Open Source voor prepress en dtp - Yuri van Doesum
Open Source voor prepress en dtp - Yuri van Doesum
Open Source voor prepress en dtp - Yuri van Doesum
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
De stand <strong>van</strong> zak<strong>en</strong> bij de grafische productie<br />
<strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong> <strong>voor</strong><br />
<strong>prepress</strong> <strong>en</strong> <strong>dtp</strong><br />
Er is veel te do<strong>en</strong> om de inzet <strong>van</strong> <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong>-software bij overhed<strong>en</strong>, stud<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, grote organisaties<br />
<strong>en</strong> thuisgebruik. Hoewel sommige <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong>-scripttal<strong>en</strong> <strong>en</strong> serverapplicaties al jar<strong>en</strong>lang<br />
in gebruik zijn, kom<strong>en</strong> de desktopapplicaties nu pas op gang. We kunn<strong>en</strong> stell<strong>en</strong> dat er e<strong>en</strong><br />
kleine revolutie plaatsvindt in de wereld <strong>van</strong> software-ontwikkeling. De hoogste tijd om <strong>en</strong>kele<br />
mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>voor</strong> grafische productie te bekijk<strong>en</strong>.<br />
Hoewel de gratis software in het professionele gebruik<br />
<strong>voor</strong>namelijk e<strong>en</strong> rol speelt bij Apache-webservers, PHP<br />
<strong>en</strong> Linux-servers, is er <strong>van</strong>uit de gevestigde commerciële<br />
partij<strong>en</strong> steeds meer aandacht <strong>en</strong> erk<strong>en</strong>ning <strong>voor</strong> het<br />
f<strong>en</strong>ome<strong>en</strong>. Neem bij<strong>voor</strong>beeld ‘Big Blue’ IBM. De softwarereus<br />
is met meer dan twaalfduiz<strong>en</strong>d pat<strong>en</strong>t<strong>en</strong> de<br />
grootste pat<strong>en</strong>tbezitter <strong>van</strong> de VS. E<strong>en</strong> partij die veel<br />
belang hecht aan de bescherming <strong>van</strong> eig<strong>en</strong> recht<strong>en</strong>.<br />
Toch maakte het bedrijf begin dit jaar bek<strong>en</strong>d vijfhonderd<br />
pat<strong>en</strong>t<strong>en</strong> beschikbaar te stell<strong>en</strong> <strong>voor</strong> <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong>ontwikkelaars.<br />
Eerder meldde de firma al ge<strong>en</strong> actie te<br />
zull<strong>en</strong> ondernem<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> inbreuk op de naar schatting<br />
zestig IBM-pat<strong>en</strong>t<strong>en</strong> door de Linux-kernel. En onlangs<br />
deed m<strong>en</strong> er e<strong>en</strong> schepje bov<strong>en</strong>op: meer dan dertig<br />
IBM-project<strong>en</strong> werd<strong>en</strong> toegevoegd aan <strong>Source</strong>forge.<br />
net, ‘s werelds grootste site <strong>voor</strong> de <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong>- ontwikkelgeme<strong>en</strong>schap.<br />
IBM stelt ontwikkelgereedschapp<strong>en</strong><br />
beschikbaar <strong>en</strong> zet onder meer in op het gebruik<br />
<strong>van</strong> de <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong>-scripttaal PHP.<br />
Erk<strong>en</strong>ning<br />
Ook bedrijv<strong>en</strong> als Novell <strong>en</strong> HP hebb<strong>en</strong> zich in de pat<strong>en</strong>t<strong>en</strong>strijd<br />
Linux-vri<strong>en</strong>delijk opgesteld. Oracle heeft<br />
<strong>en</strong>ige tijd geled<strong>en</strong> al <strong>en</strong>kele belangrijke databaseproduct<strong>en</strong><br />
beschikbaar gemaakt <strong>voor</strong> Linux <strong>en</strong> ondersteunt<br />
daarmee dus ook <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong>. Zelfs Microsoft, volg<strong>en</strong>s<br />
vel<strong>en</strong> de grootste vijand <strong>van</strong> <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong>, erk<strong>en</strong>t<br />
steeds vaker de rol <strong>van</strong> <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong>. Wereldwijd omarm<strong>en</strong><br />
