Op 17 okt. 1974 hebben pp. een schriftelijke overeenkomst gesoten ...

Instantie Hoge Raad
Datum uitspraak 17 november 1978
Vindplaats NJ 1979/140
Naam: IVA / Queijssen
Feiten:
Op 17 okt. 1974 hebben pp. een schriftelijke overeenkomst gesoten, ter uitvoering
waarvan Queijssen met ingang van 4 nov. 1974 als thuis-ponstypiste voor IVA is gaan
werken. De inhoud van de overeenkomst luidt:
Betreft: Thuiswerk ponstypiste in IVA-dienst.
Geachte
Refererend aan de diverse gesprekken bevestigen wij het volgende te zijn
overeengekomen: Functie IVA Thuis-ponstypiste. Datum indiensttreding: 4 november
1974. Weeksalaris: Het weeksalaris wordt gebaseerd op de geleverde produktie,
uitgedrukt in prijs per kaart.
De minimale produktie per dag is ca. 1500 kaarten ca. 40 kolommen. Vakantiegeld:
7%. Ziekengeld: Uitkering zoals op free-lance basis, t.t.z. 2 wachtdagen, daarna 80%
van het gemiddelde dagloon verdiend tijdens de laatste 13 weken. Gratificatie: Niet
overeengekomen. Proeftijd: In principe is er geen proeftijd afgesproken, omdat de
werkverhouding op free-lance basis is.
Dagelijks kunnen de werkzaamheden worden gestopt. Uiteraard moet hiervoor een
duidelijke motivatie zijn, omdat het IVA er bijzonder bij gebaat is, dat U Uw
dagelijkse produktie realiseert. Machines: Het IVA stelt beschikbaar: 1 ponsmachine
c.q. controle ponsmachine, waarvan wordt aangenomen dat U deze in onberispelijke
staat zult houden.
De huurpenningen worden normaal door het IVA voldaan, en bij storing gelieve U
rechtstreeks te telefoneren naar: IBM 020–15 90 21. Transport: Het aan- en afvoeren
van ponswerk geschiedt in overleg met de heer C. van Altena. Algemeen: Ten
overvloede delen wij U mede, dat U normaal in dienstverband werkt, als ware U op
het IVA aanwezig. De free-lance basis impliceert: geen produktie — geen salaris
(behalve bij ziekte).
Dus: geen doorbetaling bij:
snipperdagen
vakantiedagen
feestdagen Projecten: Het IVA zal per project de prijs bepalen, in overleg met de
IVA-thuiswerksters. Uiteraard is de opdrachtgever bepalend. Werkbrief: Ingesloten
zenden wij U diverse werkbriefjes, welke U wekelijks concreet ingevuld moet
inleveren bij: IVA — Koninginneweg 170 — Amsterdam. Projectbegeleiding: De
heer C. van Altena is verantwoordelijk voor de goede gang van zaken. Wij
vertrouwen op een goede en langdurige samenwerking bij het IVA.
Queijssen werkte samen met Stam die eveneens een overeenkomst voor thuiswerk
met IVA had gesloten. IVA had een ponsmachine en een controlemachine aan
Queijssen en Stam ter beschikking gesteld voor de te verrichten werkzaamheden.
Bij brief van 5 februari 1975 heeft IVA aan Queijssen meegedeeld dat het i.v.m.
Queijssens verhuizing naar Hoorn onmogelijk was de thuiswerkzaamheden voor IVA
voort te zetten, zodat deze per 22 febr. 1975 zouden worden beeindigd.
Op 12 febr. 1975 heeft IVA iemand gestuurd om de machines bij Queijssen op te
halen. Queijssen heeft geweigerd deze af te geven. Op die dag heeft Queijssen, nadat
haar echtgenoot tevoren telefonisch contact met IVA had opgenomen teneinde tegen

