Roos en lelie - Therapeuticum Aurum

aurum
december 2007, Nummer 2, 24e n i e u w s b r i e f
jAArgANg
Nieuwsbrief van het
Therapeuticum Aurum,
centrum voor antroposofische
gezondheidszorg,
Frits de Zwerverhove 1
2717 TP Zoetermeer
geneesmiddelen uit het dierenrijk: de bij
Roos en lelie
Sal – Mercurius – Sulfur
Verzekeringen: Antroposana en Azivo
Mededelingen uit de praktijk • Cursussen
Tijden telefonisch spreekuur: van 12.15 tot 13.00 uur

Reflexzonetherapie
Chinese meridiaandiagnostiek
Neuro-reflexologie
Lida Overmeire
Kalverweide 54
2727 GE Zoetermeer
tel. 079-343 74 94
Behandeling volgens afspraak
Praktijk voor Speltherapie
DE KLEINE VOS
soms heeft een kind even wat extra steun nodig
Dan kan speltherapie helpen. Het valt u bijvoorbeeld op dat
uw kind zich terugtrekt of drukker is. Uw kind lijkt angstig of
het gaat niet goed op school. Zoals volwassenen kunnen praten
over wat ze meemaken, zo kunnen kinderen in hun spel laten zien wat hen
bezighoudt en dwarszit. Vanuit het spel kan de speltherapeut het kind helpen de
problemen te verminderen en er op een andere, positievere manier mee om te
gaan of ze op te lossen.
Meer informatie: in onze folder en op www.speltherapiedekleinevos.nl
Een oriënterend kennismakingsgesprek is gratis.
Jeannette Dijkxhoorn-Kruizinga
Meteoorsteen 2
2719 TG Zoetermeer
T 079 362 86 96
Reflexzonetherapie streeft naar een natuurlijk
evenwicht in het lichaam. De therapeut
ondersteunt en bevordert de natuurlijke
processen door op de reflexzones druk uit te
oefenen. De reflexzones zitten vooral op de
voeten, maar ook op de handen en de oren.
De reflexzonetherapie kan worden ingezet
bij chronische of acute klachten maar kan ook
preventief of als ontspanningsbehandeling
worden ingezet.
bekijk ook even mijn nieuwe website: www.praktijkchikara.nl
Marijke de Vos-Lauteslager
Kortsteekterweg 32a
2407 AH Alphen aan den Rijn
T 0172 474 111

Ten geleide
Op 21 december begint de winter. Dat is de kortste dag en de langste nacht. Maar
het licht is nu langzaam aan de winnende hand: de dagen lengen weer. En juist in
deze tijd wordt op 25 december het kerstfeest gevierd. In dit nummer gaat Jelle van
der Schuit in op de betekenis van de lelie en de roos. Bij de aankondiging aan Maria
heeft de aartsengel Gabriël een lelie in zijn handen. Maria met het kind wordt
soms wel met rozen afgebeeld. Wat is de diepere achtergrond van deze bloemen?
Jeannette van der Schuit schenkt aandacht aan dieren, die een bijzondere relatie
hebben met de warmte, namelijk de bijen. Ze behandelt ook de medicinale toepassingen
van substanties uit de wereld van de honingbij. Jelle van der Schuit schreef
een artikel over de drieledige mens en de drie substanties die in de middeleeuwen
daarmee in verband werden gebracht: zout voor het hoofdgebied, kwik voor de
borstgebied en zwavel voor het buikgebied.
In deze tijd is het ook weer tijd om naar de ziektekostenverzekering te kijken. Is uw
huidige verzekering nog wel aantrekkelijk of loont het om naar andere verzekeringen
te kijken, die qua antroposofische zorg beter uit de bus komen? In dit nummer
is een persbericht opgenomen van de landelijke patiëntenvereniging Antroposana
over aanpassingen in de verzekering van de Amersfoortse. Marco Ephraïm bericht
over positieve ontwikkelingen bij Azivo.
De medewerkers van Therapeuticum Aurum wensen u en de uwen een gezegende
kersttijd toe en alle goeds in het komende nieuwe jaar!
Jeannette van der Schuit Jelle van der Schuit Hans Spanjaardt
Kunst in Aurum:
teKen- en schilderwerK vAn doorlie Gerdes
Vanaf 1 december exposeert Doorlie Gerdes in het Therapeuticum Aurum. Zij
is een bekende kunstenares en heeft vooral naam gemaakt met beeldhouwwerken.
Momenteel is zij ook bezig met teken- en schilderwerk. Hiervan zijn 12
werken van haar te zien. De werken zijn te koop en de expositie is overdag op
werkdagen te bezichtigen.
nieuwsbrief aurum, winter 2007

2
Kerstactie Nieuwsbrief
We ontvingen veel positieve reacties van patiënten over ons themanummer
over de wil! We kunnen 2007 afronden met een sluitende begroting! Dat was
mede mogelijk door de bereidheid van patiënten om telkens weer met een
kleiner of groter bedrag ons blad te ondersteunen: De zomeractie leverde ruim
1800 euro op. Een mooie opbrengst! We willen alle gevers hiervoor hartelijk
bedanken!
Om ook in 2008 op dezelfde voet door te kunnen gaan, blijft uw financiële
hulp onontbeerlijk. Voor deze Kerstactie van de Nieuwsbrief is een acceptgiro
bijgesloten.
Wij willen u als Therapeuticum Aurum alvast hartelijk bedanken!
G
E
D
I
C
H
T
de rozen
Ik heb ze zien bloeien
By ’t uchtendontgloeien
Nu hangen de bladen en storten in ’t stof,
Tot speeltuig der stormen,
Tot aan van de wormen,
Tot schaamte van d’op haar zoo pralenden Hof.
Toenen zogen haar knopjens
De lavende dropjens,
Tot parels geronnen uit hemelschen daauw:
Nu missen zy kleuren,
En spreiden geen geuren,
Eer de avond de velden nog wikkelt in ’t graauw.
Willem Bilderdijk

Inhoud
4 Mededelingen uit de praktijk
Algemene praktijkinformatie. Afwezigheid huisartsen. Telefonisch
spreekuur huisartsen. Website. Verzekeringen. Personele nieuwtjes.
Aanbevolen websites. Bericht voor de mensen die antroposofische
nota’s ontvangen.
6 Nieuws van het Therapieënfonds Aurum
Wie neemt het stokje van mij over? Ineke Dol
7 Afscheidsbrief van Nicole Weerts, fysiotherapeute
8 Even voorstellen:
Jacqeline van der Valk, Irene Serrano Goudriaan, Christel
Krösing & Andrea Addink (fysiotherapeuten)
10 Oproep leesgroep antroposofie
Nagekomen Lezing: Obstipatie bij kinderen
11 Over de lelie en de roos. Een kerstbeschouwing
door Jelle van der Schuit
15 Geneesmiddelen uit het dierenrijk: de bij
door Jeannette van der Schuit
19 De drieledige mens: zout, kwik en zwavel
Jelle van der Schuit
23 Verzekeringen
Antroposana-polis: Focus op complementair arts en
antroposofische therapieën
Azivo vergoedt antroposofie
29 Lezingen, cursussen, evenementen
Studiecentrum voor Antroposofie Zoetermeer
Cursussen door Maaike Kroese
Cursus door Sarah Goudsmit
Cursussen door Toke Bezuijen, verpleegkundige
Zie ook de nagekomen lezing op pagina 10
32 Colofon
nieuwsbrief aurum, winter 2007

Mededelingen uit de praktijk
aLGeMeNe PraKtiJKiNfOrMatie
Zie het gekleurde inlegvel dat is meegeniet
in het midden; u kunt het eruit
trekken.
afweZiGHeiD HuisartseN
(wijzigingen voorbehouden)
M.P. Ephraïm
Afwezig 31 december t/m 4 januari
Vakantie: 25 t/m 29 februari en 30 april
t/m 10 mei
mw. A. Kaptein
Vakantie: 17 december t/m 6 januari
D.Teunissen
Vakantie: 24 t/m 28 december, 7 t/m
11 januari en 30 maart t/m 10 mei 2008
mw. A.J.M. van der Schuit
Vakantie: 31 december t/m 5 januari en
12 t/m 24 mei
teLefONiscH sPreeKuur
HuisartseN!
Let op: Het telefonisch spreekuur voor
alle artsen is van 12.15-13.00 uur.
Van 8.00-10.15 en van 10.45- 12.15 uur
In het nieuwe jaar bij
verandering van verzekering
graag schriftelijk uw
verandering van verzekering en
verzekeringsnummer z.s.m aan
ons doorgeven.
kunt U de praktijk bellen voor het maken
van afspraken, herhalingsrecepten
en het opvragen van uitslagen. Na 13.00
uur is i.v.m. administratieve bezigheden
en kleine verrichtingen door assistentes
de praktijk uitsluitend te bereiken voor
spoedgevallen.
website
Ook wij als therapeuticum willen binnenkort
gaan starten met de mogelijkheid
om via de website van het therapeuticum
recepten aan te vragen. Het gaat
dan om herhaalrecepten. De informatie
hierover zal binnenkort in het therapeuticum
zelf aangekondigd worden. We
willen dan vanaf het nieuwe jaar daarmee
gaan proefdraaien. In de volgende
nieuwsbrief zullen we hier wat meer uitvoerig
op terugkomen.
VerZeKeriNGeN
We hopen dat veel patiënten bij de aanvraag
van de verzekering denken aan een
goede verzekering voor de antroposofische
geneesmiddelen en therapieën. We
wijzen op de website van Antroposana,
waar de Amersfoortse als verzekering
goed beschreven staat. Ook voor 2008
biedt deze Antroposana-polis een optimale
dekking voor de antroposofische
gezondheidszorg (therapieën en genees-

