Historisch Overzicht - Hoge Raad van Adel

HISTORISCH OVERZICHT
Nog vóór de totstandkoming van het Koninkrijk der Nederlanden in 1815 richtte de
soevereine vorst bij Soeverein Besluit (S.B.) van 24 juni 1814, nr. 10, een “Collegie van
Heraldie” op, dat de titel zou dragen van Hoge Raad van Adel en hem in adelszaken van
advies kon dienen. 1 De Raad werd samengesteld uit bekende heraldici, genealogen en
archivarissen: W.A. van Spaen la Lecq (president), M.L. d‟Ivoy, A.C. Snouckaert van
Schauburg, mr. R.J. Metelerkamp en mr. J. van der Lely van Oudewater (secretaris). 2 Nadat
aan de Franse overheersing in 1813 een einde was gekomen, had het zogenaamde
Driemanschap een voorlopige grondwet voor de Verenigde Nederlanden ontworpen, waarin
de adel opnieuw een staatsrechtelijke rol was toebedeeld. In artikel 42 van de Grondwet, die
in 1814 van kracht werd, kreeg de soevereine vorst uitdrukkelijk het recht tot het verheffen in
de adelstand. Gedurende korte tijd werd adel ook gecreëerd door benoeming in de (op)nieuw
opgerichte ridderschappen, maar sedert 1817 (in Limburg na 1842) nog uitsluitend door
erkenning, inlijving of verheffing. De term erkenning heeft betrekking op inheemse adel van
vóór 1795, inlijving op oorspronkelijk buitenlandse adel, terwijl door verheffing geheel
nieuwe adel ontstond. De staatsrechtelijke betekenis van de adel bestond hierin, dat de
provinciale kiescolleges voor de (indirecte) verkiezing van leden van de Eerste en Tweede
Kamer der Staten-Generaal onder anderen uit de ridderschappen werden gerekruteerd.
Tezamen met de Staten-Generaal, de Raad van State, de Algemene Rekenkamer, de
Kanselarij der Nederlandse Orden en de Nationale Ombudsman wordt de Hoge Raad van
Adel nog altijd gerekend tot de Hoge Colleges van Staat. Deze kwalificatie heeft minder te
maken met het aanzien in historisch opzicht – de Nationale Ombudsman is als instituut nog
niet oud – dan wel met de onafhankelijke positie, die de colleges bekleden. Noch hiërarchisch,
noch financieel konden ze onder een ministerie worden gebracht, zodat ze vanaf het begin van
de negentiende eeuw onder deze benaming een eigen hoofdstuk (II) van de rijksbegroting
uitmaakten. Op dit hoofdstuk kwam aanvankelijk ook de Hoge Raad van Adel voor, maar dit
betrof alleen de uitgaven. De inkomsten, bestaande uit taxa op de afgegeven diploma‟s,
werden vanaf 1816 belegd in een inschrijving op het Grootboek van de Nationale Schuld ten
name van „De Hooge Raad van Adel, als administrerende een fonds ter dispositie van Zijne
Majesteit‟, dat later bekend zou worden als het Adelsfonds. Op aandrang van de Staten-
Generaal werd de Raad ingaande 1820 van de rijksbegroting verwijderd, waarna hij in eigen
onderhoud moest voorzien. Gezien het grote aantal in deze “bloeitijd van de adelstand”
verstrekte diploma‟s, bleek dit geen probleem te zijn. 3 In de periode 1843-1852 werd de Raad
weer onder hoofdstuk II geplaatst in een nieuwe afdeling tussen de Hoge Collegiën van Staat
en het Kabinet des Konings en sedert 1845 werden de taxa en renten van het Adelsfonds
onder de inkomsten van de Staat geboekt, hetgeen nog immer het geval is. 4 Het Agentschap
van het Ministerie van Financiën, dat de Grootboeken beheert, maakt de rente ieder half jaar
over naar het Ministerie van Binnenlandse Zaken.
Bij de grondwetsherziening van 1848 werden onder invloed van staatslieden als Thorbecke
belangrijke wijzigingen doorgevoerd in het Nederlandse staatsbestel, waaronder de invoering
van de ministeriële verantwoordelijkheid. Was de Hoge Raad van Adel vóór die tijd adviseur
1
Tijdens het Koninkrijk Holland bestond er een Hoog Heraldiek College, waarvan het archief uit 1809/1810 bij
de Raad is gedeponeerd (vgl. inv. nr. 889).
2
Soeverein Besluit (SB) van 24 juni 1814, nr. 10, waarin onder artikel 2 een uit dertig artikelen bestaande
instructie werd vastgesteld (zie hierna, hoofdstuk V) en onder artikel 3 de salariëring van de leden van de Raad.
In hetzelfde jaar werd de rijksarchivaris mr. H. van Wijn hieraan als honorair-lid toegevoegd.
3
W.J. d‟Ablaing van Giessenburg, De Ridderschappen in het Koningrijk der Nederlanden of de geschiedenis,
regeling en zamenstelling van den stand der edelen van 1814-1850, ‟s-Gravenhage 1875, p. 3-5.
4
M.J.H. de Bruyn van Melis- en Mariekerke, Hoge Raad van Adel, in: Jaarboek van het Centraal Bureau voor
Genealogie 10 (1956), p. 15-26.

van de koning, dan was hij dit vanaf dit jaar van de Kroon, bestaande uit de koning en de
(verantwoordelijke) minister(s). De standenmaatschappij werd voorgoed afgeschaft, zodat in
de Grondwet adelstand werd vervangen door adeldom. De Wet van 7 juli 1850 (Stb. 39), die
de samenstelling en macht van Provinciale Staten regelde, bepaalde dat de leden voortaan
gekozen zouden worden door alle kiesgerechtigden. Hoewel de adel nog als enig wettelijk
voorrecht het mogen voeren van een predikaat of titel toekwam, behield de koning zijn, tot
1983 in de Grondwet vastgelegde, recht tot het verlenen van adeldom.
Deze belangrijke staatsrechtelijke veranderingen hadden ook ingrijpende wijzigingen tot
gevolg met betrekking tot de Hoge Raad van Adel. Bij Koninklijk Besluit (K.B.) van 20 juli
1850, nr. 55, werden de voorzitter en de leden, die tot die tijd een aanzienlijk traktement
genoten, eervol ontslagen, waarna deze functies onbezoldigde ereambten zouden zijn. De in
dienst zijnde ambtenaren werden per 31 december 1852 ontslagen, terwijl de secretarie bij het
Departement van Binnenlandse Zaken werd ondergebracht. Tot referendaris, tevens
(aanvankelijk waarnemend) secretaris, werd benoemd mr. W.J. baron d‟Ablaing van
Giessenburg, die vóór die tijd lid van de Raad was. 5 Met ingang van het jaar 1860 werd de
secretarie overgeplaatst naar het Departement van Justitie en omgevormd tot het Bureau Adel
met een eigen archief en bibliotheek.
