, en varkensteelt zeer geringe groei hebben vertoond. Nieuwe
agrarische activiteiten (aquacultuur, sierteelt) zijn gedurende de afgelopen jaren naar omvang en
economische betekenis zeer beperkt gebleven. In feite is alleen de groenteteelt noemenswaardig
toegenomen.De subsector visserij geeft al sedert 1992 een met de jaren voortgaande daling te
zien van de garnalenproductie. Naar het zich laat aanzien heeft de gesignaleerde teruggang, ook
geleid tot een afname in het aandeel van de agrarische sector in het nationaal inkomen, de
export, en de werkgelegenheid. Bovendien heeft de voortgaande uitmigratie van de bevolking
van de landelijke gebieden naar de stedelijke centra van Suriname, geleid tot zowel inscharing
als vergrijzing van de agrarische beroepsbevolking, alsook tot verdere depreciatie van de
waardering voor het landbouwerschap.
Om een keer ten goede te kunnen brengen in deze ontwikkelingen, zal de aandacht van het
beleid m.b.t. de agrarische ontwikkeling in toenemende mate gericht dienen te worden, op
bevordering van de innovatieve en de niet-traditionele agro-ketens (INA), waarbij de agrarische
KMO’s aan de basis tot ontwikkeling worden gebracht in nauwe samenhang met toeleverende,
verwerkende en afzet dienstverlenende bedrijven, die tevens een belangrijke voorwaarde zijn.
Aanbevolen wordt een vergelijkende studie te maken van de mogelijkheden van INA en TEA
ontwikkeling, waarbij fruit, groente en sierteelt voor de hand liggende INA opties zijn. TEA
bood een gunstig rendement in de periode van verborgen subsidies (infrastructuur, preferentiële
EU markt). Deze subsidies zijn stopgezet, terwijl de verborgen heffing van
wisselkoersdiscrepantie de rijst en bacoven productie in de periode 1984- 1998 sterk hebben
getroffen. Benutting van beschikbaar investeringskapitaal in rijst en bacoven biedt venwel goede
mogelijkheden voor herstel. Uitbreidingsinvesteringen in TEA kunnen aan de private sector
worden overgelaten, evenals onderzoek (m.u.v. rijst). Ter vergelijking worden hierbij enkele
voorlopige cijfers gepresenteerd voor INA en TEA.
Tabel 3: Vergelijking van de Marginale Kapitaalopbrengstvoet (ICOR) voor enkele agroketens.
Investering Toegevoegde
US$/ha
waarde: US$/ha ICOR
Rijst (TEA) 1500 646 2.3

Bacoven (TEA) 7500 3500 2.1
Oliepalm (TEA) 11000 4000 2.8
Aquacultuur (INA) Variabel van 2 tot 3
Overige INA producten:
overig fruit, groenten, sierteelt
Variabel van
1.0 tot 1.8
De “Overige INA” productketens hebben een gunstiger C/O ratio bij kleinere risico’s, mede vanwege
grotere flexibiliteit op KMO bedrijfsniveau. Bedrijfskapitaal kan bovendien voor Suriname als de meest
schaarse (beperkende) productiefactor worden beschouwd. De TEA gewassen hebben een minder gunstige
ICOR rijst (2.3), bacoven 2.1) en oliepalm (2.8), vergeleken met INA tuinbouwgewassen (1 tot 1.8).
De ICOR wordt evenwel voor oliepalm gunstig indien de houtopbrengsten bij ontginning aan de
investeerder toekomen. Indien deze opbrengsten uit houtwinning niet worden meegerekend, aangezien deze
zonder de aanleg van oliepalm ook mogelijk zijn, komt de C/O ratio voor de oliepalm-keten dichtbij die van
rijst en bacoven. Het beleid is dan ook erop gericht om TEA investeringen, m.u.v. schenkingsfinanciering
voor rijst en bacoven, over te laten aan de private sector.
1.3. UITGANGSPUNTEN VOOR DE VERNIEUWING VAN DE INSTITUTIONELE ORDENING.
20
Vanwege het potentieel en de geringe huidige benutting van de beschikbare agrarische
Productiefactoren, is een reële groei van het agrarische bruto binnenlands product (bruto
toegevoegde waarde) in de agro-ketens mogelijk van tenminste 4 procent gemiddeld per jaar,
indien er gezorgd wordt voor een doelmatig georganiseerd en efficient opererend apparaat voor
begeleiding van en dienstverlening aan de agro-producenten, op administratief, commercieel,
economisch/technologisch, financieel-economisch en sociaal-organisatorisch gebied.
Indien daartoe passende voorzieningen getroffen worden, zal de agrarische sector voor wat haar
verdere ontwikkeling en output betreft gelijke tred kunnen houden met de rest van de economie,
onder omstandigheden van groei op eigen kracht. Dit kan met betrekkelijk geringe investeringen
t.b.v. de basisproductie, vanwege onderbenutting van agrarisch kapitaal in de veldproductie. De
hervormingen van de institutionele ordening zullen hiervoor evenwel gekoppeld moeten worden
aan andere noodzakelijke acties, waaronder:
• Maatregelen ter bevordering van een sterke groei van de Innovatieve en Niet-traditionele
Agro-sector (INA), naast behoud en groei van de Traditonele Export Agro-sector (TEA);
• Verbetering van publieke infrastructurele voorzieningen, i.h.b.drainage & irrigatie;
• Uitbreiding en verbetering van de agrarische kredietverlening, informatie-verstrekking,
bedrijfs-organisatorische en bedrijfs-technische begeleiding
Er zal verder zeer consequent gestreefd moeten worden naar o.m.
(i) commerciële agrarische Productie uitsluitend in particuliere bedrijven, m.a.w.
privatisering van staatsbedrijven;
(ii) moderne efficiënte Productie in hoofdzaak gericht op de exportmarkt,
vanwege de kleine binnenlandse markt;
(iii) een grotere mate van specialisatie op bedrijfsniveau, i.h.b. voor de
bevolkingslandbouw;
(iv) verjonging van de agrarische beroepsbevolking;

21
(v) behoud en groei van de traditionele exportlandbouw: rijst, bacoven, oliepalm
en garnalen;
(vi) sterke groei in een beperkt aantal producten, i.h.b.fruit, groenten, sierteelt,
rundveeteelt, pluimveeteelt, aquacultuur en visserij;
(vii) groei en diversificatie van de toeleverende en verwerkende agro-industrie.
(viii) Beperkte groei van de niet gespecialiseerde bevolkingslandbouw gericht op
zelfvoorziening en de binnenlandse markt.
1.4. AGRARISCHE DOELSTELLINGEN EN BESTAANDE TEKORTKOMINGEN
De nodige vernieuwing van de institutionele vormgeving aan de agrarische sector wordt
enerzijds bepaald door a) de agrarische beleidsdoelstellingen en de beschikbare middelen, en
anderzijds door b) de behoefte aan een nieuwe aanpak van een aantal factoren die een
progressieve agrarische ontwikkeling belemmeren, waaronder versterking en beheersing van de
Productieketen, samenwerking tussen producenten, verjonging van de agrarische
beroepsbevolking en specialisatie.
a) Doelstellingen.
Uitgegaan wordt van de beschikbaarheid voldoende middelen voor het bereiken van de
volgende agrarische doelstellingen:
• Reële groei van het agrarisch BNP van tenminste 5% per jaar, waarbij het aandeel van de
agrarische sector in het BNP en de werkgelegenheid tenminste 10 procent bedraagt;
• Een indirecte bijdrage van de agrarische sector aan industriële ontwikkeling, zowel voor
de toeleverende als de verwerkende industrie;
• Een overschot in de agrarische betalingsbalans, waarbij de waarde van de agrarische
exporten hoger is de dan die van de geïmporteerde agrarische kapitaalgoederen en
vlottende middelen en de voedselimporten tezamen;
• Voedselveiligheid en veiligheid van werkomstandigheden,
• Neutrale of bij voorkeur milieuvriendelijke agrarische technologie;
• Rurale ontwikkeling met een sociaal aanvaardbare verdeling van het agrarisch inkomen,
waarbij bestrijding van rurale armoede centraal staat, en zo mogelijk regionale spreiding
van agrarische activiteit;
• Verbetering van de leefomstandigheden van de rurale bevolking, waarbij een ruraal
voorzieningenniveau kan worden bereikt aan gezondheidszorg, onderwijsvoorzieningen,

22
huisvesting en sanitaire voorzieningen, utiliteitsvoorzieningen, e.d., zodat in voldoende
mate kan worden voorzien in de behoeften van de rurale bevolking.
b) Bestaande tekortkomingen en beperkende factoren (punten 1 t/m 19).
De agrarische sector in Suriname heeft een aantal ernstige beperkingen ten aanzien van haar
groei en ontwikkeling. Deze ongunstige kenmerken kunnen grotendeels worden opgeheven door
acties (zowel investeringen als maatregelen zonder investeringen), waaraan uiteraard een betere
institutionele vormgeving aan de agrarische sector is gekoppeld. Deze ongunstige kenmerken
betreffen onder meer de noodzaak tot actie vanwege de overheid en de particuliere sector.
Vanuit het Ministerie van LVV en overige overheidsinstellingen ( punt 1 t/m punt 8):
1) De noodzaak van versterking van de agrarische planning, studies, en statistieken. De
laatste landbouwtelling dateert van 1981, en deze is bovendien slechts ten dele verwerkt
en gepubliceerd. Een nieuwe en moderne landbouwbedrijventelling, uitmondend in een
bedrijvenregister, is dringend gewenst, evenals een aantal surveys per aspect, product,
en/of gebied, en aantrekking van meer deskundige werkers door een alternatief
beloningssysteem.;
2) De noodzaak van concentratie van de overheidsmiddelen op een aantal hoofdproducten
met een toegevoegde waarde per investeringseenheid, ontwikkelingsperspectief, en
concurrentievermogen, i.h.b. exportproducten ( thans rijst, bacoven, oliepalm, garnalen,
groenten, cashew, bloemen en sierplanten) en de grondstoffen toeleverende producten
voor de nationale verwerkingsindustrie (thans melk, vlees, vis, fruit).
3) De noodzaak van milieuvriendelijke agrarische productie, voedselveiligheid,
fytosanitaire en veterinaire zorg;
4) De noodzaak van privatisering van verlieslatende staatsbedrijven, welke alle
verlieslatend zijn en waarbij sommige geheel inactief zijn met "dood kapitaal" dat
particulier nuttig kan worden aangewend. Een privatiseringsprogramma wordt thans
voorberied voor alle agrarische staatsbedrijven, m.u.v. de oude suikeronderneming
Marienburg alwaar het voormalige suikerrietareaal (ruim 2200 ha) reeds meer dan 25
jaren onbenut ligt;
5) De noodzaak van sanering en heroriëntatie van enkele parastatale instellingen. Hiermee
is nog geen aanvang gemaakt vanwege het minder dringende karakter;
6) Sterke behoefte aan verjonging en ontwikkeling van menselijke hulpbronnen door modern
agrarisch lager en middelbaar onderwijs, voorlichting, training en oriëntatie, in het
bijzonder voor de niet traditionele producten en voor de bevordering van moderne
landbouw het binnenland;
7) Een aantal belangrijke overheidsacties (rehabilitatie infrastructuur, waterschappen,
privatisering staatsbedrijven, onderzoek, aantrekking directe buitenlandse investeringen)
zijn reeds gericht op bevordering van de thans zwakke traditionele exportlandbouw,
voornamelijk gericht op behoud (rijst, bacoven, zeegarnalen) door benutting van de
beschikbare Productiecapaciteit en op sterke groei door nieuwe investeringen (oliepalm).
Deze acties zullen evenwel goede resultaten bieden indien de overige beperkingen

23
eveneens worden opgeheven, terwijl het vraagstuk van bestuurlijke decentralisatie en
zonering eveneens van belang is;
8) Het verlies van EU marktpreferenties (rijst, bacoven), het ontbreken van fondsen voor
vervangingsinvesteringen (vanwege het desastreuze wisselkoersbeleid in de periode
1985-1998), de dominantie van staatsbedrijven, en de lage areaalproductiviteit moeten
worden opgevangen. Daarbij zijn van groot belang (i) privatisering, (ii) verhoging van de
productiviteit (t.a.v. areaal, arbeid, en kapitaal), (iii) verhoging van de toegevoegde
waarde door innovatieve productontwikkeling, en (iv) marktontwikkeling. Het
overheidsbeleid zal de private sector hiertoe moeten ondersteunen middels onderzoek,
training, kredietverlening, belasting incentieven, e.d.;
Vanuit samenwerking van het Ministerie van LVV, overige instellingen en i.h.b. vanuit de
Particuliere Sector (punten 9 t/m 19):
1) De kleine binnenlandse markt (450,000 inwoners) en - met uitzondering van rijst,
bacoven en oliepalm - de wijde geografische spreiding van vele kleine bedrijven (12,000
andere dan padi-bedrijven met 30,000 ha bouwland), leidt tot nadelen van
kleinschaligheid vanwege het ontbreken van vereiste minimum areaal per product, ter
rechtvaardiging van de kosten van onderzoek, fysieke infrastructuur,
verwerkingsfaciliteiten e.d.. Tevens is moderne technologie met specialisatie, efficiënte
kwaliteitsProductie en marketing slechts mogelijk in voltijdse bedrijven met een
minimaal vereiste omvang per bedrijf, waarbij de nadelen van kleinschaligheid op
bedrijfsniveau moeizaam kunnen worden opgevangen door contractteelt en/of
coöperaties.
2) De noodzaak tot opheffing van de onderbenutting van Productiefactoren grond, arbeid
en kapitaal:
a) beschikbare landbouwgrond en irrigatiepotentieel, visgronden e.d.. Dit
geldt zowel voor de kapitaalintensieve rijstbouw en bacoveteelt, als voor
andere agrarische activiteiten in kleine gezinsbedrijven;
b) het arbeidspotentieel in de beschikbare agrarische beroepsbevolking, die
bovendien sterk is vergrijsd;
c) beschikbaar kapitaal anders dan landbouwareaal: D& I en transport
infrastructuur; gebouwen, machines, werktuigen, veestapel e.d. 00
Vanwege de bestaande onderbenutting, kan de modernisering en uitbouw van de agrarische
producties zich voornamelijk voltrekken in de reeds bestaande landbouwgebieden van de
kustvlakte van Suriname. Slechts indien er voor de introductie van nieuwe gewassen ook
nieuwe terreinen nodig zijn (oliepalm, cashew), zal er worden overgegaan tot ontsluiting van
nieuwe arealen, waarschijnlijk in de zuidelijke gebieden.

24
Belastingheffing kan investeringen bevorderen (bijvoorbeeld een lager tarief voor
inkomstenbelasting en omzetbelasting), en is een belangrijk instrument ter stimulering van
Productieve benutting van Productiepotentieel (bijvoorbeeld een hogere heffing voor
grondhuur en water). Evenzo de invoering van de cultuurplicht en intrekking van onbenutte
grondhuur percelen. Bovenal is verruiming van de agrarische kredietverlening, veerbetering
van kredietvoorwaarden, en verlaging van de rentevoet gewenst. De kredietverlening aan
vereist aanpassingen t.a.v.: (i) verbetering van krediettoezicht, (ii) selectieve gerichtheid en
begeleiding, (iii) vergroting van het agrarisch kredietvolume, (iv) verlaging van de rentevoet,
(v) verruiming van looptijd, (vi) aanpassingen t.a.v. de eigen inbreng en zekerheidstelling.
Hietoe wordt bestemming van een deel van de IFONS en FOB middelen, en aantrekking van
additionele speciale fondsen aanbevolen.
Een groot deel van de arealen die werden verstrekt voor de uitoefening van de landbouw en
de veeteelt wordt niet als zodanig gebruikt, doch fungeert als inerte en speculatieve reserve.
Hoewel een groot deel van de grondbezitters ook op het landbouwperceel woont, wordt er
maar weinig gebruik gemaakt van de voor landbouwproductie beschikbare en geschikte
arealen.
Voor zover areaalbenutting plaatsvindt, is dit op betrekkelijk kleine delen van het verkregen
landbouwareaal. Een uitzondering hierop vormen de rijstarealen in Noord-West Suriname,
die met een redelijke mate van intensiteit min of meer volledig worden benut voor de
uitoefening van de gemechaniseerde rijstcultuur.
3) De noodzaak tot verhoging van particuliere investeringen, zowel voor de bestaande
traditionele agrarische exportproducten als voor nieuwe producten, en zowel door directe
grote particuliere investeringen als door kredietverlening aan kleine en middelgrote
ondernemingen.
4) De gewenste vernieuwing van de agrarische institutionele vormgeving zal vooral gericht
moeten zijn op benutting van de mogelijkheden ter ontwikkeling van de categorie
Innovatieve en Niet-traditionele Agrarische (INA) producten, in hoofdzaak voor de
export (groenten, fruit, sierteelt, cashew, organische teelt, aquacultuur, rund- en
pluimveehouderij) en i.h.b. voor de ontwikkeling van middenstand gezinsbedrijven en
middelgrote loonbedrijven. Daarbij zijn verjonging van het bedrijfskader, onderzoek,
voorlichting, training en onderwijs van bijzonder belang, naast adequate infrastructuur,
zonering, kredietverlening, product- en marktontwikkeling en overige incentieven.
5) Naar schatting omvat de agrarische beroepsbevolking circa 18,000 personen op circa
12,000 gezinsbedrijven, waarbij slechts 20 tot 30% voltijdse agrarische werkers betreft.
Bovendien is meer dan de helft van de agrarische beroepsbevolking ouder dan vijftig
jaren. Deeltijdse landbouw door oude bedrijfsleiders, gekoppeld aan een veelheid van
gewassen per gezinsbedrijf op een te klein beplant areaal, leidt tot onvoldoende inzet,

