De laagfrequent versterkers

De laagfrequent versterkers
PI4RAZ Forum
Welcome, Guest. Please login or register.
Login with username, password and session length
News: Nieuwe sectie: Projecten, met als eerste board de Bitx20!
Home Help Search Login Register
PI4RAZ Forum > Projecten > Bitx20 > De laagfrequent versterkers
Pages: [1]
PA3CNO
Volwaardig lid
Posts: 119
Author Topic: De laagfrequent versterkers (Read 2928 times)
De laagfrequent versterkers
« on: 25 September 2007, 16:02:37 »
9 January 2009, 09:31:12
« previous next »
Ik heb er een tijd over na zitten denken wat nou de beste volgorde is om aan het project te beginnen, in
aanmerking nemende dat het voor een aantal meebouwers de eerste keer is dat ze iets bouwen. Het lijkt mij
het beste om met het laagfrequent deel te beginnen; dat geeft direkt (hoorbaar!) resultaat, is niet al te
complex, en ook niet al te kritisch. Hoe zien de eerste modules eruit:
http://www.pi4raz.nl/index.php?option=com_smf&Itemid=47&topic=25.0 (1 / 13) [ 09.01.2009 10:30:55 ]
Print

De laagfrequent versterkers
Voor degenen die 'm in het groot af willen drukken:
http://pi4raz.nl/images/stories/tech/bitx20/laagfrequent.jpg
Zoals te zien is, is dit stukje schema opgedeeld in twee modulen: de laagfrequent (audio) versterker waar
de luidspreker of hoofdtelefoon aan komt, en de microfoonversterker. Via de condensator C8 van 10uF aan
de rechterzijde komt het laagfrequent straks uit de mixer binnen, en wordt naar de basis van Q25 gevoerd.
Deze vormt samen met Q16 een teruggekoppelde versterker met een totale versterking van 36dB, ofwel een
spanningsversterking van 63x. Dit versterkte signaal gaat via condensator C81 naar de bovenkant van de
potmeter R80. De loper is verbonden met de ingang van geïntegreerde versterker IC1, een LM386. Door
koppelocondensator C82 is de versterking van deze trap nog eens 36dB. C83 en R81 zorgen voor voldoende
stabiliteit bij hoge frequenties, waar luidsprekers nogal eens zeer inductief willen zijn en er van 8 Ohm niet
http://www.pi4raz.nl/index.php?option=com_smf&Itemid=47&topic=25.0 (2 / 13) [ 09.01.2009 10:30:55 ]

De laagfrequent versterkers
veel meer terecht komt. Via condensator C36 komen we dan bij de luidspreker aansluiting terecht.
De microfoonversterker is rechtsonder getekend. Bij de Mike-in zie je dat de microfooningang met R92 aan
de voedingsspanning hangt, welke aangevoerd en ontkoppeld wordt door R76 en C75. Dit is gedaan om
electret microfoons van voedingsspanning te voorzien. Dit type microfoon doet het niet zonder
voedingsspanning. Dat is ook het microfoontje wat wij erbij leveren. Wil je een dynamische microfoon
gebruiken, dan komt R92 te vervallen. Het microfoonsignaal kom via condensator C60 op de basis van Q15
terecht. Condensator C76 is een low-pass filter die tevens voor de broodnodige HF-ontkoppeling zorgt om
terugwerking te voorkomen. Transistor Q15 versterkt een bescheiden 10x (20dB in spanning): ongeveer de
verhouding tussen R75 en R74. R74 is immers aan de rechterzijde voor wisselstroom kortgesloten
naar massa door C73. R93 verlengt de gelijkspanningsweg. Via C77 gaat het versterkte
microfoonsignaal vervolgens straks naar de eerste mixer, en ja, op hetzelfde punt als waar de laagfrequent
eindversterker verbonden is! Dat je jezelf dan niet terughoort komt omdat de laagfrequent versterker door
+V RX (ontvangerspanning) gevoed wordt, en de microfoonversterker door +V TX (zenderspanning). In
de transceiver zijn 3 soorten spanning: een spanning die er alleen bij zenden is, een spanning die er alleen
bij ontvangen is, en een constante spanning voor de modules die zowel bij zenden als ontvangen worden
gebruikt zoals de VFO en BFO.
Als deze modulen gebouwd zijn, dan kunnen we deze onmiddellijk testen door beide modulen van spanning
te voorzien. Je eigen microfoonsignaal moet dan via de luidspreker hoorbaar zijn, waarmee de werking
van de beiden modules meteen aangetoond is.
Wordt vervolgd....
http://www.pi4raz.nl/index.php?option=com_smf&Itemid=47&topic=25.0 (3 / 13) [ 09.01.2009 10:30:55 ]
Logged