Nadat in 1937 het Departement van Algemene Zaken werd ingesteld, werd de adviestaak van
de Hoge Raad van Adel via dit ministerie en niet meer onder de vlag van Justitie uitgeoefend.
Dit betekende een gedeeltelijke terugkeer naar de zelfstandige positie die de Raad tot 1853
had, hoewel de vestigingsplaats van de secretarie tot het begin van de bezettingstijd dezelfde
bleef. Tijdens de Tweede Wereldoorlog bracht de Raad in zeer beperkte mate adviezen over
overheidsheraldiek uit aan de secretaris-generaal van het Departement van Algemene Zaken
en over adelszaken aan de secretaris-generaal van het Departement van Justitie. In 1941 werd
zijn adviestaak aanzienlijk uitgebreid aangezien alle naamswijzigingen, ook die van nietadellijke
geslachtsnamen, door Justitie aan de Raad werden voorgelegd. Daarnaast kreeg de
Raad in dat jaar de opdracht van de secretaris-generaal van het Departement van
Binnenlandse Zaken om een onderzoek in te stellen naar de rechtmatigheid van in de
bevolkingsregisters voorkomende samengestelde geslachtsnamen.
Aan de uitoefening van deze oorlogstaken kwam kort na de bevrijding een einde, waarna de
Raad in gedeeltelijk nieuwe samenstelling in 1948 de oude taak weer actief opvatte in zijn
kort voor de oorlog verkregen zelfstandige positie.
Toen in 1945 het Departement van Algemene Zaken (tijdelijk) werd opgeheven, werd de
minister van Binnenlandse Zaken belast met adelszaken en overheidsheraldiek, zodat de Raad
net als in de periode 1850-1860 voornamelijk hem adviseert. Deze situatie is tot heden
gecontinueerd.
Huisvesting
In de beginjaren van zijn ontstaan vergaderde de Raad meerdere dagen per week om alle
zaken die te regelen waren naar behoren af te kunnen doen. Hij kwam dan bijeen in het
voormalige Logement van Rotterdam (Plein 4, Den Haag), waar thans het Ministerie van
Defensie is gevestigd en waar toentertijd ook het oudste hoge college van staat, de Raad van
State, zijn intrek had genomen. 6 Daarna was de Hoge Raad van Adel gehuisvest op
5 Koninklijk Besluit (KB) van 17 sept. 1852, nr. 44.
6 Inv. nr. 873. Gedenkboek Raad van State 450 jaar, ‟s-Gravenhage 1981, p. 154; B. Schoenmaker en P. Peucker,
Plein 4. De geschiedenis van een logement en een departement, ‟s-Gravenhage 1996, p. 51.

verschillende adressen: Lange Voorhout 8 (1817-1825) 7 , Fluwelen Burgwal 18 (1825-1828) 8 ,
Kneuterdijk 22 (1829-1831) 9 , Binnenhof (1831-1860) 10 en de Nobelstraat (vóór 1883) 11 .
De huisvesting werd aanzienlijk verbeterd toen rijksbouwmeester C.H. Peters de opdracht
kreeg een nieuw Departement van Justitie aan het Plein te bouwen. De Raad kreeg een grote
vergaderkamer tot zijn beschikking, gelegen pal boven de zaal van de Ministerraad, die
eveneens in het imposante gebouw werd gesitueerd. In de notulen van de Raad lezen we dat in
juli 1883 „het archief en de bibliotheek van den Adel‟ van het lokaal in de Nobelstraat werden
overgebracht naar het nieuwe gebouw van het Departement van Justitie. Plein 2B werd eind
vorige eeuw door het Ministerie van Justitie afgestoten en maakt thans onderdeel uit van de
parlementsgebouwen. Het interieur, dat onlosmakelijk verbonden is met het exterieur, is
grotendeels bewaard gebleven. De voormalige vergaderkamer van de Hoge Raad van Adel,
die nog altijd overheerst wordt door een levensgrote kwartierstaat met de zestien
kwartierwapens van koning Willem III 12 , werd per 1 januari 1941 door het departement zelf in
gebruik genomen. De Rijksgebouwendienst stelde toen een zestal kamers in het gebouw van
het Kabinet der Koningin, waarvan de secretarie naar Londen was uitgeweken, beschikbaar.
Dit duurde tot 10 september 1941, toen het gebouw (Korte Vijverberg 3) werd gevorderd door
de Duitse militaire autoriteit. Per 1 oktober 1941 kreeg de Raad een drietal vertrekken in het
gebouw van de Eerste Kamer en een aangrenzend vertrek van de Raad van State ter
beschikking (Binnenhof 21-23). Deze huisvesting werd na de oorlog gecontinueerd tot 1957. 13
Van 1957 tot 1982 was het adres (tezamen met het Koninklijk Penningkabinet) Zeestraat 71B
en van 1982 tot 1997 (tezamen met de Kanselarij der Nederlandse Orden) Nassaulaan 18 (het
voormalige adres van het Centraal Bureau voor Genealogie), steeds te ‟s-Gravenhage. 14 Vanaf
1 juli 1997 heeft de Raad zelfstandige huisvesting op het adres Nassaulaan 2B aldaar.
Taak en bevoegdheden
Nadat het artikel betreffende adeldom (“de Koning verleent adeldom”) uit de Grondwet van
1983 was verdwenen (additioneel artikel XXV), heeft het nog tot 1994 geduurd voor de Wet
op de adeldom (10 mei 1994, Stb. 360) van kracht werd. In artikel 6 wordt de samenstelling
en bevoegdheid van de Hoge Raad van Adel geregeld. Volgens deze wet kan adeldom nog
steeds bij koninklijk besluit op de hiervoor vermelde drie manieren worden verleend, maar
zijn de mogelijkheden aanzienlijk beperkt. Erkenningen waren al onder de oude regeling
zeldzaam geworden. Inlijvingen kunnen alleen nog verzocht worden, indien deze gelijktijdig
met naturalisatie worden gedaan en uitsluitend wanneer men behoort tot de wettelijk erkende
adel van een staat met een vergelijkbaar adelsstatuut. Een overgangsbepaling (art. 8) gaf
onder dezelfde voorwaarden ook Nederlanders nog vijf jaar de gelegenheid een verzoek tot
inlijving in te dienen, vergezeld van bewijs van buitenlandse adeldom.
