Lees Meer - Nedkoi

Survival of the fittest
Beste koivrienden en vriendinnen.
Wat de temperaturen betreft heeft deze zomer ons eigenlijk wel een beetje in de steek
gelaten. Zo zijn mijn eigen Koi voor het tweede jaar weer niet aan afpaaien
toegekomen, want dat doen ze bij mij echt alleen bij een watertemperatuur van 24
graden en geen half graadje minder. Even heb ik nog met het idee gespeeld om te
gaan bijverwarmen, maar had telkens weer de hoop dat een weekje flinke zonneschijn
dit klusje grati s voor me zou opknappen. Helaas, volgend jaar beter. Mijn twee dames
mogen daarom hun opgespaarde kuit weer hergebruiken in de acht weken dat ik ze
straks laat vasten.
We horen en lezen altijd dat de naderende winter weer het einde van het koiseizoen
betekent. Maar is dat eigenlijk wel zo? Beslist niet, dat kan ik jullie verzekeren! Juist
het najaar en de winter zijn voor onze Koi periodes waar we veel aandacht aan moeten
schenken.
Voordat ik ga uitleggen waarom het najaar en de winter zulke belangrijke periodes zijn
in het leven van een Koi, moeten we het samen eerst eens worden over enkele
fundamentele begrippen. Wie daarna denkt dat het toch anders in elkaar zit, speelt
niet alleen met vuur, maar is opvallend vaak de beste klant bij de medicijnafdeling van
de plaatselijke koidealer of heeft een gouden VIP card (Very Ignorant Person) van de
KVA.
Fundamentele begrippen
• Koi zijn Karpers.
• Koi zijn koudbloedig.
• Koi zijn vier seizoenen dieren.
• Koi zijn omnivoren (alleseters).
• Koi hebben geen maag.
• Koi leven doorgaans in een gesloten systeem.
Dit zijn voorlopig de meest belangrijke begrippen waar we het over eens moeten zijn.
De rest van dit artikel heeft als doel om het jaarlijkse aantal voorjaarsslachtoffers te
verminderen. Een nobel streven dacht ik zo en echt ingewikkeld of moeilijk is dit niet.
Echt waar, het is het vrij eenvoudig om je Koi gezond te houden. Uitstekende
waterkwaliteit en goede voeding is eigenlijk alles wat we nodig hebben om dit doel te
bereiken. Okay, quarantainemaatregelen en het voorkomen van stress spreekt hopelijk
voor zichzelf. Wie vandaag de dag nog nieuwe vissen in zijn vijver plaatst zonder

gedegen quarantaineperiode met bijbehorende temperatuurbehandeling, speelt
Russisch roulette, maar dan met e en machinegeweer.
Hoe ontstaan voorjaarsproblemen
Bekrot, vinrot, bacteriële infecties, gaten, buikwonden, doorligplekken, parasieten,
buikwaterzucht enzovoort, enzovoort. Een kleine greep uit de meest voorkomende
aandoeningen waar menig hobbyist in het voorjaar mee geconfronteerd wordt en
waar veel Koi helaas maar al te vaak aan komen te overlijden. Als we met dit soort
situaties geconfronteerd worden en naar de giffles moeten grijpen is het vaak al te
laat. Niet alleen zijn de meest voorkomende medicijnen gewoon puur gif, maar
betekenen ook altijd een enorme aanslag op het hele vijversysteem en op de conditie
van Koi die het geluk hadden deze macabere dans des doods te ontlopen. Dus ook de
niet geïnfecteerde Koi lopen het risico slachtoffer te worden doordat de medicijnen
hun afweer en conditie alsnog om zeep helpt. Conclusie… voorkomen is beter dan
genezen. Medicijnen zijn een noodzakelijk kwaad, waar je soms niet onderuit komt,
maar bedenk wel dat medicijnen altijd symptoombestrijding zijn en je altijd de oorzaak
moet zien te vinden om de onherroepelijke herhaling van de problemen te
voorkomen. De meest voor de hand liggende oorzaken zijn bijna altijd slechte
waterkwaliteit (hoge bacteriedruk, ophoping van gifstoffen) en een slechte conditie
(afweersysteem). Aan die slechte waterkwaliteit kunnen we heel gemakkelijk wat doen
door gewoon elke week minstens 10% van het vijvervolume te verversen en eventueel
opgehoopt vuil te verwijderen. Nog altijd vele malen goedkoper dan een fles
medicijnen, voorafgegaan door een bezoek van de koidokter. Nu we met deze
boosdoener hebben afgerekend, komt een andere boosdoener om de hoek kijken en
dat is OVERBEZETTING! Overbezetting is een bron van vele problemen. Denk maar aan
de intensieve veeteelt, waar veel dieren op een kluitje zitten maar ook de mens blijft
niet buiten schot als je denkt aan vluchtelingenkampen of rampgebieden. Uitbraken
van besmettelijke en vaak dodelijke ziekte n zijn vrijwel altijd het gevolg.
