spoorvandie

Oor ’n paar maande is dit net mooi
25 jaar gelede dat die vloedwaters van
die Buffelsrivier die Karoodorp
Laingsburg getref het. Dana Snyman
en Dawie Verwey het in ’n 4x4 gaan kyk
na die letsels wat agtergelaat is – by die
mense én die omgewing.
VLOEDROETE
vloed
Op die
spoor van die
34 WEG Julie 2005 Julie 2005 WEG 35

VLOEDROETE
Oral lê hope slikgrond. En takke. En
teen die rotswande, maklik 10m van
die grond af, is plek-plek opdrifsels
van die vloed. Doer lê ’n stuk hout. Dit
lyk of dit dalk ’n huis se dakbalk kon
gewees het.
‘‘
36 WEG Julie 2005
Fanie Visser kyk stil voor hom uit, skud sy kop:
“Ja, en om te dink dis al 24 jaar gelede dat
dit gebeur het.” Dit was ’n Sondag – Sondag
25 Januarie 1981.
Fanie het daardie oggend vroeg opgestaan.
Hulle het gehoor daar is ’n klomp vloedwater op pad in
die dorp se rigting, maar hulle het nie gedink dis regtig só
ernstig nie. Hy en sy vrou het besluit om die middag by die
kafee te gaan eet, maar toe hy ’n ruk later by sy kamervenster
uitkyk, het hy gesien hoe die water begin opstoot.
Later was dit vensterhoogte.
Dit was die begin van die Laingsburg-vloedramp – een
van die ergste natuurrampe nóg in Suid-Afrika. Altesame
104 mense is dood en talle geboue in die groot dorp is
deur die water weggevee: 185 woonhuise, 23 sakegeboue,
4 rondawels. En die Jan Vorster-ouetehuis.
Op ’n manier het die Laingsburg-vloed
die hele land geraak. Wie onthou nie daardie
verslae gesigte op die koerantfoto’s nie, die
geboue se dakke wat net-net bokant die
water uitsteek, die gaping waar die treinbrug
buite die dorp eers was? Of Charl Pauw wat
oor die agtuurnuus, gelees deur Michael
de Morgan, staan met die slegte tyding op
die lippe terwyl helpers in die agtergrond
’n tante in ’n japon straat-af help?
Wie het al ooit sedert 25 Januarie 1981
deur Laingsburg gery sonder om aan daardie
dag te dink? “So ’n ding,” sê Fanie “verander
jou lewe vir altyd.”
Met ’n tweespoorpaadjie kronkel jy anderhalwe uur teen die Swartberge uit. Van hier af het jy
’n uitsig oor die Klein Karoo-landskap met die Rooiberge en Vanwyksdorp in die agtergrond.
Dis ’n Vrydagaand en Fanie, ’n gewese
stadsklerk van Laingsburg, staan in die
klubhuis by die gholfklub op die dorp. Buite
sis ’n skaap op die spit en oral by die tafels en
kroegtoonbank is mense.
Nou en dan staan een op en gaan kyk stil
na die klomp ou swart-en-wit foto’s wat in
die hoek uitgestal is – alles foto’s wat tydens
die vloed geneem is.
Dis nie dat die mense somber is nie; dis
net asof almal vanaand hier sagter praat as
wat gewoonlik in kroeë gepraat word.
MÔRE VROEG-VROEG gaan ’n groep van
ons – meestal 4x4-manne – die sogenaamde
vloedroete ry. Dis ’n tawwe roete hier van
die dorp af, al met die Buffelsrivier se
loop langs, deur die Buffelskloof, tot naby
Ladismith – die pad wat die water in ’81
gevolg het.
Fanie is nie die enigste een wat vanaand
hier is wat die vloed oorleef het nie. Tannie
Francis van Wyk is ook hier, asook Wilhelm
Theron en sy vrou, Aneli.
“Hier waar ons nou staan,” sê Fanie. “het
ou oom Van Heerden se huis eers gestaan.”