Verheffingen, die sedert 1939 (nobilitatie van jonkheer mr. J.F.Th. van Valkenburg) niet meer
hadden plaatsgevonden en door de ministerraad in 1953 feitelijk waren afgeschaft, zijn thans
7
Th. Wijsenbeek-Olthuis en H.P. Fölting, Eigenaren en bewoners van de panden op het Voorhout, in: Het Lange
Voorhout, ‟s-Gravenhage 1998, p. 258.
8
Inv. nr. 895. G. van Beek en M. van der Mast, Van ambachtelijk tot ambtelijk. Het Spuikwartier door de
eeuwen heen, ‟s-Gravenhage 1978, p. 54.
9
Jaarboek Die Haghe 1921/1922, p. 190.
10
Notulen Hoge Raad van Adel (HRvA) 1822, nr. 1122; 1825, nrs. 383, 397 en 451; 1829, nr. 31; 1831, nr. 175;
1840, nr. 10; 1847, nr. 46; 1852, nr. 89.
11
Nationaal Archief (NA), ‟s-Gravenhage, archief Ministerie van Justitie (toegang 2.09.22), inv.nr. 15993.
12
W.A. Kelder, Tussen Hartogstraat en Schedeldoekshaven, ‟s-Gravenhage 1985, p. 97, 98 en 105.
13
Notulen HRvA 1940, nr. 31,1941, nr. 40, en 1947, nr. 41.
14
E.M.Ch.M. Janson, De Archipelbuurt en het Willemspark. De geschiedenis van twee Haagse woonwijken,
‟s-Gravenhage 1977, p. 17, 83, 84 en 142.

eperkt tot leden van het koninklijk huis. Het overheidsbeleid is tegenwoordig gericht op
beloning van persoonlijke verdiensten door middel van koninklijke onderscheidingen.
Tijdens de behandeling van de Wet op de adeldom in de Tweede Kamer werden nipt twee
amende-menten aangenomen, die door de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken sterk
waren ontraden omdat ze in hoge mate inbreuk maken op het historisch gegroeide instituut,
dat het adelsrecht in de loop der tijd is geworden. Deze wijzigingen resulteerden onder andere
in artikel 3, dat bepaalt dat adeldom ook volgens de bestaande regelingen overgaat op buiten
het huwelijk geboren kinderen. Het betreft hier erkende en geadopteerde kinderen. Na de
inwerkingtreding van de wet is voor de formele bewijsvoering van afstamming geen
inschrijving van huwelijksakten in het filiatieregister van de Nederlandse adel meer
noodzakelijk voor vaders van kinderen, die geboren zijn na 1 augustus 1994.
Staatsrechtelijk gezien wordt de Hoge Raad van Adel thans omschreven als een vast college
van advies over de uitvoering in zaken van bestuur van het Rijk, en betreft dit voornamelijk
adelszaken en overheidsheraldiek. 15
Naast de belangrijkste taak van de Hoge Raad van Adel, zoals deze is vastgelegd in artikel 6,
lid 2 (advisering van de minister van Binnenlandse Zaken over verzoeken tot verlening van
adeldom), is hij sedert de oprichting ondermeer belast met het bijhouden van een „pertinent
algemeen register van de Nederlandse adel‟, waarvan opname geldt als wettig bewijs van
adeldom (artt. 16 en 21 van de instructie, ingevolge art. 2 van het S.B. van 24 juni 1814, nr.
10). Een dergelijk bewijs is noodzakelijk ten behoeve van wijziging van akten van de
burgerlijke stand, bijvoorbeeld na de verlening van een titel-bij-eerstgeboorte aan de
(opvolgende) rechthebbende.
Dit zogenaamde filiatieregister van de Nederlandse adel is de officiële centrale registratie van de adel
van het Koninkrijk der Nederlanden van 1814 tot heden. Het wordt bijgehouden ten kantore van de
Hoge Raad van Adel aan de hand van gewaarmerkte volledige afschriften van geboorte-, huwelijks-
(echtscheidings-) en overlijdensakten van de burgerlijke stand, waar ook ter wereld gepasseerd. Deze
afschriften dienen, laatstelijk ingevolge een circulaire van de minister van Justitie van 22 juni 1961, nr.
291/161, ambtshalve aan de Raad te worden toegestuurd, waarna inschrijving in het filiatieregister
plaatsvindt. Op de website van de Raad is een complete alfabetische lijst van adellijke familienamen
beschikbaar, van 1814 tot heden, met het jaar en de vorm van nobilitatie, alsmede de eventueel
verleende titel en het eventuele jaar van uitsterven. 16
Hoewel door de Wet op de adeldom de adviestaak van de Raad op het gebied van adelszaken
aanzienlijk is beperkt, vraagt een andere taak, die eveneens bij soeverein besluit werd
opgelegd, een constante, hier en daar zelfs aangescherpte inzet. Deze taak doet nog steeds
recht aan de oorspron-kelijke wens van de vorst om een College van Heraldiek te vormen en
heeft een nieuwe impuls gekregen door de in de vorige eeuw in gang gezette
centralisatiegedachte, die samenvoeging van gemeenten en waterschappen tot gevolg heeft.
Bij K.B. van 20 februari 1816, nr. 69, dat de uitvoering regelde van het S.B. van 24 december
1814, nr. 32, kreeg de Hoge Raad van Adel de opdracht de wapens te bevestigen van “alle
steden, heerlijkheden en corporatien”, die daartoe een verzoek hadden ingediend. Hoewel aan
het bezit van een heerlijkheid na 1848 geen overheidsgezag meer kon worden ontleend,
werden ook na die tijd incidenteel heerlijkheidswapens bevestigd. Deze gang van zaken werd
bevorderd door de ruime interpretatie van het begrip “corporatien”, waaronder niet alleen
waterschappen werden gerekend, maar soms ook bepaalde categorieën privaatrechtelijke
lichamen, zoals kerkelijke en educatieve instellingen. Bij K.B. van 23 april 1919, Stb. 181,
(aangevuld bij K.B. van 21 oktober 1977, Stb. 605) kwam aan de onduidelijkheid in zoverre
een einde, dat hierin uitsluitend over publiekrechtelijke lichamen werd gesproken. Hierin
15 De oorsprong van zijn taak ligt in artikel 79 van de Grondwet (adviescolleges in zaken van wetgeving en
bestuur), maar is na de invoering van de Wet op de adeldom (1994) door de minister beperkt aangezien de Raad
slechts adviseert in concrete gevallen (en daardoor niet onder de Kaderwet adviescolleges valt).