de gang van zaken te protesteren, bij aangetekende brief aan IVA meegedeeld
bezwaar te maken tegen het haar aangezegde ontslag. Vanaf 12 febr. heeft IVA
Queijssen niet meer in de gelegenheid gesteld voor IVA thuis-ponswerkzaamheden te
verrichten.
In de periode van 4 nov. 1974 t/m 10 febr. 1975 hebben Queijssen en Stam iedere
werkdag voor IVA gewerkt, met uitzondering van vijf over die periode verspreide
dagen. Het niet-werken op die dagen geschiedde op tevoren daartoe geuite wens van
Queijssen en Stam.
Hoge Raad:
O. t.a.v. het eerste middel:
De Rb. heeft vastgesteld dat pp. ten tijde van het aangaan van de overeenkomst ervan
zijn uitgegaan dat Queijssen voor onbepaalde tijd dagelijks voor IVA zou werken en
dat Queijssen van de alleen voor haar geldende vrijheid om ‘dagelijks te kunnen
stoppen’ slechts ‘sporadisch’ en ‘met duidelijke motivatie’ gebruik mocht maken. Op
grond hiervan heeft de Rb. geoordeeld dat Queijssen verplicht was voor IVA arbeid te
verrichten.
Deze vaststelling en dit oordeel, die feitelijk van aard zijn, zijn tegen de achtergrond
van de door de Rb. in haar negende r.o. opgesomde omstandigheden niet
onbegrijpelijk en behoefden niet nader te worden gemotiveerd. Zij komen ook niet in
strijd met enige rechtsregel. Onderdeel a stuit hierop af.
In onderdeel b wordt er in de eerste plaats over geklaagd dat de Rb. in haar vijftiende
r.o. ten onrechte ervan is uitgegaan dat voor het al of niet bestaan van een
gezagsverhouding tussen pp. niet doorslaggevend is of de werknemer vrij is zelf het
werk in te delen en de werkuren te bepalen. Uit het vervolg van deze r.o. blijkt dat de
Rb. daarbij mede heeft gedacht aan andere omstandigheden van het geval, waaronder
de door haar vastgestelde omstandigheid dat Queijssen verplicht was tot een minimale
hoeveelheid werk per dag. In het licht daarvan is het voormelde uitgangspunt niet
onjuist, terwijl de klacht dat de Rb. heeft nagelaten te onderzoeken welke vrijheid
Queijssen bezat, feitelijke grondslag mist.
Voorts richt het onderdeel zich tegen de vaststelling van de Rb. dat voor het uitvoeren
van het ponswerk duidelijke instructies moesten worden gegeven door IVA, hetgeen
door de heer Van Altena werd gedaan. Deze vaststelling moet kennelijk aldus
begrepen worden dat Queijssen diende te worden geinstrueerd omtrent de uitvoering
van het ponswerk en dat de heer Van Altena met deze instructie was belast. In dit licht
gezien houdt deze vaststelling niet in dat Queijssen ondergeschikt was aan de heer
Van Altena, zodat deze vaststelling met de in het onderdeel geciteerde passages uit de
gedingstukken niet onverenigbaar is. Het onderdeel mist in zoverre feitelijke
grondslag.
De Rb. heeft voorts door haar voormelde, aldus opgevatte vaststelling te laten
meewegen bij haar oordeel dat door IVA over Queijssen gezag werd uitgeoefend,
geen rechtsregel geschonden. Hetzelfde geldt voor het laten meewegen van de
omstandigheid dat de door Queijssen verrichte werkzaamheden behoorden tot de
gewone bedrijfsarbeid van IVA, waarmee de Rb. kennelijk bedoeld heeft de arbeid
die in het bedrijf van IVA werkende ondergeschikten verrichten. Het voormelde
oordeel van de Rb. is ook niet onbegrijpelijk.
Ook onderdeel b faalt dus.
Onderdeel c ten slotte miskent dat loon dat door IVA per project in overleg met
Queijssen op een bepaald bedrag per geponste kaart werd vastgesteld, niet

onbepaalbaar is, immers per project met inachtneming van art. 1374 BW kan worden
bepaald.
O. t.a.v. het tweede middel:
M.b.t. onderdeel a: De uitleg die de Rb. aan de hand van de toelichting daarop heeft
gegeven aan de contractuele bepaling ‘De free-lance basis impliceert: geen produktie
— geen salaris (behalve bij ziekte)’ is van feitelijke aard en niet onbegrijpelijk. De
aan het slot van het onderdeel aangevoerde klacht is gericht tegen een overweging die
de beslissing niet draagt. Onderdeel a faalt derhalve.
Onderdeel b treft echter doel. De Rb. heeft immers geen beslissing gegeven omtrent
het verweer van IVA dat zij niet verplicht was Queijssen ook werk aan te bieden in
Hoorn nadat Queijssen daarheen verhuisd was. De juistheid van dit verweer zal alsnog
moeten worden onderzocht.
O. t.a.v. het derde middel:
Door de wettelijke rente toe te wijzen van de dag af waarop de in art. 125c lid 2 Rv.
bedoelde kennisgeving is verzonden heeft de Rb. er ten onrechte geen rekening mee
gehouden dat op die dag nog geen sprake was van vertraging in de betaling door IVA
van na die dag verschijnende loontermijnen, zodat te dien aanzien art. 1286 BW geen
toepassing kan vinden. Het middel is derhalve gegrond;
Vernietigt het vonnis van de Rb. te Amsterdam van 28 febr. 1978;
Verwijst de zaak naar het Hof te Amsterdam ter verdere behandeling en beslissing
met inachtneming van deze uitspraak;
Veroordeelt Queijssen in de kosten op de voorziening in cassatie gevallen, welke tot
aan deze uitspraak aan de zijde van IVA worden begroot op ƒ 325,55 aan verschotten
en ƒ 2000 voor salaris.