middelen). Zie verder het persbericht van
Antroposana op p. 23. Zie ook de info
rmatie over azivo op p. 25.
PersONeLe NieuwtJes
Huisartsen
Tot maart 2008 zal Loise Jacz werkzaam
zijn als huisarts in opleiding in de praktijk
van Marco Ephraïm.
Verloskundigen
De verloskundigen mw. L. van Ommeren
en mw. M. Zeestraten hebben praktijk op
woensdagochtend en woensdagavond.
fysiotherapeuten
Nicole Weerts is m.i.v. oktober 2007
gestopt als fysiotherapeute. Ze is gaan
werken in de Bernard Lievegoedkliniek,
een antroposofische psychiatrische kliniek
in Bilthoven. Ze heeft vele jaren als
fysiotherapeute in Aurum gewerkt en ze
heeft vooral veel met kinderen gewerkt.
Wij willen Nicole bedanken voor al haar
inzet en we wensen haar een goede voortzetting
toe op haar nieuwe werkplek.
Ze wordt opgevolgd door Andrea Addink,
antroposofisch fysiotherapeute.
Wij wensen haar een hele goede start
toe met haar werk in Aurum.
Al wat langer werkt Christel Krösing in
ons therapeuticum als fysiotherapeute.
Verderop in de nieuwsbrief stelt zij zich
aan u voor.
aaNbeVOLeN websites
www.antroposana.nl: informatie over
de nieuwe zorgverzekering en informatie
over de antroposofische geneeskunde.
www.antrovista.nl: informatie over
nieuwsbrief aurum, winter 2007
verschillende antroposofische gebieden:
adressen van zorginstellingen, lezingen
en cursussen.
www.antroposofica.nl: voor het laatste
nieuws betreffende antroposofische
geneesmiddelen.
www.aanvullendbijkanker.nl: Weleda
wil op deze site kankerpatiënten en
familie helpen bij het maken van keuzes
omtrent aanvullende behandelwijze en
therapieën.
www.kindertherapeuticum.nl: het
Kindertherapeuticum Utrecht geeft op
deze site veel informatie over ziekte en
gezondheid bij kinderen.
www.zorgaanzet.nl: achtergrondinformatie
en nieuws op het gebied van de
vernieuwing van het zorgstelsel.
www.kvhn.nl: actuele informatie over
de problematiek rond de registratie van
homeopathische en antroposofische geneesmiddelen.
bericHt VOOr De MeNseN
Die aNtrOPOsOfiscHe
NOta’s ONtVaNGeN
Met ingang van 1 oktober verzorgt de
SGZ ook de antroposofische nota’s van
Therapeuticum Aurum. Dat betekent
voor u dat u voortaan van de SGZ de
nota krijgt en niet van de artsenmaatschap.
De SGZ verrekent dit dan weer
met de artsen.
Het invoeren van contacten blijft door
mij gebeuren. Hierin verandert dus niets.
Bij vragen kunt u mij natuurlijk altijd
bereiken, telefonisch op woensdagochtend
tussen 9-12 uur via tel: 3511730 of
tel: 3212368 of anders via de email:
truuslooijaard@therapeuticumaurum.nl
Truus Looijaard

Nieuws van het Therapieënfonds Aurum
Na ruim 11 jaar als één van de beheerders
werkzaam te zijn geweest heeft Ineke Dol
besloten om hiermee te stoppen. Wij, als
overige beheerders, zijn haar dankbaar
voor haar inzet en inbreng betreffende
medische en procedurele zaken en controles
op de uitkeringen van declaraties
aan patiënten. Wij willen verder wijzen
op de oproep voor een derde beheerder
die door Ineke is opgesteld en ook in deze
Nieuwsbrief is opgenomen.
staND VaN ZaKeN 2007
Dit jaar hebben zich 517 patiënten aangemeld
als deelnemer aan het Therapieenfonds
Aurum. Een verklaring voor de
terugloop kan zijn dat Zorgverzekeraars
beter op antroposofische geneeswijzen
inspringen. Wij hopen dat u in 2008 de
moeite wilt nemen om u aan te melden
en zodoende het motto (de gezonde patiënten
dragen de zieke) van het fonds te
onderschrijven.
wiJZiGiNGeN iN 2008
Er is besloten af te stappen van de 25%regel
bij de uitkering van declaraties. Dit
komt er op neer dat in 2008 de uit te
keren declaraties allen tot 50% vergoed
zullen worden. Met de uitkering wordt
rekening gehouden met de hoogte van de
vergoeding van de Zorgverzekeraar. Dit
wordt voor ons zichtbaar door het meesturen
van een kopie van het bewijs hoe
door de Zorgverzekeraar is uitgekeerd.
beGrOtiNG 2008
In de vorige Nieuwsbrief hebben wij een
overzicht opgenomen hoeveel er is uitbetaald
aan declaraties in 2006, daarom
willen wij nu van de begroting voor 2008
een overzicht laten zien.
Wij verwachten voor 2008 een totaal
van 525 deelnemers te kunnen inschrijven
en hebben daarop de onderstaande
begroting gebaseerd. Meer deelnemers
zijn uiteraard altijd welkom.
iNZeNDeN DecLaraties 2008
De inleverdata voor declaraties zijn vastgesteld
op de eerste donderdag van de
oneven maanden, dit zijn achtereenvolgens:
03-01, 06-03, 01-05, 03-07, 04-09
en 06-11-2008.
Namens het Therapieënfonds Aurum,
Ineke Dol, Betty Hugens en At Kerstens.
Inkomsten: deelnemers 7875 Uitgaven: Declaraties 5900
rente 200 Bijdrage Nieuwsbrief 250
Verzenden mailing 750
Drukkosten 925
Administratiekosten 250
------- -------
Totalen 8075 8075

wie NeeMt Het stOKJe
VaN MiJ OVer?
Zoals u wellicht weet worden de gelden
van het Therapieënfonds Aurum beheerd
door drie vrijwilligers. Eenmaal per 2
maanden komen wij bij elkaar om de
declaraties van de deelnemende patiënten
te verwerken.
Na 11 jaar heb ik besloten om te stop-
Afscheidsbrief vAn nicole Weerts, fysiotherApeute
Beste patiënten van Therapeuticum Aurum,
Graag wil ik jullie via de nieuwsbrief laten weten dat ik half september gestopt ben
met mijn praktijk als fysiotherapeut in het Therapeuticum Aurum.Tien jaar heb ik
hier met veel plezier, enthousiasme en inzet gewerkt. Als ik terugkijk op die jaren
is er veel veranderd, we zijn ‘groot’, in meerdere betekenissen, geworden; o.a. in het
aantal medewerkers, in de locatie en in de steeds verder gaande professionalisering en
modernisering.
Als destijds beginnend antroposofisch fysiotherapeut heb ik op deze werkplek veel geleerd,
van jullie als patiënt, tijdens de behandelingen, in de patiëntenbesprekingen en van
mijn collega’s. Maar: ‘het nest’ was goed, toch wil ik verder. In mei ben ik begonnen op
‘de Dam’. De Dam is een startende afdeling voor psychiatrie en verslavingszorg binnen
de Lievegoedzorggroep, een antroposofische instelling in o.a. Bilthoven.
Na er nu zes maanden gewerkt te hebben, kan ik zeggen dat het een intensieve maar
ook bijzondere plek is. Graag wil ik iedereen hartelijk danken voor alle mooie ontmoetingen,
vooral met de kinderen, maar natuurlijk ook de volwassenen, die ik de
afgelopen jaren behandeld heb!
Ik wens mijn opvolgster Andrea Addink net zo een goede werkplek toe!
Met een hartelijke groet,
Nicole Weerts
nieuwsbrief aurum, winter 2007
pen. Ik ben op zoek naar opvolger. Wilt
u 1,5-2 uur per 6 weken besteden aan
vrijwilligerswerk voor de patiënten van
het Therapeuticum Aurum en bent u
accuraat? Dan is dit misschien iets voor
u! Meer weten? Bel mij (070-3875586)
of een van de andere beheerders, At
Kerstens (079-3619764) of Betty Hugens
(079-3163927).
Ineke Dol
7

eVeN VOOrsteLLeN:
JacqeLiNe VaN Der VaLK
Mijn naam is Jacqueline van der Valk. Alweer
bijna 5 jaar werkzaam als doktersassistente bij
het Therapeuticum Aurum, wat ik met veel
plezier doe. Vanuit een grote interesse in de
gezondheid, ziekte en bewustwording ben
ik in 2003 begonnen met de 4 jarige HBOopleiding
tot reflexzonetherapeute aan de
Haagse Academie voor Natuurgeneeswijzen.
Na het behalen van mijn diploma in juni
2007 ben ik met 4xF (Fabulous Feeling For
Feet) begonnen. Om mijn kennis op peil te
houden en uit te breiden volg ik nog regelmatig
diverse cursussen.
wat is reflexzonetherapie?
Reflexzonetherapie is de wetenschap die ervan
uit gaat dat op handen en voeten zones
liggen, die corresponderen met alle organen,
klieren en andere delen van het lichaam. Het
lichaam wordt als het ware weerspiegeld op de
voeten en handen. D.m.v. een speciale massagetechniek
van de reflexzones worden reacties
in het lichaam verkregen. Hierdoor worden
klachten verholpen of verlicht. Reflexzonetherapie
is als geneeswijze eeuwenlang bekend.
Voor zover men nu kan nagaan werd zij al
beoefend door de Egyptenaren, de Chinese
volkeren en de Indianen. Begin 1900 werd de
therapie door twee Amerikaanse artsen en een
fysiotherapeute herontdekt.
Hoe werkt reflexzonetherapie?
Tijdens de behandeling worden de reflexzones
(voornamelijk op de voet soms op de
hand) d.m.v. speciale massagetechnieken bewerkt.
Hierdoor ontstaat een reactie in die
delen van het lichaam die met de reflexzones
overeenkomen. De bloedcirculatie verbetert,
waardoor het bloed weer onbelemmerd zuur-
stof en voedingsstoffen aan de cellen kan
afgeven. Tevens worden vanuit de cellen afvalstoffen
mee terug genomen. Zo worden de
natuurlijke processen tevens het zelfgenezend
vermogen van het lichaam bevorderd en ondersteund.
Het lichaam kan weer terugkeren
naar een evenwicht (homeostase). Daarnaast
gaat er een ontspannende werking van een
reflexzonetherapeutische behandeling uit,
waardoor u zowel lichamelijk als geestelijk
tot rust komt. Reflexzonetherapie kan ook
preventief worden gebruikt, om klachten te
voorkomen
Voor wie geschikt?
Reflexzonetherapie is geschikt voor iedereen
van jong tot oud. Steeds meer zorgverzekeraars
bieden vergoedingen voor behandelingen
door een bevoegd reflexzonetherapeut(e).
Raadpleeg daarvoor uw aanvullende polisvoorwaarden.
Of kijk op de internetsite van
de beroepsvereniging VNRT (Vereniging
van Nederlandse Reflexzone Therapeuten):
http://www.vnrt.nl/vergoedingen.php
bij welke klachten?
Reflexzonetherapie kan bij veel klachten uitkomst
bieden. Denk hierbij aan allerlei pijnklachten
zoals rug-, nek-, en schouderklachten,
maag/darmklachten, zwangerschapsklachten,
overgangsklachten, koude handen
en voeten, maar ook aan stress, vermoeidheid
en “niet lekker in je vel zitten”.
Voor meer informatie kunt U mij altijd
bellen of mailen;
Jacqueline van der Valk
Molièrezijde 7
2725 NG Zoetermeer
079-78 500 56 of 06 246 51 987
Email: info@4xf.eu
Website: www.4xf.eu