25
geringe modernisering en specialisatie (m.u.v. groenten, fruit en pluimvee), met als
resultaat een zeer inefficiënte bedrijfsvoering en een gering agrarisch inkomen;
6) Onvoldoende agrarisch onderzoek gericht op basis van zakelijke prioriteiten per product,
en met betrokkenheid van de particuliere sector. Reeds is een aanvang gemaakt met de
benutting van de mogelijkheden van internationale samenwerking, waarbij in Suriname
in hoofdzaak toegepast landbouwonderzoek wordt verricht aansluitend op de
onderzoeksresultaten elders (EMBRAPA, LAC, USA);
7) Geringe organisatiegraad en onvoldoende planmatige ondersteuning door de overheid
van de zwakke bestaande particuliere samenwerking, in het bijzonder gericht op het
verkrijgen van economische voordelen (kosten en baten) van schaalvergroting t.b.v. de
inputvoorziening, agrarische infrastructuur (D&I, transport, opslag, verwerking), product-
en marktontwikkeling. Onvoldoende georganiseerde en doelgerichte samenwerking
binnen bedrijfstakken en regio's, zowel tussen de overheid en particulieren als tussen
particulieren onderling;
8) Onvoldoende specialisatie en zonering per product/categorie en ontwikkeling van skills
voor moderne efficiënte agrarische Productie;
9) De volledige benutting van de voor landbouwproductie geschikte arealen blijkt in vele
gebieden beperkt te worden niet alleen door fysieke maar ook door sociale (onverdeelde
boedels; ontwikkelingsniveau bewoners binnenland) en structurele omstandigheden op
het gebied economisch/technologische dienstverlening. Bij de nadere uitwerking van de
conceptie van de institutionele vormgeving aan de agrarische sector wordt in de eerste
plaats rekening gehouden met de omstandigheid dat de te realiseren agrarische producties
overwegend zullen worden voortgebracht, op reeds ten behoeve van de landbouw aan
particulieren (natuurlijke personen en rechtspersonen) uitgegeven landbouwpercelen.
10) Vanwege de huidige distributie van het reeds uitgegeven landbouwareaal, zal er verder
ook rekening gehouden moeten worden, met de omstandigheid dat de diverse agrarische
producties vooralsnog in hoge mate verzorgd zullen worden door part-timers met een
hoofdberoep c.q. hoofdinkomen dat niet uit het eigen landbouwbedrijf wordt verkregen.
Aan dit aspect van de huidige maatschappelijke ordening zal er vooral bij de vaststelling
van de opzet en wijze van functioneren van het apparaat voor economisch/technologische
dienstverlening van de nieuwe institutionele ordening rekening gehouden moeten
worden. Verder valt ook de vergrijzing op van het bestand voltijdse landbouwers, i.c.
werkers die aangemerkt kunnen worden als zelfstandige producenten met voltijdse
betrokken in gezinsbedrijven.
11) Het merendeel van de bedrijven van voltijdse en deeltijdse boeren die betrokken zijn in
de voortbrenging van aardvruchten en peulvruchten blijkt te klein te zijn van omvang, te
simpel van opzet en te bescheiden qua opbrengsten, om zelfstandig te kunnen voorzien in

26
de materiele uitrusting die vereist is voor efficiënte benutting van Productiefactoren ter
verkrijging van kwalitatief hoogwaardige producten.
12) Tenslotte zijn er de afhankelijkheidsbetrekkingen tussen de laatstgenoemde producenten
en instituten die functioneren in de informele sfeer, doch desondanks grote invloed
uitoefenen op de samenstelling, het niveau en de kwaliteit van de diverse producties. Het
betreft hier de opkopers en de tussenhandelaren van landbouwproducten, die met hun
activiteiten rigoureuze controle uitoefenen op de binnenlandse markt voor allerhande
landbouwproducten. Aangezien het streven er op gericht zal zijn te komen tot een
marktgerichte Productiestructuur die bepaald wordt door vraag en aanbod, zullen
opkopers en tussenhandelaren voor wat de binnenlandse markt betreft, niet buiten
beschouwing worden gelaten. Dit niet alleen vanwege de talloze functies die zij in de
organisatie van de Productie vervullen als coördinatoren en toeleveranciers van
benodigde diensten en materiële inputs enerzijds, maar vooral ook vanwege de
belangrijke positie die zij innemen m.b.t. de binnenlandse afzet van de verkregen
producten.
Conclusies t.a.v. bovengenoemde punten:
Aangezien het merendeel van de reeds uitgegeven landbouwpercelen in handen blijkt te zijn van
personen, met weinig of geen directe betrokkenheid in de agrarische productie, zal er van een
nieuwe benadering van de organisatie van de Productie uitgegaan dienen te worden om de
optimale benutting van het reeds uitgegeven areaal mogelijk te maken. Hiertoe zullen
voorzieningen (fiscaal; krediet) getroffen moeten worden voor het bevorderen van intensieve en
efficiënte benutting van schaarse landbouwgrond en voor dienstverlening die de grondbezitter
aantrekkelijke mogelijkheden biedt om met een minimale inbreng van persoonlijke arbeidsinzet
en eigen financieel risico te kunnen komen tot maximale, direct Productieve benutting van het
beschikbare landbouwareaal.
De particuliere instituten die in het leven geroepen zullen worden voor de verbetering van de
sociaal-economische positie van de diverse categorieën van producenten, zullen ook nauw
moeten samenwerken met het Ministerie van Landbouw, Veeteelt en Visserij, en daarbij als
zorgen voor het aanleveren van het basisinformatie materiaal nodig voor de formulering van het
nationaal beleid ten behoeve van de agrarische sector. Het betreft hier dan zaken als
Productiestatistieken, gegevens betreffende de periodieke/ seizoenmatige benutting van
uitgegeven landbouwareaal en verstrekte vergunningen voor benutting van ander natuurlijk
Productiepotentieel, alsook andere informatie die voor de nationale landbouwstatistiek van
betekenis kan worden geacht
In algemene zin gesteld verdient het aanbeveling om de institutionele vormgeving van de Agrosector
na te streven, door het bevorderen van de bedrijfstakgewijze totstandkoming van
instellingen die als volwaardige belangenorganisaties (Productschappen) op verschillende

27
niveaus van maatschappelijke integratie een passende vorm, alsook inhoud, richting en duurzame
continuïteit kunnen verzekeren bij het nastreven van doelstellingen op agrarisch gebied
Voor de meer algemene taken die betrekking hebben op de modernisering van de landbouw
zoals planning, onderzoek en keuringen en controle zullen er nieuwe regelingen getroffen
moeten worden, die de deregulering kunnen bewerkstelligen van vooral overheidsdiensten die
in wezen zijn ingesteld voor de uitoefening van een directe of ondersteunende dan wel
aanvullende Productiefunctie, die strikt zakelijk bezien in feite ook door private instellingen
kunnen worden uitgeoefend onder direct toezicht van de Overheid. Het gaat hier om instellingen
zoals slachthuizen, keuringslaboratoria, instellingen voor commerciële productontwikkeling,
voor binnenlands en internationaal marktonderzoek,
Wat er nodig zal zijn aan onderzoekslaboratoria, keuringsinstituten en instellingen voor meer
bedrijfseconomisch georiënteerd onderzoek zal in de vervolgfase van de uitvoering van de
opdracht uitgewerkt moeten worden. Het één en ander betreffende de technische opzet, de
organisatorische vormgeving, materiele en personele uitrusting en de wijze van financiering van
de activiteiten van deze instellingen, zal in de vervolgfase van de uitvoering van de opdracht in
nauwe samenwerking met de belanghebbenden, i.c. diensten en afdelingen van LVV,
organisaties van belanghebbende producenten vastgesteld moeten worden. Bij de discussie zal er
vooral nadruk gelegd moeten worden op vaststelling van de aard van en de vormgeving van de
betrekkingen die door de instellingen met het Ministerie van LVV onderhouden zullen moeten
worden.
Hierbij wordt in overweging gegeven om de zelfstandige instellingen voor fundamenteel en
toegepast wetenschappelijk onderzoek (SNRI; CELOS; particuliere grootbedrijven) ten behoeve
van de landbouw nauw te doen samenwerken met de Universiteit van Suriname en instellingen in
de regio, terwijl de instituten die toezicht moeten houden op de naleving van diergeneeskundige
en fytosanitaire regelingen voorshands onverkort onderdeel zullen moeten blijven uitmaken van
het Ministerie van LVV..
Daarnaast zijn er ontwikkelingsinstituten en begeleidingsinstituten zoals die t.b.v.
landbouwonderwijs en landbouwvoorlichting, die in hoofdzaak doch niet uitsluitend
overheidstaken zullen zijn. Er zal een regeling getroffen moeten worden die de Overheid de
gelegenheid biedt om deze taken deels te kunnen uitbesteden aan de nieuwe instellingen die in
het kader van de modernisering en uitbouw van de institutionele orde van de agro-sector in het
leven zullen worden geroepen. De arrangementen die daarvoor gemaakt moeten worden zullen
bij de toelichting op de taakstellingen van deze instituten nader aan de orde worden gest

2. KENMERKEN EN PROBLEMATIEK VAN DE INSTITUTIONELE ORDENING
2.1. OVERHEIDSINSTELLINGEN, PUBLIEKRECHTELIJKE LICHAMEN, EN PRIVATE
INSTELLINGEN.
Overheidsinstellingen verlenen niet commerciële diensten, terwijl de publiekrechtelijke
overheidsorganen daarnaast ook semi-commerciële diensten bieden aan de gemeenschap
i.h.b.de agrarische producenten en consumenten. Zij zorgen verder voor onderzoek,
bescherming van het natuurlijk milieu en natuurlijke hulpbronnen, de gezondheidszorg, het
toezicht en de controle op ziekten en plagen van landbouw-gewassen en vee. De
taakuitoefening vindt plaats uitgaande van planmatige actie op wettelijke grondslag, ten
behoeve van de algemene agrarische en rurale ontwikkeling voor duurzame welvaart en
welzijn.
De overheidsinstellingen betreffen:
• de Centrale Overheid: in het bijzonder de uitvoerende macht (Min LVV);
28
• de Districts Overheden in 10 districten, die gedelegeerde beheerstaken en
bevoegdheden kunnen hebben, vanwege de centrale overheid voor wat betreft het
beheer van multi sectorale secundaire infrastructuur, zoals drainage, markten,
opslagfaciliteiten, secundaire wegen;
• de Parastatale agrarische instellingen (12): CELOS; STIPRIS; SNRI; MCP; SEL;
SLOC; LAK; SAKN; SAOC; STINAPA; STIVI; CEVIHAS die vanwege de centrale
overheid worden beheerd en een viertal publiekrechtelijke organen voorgesteld in dit
rapport;
• de te privatiseren commercieel gerichte agrarische Staatsbedrijven (17): waarbij
a) het beleidsvoornemen tot privatisering dan wel opheffing bestaat voor 10 bedrijven:
SURLAND, SML Wageningen; Alliance, Bernhardpolder, Baboenhol, Phedra,
Patamacca, Tropica, Landbouwbank, en Surexco, waarvan 4 inactief zijn, terwijl b)
in 4 bedrijven geen productie plaatsvindt: Victoria, S.O.Marienburg, STICOS, Sarah
Leasowes; en tevens c) de overige 3 bedrijven vooralsnog voortgaan als staatsbedrijf:
SAIL; SUGAM; Melkcentrale. Er zijn in totaal 8 staatsbedrijven inactief, 4 marginaal
(in cursief). Slechts 5 staatsbedrijven zijn operationeel met perspectief ter voortzetting:
Surland, Bernhardpolder, SAIL, Landbouwbank, en Melkcentrale. De staatsbedrijven
kenmerken zich als noodlijdend, waardoor de noodzaak zich voordoet van sluiting en
privatisering.
Publiekrechtelijke organen betreffen instituten die als zelfstandige instellingen bij wet
omschreven specifieke funkties dienen te vervullen, ter behartiging van specifieke belangen.

29
Het beheer over de instituten wordt gevoerd door de particuliere belanghebbenden, terwijl de
belanghebbenden ook verplicht zijn om bij te dragen in de dekking van de kosten voor
instandhouding en funktionering van het instituut. Hoewel een aantal particuliere agrarische
organisaties die door de overheid worden erkend ten dele de functies van productschap
vervullen, is de vorm “productschap” officieel nog niet in werking.Een wettelijke grondslag
voor het instellen van PBO’s ontbreekt immers. Deze zal dus zo snel mogelijk gerealiseerd
moeten worden.
Private instellingen streven naar maximalisatie en duurzaamheid van het agrarisch inkomen
d.m.v. efficiënte, commercieel georienteerde agrarische Productie, onder omstandigheden van
immer voortdurende binnenlandse en buitenlandse concurrentie.
De private instellingen betreffen:
2) commerciële agrarische private instellingen met een niet-publiekrechtelijk
karakter: stichting, vereniging, landbouwersorganisaties, coöperaties, NGO’s;
3) agrarische gezinsbedrijven e.a., de zogenaamde “bevolkingslandbouw”, waarvan er
circa 20.200 bedrijven werden geregistreerd door de landbouwtelling 1981 en waarvan
er anno 2004 naar schatting circa 12.000 eenheden als onderneming actief zijn.
Hiertoe behoren circa 5.000 bedrijven die gespecialiseerd zijn in de rijstteelt en in een
breder verband zijn georganiseerd (RIS; waterschap);
4) middengrote en grotere agrarische loonbedrijven,uitsluitend in veldproductie of
geïntegreerd met verwerking en handel;
5) industriële bedrijven gericht op de opkoop en verwerking van binnenlandse
voedselgrondstoffen (rijst; fruit; melk; vlees; garnalen; vis), al of niet in rurale
gebieden;
6) toeleverende industriële bedrijven: vee/visvoeder; plantmateriaal; technische
hulpmiddelen en organische mest;
7) handelsbedrijven gericht op de opkoop van agrarische producten (padie; groenten;
fruit, vee);
8) toeleverende handelsbedrijven gericht op de verkoop van agrarische vlottende
inputs, machines en werktuigen;
9) Overige dienstverlening: veeartsenijkundig; adviesbureaux, administratieve
dienstverlening;
10) Geïntegreerde grootschalige particuliere kernbedrijven die via cogrower en
outgrower systemen, een deel of alle functies vermeld onder 3 t/m 8 vervullen, in
samenwerking met satelietbedrijven (gezinsbedrijven, middengrote bedrijven
gespecialiseerd in een deel van de bedrijfskolom.
2.2. DE KWALITEIT VAN DE DIENSTVERLENING

De kwaliteit van de dienstverlening zal v.w.b. effectiviteit en efficiëntie toenemen door een
grotere mate van beschikbare deskundigheid en fysieke faciliteiten , onder meer vanwege:
• terugtreding, decentralisatie en afslanking van de centrale overheid
• overname van beheerstaken door de private sector;
• specialisatie per product(groep) en per regio (inclusief zonering);
• intensievere betrokkenheid van belanghebbenden.
• Intensievere en goed gestructureerde dialoog tussen de belanghebbenden en de
overheid.
30
2.3. DE ORGANISATIE VAN HET OVERHEIDSAPPARAAT.
Centraal in discussies over de oplossingsaanpak staat de vraag welke nieuwe rol en taken de
overheid moet vervullen voor het bevorderen van de gewenste agrarische groei en rurale
ontwikkeling. De noodzaak van reorganisatie van het Ministerie van LVV, de privatisering
van staatsbedrijven, herstructurering van parastatale instellingen en de actieve participatie van
particuliere agrarische organisaties per product(groep) of per regio (zone) zijn voor de hand
liggende acties die ten dele reeds in voorbereiding zijn.
Deze acties moeten evenwel passen in een ruim kader van agrarische groei en ontwikkeling,
waarbij institutionele versterking van de agrarische sector een belangrijk deel van de aanpak
vormt. In diverse rapporten en verslagen terzake het te voeren ontwikkelingsbeleid is naar
voren gebracht dat er in algemene zin gestreefd zal moeten worden naar afbouw van de
betrokkenheid van de Surinaamse overheid in direct productieve activiteiten, alsmede van het
dagelijks beheer van een deel van de agrarische infrastructuur (D&I, rurale wegen, koeling,
opslag en marktfaciliteiten).
Dit vereist dat er bij het nagaan van opties voor de organisatie van het Ministerie van LVV
uitgegaan zal moeten worden van een model dat voorziet in effectieve een efficiënte
dienstverlening aan de agrarische sector. Daarbij zijn aanknopingspunten van belang, voor
nauwe samenwerking tussen het Ministerie en de private belangenorganisaties die in de naaste
toekomst de verantwoordelijkheden op zich zullen kunnen nemen voor een belangrijk deel
van dienstverlening, bijvoorbeeld per subsector, productgroep, per aspect, en/of per
geografische eenheid (waterschappen, marktfaciliteiten).
Tegen de achtergrond van het vorengestelde wordt hierbij in grote lijnen de opzet van de
institutionele ordening van de agrarische sector aangegeven, waarvan de realisering
nagestreefd zal moeten worden, teneinde te komen tot een doelmatig functionerend apparaat
van instellingen en structuren voor begeleiding en dienstverlening.
Zoals eerder aangehaald zal de overheid zich moeten beperken tot slechts de taken die niet
door de private sector kunnen of mogen (conflict of interest) worden vervuld, terwijl de
centrale overheid zoveel als mogelijk taken zal delegeren naar districtsoverheden of
gespecialiseerde parastatale instellingen. De overheid (centrale overheid, districtsoverheid,

31
parastatalen) moet slechts taken op zich nemen voorzover de private sector faalt of in ernstige
mate zou kunnen falen in de uitvoering van de taak.
Een structureel en functioneel afgeslankt Ministerie van Landbouw, Veeteelt en Visserij, zal
daarbij een bijzondere bijdrage kunnen leveren door formulering, begeleiding en toezicht op
de uitvoering van het toekomstig beleid. Aanbevolen wordt dat een aantal taken van de
centrale overheid en van parastatale instellingen worden overgedragen aan publiekrechtelijke
lichamen en aan private bedrijven (privatisering), terwijl zoveel mogelijk beheerstaken op
districtsniveau door de plaatselijke overheid moeten worden vervuld.Het een en ander is
concreet aangegeven in Tabel 4.