Oom Van Heerden het darem die ramp
oorleef, maar sy huis het weggespoel. Nes
al die ander huise wat hier naby gestaan het
waar ons nou lekker skaapvleis gaan eet. >
Julie 2005 WEG 37

VLOEDROETE
Bo-op die Klein Swartberge kyk ’n mens uit oor die Buffelskloof
wat die bruin waters van die Buffelskloofrivier afbring. Dis
moeilik om te glo jy het die vorige dag doer onder deurgebeur.
DIT SOU VERKEERD wees om die vloedroete
te ry sonder om jou te vergewis van wat
in ’81 hier gebeur het.
Die dorp is sedert die vloed weer heeltemal
opgebou, maar kyk jy fyn, sien jy nog oral
tekens van die water: die rampkerkhof, die
teken voor die kerk wat aandui hoe hoog die
vloedwater was, die kaal stuk grond langs die
Shell-garage waar eens geboue was.
Gelukkig is Hannes la Grange ons gids.
Hy ken die omgewing se geskiedenis goed.
Danie Snyman, wat die toer gereël het, het
ook vooraf met Fanie-hulle afgespreek om
vir ons te vertel presies wat destyds gebeur
het; want, ja, die vloed sal vir hierdie mense
nooit régtig verby wees nie.
“Jy moet onthou,” sê Aneli Theron, “in
’81 was daar nog nie iets soos sielkundige
berading ná rampe nie. Ons elkeen moes dit
maar op ons eie manier verwerk. Dit, dink ek,
het veroorsaak dat party mense sielkundige
letsels oorgehou het.” Sy bly ’n ruk stil. “Die
eerste paar jaar daarna was die angsaanvalle
die ergste. Soms kry ek dit steeds.”
38 WEG Julie 2005
Sy bly weer stil, soek na woorde. “Ek sal
slaap, dan word ek wakker, maar dan is ek
nie heeltemal wakker nie. Dis moeilik om te
beskryf. Dan voel ek net ek moet uitkom uit
die huis uit, ek is vasgekeer. Baiekeer al het
ek by die kamer se venster uitgeklim, en as
ek buite staan, dán word ek eers heeltemal
wakker. Sy kyk jou reguit in die oë. “Soms
as ek in ’n vertrek kom en ek sien dieftralies
voor die vensters, word ek baie benoud.”
By die plaaslike biblioteek – tannie
Francis van Wyk is die bibliotekaresse – kan
jy ook deesdae na ’n videovertoning gaan kyk
wat saamgestel is uit al die nuusberigte en
-verslae van destyds.
’n Hele paar boeke oor die vloed is ook
geskryf. Miskien is die aangrypendste een
C.A. van Wyk s’n, Nog Laingsburg-vloed.
Dit het twee jaar gelede verskyn en bestaan
hoofsaaklik uit mondelingse vertellings van
mense wat die vloed oorleef het. Só vertel
tant Cornelia Nel in die boek:
Ek is die skoonma van Magaret Bergh.
Margaret het by die ouetehuis gewerk. So
om en bytwaalfuur het symydaarvandaan gebel en gevra ek moet hulle kom help om
die pampoene uit die tuin te dra. Van die
ander mense het gegaan. So ’n tydjie later
het syweer gebel en gesê: “Ma, ek staan nou
op’nstoel,want die water is baie hoog.” Dit
was die laaste wat ek van haar gehoor het.
Met al hierdie stemme uit Van Wyk se
boek wat in jou kop ronddraai, ry ons die
volgende oggend uit die dorp weg, ’n paar
4x4’s in ’n ry, al agter Hannes aan, met die
R323 in die rigting van Ladismith.
Margaret se lyk is later, ek weet nie hoe
lank ná die vloed nie, by die Floriskraaldam
gekry. Ek moes toe haar drie kinders
grootmaak.
ONS EERSTE STILHOUPLEK is die treinbrug
net buite die dorp. Op ’n manier het dié
ou brug tot die ramp bygedra.