eVeN VOOrsteLLeN:
ireNe serraNO GOuDriaaN
Graag stel ik mij even voor als nieuwe collega
binnen de praktijk voor kunstzinnige therapie
in Therapeuticum Aurum. Per 1 oktober ben
ik werkzaam op de woensdagochtend voor de
duur van een jaar. Als beginnend therapeut
ben ik zeer verheugd de functie te mogen
vervullen.
In 2005 heb ik de studie Kunstzinnige Therapie
aan de Hogeschool Leiden afgerond.
Sindsdien werk ik in een eigen praktijk
in mijn woonplaats Den Haag, zowel aan
huis als in samenwerkingsverband met de
Vrije School Wonnebald. Op deze school
kunnen kinderen in de basisschoolleeftijd
eVeN VOOrsteLLeN: cHristeL
KrösiNG & aNDrea aDDiNK
(fysiOtHeraPeuteN)
Op een mooie herfstdag in oktober schrijven
we dit stukje voor de nieuwsbrief. Wij zijn
Andrea Addink en Christel Krösing. Wij werken
in de rechter vleugel als fysiotherapeuten.
Andrea werkt op dinsdag en donderdag en
Christel op dinsdag en vrijdag.
Christel is precies 1 jaar geleden als fysiotherapeut
komen waarnemen voor Dora Radix,
waarna ze haar praktijk heeft overgenomen
in januari 2007. Christel: ik ben in 2006
afgestudeerd als fysiotherapeut. Ik heb me
altijd geïnteresseerd in het bewegen van de
mens en alles wat hier invloed op heeft. Als
specialisatie heb ik sportmassage, bindweefselmassage
en ben ik bezig met de opleiding
antroposofische fysiotherapie (samen met Lia
Krul en Andrea). In mijn vrije tijd doe ik aan
nordic walking en curling.
Andrea is, sinds september 2007, in de plaats
van Nicole Weerts komen werken. Andrea: ik
ben een therapeut in hart en ziel. Ik zal altijd
nieuwsbrief aurum, winter 2007
tijdens de les
kunstzinnige
therapie krijgen.
Daarnaast ben
ik als vrijwilliger
actief voor Stichting
Kunstwens.
Hiervoor help
ik ernstig zieke
mensen met het
maken van een persoonlijk kunstwerk; iets
wat veel voldoening geeft.
Het is erg prettig dat ik deze werkzaamheden
kan aanvullen met deze baan in Therapeuticum
Aurum en ik kijk uit naar de ervaringen
en kennis, die ik hier op zal doen!
proberen iemand zo goed mogelijk te begeleiden
op haar of zijn weg naar herstel. Dit wil
ik bereiken door altijd naar de hele mens te
kijken. Ook wil ik mensen graag steunen in
het inzicht krijgen in eigen functioneren. Ik
heb inmiddels 15 jaar als fysiotherapeut gewerkt
waarvan de laatste vijf jaar bij het Spine
& Joint Centre in Rotterdam. Als specialisatie
heb ik ontwikkelingspsychomotoriek (werken
met lichaam, geest en ziel), bekkeninstabiliteit,
bekkenbodemklachten en ben nu bezig,
samen met Christel en Lia, met de opleiding
antroposofische fysiotherapie.
Met vriendelijke groeten,
Christel Krösing & Andrea Addink

OPrOeP LeesGrOeP
aNtrOPOsOfie
In ons therapeuticum werken de artsen
en therapeuten volgens het gedachtegoed
van Rudolf Steiner. Wij als patiënten
hebben in Zoetermeer ruim de kans om
via lezingen en cursussen meer vertrouwd
te raken met de antroposofie. Het is
geweldig om te zien hoe veel er steeds
wordt aangeboden door het Studiecentrum
voor antroposofie in Zoetermeer,
maar nu al weer een aantal jaar wordt er
- zowel in het voorjaar, als in het najaar
- ook een keur aan inspirerende avonden
door artsen en therapeuten zelf op het
Aurum verzorgd. Verder worden door
de ledengroep van de Antroposofische
Vereniging (AViN) in Zoetermeer bijeenkomsten
georganiseerd op iedere 1e
woensdagavond van de maand, waarbij
onder meer studie gemaakt wordt van
een boek van Rudolf Steiner.
Hierbij doe ik een oproep aan mensen
die net als ik nog aan het begin staan van
de grote ontdekkingsreis in het werk van
Rudolf Steiner. Ik stel voor dat we met
elkaar één van zijn boeken uitzoeken en
dat met elkaar gaan bestuderen. Door
thuis een stukje voor te bereiden kunnen
we op de avond zelf - 1 x per maand
- tot uitwisseling van gedachten en tot
verdieping komen en onze eigen horizon
verbreden.
Wie wil met mij een groepje leergierigen
vormen, waardoor we een waardevolle
avond in de maand met en door elkaar
kunnen beleven.
Ik kijk hoopvol uit naar reacties.
Jenny den Rooijen 079-3512145
denrooijen01@hetnet.nl
0
Nagekomen Lezing
ObstiPatie biJ KiNDereN
door Aukje Kaptein, huisarts en Nicole
Weerts, fysiotherapeut
Moeizame ontlasting is een veelvoorkomend
probleem bij kinderen. Vanuit de
antroposofische geneeskunde willen we
inzicht bieden in hoe het probleem kan
ontstaan en wat er aan gedaan kan worden,
op het therapeuticum en thuis.
Datum: Woensdag 9 april 2008
Tijd: 20.00-22.00 uur, 19.45 inloop met
koffie en thee
Plaats: Therapeuticum Aurum
Prijs: 7 euro
Koers Vinden Sarah Goudsmit
Coaching & Reïntegratie
Coaching:
Op het gebied van werk, relatie
en persoonlijke levensvragen.
Jongeren begeleiding:
Zingevingsvragen,
eigen weg vinden en gaan.
Reïntegratie:
Weer terug naar zinvol,
bevredigend en passend werk.
Cursussen:
‘Koers vinden in je eigen leven’
in het Therapeuticum Aurum.
Voor informatie kijk op
www.sarahgoudsmit.nl
of bel: 06 20 97 46 36

Over de lelie en de roos
eeN KerstbescHOuwiNG
nieuwsbrief aurum, winter 2007
Sandro Botticelli – De aankondiging (ca. 1485)
door Jelle van der Schuit
Gabriël en de lelie
In het kerstverhaal is de aartsengel Gabriël de brenger van de blijde boodschap,
die Maria aankondigt, dat zij als maagd een kind zal krijgen, een kind dat zich zal
ontwikkelen tot de Verlosser van de wereld. Gabriël is de aartsengel, die verbonden
is met de maansfeer, die in verband gebracht kan worden met de krachten van de
groei en de geboorte. Vaak wordt zij – je hebt de indruk dat je haar vrouwelijk
moet aanspreken, hoewel engelwezens natuurlijk geen geslacht hebben - afgebeeld
met in haar hand een witte lelie. Wit is de kleur van de zuiverheid, van het nog
onbevlekte; wit is de uitdrukking van een sfeer, die nog niet bezoedeld wordt door
aardse krachten. In de plantenwereld heb je wel meer witte bloemen. Heeft de lelie
in dit opzicht nog een bijzondere betekenis en meerwaarde?
bolgewassen
De lelie behoort tot de bolgewassen, waartoe onder andere ook de tulp, de hyacint,
de narcis en de gewone ui behoren. De bol is een merkwaardig verschijnsel. Hij
is eigenlijk opgebouwd uit opgevouwen bladeren, maar deze bladeren krijgen het
uiterlijke licht niet te zien en ze hebben geen functie in de koolzuurassimilatie:
de bol zit onder de grond en dient voor voedselopslag. Wat dat laatste betreft
kun je de bol een beetje vergelijken met een vrucht, waarin ook voedingsstoffen