32
Tabel 4: Aanpassingen door vernieuwde taakstelling en re-organisatie.
Centrale overheid Parastatale
instellingen Staatsbedrijven
Centrale overheid Afslanking
Afslanking Opheffing en
Afname personele -LandbouwProefstation LP - LAK en - SEL privatisering
uitgaven.
- markten e.d.
- MCP
Toename subsidies - specifieke infrastructuur - SAKN
districtsoverheden, - slachthuizen
-STICOS
afhankelijk van + inspraak CELOS -SAOC
fiscale decentralisatie -STINAPA
-SLOC
-CEVIHAS
-STIVI
Districtsoverheid + markten
+ LAK en + SEL
Toename door + slachthuizen
+ MCP
delegatie van taken + specifieke infrastructuur + SAKN
en bevoegdheden. + STINAPA
+ STICOS
+ SAOC
+ SLOC
Parastatale
instellingen
+ LP naar CELOS
Private sector
+ CEVIHAS +geprivatiseerde
Toename door + markten, koelfaciliteiten +STIVI
staatsbedrijven
privatisering en e.d.
+ inspraak
versterking private + specifieke infrastructuur CELOS
organisaties per per
product(groep) en per
regio
poldergebied
2.4. ECONOMISCHE, TECHNOLOGISCHE EN FINANCIERINGSASPECTEN VAN
KLIENSCAHLIGHEID
De kleine tot middengrote agrarische bedrijven hebben nadelen van kleinschaligheid, vooral
ten aanzien van:
• economische aspecten zoals de voorziening van essentiële inputs, verwerking, opslag,
transport, marktontwikkeling en afzet van producten;
• technologie: i.h.b. infrastructurele voorzieningen (drainage, irrigatie, wegen),
agrarisch onderzoek, specialistische kennis en speciale inputs, productontwikkeling;
• financiering van de productie: beschikbaarheid van investeringskapitaal en
werkkapitaal tegen gunstige voorwaarden (rentevoet; looptijd, zekerheidstelling).
De nadelen van kleinschaligheid kunnen worden opgevangen door samenwerkingsverbanden
met grote bedrijven (outgrowers), door onderlinge samenwerking (bundeling) van
producenten en door overheidssteun in onderzoek, training, voorlichting, studies en

marktinformatie, krediet-bemiddeling alsook door speciale fiscale regelingen. In de
aanloopfase van de ontwikkeling van de innovatieve, gemoderniseerde landbouw en ter
ondersteuning van bepaalde achtergestelde groepen, zou de overheid tijdelijk ook zeer
bijzondere ondersteunende faciliteiten kunnen scheppen (binnenland; jongeren, vrouwen).
De uitvoering hiervan kan bij voorkeur door particuliere organisaties (per product, per
district) of door de lokale overheid plaatsvinden.
2.5. SAMENVATTING VAN DE PROBLEMATIEK
De in dit rapport voorgestelde institutionele vernieuwing is sterk gekoppeld aan:
33
• sterke duurzame reële agrarische groei van tenminste 4% per jaar;
• gedragen door private bedrijven: binnenlandse, buitenlandse en gemengde;
• in hoofdzaak gericht op exportmarkten;
• ontwikkeling van zowel de traditionele exportlandbouw als de innovatieve en niet
traditionele exportlandbouw;
• diversificatie naar productassortiment en product(groep) specialisatie op
bedrijfsniveau, i.h.b. voor kleine en middengrote ondernemingen;
• de privatisering van staatsbedrijven, wel of niet actief in agrarische productie;
• een aantal maatregelen ter verbetering van infrastructurele voorzieningen, agrarische
kredietverlening, ondersteunenden diensten (onderzoek, sanitaire zorg, training,
voorlichting) waarbij de centrale overheid faciliterend optreedt en de uitvoering en het
dagelijks beheer hiervan overlaat aan lokale overheden, parastatale bedrijven,
publiekrechtelijke lichamen waarover producenten het beheer voeren en uiteraard de
producenten zelf.
• afslanking en kwalitatieve versterking van de centrale overheid (Ministerie van LVV);
• decentralisatie van budgetallocaties voor district specifieke investeringen in
infrastructuur en overdracht van het beheer van deze voorzieningen aan lokale
overheden per district;
• herstructurering van een aantal parastatalen (CELOS; CEVIHAS; STIVI) en
overdracht van het beheer van district specifieke parastatalen aan de lokale overheid;
• selectieve bevordering en ondersteuning van publiekrechtelijke lichamen die onder het
beheer van particuliere organisaties vallen (waterschappen; Productschappen)
• selectieve bevordering en ondersteuning van overige particuliere organisaties en
landbouwersbedrijven.
Planning en uitvoering van het beleid.
De planning en verzameling van data, alsmede de concept beleidsformulering vindt plaats in
overleg tussen de overheid (centrale, districten, en parastataal) en de particuliere
belanghebbenden, bij voorkeur per product(groep) en per subsector.
Het beleid wordt finaal door de centrale overheid vastgesteld.
De beleidsuitvoering vindt plaats zoals aangegeven in de schema’s:
• bij de centrale overheid v.w.b. coördinatie, financiering, en de verlening van enkele
diensten zoals training, voorlichting, sanitaire zorg, milieuzorg, en consumentenzorg;
• bij de districtsoverheden v.w.b. infrastructurele voorzieningen binnen een bepaald

district;
• bij publiekrechtelijke lichamenvoor infrastructuurvoor een bepaald gebied
(waterschap, heemraad) en in productschappen v.w.b. de gehele agro-keten;
• bij particuliere bedrijven en hun organisaties.
34

35
OVERZICHT VAN DE COMPONENTEN VAN DE NIET COMMERCIELE DIENSTVERLENING DOOR DE OVERHEID AAN
DE AGRARISCHE SECTOR EN VAN COMMERCIELE PRODUCTIE EN DIENSTVERLENING.
Tabel 5: Algemene verdeling van taken van de overheid en de private sector.
Bevoegde
autoriteit:
Component:
Niet
commerciële
publieke
diensten
Aanleg,
onderhoud,
beheer
publieke
infrastructuur
Semicommerciele
voorzieningen
Commerciële
diensten
Agrarische
Productie en
agro-industrie
Centrale
Overheid
i.c. MinLVV
Sanitaire zorg
Milieuzorg
planning e.d.
training
voorlichting
subsidiebeleid
heffingen
Financiering van
infrastructuur
Subsidiering
Ondersteuning
Productschap
Districtsoverheid en
parastatale
instellingen
Districtsbestuur:
Milieuzorg
gronduitgifte
Parastataal:
Landbouwonderzoek
Districtsbestuur:
Markten
Aanleg, groot
onderhoud en beheer
van D&I + transport
infrastructuur
Particuliere organisaties
& publiekrechtelijke
lichamen
Waterschapsbeheer van
D&I infrastructuur
Overige particuliere
organisaties tbv beheer
overige publieke
infrastructuur
Productschappen
Ontwikkelingsstichtingen
Opkopers, toeleverende
handel, banken,
transport
Landbouwbedrijven
Toeleverende en
verwerkende industrie

36
Schematisch overzicht van de functies van publieke dienstverlening aan landbouwbedrijven, relaties
binnen de productiekolom, waarbij zelfstandige ondernemingen, publiekrechtelijke en privaatrechtelijke
organisaties, kunnen deelnemen aan goederenstromen en commerciële dienstverlening.
Districts-overheid:
Aanleg en Beheer van meervoudig
sectorale secundaire infrastructuur:
markten, koelopslag, wegen, lozingen.
TOELEVERENDE
AGRO - INDUSTRIE
VERWERKENDE
AGRO -INDUSTRIE
MINISTERIE VAN LVV
LANDBOUW-
BEDRIJVEN
LANDBOUWERS-
ORGANISATIES
Parastatale instellingen:
Onderzoek: CELOS, SNRI
Zaadvoorziening:SNRI
Cultuurtechnische dienst (nieuw)
Keuringsdienst (nieuw)
Innovatiecentrum (nieuw)
Programmadienst (nieuw)
Ontwikkelingsstichting (nieuw)
TOELEVERENDE
HANDEL & OVERIGE
COMMERCIELE
DIENSTVERLENING
OPKOPERS,
EXPORTEURS EN
OVERIGE
LANDBOUW-
PRODUCTEN-
HANDEL
De met blauwe cirkels omgeven particuliere organisaties zijn wettelijk verplichte deelnemers in
de publiekrechtelijke bedrijfsorganisaties aangeduid als “productschap” voor de gehele
betreffende agro-keten. De particuliere organisaties kunnen echter ook vrijwillige deelnemers
zijn aan privaatrechtelijke samenwerkingsverbanden met soortgelijke doelen als een
productschap. Particulieren kunnen ook samenwerken t.b.v. zeer beperkte doelen (bijvoorbeeld
voor gezamenlijke import van inputs, voor gezamenlijk transport/export) en eventueel met een
beperkt en selectief aantal deelnemers (co-growers, outgrowers).
Bij de grote geïntegreerde ondernemingen (rijst, oliepalm) zijn de functies uiteraard
samengetrokken.
De in rechthoeken aangeduide overheidsdiensten worden ten dele uitsluitend aan
landbouwbedrijven verleend, i.h.b. betreffende beheer van publieke agrarische infrastructuur
door waterschappen en heemraden, cultuurtechnische begeleiding e.d.

3. DE PUBLIEKE SECTOR: HET MINISTERIE VAN LVV.
INRICHTING EN OMSCHRIJVING VAN TAKEN, VERANTWOORDELIJKHEDEN EN
BEVOEGDHEDEN PER INSTELLING, OP TE NEMEN BINNEN DE STRUKTUUR VAN HET
MINISTERIE VAN LVV.
3.1. ALGEMENE INDELING VAN TAKEN EN VERANTWOORDELIJKHEDEN
37
Aanbevolen wordt om voor de herinrichting en modernisering van het Ministerie van
Landbouw Veeteelt en Visserij uit te gaan van een indeling die gebaseerd is op de functies die
door het Ministerie vervuld zullen moeten worden, om te kunnen komen tot optimale
condities voor het functioneren van parastatale instellingen en de productieactiviteiten die
door de private sector worden geëntameerd. Het Ministerie van LVV zal dus niet direct
betrokken zijn in commerciële productie of in de exploitatie van instellingen die middels
directe betrokkenheid in de productie bijdragen aan de voortbrenging van commerciële
goederen en diensten voor de markt.
De ontwikkelingsfuncties vormen van elke Afdeling een integraal deel van de taakstelling.
In de hierna te bespreken ideale struktuur wordt er uitgegaan van vijf onder-direktoraten die
belast zullen zijn met de vervulling van de primaire funkties van LVV, te weten:
Beleidsvoorbereiding en Ontwikkelingsplanning = Onder Directoraat Planning en
Evaluatie: ODPE
Beheer van Productiefaciliteiten = Onder-Directoraat Agro-Beheer; ODAB
Economisch/technologische en financiële begeleiding van producenten = OD Technische
Begeleiding: ODTB
Ontwikkeling van de menselijke hulpbron = O.D. Human Resources voor de agro-sektor:
ODHR
Coordinatie van de Regionale Productiebegeleiding, Ontwikkeling en Dienstverlening =
OD Regionale Dienstverlening = ODRD
Bij de vaststelling van de formatie is gestreefd naar betrekkingen die kunnen bijdragen tot
optimalisering van de benutting van benodigde en beschikbare expertise. De experts
zullen hierdoor vaak in dubbele of meervoudige functies moeten opereren,m.a.w. in de
hoedanigheid van medewerker van verschillende afdelingen, die tegelijkertijd betrokken
kunnen zijn in de voorbereiding en uitvoering van meerdere soorten van aktiviteiten van
het Ministerie van LVV.
Binnen elk van deze Onderdirektoraten zijn er Afdelingen. Dat zijn vaktechnisch
gespecialiseerde eenheden, waarvan de taak een duidelijke operationalisering

vertegenwoordigt van een specifiek deelaspekt van de algemene doelstelling van het
Ministerie van LVV, ter zake de organisatie van de Productie in de agro-sektor.
3.2.. HET ONDER-DIRECTORAAT PLANNING EN EVALUATIE
3.2.1. ALGEMENE TAAKVERDELING
38
Het Onder-Directoraat voor Planning en Evaluatie zal uit vier afdelingen bestaan, met de
Afdeling Planning en Evaluatie als kernorgaan, voor wat betreft de vaststelling van de
wijze van inrichting en afstemming op elkaar van de werkzaamheden van de andere
afdelingen.
De Afdeling Planning en Evaluatie zal bemand zij door een viertal ervaren wetenschappers
op het gebied van meerdimensionale planning, waartoe behalve een landbouwkundige en
een macro-econoom ook een ervaren civil-technicus en een ervaren cultuur-technicus
zullen moeten behoren. De taak van de Afdeling Planning en Evaluatie is om uitgaande
van het aangegeven te voeren beleid, de referenties vast te stellen die door alle andere
Onder-Direktoraten en afdelingen van het Ministerie in acht genomen zullen moeten
worden, bij de voorbereiding en uitvoering van de aktiviteiten die betrekking hebben op de
verdere uitbouw en modernisering van de Productie in de agrarische sektor. De daartoe
strekkende referenties zullen telkenjare in de vorm van een Algemene Instruktie door de
Afdeling Planning en Evaluatie aan de andere instellingen van het Ministerie aangeboden
en toegelicht moeten worden.
De formulering van projekten en programma's voor het nastreven van specifieke doelen
behoort ook tot de taken van de Afdeling Planning en Evaluatie. De voorbereiding van
deze projekten en programmas geschiedt in nauwe samenwerking met de Contact en
Studiedienst van het ODPO.
3.2.2.CONTACT EN STUDIEDIENST
De Afdeling Contact en Studiedienst van het ODPO zal bemand moeten zijn door een
basis-team bestaande uit wetenschappelijke medewerkers van de volgende disciplines:
Landbouwkundige;
Bedrijfskunde;
Bedrijfs-economie;
Agro-sociologie.
Het team van deskundigen dient de ten behoeve van de beleidsvoorbereiding te entameren
studies voor te bereiden en in overleg met het Hoofd van de Afdeling na te gaan, op welke
wijze er in de menskracht voor de uitvoering van de studies voorzien zal kunnen worden,
hoe het basis-materiaal verkregen zal kunnen worden voor de uitvoering van de studies en
hoe er aan middelen gekomen zal worden om in de studiekosten te kunnen voorzien.