Een van die redes waarom die Laingsburgvloed
mense dalk steeds aangryp, is omdat
dit alles op so ’n dorre plek in so ’n dorre
landstreek gebeur het. Hiér, spot hulle, leer
paddas eers op die ouderdom van drie
jaar swem.
Die dag van die vloed het dit slegs sowat
70mm – in die ou taal 3 duim – gereën op
die dorp. In die Buffelsrivier se opvanggebied
noord van Laingsburg het daar tussen
23 en 25 Januarie 1981 heelwat meer water
geval: 100mm op Boonstevlei, 210mm op
Spitskop, 224mm op Rondawel.
Die meeste dreineringsgebiede is peervormig,
maar die Buffelsrivier s’n meer
sirkelvormig. Dit het veroorsaak dat ’n groot
hoeveelheid water – sowat 600 kubieke
meter per sekonde – daardie dag byna gelyktydig
by Laingsburg aangekom het.
Boonop het van die bosse en bome wat
deur die vloedwater uit die grond geruk is,
die water se vloei onderdeur die treinbrug
tydelik “verstop”. En toe gee gedeeltes van
die brug mee.
Dit het amper ’n soort suigaksie tot gevolg
gehad, en toe knak telefoonpale, geboue
kantel – toe is dit die tragedie wat Laingsburg
vir altyd verander het.
Links: Water sal altyd jou voorland wees op dié roete
omdat die Floriskraaldam se sluise een keer per jaar
oopgemaak word sodat die boere hulle besproeiingsdamme
kan volmaak vir die winter. As dit te veel gereën het, word
die roete gesluit. Dié foto: Dag twee, op pad teen die
Swartberge uit. In die agtergrond lê die Touwsberge.
Ferdie draf later agteruit voor die Blou Makou
terwyl hy my met swaaiende arms soos ’n Herbert von
Karajan oor die rotse dirigeer. “Kom net!” skree hy.
“Jy sal relatief ongeskonde deurkom! Kom net!”
Toe die water te hoog in die huis opstoot, het
ek en Ma op die ou gramradio in die gang
geklim. Ma het gedink dis veiliger daar.
Tant Lena le Roux en haar suster-hulle het
in die eetkamer op die tafel geklim. Toe
die tafel ook nie meer help nie, het hulle
aan stoelkussings vasgeklou, maar toe dit
oornat word, het hulle natuurlik gesink en
so het hulle verdrink. – Mara Groenewald,
’n inwoner van die dorp.
‘‘
Die eerste sowat 20km van die roete is
goeie grondpad, maar jy word telkens aan ’81
se vloed herinner. Langs die Buffels is oral
sulke hope slikkerige sand – ’81 se slik.
Dis ’n koel oggend en ’n fyn misreëntjie
stuif op ons neer. Hierdie begin al hoe meer
na ’n soort pelgrimstog voel, want daardie
oggend in ’81 het dit ook so sag gereën hier,
terwyl die water ál hoër teen die huise in die
dorp opstoot, totdat tannie Francis van Wykhulle
later op hulle dakke gesit het, besig om
Psalms te sing om die vrees te verdryf.
Dis mooi wêreld dié – mooi op ’n dor
manier. Na die weste toe lê Anysberg, na die
ooste die Seweweekspoort. Reg voor ons is
die Klein Swartberge.
Die pad kronkel tussen sulke donker
koppe in, dan is ons by die Floriskraaldam, so
15 km buite die dorp. Onderkant die damwal
stop ons. Nie een van ons sê juis iets nie. Die
CD-speler in ons ou Hilux (die nimlike Blou
Makou II) is opeens stil.
Die vloedwater het daardie dag sowat 4 m
hoog oor die damwal gestroom, met stukke
geboue en motors en bome en allerhande
ander goed tussenin. Aan die oostekant van
die dam kan jy nog stukke hout en geroeste
metaal sien lê.