worden opgeslagen. Uit de bol kan de plant oprijzen. De bladeren hiervan zijn
vaak langwerpig van vorm met nerven die parallel lopen, denk maar bijvoorbeeld
aan tulpenbladeren. Deze bladeren hebben geen zich verspreidend netwerk met
een hoofdnerf. De randen zijn ook niet getand, gekarteld of gezaagd enz., maar
gewoon glad zonder inkepingen. De bladeren zijn ook nooit samengesteld, maar
enkelvoudig. Dit type bladeren komt maar tot weinig spreiding. De bolgewassen
behoren tot de monocotylen; dat zijn planten met zaadjes die enkelvoudig zijn in
tegenstelling tot de dicotylen (neem maar de pinda met zijn twee helften). Monocotylen
zijn vaak snelle bloeiers. In de bol is al heel veel voorbereid! Zeer opvallend
van de bolgewassen is dat de wortels een beperkt aandeel hebben, neem maar de
geringe sliertjes onderaan de ui. Dat wijst erop dat deze planten slechts een bescheiden
verbinding met de aarde aangaan. Je trekt zulke planten zo de grond uit!
Deze planten kennen een oppervlakkig contact met de aarde en leven zich vooral
uit in bloeiprocessen. Zelfs de bol zelf heeft vruchtkarakter. Denk ook aan de ui en
de knoflook met zijn vurige karakter. Warmteprocessen beheersen normaal gesproken
juist het bloem- en vruchtgebied.
Je ziet dus dat de lelie een heel kosmische plant is met maar een geringe binding
met de aarde. Dat sluit mooi aan bij de betekenis van Gabriël. De sfeer van de
zwangerschap, de geboorte en ook de eerste kindertijd wordt gekenmerkt door veel
kosmische invloeden.
Bij andere planten is het wortelgebied juist de plaats, waar een intensief contact
met de aarde wordt onderhouden, met verschijnselen van verharding en mineralisering.
Bij de bomen komt dat het sterkst tot uitdrukking. Maar dat ontbreekt
juist bij de bolgewassen: de wortels blijven redelijk sappig en de bol zelf bezit ook
een tamelijk waterig milieu. Merk op dat maanprocessen (groei, voortplanting)
juist afhankelijk zijn van een watersfeer. Ander gezegd: bolgewassen vertonen in
dat opzicht maankarakter. Bolgewassen kun je dus zien als een plantentype met
een meer kosmisch en onaards karakter.
De rozenfamilie
Aan de andere kant wil ik aandacht schenken aan de familie van de rozen. Tot deze
familie behoren niet alleen de rozen zelf, maar ook de vele fruitbomen, zoals de
appel, peer en kers.
Bij de rozenfamilie gaat het om planten, die met hun wortels diep verbonden zijn
met de aarde. Dat geldt natuurlijk voor vele andere planten ook. Een rozenstruik
of een fruitboom bezitten duidelijk een houtig karakter, iets dat ontbreekt bij de
lelie en de bolgewassen. Houtvorming wijst op sterkere confrontatie met het vaste
element, het aardse.
Qua bloeiwijze is er een opvallend verschil tussen de lelie en de roos: de lelie is
gebaseerd op een regelmatige 6-ster; zo heb je bij de lelie 6 (2x3) bloembladeren en
6 (2x3) stuifmeeldraden. De 6-ster kom je ook tegen in de wereld van de sneeuw-
2

kristallen in eindeloze
variaties. Eigenlijk is de
6-ster een zeer kosmische
vorm. Ook het
hemelse, reine bergkristal
telt 6 vlakken.
De structuur van de
roos berust echter op
een regelmatige 5-ster
(pentagram); hier heb je
5 kelkbladeren, 5 kroonbladeren,
een veelvoud
van 5 stuifmeeldraden,
ook vruchtbladen op
basis van het getal 5.
Snij maar eens een appel
middendoor, dwars
door het klokhuis. Ook
in spiralen verlopende
bladverdeling keert de
5-heid terug. Als je kijkt
naar de bladeren aan
een rozenstruik dan
Stephan Lochner – Madonna im Rosenhag (ca. 1448)
verspringen ze telkens
2/5 deel van de stengel:
het zesde blad staat weer netjes op dezelfde plaats als het eerste blad. De bladeren
zelf vertonen een zich vertakkende nerfstructuur: de bladeren spreiden zich en
hebben een centrale nerf. In de 5-ster kunnen we het beeld van de mens zien. Als
we onze armen en benen spreiden kunnen we samen met ons hoofd een regelmatige
vijfhoek vormen. En voor de ontwikkeling van de mens is het essentieel dat
hij zich sterk met de aarde verbindt. En dat doet de familie van de roos ook. Dat
levert ook letterlijk zijn vruchten op. Denk aan de rozenbottels, maar ook aan al
die vruchtbomen!
Vergelijking lelie en roos
Bij de lelie heb je geen vruchten. Je hebt bladeren van een eenvoudig type. Een
lelie kent wel bloembladeren, maar geen kelkbladeren. De lelie is dus veel simpeler
georganiseerd dan de roos. Je kunt zeggen dat de roos in vergelijking met de lelie
een verder ontwikkeld plantentype vertegenwoordigt, met een uitgebreider ontwikkelingstraject
met meer differentiatie. Met name bezit de roos een sterker geaccentueerd
wortelgebied en een meer gedifferentieerd bladgebied. De lelie beperkt zich
nieuwsbrief aurum, winter 2007

meer tot het bloemgebied, zonder zich daarbij sterk uiteen te zetten met de aarde.
Dat is voor de roos heel anders. En juist de uiteenzetting met de aarde geeft deze
plantenfamilie ook de kracht om tot vruchtvorming te komen, hetgeen je bij de
lelie niet aantreft.
Over de symboliek van de roos
De roos bezit een schitterende bloem, die omgeven is met veel symboliek. Rode
rozen zijn van oudsher een zinnebeeld voor de liefde. Iemand die zijn geliefde zijn
diepe gewortelde gevoelens wil laten blijken komt doorgaans niet aanzetten met
een bosje gele narcissen. De rode roos kan ook als symbool worden gezien van
een gelouterd driftleven. De plantenwereld zelf kent eigenlijk geen begeerteleven:
planten ontwikkelen zich in een sfeer van reinheid, zuiverheid. Bij de mens is
dat anders gesteld: het rode bloed van de mens kenmerkt zich door de inwerking
van vele begeerten. De mens kent het egoïsme, maar de plant ontwikkelt zich
doorgaans vanuit een onzelfzuchtigheid, waar de plant zelf weliswaar geen weet
van heeft. In dat opzicht kan de rode roos als een passend beeld worden gezien
van gelouterde begeerten. Het is een hoogstaand ideaal om ons bloed de kwaliteit
te geven van deze rode bloemen! Maar dat vergt oefening in het verkrijgen van
deugden. Om deugden tot ontwikkeling te brengen moet het lagere plaats maken
voor het hogere.
De Rozenkruisers in de Middeleeuwen hielden zich meditatief bezig met het beeld
van het rozenkruis. Ze stelden zich een zwart kruis voor met in het midden in
cirkelvorm zeven rode rozen. Het zwarte kruis benadrukte, dat het hogere leven
slechts kan gedijen als het lagere driftleven tot zwijgen gebracht kan worden, ja
zelfs moet sterven. Met dit beeld wordt ook uitdrukking gegeven aan het voornaamste
motief van het christendom, namelijk de liefde. Christus kwam op aarde
om voor de mensheid te sterven, om een offer te brengen uit liefde voor de mens.
Met zijn dood en opstanding verbond hij zich uitdrukkelijk met de aarde en daarmee
ook met de verdere ontwikkeling van de mens.
Rudolf Steiner heeft op de mogelijkheid gewezen om een kerstboom in plaats van
met ballen op te sieren met rode rozen. Vanuit de karakteristiek van de roos, ook
in vergelijking met de lelie kun je een indruk krijgen, dat een dergelijk gebruik
een passend ritueel kan zijn om de komst van het kerstkind te verwelkomen, dat
uit liefde naar de aarde kwam om de mensheid weer een toekomst te bieden. Hij
bracht licht in de duisternis. De mens kan zich zo gaandeweg ontwikkelen tot een
wezen, dat in staat is in navolging van Christus liefdevolle intenties te verwerkelijken
op aarde.

Geneesmiddelen uit het
dierenrijk: de bij
door Jeannette van der Schuit
Naast de metalen, mineralen
en het plantenrijk levert
ook het dierenrijk talrijke
geneesmiddelen. De substanties
die gebruikt worden van de dieren zijn
onder te verdelen in drie belangrijke groepen: substanties van klieren zoals
bijengif of mierenzuur, minerale substanties van dierlijke oorsprong zoals
oesterkalk en orgaan substanties.
Ik wil hier een aantal belangrijke substanties beschrijven uit de wereld van de
honingbijen. Om een eventuele medicinale werking te kunnen begrijpen is het
belangrijk om eerst in te gaan op de leefwereld van de bij.
De honingbij
De wereld van de bij, in dit geval de honingbij, kenmerkt zich door een enorme
wijsheid en geordendheid. Een staat van de honingbij is een zeer hoogstaande
organisatie. In oudere tijden werd de bij dan ook als een heilig dier beschouwd.
In de bijenstaat komen drie typen bijen voor, namelijk: 1) koningin 2) werkbijen
en 3) darren. In de zomer bestaat de staat uit één koningin, 30 tot 60 duizend
vrouwelijke werkbijen en enkele honderden darren. In de winter is het aantal meer
gereduceerd, er zijn dan b.v. ongeveer 15 duizend werkbijen.
Er is veel te zeggen over de bijenteelt. Behalve honing verzamelen de bijen ook
stuifmeel, van groot belang voor de bestuiving van bloemen en vruchten. Dit
wordt verzameld aan de borsteltjes van de achterpoten. De bij zet dit alles om in
was. Van de was wordt een raat gemaakt, waar ze haar eitjes inlegt of haar voorraden
honing. Wilde honingbijen bouwen hun nesten in holle bomen, terwijl
een imker het volk zijn korven of kasten ter beschikking stelt. De cellen liggen
in verticaal staande raten. Een cel heeft een zeshoekige vorm. In de bijenkorf als
geheel komen verschillende soorten cellen voor. Er zijn verschillende cellen voor
de werkbij, voor de darren en voor de koningin. De cellen van de koningin lijken
meer op een zak. De andere cellen hebben zes vlakken.
Voor de volledige ontwikkeling tot koningin is een rijping van 16 dagen nodig,
voor een werkbij 21 dagen en voor de dar, die in feite het kortste leeft, 24-25 dagen.
nieuwsbrief aurum, winter 2007