39
De verwerking van het basis-materiaal en de verzorging van de nodige analyses zullen
zoveel mogelijk als interne aangelegenheden van de Afdeling uitgevoerd moeten worden.
Daartoe zal de Afdeling uitgerust moeten zijn met de benodigde apparatuur voor
electronische data- verwerking en informatie opslag en distributie.
Het verdient aanbeveling om de Contact-en Studiedienst in de gelegenheid te stellen, om
voor de uitvoering van haar werkzaamheden nauw contact te kunnen onderhouden met
regionale en internationale onderszoeks-instellingen, studiediensten en universiteiten.
De Afdeling zal hiervoor zoveel als mogelijk moeten kunnen uitgaan van vaste contacten
met o.m. IICA, UNDP, UNIDO en de FAO, alsook met de Universiteit van Suriname.
3.2.3. AFDELING LANDBOUWSTATISTIEK
De Afdeling Landbouw Statistiek verzamelt op systematische wijze alle data die in verband
staan met activiteiten die betrekking hebben op de voortbrenging, verwerking, verhandeling
en export van agrarische producten en goederen en diensten ten behoeve van de agrarische
Productie. Bovendien zal deze afdelingook de ontwikkelingen cijfermatig dienen bij te
houden en deze bevindingen daarvan regelmatigte compileren volgens een vooraf vastgesteld
en vastgelegd compilatie-systeem.
De Afdeling Landbouwstatistiek zal geleid moeten worden door een statisticus van
academisch niveau, bijgestaan door het benodigd HBO en MBO personeel. In elk ressort zal
de Afdeling Landbouwstatistiek vertegenwoordigd zijn door een assistent van MBO-niveau,
die onder rechtstreeks toezicht van de ressortleider, verantwoordelijk zal zijn voor de
coördinatie van de uitvoering van de periodieke areaals-opnamen en veetellingen. Er zullen
jaarlijks tenminste twee areaals-opnamen uitgevoerd moeten worden en tenminste ϑϑn
veetelling. Voor elk ressort zal een apart opname programma opgesteld moeten worden.
De overige benodigde data voor het vaststellen van de landbouw-statistieken zullen door de
Afdeling Landbouwstatistiek zelf middels rechtstreeks contact bij de betrokken instellingen
worden opgehaald. Het gaat hier om zaken zoals gegevens van de openbare slachthuizen,
engros-en detailhandelsprijzen van landbouwproducten op de diverse dag en weekmarkten,
aanvoer van groenten, fruit, vis etc.
Via de in te stellen Productschappen zullen er verder ook nog de nodige data binnengehaald
kunnen worden. De Afdeling Statistiek behoort deze data te verwerken en zal jaarlijks een
algemeen overzicht moeten geven van de ontwikkeling en de samenstelling van de agrarische
productie, de geografische spreiding daarvan, de bodembenutting in de diverse gebieden,
alsook cijfermatige overzichten van de resultaten van agro-processing, export e.d.
3.2.4. BELEIDSDOCUMENTATIE

40
De Afdeling Beleidsdocumentatie omvat zowel het Archief als de Algemene Bibliotheek van
het Ministerie van LVV en zal dienen als referentiebron voor de andere afdelingen van het
ODPO.
De Afdeling Beleidsdocumentatie dient te allen tijde te kunnen voorzien in de behoefte aan
informatie van reeds door de beleidsmakers genomen besluiten en andere referenties die
nodig zijn om het beleid in activiteiten te kunnen omzetten. De Afdeling zal zo ingericht
moeten worden dat de werkers van de andere afdelingen niet steeds zelf moeten komen
zoeken naar materiaal, maar dat zij slechts behoeven op te geven wat er nodig is.
De Afdeling Beleidsdocumentatie dient er dan voor te zorgen dat het gevraagde materiaal
tijdig aan de aanvrager ter beschikking kan worden gesteld.
Deze Afdeling zal ook de zorg op zich moeten nemen voor de Website van het Ministerie van
LVV. Via deze website zal er toegang verkregen moeten kunnen worden naar alle openbare
beleidsdocumenten. De Afdeling Beleidsdocumenatie zal daartoe geheel en al uitgerust
moeten zijn zowel voor wat betreft de bemensing als de materiele uitrusting.
3.3. HET ONDER-DIRECTORAAT AGRO-BEHEER
3.3.1. ALGEMENE TAAKOMSCHRIJVING
Het Onder-Directoraat Agro-beheer zal worden belast met het beheer van alle faciliteiten voor
agrarische productie. Het betreft hier zaken als gemalen en sluizen voor de waterbeheersing,
irrigatie en drainage, steigers en walfaciliteiten voor de visserij, abattoirs, kwekerijen,
opslagplaatsen, koelhuizen en openbare verwerkings-faciliteiten voor agrarische producten.
Het Onder-Directoraat is niet belast met de exploitatie van deze faciliteiten. Dat wordt
opgedragen aan de belanghebbenden in georganiseerd verband, bij voorkeur in de vorm van
een zakelijk ingestelde rechtspersoon of een bij wet zedelijk verklaarde vereniging.
De faciliteiten blijven evenwel het eigendom van de Staat. Rekening houdend met de
bedrijfstak waarop de faciliteiten betrekking hebben, worden er binnen het
Onder-Directoraat Agro-Beheer vier Afdelingen onderscheiden, die elk belast zijn met het
toezicht op de correcte naleving van de overeenkomsten voor de exploitatie van de faciliteiten
waarvoor zij de verantwoordelijkheid dragen.
Voor een meer op de Productie afgestemde verdeling wordt in de eerste plaats onderscheid
gemaakt tussen de faciliteiten voor de belangrijkste agrarische producties, te weten,:
- Rijst,
- Veehouderij in alle vormen,
- Bevolkingsvisserij,
De vierde Afdeling omvat de voorzieningen voor alle andere Producties en wordt hier de
Afdeling voor Erfcultures, Fruitteelt en Tuinbouw genoemd.- AEFT
Deze Afdelingen assisteren de belangen-organisaties bij het opstellen van exploitatieplannen,
het beheer van de bedrijfs-aktiviteiten en de bedrijfs-administratie. Verder zal het Onder-
Directoraat Agro-Beheer exclusief belast moeten worden met het verlenen en verstrekken van
vergunningen c.q. het verlengen van vergunningen voor visvangst, irrigatie-water gebruik etc.

41
De controle op de benutting van de faciliteiten wordt uitgeoefend door de voornoemde
Afdelingen van het Onder-Direktoraar Agro-Beheer. Alle faciliteiten die betrekking hebben
op de rijstcultuur zullen voor de exploitatie in handen worden gesteld van het Productschap
voor de Rijstcultuur. Voor wat de faciliteiten voor de Rijstcultuur betreft zullen drainage en
irrigatie faciliteiten in een waterschaps-regeling worden verwerkt, die in het kader van de
exploitatie van de Waterschappen zullen moeten worden nageleefd. Andere faciliteiten, zoals
de faciliteiten voor Onderzoek en zaadproductie zullen middels langjarige overeenkomsten
aan het Productschap voor de Rijstcultuur ter beschikking gesteld kunnen worden.
Voor wat betreft de faciliteiten voor de Veehouderij zullen er regelingen getroffen moeten
worden met de belanghebbende veehouders-organisaties voor de overname van de exploitatie
van o.m. de Abattoirs, de Melkcentrale van Paramaribo en de K.I. Dienst.
De diverse walfaciliteiten voor dienstbetoon aan particuliere – hier te noemen
“visserijstations” met bijbehorende steigers, koelhuizen en eventuele ijsfabrieken, zullen ook
per visserdorp (Nw.Nickerie, Boskamp, Nw.Amsterdam, Albina)aan de belangehebbenden in
georganiseerd verband in exploitatie gegeven moeten worden. De exploitatie van de visserijstations
zal dan steeds plaats vinden onder toezicht van de het Onder-Directoraat Agro-
Beheer. De positie van de CEVIHAS –faciliteiten te Paramaribo zal vanuit de doelstellingen
en uitgangspunten voor funktionering van het productschap voor de bevolkingsvisserij
vastgesteld moeten worden.
De exploitatie van de z.g. "zaadunits" en "plantenkwekerijen" zullen door de Afdeling belast
met het beheer over de faciliteiten voor erfcultures, fruitteelt en tuinbouw op exact
vastgelegde voorwaarden aan belangen-organisaties of aan private ondernemers uitbesteed
kunnen worden.
3.4. HET ONDER-DIRECTORAAT VOOR ECONOMISCH/TECHNOLOGISCHE BEGELEIDING
3.4.1. AFDELING BIO-TECHNOLOGISCHE BEGELEIDING
De taken op het gebied van gewasbescherming, deuglijkheids- en kwaliteitskeuringen die
thans vervuld worden door het Landbouwproefstation zullen integraal worden ondergebracht
in de nieuw in te stellen Afdeling voor Bio-technische Begeleiding van de agrarische
productie. Onder deze Afdeling voor Bio-technische Begeleiding komen de volgende
keuringsdiensten en voorzieningen te ressorteren:
- het bestrijdingsmiddelen bureau annex chemisch laboratorium;
- gewasbeschermings-afdelingen;(bacteriologie,entomologie, mycologie en nematologie)
- quarantaine van planten en levende dieren;
De thans bij het Landbouwproefstation aanwezige gewas-afdelingen zullen overgedragen
moeten worden aan het CELOS, voor de voortzetting van zaken als bemestings-onderzoek,
veredelingsonderzoek, selectie van resistente varieteiten etc.

42
De aktiviteiten van z.g. Zaadunit@ voor de aanmaak van groente en peulvruchtenzaden, zullen
buiten de formele struktuur van het Ministerie voortgezet moeten kunnen worden.
In eerste aanleg wordt in overweging gegeven om de verzorging van deze aktiviteiten op te
dragen aan een speciaal daarvoor in het leven te roepen Stichting die op aanwijzing en onder
toezicht van de Afdeling Erfcultures, Fruitteelt en Tuinbouw van het Onder-Directoraat Agro-
Beheer het ϑϑn en ander op commerciele wijze zou kunnen verzorgen, met Overheidssteun in
de vorm van een vaste jaarlijkse subsidie.
Deze Stichting zal mogelijk ook de exploitatie kunnen verzorgen, van de kwekerijen die
belast zijn met de aanmaak van plantmateriaal voor bloemen sierplanten, palmen en
vruchtbomen. Voor zover tijd beschikbaar zullen de wetenschappers betrokken in de
gewasbeschermings-aktiviteiten zich moeten toeleggen op de uitoefening van fundamenteel
wetenschappelijk onderzoek. Zij zullen hiervoor vaste studie-programma=s moeten opstellen
die gefinancierd kunnen worden uit fondsen van wetenschappelijke instanties, of door
particuliere instellingen met belang bij de uitvoering van het onderzoek. De aanpak moet
bijdragen tot een grotere direkte betrokkenheid van particulieren in het onderzoek, en grotere
verantwoordelijkheid van de private sektor terzake het voorzien in fondsen voor dit
onderzoek.
3.4.2. AFDELING VOOR ONTWIKKELING VAN DE AGRO-INDUSTRIE
De Afdeling voor de Ontwikkeling van de Agro-Industrie wordt belast met de bevordering
van de ontwikkeling van de industriele verwerking van producten die als industriele
grondstoffen voortgebracht worden door de landbouwbedrijven.
De Afdeling zal ook mogelijkheden moeten bieden om op verzoek van particulieren studie te
maken van verwerkings-procede's en toetsing van procede's op technisch en economisch
haalbaarheid van Producties. Uitgaande van bevindingen daarover, zal de Afdeling adviezen
uitbrengen ter zake de bedrijfsontwikkeling en de bedrijfsinrichting voor het entameren van
agro-industriele Producties en waar en wanneer nodig in samenwerking met andere instanties
moeten nagaan, hoe de totstandkoming van commercieel-ingestelde verwerkings-eenheden in
de private sektor kan worden bewerkstelligd. De bemensing van deze Afdeling zal tenminste
moeten bestaan uit een agro-technoloog en een werktuigkundige van academisch niveau
gespecialiseerd in verwerkings-apparatuur.
3.4.3. AFDELING MARKETINGEN EXPORTBEVORDERING
Het verdient aanbeveling om de Afdeling Marketing en Export tevens te belasten met het
beheer van c.q. uitoefening van toezicht op het in te stellen Instituut dat belast zal worden
met de uitvoering van de Minimum Quantum prijsgarantie-regeling voor landbouwproducten,
dat als een afzonderlijke rechts-entiteit zal moeten kunnen functioneren.

43
De Afdeling Marketing en Exportbevordering zal in binnen- en buitenland voortdurend
studiemaken van kwaliteits/kwantiteits–eisen en andere voorwaarden voor de afzet van agroproducten,
adviezen daarover uitbrengen en aanbevelingen doen terzake de wijze waarop
deze nagestreefd zullen moeten of kunnen worden. Verder zal de Afdeling zich moeten
toeleggen op bemiddeling voor afzet/export van diverse producten.
Daaronder vallen ook zaken als de organisatie van het transport en het coördineren van
voorzieningen voor de afscheep van de producten, verpakken, opslag, vervoer, het één en
ander steeds in nauw overleg met de keuringsdiensten. De Afdeling zal voorts belast zijn
met de voorbereiding van de nationale deelname aan internationale landbouw-beurzen,
exposities e.d.
De Afdeling draagt de verantwoordelijkheid voor het identificeren van afzetmogelijkheden
voor diverse landbouwproducten en zal daarbij tevens nagaan onder welke voorwaarden van
deze mogelijkheden gebruik gemaakt zal kunnen worden en hoe de Productie daarvoor
ingericht zal moeten worden.
3.4.4. AFDELING LANDBOUWFINANCIERINGEN
De Afdeling Landbouwfinancieringen zorgt voor het contact met binnenlandse en
buitenlandse formele financierings-instellingen, om aan financieringen van de Productie in de
private sfeer te kunnen komen of aan investeringsmiddelen om bepaalde private bedrijfsontwikkelingen
mogelijk te maken.
Hiervoor zal er contact onderhouden worden met de plaatselijke en buitenlandse private
financierings-instanties alsook met ontwikkelingsdonoren en internationale
ontwikkelingsbanken.
De Afdeling verleent bemiddeling aan producenten om aan de nodige bedrijfscredieten te
kunnen komen voor nieuwe investeringen in het bedrijf of voor de financiering van
specifieke Producties waarvan de bevordering in het kader van het beleid m.b.t. de
diversificatie van de agrarische productie wordt nagestreefd.
Daarnaast zal de Afdeling in samenwerking met de Landbouwbank N.V. en in overleg met
producenten-organisaties kunnen werken aan het aantrekken van financieringsmiddelen voor
de ontwikkeling en uitvoering van speciale “supervised credietprogramma’s” die door de
Landbouwbank geadministreerd zullen kunnen worden.
Het verdient aanbeveling om het Hoofd van de Afdeling Landbouwfinancieringen aan te
stellen als lid van de Raad van Commissarissen van de Landbouwbank N.V. Een regeling
terzake het onderhavige zal hiervoor getroffen moeten worden met het Ministerie van
Financien, als de vertegenwoordiger van Aandeelhouders van de Landbouwbank N.V.
3.5. ONDER-DIRECTORAAT VOOR HUMAN RESOURCE DEVELOPMENT
3.5.1. DE AFDELING LANDBOUWVOORLICHTING

44
De Afdeling Landbouwvoorlichting zal belast worden met het gereedmaken van specifieke
voorlichtingsprogramma=s. Elk ressort zal door de Afdeling Landbouwvoorlichting van een
of meerdere voltijdse landbouwvoorlichters moeten voorzien. Het aantal voorlichters per
ressort kan verschillend zijn, afhankelijk van de intensiteit en de rol van de landbouw in het
ressort.
De technische staf van de Afdeling Landbouwvoorlichting zal belast moeten worden met de
voorbereiding van de programma=s, die in de diverse ressorten door de voorlichters
uitgevoerd zullen moeten worden, om in operationele zin vorm en inhoud te geven aan de
diverse nationale beleidsdoelen op het gebied van de fysieke agrarische productie en het
beheer en onderhoud van de fysieke en strukturele voorzieningen voor agrarische productie in
de verschillende gebieden.
Daarnaast zullen de voorlichters ook zelf in staat moeten zijn om voor het eigen gebied
programma’s op te stellen en deze uit te voeren. Het een en ander in deze vereist dat er bij de
opleiding van de voorlichters bijzondere aandacht zal moeten worden besteed aan de moderne
voorlichtingsmethoden.
De Landbouwvoorlichters zullen geen administratieve diensten behoeven te verzorgen, zij
zullen uitsluitend ingezet worden voor het verlenen van bedrijfs-adviezen aan producten al
dan niet in georganiseerd verband. Zij moeten goed opgeleid zijn in het kunnen onderkennen
van ziekten en plagen en bekend zijn met bestrijdingsmethoden, daarnaast dienen zij op het
gebied van de bedrijfsvoering de producenten van dienst te kunnen zijn bij o.m.:
- het opmaken van krediet-aanvragen;
- het opstellen van bedrijfs-plannen;
- het inrichten en bijhouden van de bedrijfs-administratie;
- bijstand bij technische keuzen terzake de organisatie van de Productie, keuze van
productiemiddelen en omzet van materiele uitrusting;
- keuze van maatregelen voor kwaliteits-verbetering en opvoering van de doelmatigheid
van de bedrijfs-aktiviteiten;
Aan de hand van deze eisen kan in grote lijnen worden vastgesteld hoe de opleiding van de
Landbouwvoorlichters er inhoudelijk uit zal moeten zien. De Landbouwvoorlichting en het
Landbouwonderwijs dienen als de belangrijkste instellingen aangemerkt te worden, voor wat
betreft de recruitering en opleiding van menskracht waarmee de voortzetting van zowel het
landbouwbeleid als de landbouwproductie in Suriname op een aanvaardbaar niveau kunnnen
worden bewerkstelligd. Aanvaardbaar dan niet alleen in landbouwtechnische maar vooral ook
in financiële termen en termen van sociaal-economische aanvaardbaarheid van het emplooi
dat geboden wordt.
Het institutioneel kader dat tot ontwikkeling gebracht zal moeten worden om de Landbouwvoorlichting
deze taak met succes te laten volbrengen, zal evenwel betrekkelijk omvangrijke
investering vergen, voor de ontwikkeling van de instellingen die nodig blijken te zijn om het
landbouwerschap tot een volwaardig alternatief voor sociaal-economisch aanvaardbaar
emplooi te kunnen rechtvaardigen. Een belangrijkste instrument dat in dit verband tot
ontwikkeling gebracht zal moeten worden, betreft een systeem voor de vaststelling van
bodemprijzen voor gewasproductie.