Mense soos Paul en Brenda Ameels, wat
deesdae die Laingsburg-hotel bestuur, is al
die pad van die dorp af tot hier meegesleur
terwyl hulle aan boomstompe vasgeklou
het. Tant Catharina Botes (79) se lyk is vyf
maande later eers onder die slik gekry aan
die oostekant van die dam. Sy is uitgeken aan
haar ring en rok. Sy is op die familieplaas,
Tuinkraal, naby Prins Albert begrawe. >
Julie 2005 WEG 39

VLOEDROETE
NET ANDERKANT DRIEFONTEIN, so
5km van die dam af, begin die pad opeens
ruwer raak.
“Jy kan hom nou maar in low range sit,”
sêDanie oor die radio.
Uh-uh. Ek het geen werklike vorige 4x4ondervinding
nie. (Ek het darem al met
’n vriend se Hardbody teen ’n sypaadjie
opgery naby Loftus in Pretoria.)
Tydens die Anglo-Boereoorlog was hier
’n hewige slag tussen Engelse soldate en die
kommando van kmdt. Pieter van der Merwe
by Driefontein. Van der Merwe was maar 17
jaar oud, maar tans is daar nie juis tyd om
hieroor te besin nie, want die pad is nou net
twee spore. Of iets wat hier en daar na twee
spore lyk, want hier is meer klippers as gras.
Dan is daar ’n opening in die berg.
Buffelskloof.
Die gebied is in 1987 tot ’n nasionale
erfenisgebied verklaar, en party mense wil
eintlik nie hê te veel mense moet daarvan
weet nie. Dis een van die Wes-Kaap se besbewaarde
natuurgeheime.
Die kloof – die Buffelsrivier vloei hierdeur
– is op plekke maar so 20, 30m breed, met
rotswande wat meer as 500m weerskante
van jou die lug in strek.
Die Buffels vloei tans nie baie sterk nie,
maar op party plekke waar ek deur die rivier
ry, is dit nogal diep: die water kom net-net
tot by die Blou Makou se enjinkap terwyl
Freddie langs my in die passasiersitplek
roep: “Volg net jou eie brander! Volg net jou
eie brander!”
Ferdie, wat van Kaapstad af kom, het
êrens op die pad by my kom inklim, want
hierdie is nie eintlik ’n roete vir beginners
40 WEG Julie 2005
Opdrifsels en slikgrond is tekens van
die geweld waarmee die vloedwater
hier deur is. Foto regs: Bring jou
tent en ál jou kamptoerusting
saam – niks word verskaf
op die roete nie.
nie, hoewel dit maar oor sowat slegs 50km
strek. Dit kan binne twee dae afgelê word
en hier is kampeerplekke by die beginen
eindpunt.
Om die laaste 16km af te lê sal ons sowat
8uur neem. Deur water. Oor rotse. Sand,
modder, riete – kwaai-kwaai!
Ferdie draf later agteruit voor die Blou
Makou terwyl hy my met swaaiende arms
soos ’n Herbert von Karajan oor die rotse
dirigeer.
“Kom net!” skree hy. “Jy sal relatief
ongeskonde deurkom!Kom net!”
In die jare tagtig is hier so amper
’n teerpad gebou. Die opmetings was klaar,
en volgens die beplanning moes die pad in
1983 voltooi gewees het. Dit het selfs klaar
’n naam gehad: Die Dr. Hoffman-pad, genoem
na ’n destydse direkteur van paaie.
“Dit sou ’n Swart Gevaar-pad wees,”
verduidelik Ferdie toe hy weer ’n slag terug
in die Makou is. “Die ou Nasionale regering
het destyds ’n omvattende plan gehad vir
mense om verskille ‘ontsnaproetes’ te hê uit
die suide na die noorde of andersom indien
daar groot onluste of probleme sou kom.”
Die Dr. Hoffman-pad sou een van dié
roetes wees. Maar die ’81-vloed het ook dié
droom kortgeknip. Die water het boonop
die bestaande grondpad in die kloof weggespoel–heeltemal.
Nou is hier net hierdie dekselse twee
spoortjies tussen die klippe en modder en
riete deur wat Ferdie kort-kort laat uitroep:
“Oppas, hierdie stukkie is baie tegnies!”