De laagfrequent versterkers
PA2RF
Junior
Posts: 64
pa2hw
Nieuweling
Posts: 34
PA2RF
Junior
Posts: 64
Re: De laagfrequent versterkers
« Reply #1 on: 25 September 2007, 21:41:01 »
Eerst LF, dat gaat werken ! Goed plan.
Ben benieuwd welk type LM386 je op het oog hebt. Hier zijn verschillen:
LM386N-1 -> 315 mW (typ uitgangsvermogen)
LM386N-3 -> 700 mW
LM386N-4 -> 1000 mW
Zie bijv: http://www.national.com/ds/LM/LM386.pdf
315 mW is waarschijnlijk wat aan de krappe kant, hoewel een 3 KHz signal van 300 mW in 8 ohm flink
hard piept... De meeste oren zijn van 2-3 KHz erg gevoelig (ook bij de 30-plussers :-) ). Ik zou toch de
voorkeur geven aan de LM386N-4 .
73 Ron
Re: De laagfrequent versterkers
« Reply #2 on: 25 September 2007, 22:33:50 »
Voor het onderdelenpakket wat we aan het samenstellen zijn gaan we uit van de LM386-4.
Re: De laagfrequent versterkers
« Reply #3 on: 26 September 2007, 07:45:48 »
LM386-4: 1 Watt is OK !
http://www.pi4raz.nl/index.php?option=com_smf&Itemid=47&topic=25.0 (4 / 13) [ 09.01.2009 10:30:55 ]
Logged
Logged
Logged

De laagfrequent versterkers
PA3CNO
Volwaardig lid
Posts: 119
PA3CNO
Volwaardig lid
Posts: 119
Re: De laagfrequent versterkers
« Reply #4 on: 6 October 2007, 21:29:16 »
Hugo heeft inmiddels alle (100!) kristallen gemeten. Het grote voordeel van zoveel kristallen is dat de
spreiding van 5 opeenvolgende kristallen dan minimaal wordt. De setjes kristallen zijn inmiddels
toegevoegd aan de onderdelenpakketten. Op de kristallen staat met viltstift een nummer; ik zal t.z.t. het
spreadsheet met de metingen op de site plaatsen zodat je aan de hand van dat nummer kunt zien wat de
gemeten frequentie van je kristallen was. Niet dat dat er in absolute zin toe doet, omdat
frequentie-afwijkingen t.o.v. 11MHz wel door de VFO gecorrigeerd worden, maar in relatieve zin is het
interessant om te weten wat de spreiding van je kristallen is. Bovendien is het handig het kristal met de
laagste frequentie als BFO kristal te gebruiken. De BFO moet immers aan de onderkant van het kristalfilter
functioneren voor USB bedrijf. Dit kristal hoeft dan maar minimaal van zijn resonantie af getrokken te
worden. De meeste kristalsetjes zitten binnen 30Hz van elkaar. Dat is dan weer een voordeel van in het
groot inkopen.
Re: De laagfrequent versterkers
« Reply #5 on: 17 October 2007, 23:11:54 »
Inmiddels hebben we als bouwbegeleiders vast wat voorwerk gedaan gisteravond. Doel was om te kijken
waar we zoal tegenaan zouden gaan lopen bij het bouwen; zowel technisch als mechanisch. Voor
die gelegenheid zijn we bij Robert PA2RDK aan de slag gegaan om de laagfrequent sectie in elkaar te zetten.
http://www.pi4raz.nl/index.php?option=com_smf&Itemid=47&topic=25.0 (5 / 13) [ 09.01.2009 10:30:55 ]
Logged

De laagfrequent versterkers
De bouwploeg, met vlnr: Hugo PA2HW, Robert PA2RDK en Frank PA3CNO
Ieder heeft zo zijn eigen bouwstijl, dus het geeft een mooi inzicht hoe het er straks aan toe zal gaan. We zijn
begonnen met een paar eilandjes te monteren. Robert en Hugo kozen voor de secondenlijm, en
ondergetekende heeft ze gewoon gesoldeerd. Lijmen gaat sneller, maar bij het monteren bleek toch dat de
gelijmde eilandjes de neiging hadden om los te laten. En ze dan solderen levert kwalijke dampen op. Ook
solderen had nadelen: van de 7 eilandjes die ik erop soldeerde, maakte er 1 sluiting. Dat is met een mesje
dan beter te verhelpen dan met de soldeerbout want daarmee krijg je het bijna niet meer goed.
Als eilandjes werden de microfoon ingang, de luidspreker uitgang, de gezamelijke in/uit, de +TX en de
+RX, plus de top en de loper van de potmeter naar buiten uitgevoerd. Vanuit de eilandjes is de print verder
van onderdelen voorzien.
http://www.pi4raz.nl/index.php?option=com_smf&Itemid=47&topic=25.0 (6 / 13) [ 09.01.2009 10:30:55 ]