3.5.2. DE AFDELING LANDBOUWONDERWIJS
De instellingen in Suriname die thans betrokken zijn in landbouwonderwijs zijn de
Universiteit van Suriname en het NATIN. De belangstelling voor de leergang die door de
Universiteit wordt verzorgd blijkt uitermate gering te zijn, terwijl de belangstelling voor de
NATIN-opleiding ook zeer beperkt blijkt te zijn.
45
Het Ministerie moet er rekening mee houden dat er een enorm tekort aan kader zal optreden,
vanwege de al te geringe belangstelling voor de agro-opleidingen die zowel aan de UVS als
aan het NATIN gevolgd kunnen worden. Alles wijst er op dat er rekening gehouden zal
moeten worden met een groot tekort aan hoger-en middenkader op de korte en middenlange
termijn. Voor een aantal functies zal volstaan kunnen worden met het aantrekken van
afgestudeerden uit andere disciplines zoals bedrijfskunde, civiele techniek en economie.
Maar voor wat betreft de bemensing van de posities die meer dan globale kennis van zaken
vereisen, op het gebied van gewasverzorging, teelttechnieken, agro-chemie en mechanisatie
van de productieactiviteiten, zal er een groot tekort ontstaan.
Dit geldt met name voor de MBO niveau voor de aanwezigheid van voldoende aantallen
rayon-assistenten die met de voorlichting belast kunnen worden, agro-statistici voor de
verzorging van areaal-opnamen en technisch middenkader dat belast kan worden met de
uitvoering van speciale programma’s.
Het Ministerie van LVV zal zelf moeten zorgen voor de aanwas van het benodigde en
gekwalificeerd personeel. Dit houdt in dat het beleid in de eerste jaren vooral gericht zal
moeten zijn op het opleiden van midden en hoger kader als een Ministerie-interne
aangelegenheid.
Het opleidingsprogramma zal uitgaan van abituriënten van het HAVO voor interne opleiding
voor de HBO-functies en MULO voor de opleiding van de MBO-functies, met als tussen-
schakel een serie opleidingen die het de MBO-krachten de gelegenheid biedt om door
zelfstudie onder begeleiding van de hoger opgeleiden een HBO niveau te kunnen bereiken.
De Afdeling Onderwijs zal zich voornamelijk richten op het coördineren van de opleidingen
en het nagaan van mogelijkheden om de abituriënten door stage op ander departementen en
bij andere instellingen in binnen en buitenland de gelegenheid te bieden om zich verder te
bekwamen.

3.5.3. BUREAU VOOR AUDIO-VISUELE INSTRUKTIE
46
De opleiding van midden-en hoger kader ten behoeve van het Ministerie zelve zal de primaire
zorg zijn van de Afdeling landbouw-Onderwijs. De instrukties die hiervoor opgesteld worden in
de vorm van dictaten, instruktiebladen, visuele presentaties e.d. zullen zoveel mogelijk omgezet
moeten worden in gedigitaliseerde vorm. Hierdoor zullen de kosten voor reproductie van
studiemateriaal laag gehouden kunnen worden, terwijl verder zowel de distributie als de
toegankelijkheid daarvan sterk vereenvoudigd kunnen worden.
Landbouw-technische instruktie die voor de huidige producenten van betekenis kan zijn, zal
mogelijk via speciaal daarvoor te organiseren video-onderwijs cursussen, via het Internet en de
TV kunnen worden gebracht. Het voorbereiden van de curcussen zal in handen gesteld kunnen
worden van plaatselijke media-specialisten in samenwerking met onderzoeks-instellingen, de
landbouwvoorlichting en lokale en buitenlandse deskundigen van verschillende agrarische
vakgebieden. In de ressorten kunnen de deskundigen van LVV het materiaal via Internet
betrekken voor plaatselijke reproductie en distributie.
3.6. HET ONDER-DIRECTORAAT VOOR COORDINATIE VAN REGIONALE PRODUCTIE-
BEGELEIDING, ONTWIKKELING EN DIENSTVERLENING – ODRD
3.6.1. PARASTATALE ORGANEN DIE SAMENWERKEN MET HET ODRD
In de opzet van het ministerie val LVV zullen er buiten de bestaande agrarische parastatale
instellingen, eveneens zelfstandig van het Ministerie van LVV, een aantal publiekrechtelijke
instellingen moeten worden ingesteld, die bijzondere gespecialiseerde schakelfuncties kunnen
vervullen tusssen de Overheid en de private sector. Dergelijke functies liggen op het gebied van
de instandhouding van fysieke faciliteiten voor de agrarische productie, institutionele
voorzieningen voor de bevordering van de doelmatigheid van het productieproces in de
agrarische sektor, alsook instelling waarvan de bijdrage in hoofdzaak verband houdt met
aktiviteiten voor diversificatie en modernisering van de productie.
Hiertoe worden de volgende parastatale publiekrechtelijke instanties gerekend:
1) Cultuurtechnische Dienst;
2) Keuringsdienst;
3) Innovatiecentrum
4) Programma Dienst.
Deze instellingen worden in het volgende hoofdstuk nader belicht.

47
In organisatorisch opzicht moeten deze instellingen worden gezien als gemeenschappelijke
partners-werkarmen van de O.D. Regionale Diensten en overige onder-Direktoraten. De
paratstatalen zullen in hoofdzaak verantwoordelijk zijn voor de aanlevering van de expertise, om
de correcte funktionering van de instellingen te kunnen bewerkstelligen. Daarbij zal er door deze
parastatalen expertise betrokken moeten kunnen worden van o.m.:
- Afdelingen van LVV, voorzover beschikbaar;
- andere Ministeries, voorzover beschikbaar;
- instellingen als CELOS, SNRI, Universiteit van Suriname, voorzover beschikbaar;
- nationale particuliere consultants, private bedrijven, landbouwersorganisaties e.d.
- multilaterale instellingen w.o. IICA, FAO, IFAD, IDB,OAS, PAHO,UNDP;
- buitenlandse instellingen op basis van bilaterale samenwerking: LNV, EMRAPA, enz.
Het verdient aanbeveling om het Innovatiecentrum te voorzien van voldoende fysieke uitrusting,
o.m. voor de ontwikkeling van industriële producten. In samenwerking met de private sektor zal
er gestrefd moeten worden van het tot stand brengen van een laboratorium voor
productontwikkeling, ingericht voor het uitvoeren van proces-analyses en voor de ontwikkeling
van procede's voor verwerking van grondstoffen van agrarische herkomst.
Dergelijke schakelinstellingen zullen elk in principe bemand zijn door slechts een of twee
functionarissen, die belast is of zijn met de coördinatie van activiteiten, waarin deskundigen van
diverse andere afdelingen van LVV alsook van externe organisaties als medewerker betrokken
kunnen worden voor de voorbereiding c.q. uitvoering van specifieke activiteiten.
3.6.2. DE RESSORTEN
Voor de implementatie van het beleid zal het land worden onderverdeeld in ressorten. Dit zijn
geografische eenheden, die elk voorzien zullen zijn van een basis-staf van medewerkers van
LVV. Tot de basis-staf per ressort worden dan gerekend:
- de Ressortleider;
- een of meerdere Landbouwvoorlichters;
- een landbouwstatisticus van middelbaar niveau.
De ressortleider heeft als coördinator van de activiteiten van het Ministerie van LVV binnen het
ressort tevens de functie van liaison en algemeen vertegenwoordiger van alle Diensten en
Afdelingen van LVV. De huidige indeling van ressorten kan worden gehandhaafd.
Afhankelijk van de opzet de diversiteit van de agrarische Productie in de onderscheiden ressorten
kan verder besloten worden om aan de basis-staf additionele medewerkers toe te voegen die met
speciale taken buiten de voornoemde om zullen worden belast. Het betreft hier medewerkers van

de diverse afdelingen van het Onder-Directoraat Agro-Beheer en vertegenwoordigers van het
Onder-Directoraat Planning en Evaluatie belast met bijstandverlening op civil-en
cultuurtechnisch gebied.
48
Voor periodiek wederkerende werkzaamheden die voor het Ministerie van algemene betekenis
zijn, zoals areaalopnamen en vee-tellingen zal er plaatselijk personeel in tijdelijke dienst kunnen
worden aangenomen om de te verrichten werkzaamheden uit te voeren. Een andere mogelijkheid
is om de opnamen uit te besteden aan private instellingen die de werkzaamheden dan zullen
verrichten onder direct toezicht van de plaatselijke vertegenwoordiger van de Afdeling
Landbouw Statistiek.
4. DE PUBLIEKE SECTOR: PARASTATALE INSTELLINGEN.
4.1. BESTAANDE EN NIEUW IN TE STELLEN PARASTATALE INSTELLINGEN
Een aantal gespecialiseerde dienstverlenende taken zijn reeds in parastatale instellingen
afgezonderd van de centrale overheid (rijstonderzoek, zaaizaadvoorziening padieteelt, overig
landbouwkundig onderzoek), welke door SNRI en CELOS worden vervuld.
De overige bestaande parastatale instellingen moeten middels een speciaal programma worden
geherstructureerd, waarbij het beheer van de faciliteiten door de private sector kan worden
overgenomen door bestaande parastatalen (CELOS+ STIPRIS), publiekrechtelijke lichamen
(waterschappen, heemraden, productschappen), privaatrechtelijke lichamen (product
organisaties, landbouwersorganisaties), en eventueel door een districtsoverheid (in het kader van
het program voor decentralisatie van overheidsbestuur).
Overige taken die niet door de centrale overheid zullen worden verricht, en thans onvoldoenmde
tot hun recht komen, betreffen de taken van nieuw in te stellen publiekrechtelijke organen,
waaronder de eerdergenoemde:
• Cultuurtechnische dienst voor begeleiding (bijstand) van publiekrechtelijke
waterschappen en heemraden, districtsoverheden, privaatrechtelijke
landbouwersorganisaties, en landbouwbedrijven.
• De Keuringsdienst en sanitaire zorg t.a.v. plantaardige en dierlijke productie.
• Het Innovatiecentrum voor INA producten en productvernieuwing, inclusief organische
teelt .
• De Programmadienst voor de uitvoering en begeleiding van bijzondere programma’s.
4.2. INSTITUUT VOOR CIVIEL- EN CULTUURTECHNISCHE BIJSTAND
Deze “Cultuurtechnische dienst” wordt hier in de eerste plaats gezien als een technische
“werkarm” van de Coördinator van de regionale begeleiding van de agrarische Productie, i.c. de

49
Onderdirecteur belast metde leiding van de Regionale Dienstverlening. Voor wat betreft de
planning en beleidsvoorbereiding zal de Cultuurtechnische Dienst onder auspiciën van de
Onderdirectoraat Regionale Dienstverlening functioneren als een adviserend orgaan voor
bijstandverlening aan Waterschappen en andere instituten voor streekbeheer. In die hoedanigheid
zal het Instituut voor Civil-en Cultuurtechnische Bijstand adviezen moeten verstrekken aan
waterschappen en andere instanties belast met streekbeheer. In aansluiting daarop zal het
instituut ook professionele bijstand moeten kunnen verlenen aan de waterschappen en andere
instanties voor streekbeheer bij het opstellen van maatregelen voor het onderhoud van de
fysieke infra-structuur en de structurele verbetering van de fysieke omstandigheden voor
agrarische productie, door oplossing van civil- en cultuurtechnische vraagstukken die zich
voordoen in waterschappen, landstreek, polder, dorpsgemeenschap of andere formeel
georganiseerde en alszodanig bij wet omschreven economisch/geografische eenheden.
Het Instituut voor Civiel- en Cultuurtechnische Bijstand mobiliseert de expertise die nodig is
om de Waterschappen, Streekorganisaties, Dorpsgemeenschappen of andere formele
economisch/geografische eenheden bij te staan bij:
- het gereedmaken van programma’s van eisen voor het opstellen van projekten en
programma’s voor de
uitvoering van bouwkundige, civil- en cultuurtechnische werken;
- de uitoefening van toezicht op de uitvoering van de bouwtechnische werkzaamheden.
Het instituut voor Civiel- en Cultuurtechnische Bijstand vormt in deze een werkarm van de
onderdirekteur Regionale Diensten, terwijl de deskundigen die betrokken zijn bij de Afdeling
Planning en Evaluatie van het Onder-Directoraat Planning en Ontwikkeling –ODPO- als
technici, ter beschikking kunnen worden gesteld voor de bijstandverlening bij het uitwerken van
de bouwkundige, civil en cultuurtechnische componenten van onderhouds-programma’s,
rehabilitatie, uitbreidings en moderniserings-projekten.
4.3. DE KEURINGSDIENST
Het Instituut voor Keuringsdiensten en Quarantaine wordt belast met de verzorging van de
volgende keuringen en voorzieningen:
- Phyto-sanitaire keuringen;
- deugdelijkheids en kwaliteits-keuringen van binnenlandse consumptie-goederen en
exportproducten
- uitvoering van inspekties op bedrijven en in landbouwgebieden;

- uitoefening van toezicht op de quarantainestations voor dieren en planten.
Met uitvoering van de keuringen en het toezicht zullen de wetenschappelijke medewerkers in
dienst van de Afdeling Bio-technologische begeleiding worden belast, terwijl er voor de
uitvoering van deze werkzaamheden wordt er gebruik gemaakt van de laboratoria die
beschikbaar zijn bij het Onderdirektoraat voor Economisch/technologische begeleiding van de
agrarische Productie.
4.4. HET INNOVATIECENTRUM
50
Het Centrum voor Diversificatie en Modernisering van de Agrarische productie middels
innovaties – “Innovatiecentrum” – vervult de functie van coördinator van expertise en technische
faciliteiten voor de bestudering en implementatie van nieuwe productietechnologie en nieuwe
systemen voor organisatie van de Productie, op aanvraag van belanghebbenden uit de private
sector. Daarnaast kan dit instituut belast worden met de bestudering, beoordeling en
voorbereiding van de implementatie van vernieuwingen op voordracht van andere instellingen
van het Ministerie van LVV.
Het innovatiecentrum verleent bijstand aan ondernemers voor de nadere uitwerking en
implementatie van nieuwe concepties over de organisatie van de Productie van zowel bekende
als nieuw te introduceren agrarische producties. Het gaat hier dan zowel om Producties in de
primaire sfeer als Producties op het gebied van verwerking c.q. agro-industrie. De te verlenen
bijstandbetreft de volgende aspekten:
- informatie-inwinning en bemiddeling voor het verkrijgen van financiele en technische
bijstand voor de uitwerking van het idee;
- uitwerken van concepties terzake het product, de product-ontwikkeling, keuze van
technologie voor de Productie, de opzet en inrichting van het Productie apparaat;
- toetsing van de financieel-economische en economisch/technologische haalbaarheid van de
voorgestelde Productie;
- bemiddeling voor de verkrijging van faciliteiten voor de implementatie, w.o. vergunningen,
bedrijfsterreinen,energie- en water voorziening;
- organisatie en coördinatie van de selectie en opleidingvan werkers;
- bijstandverlening bij het leggen van contacten met afnemers in binnen- en buitenland en
voorbereiding van marketing en sales-promotion-programma’s.
Voor de dienstverlening zal er zoveel mogelijk worden uitgegaan van het betrekken van
deskundigen die werkzaam zijn bij het Ministerie van LVV en aanverwante instellingen, w.o.het
CELOS en de universtiteit van Suriname. De leiding van het Centrum zal in handen gesteld
kunnen worden van een ervaren deskundige van tenminste HBO-niveau. Het innovatie-centrum
zal voorts de gelegenheid moeten hebben om zoveel mogelijk zelfstandig contacten te leggen
met publiek en private instanties in binnen- en buitenland.

4.5. DE PROGRAMMADIENST
51
Er zijn tal van programma’s die niet als een eigen organisatie behoeven te bestaan.
Hiertoe behoren o.m.:
- Bestrijding Carambola fruitvlieg;
- Agricultural Health programme;
- Animal Health programme;
- Programma voor Voedselveiligheid
- Kunstmatige inseminatie van rundvee;
- Programma voor de bevordering van de uitbreiding en verjonging van het bestand voltijdse
landbouwers
- Programma’s ter bevordering van organische milieuvriendelijke landbouw
Deze programma’s zullen in nauw overleg met de leiding van het ODRD en de Afdeling
Landbouwvoorlichting uitgevoerd moeten worden. Ze worden dus wel speciaal klaar gemaakt
door deskundigen die er ook leiding aan geven, maar aangezien de programma-implementatie
geen afzonderlijke organisatie vereist, behoeven er daarvoor ook geen permanente organen in het
leven geroepen te worden.
Andere programma’s die voor uitvoering in overweging genomen zullen moeten worden in de
eerstkomende vijf jaren zijn o.m.:
- bevordering grondstoffen Producties t.b.v. agro-industrie; (w.o. citrus, psydium, spondias en
syzygium varieteiten, passievruchten west-indische kers;
- optimalisering van de Productieve benutting van reeds t.b.v. agrarische producties
uitgegeven terreinen;
- introductie van organische landbouw-methoden;
- tijd- en kosten besparende Productie methoden in de veehouderij;
- programma’s voor de implementatie van millieubeschermende maatregelen;
- programma’s voor de ontwikkeling van bedrijfsleiderschap bij voltijdse landbouwers

5. DE PRIVATE SECTOR: OPZET EN INSTITUTIONELE ORDENING
5.1. PUBLIEKRECHTELIJKE ORGANEN: KERNINSTITUTEN VAN DE PRIVATE SECTIE VAN HET
INSTITUTIONEEL KADER VAN DE AGRO-SECTOR
52
In de private sector zullen de publiekrechtelijke bedrijfsorganen de kerninstituten
vormen van het institutioneel kader voor agro-productie. Het betreft hier waterschappen en
productschappen als publiekrechtelijke bedrijfs-organen. De conceptie van waterschappen wordt
voldoende bekend geacht bij de Surinaamse instanties, waardoor er hier kortheidshalve niet
verder over de waterschappen zal worden uitgewijd.
Productschappen zijn publiekrechtelijke bedrijfsorganen, die krachtens de wet zijn ingesteld met
de bedoeling om bedrijven binnen een productiekolom middels verplichte deelname te
verenigen. De bedrijven verenigd binnen het productschap worden hierdoor in de gelegenheid
gesteld, om door gecoördineerde actie te komen tot optimalisering van zowel de
productiefuncties van de ondernemingen als afzonderlijke entiteiten, alsook tot optimalisering
van de producties naar kwaliteit, volume en concurrentiepositie voor de gehele productiekolom
of agro-keten, waarbinnen deze bedrijven opereren.
Het productschap kan aldus worden gezien als de verticale integratie van belangen, waarbij niet
alleen de agrarische producenten, maar ook de toeleveranciers van goederen en diensten, alsook
de verwerkende industrie, groot- en kleinhandel, en transport betrokken zijn als gelijkwaardige
partners. Aan de belanghebbende ondernemingen wordt, door deze wettelijke basis van
samengaan en in dialoog met de overheid, optimale gelegenheid geboden om in onderlinge
afstemming met elkaar de gemeenschappelijke belangen te behartigen, op een wijze die steeds
alle betrokkenen op de een of andere manier ten goede komt. Deze organisatievorm biedt
behalve een uitstekend perspectief voor het behalen van optimale efficiency bij de productie, ook
optimale mogelijkheden voor het nastreven van kwaliteitseisen en andere aspecten die van
primaire betekenis zijn voor de voortbrenging van internationaal marktwaardige producten tegen
concurrerende prijzen. Zulks kan dan conform methoden die mede kunnen bewerkstelligen dat
alle deelnemers aan de productie te allen tijde een redelijk aandeel van de opbrengst tegemoet
kunnen zien. Het Productschap vormt zo ook de organisatievorm die zich bij uitstek leent voor
toepassing van de z.g. "ketenmanagement" als grondslag voor doelgerichte, functioneel
georganiseerde moderne productie.

