Het gebruik van marktonderzoeken in IE-procedures ... - Aippi

Het gebruik van marktonderzoeken 

in IE-procedures 

Gregor Vos 

22 mei 2012 

Waarde marktonderzoek 

K L O S M O R E L V O S & S C H A A P 

- Rechtspraak toont steeds meer gebruik 

marktonderzoeken 

- Kwantiteit ook kwaliteit? 

- Geen eenduidig beeld in beoordeling 

marktonderzoek 

- Afgelopen 60 jaar lijkt houding rechter in 

Nederland jegens marktonderzoek nauwelijks 

veranderd 

Houding rechter jegens 

marktonderzoek 


- Hoyng in BMMB 2001: studie zaken met 

marktonderzoeken leert dat als 

marktonderzoeken al een rol spelen dat meestal 

is als rechter eerst al zelfstandig heeft beslist. 

- Visser in NJB 2008: onderzoeksresultaat met 

overeenkomen met eigen perceptie rechter 


Inleiding 

- De waarde van een marktonderzoek als 

bewijsmiddel 

- Wantrouwen rechter jegens marktonderzoek 

- Algemene vereisten 

- Onderscheidend vermogen en bekendheid 

- Verwarringsgevaar 

- Verwatering en voordeel trekken 

- Modellenrecht 

- Conclusies 


Relevant type marktonderzoek 

- In IE-procedures altijd kwantitatieve 

onderzoeken 

- Voor marketingonderzoek vaak ook gebruik van 

kwalitatieve onderzoeken 

- Kwalitatieve onderzoeken komen in rechtspraak 

niet voor 

- Kan onder omstandigheden toch nuttig zijn, 

maar zal uitzondering blijven 

Oorzaak wantrouwen rechter 


- Twijfel over mogelijkheid van marktonderzoeken 

om resultaten te geven op basis waarvan feiten 

kunnen worden vastgesteld 

- Marktonderzoeken zouden door moeilijkheden 

die inherent zouden zijn aan hun methodes naar 

hun aard ongeschikt zijn 

- Er zou geen duidelijke universele opzet en 

uitvoering mogelijk zijn, 

- Praktijk zou dat aantonen 


23-5-2012 

1


- In procedures alleen partijonderzoeken 

- Hoyng: onderzoeksbureaus alleen 

geïnteresseerd in het doen van veel 

onderzoeken en missen vereiste juridische 

kennis, zouden alleen 

“doen wat hun wordt gevraagd door de 

advocaat van een van de partijen”. 

- Opzet en uitvoering zouden naar het doel toe 

zijn opgezet, vragen zouden leidend zijn en 

rapportages tendentieus 



- Criteria die moeten worden onderzocht zijn 

geen feitelijke maar juridische criteria 

- Rechtsbegrippen kunnen niet empirisch worden 

onderzocht 

- Opzet en vragen sluiten slecht aan bij 

rechtsbegrippen 


Resultaat wantrouwen rechter 

- Marktonderzoeken worden maar weinig serieus 

genomen 

- Als er één onderzoek is gedaan, zou het te 

eenzijdig zijn 

- Als er twee onderzoeken zijn gedaan (met 

tegenstrijdige resultaten) zullen ze allebei wel 

niet kloppen en worden ze tegen elkaar 

weggestreept 

- Als er geen onderzoek is gedaan zal de eiser 

wel wat te verbergen hebben 



- Niet alleen onderzoeksbureaus zouden te 

commercieel zijn, ook experts 

- Posner: 

“Many experts are willing for a generous (and 

sometimes for a modest) fee to bend their 

science in te direction from which their fee is 

coming.” 



- EU-rechtspraak geeft geen duidelijke 

beoordelingscriteria voor marktonderzoeken 

- HvJ Chiemsee: Gemeenschapsrecht verzet zich 

niet tegen marktonderzoek, maar er bestaat 

geen vast percentage om aan te toetsen 

- Marktonderzoeken zijn duur en duren lang 


Wantrouwen rechter terecht? 