De laagfrequent versterkers
Het is ook oppassen met het enige IC: je kunt de pootjes maar 1x buigen. Buig je ze terug, dan liggen ze
eraf. Ook dat is iets om rekening mee te houden.
De LF module. De onderste helft is de MIC versterker, de bovenste helft de LF PA
Zowel de microfoon- als de LF eindversterker passen op een stukje print van 5x5,5cm. Aangezien de
Motorola microfoons ook binnen waren, hebben we die gelijk getest met de schakeling. Na ze open gemaakt
te hebben, blijkt er een speaker en een electret microfoon in te zitten! Alles in één dus. De draadjes in de
plug hebben de volgende functie:
rood - speaker +
http://www.pi4raz.nl/index.php?option=com_smf&Itemid=47&topic=25.0 (7 / 13) [ 09.01.2009 10:30:55 ]

De laagfrequent versterkers
blauw - speaker -
zwart - massa
groen - PTT
wit - microfoon
We hebben 1 microfoon als microfoon gebruikt, en 1 als luidspreker. Het audio klinkt uitstekend, en
de schakelingen van ons alle drie werkte in 1 keer!
Of we met zijn allen zowel de microfoon- als LF versterker in 1 avond gebouwd krijgen, is de vraag. Wij,
als toch wel redelijk ervaren bouwers, deden er ongeveer 2 uur over. Natuurlijk hebben we even zitten
prutsen met de eilandjes, maar dan nog. Misschien is het wat te ambitieus.
Advies voor de eerste bouwavond: Zorg dat je er op tijd bent. Neem bij voorkeur je eigen soldeerbout en
soldeer mee, een kniptangetje en een buigtang zijn ook handig. Wij zorgen voor een scoop, multimeter en
voeding. Neem ook een bakje mee om onderdelen te sorteren. Het handigst is om allereerst de onderdelen
die je moet gaan gebruiken, bij elkaar te zoeken. Dan de rest weer terugstoppen in de zakken om te
voorkomen dat alles door elkaar raakt (zeker als je met meerdere bouwers aan 1 tafel zit) of dat er
onderdelen zoek raken waardoor je later in de problemen komt. Zorg dat je het schema geprint hebt; ofwel
in zijn geheel, of alleen de LF sectie zoals in dit topic staat. Kies je ervoor om voor €3 de Motorola
speakermic te kopen, dan kan je die gelijk testen/aansluiten. Na de eerste avond heb je dan de eerste
module zoals hierboven afgebeeld afgerond.
« Last Edit: 17 October 2007, 23:15:29 by PA3CNO » Logged
http://www.pi4raz.nl/index.php?option=com_smf&Itemid=47&topic=25.0 (8 / 13) [ 09.01.2009 10:30:55 ]

De laagfrequent versterkers
PA3CNO
Volwaardig lid
Posts: 119
pd9fj
Nieuweling
Posts: 15
Re: De laagfrequent versterkers
« Reply #6 on: 27 October 2007, 21:24:40 »
Voor de doorbouwers onder ons (er zijn bouwers die op eigen kracht de LF versterker verder aan het bouwen
zijn. Dat is handig; wij hoeven dan volgende keer alleen maar een visuele inspectie en een test te doen): in
het schema van de LF versterker zit een condensator C47 van 0 pF die over weerstand R89 heen zit.
Een condensator van 0 pF is natuurlijk onzin. Die zat historisch nog in het ontwerp. In de praktijk doe je daar
helemaal niets mee; R89 zal zijn leven dus alleen moeten slijten.
Als je de LM386 op zijn kop legt, zet dan met viltstift een puntje op de print waar pin 1 zit om
vergissingen te voorkomen. Pas ook op met het ombuigen van de pootjes van het IC: terugbuigen is er niet
bij! De kans dat ze dan afbreken is zeer reëel.
Re: De laagfrequent versterkers
« Reply #7 on: 8 November 2007, 14:57:51 »
Hij af yeah en hij doet ook nog eens En de volgende module is eigenlijk ook al bijna af.
Vanavond ga ik aan me weblog beginnen eerste plaatjes staan deze week op mijn site.
73
Ferdi
www.pd9fj.nl
http://www.pi4raz.nl/index.php?option=com_smf&Itemid=47&topic=25.0 (9 / 13) [ 09.01.2009 10:30:55 ]
Logged
Logged

De laagfrequent versterkers
PA2RF
Junior
Posts:
64
Re: De laagfrequent versterkers
« Reply #8 on: 10 November 2007, 12:28:03 »
Nog een plaatje van mijn variant van de LF/mic amp. Voor de aansluiting naar de potmeter heb ik
twee-aderig afgechermd gebruikt. Mooie Motorola mike voor 3euri hoor
73 Ron PA2RF
http://www.pi4raz.nl/index.php?option=com_smf&Itemid=47&topic=25.0 (10 / 13) [ 09.01.2009 10:30:55 ]