16 www.hogeraadvanadel.nl

werd bepaald, dat “alle provinciën, gemeenten en andere publiekrechtelijke lichamen of
instellingen”, die een wapen wensten te voeren, zich tot de koning dienden te wenden. Het
Soeverein Besluit van 1814 werd bij die gelegenheid echter niet ingetrokken. Een belangrijke
consequentie hiervan is dat in de tweede helft van de twintigste eeuw een opbloei van
wapentoekenningen aan privaatrechtelijke lichamen plaatsvond. Hieronder zijn ook weer
heerlijkheden, die echter alleen nog voor wapenbevestiging in aanmerking komen.
Bij beschikking van de minister van Binnenlandse Zaken van 18 oktober 1977, nr. B76/3937,
werden met verwijzing naar de besluiten van 1814 en 1919, globale richtlijnen vastgesteld
betreffende het verlenen van wapens aan publiekrechtelijke lichamen, die als uitgangspunt
dienen voor de Hoge Raad van Adel bij zijn adviestaak in dezen.Vanaf 1816 houdt de Raad
een register bij van de sinds die tijd bevestigde, verleende en gecorrigeerde wapens. Naast de
beschrijvingen, zoals deze in de koninklijke besluiten zijn opgenomen, worden hierin ook de
wapens getekend, die op de uitgereikte diploma‟s zijn afgebeeld. Toegang tot dit register geeft
de „Index op de wapens der publiekrechtelijke lichamen‟, waarin ook de Zuidelijke
Nederlanden (thans België) over de periode 1816-1830 zijn opgenomen, die eveneens via de
website raadpleegbaar is.
Blijkens art. 3, lid 1, van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden is de regeling van het wapen
en de vlag van het Koninkrijk (casu quo de Koning) een aangelegenheid van het Koninkrijk. In de
praktijk worden de wapens en vlaggen van de leden van het koninklijk huis bij Koninklijk Besluit
vastgesteld. De voorbereiding vindt plaats in samenwerking met de Hoge Raad van Adel, alwaar de
originele tekeningen blijven berusten. Het wapen, dat door het Koninkrijk der Nederlanden, zowel als
door de koningen der Nederlanden, wordt gevoerd is (opnieuw) vastgesteld bij K.B. van 23 april 1980,
nr. 3 (Stb. 206). De kleuren van de Nederlandse vlag zijn vastgesteld bij K.B. van 19 februari 1937, nr.
93. De koninklijke standaard is (opnieuw) vastgesteld bij K.B. van 27 augustus 1908 (Stb. 291).
Aan de verlening van adeldom is een diploma (adelsbrief) verbonden, dat door de koning
wordt uitgevaardigd en van zijn grootzegel is voorzien. Volgens de instructie van 1814 is de
president van de Hoge Raad van Adel tevens grootzegelbewaarder, maar aangezien vorsten
meerdere zegels (ruiter-, troon- en portretzegels) gebruikten, berustten deze om praktische
redenen onder de onderscheiden ministers. Toen koningin Wilhelmina haar ruiterzegel in
1898 verving door een troonzegel, bleef dit onder de minister van Justitie berusten. 17 De
zegelstempels van de opeenvolgende vorsten en vorstinnen vanaf koning Willem I tot en met
koningin Juliana zijn door het Kabinet der Koningin en het Geld- en Bankmuseum in
bewaring gegeven aan de Hoge Raad van Adel. 18
De uitvoerige tekst van het adelsdiploma met verleende en te handhaven rechten gaat
vergezeld van een beschrijving en gekleurde tekening van het geregistreerde familiewapen.
Binnen bepaalde tijd dienen door de genobiliteerde voor de vervaardiging taxa te worden
betaald (het zogenaamde „lichten‟ van het adelsdiploma), aangezien anders de adelsgunst zou
vervallen. Van elk diploma wordt een gewaarmerkte kopie, voorzien van een originele
wapentekening in kleur, bewaard in het archief van de Hoge Raad van Adel. Deze wapens
worden bovendien ingetekend in het zogenaamde Wapenregister van de Nederlandse adel, dat
ter secretarie wordt bewaard.
Bij Beschikking van de minister van Marine d.d. 15 juni 1949, nr. 175129, werd het scheepsembleem
ingevoerd. Het moest een rond schild bevatten met daarop een afbeelding, die in verband staat met de
naam (dan wel met de daden en/of verrichtingen) van de eenheid en van haar naamvoorganger(s) of
naamgever (indien bekend het familiewapen). Ook voor de bekroning en omlijsting van het schild
bestaan specifieke voorschriften, terwijl een devies mag worden toegevoegd, bij voorkeur in het
17
L.G. Karper, De geschiedenis van het Rijkswapen en het Koninklijk grootzegel, in: De Nederlandsche Leeuw
97 (1980), k. 114-125.
18
Secretarisbrieven HRvA 1971/372 en 1989/150.

Nederlands. Op 14 september 1949 heeft de minister de Hoge Raad van Adel verzocht hem te willen
adviseren over de samenstelling van emblemen voor oorlogsschepen en diensten aan de wal. 19
Sinds die tijd is door de minister van Defensie regelmatig advies ingewonnen ten behoeve van
emblemen van diensten van alle krijgsmachtonderdelen.
Vlaggen van publiekrechtelijke lichamen worden door de besturen van deze lichamen vastgesteld. Bij
rondschrijven namens de minister van Binnenlandse Zaken, d.d. 30 april 1948 aan de colleges van
Gedeputeerde Staten, werd verzocht advies in te winnen bij de Hoge Raad van Adel alvorens over te
gaan tot het instellen van een provinciale vlag. Soortgelijke verzoeken werden tot de provincies gericht
betreffende de vlaggen van gemeenten en waterschappen, op 29 juni 1957 en 12 april 1961.
De Hoge Raad van Adel houdt een vlaggenregister bij, waarin de beschrijving en de ingekleurde
tekening van de vlag, alsmede een vermelding van het bestuursbesluit is opgenomen. Dit register werd
aangelegd, nadat de colleges van Gedeputeerde Staten, naar aanleiding van een ministerieel schrijven
van 16 juli 1970, gemeenten en waterschappen hadden verzocht hun vlaggendocumentatie aan de
Raad ter beschikking te stellen. In 1981 kwam een in eigen beheer uitgegeven „Systematische index op
de vlaggen der publiekrechtelijke lichamen‟ tot stand. 20 Doordat de laatste vijfendertig jaar vele kleine
gemeenten zijn samengevoegd, hetgeen resulteerde in nieuwe gemeentewapens, zijn met advies van de
Raad vaak bij dezelfde gelegenheid nieuwe gemeentevlaggen vastgesteld.