- Marktonderzoeken kunnen wel geschikt zijn om 

feiten achter rechtsbegrippen aan te tonen 

- Wantrouwen van NL-se rechter in andere 

landen niet gedeeld 

- In VS en Duitsland wél toegang voor 

marktonderzoek tot bewijs in IE-zaken 


23-5-2012 

2


- Probleem in NL is dat er geen vaste richtlijnen 

bestaan hoe onderzoek moet worden uitgevoerd 

- In Duitsland beoordeelt rechter 

onderzoeksvoorstel, met inachtneming 

commentaar partijen, en stelt zelf onderzoek 

vast. 

- Praktijk heeft geleid tot richtlijnen over 

onderzoeksopzet en vragenlijsten 



- HvJ en EU-instellingen als OHIM komen met 

steeds duidelijkere aanwijzingen over nut en 

toepasselijkheid marktonderzoeken. 

Algemene vereisten 


- OHIM OG (part 5, 8(5)): 

a. Marktonderzoekbureaus moeten 

onafhankelijk en deskundig zijn 

b. Aantal en profiel respondenten moet 

representatief zijn 

c. Onderzoeksmethode, -omstandigheden, 

complete vragenlijst moeten bekend zijn, om 

leidende vragen te voorkomen 

d. Duidelijk moet zijn of percentage betrekking 

heeft op totale aantal of alleen op hen die 

hebben geantwoord 



- Wantrouwen tegenover bureaus en experts 

onterecht, mogelijkheid van certificatie, 

waardering van kwaliteit van experts 

- Feit dat rechter oordeel moet geven over 

rechtsbegrip is geen bezwaar 

- Begrippen als “onderscheidend vermogen”, 

“verband” en “verwarring” kunnen feitelijk 

worden getoetst 

- Juridisch oordeel moet uit feiten worden afgeleid 

- Ontkennen van feiten leidt niet tot betere 

beslissingen 

Ontwikkeling waardering 

marktonderzoeken in EU 


- HvJ 20-2-75 (Sekt Weinbrand): marktonderzoek 

door moeilijkheden inherent aan onderzoek naar 

hun aard ongeschikt als bewijsmiddel 

- HvJ 4-5-99 (Chiemsee): Gemeenschapsrecht 

verzet zich niet tegen opinieonderzoek als 

bewijsmiddel 

- OHIM 03-04: market surveys are the most 

suitable means of evidence 

- OHIM 04-08: well conducted opinion polls (…) 

are particularly persuasive 

Van den Berg 


- Reputatie en expertise onderzoeker en 

onderzoeksbureau 

- Gebruik van erkende, bestaande of goed 

onderbouwde onderzoeksmethode 

- Noodzakelijk te controleren of conclusies 

onderzoeker voldoende zijn onderbouwd 


23-5-2012 

3

Toets algemene methodologische 

eisen 

- Relevantie 

- Zijn voor onderzoeksvraag juiste vragen 

gesteld? Is verkregen informatie relevant voor 

een oordeel over het geschil? 

- Betrouwbaarheid 

- Zijn resultaten reproduceerbaar? Wat is de 

kans op toevallige fouten? 

Gallaerts & Häcker 


- 5 minimumvereisten: 

1. onderzoek moet worden uitgevoerd door 

betrouwbare onderzoeker met ervaring 

2. duidelijke, volledige en gefundeerde 

verantwoording totale onderzoek 

3. goede omschrijving en selectie van 

dwarsdoorsnede relevant publiek 

4. toepassing van juiste, niet-sturende vragen 

in goede volgorde 

5. voldoende steekproefomvang, zonodig met 

controlegroepen 

CJVNH 


- wijze waarop publiek met merk en teken 

wordt geconfronteerd 

- gelegenheid om “weet niet” te antwoorden 

- wijze en formuleren van vragen 

- het gebruik van controlegroepen (om 

marktleiderseffect te meten) 


Toets algemene methodologische 

eisen 

- Validiteit 

- Inhoud onderzoek en afwezigheid van 

systematische fouten 

- Onderzoek moet voldoen aan doel, wordt 

gemeten wat beoogd wordt te meten 

- Steekproef moet representatief zijn, vragen 

juist, volgorde doordacht, etc. 