Nu is het voor Koi in onze vijvers al geen pretje om continu in de eigen afvalstoffen
rond te zwemmen, maar al helemaal niet in de afvalstoffen van elkaar. Koi scheiden
continu ammonium uit en dat is puur gif. Dit doen ze het hele jaar door dus OOK IN DE
WINTER. Zelfs al geef je ze zes maanden niets meer te eten. Dat betekent dus dat er
ook in de winter regelmatig water ververst dient te worden. Daarmee verdunnen we
niet alleen deze giftige afvalstoffen, maar ook de concentratie hormonen die Koi
uitscheiden en die hun kleurontwikkeling en groei ernstig in de weg staat. Een ander
voordeel van water verversen is dat we zodoende gelijk weer wat verse mineralen aan
de vijver toevoegen. Koi kunnen mineralen (zeer belangrijk voor hun groei,
huidkwaliteit en spijsvertering) zowel via de huid uit het water opnemen, maar ook via
de voeding. Ons kraanwater bevat veel onmisbare mineralen en sporenelementen,

maar niet alle in voldoende mate. Goed voer zal dus nodig zijn om aan hun dagelijkse
behoefte te voldoen, maar ook een schepje klei van tijd tot tijd doet wonderen. Let er
met het gebruik van kleiproducten wel op dat deze geschikt zijn voor de vijver en zo
min mogelijk lood bevatten (zwijgen de producenten over als het graf). Alle kleisoorten
bevatten lood, maar een te hoge concentratie is schadelijk. Minder dan één ppm (part
per million) is veilig. Let verder ook op de PH waarde. Sommige kleiproducten hebben
namelijk de eigenschap de PH waarde te laten fluctueren. Blijf dit controleren, want de
samenstelling van een kleiproduct kan al veranderen als men tijdens het delven een
eindje verderop gaat graven. Aangezien het analyseren van grondstoffen een dure
aangelegenheid is en de meeste producenten het kennelijk zonde van hun geld vinden
om steeds hun analyses aan te passen, of hun voorraad voorgedrukte etiketten niet
willen weggooien, is een waarschuwing hier wel op zijn plaats. Meten is nog altijd
weten!
Ik dwaal een beetje af, want ik zou het hebben over het ontstaan van
voorjaarsproblemen.
Wel, die beginnen al in de zomer. In de zomer zijn onze Koi al bezig om voorraden aan
te leggen voor het komende najaar en de winter. Deze voorraden moeten ze uit het
voedsel halen dat wij aan ze geven. Een deel gebruiken ze direct voor groei,
weefselherstel, energie om te zwemmen en te ademen, maar minstens zo belangrijk…
om hun natuurlijke afweersysteem op pijl te houden. Het deel dat ze niet direct nodig
hebben wordt opgeslagen voor de schaarse periodes die gaan komen. Geven we dus
slechte of verkeerde voeding aan onze Koi in de zomer, dan kunnen ze daar
onvoldoende goede reserves uit opbouwen. Het gevolg is dat Koi vervolgens het najaar
en de winter in gaan zonder voldoende goede reserves. Om toch deze periode te
overleven gaan ze uit pure overlevingsdrang hun eigen lichaam opeten. Figuurlijk
gesproken dan. Gevolg is dat deze slecht gevoede Koi in de winter gaan vermageren.
Ook hun natuurlijke afweersysteem, waarvan de slijmlaag een zeer belangrijk
onderdeel is, houdt er mee op. Een Koi in deze slechte conditie is natuurlijk de
makkelijkste prooi voor de altijd aanwezige parasieten. Het voorjaar kenmerkt zich ook
als een periode met sterk schommelende watertemperaturen. Een nachtje vorst, dan
weer een lekker zonnig dagje, gevolgd door een paar dagen flinke plensbuien. Nu zijn
Koi en Karpers zeker geen kasplantjes, maar als ze ergens een hekel aan hebben dan is
het aan alles wat schommelt. Watertemperatuur, PH, waterkwaliteit, om maar een
paar te noemen. Door deze schommelingen krijgen Koi namelijk stress. Hoe stress
ontstaat, werkt en wat het doet lezen we in de volgende paragraaf.