De instelling van Productschappen in de zin als in het vorengestelde aangegeven zal in eerste
aanleg beperkt blijven tot de voornaamste bedrijfstakken die binnen de agrarische sector
onderkend kunnen worden, uitgaande van:
- omvang, waarde en economisch/strategische betekenis van de productie;
- grootte van het bestand rechtstreeks bij de primaire productie betrokken
landbouwers;
- geografische spreiding van de in de productie van de bedrijfstak betrokken
landbouwbedrijven.
Met referentie aan het vorengestelde wordt in overweging gegeven om de instelling van
Productschappen in eerste aanleg te beperken tot de volgende:
- de padieteelt, padie opkoop, verwerkingsindustrie, en exporthandel
- de rundveehouderij, slachthuizen, zuivelindustrie
- de bevolkingsvisserij, opkoop, verwerking, exporthandel
Aanbevolen wordt dat de initiële kosten van publiekrechtelijke bedrijfsorganen en de
aanloopkosten voor eerstkomende exploitatiejaren door de overheid worden gedekt.
5.2. NATIONAAL PRODUCTSCHAP VOOR DE RIJSTCULTUUR
Alle bestaande formele belangengroepen en verenigingen van rijstproducenten zullen
kunnen toetreden als lid van het Productschap. Dienstverleners (contractors), verwerkers en
exporteurs zullen in georganiseerd verband ook deel kunnen uitmaken van het Nationaal
Productschap voor de Rijstcultuur (NPR).
53
Het verdient aanbeveling om het zaaizaad vermeerderingsbedrijf van de SEL in de Prins
Bernhardpolder en het ADRON ook onder te brengen bij het NPR evenals het Nationaal Rijst
Instituut belast met onderzoek in rijst (SNRI). Binnen de organisatorische opzet van het NPR
zullen deze instellingen evenwel als volkomen zelfstandige instanties moeten kunnen opereren,
elk onder toezicht van een speciaal daarvoor door de Algemene ledenvergadering van het NPR
aangewezen Raad van Toezicht.
Voor wat de exploitatie van het zaad vermeerderingsbedrijf Bernhardpolder betreft, zal er
gestreefd moeten worden naar een opzet van de Productie, die bij degelijke en volwaardige
voorziening in de behoefte aan zaaizaad tegen reële marktprijzen in staat geacht kan worden, om
in een belangrijke financiële bijdrage te kunnen te kunnen voorzien voor het dekken van de
exploitatiekosten van het Productschap als geheel.

54
Voor de correcte functionering van het ADRON zal er naar een vaste betrekking met het CELOS
gezocht moeten worden. Alles wijst er verder op dat het ADRON voor de financiering van haar
activiteiten vooral gedurende de eerste jaren in belangrijke mate aangewezen zal blijven op middelen die
uit studiefondsen en ontwikkelingsfondsen van donoren verkregen zouden kunnen worden.
De administratieve en financiële zaken van zowel het ADRON, als het SNRI en het zaaizaadbedrijf
zullen evenwel centraal door het Secretariaat van het NPRC worden verzorgd.
Voor wat betreft het instellen van regionale bureaux verdient het aanbeveling om voor de afbakening
van de verzorgingsgebieden per regionaal bureau zoveel mogelijk de begrenzingen aan te houden van
gebiedsindelingen die ook door andere instanties in acht worden genomen (zoals bijv. Waterschappen)
54

NATIONAAL PRODUKTSCHAP VOOR DE RIJSTCULTUUR
╔══════════════════════════════════╗
║ ║
║ ALGEMENE LEDENVERGADERING ║
╚═════════════════╤════════════════╝
│
│
│
╔═════════════╧════════════╗
║ ║
║ RAAD VAN BEHEER ║
╔═════════════════╗ ╚═════════════╤════════════╝ ╔═════════════════╗
║ ║ │ ║ ║
║ STATISTIEK ╟───┐ │ ┌───╢ ADMINISTRATIEVE ║
║ DATA-BANK ║ │ │ │ ║ DIENST ║
╚═════════════════╝ │ │ │ ╚═════════════════╝
│ ╔═════════════╧════════════╗ │
├─╢ ╟─┤
│ ║ SECRETARIAAT ║ │
╔═════════════════╗ │ ╚═════════════╤════════════╝ │ ╔═════════════════╗
║ ║ │ │ │ ║ ║
║ CONTACT LVV ╟───┘ │ └───╢FINANCIELE DIENST║
║ ║ │ ║(Penningmeester) ║
╚═════════════════╝ │ ╚═════════════════╝
│
│
┌────────────┬────────────┬────────┼───────┬────────────┬─────────────┐
│ │ │ │ │ │ │
│ │ │ │ │ │ │
╔═════╧═════╗╔═════╧═════╗╔═════╧══════╗ │ ╔═════╧═════╗╔═════╧══════╗╔═════╧══════╗
║ VER. VAN ║║ VER. VAN ║║ VER. VAN ║ │ ║ RICE ║║ ║║ ║
║ PADI ║║ DIENST- ║║ PADI ║ │ ║ MARKETING ║║ SNRI ║║ ADRON ║
║PRODUCENTEN║║ VERLENERS ║║ VERWERKERS ║ │ ║ BOARD ║║ ║║ ║
╚═══════════╝╚═══════════╝╚════════════╝ │ ╚═══════════╝╚════════════╝╚════════════╝
│
│
│
│
┌────────────────┬────────┴───────┬────────────────┐
│ │ │ │
╔══════╧══════╗ ╔═════╧══════╗ ╔═════╧═════╗
╔══════╧═════╗
║ R.B. ║ ║ R.B. ║ ║ R.B. ║ ║ R.B. ║
║ OOSTELIJKE ║ ║ WESTELIJKE ║ ║ ║ ║ ║
║ POLDERS ║ ║ POLDERS ║ ║WAGENINGEN/║ ║ ║
║ NICKERIE ║ ║ NICKERIE ║ ║ CORONIE ║ ║ SARAMACCA ║
╚═════════════╝ ╚════════════╝ ╚═══════════╝ ╚════════════╝
55
55

5.3. NATIONAAL PRODUCTSCHAP RUNDVEEHOUDERIJ
56
Het productschap voor de rundveehouderij kan in stand gehouden worden door premies te heffen op
aangeleverde melk voor verwerking door de melkcentrale, en premies op de slachtkosten van runderen. In
principe zullen alle rundveehouders via kleinere en grotere regionale en nationale organisaties voor
rundveehouderij aangesloten worden bij het productschap. De doelstellingen die door het productschap
nagestreefd zullen worden zullen in eerste aanleg bepalend zijn voor de opzet bemensing, en exploitatie van het
productschap.
56

PRODUKTSCHAP VOOR DE RUNDVEEHOUDERIJ
╔══════════════════════════╗
║ ║
║ RAAD VAN BEHEER ║
║ ║
╔═════════════════╗ ╚═════════════╤════════════╝ ╔═════════════════╗
║ DATA ║ │ ║ ║
║ VERWERKINGEN ╟───┐ │ ┌───╢ ADMINISTRATIEVE ║
║ STATISTIEK ║ │ │ │ ║ DIENST ║
╚═════════════════╝ │ │ │ ╚═════════════════╝
│ ╔═════════════╧════════════╗ │
├─╢ ╟─┤
│ ║ SECRETARIAAT ║ │
╔═════════════════╗ │ ╚═════════════╤════════════╝ │ ╔═════════════════╗
║ ║ │ │ │ ║ ║
║ CONTACT LVV ╟───┘ │ └───╢ FINANCIELE ║
║ ║ │ ║ ZAKEN ║
╚═════════════════╝ │ ╚═════════════════╝
│
│
┌──────────────────┬─────────────┼─────────────┬───────────────────┐
│ │ │ │ │
│ │ │ │ │
╔═══════╧══════╗ ╔══════╧═══════╗ │ ╔═══════╧══════╗ ╔═══════╧═══════╗
║ ║ ║ ║ │ ║ ║ ║ EXPORT ║
║ K.I. ║ ║ SLACHT ║ │ ║ MCP ║ ║ EN ║
║ DIENST ║ ║ HUIZEN ║ │ ║ PARAMARIBO ║ ║MARKETING BOARD║
╚══════════════╝ ╚══════════════╝ │ ╚══════════════╝ ╚═══════════════╝
│
│
╔══════════════╗ │ ╔══════════════╗
║ ║ │ ║ ║
║ MELKVEE- ╟─────┼─────╢ SLACHTVEE- ║
║ HOUDERS ║ │ ║ HOUDERS ║
╚══════════════╝ │ ╚══════════════╝
│
│
┌────────────┬─────────────┬───────┴──────┬─────────────┬─────────────┐
│ │ │ │ │ │
╔══════╧═════╗╔═════╧══════╗╔═════╧══════╗ ╔═════╧══════╗╔═════╧══════╗╔═════╧══════╗
║ R.B ║║ R.B. ║║ R.B. ║ ║ R.B. ║║ R.B. ║║ R.B. ║
║ ║║ ║║ ║ ║ ║║
║║ ║
║ ║║ ║║ ║ ║ REEBERG ║║ WANICA ║║ ║
║ MEERZORG ║║ HOUTTUIN ║║ SANTO BOMA ║ ║ RIJSDIJK ║║ WEST ║║ SARAMACCA ║
╚════════════╝╚════════════╝╚════════════╝ ╚════════════╝╚════════════╝╚════════════╝
57
ALGEMENE LEDENVERGADERING
57

5.4. NATIONAAL PRODUCTSCHAP VISSERIJ
58
In de financiering van de activiteiten van het Productschap voor de Visserij, zal er grotendeels voorzien kunnen
worden door heffing van een toeslag op de jaarlijks te verlenen visvergunningen. De toeslag zal door de
Overheid bij de vergunning verstrekking worden ontvangen en doorgegeven worden aan de financiële afdeling
van het productschap. De vissershavens zullen commercieel worden geëxploiteerd als op zichzelf staande
bedrijven die als onafhankelijke rechtspersonen zullen blijven voortbestaan en hun diensten en fysieke
faciliteiten tegen marktconforme waarderingsregelingen aan de vissers ter beschikking stellen. Als mogelijke
additionele “franchise and profit centers” zou gedacht kunnen worden aan het inbouwen van ijsfabrieken in de
vissershaven faciliteiten. Teneinde optimaal gebruik te maken van de walfaciliteiten die speciaal voor de
bevolkingsvisserij werden aangelegd, zal er een wet uitgevaardigd moeten worden, die in de diverse districten
onder meer het aanmeren, ten anker leggen, lossen en laden van vissersboten op andere locaties uitdrukkelijk
verbiedt.
58

5.5. OVERZICHT VAN DE INSTITUTIONELE ORDENING IN DE PRIVATE SECTIE VAN DE
AGROSECTOR
Tabel 6: Schematisch overzicht van de voorgestelde organisatie van samenwerking binnen de private
sector.
INA
Overige producten Aquacultuur
TEA i.h.b.
Padie - Rijst (oliepalm, groenten, en
bacoven,
zeegarnalen)
fruit, sierteelt,
organ. teelt,
rundvee,
visserij
Binnenland.
Publiekrechtelijke Waterschappen:
Heemraden in Ontwikkeling-
Lichamen per
gebied.
Partnerschap met
overheid
Nickerie
Coronie
Saramacca
Saramacca,
Wanica,
Commewijne
stichting
binneland
Publiekrechtelijke Nationaal
Nationaal
lichamen per Productschap
Productschap
product(groep). Rijst (uitbouw
Rundvee.
Initiatief en in RIS)
Nationaal
dialoog met
Productschap
overheid
Visserij.
Privaatrechtelijke Cooperaties. Product Product
Lichamen per
organisaties organisatie
product(groep) en
voor: voor
per gebied
Groenten;
Fruit incl.
Aquacultuur.
bacoven; NGO’s en
Sierteelt; CBO’s in
Organische
teelt.
Pluimvee.
binnenland
ACTIENIVEAU en
PRIORITEIT
Intensieve
acties.
Prioritair.
Extensief Intensieve
acties.
Prioritair.
Extensief
Toelichting:
59
59

60
• productschappen, heemraden en waterschappen zijn publiekrechtelijke lichamen en behoeven formele
goedkeuring van de overheid bij oprichting;
• de Centrale Overheid kan het initiatief tot oprichting nemen, waarbij de leiding vanaf de oprichting bij
de belanghebbenden in de private sector komt te berusten;
• toetreding en uittreding is niet vrijwillig doch wel toegankelijk voor alle kwalificerende bedrijven;
• de deelnemende bedrijven zullen betalen voor verleende diensten, d.m.v. een algemene jaarlijkse heffing
of contributie en per specifiek verleende dienst;
• de leiding berust bij gekwalificeerde kaders die door de Raad van Toezicht worden benoemd;
• de Raad van Toezicht wordt gekozen door de Algemene ledenvergadering, doch formeel benoemd door
de overheid ;
• de publiekrechtelijke lichamen zijn financieel zelfstandig.
Voorgesteld wordt ter stimulering en begeleiding van de agrarische ontwikkeling in het binnenland niet uit te
gaan van een belangenorganisatie in de vorm van een productschap of productorganisatie. Aanbevolen wordt
om als rechtsvorm van een dergelijk orgaan uit te gaan van speciale overkoepelende ontwikkelingsstichtingen,
die zich voornamelijk toeleggen op het aantrekken van expertise en financiële middelen uit
ontwikkelingsfondsen die ter beschikking kunnen worden gesteld, voor het uitvoeren van programma's en
projecten die door afzonderlijke NGO's onder toezicht van de stichting kunnen worden geëntameerd. Het Fonds
Ontwikkeling Binnenland kan hierbij van dienst zijn. De NGO's kunnen hierbij een belangrijke rol moeten
spelen, waarbij zij in de Stichting vertegenwoordigd zijn. Ook zullen de directe belanghebbenden bij de
agrarische ontwikkeling in het binnenland in georganiseerd verband rechtstreeks betrokken moeten worden in
de beleidsvoorbereiding en besluitvorming van de Stichting.
Productschappen zullen zijn ingericht voor en ingesteld op coördinatie en begeleiding van de
productieactiviteiten in bedrijfstakken van de agrarische sector, voor producenten in georganiseerd verband
middels administratieve bijstandverlening en economisch en technologische dienstverlening op strikt zakelijke
(commerciële) grondslag. Daarnaast zullen dergelijke belangenorganisaties moeten voorzien in administratieve
dienstverlening aan de Overheid, op het gebied van informatieverstrekking over de productie en het beheer van
de fysieke en organisatorische infrastructuur van de productiegebieden en/of bedrijfstakken.
In principe zal er een productschap ingesteld kunnen worden voor elk van de afzonderlijke bedrijfstakken die in
de agro-sector onderkend kunnen worden.
Het beheer en de dagelijkse bedrijfsvoering van deze private, commercieel georiënteerde nationale
belangenorganisaties, dan wel productie specifieke productschappen, zal in handen gesteld moeten zijn van
middels arbeidsovereenkomst aangetrokken en als zodanig voltijds in de werkzaamheden betrokken
professionals, die functioneren onder toezicht van een door de belanghebbende producenten zelf langs
democratische weg aangewezen Raad van Toezicht.
Voor het totstandkomen van diverse productschappen zal er in eerste aanleg zoveel mogelijk uitgegaan moeten
worden van inschakeling van de nationaal en binnen de verschillende regio's en bedrijfstakken reeds aanwezige
organisaties en structuren in de vorm van private belangenorganisaties, coöperaties, verenigingen e.d.
60

61
Met betrekking tot de beschikbaarheid van gekwalificeerd kader en het ook in de toekomst te verwachten al te
schaarse aanbod van de voor bemensing van de productschappen vereiste deskundigen, verdient het aanbeveling
om bij de opzet uit te gaan van een organisatiemodel, dat kan voorzien in de uitbesteding van de te vervullen
taken aan derde instanties die uit de private sector aangetrokken kunnen worden. Het betreft in deze private
instituten met adequate expertise, zoals commerciële instellingen voor administratieve bijstand, economische
adviesorganisaties, ingenieurs bureaux en andere commerciële dienstverleners op het gebied van financiële
begeleiding, marketing, transport, wetenschappelijk onderzoek en technische verzorging van onderhoud.
61