CJVNH 


- BX heeft behoefte aan vaste richtlijnen 

- Duidelijke regels en normen over: 

- methodologische eisen 

- wijze van selectie interviewers en 

respondenten 

- bepaling relevant publiek (doelgroep) 

- omvang steekproef 

- wijze + volgorde vraagstelling per te 

onderzoeken onderwerp 


Nlse initiatieven tot standaardisatie 

- Initiatief van de Nederlandse Federatie 

Levensmiddelen Industrie (NFLI) 

- Benoeming deskundige (Van den Berg) voor 

opzet marktonderzoek en advisering, uitvoering 

deskundig bureau in Rb Arnhem 9-9-09 (Coca 

Cola/Superunie) en Rb Den Haag 25-11-09 (G- 

Star/Pepsi Raw II) 

- Korte notitie Rb Arnhem, sector civiel, december 

2009: Reglement voor versneld procederen in 

merken- en reclamezaken in de Rb Arnhem 


23-5-2012 

4

Te onderzoeken onderwerpen 

- Onderscheidend vermogen 

- Bekendheid 

- Verband/associatie 

- Verwarring 

- Verwatering 

- Onrechtmatig aanhaken 


Onderscheidend vermogen + 

bekendheid 

- OV: merk is teken dat waren/diensten van een 

onderneming onderscheidt van die van een 

ander 

- OV is identificatie door betrokken kring van de 

waar of dienst als afkomstig van een bepaalde 

onderneming 

- OV kan inherent of door gebruik zijn 

OV en specialiteitsbeginsel 


- Basisbeginsel merkenrecht: specialiteit 

- Teken moet als merk worden herkend binnen de 

soort 

- Onderzoek zonder specificatie legt lat veel te 

hoog 

- Merk moet dan zo bekend zijn dat het is 

losgezongen van waar/dienst waarvoor het is 

geregistreerd 

- Gaat zelfs verder dan nodig is voor bekendheid 



bekendheid 

- Onderzoeken naar OV en bekendheid in het 

algemeen goed geaccepteerd 

- Positieve aanbevelingen OHIM gaan ook 

daarover 

- GvEA 12-7-06 (Vitakraft): eenvoudige 

onderwerpen als OV en bekendheid zijn goed te 

onderzoeken 



bekendheid 

- Inherent OV is potentiële identificatie 

- OV door gebruik (inburgering) is actuele 

identificatie 

- Onderzoek naar inherent OV is mogelijk 

- Zelfs als consument merk (nog) niet kent kan hij 

een herkomst toekennen 

- In praktijk wordt inherent OV zonder 

bewijslevering beoordeeld 

- Inburgering en bekendheid kan goed met 

marktonderzoek worden onderzocht 



- HvJ (Philips/Remmington): 

van belang bij marktonderzoek is of de 

perceptie van de Gut Springenheide consument 

van de betrokken categorie waren of diensten in 

aanmerking is genomen 


23-5-2012 

5


- Hof Den Haag 3-1-08 + Rb Den Haag 8-5-02 

(Toblerone) 

De juiste vraag zou naar het oordeel van de 

rechtbank aldus hebben moeten luiden: 

“ik toon u deze foto van een verpakking en ik 

noem het woord chocolade. Denkt u nu ergens 

aan?” 

- NB: verwijzing naar verpakking en product in 

vraagstelling is dus géén aanwijzing dat 

verpakking typerend is voor betreffende waar 

(Hof Arnhem 24-4-12, Mona-pudding) 


OV vraag – Wat te onderzoeken? 

- Merk zoals gedeponeerd en teken zoals 

gebruikt 

- Bij woordmerken, woordteken zoals gebruikt, 

kan ook klank zijn (Hof Amsterdam 30-9-04 (T- 

Mobile/ID&T Mobile) 

- Onderzoek ID&T afgeschoten omdat alleen 

officieel gebruik (website, logo, 

radiocommercials) is onderzocht 

- Ook gebruik buiten die context relevant (bv 

perspublicaties en mededelingen onder 

consumenten) 


OV vraag – manier van 

onderzoeken 

- 2 extremen: internet onderzoek vs nabootsing 

koopomstandigheden 

- Internetonderzoek in NL algemeen aanvaard 

- Uitzondering: Hof Den Haag 3-1-08 (Toblerone): 

“In marktonderzoek wordt consument met 

andere info geconfronteerd dan tijdens normale 

winkelsituatie, waardoor belang van 

marktonderzoeken voor normale 

koopomstandigheden beperkt is (temeer nu het 

hier gaat om vormmerken) 


OV vraag – Tijdstip onderzoek 

- Relevant tijdstip voor inburgering, datum depot, 

voor inbreuk, elke datum, ook tijdens 

langlopende procedure (HR 16-2-07 

adidas/Marca) 

- GvEA Vitakraft: marktonderzoek voor of na 

datum depot kan nuttig zijn, maar bewijskracht 

kan variëren naarmate er meer tijd ligt tussen 

onderzoek en depotdatum. 