Sedert 1860, toen de secretarie van de Hoge Raad van Adel onder het Departement van Justitie kwam
te vallen, adviseert de Raad over naamsveranderingen, waarbij namen van adellijke geslachten,
heerlijkheden e.d. betrokken zijn. Deze taak bestaat nog steeds, al zijn de mogelijkheden daartoe
ingeperkt sedert de inwerkingtreding van het Nieuw Burgerlijk Wetboek. Volgens een algemene
maatregel van bestuur van 6 oktober 1997 is geslachtsnaamwijziging niet mogelijk als de verzoeker
van adel is en/of er een geslachtsnaam bij betrokken is van een adellijk geslacht dat bloeiende is.
Tenslotte adviseert de Raad de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over
aangelegenheden de Ridderlijke Duitsche Orde, Balije van Utrecht, betreffende. Verzoeken om
admissie tot de Souvereine Militaire Hospitaal Orde van Malta en tot de onderscheiden
Ridderschappen worden rechtstreeks aan de Raad voorgelegd om geverifieerd te worden met het
filiatieregister.
19
O. Schutte, Heraldische regels, in: Emblemen van de Koninklijke Marine. Leeuwarden/Mechelen 1991,
p. 19-24.
20
Vergelijk in dit verband: Wapens, vlaggen en onderscheidingsvlaggen, in: De Ned. Leeuw 99 (1982),
k. 468-474.

INSTRUCTIE VASTGESTELD BIJ SOEVEREIN BESLUIT VAN 24 JUNI 1814, NR. 10, ART. 2
Instructie voor den Hoogen Raad van Adel,
Art. 1. De Hooge Raad van Adel is provisioneel zamengesteld uit:
Een President
Vier Raden en
Een Secretaris,
En heeft ter zijner adsistentie en dispositie de volgende Ambtenaren, als:
Een Thesaurier, te gelijk Chartermeester,
Twee Klerken,
Een Wapenteekenaar,
Een Kamerbewaarder en
Twee Boden of Sergeants d'Armes.
Art. 2. De President en twee Raden zullen moeten behooren tot den Adel der Vereenigde
Nederlanden.
Art. 3. In het ligchaam van President en Raden zullen ten minste zijn twee personen, in regten
gegradueerd,
Art. 4. President en Raden moeten alle Inboorlingen zijn der Vereenigde Nederlanden, en in
dezelve woonachtig.
Elk hunner moet den ouderdom van ten minste vijf-en-twintig jaren hebben bereikt.
Zij mogen aan elkander niet nader dan in den vierden graad van bloedverwantschap bestaan.
Art. 5. De Secretaris van den Raad moet ten minste den ouderdom van viif-en-twintig jaren
bereikt hebben, en in de Vereenigde Nederlanden geboren zijn.
Art. 6. De Thesaurier zal tevens Chartermeester zijn, en in zijn eerste kwaliteit borgtogt
stellen voor zijne ontvangst.
Hij zal insgelijks den ouderdom van vijf-en-twintig jaren moeten bereikt hebben.
Art. 7. De benoeming van den President, Raden en Secretaris geschiedt onmiddelijk door Ons.
De Thesaurier-Chartermeester zal mede door Ons benoemd en aangesteld worden, uit eene
nominatie van drie personen, door President en Raden te formeren.
De Secretaris en Thesaurier en Chartermeester zullen op hunne Commissie en Instructie den
eed afleggen in handen van President en Raden, mitsgaders den eed van zuivering, bij de
Staten Generaal, den 10 December 1715 gearresteerd.
Art. 8. De Klerken zullen door President en Raden benoemd en door Ons geapprobeerd
worden, en op hunne instructie, in handen van President en Raden den eed afleggen;
mitsgaders den eed van zuivering, bij de Staten-Generaal, den 10 December 1715
gearresteerd.
Zij zullen ten minste den ouderdom van twintig jaren moeten bereikt hebben.
Art. 9. De President en Raden hebben de benoeming van den Wapenteekenaar, van den
Kamerbewaarder, en van de twee Boden of Sergeants van Wapenen; de drie laatsten echter te
kiezen uit de voormalige geëmploijeerden van dezelfde klasse, die, tot dus verre, buiten
middelen van bestaan zijn gebleven.
Alle andere mindere bedienden van den Raad worden door den President benoemd.
Art. 10. Het Collegie zal zitting houden in den Haag, en aan hetzelve zal worden aangewezen
een lokaal, voorzien van de noodige appartementen tot deszelfs bijeenkomsten, bewaring van
Charters enz.
Art. 11. De Hooge Raad van Adel zal de instellingen, door de Ridderschappen of Edelen in de
onderscheidene Provincien of Landschappen, volgens art. 77 der Grondwet, te ontwerpen,
benevens alle de veranderingen of wijzigingen, welke daarin, bij vervolg van tijd, door
dezelve mogten voorgedragen worden, overwegen en Ons daar omtrent dienen van
consideratien en advies.

Art. 12. Alle verschillen, welke mogten ontstaan over de genoegzaamheid der bewijzen en
preuves, overeenkomstig de gemaakte instellingen, tot het zitting nemen in- of onder de
Provinciale of Landschappelijke Ridderschap of Edelen, zullen door de belanghebbenden ter
kennis van den Hoogen Raad gebragt worden, ten einde dezelve na te gaan en onder Onze
goedkeuring te beslissen.
Art. 13. De Hooge Raad zal Ons voordragen, wat zoude behooren te worden verordend tot het
in werking brengen der bepalingen, bij. art. 42 der Grondwet, nopens het verheffen in den
Adelstand met de gevolgen van dien, in verhouding tot de verschillende Collegien van
Bestuur, gemaakt.
Art. 14. De Raad zal Ons voorslaan de wijze van het vervaardigen van Diplomata, het zij van
inlijving in- of verheffing tot den Adelstand, en het verleenen van Titels, met een Ontwerp der
Jura en Taxen daarvoor te innen.