Stress en G.A.S.
Koi worden ziek door twee condities. Waterkwaliteit en parasieten (multifactorieel).
Parasieten vermeerderen zich dan ook meestal door slechte waterkwaliteit. Slechte
bacteriën trouwens ook. Slechte waterkwaliteit veroorzaakt dus stress en stress staat
bijna altijd aan de basis van een probleem. Stress maakt koi namelijk vatbaar voor
infecties en uitbraken en zorgt uiteindelijk dat een Koi niet meer in staat is te reageren
op dergelijke aanslagen. Slechte waterkwaliteit veroorzaakt dus niet alleen een
toename van ziekteverwekkers en parasieten, maar het verzwakt tegelijk ook de
mogelijkheden van een Koi om zich hier tegen te weren.
Wie heeft er wel eens van G.A.S. gehoord? Vast niet veel mensen en misschien komt
dat ook omdat er eigenlijk geen mooi woord voor in het Nederl ands bestaat. G.A.S. is
een Engelse term die bedacht is door Hans Hugo Bruno Selye en staat voor General
Adaptive Syndrome . Letterlijk vertaalt; Algemeen Aanpassing Syndroom. Dit is een
situatie waarbij Koi signalen krijgt om stre ssfactoren te ontvluchten. Het is uitermate
belangrijk dat we begrijpen dat Koi ziek worden doordat vluchten uit een gesloten
vijversysteem onmogelijk is en er niets anders voor ze opzit dan volhouden en over te
schakelen naar een overlevingsmodus. Dit leidt uiteindelijk tot uitputting en een
ingrijpende verandering van zowat alle processen in hun lichaam zoals het
immuunsysteem, bloedcirculatie, hormonale systemen, ademhalingssysteem,
verteringssysteem en zenuwstelsel. Vluchten of vechten dus. Eén ding is absoluut een
feit, en dat is dat geen enkel medicijn je Koi geneest! Een Koi geneest zichzelf als de
omstandigheden waarin ze zitten door ons verbeterd worden en hun eigen
afweersysteem weer in staat gesteld wordt de problemen de baas te worden!
Natuurlijk zijn er momenten en situaties waarin ingrijpen onontkoombaar is en we
moeten zorgen dat de condities weer gezond worden. Maar de boodschap is en blijft
“ondersteun de gezondheid van je Koi in plaats van hun gezondheid te repareren”. Ook
al is de verleiding nog zo groot om iets aan het water toe te voegen, het is nooit de
oplossing van het fundamentele probleem. Eigenlijk is één druppeltje preventie al
meer waard dan een heel liter “medicijn”.
Voorbereiding op de winter
Zoals gezegd hebben we onze Koi goede voeding gegeven in de zomer en zijn we er
ons van bewust dat Koi vierseizoenendieren zijn die voedsel nodig hebben, dat
afgestemd is op deze vier seizoenen en de bijbehorende watertemperaturen. Het
zomervoer wordt vervangen door een voer voor het najaar. De Koi worden al
merkbaar trager en hun periodes van rust worden steeds langer. Het vetgehalte in het
voer (de brandstof voor hun motortje) kan nu gerust omlaag. Teveel vet in hun
najaarsvoer slaat zich anders alleen maar op in de lever en dat is erg ongezond. Denk
dus niet dat onze Koi een lekker speklaagje nodig hebben om de winter door te

komen, want dan hebben jullie het mis. Winterreserve is een verzamelnaam voor de
opslag van aminozuren, glucose, vitamines, mineralen enzovoort, welke in het lichaam
opgeslagen worden voor de barre en schrale winterse omstandigheden. De
hoeveelheid voer gaan we nu ook langzaam verminderen evenals het aantal
voerbeurten. Zolang de Koi nog actief rondzwemmen en het aangeboden voer binnen
de ongeveer tien minuten helemaal opeten gaat het goed. Let er wel op dat de
bacterieactiviteit in het filter ook op een steeds lager pitje gaat functioneren. Minder
voer betekent minder afvalstoffen (voeding voor de bacteriën), want als de
temperatuur daalt neemt ook de activiteit van de nitrificerende bacteriën af. Ook de
eventueel aanwezige planten gaan of zijn in rust en “eten” dus niet meer mee. Tussen
de 15 en 10 graden watertemperatuur kunnen onze Koi nog aardig wat
voedingsstoffen verwerken, maar dat wordt wel elke week minder en minder. Vanaf