- OG: marktonderzoek na depotdatum kan 

relevant zijn “reputation is usually built over a 

period of years and cannot simply be switched 

on and off” 


OV vraag – Wat te onderzoeken? 

- Bij verpakkingen, hele verpakking onderzoeken, 

inclusief woordmerk 

- Woordmerk neutralisatie kan, maar geeft minder 

precies beeld 

- HvJ Lloyd/Loint’s: onvolmaakt herinneringsbeeld 

- Psychologisch onderzoek: woorden minder 

sterke herkenningsfactoren dan vorm en kleur 

- Alleen onderzoek inclusief woordmerk geeft ook 

geen goed beeld 

- Bij producten kan foto volstaan (Hof Amsterdam 

8-11-07, adidas/Scapa) 

OV vraag – representativiteit 


- Veel misverstanden over representativiteit 

- OHIM OG: tenminste 1000-2000 per land 

- Van den Berg: tenminste 100 

- Gellaerts & Häcker: aansluiten bij commerciële 

onderzoeken: 150 tot 250 voldoende, mits goed 

opgezet en uitgevoerd 

- Statistische relevantie van belang 


23-5-2012 

6

OV vraag 

- Toblerone-vraag is zware toets 

- Consument kan ook andere associaties hebben 

dan relevant voor merk, b.v. Chocolade, bergen, 

Zwitserland, lekker, etc. 

- Open karakter van vraag kan respondent tot 

raden aanzetten 

- Door zware karakter Toblerone-vraag goeie 

eerste vraag 

OV vraag 


- Na open vrije associatievraag, concrete vraag 

stellen naar herkomst 

- Foute vraag: Van welke fabrikant is dit product 

volgens u afkomstig? 

- Geen consument weet wie fabrikant is 

- Afkomst kan ook merk zijn: Margarine van Becel 

ipv Unilever 

- Consument hoeft niet te weten van welk bedrijf 

product precies afkomstig is, voldoende als 

deze in staat is te onderkennen dat gemerkt 

product een andere herkomst heeft 


OV vraag – geholpen vraag 

- Bij eerste twee vragen mag respondent op geen 

enkele manier worden geholpen 

- Open vragen kunnen eventueel worden gevolgd 

door geholpen vraag, waarbij lijst wordt getoond 

van mogelijke relevante merken: “ik toon u een 

aantal merken op het gebied van (…). Kunt u mij 

zeggen welke bij het product op de afbeelding 

hoort?” 

- Nadeel: respondent is al “voorbereid” door 

eerste twee vragen 

- Getoonde merken moeten roteren en “weet niet” 

moet antwoordmogelijkheid zijn 


Controle vraag 

- Alleen identificatie op grond van teken is 

irrelevant 

- Rb Den Haag 9-6-99 (Mars/Nestlé): waarom 

vraag stellen: “Waarom denkt u aan (…)?” 

- GvEA 28-10-09 (BCS): “niet was gevraagd naar 

de reden waarom zij een bepaald antwoord 

gaven”, dus kon niet worden vastgesteld aan de 

hand van welk teken respondenten de waren 

hebben erkend. 

OV vraag 


- Beter: “Van wie is dit product afkomstig?” 

- Nadeel: vraagstelling wekt suggestie dat 

respondent antwoord zou moeten weten en dus 

“dom” is als hij het niet weet. 

- Raadeffect kan worden verkleind door voorstel 

Hoyng: “Weet u misschien van wie dit afkomstig 

is?” 

- En kan nog meer worden verkleind door 

toevoeging Van den Berg: 

- “of heeft u geen idee?” 