Art. 15. De Raad zal door Ons voorzien worden van een groot en een klein zegel, waarvan
door dezelve aan Ons de teekeningen zullen worden voorgedragen; zullende het groot zegel
dienen voor de expeditie van opene Brieven, en Diplomata, bij het voorgaande artikel
omschreven; en het klein zegel voor de expeditie van de natemeldene certificaten, extracten
en verdere loopende zaken; en zal het eerstgemelde zegel berusten onder de bewaring van den
President, en het laatstgemelde onder den Secretaris van den Raad.
Art. 16. De Raad zal doen houden een pertinent algemeen register van den Nederlandschen
Adel.
Art. 17. Van alle adelijke Geslachten, tot hiertoe binnen onze landen, daarvoor erkend en
gehouden, te weten die, welke zoo vóór als sedert het jaar 1579, als Ridders en Edelen ter
Staats-Vergaderingen zijn verschreven geworden of in eenig gewest als Edelen ten landdage
zijn verschenen, zal het collegie in Onzen naam vorderen, en zullen dezelve gehouden zijn
aan dit Ons collegie, binnen den loop van één jaar, toe te zenden, eene accurate Genealogie
van hun Geslacht, opgemaakt tot, en met inhoud van, de tegenwoordige Leden van hetzelve
en door de aanwezige mannelijke meerderjarige Leden van hetzelve onderteekend, dewelke
zullen moeten verklaren, buiten de daarop gebragte personen, geene andere tot hun geslacht
behoorende, en binnen deze Landen gevestigd, te kennen noch te erkennen; aan het hoofd van
welke Genealogien zich zullen moeten bevinden, de in kleuren geblasoneerde teekeningen
van derzelver familie-wapens, helmteekenen, kroonen, tenants en lambrequins; zullende deze
Genealogie gedeponeerd worden in het algemeen Archief van het collegie.
Art. 18. Van alle door Ons in den Adel der Vereenigde Nederlanden opgenomen wordende
Geslachten, zullen almede zoodanige eensluidende Genealogien worden gevorderd en
ingegeven, doch zullen deze alleenlijk, zonder het in 't voorgaande artikel bepaalde
declaratoir, geteekend worden bij die mannelijke afstammelingen uit dat Geslacht, welke, zoo
voor hen zelven, als voor hunne wettige descendenten, naar inhoud van Onze daarvan
gegevene brieven, onder den Adel der Vereenigde Nederlanden zijn opgenomen geworden.
Art. 19. Alle door Ons tot den Adelstand verheven wordende personen zullen verpligt zijn
inteleveren eene authentieke kopij van de door Ons aan hen verleende Brieven van Adeldom.
Art. 20. Alle de dusdanig op de Registers van den Hoogen Raad van Adel gebragte
Geslachten zullen zijn verpligt en gehouden, in het vervolg, ter kennis van het Collegie te
brengen de Geboorten, Huwelijken en Afsterven, in de Geslachten voorgevallen, door
toezending van een authentiek bewijs en eene gelegaliseerde kopij van hetzelve, om
gedeponeerd te worden in het Archief van het Collegie.
Art. 21. De Hooge Raad van Adel zal, in deszelfs Registers, geene andere Geslachten mogen
inbrengen noch stellen dan die, welke door Ons voor Adel der Vereenigde Nederlanden zijn
erkend, aangenomen of gecreëerd; al hetwelk eenmaal in de voorsz. Registers door het
Collegie zijnde gebragt, zal zijn en blijven een wettig bewijs van Adeldom en Afkomst.

Art. 22. Alle Certificaten van Adeldom of Afkomst, alle opzweringen van kwartieren, zullen
bij den Hoogen Raad moeten worden afgegeven en gedaan onder handteekening van den
President en ten minste twee Raden, en gecontrasigneerd door den Secretaris, ter ordonnantie
van den Raad, onder Ons Zegel of Cachet, tot gebruik van den Hoogen Raad bestemd;
zullende voortaan zoodanige Certificaten en opzweringen alleen valide zijn.
Geene Ridderschappen of Edelen binnen deze Landen zullen zoodanige Certificaten of
opzweringen vermogen aftegeven of te doen, ten ware zij dezelve door den Hoogen Raad in
forma doen approberen en viseren: zullende alsdan de geapprobeerde en geviseerde
Certificaten of opzweringen bij den Hoogen Raad worden geregistreerd.
Art. 23. De Hooge Raad van Adel zal kennis nemen van alle zoodanige zaken den Adel
betreffende, als Wij zullen goedvinden aan denzelven optedragen.
Art. 24. De Hooge Raad van Adel zal aan Ons alle zoodanige voordragten kunnen doen, als
dezelve zal vinden te strekken tot eer, luister en maintien van den Adel, en van Onze
Hoogheid.
Art. 25. De Hooge Raad van Adel is gehouden, op alles wat door Ons in deszelfs handen
gesteld wordt, ten fine van berigt en examinatie, dadelijk en met postpositie van alle andere
zaken, schriftelijk te berigten en zijne bevinding te doen kennen, met bijvoeging, of zoodanig
een berigt eenstemmig of bij meerderheid gedaan is; in welk laatste geval, de namen der
gedevieerd hebbende Leden, en de gronden waarop, er zullen worden bijgevoegd.
Art. 26. De Hooge Raad van Adel zal ten allen tijde toegang hebben tot, en gebruik mogen
maken, onder behoorlijke voorzorge, van 's Lands Archieven en Leen-registers, waar dezelve
zich ook mogen bevinden.
Art. 27. De Hooge Raad van Adel zal belast worden met de beraming van de orde, bij alle
publieke Ceremonien in acht te nemen, en die te regelen, daartoe door Ons aangeschreven.
Art. 28. De Hooge Raad van Adel zal zich dadelijk bezig houden met het ontwerpen van een
Reglement van Orde voor zijne Vergaderingen, en hetzelve aan Onze approbatie voordragen.
Art. 29. President en Raden zullen in Onze handen afleggen den volgenden Eed:
'Ik zweer (belove) dat ik de Grondwet der Vereenigde Nederlanden zal onderhouden; dat ik
exactelijk de gemaakte Instructie zal achtervolgen; dat ik, volgens geweten, zonder haat,
vriendschap of gunst, zal beoordeelen de bewijzen van Adel, die mij zullen worden
voorgelegd; en dat ik den Souvereinen Vorst dezer Landen, in mijne betrekking, getrouwelijk
van mijnen raad dienen zal'.
'Ik zwere (belove) dat ik mij exactelijk zal gedragen naar den inhoud van het Plakkaat, bij de
Staten-Generaal, op den 10 December 1715, tegen het geven en nemen van verboden giften,
gaven en geschenken, gearresteerd'.