De laagfrequent versterkers
Theo van den
Berg
Nieuweling
Posts: 4
PD8F
Nieuweling
Posts: 46
Re: De laagfrequent versterkers
« Reply #9 on: 12 March 2008, 22:32:21 »
En zowaar ik ben nu ook begonnen met bouwen!
De aanblik van onderdelen sorterende zwoegers gehuld in dampen van smeltend soldeertin werkt
besmettelijk!
Bijgaand de eerste foto.
Theo, PA3GHJ.
Re: De laagfrequent versterkers
« Reply #10 on: 23 November 2008, 09:50:29 »
Logged
Logged
Ja heerlijk, die geur van soldeertin. Eigenlijk zonde dat ik de hobby pas na 25 jaar weer oppak, nu heb ik een
leesbril nodig en soms zelfs een vergrootglas Het zo op de print solderen moet even wat wennen en
soms is het moeilijk in te schatten waar je welk onderdeel het beste kunt plaatsen. Maar uiteindelijk is het
toch gelukt om het op 5 bij 6 cm te houden.
De condensatoren staan schots en scheef en het lijkt alsof ik hem bij windkraccht 12 gebouwd heb maar het
werkt! En daar gaat het om.
Op enkele punten heb ik met een printboortje vierkantjes in de print geslepen zodat eilandjes ontstaan. En
dat werkt ook prima. Wel telkens eerst even doormeten of ze echt goed geisoleerd zijn van de rest van de
printplaat.
Toen alles er op gesoldeerd was potmeter, speakertje (1W had ik nog liggen) en een oude microfoon
(rommeldoos, zo te zien van 27 MC bakkie) aangesloten. Toen aangesloten op de voeding en langzaam de
spanning omhoog. Tot 5 Volt gebeurde er niks en er kwam alleen wat zacht geknetter uit het speakertje. Bij
http://www.pi4raz.nl/index.php?option=com_smf&Itemid=47&topic=25.0 (11 / 13) [ 09.01.2009 10:30:55 ]

De laagfrequent versterkers
pa2hw
Nieuweling
Posts: 34
6 Volt begon tot mijn schrik R82 (10 Ohm) te roken, snel de spanning weer omlaag. Ik heb even
gecontroleerd of er geen kortsluiting was en pin 5 van de LM386 zat wel bijna op de print dus iets
omhooggebogen. Waarschijnlijk is daar wel kortsluiting opgetreden.
Daarna werkte alles echter perfect en ik verbaas me over het vermogen wat er toch uit zo'n
klein schakelingetje kan komen. Bij 13.8V kan de potmeter maar een klein beetje open anders gaat
het rondzingen, blijkbaar is de microfoon heel erg gevoelig.
Ik weet ook niet welke versie van de LM386 ik heb, het staat er niet op. Maar vermoedelijk wel de 1000
mW versie gezien de power die er uit komt.
Weerstand R82 heb ik trouwens niet vervangen en lijkt nog gewoon te werken. Misschien moet ik voor de
zekerheid toch even een nieuwe plaatsen?
Nu de BFO en mixer: helaas moet ik afwachten tot mijn ringkerntjes aankomen maar ik kan natuurlijk alvast
beginnen met de rest.
Het begin is er!
Groet, Fokko
Re: De laagfrequent versterkers
« Reply #11 on: 23 November 2008, 10:00:13 »
Dan heeft R82 netjes zijn werk gedaan als stroombegrenzer.
Gewoon vervangen. Voor de prijs van een weerstand van 3 cent?
Electronica werkt op rook, en als die verdwenen is...... Hi.
http://www.pi4raz.nl/index.php?option=com_smf&Itemid=47&topic=25.0 (12 / 13) [ 09.01.2009 10:30:55 ]
Logged
Logged

De laagfrequent versterkers
PD8F
Nieuweling
Posts: 46
Re: De laagfrequent versterkers
« Reply #12 on: 23 November 2008, 11:55:54 »
Ja voor de paar centen hoef ik het zeker niet te laten. Alleen het in de auto stappen en naar de
dichtstbijzijnde componentenboer rijden is wel wat duurder, alhoewel dat ook steeds goedkoper wordt. Hier
vlakbij (klein dorpje in Friesland) kost een liter nu nog maar ? 1.15. Leve de kredietcrisis!
Pages: [1] Print
« previous next »
http://www.pi4raz.nl/index.php?option=com_smf&Itemid=47&topic=25.0 (13 / 13) [ 09.01.2009 10:30:55 ]
Jump to:
Powered by SMF 1.1 RC3 | SMF © 2001-2006, Lewis Media
Logged