zo’n graad of tien en dalend zijn we al in de echte winterstand beland en voeren we de
Koi alleen nog met een echt wintervoer. Met een echt wintervoer bedoel ik een voer
dat Koi zeer goed kunnen verteren en wat er voor zorgt dat Koi niet vermageren. Dit
betekent niet dat we onze Koi een hele winter lang op een dieet zetten, wat voor het
grootste gedeelte bestaat uit plantaardige eiwitten zoals wheat germ. Dat is even leuk
vlak na of voor de zomermaanden, maar zeker niet voor een langere periode en al
helemaal niet in de winter. Een Karper vindt toch ook nergens meer plantaardig
voedsel in de winter op wat algen na? Nee, een Karper voedt zich in de winter
uitsluitend nog met dierlijk voedsel dat nog actief is bij lage watertemperaturen. Denk
hierbij aan mosseltjes, kreeftjes, garnaaltjes en allerlei andere soorten voedseldiertjes
die de barre koude winterse omstandigheden goed kunnen weerstaan. Deze
voedseldiertjes hebben een behoorlijk hoog eiwitgehalte, dus heeft moeder natuur het
zo geregeld dat de Karper dit eiwitrijke voedsel ook bij lage watertemperaturen nog
prima kan verteren. Zo voorkomen we meteen dat onze Koi vermageren en met een
beetje geluk zien we onze Koi zelfs nog wat groeien.
Vasten of doorvoeren
Nu we in de winter zijn aanbeland kunnen we volstaan met een klein beetje
wintervoer één keer per dag (‘s morgens) of om de dag. Uiteraard is dit een zinkend
voer, want we gaan onze Koi niet dwingen om helemaal naar boven te zwemmen voor
een paar korreltjes. De energie die dit kost kunnen ze veel beter gebruiken en daarbij
lagen ze toch al lekker op de (schone) bodem. Laat ze maar lekker liggen. Het voer
komt naar je toe deze zomer uh… winter. Het vijverwater is als het goed is kristalhelder
in deze tijd van het jaar, dus kunnen we prima zien of het voer netjes opgegeten
wordt. Bang dat het voer in de bodemdrain verdwijnt? Dan liggen je Koi hier veel te
dichtbij. Heb je geen beter plekkie voor ze? Een plek waar het niet zo hard stroomt en
waardoor ze voorturend gedwongen worden om met hun vinnen te klapperen om op

hun plek te blijven? Kost alleen maar kostbare energie en dat hebben ze… juist ja, voor
andere dingen nodig. Zet anders de bodemdrains maar wat zachter.
Naarmate de watertemperatuur in de vijver daalt zul je merken dat Koi vanzelf al
steeds minder en minder gaan eten. Als het goed is stoppen ze uiteindelijk zelf met
eten. Meestal als de watertemperatuur zo richting zes a zeven graden gaat. Beneden
deze temperatuur ligt de darm van een Koi compleet stil, zijn er nauwelijks nog
verte ringsenzymen aanwezig en heeft eten totaal geen zin meer. Sterker nog,
doorvoeren beneden de zes graden Celsius is ronduit onverantwoord. Aan de ene kant
omdat het meer energie kost om het voer te verwerken dan dat ze er uit kunnen halen
en aan de andere kant omdat je het risico loopt dat het voer gaat rotten in de darm.
To rot or not to rot, that’s the question
Over rottend voer in de darm van een Koi doen de wildste geruchten de ronde. Vooral
op het internet is hierover de grootste onzin te lezen. Zo kwam ik laatst een stukje
tegen waarin de schrijver beweerde dat er nog nooit een Koi was overleden door
rottend voer in zijn maag. Pardon? Maag? Om te beginnen hebben Koi helemaal geen
maag, Koi hebben een primitieve darm! Dit verteringsorgaan werkt ongeveer zoals bij
hogere levensvormen, maar toch weer niet helemaal. Zo maakt de darm peristaltische
bewegingen. Dit zijn als het ware persende bewegingen van deze lange darm door
middel van spierbewegingen zodat de inhoud langs de gladde darmwand glijdt. De
darm van onze Koi is dus eigenlijk een re delijk simpel verteringsorgaan, dat absoluut
niet te vergelijken valt met ons eigen complexe verteringssysteem met maag, dunne
darm, dikke darm enzovoort. De darm van onze Koi kun je dan ook beter zien als een
simpele verzameling van onze spijsverteringsorganen die uiteindelijk min of meer
hetzelfde werk doet.