Art. 30. Wij behouden aan Ons, om de tegenwoordige Instructie, ten allen tijde, zoodanig te
ampliëren en te altereren, als door Ons noodzakelijk of raadzaam zal worden geoordeeld.
Aldus gearresteerd bij Besluit van den 24 Junij 1814.
In kennisse van mij,
De Algemeene Secretaris van Staat,
(Get.) A. R. Falck

OVERZICHT VAN VOORZITTERS, LEDEN EN SECRETARISSEN 1814 - HEDEN
De Hoge Raad van Adel is sedert de oprichting bij Soeverein Besluit d.d. 24 juni 1814, nr. 10,
steeds samengesteld geweest uit een voorzitter, vier leden en een (ambtelijk) secretaris;
opnieuw geregeld in art. 1 van het Koninklijk Besluit van 12 mei 1866, nr. 48 (sedertdien
gewijzigd). De Wet op de adel-dom van 10 mei 1994 (Stb. 360) bepaalt in art. 6, lid 3, dat de
Raad is samengesteld uit vijf leden, die bij koninklijk besluit worden benoemd en ontslagen.
Benoemingen vinden in principe plaats voor het leven. De ambtelijk secretaris is tevens hoofd
van het bureau.
Voorzitters en leden van de Hoge Raad van Adel
1. mr. W.A. baron van Spaen la Lecq (1750-1817), voorzitter 1814-1817.
2. M.L. van Hangest baron d'Yvoy van Mijdrecht (1753-1831), lid 1814-1831,
fungerend voorzitter 1817-1818.
3. A.C. baron Snouckaert van Schauburg (1763-1841), lid 1814-1841.
4. mr. R. Metelerkamp (1772-1836), lid 1814-1815.
5. mr. H. van Wijn (1740-1831), honorair lid 1814-1831.
6. jonkheer E.F.H. O'Kelly de Galway (1765-1840), lid 1815-1830.
7. jonkheer mr. L. de Witte van Citters (1781-1862), lid 1815-1853, fungerend
voorzitter
1845-1850, voorzitter 1851-1853.
8. F.G. baron van Lijnden van Hemmen (1761-1845), voorzitter 1818-1845.
9. W.H.J. baron van Westreenen van Tiellandt (1783-1848), lid 1831-1848, voordien
thesaurier-chartermeester.
10. mr. A.C. van der Goes (1791-1852), lid 1841-1852.
11. mr. W.J. baron d'Ablaing van Giessenburg (1812-1892), lid 1848-1852, daarna
secretaris (zie onder Secretarissen, nr. 5).
12. mr. R.A. baron van Hoëvell van Nijenhuis (1810-1888), lid 1852, fungerend
voorzitter
1853-1865, voordien secretaris (zie onder Secretarissen, nr. 4).
13. mr. L.N. baron van der Goes van Dirxland (1806-1885), lid 1852-1861.
14. jonkheer W.I.C. Rammelman Elsevier (1810-1885), lid 1856-1866.
15. dr. R.C. Bakhuizen van den Brink (1810-1865), lid 1861-1865.
16. mr. L.A.J.W. baron Sloet van de Beele (1806-1890), lid 1861, wederom benoemd
1875 (zie nr. 23).
17. mr. R.J. graaf Schimmelpenninck van Nijenhuis (1821-1893), lid 1861, voorzitter
1866-1893.
18. mr. A.C. baron Snouckaert van Schauburg (1803-1878), lid 1866-1878.
19. mr. W. baron van Goltstein (1831-1901), lid 1866-1874.
20. jonkheer C.A. van Sypesteijn (1823-1892), lid 1866-1873, wederom benoemd 1883
(zie nr. 25).
21. mr. L.Ph.C. van den Bergh (1805-1887), lid 1866-1887.
22. mr. M.Ch.H. ridder Pauw van Wieldrecht (1816-1895), lid 1873-1892.
23. mr. L.A.J. W. baron Sloet van de Beele, lid 1875-1890, voordien lid in 1861 (zie nr.
16).
24. mr. J.C.E. graaf van Lynden (1835-1878), lid 1878.
25. jonkheer C.A. van Sypesteijn (1823-1892), lid 1883-1892, voordien lid 1866-1873
(zie nr. 20).
26. mr. M.W. baron du Tour van Bellinckhave (1835-1908), lid 1878-1883, wederom

enoemd 1892 (zie nr. 29).
27. A. baron Schimmelpenninck van der Oye van de beide Pollen en Nijenbeek (1839-
1908), lid 1887, voorzitter 1893-1907.
28. jonkheer mr. Th.H.F. van Riemsdijk (1848-1923), lid 1891-1923.
29. mr. M.W. baron du Tour van Bellinckhave (1835-1908), lid 1892-1906, voordien lid
1878-1883 (zie nr. 26).
30. jonkheer M.P. Smissaert (1825-1900), lid 1893-1900.
31. A.C. baron Snouckaert van Schauburg (1841-1902), lid 1893-1902.
32. mr. C.J.E. graaf van Bijlandt (1840-1902), lid 1900-1902.
33. G.C. baron van Asbeck (1856-1934), lid 1902, voorzitter 1908-1934.
34. jonkheer mr. A.F.O. van Sasse van Ysselt (1852-1939), lid 1903, voorzitter 1934-
1939.
35. mr. W.L. baron de Vos van Steenwijk (1859-1947), lid 1907-1935.
36. A.Z. graaf van Rechteren Limpurg (1863-1918), lid 1908-1918.
37. R.H.O. baron van der Capellen (1854-1937), lid 1919-1937.
38. jonkheer dr.mr. W.A. Beelaerts van Blokland (1883-1935), lid 1924-1935, voordien
secretaris (zie onder Secretarissen, nr. 9).
39. mr. F.F. baron de Smeth (1887-1939), lid 1934-1939.
40. mr. J.A.G. baron de Vos van Steenwijk (1889-1972), lid 1935, voorzitter 1939-1947.
41. jonkheer mr. F. Beelaerts van Blokland (1872-1956), lid 1935, voorzitter 1947-1956.
42. mr. J.F. baron van Haersolte (1880-1957), lid 1937-1954.
43. jonkheer dr. B. M. de Jonge van Ellemeet (1881-1962), 1939-1957.
44. mr. C.E.A. baron van Hövell van Westervlier en Weezeveld (1878-1956), lid 1939-
1956.
45. J.J.G. baron van Voorst tot Voorst (1880-1963), lid 1947-1960.
46. jonkheer dr.mr. D.P.M. Graswinckel (1888-1960), lid 1954, voorzitter 1956-1960.