OV vraag – vragen naar merken 

- Voorbeeld foute variant: GvEA 15-12-05 (BIC): 

tonen van plaatje gedeponeerde aansteker met 

vraag aan welk merk men denkt 

- Fout omdat 

- het veronderstelt dat er een merk is (dat nu 

juist onderzocht moet worden) 

- het alleen actieve kennis test en niet 

herkenning als herkomst 

- het bekende merken bevoordeelt 

- GvEA 8-7-09 (Bounty): ondanks BIC test toch 

toegelaten 


23-5-2012 

7

OV vraag – Vormmerken 

- Rechtspraak van HvJ geeft speciale test OV 

voor vormen kleurmerken 

- Publiek zou niet gewoon zijn vormen en kleuren 

als merk te herkennen, dus vormen kleurmerk 

moeten significant afwijken van wat gebruikelijk 

is 

- Consument moet onderscheidingsteken kunnen 

herkennen zonder bijzondere 

analyse/oplettendheid 

- HvJ 10-11-94 (Werther’s Echte): onderzoek zegt 

alleen iets over OV woordmerk, irrelevant voor 

vorm 

OV vraag 


- Niedermann: open vragen zouden onvolledig 

beeld geven, alleen gesloten vragen zouden OV 

associatie volledig bloot kunnen leggen 

- Hogere rechters zouden open vragen als te 

weinig neutraal hebben beoordeeld 

- Voorstel Niedermann: 

“There is a name here on this card. Do you 

know this name, or does it seem familiar to you, 

or is this the first time you have ever seen this 

name? 

OV vraag - Duitsland 


- B. Verwenden/benutzen/essen Sie, zumindest 

hin und wieder, ... (Ware wiederholen)? 

a) Ja 

b) Nein, nie 


OV vraag 

- Andere benadering in Duitsland/OHIM 

- Voor OV geen bewuste kennis van teken als 

merk nodig, gaat om herkenning (‘recognition’) 

(OG, Part 5, section 1.3.1) 

- Herkenning vraagt om gesloten vraag en niet 

om open vraag 

- Open vraag vereist meer kennis, voor enkele 

herkenning, meten wat als eerste in respondent 

opkomt, zou gesloten vraag beter zijn 



- In Oostenrijk, Duitsland, Zwitserland standaard 

3-stappen-test van DPMA: “Richtlinien für die 

Prüfung von Markenanmeldungen” 

- A. Kaufen Sie egal wie oft, für sich oder andere 

… (Waren angeben, für die eine 

Verkehrsdurchsetzung geltend gemacht wird)? 

a) Ja 

b) Nein, nie 



- 1. (Ggf. nur zu beantworten, wenn Frage A oder 

B bejaht wurde): 

Haben Sie diese Bezeichnung (Wiedergabe der 

angemeldeten Marke) in Zusammenhang mit 

den Waren ... schon einmal gehört oder 

gesehen/gelesen? 

a) Ja 

b) SPONTAN (da dies von der Fragestellung 

nicht umfasst ist) Kommt mir bekannt vor/glaube 

schon 

c) Nein 


23-5-2012 

8


- 2. Wenn Frage 1 mit mit „Ja“ beantwortet wurde: 

Ist die Bezeichnung/Farbe/Form ... Ihrer 

Meinung nach bei ... (Wiedergabe der 

angemeldeten Marke) in Zusammenhang mit 

den Waren ... 

a) Hinweis auf ein ganz bestimmtes 

Unternehmen 

b) Hinweis auf mehrere Unternehmen 

c) gar kein Hinweis auf irgendein Unternehmen 

d) oder können Sie nichts dazu sagen? 


OV vraag – Duitsland - commentaar 

- Voorvragen kunnen leiden tot “mindsetting”, 

beter achteraf stellen 

- Duitse vragen lijken raden te stimuleren, 

respondent wil niet “dom” lijken 

- Geen controlevraag waarom men teken als 

herkomst herkend 

- Geen controlevraag naar marktleiderseffect 

OV - inburgering 

- GvEA 21-4-05 (Monbebé) 


- Acceptatie 3-stappen-test van DPMA 

- OV (+ bekendheid) aangenomen 

- 64% herkend merk ivm relevante waren 

- 68% van 64% ziet het als herkomstaanduiding 

- Dus 42% van het totaal 

- OHIM heeft 3-stappen-test in diverse zaken 

erkend 



- 3. Zuordnung 

a) Bei Antwort Nr. 2a): 

Wissen Sie, wie dieses Unternehmen heißt? 

b) Bei Antwort Nr. 2b): 

Wissen Sie, wie diese Unternehmen heißen? 