De koningin legt in het voorjaar ongeveer 1500 eitjes per dag. Uit de eieren komen
na 3 dagen de maden, die zich ongeveer na 6 dagen verpoppen. Dan wordt de cel
met een dekseltje van was afgesloten. De koningin legt in de cellen, waar de darren
uitkomen, onbevruchte eieren. In de overige cellen zijn de eieren bevrucht. Soms
komt het voor, dat een koningin niet wordt bevrucht. Ook dan legt ze eieren, die
levensvatbaar zijn. Dit is dan een zogenaamde maagdelijke voortplanting. Uit de
eieren die dan worden gelegd komen alleen maar darren. Er is dan geen koningin
en er zijn geen werkbijen. Zo’n bijenvolk is dan onbruikbaar. De maden die een
koningin zullen leveren krijgen voedsel bestaande uit meer eiwitten en vitamines.
Dit is het beroemde koninginnegelei.
De verschillende bijentypes hebben
verschillende functies. De darren zijn
gespecialiseerd in het bevruchten van de
koningin. Bij de bijen is de bevruchting
iets heel bijzonders. De koningin vliegt
zo hoog als het maar mogelijk is, de zon
tegemoet. De dar brengt dan heel hoog
in de lucht de bevruchting tot stand. Dan
komt de koningin terug en legt haar eitjes in de raat. Dit wordt de zogenaamde
bruidsvlucht genoemd. Dit kan alleen worden uitgevoerd bij mooi weer. Hieruit
blijkt wel hoezeer de koningin met de zon verbonden is.
Een volgroeide werkbij vliegt uit en haalt honing en zetmeel uit de bloem. Per kilo
honing moeten 20 miljoen bloemen bezocht worden. De honing zuigt ze op met
een speciaal zuigorgaan. Voor een deel is dit voedsel voor de werkbij zelf en voor
een deel als voorraad in de honingmaag. Als ze terugkeert, spuugt ze dit weer uit in
de voorraadcellen.
Waardoor vind nu de bij de weg naar de bloem? De bijentaal: bij een rijke voedselbron
voert een bij een rondedans uit, uitdrukkend dat de bloem niet ver weg is.
Als de bron verder dan 50 meter verwijderd is dan volgt een soort kwispeldans. Er
is ook nog een relatie tussen de snelheid van de dans en de afstand van de bloem.
Verder komen er ook nog bepaalde geluiden bij. Eenmaal buiten dan oriënteren ze
zich op de zon.
De werkbij heeft twee kleine ogen aan de zijkant en drie kleine ogen op het voorhoofd.
De darren hebben wat grotere ogen. Door deze ogen kunnen ze zeer weinig
zien. De bijen volgen meer een spoor van wat ze ruiken en komen zo bij de bloem.
De bij proeft eigenlijk al honing en stuifmeel als ze naar de bloem vliegt. Het bijzondere
is dat daar waar bijen gehouden worden b.v. vruchtbomen beter gedijen.

De bijen hebben een
duidelijke relatie met
warmte en licht. Hun levenswijze
is op een zeer
gedifferentieerde manier
gericht op het licht en
ook de warmte speelt in
hun organisatievorm een
speciale rol. In de winter
houdt de bijenstok een
gelijkblijvende temperatuur(
ongeveer 20-30
graden).
Als er een nieuwe koningin optreedt, dan verandert er veel in het bijenvolk. Bij
alle werkbijen die zich met de oude koningin verbonden hadden, doet zich bij een
nieuwe koningin het volgende voor. Hun zeer kleine ogen worden ziende. Dat
kunnen die bijen niet verdragen. Ze kunnen het licht van de nieuwe koningin niet
verdragen. Nu begint de gehele zwerm uit te zwermen. Men moet dan het hele
volk opnieuw verzamelen met de oude koningin. De nieuwe koningin moet een
nieuw volk zien te verzamelen.
In de huidige bijenteelt is veel veranderd. Er is tegenwoordig vaak sprake van een
kunstmatige bijenteelt, waarbij een bijenkoningin wordt aangekocht en soms zelfs
kunstmatig wordt geïnsemineerd. De innige verwantschap tussen de aangekochte
koningin en de werkbijen, zoals die kan ontstaan als de bijenkoningin uit de natuurlijke
samenhang ontstaat, is dan natuurlijk niet meer mogelijk.
Opvallend is dat in Amerika een groot aantal bijenvolken zijn verdwenen. Hele
bijenvolken verdwenen uit de bijenkasten: de volwassen bijen kwamen niet meer
terug. Opmerkelijk is, dat dit niet voorkomt bij de biologische teelt en bij de
wilde bijenvolken. Behalve in Amerika komt dit ook voor in India, Brazilië en
Taiwan. Van de Amerikaanse bijenvolken zijn ongeveer 25% van de volken verdwenen!
Bijen bestuiven ook planten. Talloze vruchten, veevoedergewassen en
groenten worden bestoven. Dus deze ontwikkeling betekent een groot gevaar voor
de plantenteelt. Veel bijenhouders zetten hun korven op landbouwgrond voor
de bestuiving van de gewassen. In Amerika worden de bijen ook over zeer grote
afstanden verplaatst! Terwijl de bijen juist ook sterk verbonden zijn met hun streek.
Als oorzaak van het verdwijnen van de bijenvolken wordt mogelijk ook de kunstmatige
teelt van de bijenkoningin gezien. Het manipuleren van een groot aantal
dieren door de mens laat hier ook duidelijk een grens zien.
nieuwsbrief aurum, winter 2007
7

Medicinaal gebruik
honingbij
Allereerst Apis: het
eigenlijke bijengif.
Bijengif bestaat o.a.
uit veel magnesium.
Het gif is eigenlijk een
afbraakproduct van de
polleneiwitten. Het
remt ontstekingsreacties
en het vermindert
de pijnwaarneming,
dus apis kan ook
pijnstillend werken. Verder stimuleert het bijengif een vaatverwijding, het verbetert
de doorbloeding. Apis kan worden gebruikt bij reumatische ziekten. Bij imkers
zouden minder reumatische ziekten voorkomen. Bijengif werkt ook bij jicht. Het
stimuleert eigenlijk een soort ontstekingsreactie waardoor het lichaam actiever
wordt in de afweer. Ook bij ontstekingen zoals oorontsteking, keelontsteking en
holte ontstekingen kan apis b.v als apis-belladonna worden gebruikt. Het heeft
een vaatverwijdende, doorwarmende werking. De bijensteek zou de bijnierschors
stimuleren en daarmee de productie van cortisol. Dit is een belangrijke stof in het
afweermechanisme in de mens.
Bijen kitten alle kieren in hun nest dicht met propolis, dat ze maken van hars
afkomstig van de kastanje of de iep of de wilg. De samenstelling van Propolis is:
harsen, balsem, was, pollen en etherische oliën. Propoliszalf kan worden gebruikt
als bacteriedodend middel bij ontstekingen van de huid of bij bepaalde vormen
van eczeem.
Koninginnegelei is het voedersap waarmee de koninginnelarve wordt gevoed. Het
bevat veel vitamines en mineralen. Dit kan ook als aansterkend middel worden
gebruikt.
Bijenwas als plak b.v. voor de doorwarming bij rugklachten na een fysiotherapeutische
behandeling. Dit i.p.v. paraffine in de reguliere fysiotherapie. Bijenwas heeft
een veel sterkere verwarmende werking dan paraffine.
Honing kun je gebruiken in een voedingsbad, die je bij kinderen kan geven die
niet zo goed gedijen of bij slaapproblemen of uitputting na b.v. chemotherapie of
radiotherapie. Naast honing bestaat zo’n bad ook nog uit andere bestanddelen zoals
o.a melk en ei. Honing wordt tegenwoordig ook regulier gebruikt bij de wond-

ehandeling. Bij brandwonden, doorligwonden, bestralingswonden of bij schimmelinfecties
van de huid. Het heeft een desinfecterende, antibacteriële werking.
Honing stimuleert ook de weefselregeneratie. Honing bestaat uit: vruchtensuiker
en druivensuiker en verder kalium, calcium, ijzer, koper, magnesium en allerlei
enzymen. Verder ook uit allerlei aromatische stoffen. Een regelmatig gebruik van
honing wordt ook sterk aangeraden voor de oudere mens.
Belangrijk is het om te beseffen, dat uit de beschrijving van het leven van de
bij eigenlijk al de mogelijke medicinale werking in de mens gezien kan worden. De
relatie met het element licht en de warmte kom je ook tegen in de bijensubstanties:
het bijengif en de honing. Het is interessant om te zien, dat veel processen in de
macrokosmos (de natuur buiten ons) ook in de mens (de microkosmos) aanwezig
zijn of medicinaal ingezet kunnen worden. De mens is veel meer verbonden met
de natuur dan men tegenwoordig beseft!
De drieledige mens: zout, kwik en zwavel
Jelle van der Schuit
In de Middeleeuwen had men in esoterische kringen, bijvoorbeeld bij
de alchemisten, een eigenaardige manier om het wezen van de mens te
beschrijven. Met behulp van drie substanties werd tot uitdrukking gebracht
dat de mens eigenlijk bestaat uit drie verschillend functionerende gebieden.
Het hoofdgebied van de mens werd met sal ofwel zout aangeduid, het
borstgebied met mercurius ofewel kwik en het buikgebied met sulfur ofwel
zwavel.
Op het eerste gezicht lijkt dat een vreemde benadering. De mens is toch veel ingewikkelder
dan die drie stofjes. Is dit geen grove simplificatie, die in de moderne
tijden al lang en breed achterhaald is?
Toch kan de antroposofie opheldering verschaffen over deze kijk op de mens. Wat
zo op een beeldende manier aangeduid werd, komt overeen met gezichtspunten,
die in de antroposofische geneeskunde nog steeds worden gewaardeerd en toegepast.
Dat de mens niet uit één stuk bestaat, maar dat er functionele verschillen
bestaan tussen hoofd-, borst- en buikgebied is volkomen duidelijk. Laten we deze
gebieden eens wat nader bezien.
Ons hoofd vormt het hoogst gelegen onderdeel van ons lichaam. Het verheft zich,
nieuwsbrief aurum, winter 2007