47. jonkheer mr. M.A. Beelaerts van Blokland (1910-1990), lid 1956, voorzitter 1960-
1966.
48. mr. G.C.D. baron van Hardenbroek (1902-1960), lid 1956-1960.
49. jonkheer mr. C.C. van Valkenburg (1910-1984), lid 1957, voorzitter 1966-1984.
50. mr. A.N. baron de Vos van Steenwijk (1912-1996), lid 1960, voorzitter 1984-1986.
51. jonkheer mr. P.G.M. van Meeuwen (1899-1982), lid 1960-1972.
52. jonkheer mr. G.A.M.J. Ruijs de Beerenbrouck (1904-1983), lid 1960-1983.
53. jonkheer mr. A.J.M van Nispen tot Pannerden (1914-1972), lid 1966-1972.
54. jonkheer mr. T.K.M.J. van Sasse van Ysselt (1908-2004), lid 1972-1992.
55. mr. F.W.B. baron van Lijnden (1918-2000), lid 1972, voorzitter 1986-1991.
56. mr. A.M.J. baron van Hövell tot Westervlier en Wezeveld (1911-1991), lid 1977-
1987.
57. drs. C.O.A. baron Schimmelpenninck van der Oije (1943- ), lid 1984, voorzitter 1991
tot heden.
58. jonkheer mr. C.L. Reigersman (1927- ), lid 1986-2001.
59. C.W.J. baron de Weichs de Wenne (1934- ), lid 1987-2005.
60. mr. J.P. Eschauzier (1941- ), lid 1991 tot heden.
61. jonkvrouw M. van den Brandeler (1941- ), lid 1992 tot heden.
62. jonkheer dr. F.K.M. van Nispen tot Pannerden (1951- ), lid 2002 tot heden.
63. mr. H.C.R.M. baron de Wijkerslooth de Weerdesteijn (1950- ), lid 2005 tot heden.

Secretarissen van de Hoge Raad van Adel
1. jonkheer mr. J. van der Lely van Oudewater (1769-1825), 1814-1815.
2. mr. P. de Wacker van Zon (1758-1818), 1815-1818.
3. mr. Ch.A. Chais (1762-1840), 1818-1841.
4. mr. R.A. baron van Hoëvell van Nijenhuis (1810-1888), 1841-1852, daarna lid en
fungerend voorzitter (zie onder Voorzitters en leden, nr. 12).
5. mr. W.J. baron d'Ablaing van Giessenburg (1812-1892), 1852-1861, voordien lid (zie
onder Voorzitters en leden, nr. 11).
6. jonkheer E.W. van Weede (1820-1897), 1861-1866.
7. jonkheer mr. P.A. van den Velden (1831-1892), waarnemend 1866-1881, 1881-1892.
8. jonkheer D. Rutgers van Rozenburg (1854-1929), 1892-1909.
9. jonkheer dr.mr. W.A. Beelaerts van Blokland (1883-1935), 1909-1924, daarna lid (zie
onder Voorzitters en leden, nr. 38).
10. jonkheer mr. D.J.P. Hoeufft (1894-1977), 1924-1929.
11. prof.dr.mr. J.Ph. de Monté ver Loren (1901-1974), 1930-1942.
12. dr.mr. J.P.J. Gewin (1880-1965), waarnemend 1942-1945.
13. mevrouw J.H.G. Meihuizen-Landré (1886-1970), waarnemend 1946.
14. mr. M.J.H. de Bruyn van Melis- en Mariekerke (1891-1964), 1946-1957.
15. jonkheer mr. H.E. van Weede (1918-1968), 1957-1968.
16. D. baron Mackay (1900-1969), waarnemend 1968.
17. mr. O. Schutte (1938- ), 1968-2003.
18. mr. E.J. Wolleswinkel (1950- ), 2003 tot heden.

AFBEELDINGEN
1. Mr. W.J. baron d‟Ablaing van Giessenburg (1812-1892), lid (1848-1852) en nadien secretaris
(1852-1861) van de Hoge Raad van Adel (schilderij door J.H. Neuman; collectie Museum van
de Kanselarij der Nederlandse Orden, Nationaal Museum Paleis Het Loo, Apeldoorn).
2. Grootzegelkast van de Hoge Raad van Adel, met het niet gelichte adelsdiploma van Johannes
Wolter van Coeverden, 1826 (inv. nr. 463) (foto Roger Dohmen,’s-Gravenhage 2004).
3. De secretarie van de Hoge Raad van Adel in het Departement van Justitie (Plein 2B,
‟s-Gravenhage) ten tijde van de overgang naar het Departement van Algemene Zaken (1937).
Zittend v.l.n.r. jonkheer mr. A.F.O. van Sasse van Ysselt (1852-1939), voorzitter; dr.mr. J.Ph.
de Monté ver Loren (1901-1974), secretaris; mevrouw J.H.G. Meihuizen-Landré (1886-1970),
eerste ambtenaar; mr. J.P. de Meijere, secretaris-generaal Dep. van Justitie; twee onbekenden;

J.G. Meihuizen, ambtenaar Dep. van Justitie. Staande v.l.n.r. twee onbekenden; jonkheer mr.
E.N. de Brauw, volontair; D.H. van Arkel, hoofd Bureau A(del) Dep. van Justitie; mej. C.M.
Meihuizen, medewerkster; mej. Eldermans (Kanselarij der Ned. Orden); J.C. Faber, wnd.
hoofd Kabinetszaken Dep. van Justitie; onbekende (fotocollectie Zeister Historisch
Genootschap, Van de Poll Stichting, Zeist).
4. Bezoek van H.M. Koningin Beatrix aan de Hoge Raad van Adel (Nassaulaan 18, ‟s-Gravenhage)
op 30 november 1982. Voorzitter van de Raad was op dat moment jonkheer.mr. C.C.
van Valkenburg (staande, rechts), die in 1984 werd opgevolgd door mr. A.N. baron de Vos
van Steenwijk (zittend, links). Mr. F.W.B. baron van Lynden (staande, tweede van rechts) was
voorzitter van 1986-1991. Jonkheer.mr. Th.K.M.J. van Sasse van Ysselt (zittend, rechts) was
van 1972-1992 en mr. A.M.J. baron van Hövell tot Westervlier en Wezeveld (staande, tweede
van links) van 1977-1987 lid van de Raad. Linksachter: mr. O. Schutte, secretaris van de Raad
van 1968-2003 (fotocollectie Hoge Raad van Adel, ’s-Gravenhage).