OV vraag – Duitsland - commentaar 

- Laatste vraag overbodig, niet nodig om precieze 

herkomst te kennen 

- DPMA erkent dit, antwoord 2a) is cruciaal 

- Groot voordeel: gestandaardiseerde vragenlijst 

schept duidelijkheid en is goed voor erkenning 

marktonderzoek als bewijsmiddel 



- Vzr Rb Den Haag 9-8-11 (G-Star/C&A): 36% 

noemt G-Star bij het zien van het woord RAW, 

OV aangenomen 

- Hof Arnhem 26-10-04 (Emmertje): 78,6% had 

het product in (kale) verpakking wel eens gezien 

en 66,7% (51,7% totaal) kon de onderneming of 

het product noemen: inburgering (bevestigd in 

Rb Arnhem 28-8-09) 

- Vzr Rb Utrecht 8-7-04 (Babyclub): 37% van alle 

respondenten noemt C&A bij het horen van het 

woord “Babyclub” 


23-5-2012 

9


- Hof Den Bosch 29-7-03 (Malibufles): 61% 

herkent ongemerkte witte fles als afkomstig van 

Malibu 

- Rb Den Haag 28-5-03 (Taco-ijsje): 28,5% resp. 

43% zegt bij het zien van de vorm aan een 

bepaalde fabrikant te denken 

- Omgekeerd: Vzr Rb Den Haag 6-6-11 (Yellow 

Pages): 57% ziet in teken beschrijvende 

aanduiding 

OV - Bekendheid 


- CHVNH: Uit rechtspraak wel percentages 

bekend, maar geen duidelijke regel, 

aangenomen kan worden dat ondergrens 

bekendheid ligt tussen 25-50% geholpen 

bekendheid 

- Reeskamp (BMMB 00-04): omslagpunt tussen 

25 en 50% 

- Duitse rechters: tussen 30 en 40% 



- Hof Amsterdam 27-9-01 (WE/ME): 30% 

spontane bekendheid als herenkledingzaak, 

20% spontane bekendheid als 

dameskledingzaak, geholpen bekendheid van 

resp. 60% en 72% 

- Hof Amsterdam 27-7-00 (Beursplein 5): voor 

een merk om bekend te zijn is niet vereist dat 

meer dan 50% van het relevante publiek met 

het merk bekend is 



- HvJ 14-4-99 (Chevy): merk bekend wanneer het 

bekend is bij een aanmerkelijk deel van het 

publiek waarvoor de waren of diensten bestemd 

zijn. 

- Relevante omstandigheden: marktaandeel van 

het merk, intensiteit, geografische omvang, duur 

van het gebruik, omvang investeringen voor 

bekendheid 

- Marktonderzoek kan bekendheid helpen 

aantonen 

- “Gewoon” OV onderzoek doen 



- Vzr Rb Den Haag 5-7-11 (G-Star/C&A): G- 

STAR heeft 91% bekendheid 

- Hof Den Haag 26-1-10 (Ikea/Multimate): 51% 

(1 e onderzoek), resp. 59% (2 e onderzoek) 

herkent “pure” beeldmerk als IKEA 

- Rb 7-10-09 (Red Bull/Winters): 85% van alle 

respondenten herkenden verpakking als 

afkomstig van Red Bull 



- Hof Brussel 23-12-99 (Levi’s): 40% spontane 

herkenning van stiksel waarvan 26% correcte 

toewijzing aan Levi’s 

- Pres Rb Amsterdam 7-10-99 (Vola): 

naamsbekendheid van 35% 


23-5-2012 

10

OV vraag – Marktleiderscontrole 

- Marktleiderseffect: 

- CHVNH: het effect dat respondenten, wanneer 

zij worden geconfronteerd met een bepaald 

product, geneigd zijn om de marktleider voor dat 

soort producten te noemen, ongeacht de vraag 

of zij het voorgelegd merk of teken als afkomstig 

van die marktleider herkennen 

- Percentage controle-onderzoek zou moeten 

worden afgetrokken van werkelijk onderzoek 

- Van den Berg voorstander en ook Rb Den Haag 

(zie 7-9-11, TUC/Apéro) 