via nek en hals, duidelijk
boven de rest van het
lichaam. Twee belangrijke
functies zijn in het hoofd
verenigd. In de eerste
plaats bevat het hoofd de
meeste zintuigen: ogen,
oren, smaak, reuk. Daarmee
registeren we wat er
zich in onze omgeving
afspeelt. We zien een
schilderij, horen muziek,
proeven en ruiken de thee.
Bovendien biedt het hoofd
plaats aan de hersenen, die de grootste concentratie van zenuwen in het menselijk
lichaam vormen. Deze stellen de mens in staat om wat aan indrukken via de zintuigen
uit de buitenwereld bij ons binnenkomt te ordenen en verwerken: dat is de
kracht van ons denkvermogen. Je kunt dus zeggen dat ons hoofd voornamelijk een
zenuw-zintuigorganisatie is.
We denken dus met ons hoofd en niet met onze buik – hoewel ons buikgebied
soms wel een woordje mee lijkt te spreken als we de geuren van de banketbakker
opsnuiven. Het buikgebied heeft een hele andere taak: zorgen dat we kunnen
verwerken hetgeen we eten en drinken. We hebben daar een stofwisselingsstelsel,
dat zorgt voor de opbouw van ons lichaam en de energiehuishouding. Als we niet
meer eten en drinken, dan worden we slap en futloos. Ons actieve bestaan danken
we aan de stofwisseling. Dat we onze spieren kunnen bewegen en handelend kunnen
optreden heeft zijn oorsprong in de processen van het buikgebied. Wilskracht
is gebaseerd op een goed functionerende stofwisseling. De fysiologische basis van
de wil ligt in het ondergebied van de mens. Iemand met wilszwakte heeft vaak een
zwakke plek in het stofwisselingsgebied, bijvoorbeeld een niet goed functionerende
lever.
De buik vormt het centrum van de vitaliteit; er zijn processen werkzaam, die het
leven ondersteunen en warmte en energie genereren. Daar vind je maar weinig van
terug in het hoofd. De stofwisselingsprocessen in het hoofd zijn daar bescheiden
te noemen en dat moet ook zo zijn, anders zouden er problemen ontstaan. Houdt
het hoofd koel! Het eigenaardige is namelijk dat denkprocessen juist afbreuk doen
aan levensprocessen: ze gaan ten koste van vitaliteit, ze verbruiken levenskrachten.
In het hoofd vindt maar weinig opbouw plaats, zoals in de buik, maar je treft er
eigenlijk afbraakprocessen aan, die tot vermoeidheid leiden. Dat kun je goed observeren
als je bijvoorbeeld de hele dag achter de computer hebt gezeten, dan ben
je vaak ‘s avonds niet veel meer waard! Je moet tot de slotsom komen dat de opzet
20

van hoofd en buik precies tegengesteld
is: vitaliserende krachten in de
buik tegenover uitterende krachten
van het hoofd. Rudolf Steiner spreekt
zelfs van de doodskrachten van het
hoofd.
De kracht van het hoofd is het ordenen,
het vormen. Zo vormen we onze
gedachten. Maar in de embryonale
fase en in de kindertijd gaan er ook
vormende krachten uit vanuit het
hoofdgebied om de mens zijn gestalte
te geven. Die vormende krachten
zijn niet het resultaat van menselijke
gedachten – in het embryo en in
kleine kind is het bewustzijn natuurlijk
nog zeer beperkt : het zijn
goddelijke gedachten die de ontwikkeling
van lichaam verzorgen. Merk
op dat het hoofd in de embryonale
fase relatief ook veel groter is dan bij
de volwassene! Dit vormen betekent
een verdichtingsproces, een proces van verstoffelijking. Een prachtig beeld van
gevormde materie is het kristal, dat door verdichting kan ontstaan uit een waterige
oplossing. In dat opzicht wordt de kwaliteit van het hoofd uitstekend weergegeven
door het te benoemen als zout als representant van kristalvorming. Het is daadwerkelijk
zo dat tijdens gedachtenvorming op miniscule schaal verdichtingsprocessen
in de hersenen zorgen voor zoutvorming, een proces dat leven doet verkeren in
dode materie. Het leven wordt dan gebruikt voor iets niet tastbaars en geestelijks:
de gedachte.
En hoe kunnen we dan het stofwisselingsgebied begrijpen? Daar gaat het er in
eerste instantie om dat het voedsel dat we hebben genuttigd in een toestand wordt
gebracht, dat het te verteren is. Het vaste voedsel wordt veranderd in een spijsbrij.
De situatie is precies omgekeerd aan die van het hoofd: het materiele moet eerst
zoveel mogelijke worden opgelost, zijn oorspronkelijke gedaante kwijtraken. Dat
kan alleen onder invloed van voldoende warmteprocessen. Zwavel is een substantie
die het vuurproces sterk in zich heeft en de juiste aanzet kan geven voor het omvormingsproces
van de stof. Bedenk dat vulkanen altijd gepaard gaan met zwavelprocessen.
Het gisten en zieden in onze buik kun je ook wel een beetje vergelijken
met vulkanische processen. Met de aanduiding van zwavel voor het buikgebied
wordt dus gewezen op een karakteristiek aspect van de stofwisseling!
nieuwsbrief aurum, winter 2007
2

Het vormende hoofd met zijn mineraliserende zoutprocesen en de chemie van de
stofwisseling met zijn verwarmende zwavelprocessen vormen een geweldige tegenstelling.
Hoe kan deze tegenstelling worden overbrugd? Gelukkig hebben we in ons
lichaam nog een derde gebied dat tussen de twee uitersten is opgenomen, namelijk
het borstgebied. In dat gebied zijn twee machtige ritmische processen voortdurend
bezig om deze polariteit te verzoenen, namelijk de ademhaling en de pulserende
bloedcirculatie. In dat gebied moet de balans worden gevonden tussen zenuwzintuigactiviteiten
en stofwisselingsactiviteiten, een balans die mogelijk wordt
gemaakt door ritme, door een voortdurend heen en weer gaan tussen twee polen:
inademing – uitademing, samentrekking van het hart en weer ontspannen van het
hart: systole – diastole. Deze twee momenten van zowel ademhaling en hartslag
wijzen zelf op de uitersten, waar ze tussen geplaatst zijn. Bij de inademing hebben
we meer het bewustzijnsmoment van het hoofd met zijn vormende kwaliteiten; de
uitademing daarentegen staat voor de ontspanning, de zucht van verlichting, het
kunnen loslaten. Hetzelfde geldt voor het hart.
Ook dit middengebied heeft ook in het zielenleven een belangrijke functie: het
maakt het gevoelsleven mogelijk. De ademhaling en het gemoedsleven vormen
een twee-eenheid. Is het gemoed verstoord dan ook de ademhaling en omgekeerd.
Dat het hart meer is dan alleen een orgaan voor de bloedsomloop weten we op
alle existentiële momenten in ons bestaan. Ons hart geeft ons in wat belangrijk is
voor ons. Met ons hart is ook ons geweten en onze moraliteit verbonden. Verliefd
worden doe je niet met je hoofd maar nog altijd met je hart.
Het voortdurend heen en weer gaan, wordt mooi beschreven door beeld van mercurius
en het kwik. Bij de oude Grieken kende men de god Mercurius als Hermes,
de bode der goden. Hij was wel de meest beweeglijke godheid van de Olympus en
wordt afgebeeld met gevleugelde schoenen. Zijn taak was het om telkens heen en
weer te gaan van de hemel naar de aarde om boodschappen over te brengen naar
de mensen op aarde. Is er een beweeglijker metaal dan kwik? Het enige metaal
dat vloeibaar is bij gewone temperatuur. Het gemak, waarmee een kwikplasje uit
elkaar gaat in talloze druppels en even zo snel weer opgaat in één groot geheel! De
toestand van afzondering (druppeltjes) kun je vergelijken met het principe van het
zout en de toestand van het geheel beantwoordt aan hetgeen zwavel beoogt, namelijk
het doen opgaan in een groter geheel.
Zo kun je ontdekken dat er goed beschouwd veel wijsheid schuilt in de typering
zout – kwik – zwavel als uitdrukking voor het drieledig wezen van de mens.
22

Naast een grote antroposofische collectie nu ook
een kleine antroposofische bibliotheek.
Alle boeken voor volwassenen te bestellen,
zonder extra kosten en binnen een paar dagen!
Bekijk de winkel op www.silvester.nu
Dorpsstraat 115N-079 3162519 Zoetermeer
De antroposana-polis 2008 bij
De amersfoortse Verzekeringen:
fOcus OP cOMPLeMeNtair
arts eN aNtrOPOsOfiscHe
tHeraPieëN
De speciale Antroposana-polis bij De
Amersfoortse Verzekeringen voorziet
duidelijk in een behoefte. Het aantal
verzekerden in het collectief is in 2007
nieuwsbrief aurum, winter 2007
met 40% gegroeid tot ruim 7600 deelnemers
en zij hebben vooral veel aanspraak
gemaakt op vergoeding uit de
aanvullende verzekeringen, met name
het onderdeel alternatieve geneeswijzen
en geneesmiddelen.
Dit heeft consequenties voor de polis
aangezien de gedeclareerde bedragen
niet in verhouding staan met de premies.
Een fors negatief resultaat is het gevolg,
waardoor er maatregelen nodig zijn om
2