De kosten verbonden aan de taakuitoefening van de productschappen zullen in essentie door
de producenten zelf opgebracht zullen moeten worden. De hiervoor benodigde middelen
zullen verkregen kunnen worden in de vorm van toeslagen op de kosten die aan de
producenten en anderen in rekening gebracht zullen worden, voor verleende diensten.
Hoewel de financiële bijdrage van de Overheid in de exploitatiekosten van de
productschappen in principe beperkt zal blijven tot de kosten haar in rekening gebracht voor
verleende diensten, verdient het evenwel aanbeveling om bij de implementatie van deze
conceptie te voorzien in een tijdelijke subsidieregeling, welke de Overheid de mogelijkheid
biedt om middels financiële bijstandverlening de correcte functionering van de
Productschappen reeds vanaf het eerste jaar zeker te stellen.
Verder zal aan de belangenorganisaties bij wet een aantal bevoegdheden moeten worden
verleend, die betrekking hebben op onder meer:
- het opvragen van bedrijfsgegevens ten behoeve van de nationale statistiek en de
beleidsvoorbereiding;
- het invorderen van bij wet vastgestelde bijdragen t.b.v. het onderhoud van specifiek
te noemen diensten en voorzieningen t.b.v. de instandhouding van nationale en
regionale of locale condities voor agrarische productie;
- het invorderen van bij wet vastgestelde bijdragen t.b.v. de uitvoering van
wetenschappelijk onderzoek t.b.v. de bevordering van de agrarische ontwikkeling;
- de uitoefening van toezicht op het gebruik van specifiek te noemen openbare
faciliteiten.
Met betrekking tot het vorengestelde zal aan de productschappen de status van
publiekrechtelijk bedrijfsorgaan moeten worden toegekend. De operationele reikwijdte van
de Productschappen kan nationaal zijn, met dien verstande dat de onderscheiden
productschappen, de uitoefening van hun bevoegdheden kunnen delegeren aan speciaal
daarvoor ingestelde regionale bureaux.
5.6. ORGANISATIE TER BEVORDERING VAN DE AGRO-INDUSTRIE
Een organisatie ter bevordering van de Agro-industrie zal qua opzet worden gekenmerkt door
voorzieningen die vooral gericht zijn op vervulling van dienstverlening op het gebied van
productontwikkeling, kwaliteitscontrole, bevordering van grondstoffenproducties, marketing
en menskrachtontwikkeling t.b.v. de productie. De samenwerking tussen de Ministeries van
Landbouw, van Handel en Industrie enerzijds, en tussen particuliere organisaties vanuit het
bedrijfsleven (toeleveringsbedrijven, landbouwersorganisaties, verwerkers, exporteurs) moet
leiden tot een program ter bevordering van de Surinaamse agro-industrie.
In tegenstelling tot de productschappen waarbij de producenten slechts in georganiseerd
verband medezeggenschap zullen kunnen uitoefenen, zullen de agro-industrie bedrijven als
groep gemeenschappelijke belangen behartigen. Bovendien zal er bij diverse productschappen
voor de specifieke relevante (rijst, melk, vlees, groenten, fruit, vis)toeleverende of
verwerkende agro-industrie vooreerst eerder overwegend sprake zijn van directe werkrelaties
op zakelijke basis tussen de cliënten (agro-industrie bedrijven) en de diverse overige
62

deelnemers die onderdeel vormen van het productschap. Voor de financiering van de
activiteiten van een belangenvereniging voor de Agro-Industrie zal men in de eerste plaats
aangewezen zijn op vaste contributies van de leden en verder op revenu te verkrijgen uit
dienstverleningsactiviteiten op het gebied van onderzoek, productontwikkeling en monitoring
van de kwaliteit van de Producties van diverse ondernemingen.
Als coördinerende instantie voor de agro-industrie zal de belangenvereniging moeten kunnen
voorzien in uitgebreide algemene bijstandverlening aan de producenten op het gebied van
productontwikkeling, proces management bij de productie, kwaliteitscontrole,
personeelstraining en marketing. Beklemtoond moet worden dat vooral de verdere
ontwikkeling van de agro-industrie van grote betekenis kan zijn, om vanuit de agrarische
sector in te kunnen spelen op de afzetmogelijkheden die geboden worden op buitenlandse
markten die in het kader van de Caribbean Single Market and Economie en straks de FTAA
(regelingen) toegankelijk worden gemaakt voor Surinaamse producten. In dit verband moet
ook worden bedacht dat er om in de grondstoffenbehoeften kunnen voorzien van een op de
export afgestemde agro-industrie, vooral aandacht besteed zal moeten worden aan het
ontwikkelen van zowel part time landbouw-bedrijven als grote hoog gemechaniseerde en op
de grondstoffen productie afgestelde voltijdse landbouwondernemingen.
Voor de realisatie van de condities met betrekking tot doelmatig georganiseerde inputsverwerving
zullen voorstellen ter zake de operationalisering van zowel de bodemprijsregeling
en de minimum kwantum regeling aan de orde gesteld moeten worden, aangezien een qua
omvang en samenstelling redelijk grondstoffenaanbod tegen redelijke prijzen de voorwaarden
zonder meer zullen blijken te zijn, om te kunnen komen tot de verdere ontwikkeling van agroindustriele
producties naar het niveau dat tenminste bereikt zal moeten worden om aan export
te kunnen denken.
In verband hiermee wordt aanbevolen om ten spoedigste in de private sfeer voorzieningen te
treffen, die de bevordering kunnen bewerkstelligen van de teelt en de industriële verwerking
niet-traditionele en exotische fruitsoorten, w.o. West Indische kers (acerola), papaja,
markoesa, ananas, carambola, cashew, syzygiumsoorten, psydium varieteiten w.o. Mope. Het
verdient aanbeveling een soortgelijk project als het Caribbean Agricultural Research and
Training Fund (regionaal EU project) voor Suriname tot stand te brengen, waarbij bestaande
kleine tot middengrote individuele ondernemingen een groot deel (75%) van de initiële kosten
van training en onderzoek vergoed krijgen (SARTF). Een dergelijk fonds zou in het bijzonder
gericht kunnen worden op de bevordering INA productie.
5.7. ORGANISATIE VAN DE SUBSECTOR AQUACULTUUR.
De ontwikkeling van de aquacultuur vereist een enigszins andere benadering.
De private sector heeft zich al gericht op de bestudering van mogelijkheden voor
garnalenteelt. Enkele ondernemingen zijn reeds gekomen in de fase van verkennende
productie. Er zal gestreefd moeten worden naar samenwerking tussen de verschillende
bedrijven. De reeds actieve aquacultuur bedrijven zullen zich moeten organiseren in een
belangenvereniging, die dezelfde faciliteiten en een soortgelijke status krijgt als de vereniging
van imkers en de sierteeltverenigingen.
Het verdient aanbeveling om voor de ontwikkeling van de brakwater en de zoetwater
aquacultuur te streven naar de totstandkoming van een klein aantal proefkwekerijen voor de
63

uitvoering van orientatieproeven met lokale baarzen, meervallen en snoeksoorten geteeld in
doorstroom vijvers, onder omstandigheden van voortdurend hergebruik van water na filtratie
en zuurstofvoorziening. Deze bedrijven zullen dan het praktijkonderzoek naar de haalbaarheid
van diverse aquacultuur producties moeten nagaan.
In een later stadium zullen de bedrijven omgezet kunnen worden in instanties voor de
voorziening in kweekmateriaal voor commerciële producties door andere particuliere,
commercieel ingestelde aquacultuur bedrijven. Het is te overwegen om voorlopig te volstaan
met het opzetten van een proefbedrijf - waarvan de realisatie met buitenlandse hulp kan
worden bewerkstelligd, - dat later omgezet kan worden tot een commercieel ingestelde
kweekmaterialen leverancier.
Het verplicht doen deelnemen van bedrijven van de subsector aquacultuur in het productschap
Visserij, wordt niet aanbevolen, omdat de aquacultuur vooralsnog grootschalig is en een
volledig geïntegreerde ondernemingsgewijze productie nastreeft voor speciale producten voor
de exportmarkt. Het aantrekken van buitenlands kapitaal kan hierdoor ook verstoord worden.
Voorzover grote aquacultuur bedrijven een deel van hun productie op de binnenlandse markt
afzetten (dumping van export afkeur) en hierdoor ongewenste prijsontwikkelingen zich
voordoen, die schadelijk kunnen zijn voor de visserij (visvangst), kan na studie en door
dialoog voor dat probleem een separate oplossing worden gevonden.
6. UITGANGSPUNTEN VOOR DE IMPLEMENTATIE
6.1. INITIËLE ACTIES VOOR DE IMPLEMENTATIE VAN PRODUCTSCHAPPEN EN
PRIVAATRECHTELIJKE PRODUCTORGANISATIES.
Voor de ontwikkeling van de productschappen en waterschappen in Suriname zal er een
"bottom up" benadering gevolgd moeten worden, o.m. vanwege de relatief geringe
organisatiegraad van de productie in de agro-sector. In eerste aanleg zullen de activiteiten ter
ontwikkeling van de publiekrechtelijke bedrijfsorganen gericht moeten worden op:
- het inventariseren en registreren van reeds bestaande formele en informele belangen-
organisaties;
- het voorlichten van de individuele belanghebbenden, gevolgd door het betrekken van de
belanghebbenden in de ontwikkeling van basisorganisaties, die de bouwstenen van het
productschap zullen moeten vormen in organisatorische zin;
- het ontwikkelen van relevante wetgeving en kwaliteitsstandaarden, parallel aan het
vorengestelde;
- de instelling van ondersteunende instituten w.o. het orgaan voor de implementatie van de
minimum quantum, kwaliteit en afzet garantieregeling, en een grondkamer.
Het verdient aanbeveling om in Suriname gedurende de eerste fase de nadruk te leggen op de
totstandkoming van productschappen voor:
- Padie en rijstproductie;
- Rundveehouderij: melk, vlees, huiden;
- Visserij, i.h.b. de bevolkingsvisserij.
64

Deze bedrijfstakken hebben voldoende omvang en groeipotentieel om in financieel opzicht
verantwoorde “scales of operations” te kunnen halen, die de overdracht van de huidige
overheidstaken aan het productschap mogelijk kan maken, en die qua omvang en
ledenbestand ook in staat geacht kunnen worden, om uit eigen geledingen het intellect, de
expertise en de financiële middelen te kunnen rekruteren, die nodig zullen zijn voor de
correcte functionering en de adequate instandhouding van het productschap en de aan haar
toevertrouwde fysieke faciliteiten.
Andere productgroepen van de agro-sector met een gunstig groeipotentieel w.o. de INA
producten pluimveeteelt, groenteteelt, fruitteelt, sierteelt, organische producten, apicultuur en
aquacultuur, zullen per product ook in afzonderlijke belangenorganisaties worden
georganiseerd, teneinde gegroepeerd als eenheid geïncorporeerd te kunnen worden in
productorganisaties met een groter gemeenschappelijk belang, vooralsnog d.m.v.
privaatrechtelijke organisaties per productgroep, gericht op de toepassing van
ketenmanagement. Deze privaatrechtelijke organisaties kunnen uitgroeien tot
publiekrechtelijke productschappen.
6.2. VOORZIENING IN GEKWALIFICEERDE MENSKRACHT
Het is opvallend dat de meerderheid van de staf van het Ministerie van LVV in het geheel
geen of onvoldoende landbouwkundige opleiding heeft genoten. Het verdient aanbeveling om
dit ten spoedigste te verhelpen door voor deze groep van medewerkers een aparte
toepasselijke landbouwkundige opleiding te verzorgen. De gedachten gaan uit naar een
opleiding op hoger beroepsniveau die tijdens diensttijd wordt gegeven en die naast theoretisch
onderricht ook voorziet in voldoende praktijkoefeningen en stageperioden, om de stafleden
ruimschoots de gelegenheid te bieden om in relatief korte tijd begrip en inzicht terzake de
bevordering van de agrarische productie op te kunnen doen.
Voor elke functie of groep van vergelijkbare functies op kan een aparte serie cursussen
worden georganiseerd. Als docenten kunnen zowel reeds beschikbare deskundigen in dienst
van LVV en andere instanties ingeschakeld worden, terwijl er waar nodig een beroep gedaan
kan worden op buitenlandse experts, waarbij multilaterale instellingen en andere buitenlandse
organisaties (bilateraal) benaderd kunnen worden.
Het verdient aanbeveling om deze opleidingen zoveel mogelijk in samenwerking met
bedrijven en organisaties uit de private sector te organiseren. Aan deze belanghebbenden kan
dan ook de gelegenheid worden geboden om eigen personeel naar de opleiding te sturen,
terwijl er omgekeerd voor de uitvoering van de opleiding zelve gebruik gemaakt zou kunnen
worden van experts en materiele uitrusting van de particuliere belanghebbenden.
Voor de bemensing van de diverse productschappen, waterschappen en andere
publiekrechtelijke en privaatrechtelijke instanties in de agro-sector kunnen deze opleidingen
ook van nut worden geacht. Tevens zullen er bij wijze van nazorg voorzieningen moeten
worden getroffen voor periodieke “in service training” van de staf. Deze “in service training”
zal er vooral op gericht zijn de staf periodiek de gelegenheid te bieden om zich systematisch
65

te kunnen oriënteren op nieuwe ontwikkelingen die zich voordoen m.b.t. de organisatie van de
diverse agrarische producties, nieuwe ontwikkelingen op het gebied van de productie
problematiek en daarvoor ontwikkelde benaderingsmethoden.
Om in de overige menskrachtbehoeften van de diverse instellingen te kunnen voorzien zal er
een werving- en opleidingstrategie gevolgd kunnen worden, die er op is gericht om personen
met een algemeen vormende opleiding via een opeenvolging van curussen en praktijkopleidingen
onderbroken door meerjarige perioden voor het opdoen van praktijkervaringen,
van de lagere naar de hogere niveaux te laten doorstromen. Hiervoor zal o.m. uitgegaan
kunnen worden van z.g. modules voor "carrière planning"
Om het aanbod van NATIN-abiturienten en afgestudeerden van de universiteit van Suriname
in de komende jaren te vergroten, kan overwogen worden om ten laste van het budget van
LVV of als meerjaren ontwikkelingsproject een beurzenprogramma uit te voeren. In het kader
van dit programma zal LVV dan jaarlijks een vooraf vastgesteld aantal studiebeurzen
beschikbaar moeten kunnen stellen voor afgestudeerden van het MULO, HAVO en VWO
voor het volgen van een agrarische opleiding bij het NATIN en bij de faculteit Landbouw van
de Universiteit van Suriname.
6.3. VASTSTELLING VAN BODEMPRIJZEN VOOR BEPAALDE LANDBOUWPRODUCTEN
Het verdient aanbeveling om, bij voorkeur vanuit productschappen, te komen tot systemen
voor de vaststelling van bodemprijzen naar kwaliteit voor relevante agrarisch producten, i.h.b.
de betrekkelijk homogene producten rijst en melk. Dergelijke systemen zullen binnen
zelfstandig opererende instellingen bij voorkeur per seizoen de “af-bedrijf” richtprijzen per
kwaliteit kunnen vaststellen, voor de landbouwproducten die vanuit nationaal economisch
oogpunt bezien van primaire betekenis kunnen worden geacht voor de binnenlandse
consumptie (rijst, melk), de export alsook voor de grondstoffenvoorziening van de op de
export afgestemde agro-industrie.
In de betreffende instellingen kunnen na studie en dialoog aanbevelingen worden gedaan over
de wijze waarop per product inhoud gegeven kan worden aan transparante en eenvoudig
hanteerbare garantieregelingen voor de afzet, indien mogelijk uitgaande van basis principes
op te nemen in een bij wettelijke regeling (productschap) in te stellen “minimum kwantum en
kwaliteit, en prijsgarantie regeling” voor agrarische producten.
66

BIJLAGEN.
67

BIJLAGE 1. TERMS OF REFERENCE VAN DE OPDRACHT.
TOR
DE INSTITUTIONELE VORMGEVING VAN DE AGRO SECTOR
Inleiding
De landbouwontwikkelingen in de wereld en veranderingsprocessen daarbinnen hebben
geresulteerd in nogal ingrijpende wijzigingen binnen de totale landbouwproductie in de
wereld. Ingegeven door o.a. politiek- en bestuurlijke besluitvorming door internationale
organisaties (EU, USA, GATT/WTO, nieuwe handelsblokvorming van landen etc.) is onder meer
de internationale handel in agrarische producten alsook de organisatie van de productie van
landbouw producten en -gewassen sterk onder druk komen te staan van zeer ingrijpende
wijzigingen.
De reorganisatie van de landbouwsector heeft vanwege deze ontwikkelingen in vele landen
reeds plaats gevonden. In dit kader kan de noodzaak tot het opstellen van een Agrarisch
Sector Plan ook bezien worden. De aanzetten daartoe zijn reeds geruime tijd gegeven met de
formulering van de "terms of reference for the agriculture sector analyses and the formulation
of a medium to long term action program, February 2002", and "the inception report
agriculture sector analysis, april 2003", die de basis vormen voor het eindproduct" het
agrarisch sector plan (ASP)".
Van belang daarbij is stil te staan bij hoe de Surinaamse landbouw zich in de loop van de tijd
heeft ontwikkeld en welke structuren daarvoor in het leven zijn geroepen en aan te geven wat
de huidige landbouwontwikkelingen in de wereld zijn met haar effecten op de productie in
Suriname. Nagegaan moet worden hoe het land/ Ministerie van LVV zo effectief mogelijk kan
inspelen op deze ontwikkelingen met haar productie mogelijkheden zowel voor de lokale als
voor de export markt.
Bij het bepalen van de rol die het Ministerie van LVV moet vervullen, zal ook rekening
moeten worden gehouden met het voorgenomen beleid van andere ministeries die
raakvlakken hebben met de agrarische sector; bijvoorbeeld het Ministerie van NH
(grondbeleid) en MINOV (landbouwonderwijs).
De Surinaamse landbouw staat aan de vooravond van bezinning op de toekomst en bepaald
moet worden welke maatregelen nodig zijn om de gewenste ontwikkeling te verkrijgen.
Hierbij zal ook bepaald moeten worden welke functie het Ministerie van LVV bij deze nieuwe
ontwikkelingen moet spelen en hoe dit Ministerie er daarvoor uit moet zien.
Opdracht
De consultant zal in de adviezen/voorstellen rekening moeten houden met
veranderingsprocessen die zich wereldwijd in de landbouwproductie en
landbouwhandel voltrekken. De consultant kan ook een werkverband of combinatie van
consultants betreffen.
68