Verwarringsgevaar 

- HvJ Puma Sabel 

- Globale beoordeling 


- Hoe bekender het merk, des te eerder 

verwarringsgevaar 

- Compensatie soortgelijkheid waren en gelijkenis 

merk en teken 

- Grotere rol onderscheidende bestanddelen 



- CHVNH: verwarringsgevaar is juridisch oordeel 

maar feitelijke vaststelling door marktonderzoek 

moet voldoende zijn om verwarringsgevaar aan 

te nemen 

- HvJ 22-6-00 (adidas/Marca): Hof heeft (in 

Puma/Sabel) nationale rechter niet ontheven 

van noodzakelijke positieve vaststelling van 

verwarringsgevaar, waarvan bewijs moet 

worden geleverd 


OV vraag – Marktleiderscontrole 

- Controle-onderzoek wat ruwe methode 

- Positie van marktleider is tenslotte ultieme 

beloning voor bekend merk, zou geen straf 

moeten zijn 

- Wellicht beter om naar redenen antwoord te 

kijken, marktleiderseffect filtert er dan vanzelf uit 


- Normatieve uitgangspunten 


- Eigenschappen gemiddelde consument 

- Gedrag gemiddelde consument 

- Niet gelijktijdige waarneming 

- Vaag herinneringsbeeld 



- In NL scepsis tegenover bewijs 

verwarringsgevaar door marktonderzoek 

- Verwarringsgevaar valt onder discretie rechter, 

niet onderzoeker 

- Alleen verband/associatie onderzoeken? 

- Scepsis onterecht 

- Gelukkig goede voorbeelden in rechtspraak 

- Geen vast percentage voor verwarringsgevaar 

- Duitse literatuur: 15% 


23-5-2012 

11


- Rb Den Haag 7-9-11 (TUC/Apéro) 

- Onderzoek niet concludent, want geen 

testonderzoek naar marktleiderseffect 

- Maar onderzoek niet zonder waarde 

- “Tamelijk hoog” percentage denkt aan TUC of 

LU bij zien Apéro-verpakking = 76%! 

- Reden: verpakking, kleuren, afbeeldingen op 

verpakking, of combinatie van elementen 

- Geeft wel enige aanwijzing dat 

verwarringsgevaar kan optreden 

- Daadwerkelijke verwarring immers irrelevant 



- Rb Den Haag 26-4-08 (Wrangler/Dogg) 

- Aan respondenten (n=400) is een gevouwen 

spijkerbroek van Dogg Label getoond waarbij 

het teken goed zichtbaar was. 

- Vraag “Waar denkt u aan bij het zien van 

deze spijkerbroek?”) 

- Antwoord: 12% noemt een merk 5% Wrangler 

- Teken niet louter decoratief en verband 

aangenomen 


- 2 e vraag: “Als u luistert naar beide namen/Als u 

nu kijkt naar beide beeldmerken/namen denkt u 

dan dat deze afkomstig zijn van één bedrijf of 

twee bedrijven”. 

- Antwoord 1 bedrijf: 39%, 39%, 31%. 

- Conclusie hof: “Bij aanzienlijke groep 

consumenten verwarring over de herkomst” 

- Zowel direct als indirect verwarringsgevaar 



- Rb Den Haag 10-12-10 (G-Star/H&M) 

- T-shirt Raw Beat Experience 

- 30% meent na confrontatie met tekens dat Tshirt 

van afkomstig is van G-Star 

- Verwarringsgevaar aangenomen 



- Hof Amsterdam 30-9-04 (T-Mobile/ID&T Mobile) 

- 3 groepen: n=264, 269, 267 (klank, woord-, 

beeldmerk) 

- 1 e groep: 2x gesprek aanhoren, dan vraag: 

“U voert een gesprek over mobiele telefonie. 

Daarin noemt iemand de naam van een mobiele 

aanbieder. Welke naam hoorde u?” 

- 2 e groep: (idem) “Om welk bedrijf gaat het hier?” 

- 3 e groep: beeldmerk tonen 

- Antwoord T-Mobile: 31%, 11%, 10%. 