Het is een feit dat de vertering van voedsel bij Koi tot stand komt door de
aanwezigheid van enzymen en bacteriën. Eigenlijk praten we over opname van
voedingsstoffen na de vertering. De opname van voedingsstoffen wordt uitgevoerd
door actieve cellen die zich in de darm bevinden. Om precies te zijn epitheliale cellen
in de slijmlaag op de darmwand. Nu zit er een addertje onder het gras. Karpers zijn
zeer succesvolle en efficiënte overlevers, maar tevens afhankelijk van hun
omgevingstemperatuur. Dus als de temperaturen dalen, daalt ook hun mogelijkheden
om voedsel te vinden en te verteren. Zit er dus voer in de darm van een Koi tijdens een
koude periode, dan kan dit voer dus niet snel genoeg door de darm passeren door de
verminderde spieractiviteit. Deze verminderde spieractiviteit zien we trouwens ook
terug in het trage zwemgedrag en de lange rustperiodes bij onze Koi in koud water.
Het achterhaalde beeld dat voedsel helemaal stilstaat in de darm van een Koi als het
water tien graden wordt is ook niet waar. Eigenlijk wordt de doorloopsnelheid en de
opname van het voer steeds minder efficiënt totdat het punt van totale stilstand is

ereikt. Dus de sufferd die schreef dat voer niet kan rotten in de darm van een Koi
heeft dan ook geen idee van het gevaar dat er schuilt in het feit dat niet opgenomen
voer wel in contact blijft met bacteriën en dus een regelrechte bacteriehaard is.
Darminfecties bij Koi of infecties die lijden tot buikwaterzucht, zijn namelijk wel
typische voorjaarsproblemen die te wijten zijn aan hoge concentraties schadelijke
bacteriën in onze Koi. Tel daar ook nog eens de stress van een langdurig verblijf onder
een laag ijs of in een niet afgedekte ijskoude vijver bij op en je hebt de perfecte
condities geschapen voor zieke Koi in het voorjaar. Onder deze omstandigheden
moedig je alleen maar een explosie van slechte bacteriën in de darm aan, terwijl het
hele afweersysteem op z’n gat ligt door het eerder genoemde Algemeen Aanpassing
Syndroom.
Ook is deze persoon er totaal niet van op de hoogte dat je een Koi uitsluitend
"winterklaar" kan maken door het geven van goed voer IN de zomer en IN het najaar.
Voeren in de winter is dus helemaal niet bedoeld om Koi voor te bereiden op een
lange en koude winterperiode. Het is gewoon te laat om een Koi winterklaar te maken
IN de winter! Dit is zoiets al het monteren van winterbanden nadat je uit de bocht bent
gevolgen.
Ik maak graag van de mogelijkheid gebruik om nog wat dieper in te gaan op de
verwarring rondom de winterperiode en voeren in de winter.
Wanneer stoppen we in het seizoen met voeren
Dit is meestal gebaseerd op de watertemperatuur of hoe lang het nog verantwoord is
in het late najaar/begin winter nog te voeren. Ook deze discussie heeft meerdere
kanten, omdat we eigenlijk twee levensvormen voeren in onze vijvers. Koi EN
bacteriën. En voor beide soorten geldt dat ze steeds minder efficiënt opereren
naarmate de warmte en de hoeveelheid licht in onze buitenvijvers verdwijnt.