Hoe, wonder ek steeds, is dit ’n pad as
dit “tegnies” is? Maar uiteindelik kom ons
anderkant uit–relatief ongeskonde.
AANHOUDEND WORD JY weer aan die
’81-vloed herinner. Ook hier in die
Buffelskloof waar niemand gewoon het nie.
Oral lê hope slikgrond. En takke. En teen
die rotswande, maklik 10m van die grond af,
is plek-plek opdrifsels van die vloed.
Doer lê ’n stuk hout. Dit lyk of dit dalk
’n huis se dakbalk kon gewees het.
Nie al die mense wat verdrink het, was
van die dorp self nie. Nege lede van die Dikofamilie
wat op die plaas Nooitgedacht, nie
ver van hier naby die rivier gewoon het, het
ook omgekom.
Net toe ek die middag wou slaap, kom sê
die klongetjie John vir my: “Pappa, kyk hoe
spoel die mense hier verby.” En ek hoor hoe
sê hulle:“Daar’s nog een!” En toe ek opstaan,
sal eksien, nee,dit kan nie wees nie.Toe sien
ek eersdie goed wat verby kom, goedbo-op
die water en hele doringbome en dieseltenks.
–FransDiko
Hoewel 104 mense tydens die vloed
vermis is, is net 58 lyke gevind. Hiervan kon
net32uitgeken word.
Die spore van die ou Makadas-trein
tussen Touwsrivier en Ladismith – die
skrywer Abraham de Vries skryf baie oor
hom in sy kortverhale – verder suid het ook
heeltemal weggespoel. Dit het die einde van
die Makadas ook beteken.
Hier is minstens drie ander 4x4-roetes in
die omgewing, maar nie een is glo so mooi
soos die een hier in die Buffels se loop nie.
Oral sien jy die breë, gekartelde riffels van
stollingsgesteentes, en doer bo in die lug
hang ’n visarend. Jy kry ook nog heelwat
luiperds hier rond.
Aasvoëlkop, waarby ’n mens verbyry,
is amper net so hoog en indrukwekkend
soos Tafelberg.
Maar steeds praat daardie stemme
van die vloedramp se oorlewendes in
jou gedagtes. Brenda Ameels wat vertel
hoe dit daardie dag by die Jan Vorsterouetehuis
was...
Die ou mense het voel-voel in die
water weggespoel soos babatjies wat
’n mens in ’n bad sit. Hulle was almal
kalm. Ook oom Boy wat in sy onderlyf
verlam was, het in die water weggegly.
Ek het vir ds. Jacobs gevra: “Maar kan
die Here dit toelaat? Kan dit met ’n mens
gebeur?” Hy het gesê: “Ja, my kind.”
Ds. Daniël Jacobs is later self deur
die water wegeneem. Sy lyk is ook nooit
gevind nie.
DIE LAASTE KILOMETER van die
4x4-roete is miskien die senutergendste.
Modder. Seepglad. Baie, baie tegnies.
Op party plekke, terwyl die Blou
Makou se wiele toe is onder die water, is
die riete só dig dat jy nie mooi kan sien
waarheen jy ry nie. Maar steeds weet jy
jy sal op ’n manier anderkant uitkom.
Met ’n ligte trilling in die vingers hou
ons by die kampeerplek naby die Poort
stil. Dis al amper donker.
Oom Louis Fourie, eienaar van die
plaas waarop die kampeerplek is, is ook
hier. Michael Schumacher, staan op
sy baadjie. Hy onthou die dag goed toe
die water hier aangebruis gekom en sy
lusernlande en wingerde oorstroom het.
“Ek onthou ek het goed in die water
Dié stuk glibberige pad oor die Buffelsrivier word
deur Hannes la Grange as die nagmerrie beskryf.
Regs: Die treinbrug was as’t ware ’n sif wat
bome en opdrifsels opgevang het.
Regs onder: Die water het sy merk gelos in die
NG kerk op die dorp – tonne en tonne sand.
sien verbykom,” sê hy, “maar ek kon nie
mooi sien wat dit was nie.”