Met betrekking tot het in de toekomst door Suriname te voeren agrarisch beleid cq. de
voorstellen daartoe, moet worden aangegeven binnen welke structuren en hoe het Ministerie
van LVV haar toekomstige taken en verantwoordelijkheden het best kan verrichten waarbij
tevens in beeld moet worden gebracht de functie en de rol van de andere noodzakelijke
actoren.
Hiertoe dient ondermeer met de volgende aspecten/kaders rekening gehouden te worden :
● Een marktgerichte productiestructuur, bepaald door (internationale) vraag en aanbod.
● Het privatiseren/afstoten van parastatale agrarische bedrijven, waar mogelijk met zoveel
mogelijk behoud cq. uitbreiding van de productie.
● Verruiming en waar mogelijk ondersteuning van export (ontwikkeling), gericht op een
keten- en toegevoegde waarde benadering.
● Het garanderen/stimuleren van agrarische productie voor de binnenlandse markt.
● Het moderniseren van landbouw: -voorlichting, -onderzoek, -onderwijs en -training,
informatievoorziening en statistiek.
● Het identificeren zonodig begeleiden van voor de productie benodigde
instituties, zowel privaat- als publiekrechterlijk.
● Informatie vergaring alsook informatieverwerking en informatiecommunicatie w.o.
landbouwstatistiek en bedrijfseconomische calculaties in internationaal perspectief.
● Voldoen aan ontwikkelingen en internationale eisen mbt voedselveiligheid en controle
op ziekten en plagen voor zowel lokale als voor exportmarkten van plantaardige en
dierlijke (vis en vlees) producten.
Doel:
Het advies (rapport) zal moeten resulteren in een definitief plan van aanpak (inclusief tentatief
budget) ter reorganisatie van het instrumentarium en de organisatie van het ministerie van
LVV en het totaal aan overige direkt of indirekte ondersteunende diensten voor de agrarische
ontwikkeling binnen Suriname.
Specifieke taken/activiteiten/producten
1. Taakstellingen voor de institutionele vormgeving van de Agro Sector moeten volgens
de gavim/log-frame methode worden gerapporteerd alsook dient een samenvatting in
het engels te worden gemaakt alsook dient een samenvatting in het engels te worden
gemaakt voor opname in het asp.
2. Doorlichting van bestaande formele taken, verantwoordelijkheden en de
structuur van het ministerie van LVV tegen de achtergrond van het huidige functioneren
van haar diensten.
3. Inventariseren van en advies uitbrengen over bestaande landbouw ondersteunde
instellingen (onderwijs, onderzoek, training etc.) zowel die binnen als buiten het
ministerie van lvv met hun taken en doelstellingen en de afstemming op het
landbouwbeleid als geheel.
69

De taken onder punten een en twee dienen ruim te worden opgevat en voor zover
actueel onder ook te bevatten: de verantwoordelijkheid voor onderhoud van de
infrastructuur in agrarische gebieden, grond/waterbeheer,
bestemmingsgebieden, milieuzorg cq. organische teelt etc.
4. Nagaan de taaktelling die de Overheid zich gesteld heeft t.a.v. haar
betrokkenheid in de agrarische sector in hetzelfde t.a.v. de private sector.
5. Scenario's (liefst twee) of voorstellen voor een gereorganiseerd Ministerie van
Landbouw waarbij een ideale structuur wordt aangegeven. Meegenomen dienen te
worden gedane voorstellen tot reorganisatie van het Ministerie door de LVV
stafmedewerkers en andere voorstellen uit bv. MIAOP, agrarisch sectorprogramma (ASP),
plan Riezebos e.d. Ook dienen de werkzaamheden en diensten binnen de nieuwe
structuur zoveel als mogelijk zowel kwalitatief als kwantitatief te worden uitgewerkt
inclusief de personele invulling waarbij de voordelen van de nieuwe organisatiestructuur
t.o.v. de huidige structuur duidelijk in beeld moeten worden gebracht
(institutional sector organization and analysis, ISOA).
6. De taken, verantwoordelijkheden en diensten die niet (perse) binnen de nieuwe structuur
van het ministerie hoeven te vallen (bijvoorbeeld, de dienst
bodemkartering DBK, landbouwonderwijs, -training, -voorlichting en -onderzoek), maar
die wel degelijk noodzakelijk zijn voor de algehele landbouwontwikkeling in Suriname
moeten worden aangeduid, beschreven en in beeld gebracht worden. Ook dient
aangegeven te worden hoe de onderlinge afstemming en relatie cq.
verantwoordelijkheden en competenties met het Ministerie eruit zou kunnen zien en een
mogelijk stappenplan om tot deze nieuwe structuur te geraken cq. de
overgangsmaatregelen die hiervoor noodzakelijk zijn.
7. Het aangeven van de voor onderzoek en onderkenning van ziekten en plagen benodigde
laboratoria (plant, dier en bodem), gericht op efficientie en daarnaast hun relatie met het
ministerie van LVV.
8. Aangegeven dient te worden de gewenste overlegstructuren binnen de agrarische sector
tussen overheid (Ministerie van LVV) en de private sektor.
9. In de geadviseerde nieuwe structuren zal de marktwerking cq. de link met de private
sector (bedrijven en NGO's), de ketenmanagement gedachte in beeld gebracht dienen te
worden alsook een modaliteit van overlegstructuur opdat een maximaal resultaat bereikt
wordt. Bij de uitwerking dient rekening gehouden te worden met een "balanced"
benadering van de verschillende agrarische subsectoren inclusief de export en agroverwerkende
industrie.
10. Advies uitbrengen mbt. een pro-actief planningskader om landbouwontwikkeling te
stimuleren, waarbij gedacht kan worden aan o.a.: hoe stimuleer je agrarische
regionale/binnenland ontwikkelingen, bijvoorbeeld door incentieven in te
bouwen ; suggesties mbt. mechanismen ter formulering en vergroting van de participatie
van verschillende private en civiele organisaties (incl. NGO's)
70

11. De mogelijkheden aangeven die moderne samenwerkingsvormen/-organisaties kunnen
vervullen bij de ontwikkeling van de agrarische sector.
12. De plaats en funkties van financiele instellingen zoals de Landbouwbank n.v., de
Nationale Ontwikkelingsbank etc.
13. De noodzaak/relevantie aangeven van wel of geen link met internationale
samenwerkingsrelaties (bv. op het vlak van onderzoek, bedrijfsniveau etc.).
14. Bovenstaande punten in een log/frame benadering presenteren zodat deze tekst ingepast
kan worden in het nederlandstalige ASP. Ten behoeve van de Engels samenvatting in het
asp dient er tevens een samenvatting gemaakt te worden in het Engelse taal.
Werkwijzen, rolverdeling en rapportage
Bij de te hanteren werkwijze is een nauwe afstemming en betrokkenheid van stakeholders
wenselijk. Om een ruim draagvlak te creeren is zoals eerder gesteld betrokkenheid van
stakeholders noodzakelijk alsook moet tussentijds minstens drie keer overleg en afstemming
met het projectteam plaats vinden. De stakeholders zouden moeten bestaan uit de huidige staf
van het Ministerie alsmede andere belanghebbenden. Vandaar dat na het eerste concept "plan
van aanpak" er een afstemming moet plaatsvinden met de stakeholders en het projectteam asp,
waarna het plan van aanpak pas definitief kan worden gemaakt.
Profiel consultant(s)
Het is wenselijk dat een organisatiedeskundige met ervaring t.a.v. institutionele
hervormingen, indien mogelijk met goede kennis van de landbouw, gekoppeld wordt aan een
(landbouw) deskundige met specifieke kennis van de surinaamse alsook de internationale
landbouwontwikkelingen, het Ministerie van LVV en de surinaamse (bestuurlijke en politieke)
samenleving.
Tijdschema
De opdracht zal worden uitgevoerd in 11 weken. In de 9e week zal een
conceptrapport worden ingeleverd en na becommentariering zal in de 11e week het
eindrapport worden ingediend.
Financien
Naast het in te dienen plan van aanpak dient in de offerte ook een begroting te zijn
opgenomen.
ASP projectteam Februari 2004
71

BIJLAGE 2. VOORSTEL NIEUW FUNCTIONEEL ORGANISATIESCHEMA VOOR HET
MINISTERIE VAN LVV.
BIJLAGE 3. BIJZONDERE AANDACHTSPUNTEN VOOR NADERE DISCUSSIE.
BATEN, KOSTEN EN FINANCIERING VAN DE INSTITUTIONELE VERNIEUWING.
De baten van de uitvoering van institutionele vernieuwing zijn veelzijdig en omvangrijk
en overtreffen de betrekkelijk lage kosten. De kosten van vernieuwing van de ordening
zijn eenmalig en kunnen bovendien via zachte financiering (schenking, zachte lening)
worden gedekt. Financiering van de institutionele vernieuwing kan middels technische
assistentie vanuit multilaterale (IDB, EU, IICA) instellingen en bilaterale
ontwikkelingshulp.
De kosten kunnen per onderdeel en als totaal bedrag te worden ingeschat na detaillering,
welke in dit algemene rapport niet aan de orde is. Een belangrijk deel van de acties en
bijbehorende kosten van de institutionele vernieuwing bij de centrale en parastatale
overheid kunnen uit de voorziening van het “public sector reform program” worden
gedekt, i.h.b. de privatisering en “civil service reform” (ministerie van LVV). De eerste
stap, welke overigens ook zonder vernieuwing van de institutionele ordening genomen
moet worden betreft de aanvullende opleiding van gekwalificeerd kader. Bij de in dit
rapport voorgestelde vernieuwing wordt aanvullende opleiding van hoger kader geschat
op US$ 160,000, waarbij een tweejarige cursusduur voor circa 30 cursisten en gemiddeld
500 lesuren per cursist (250 per jaar).
ECOLOGISCHE FACTOREN:
Ecologische impact van landbouwchemicaliën en bodemerosie.
Regulering en controle op het gebruik van pesticiden en onkruidbestrijdingsmiddelen,
i.h.b in de groenteteelt. Groenten: residuen van pesticiden
Evenzo groeihormonen, medicamenten e.d. in de pluimveehouderij en aquacultuur.
Bevordering organische Productie en Productie zonder het gebruik van chemische
bestrijdingsmiddelen.
Keuze tussen organische bio-producties en hoog gechemiseerde productie technologie.
Afweging van het belang van zones voor biologische teelt.
Noodzaak van wisselbouw: zetmeel-industrie -aardvruchten, cane-sorghum,
fruitteelt: met name citrus, ananas, cashew, papaya, markoesa, WI kers;
syzygiumsoorten;
Eenjarige .gewassen t.b.v. lokale consumptie: pinda, soya, oerdi, capucyners, limabeans,
blackeyed peas,
72

Financiering: Privatisering Landbouwbank en NOB als second tier bank, zonder direct
lending.
Instituten voor collectief beheer van infrastructuur in de vorm van waterschappen over
het gehele land.
Kwalitatieve verbetering van de rundveestapel, het geiten en schapenbestand en
instellingen daarvoor te creeren.
PLANTMATERIAALVOORZIENING EN ZAAIZAAD VOORZIENING, deels middels particuliere
producenten, kernbedrijven met outgrowers, deels door de Productschappen zelf daarvoor
gezamenlijk geëxploiteerde bedrijven. Internationale contacten op het niveau van de
Productschappen en op het niveau van LVV
DE ONDERNEMINGSLANDBOUW
Instituut voor de bevordering van buitenlandse investeringen in de
ondernemingslandbouw van Suriname
MELKVEEHOUDERIJ;
Stalhouderij gecombineerd met gemechaniseerde snijgras Productie en afstoting van
overbodige dieren naar de slachtveehouders/ feedlot-exploitanten,
onderlinge verbanden tussen melkveehouderij- slachtvee-bananProductie
CO-GROWER EN OUTGROWER SYSTEMEN
Deze institutionele vormgeving wordt sterk aanbevolen voor producten die een hoge
mate van technologische vernieuwing, tijdige kwaliteitsinputvoorziening, verwerking en
marketing behoeven. De overheid zal uiteraard toezicht moeten houden op een richtige
gang van zaken, aangezien de kleine outgrowersbedrijven op zichzelve niet in staat zijn
het grotere kernbedrijf tegenspel te bieden.
Instituut voor de vaststelling van bodemprijzen voor diverse landbouwproducten.
Positie van opkopers en tussenhandelaren: wat moet er met deze deelnemers aan het
agro-proces gebeuren. Zij kunnen vrijwel niet onder controle gehouden worden door
wetten en vormen een onmisbare schakel in de economische Productieketen.
Uitbouw van landbouwmarkten (Kwatta, Pad van Wanica, Leiding 11A, Tout Lui Faut,
Lelydorp, Nieuw Nickerie).
Voorziening in vlottende inputs: het commerciele deel aan de private sector overlaten en
ook niet bemoeien met tussen Productschappen en leveranciers overeen te komen zaken.
Cold Storage Zanderij voor de opslag van vers product op de internationale Luchthaven,
alsook koelopslag voor de export van sierteeltproducten;
Bulk stock storage en packaging faciliteiten op de Nieuwe Haven te Paramaribo.
73

Marktonderzoek naar afzetmogelijkheden; procestechnologie ontwikkeling; laboratorium
voor kwaliteitscontrole; technisch kader voor de verzorging van de agro-industriele
Producties, schaalgrootte als criterium.
Project FAO/TINAP: Fonds Agrarisch Onderzoeks en Training voor Innovatieve en
Niet-traditionele Agrarische Productie, soortgelijk aan het regionaal project CARTF van
de EU.
74

BIJLAGE 4.
AFKORTINGEN
ABBP Agrarisch Bruto Binnenlands Product (Agrarische Bruto
Toegevoegde Waarde)
ADRON Anne van Dijk Rijst Onderzoekcentrum Nickerie
AEZ Agro-Ecological Zoning
CEVIHAS Centrale Vissershaven Suriname
CELOS Centrum voor Landbouwkundig Onderzoek in Suriname
D&I Drainage en Irrigatie
EMBRAPA Empresa Brasiliera de Pesquisa Agricultura (Federaal
Landbouwkundig Onderzoeksinstelling van Brazilie)
EU Europese Unie
FAO Food and Agricultiure Organization (United Nations)
GPOV Gezamenlijke onderneming voor Plantaardige Olien en Vetten
ha hectare (1 ha = 10,000 vierkante meter)
HI Ministerie van Handel en Industrie
ICOR Incremental Capital Output Rate (marginale kapitaal coefficient)
IDB Inter-american Development Bank
IICA Inter-american Institute for Agricultural Cooperation
INA Innovatieve en/of Niet-traditonele Agro-sector
KMO Kleine en Middengrote Ondernemingen
LNV Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid (in
Nederland)
LVV Ministerie van Landbouw, Veeteelt en Visserij (in Suriname)
MCP Multipurpose Corantijnkanaal Project
NHAS Nederlandse Hulpallocatie aan Suriname
OAS Organisatie van Amerikaanse Staten
ODAB Onderdirectoraat Agro-Beheer (MinLVV)
ODHRD Onderdirectoraat Human Resources Development (MinLVV)
ODPE Onderdirectoraat Planning en Evaluatie (MinLVV)
ODRD Onderdirectoraat Regionale Diensten (MinLVV)
ODTB Onderdirectoraat Technische Begeleiding (Min LVV)
OW Ministerie van Openbare Werken
PAHO Pan-American Health Organization
PLOS Ministerie van Planning en Ontwikkelingssamenwerking (in
Suriname)
RIS Stichting Rijst Instituut Suriname
SAIL Surinam American Industries Ltd (staatsbedrijf voor
garnalenverwerking)
SAKN Stichting Agrarische Kernbedrijven Nickerie
SAOC Stichting Agrarische Ontwikkeling Coronie
SEL Stichting Experimentele Landbouw
SER Sociaal Economische Raad
SLOC Stichting Landbouw Ontwikkeling Commewijne
75

SML Stichting Ontwikkeling Machinale Landbouw
SNRI Stichting Nationaal Rijst Instituut
SRD Surinaamse Dollar (1 US$ = 2.8 SRD)
STICOS Stichting ter bevordering van de Cocoscultuur in Suriname
STINAPA Stichting Natuurparken
STIPRIS Stichting Proeftuinen in Suriname
STIVI Stichting ter bevordering van de Visserij
SURLAND N.V. Surinaamse Landbouwbedrijven (staatsbedrijf bacoven, rijst)
TEA Traditionele
76