Een Koi zal heus zo af en toe wel wat eten in de winter, maar wat heeft het voor zin om
af en toe eens wat aan ze te voeren? En wat gebeurt er met de afvalstoffen van dat
sporadische maaltje? Zoals ik al eerder schreef is het verteren van voedsel bij lage
watertemperaturen of wanneer een Koi al buiten zijn effectieve verteringscapaciteiten
zit zinloos en zelfs schadelijk. Dat geldt ook voor de afvalstoffen die hierdoor
geproduceerd worden in een periode dat de nitrificerende bacteriën zowat helemaal
stil liggen en eventueel aanwezige algen en/of planten ook al geen behoefte hebben
aan voedingsstoffen. Zodra de watertemperatuur in de vijver namelijk beneden de tien
graden zakt en richting zeven graden gaat, functioneert het boeltje nog maar zeer
matig. Ook krijgen onze Koi voortdurend signalen uit hun omgeving waarbij de
verschillen in het aantal zonuren, maar ook de intensiteit van het zonlicht zeer
belangrijke triggers zijn voor het metabolisme en de fysieke conditie. Zo kunnen Koi

niet alleen de intensiteit van het licht registreren, maar zelfs het kleurenspectrum van
het licht. Dit doen ze met een speciaal orgaan dat zich op het vlakke deel van hun kop
bevindt. Ook de hoeveelheid licht dat het oog binnendringt, werkt als een dergelijke
trigger. Op die manier "weten" de hersenen van onze Koi welk jaargetijde het is. Met
behulp van hormonen en het zenuwstelsel worden dan opdrachten verzonden die het
metabolisme (altijd op overleven gebaseerd) en de fysieke gesteldheid aanpassen. Een
heel ander soort metabolisme en fysieke gesteldheid dan er bijvoorbeeld in het
groeiseizoen was.
Dus wat mij betreft absoluut stoppen met voeren bij zes graden Celsius. Dat brengt ons
automatisch bij de vastenperiode.
Vasten
In de serie “Koivoer op de Korrel”, deel drie heb ik hier al het een en ander over
geschreven, dus ik beperk mij tot de belangrijkste redenen om dit te doen;
• Onder de zes graden wordt er geen voedsel meer verteerd.
• Koi kunnen lang zonder voedsel.
• Door vasten raken ze opgebouwde afvalstoffen kwijt.
• Vrouwtjes gaan hun overtollig kuit re-absorberen. Dit kan problemen met
latere kuitafzetting voorkomen.
Vasten scheelt je ook nog een paar duiten. Gebruik die liever om in het voorjaar en de
zomer een goede kwaliteit koivoer te kopen. Je Koi zullen je dankbaar zijn. Hoe lang je
de Koi laat vasten hangt af van de watertemperatuur, de weersberichten en of je ook
kleine Koi in je vijver hebt zitten. Kleine Koi hebben nu eenmaal minder vlees op de
graat, dus die kunnen doorgaans niet langer vasten dan een week of vier. Besluit je te
vasten, houd die kleintjes dan ook goed in de gaten. Veel hobbyisten laten Tosai
(éénjarigen) om die reden het eerste levensjaar binnen of verwarmd overwinteren.
Houd sowieso de vijver de hele winter in de gaten, want je zult de eerste niet zijn die in
het voorjaar bemerkt dat een deel van de populatie er verdacht veel uit ziet als
gatenkaas. Aangezien we nu toch besloten hebben elke week een waterwissel te doen
in de winter, zullen we niet gauw voor onaangename verrassingen komen te staan.
De watertemperatuur is ten slotte ook de bepalende factor wanneer en hoe lang we
onze Koi laten vasten. Aangezien Koi optimaal kunnen leven tussen de 7 en 28 graden
is het ondanks onze zachte winters van de afgelopen jaren een absolute aanrader om
de vijver af te dekken, of zoals ik het liever noem, te overkappen.

Afdekken/overkappen
Eigenlijk had ik met de redactie afgesproken iets te schrijven over de winterperiode en
het overkappen van de vijver. Het een kan niet zonder het ander, dus ik vond het te
belangrijk om het onderdeel voeding en watertemperatuur niet uitgebreid en zo
begrijpelijk mogelijk uit te leggen. Afdekken klinkt alsof we een stuk plastic op het
vijveroppervlak leggen en dat is absoluut niet de bedoeling. Ik spreek dan ook l iever
over overkappen. Omdat ik niet alle denkbare en vaak zeer vernuftige constructies de
revue wil laten passeren (ik ben bang dat het met deze bijdrage dan tot een extra dik
nummer gaat komen…), wil ik me beperken tot het opsommen van de enorme
voordelen die het overkappen van de vijver ons en onze Koi biedt;
We kunnen langer doorvoeren. Dus minder interen op reserves en een beter groei.
De temperatuur van het vijverwater daalt heel langzaam en gestaag. Stabiliteit en
geleidelijkheid zijn een groot goed in de koihobby. Dit voorkomt tevens stress.