deze polis ook op de langere termijn te
continueren.
De werkgroep Complementaire Zorgverzekering
van Antroposana, waarin
ook de Nederlandse Vereniging voor Antroposofische
Zorgaanbieders (NVAZ)
en Weleda vertegenwoordigd zijn, heeft
zich ervoor ingezet om de specifieke kenmerken
en de vergoedingsbedragen van
de Antroposana-polis zoveel mogelijk te
waarborgen. Na analyse van het declaratiepatroon
is in de onderhandelingen
met De Amersfoortse Verzekeringen
gekozen voor een focus op complementair
werkende artsen behorend bij de 4
hoofdstromen (acupunctuur, homeopathie,
antroposofische en natuurlijke
geneeswijzen) en op antroposofische
therapieën en geneesmiddelen.
Dit sluit optimaal aan bij de doelstellingen
van Antroposana. Hierdoor zijn
de polisvoorwaarden op verschillende
plaatsen aangepast. Zo is de brede definitie
van alternatief genezer vervangen
door alternatief arts en alternatief therapeut,
waaronder alleen therapeuten
vallen, waarvan de beroepsvereniging
is aangesloten bij de NVAZ. De vergoedingsbedragen
zijn niet aangepast
en behoren daarmee tot de hoogste in
Nederland.
Onder alternatieve geneeswijzen en geneesmiddelen
blijft in de Aanvullende
Verzekeringen voor vergoeding in aanmerking
komen:
• Onderzoek en behandeling uitgevoerd
door een alternatief arts, mits lid van
de Artsen Biologische en Natuurgeneeswijzen
(ABNG-2000), Nederlandse
Artsen Acupunctuur Vereniging
(NAAV), Nederlandse Vereniging
2
Antroposofische Artsen (NVAA) of
Artsenvereniging voor Homeopathie
(VHAN).
• Antroposofische therapieën op doorverwijzing
(deze dient meegezonden
te worden met de declaratie) van een
alternatief arts, huisarts of specialist,
op voorwaarde dat de therapeut lid is
van een beroepsvereniging aangesloten
bij de NVAZ.
• Alternatieve geneesmiddelen op voorschrift
van een alternatief arts, huisarts
of specialist en geleverd door een
apotheek of apotheekhoudend huisarts
en waarvoor een vergunning in
Nederland of Duitsland is afgegeven.
Hieronder vallen tevens de toegelaten
antroposofische apotheekbereidingen.
Antroposofische geneesmiddelen
van Wala en Weleda kunnen ook via
Duitse apotheken worden geleverd.
Experimentele geneesmiddelen komen
niet voor vergoeding in aanmerking.
• Onderzoek en behandeling uitgevoerd
in 5 antroposofische klinieken in
Duitsland en Zwitserland nadat deze
vooraf door de behandelend (huis)arts
bij de afdeling Managed Care is aangevraagd.
Kortom: De Antroposana-polis biedt
nog steeds de meest complete dekking
voor antroposofische geneesmiddelen en
therapieën in Nederland en kent tevens
een uitstekende, algemene dekking.
De maximale vergoedingsbedragen voor
alternatieve geneeswijzen en geneesmiddelen
zijn niet gewijzigd. Mede als gevolg
van de hoge aanspraak op deze vergoedingen
en in lijn met de ontwikkelingen,
zoals die ook bij andere zorgverzekeraars
worden waargenomen is de premie voor

de Aanvullende Verzekering verhoogd.
Vanuit solidariteit binnen de doelgroep
is gekozen voor een gelijkwaardige premieverhoging
m.u.v. het instapprodukt
‘De AV Antroposana-Budget’.
De collectieve Antroposana-polis kenmerkt
zich verder door:
• Geen medische selectie bij toetreding
of bij wijziging
aZiVO VerGOeDt
aNtrOPOsOfie
Azivo is de grootste zorgverzekeraar
qua aantallen patiënten bij de huisartsen
van Aurum. Daarom hebben wij de
onderhandelingen over de vergoeding
van antroposofische geneesmiddelen en
therapieën weer opgepakt. Deze onderhandelingen
zijn vergevorderd, en bij
het ter perse gaan van deze nieuwsbrief
bijna definitief. De verwachting is dat
vanaf 1 januari 2008 alle patiënten die
a) bij AZIVO verzekerd zijn of willen
worden en b) bij een antroposofisch huisarts
ingeschreven staan, vanzelf o.m. de
volgende extra voordelen krijgen. Dus
zonder dat zij extra antroposofie-polissen
hoeven af te sluiten.
1. een collectiviteitskorting op de premie
van 10% wanneer uw antroposofisch
huisarts ingeschreven staat als lid van
de Nederlandse Vereniging van Antroposofische
Artsen (zie www.nvaa.nl).
De onderbouwing is dat blijkt dat antroposofische
huisartsen gemiddeld
iets goedkoper werken en goedkoper
medicijnen voorschrijven dan reguliere
huisartsen.
nieuwsbrief aurum, winter 2007
• Zeer uitgebreide dekking van de Aanvullende
Verzekeringen (zie dekkingsoverzicht)
• Een van de laagste premies voor de
BasisVerzekering, dankzij de 10% collectiviteitskorting
Gezond verzekerd via een uitstekend
pakket! Meer informatie op
www.antroposana.nl
2. vergoeding van alle voorgeschreven
antroposofische geneesmiddelen uit
binnen- en buitenland, ook ampullen,
zalven en oliën. Ook van meerdere andere
complementaire geneesmiddelen.
Over het maximum bedrag wordt nog
onderhandeld. Dit zal voor de drie
aanvullende polissen tenminste € 250,
€ 450 en € 650 bedragen.
3. vergoeding van alle antroposofische
therapieën en een aantal andere complementaire
therapieën.
Over het maximum bedrag wordt nog
onderhandeld. Dit zal voor de drie
aanvullende polissen tenminste € 250,
€ 550 en € 700 bedragen.
4. vergoeding van het antroposofische
consultatiebureau en van coaching met
nog over een te komen voorwaarden.
Wij raden de Azivo-ingeschrevenen, die
overwegen van zorgverzekeraar te switchen,
aan om nog even te wachten met
een beslissing, totdat zij de informatie
over de Extra Vergoedingen Antroposofie
in de Aanvullende Verzekeringen 2008
hebben geraadpleegd. Meer informatie te
vinden bij www.azivo.nl/antroposofie
Marco Ephraïm, huisarts
2

2
Pedicure Anke
Uw salon voor pedicuren, manicuren, harsen & epileren.
De salon is aangesloten bij Provoet en de KvK.
Verder heeft deze salon de Diabetes & Reuma Aantekening.
Kijk op de website voor verdere gegevens:
www.PeDicUReAnKeKoRt.nl
Pedicure Anke Kort elia Kazanstrook 126
tel. 079-3427810 2726 VH Zoetermeer
De Haagse Boekerij
Frederikstraat 24
2514 LK Den Haag
tel. (070) 346 48 00
e-mail: haagboek@planet.nl
antroposofie
menswetenschappen
literatuur
kinderboeken
kunstkaarten

2
Pedicure Anke
Uw salon voor pedicuren, manicuren, harsen & epileren.
De salon is aangesloten bij Provoet en de KvK.
Verder heeft deze salon de Diabetes & Reuma Aantekening.
Kijk op de website voor verdere gegevens:
www.PeDicUReAnKeKoRt.nl
Pedicure Anke Kort elia Kazanstrook 126
tel. 079-3427810 2726 VH Zoetermeer
De Haagse Boekerij
Frederikstraat 24
2514 LK Den Haag
tel. (070) 346 48 00
e-mail: haagboek@planet.nl
antroposofie
menswetenschappen
literatuur
kinderboeken
kunstkaarten

2
Vindt u sfeer en kwaliteit belangrijk?
Kom dan naar:
voor houten speelgoed en natuurtextiel
Anna Paulownaplein 11
2518 BK Den Haag
tel. 070–360 52 18
www.matruschka.nl
info@matruschka.nl
Openingstijden:
di. t/m vr. 9.30–18.00 uur
zaterdag 9.30–17.00 uur
maandags gesloten
Mooi assortiment houten speelgoed
voor alle leeftijden.
En ook alles voor de seizoenentafel,
het maken van poppen en wollen
en wolzijden ondergoed voor baby’s,
kinderen en volwassenen.

Lezingen, cursussen, evenementen
studiecentrum voor
antroposofie Zoetermeer
1. aNtrOPOsOfie eN
GeNeesKuNDe, De HeLeNDe
KracHteN VaN De Natuur
Lezing door Jeannete van der Schuit,
huisarts en Jelle van der Schuit,
muziektherapeut
Binnen de antroposofische geneeskunde
neemt het drieledig mensbeeld een belangrijke
plaats in. Het hoofd-, borst-
en buikgebied van de mens vertegenwoordigt
verschillende functies binnen
het lichaam en ook voor het zieleleven
heeft het telkens een andere betekenis:
gedachten vorm je met je hoofd, gevoelens
komen vooral tot uitdrukking in het
borstgebied (hart en longen) en wilsimpulsen
hebben hun eigenlijke basis in het
stofwisselingsgebied. Deze visie heeft ook
consequenties voor de toepassing van
antroposofische geneesmiddelen. Er zullen
in dit verband voorbeelden worden
besproken van specifieke ziektebeelden
met daarbij behorende geneesmiddelen
uit de wereld van de mineralen, planten
en dieren.
Datum: maandagavond 28 januari 2008
Tijd: 20.00 uur, zaal open 19.30 uur
Plaats: Vrije School, Schansbos 6 (eind
Savelsbos), 2716 GV, Zoetermeer
Kosten: € 7,50
Aanmelding: gewenst
nieuwsbrief aurum, winter 2007
2. HOe werKt MuZieK
iN OP De MeNs?
Muziek(therapie) &
euritmie(therapie), een
kennismaking
met Jelle van der Schuit,
muziektherapeut en Irene Pouwelse,
euritmiste en euritmietherapeute
Muziek spreekt het gemoed aan en
brengt je innerlijk in beweging. Euritmie
is een bewegingskunst, die wat innerlijk
in je leeft uiterlijk zichtbaar wil
maken. Het ligt voor de hand dat beide
kunsten nauw met elkaar verbonden zijn
en dat je euritmisch kunt bewegen op
muziek, hetgeen de muziek extra beleefbaar
maakt. In deze cursus van drie
maandagavonden kunt u kennismaken
met verschillende elementen en instrumenten
van de muziek en hun toepassing
in de muziektherapie vanuit een
antroposofische invalshoek en met de
mogelijkheden van euritmie in muzikaal
verband. De cursus wordt verzorgd door
Jelle van der Schuit en Irene Pouwelse,
beiden verbonden aan het Therapeuticum
Aurum in Zoetermeer.
Datum: 3x maandagavond op 25 februari,
3 en 17 maart 2008
Tijd: 20:15 uur
Plaats: Vrije School, Schansbos 6 (eind
Savelsbos), 2716 GV, Zoetermeer
Kosten: € 25,- voor drie avonden , voor
één avond € 10,-
Aanmelding: gewenst
2