Voordeel trekken/Verwatering 

- Marktonderzoek kan noodzakelijk “verband” 

aantonen 

- Marktonderzoek kan aantonen dat gebruik teken 

niet “louter decoratief” is 


23-5-2012 

12


- Hof Amsterdam 8-11-07 (adidas/Scapa 

- Voldoende aannemelijk dat het publiek een verband legt 

tussen de Scapa kleding en de strepen van adidas, de 

resultaten van het markonderzoek ondersteunen dat. 

- 12% denkt spontaan aan adidas bij het zien van de Scapa 

kleding, 38% noemt adidas bij de vraag door welk bedrijf 

de kleding werd gemaakt. 

- Marktleiderseffect: 78% noemt adidas bij het zien van 3 

strepen kleding. Van deze 78% zegt 88% aan adidas te 

denken door de strepen. 

Marktonderzoek in het 

modellenrecht 


- Een modelrecht stelt de houder daarvan in staat 

op te treden tegen voortbrengselen waarin het 

model is verwerkt of toegepast, dan wel tegen 

voortbrengselen die bij de geïnformeerde 

gebruiker geen andere algemene indruk 

achterlaten. 

De geïnformeerde gebruiker 


- Het begrip „geïnformeerde gebruiker” kan 

derhalve aldus worden opgevat dat het 

betrekking heeft op een gebruiker die niet 

slechts gemiddeld, maar in hoge mate 

aandachtig is, hetzij door zijn persoonlijke 

ervaring, hetzij door zijn uitgebreide kennis van 

de betrokken sector. 



- Hof Amsterdam 8-11-07 (adidas/Scapa 

- Voldoende aannemelijk dat het publiek een verband legt 

tussen de Scapa kleding en de strepen van adidas, de 

resultaten van het markonderzoek ondersteunen dat. 

- 12% denkt spontaan aan adidas bij het zien van de Scapa 

kleding, 38% noemt adidas bij de vraag door welk bedrijf 

de kleding werd gemaakt. 

- Marktleiderseffect: 78% noemt adidas bij het zien van 3 

strepen kleding. Van deze 78% zegt 88% aan adidas te 

denken door de strepen. 

De geïnformeerde gebruiker 


- Uitleg begrip in HvJEG 20-10-2011 (Pepsico) 

- Tussencategorie tussen de – op het gebied van 

het merkenrecht gehanteerde – gemiddelde 

consument, van wie geen enkele specifieke 

kennis wordt verwacht en die de strijdige 

merken in de regel niet rechtstreeks vergelijkt, 

en de vakman met grondige technische 

deskundigheid. 

In de praktijk 


- Hof Den Haag, 24-1-2012 (Apple/Samsung) 

- Uit het onderzoeksrapport bleek niet dat selectie 

van proefpersonen aan de criteria van de 

‘geïnformeerde gebruiker’ in de zin van de GmodV 

had voldaan. 

- Onderzoek ten onrechte niet op een rechtstreekse 

vergelijking gebaseerd. Gezien de aard van de 

modellen en de sector in kwestie zal de 

geïnformeerde gebruiker het Apple-model en de 

Samsung tablets rechtstreeks vergelijken, 

waardoor hij de verschillen goed kan waarnemen. 


23-5-2012 

13

In de praktijk 

- Rb Den Haag, 24-8-2011 (Apple/Samsung) 

- De vraag of de algemene indruk van het model 

en de Galaxy Tab hetzelfde was is te algemeen. 

- Kenbaarheid beschermde elementen van het 

“minimalistische” model noodzakelijk om tot een 

reële beoordeling te komen. 

- Geen mogelijkheid om bij het zien van het ene 

plaatje weer terug te gaan naar het andere 

plaatje, waardoor eerder sprake is van een 

geheugentest dan een test van 

overeenstemming 


Conclusie 

- Marktonderzoek fungeert nu al als effectief 

bewijsmiddel voor inburgering en bekendheid 

- Zou meer en beter kunnen worden ingezet voor 

inbreuk 

- Standaardisatie opzet, methodiek en rapportage 

onderzoek is wenselijk en zou veel verbetering 

kunnen geven 

- Grote vraag: willen we dat wel? 


23-5-2012 

14

Het gebruik van marktonderzoeken in IE-procedures ... - Aippi

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?