We zijn bij een goede constructie in staat de vijver op een keurige en zeer aangename
temperatuur te houden. Vaak zelfs zonder te verwarmen. Met de huidige winters lukt
het mij in ieder geval al een paar jaar om de vijver op een aangename temperatuur van
minimaal negen graden te houden en mijn Koi zijn er lyrisch over! Door te overkappen
worden de Koi ook niet verstoord of verschrikt door omstandigheden rondom de vijver
zoals mensen, reigers, katten, honden, kinderen, lawaai, vuurwerk enzovoort. Dit is op
zich al een hele plus, vanwege de eerder besproken stressfactor. Schrik is stress, hoe
kortstondig dan ook. Vergeet niet dat Koi in een winter stacis verkeren en niet voor
niets de diepte van de vijver hebben opgezocht. Dit is niet alleen een natuurlijke
reactie om gevaren van bovenaf te ontlopen als je vanwege je trage spierreacties niet
optimaal in staat bent snel te vluchten of een aanval te ontwijken, maar het verblijf op
de bodem werkt ook energiebesparend. Ook de reden waarom een koi bijna niet meer
rondzwemt. En nee, Koi gaan in onze vijvers niet op de vijverbodem liggen omdat het
daar warmer is. Dit is een fabeltje en geldt alleen voor diepe karperputten. Meet het
anders zelf maar eens op met een zinkende thermometer. Verder heeft overkappen
natuurlijk ook het voordeel dat de vijver in het voorjaar sneller en gestager opwarmt.
Zo ben je sneller door die kritieke en lastige voorjaarsperiode heen en kun je ook weer
eerder gaan voeren en je Koi voorbereiden op het echte werk… het groeiseizoen!
Nu zijn er “vijveraars” die graag luidkeels roepen dat zij de vijver nooit overkappen en
nooit problemen hebben (?). Dat Koi net als Karpers zijn en winterhard moeten
worden. Zij bezitten vijvers die heel vaak ver buiten de “optimale” temperatuursrange
vallen (7 tot 28 graden). Laat ik volstaan door te zeggen dat hoewel een Koi in feite een
Karper is, een Koi beduidend zwakker is als het gaat om weerstand. In dergelijke vijvers
keldert de watertemperatuur in de winter soms tot een schrikbarende 3 graden en dat

is een enorme aanslag op het gestel en de weerstand van een Koi. Gelukkig is deze
groep vijveraars in de minderheid en neem ik het niet met een korreltje zout, maar
met een kuub dat deze vijveraars nooit problemen hebben. Hun Koi hebben in ieder
geval geen keus en leveren een (z)ware uitputtingsslag.
Overkappen heeft zeker ook nadelen, maar als je eerlijk bent wegen die niet op tegen
alle voordelen die ik hierboven heb vermeld. Het enige nadeel van een overkapping is
dat je geen vrij en direct zicht meer hebt op je vijver en je Koi. Ook is niet elke
overkapping een sierraad voor je tuin, laat staan voor je oog, maar daar kan ik mee
leven. Een beetje doe-het-zelver weet dit vaak heel fraai op te lossen, getuige de vele
prachtige en vernuftige bouwsels die je op het wereld wijde web kunt vinden. Vaak
met bouwtekeningen en al!
Materialen en bouweisen
Er zijn zeer veel verschillende materialen te gebruiken om een vijver te overkappen.
Toch zijn hierin grote verschillen. Die verschillen zitten hem niet alleen in de prijs, maar
belangrijker nog de isolatiewaarde en de eigenschappen van het materiaal.
Tunnelplaat is er in vele soorten en maten en erg geschikt voor rechthoekige vijvers.
Let bij de aankoop van tunnelplaat wel op de lichtdoorlaatbaarheid en of het materiaal
niet bros wordt bij strenge vorst. Gebruik nooit ondoorzichtig plaatmateriaal ! Denk
aan die lichtsensoren van je Koi en hun ingebouwde triggers. Koi in het donker houden
ontregelt de biologische klok!
Noppenfolie is ook een veelgebruikt materiaal, maar hier gaan de meeste de fout in.
Noppenfolie is verpakkingsmateriaal en dat is niet gemaakt voor een hoge
isolatiewaarde. Of er nu veel noppen op zitten of weinig, grote of juist kleine noppen.