3. reGeNbOOG scHiLDereN,
Dat KuNt u OOK!
Kennismaking met
kunstzinnige therapie
met Anneke van Wensveen, kunstzinnige
therapeute
We kennen allemaal de regenboog met
zijn prachtige kleuren. Behalve deze
uiterlijke regenboog kennen we in de
kunstzinnige therapie ook een innerlijke
kleurenboog, die de gevoelens van de
mens weergeeft.Deze kleurenboog leeft
in de ziel en heeft een omgekeerde volgorde.
Op aanwijzingen van Rudolf Steiner
is aan het begin van de vorige eeuw
een therapie ontwikkeld om met patiënten
in o.a. deze (regenboog)kleuren te
gaan schilderen. Deze oefeningen waren
toen en zijn ook nú heel werkzaam als
onderdeel van de antroposofische geneeskunde.
Op deze avond wordt nog
meer uitgelegd over de werking van de
kleuren en de mogelijkheden van deze
therapie. Daarna wordt er een schildering
gemaakt van de regenboogkleuren.
Ervaring is niet nodig, voor materiaal
wordt gezorgd.
Datum: maandagavond 31 maart 2008
Tijd: 20:15
Plaats: Vrije School, Schansbos 6 (eind
Savelsbos), 2716 GV, Zoetermeer
Kosten: € 9,- inclusief materialen
Aanmelding: gewenst
Inlichtingen en aanmelden bij het Studiecentrum
voor Antroposofie:
Tel 079-3515528 Marijke Sluiter
Tel 079-3516683 Anneke van Wensveen
Tel 010-5113209 Ricky Ruitenberg
0
cursussen door Maaike Kroese
Kunstzinnig werken op
de vrijdagmiddag
cursus 1: Het sPrOOKJe “De
Zes ZwaNeN” VaN GriMM
Werkwijze:
In zeven vrijdagmiddagen laten we de
beelden uit dit indrukwekkende sprookje
op ons inwerken. We ontdekken de diepere
achtergronden van de beelden en
de betekenis voor onszelf. Via eenvoudige
schilderoefeningen zullen we enkele
beelden uit het sprookje kunstzinnig
verwerken.
Start: 18 januari 2008
cursus 2: aLLe KLeureN
VaN De reGeNbOOG
Werkwijze:
In zeven vrijdagmiddagen staan de kleuren
van de regenboog centraal. Elke week
heeft één kleur onze speciale aandacht.
We ontdekken waar we de kleur elders
in de natuur tegenkomen en hoe de
kleur op ons gevoelsleven werkt. Door
de kunstzinnige oefeningen in verschillende
kleurtechnieken verdiepen we onze
verbinding met de kleur en ontwikkelen
we ons kleurgevoel.
Start: 4 april 2008
Voor beide cursussen geldt:
Tijd: vrijdagmiddag van 15.30 – 17.00
uur
Kosten: € 56,- inclusief materiaal
Plaats: Therapeuticum Aurum
Aanmelden: Maaike Kroese,
tel 079-3217258

cursus door sarah
Goudsmit, levenscoach
GeweLDLOZe cOMMuNicatie
Drie avonden over basisprincipes
van geweldloze communicatie,
Communiceren is een belangrijk en ingewikkeld
proces! Er spelen zoveel factoren
mee, die een gesprek bevredigend voor
je maken of juist helemaal niet. Wat we
zeggen, hoe we het zeggen (toon, tempo,
de kracht waarmee) en het non verbale
gedrag erbij, zoals glimlachen, fronsen,
iemand wel of niet aankijken, heeft grote
invloed op hoe de inhoud beleefd wordt.
Veel misverstanden in communicatie
komen voort uit verkeerde aannames,
verwachtingen en vooroordelen. Hierdoor
doen we onszelf en de ander geen
recht. In deze drie avonden gaan we met
humor en respect werken in het communiceren
met de ander vanuit verbinding
met onszelf. Na deze drie avonden kan
een vervolg cursus komen. Zie website:
www.sarahgoudsmit.nl
Datum: Dinsdagavond 5, 12 en 19 februari
2008
Plaats: Therapeuticum Aurum
Kosten: € 60,- reductie mogelijk
Maximum aantal deelnemers: 12
Aanmelden bij Sarah Goudsmit via
tel: 0620974636 of email:
sarah.goudsmit@inter.nl.net
cursussen door toke
bezuijen, verpleegkundige
nieuwsbrief aurum, winter 2007
cursus 1: KruiDeN
biJ KwaaLtJes
workshop voor ouders van
kinderen van elke leeftijd
Wat doe je als je kind een oorontsteking
heeft? Of verkouden, met of zonder hoesten?
Of koorts?Durf je te kiezen voor citroensokjes?
Of heb je een Kwakkelkind,
na een periode van stagnatie of een kuur
antibiotica? Het helpt echt: een kuur van
voedingsbaden met ei, melk, citroen en
honing! Als je de kracht van kruiden als
kamille, lavendel, honing, ui, citroen
en tijm wilt leren kennen en werkzaam
wilt toepassen en je medicijnkastje wilt
aanvullen met wikkel en kompres, olie en
azijn: Kom dan langs! Tijdens de workshop
is er gelegenheid om tegen korting
wikkels aan te schaffen.
Datum: Vrijdag 1 februari 2008
Tijd: van 9.00 tot 12.00 uur
Kosten: 20 euro
cursus 2: GOeD VerZOrGD!
workshop voor mantelzorgers
In deze workshop besteden we aandacht
aan zieken die we te verzorgen hebben.
Wat kunnen we als leek doen om de
zieke veiligheid, warmte en omhulling
te geven? Kunnen we de ontspanning
bevorderen, een betere slaap creëren en
pijn verlichten? Afhankelijk van welke
zorg jullie dagelijks verlenen gaan we
aan de slag. We leren een lichte hand-,
voet-, en rugmassage en het leggen van
een oliekompres. Ook komen wasbeurt
en de verzorging van mond en stuitje
aan de orde. Tijdens de workshop is er
ook de mogelijkheid om met korting
omslagwikkels, kruidensloopjes en Beterwol
aan te schaffen.

Datum: Zaterdag 26 januari 2008
Tijd: van 09.30 tot 12.30 uur
Kosten: € 20
cursus 3: De KracHt
VaN Het MOeDerscHaP
Cursus voor moeders over de wisselwerking
tussen wie je bent en wat je kinderen
nodig hebben. Moederschap betekent
voor iedere vrouw een reis naar binnen
naar het eigen innerlijk. Want elk kind
heeft je nodig voor de groei en ontwikkeling
van zijn aardse en kosmische bedoeling.
Wat wil jouw bijdrage daaraan zijn?
Alle kinderen stellen ons die eenvoudige
maar confronterende vraag: Wie ben je?
In een 6-tal avonden gaan we aan de
hand van de chakra’s ontdekken wat we
uitzenden aan onze kinderen en of we
dat onszelf en de kinderen toewensen.
Ingrediënten van de ontdekkingsreis/
cursus: gesprek, aandachtsoefeningen,
huiswerk en vooral een flinke dosis humor.
Voor moeders met kinderen van
alle leeftijden.
Data: 6 donderdagavonden 10/1, 17/1,
24/1, 31/1, 7/2, 14/2
Tijd: 20.00 tot 22.00 uur, eerste avond
om 19.00 uur
Kosten: € 100
Voor bovenstaande cursussen geldt:
Plaats:
SHERPA verpleegkundigepraktijk,
Weipoortseweg 69,
2381 NG Zoeterwoude
Aanmelden verplicht: 071-580 2600
(Toke Bezuijen, verpleegkundige)
Email: info@verpleegkundigepraktijk.nl
Website: www.verpleegkundigepraktijk.nl
2
COLOFON
Nieuwsbrief auruM
DeceMber 2007,
24e JaarGaNG, Nr. 2
uitgAve vAn
Therapeuticum Aurum te Zoetermeer.
Doel van de Nieuwsbrief is het geven
van praktijkinformatie en van gezondheidsvoorlichting
en –opvoeding (gvo)
vanuit een antroposofische achtergrond.
Nieuwsbrief Aurum verschijnt twee
maal per jaar en wordt toegezonden
aan ingeschreven patiënten en aan relaties
van het Therapeuticum Aurum.
AAn dit nummer Werkten mee:
voor de inhoud:
Andrea Addink, Marco Ephraim,
Truus Looijaard, Jelle v.d. Schuit, Jeannette
v.d. Schuit-Janssen, Irene Serrano
Goudriaan, Hans Spanjaardt, Jacqeline
van der Valk
voor de uitvoering/Adressering:
Resi Degreef, At Kerstens, Marijke
Prinsen en anderen.
Advertenties
Hans Spanjaardt, (079) 341 63 12
opmAAk
Herman Boswijk
drukWerkbemiddeling
Vision@d, Zoetermeer
oplAge
3300 ex.
redActie
Jeannette v.d. Schuit-Janssen, Jelle van
der Schuit, Hans Spanjaardt
© Therapeuticum Aurum
Overname van artikelen alleen met toestemming
van de redactie en de auteur.

WIJ WILLEN DAT
U NÓÓIT MEER
NADENKT OVER
UW UITVAART
Cuvo ontwikkelde het WensCodicil. Een document waarin u al uw uitvaartwensen
vastlegt en waarmee u geen vragen achterlaat. U kunt het
WensCodicil gratis aanvragen via (079) 341 25 51 of info@cuvo.nl
CUVO Ogier Familierouwhuis, Leopoldhove 70, Zoetermeer
Bel voor directe hulp 0800 - 366 3000

Nu ook in
Zoetermeer!
Gevestigd op de Pilatusdam 15, in het ‘Dorpscentrum’
De Natuurwinkel staat voor biologische voeding.
Van biologische groente, zuivel, brood, vlees en
kruidenierswaren tot natuurlijke cosmetica.
Bij De Natuurwinkel mogen groenten rustig
groeien, koeien écht grazen en kippen écht schar-
relen en maken we geen gebruik van natuur-
vreemde toevoegingen. Zo is voeding niet alleen
gezond, maar vooral ook lekker.
En wij zijn gespecialiseerd en adviseren u graag.
Kom naar De Natuurwinkel!
Voor meer informatie bel: 079 - 320 07 00 of kijk op www.denatuurwinkel.com
Afzender: Therapeuticum Aurum,
Frits de Zwerverhove 1, 2717 TP Zoetermeer