Die vloedwater het uiteraard nie geeindig
hier waar die vloedroete eindig
nie. Dit is verder suid die Klein-Karoo
in, by Ladismith verby, tot waar die
Buffels- by die Gouritsrivier aansluit en
tussen Mosselbaai en Albertinia in die
see uitmond.
Sinkplate en stowe is by Gouritsriviermond
gekry wat van Laingsburg af
kom. Kapt. Daniël Blignaut, destyds
hoof van die ondersoekspan wat na lyke
gesoek het, sê in sy amptelike verslag dis
moontlik dat van die vermiste mense
tot in die see kon gespoel het, meer as
300km van Laingsburg af.
Maar dis darem nie net alles hartseer
en verlies nie, sê oom Louis. Laingsburg
is deesdae weer ’n vooruitstrewende
dorp.
Die vloed het die gemeenskap ook
nader aan mekaar gebring. En soms lag
hulle selfs vir snaakse goed wat tydens
die ramp gebeur het.
Soos tannie Rose wat, nadat sy ure
lank op haar huis se dak gesit en wag
het, heel eerste vir die reddingswerkers
gevra het: “Het julle nie vir julle tannie
’n sieghret nie?”
En om te dink dit alles het meer as
24 jaar gelede gebeur.
Kontak: Danie Snyman (Cape to Africa
Adventures) by 021 975 3419.
Weg se joernaliste het in hulle eie voertuig
gereis as betalende kliënte van Cape to
Africa Adventures.
W
Uittreksels
uit Die Burger
se vloedberiggewing
“Dis die beste reën
wat sedert 1934 in
die distrik uitgesak
het. Dit het gister
al langer as 40
uur ononderbroke
gereën.”
– Die Burger
“Die Buffelsrivier, wat die middag nog sowat ’n
meter hoog gevloei het, was binne enkele minute
’n watermuur van sowat twaalf meter hoog en het
alles in sy pad weggeveeg.”
– Die Burger
“Meneer, ek kan nie nou langer met jou praat nie,
die water kom reeds in die gang van ons huis
afgespoel en ons moet hier uit. In 36 jaar het ek nog
nooit so iets gesien nie. Die water kom nou van alle
kante my huis binne.”
– Koos Ellis, burgemeester van Laingsburg
“Gisteroggend het ’n ongelooflike toneel die bemanning
en passasiers van die Super-Frelon-helikopter
van die Lugmagbasis Ysterplaat in die gesig gestaar
toe hulle dou voor dag oor die oorblyfsels van die
dorp gevlieg het. Onder op die grond het opdrifsels
verstrengel geraak in murasies wat eens mense gehuisves
het. Die Buffelsrivier was toe slegs ’n kalm
stroom, maar sy spoor het meer as ’n kilometer
breed deur die hart van die dorp geloop. Slik het
meters diep gelê waar van die dorp se mooiste wonings
gestaan het. Van dié huise was daar geen spoor
nie.” – Die Burger >
Julie 2005 WEG 41

VLOEDROETE
< “Mnr. Kobus Maritz, eienaar van die Lounge-teekamer (foto
bo), vertel dat hy slegs drie maande gelede die onderneming
gekoop het. Hy en sy vrou en hul baba van 14 maande het in
’n woonstel langs die teekamers gewoon. Omstreeks 9-uur
was hulle besig om van hul besittings in die kafee ‘’n bietjie
hoër te pak indien die water ook tot by Van Riebeeckstraat sou
kom’. Kort ná drie-uur het die water die kafee binnegespoel.