Het is allemaal vulling. Natuurlijk is het beter dan niets en houdt het de wind uit de
vijver, maar er zijn betere alternatieven. Het beste foliemateriaal dat te koop is heet
Pillosol en is een isolatiefolie die gebruikt wordt in de glastuinbouw. Verkrijgbaar in
een 3-laags uitvoering en met een hele hoge isolatiewaarde (K-waarde 2,4). Het is in
meerdere breedtes verkrijgbaar. Ik gebruik deze folie zelf al jaren en ben er zeer
tevreden over. Een lap folie gaat bij ons ongeveer twee seizoenen mee en daarna
gooien we het weg omdat er algen en aanslag op komen. Kun je natuurlijk schoon
schrobben, maar voor de prijs kiezen wij om de twee jaar voor een vers en schoon stuk
van de rol die we nog over hebben. Deze folie is zeer geschikt voor onregelmatig
gevormde vijvers zoals die van ons en kan perfect met een schaar en hobbymes in de
juiste vorm getrimd worden. Voorts zitten i n mijn overkapping twee luiken van
ongeveer 80 x 80 cm die ik wel in tunnelplaat heb uitgevoerd. Dit omdat ze makkelijk
te openen zijn. Eén luik dient als dage lijks inspectie- en voerluik en het andere luik
kunnen we gebruiken indien er onderhoudswerkzaamheden aan de vijver moeten
gebeuren of om in geval van nood een Koi te kunnen scheppen. De luiken staan op

zonnige dagen op een kier of helemaal open en de Koi genieten daar zichtbaar van.
’s Nachts zijn de luiken altijd dicht om afkoeling tegen te gaan. Bedenk bij het maken
van een overkapping dat afkoeling van een vijver plaats vindt aan het oppervlak en
door de wind. Zo kun je in sommige beschutte tuinen zelfs al volstaan met een simpele
opstaande rand van tunnelplaat om het ergste afkoelen van de vijver tegen te gaan.
Kleine kieren en gaten in de overkapping zijn dus de zwakke plekken waardoor de kou
alsnog roet in het eten kan gooien. Dit betekent niet dat een overkapping potdicht
moet zijn, integendeel. Zorg er altijd voor dat het dak van de overkapping het water
niet raakt en dat de vijver altijd kan “uitgassen”. Een klein luikje of een verstelbaar
kiertje uit de wind is al voldoende om de dampen die zich boven het wateroppervlak
verzamelen af te voeren waardoor een optimale afvoer van koolstofdioxide (CO2) en
toevoer van zuurstof (O2) gewaarborgd is.
Bij zonnige windstille dagen in de winter gooi ik de luiken wagenwijd open of kun je
een of meerder tunnelplaten wegnemen. De Koi vinden dit echt super, komen in actie
en genieten net als wij zichtbaar van het winterse zonnetje. Hieruit blijkt maar weer
eens dat het einde van het koiseizoen een rekbaar begrip is. Onze Koi zijn dankzij de
overkapping en de daaraan gekoppelde nog redelijk aangename temperatuur de hele
winter behoorlijk actief. Elke ochtend liggen ze te wachten onder het voerluik tot we
die open doen en ze hun handje voer krijgen.
Wanneer de dag aanbreekt dat we ze gaan laten vasten is dat bij ons bepaald door een
klein rekensommetje. De watertemperatuur is toch nooit lager dan negen graden dus
besluiten we eerst hoeveel weken we de Koi laten vasten en tellen die terug vanaf eind
maart. Vanaf eind maart kunnen we er redelijk op vertrouwen dat het
voorjaarszonnetje de boel weer gestaag gaat opwarmen tot boven de tien graden en
de temperatuur van het water waarschijnlijk ook niet meer daaronder zal zakken. Dus
in ons geval laten we de Koi vasten in de maanden januari/februari.
Denk alsjeblieft niet dat vasten zielig is. Koi kunnen prima lange tijd zonder voedsel.
Bouw de hoeveelheid voer in de winter rustig af totdat je helemaal niet meer voert. De
eerste en de tweede dag zullen je Koi nog steeds bedelen, maar de derde dag hebben
ze het door en vragen niet meer om eten. En als het goed is, dan zijn er altijd nog wel
wat algjes waar ze aan kunnen sabbelen tijdens de vastenperiode.
Succes en gezonde Koiseizoenen toegewenst,
NEDKOI
Mike van Zijl