‘’n Halfuur later was ons vasgekeer. Ek het my geldlaai leeggemaak
en die inhoud in ’n geldsak geprop. Ek het sowat R5 000 in myhand
vasgehou. My vrou het ons baba bo haar kop gehou. Ons het deur
die water na ons woonstel gebeur. My vrou het swaargekry en ek
moes die geldsak los om haar te help. Nou is my teekamer, my huis
en al my geld en besittings weg.’” – Die Burger
“Sowat sewe agtstes van Laingsburg is onder water. Dinge lyk
lelik.” – kol. H.M. Morkel van Outshoorn, bevelvoerder van die
reddingsoperasie
“ ’n Groot skoolgebou het eenkant gedeeltelik uit ’n modderbed
verrys. Van sportvelde of ander geriewe, soos tennisbane of rugbyvelde,
was niks te sien nie. Op die dak het beddegoed gelê wat deur
vreesbevange koshuisgangers saamgedra is. Later sou ’n lyk van ’n
bejaarde man aangetref word wat deur die vloedwater deur ’n ruit
van die koshuis gedruk is. Die manne in die helikopter, onder wie
die Kaapse Metro-span, was verstom. Niemand het nog ooit sulke
verwoesting en algehele chaos gesien nie. Die taak daaronder het
na ’n onbegonne een gelyk.” – Die Burger
“Ons het herhaaldelik geprobeer om die mense te red, maar die
tehuis was toe al amper in die vloed. Die water het baie skielik gekom.
Dit het sommer met voete gerys. Ons het geprobeer om die ou
mense in ’n bakkie na veiligheid te bring. Ons het soveel ou mense
moontlik op die bakkie gelaai. Toe die bakkie vir die tweede keer
gaan om nóg mense op te laai, het dit weggedryf voordat dit by die
ouetehuis kon kom. Die derde keer het ons met ’n 10-ton-vragmotor
probeer, maar ook dit was vergeefs. Dit wou net wegsink,” het
hy gesê. – Koos Ellis, burgemeester van Laingsburg.
“Ek het gedink my huis sou hou, maar toe my motor voor die deur
wegspoel, het ek besef dat ons nou daar moes uitkom. Ek en my
vrou en ons drie kinders het veiligheid bereik, maar al ons besittings
en ons huis is weg. Nie dat ek kla nie. Op Laingsburg is daar
in elk geval niks meer oor nie, nie eens ’n bank nie, dié het ook weggespoel.”
– Chris Schroeder, inwoner
42 WEG Julie 2005
Haal uit en wys!
Weg gaan loer wat pak die hardebaarde in.
Epol is bobaas
Hannes la Grange
“Ek moet altyd ’n passasier by my hê wanneer ek ’n 4x4-roete doen. Dit
is vir my die belangrikste. Nie net sodat hy of sy my kan help wanneer
ek in die moeilikheid is nie, ook vir geselskap. Ek neem ook altyd ’n leë
hondekossak saam om my braairooster in te bêre as dit so vetterig is
ná die eerste aand se braai.”
Skêr, wit goud, graaf
Derick Burger
“Ek ry nooit sonder ’n snoeiskêr nie,
want jy kry altyd ’n ongewenste tak of
iets op ’n roete. Nie dat ek sê ’n mens
moet sommer links en regs takke begin
afknip nie.
“Dit mag miskien snaaks klink,
maar ek maak altyd seker ek het
toiletpapier by my in die veld. En
’n klein grafie – ’n pitstopgrafie wat
ek saamneem as ek ’n draai in die
veld gaan loop.”
Boek, stoel, yskas
Ferdie Lochner
“Ek vat nooit die pad sonder my voëlen
plantboeke nie. En ’n stoel. Mense
is dikwels geneig om hulle stoele by
die huis te vergeet. Deesdae kry jy
puik opvoustoele.
“’n Yskassie is ook onontbeerlik
as jy wilde paaie begin ry. Dit is net
soveel lekkerder om ’n koue eerder
as ’n warm koeldrank te drink
– veral nadat jy in die modder vasgesit
het.”
Braaikas, Disprins
Theuns Saayman
“Moenie hoofpynpille vergeet nie,
dit het ek al geleer. Ek was ook al
baie spyt dat ek nie die regte goed
by my het om ’n lekband mee reg te
maak nie. Jy kry deesdae baie goeie
puncture-stelletjies. Kry maar vir
jou een.
“Ek het ook vir my so ’n kassie
gemaak waarin ek al my braaigoed
bêre: my vurke en vuurhoutjies en
rooster en goed. My braaikas pak ek
eerste in.”
W