overhed<strong>en</strong>, ontwikkelaars <strong>en</strong> gebruikers immers<br />
op<strong>en</strong> standaard<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong>. Om het rijtje te sluit<strong>en</strong><br />
noem<strong>en</strong> we nog Sun Microsystems, de softwarefabrikant<br />
die al sinds jaar <strong>en</strong> dag verbond<strong>en</strong> is aan de<br />
<strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong> geme<strong>en</strong>schap. Sun ontwikkelde e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong><br />
lic<strong>en</strong>tievorm, die naar eig<strong>en</strong> zegg<strong>en</strong> beter is dan het<br />
G<strong>en</strong>eral Public Lins<strong>en</strong>ce-model (GPL). Deze lic<strong>en</strong>tievorm<br />
(CDDL: Common Developm<strong>en</strong>t and Distribution Lic<strong>en</strong>se)<br />
is inmiddels als serieuze <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong>-lic<strong>en</strong>tievorm<br />
erk<strong>en</strong>d door het <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong> Initiative, die optreedt als<br />
de bewaker <strong>van</strong> de <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong>-definitie. Naar verwachting<br />
zal Sun halverwege dit jaar het besturingssysteem<br />
Solaris in <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong> uitbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong>. Sun is in de<br />
grafimediasector bek<strong>en</strong>d met dit op Unix gebaseerde<br />
besturingssysteem, omdat veel printservers <strong>en</strong> rip-system<strong>en</strong><br />
er op draai<strong>en</strong>. Op de desktop is Sun bek<strong>en</strong>d door<br />
de programmabundel Star Office, dat in iets afwijk<strong>en</strong>de<br />
vorm (met name de modules met lic<strong>en</strong>ties <strong>van</strong> derd<strong>en</strong><br />
zijn eruit gefilterd) als <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong> ontwikkeld <strong>en</strong> aangebod<strong>en</strong><br />
wordt onder de noemer <strong>Op<strong>en</strong></strong> Office.org.<br />
<strong>Op<strong>en</strong></strong> Office.org<br />
Sun heeft dus de broncode <strong>van</strong> Star Office op<strong>en</strong>baar<br />
gemaakt, met uitzondering <strong>van</strong> e<strong>en</strong> aantal onderdel<strong>en</strong><br />
die door derd<strong>en</strong> war<strong>en</strong> geleverd. Inmiddels is e<strong>en</strong> aantal<br />
<strong>van</strong> die onderdel<strong>en</strong> door los verkrijgbare op<strong>en</strong>-source<br />
alternatiev<strong>en</strong> ver<strong>van</strong>g<strong>en</strong>. Veel code wordt aangeleverd<br />
door vrijwillige, externe programmeurs maar het meeste<br />
werk wordt gedaan door ontwikkelaars die werkzaam<br />
zijn bij Sun. <strong>Op<strong>en</strong></strong>Office.org (Ooo.org) is e<strong>en</strong> totaalpak-<br />
De docum<strong>en</strong>teig<strong>en</strong>schapp<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> PDF, gemaakt met PDFCreator.<br />
PREPRESS 2 2005 13
E<strong>en</strong> kijkje in de ‘Graphics Filter’-keuk<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>Op<strong>en</strong></strong>Office.<br />
org laat de ondersteuning<br />
<strong>van</strong> vele bestandsformat<strong>en</strong><br />
zi<strong>en</strong>.<br />
ket <strong>van</strong> kantoorapplicaties. Vergelijkbaar met Microsoft<br />
Office biedt <strong>Op<strong>en</strong></strong>Office.org tekstverwerking, spreadsheets,<br />
vectorgrafiek<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> pres<strong>en</strong>tatieprogramma. Het<br />
is volledig Nederlandstalig te download<strong>en</strong> <strong>van</strong> de website<br />
www.op<strong>en</strong>office.org <strong>en</strong> werkt onder meer op Windows,<br />
MAC OS X <strong>en</strong> Linux. Het totale installatiebestand is<br />
slechts 65 MB groot <strong>en</strong> laat zich soepel installer<strong>en</strong> op e<strong>en</strong><br />
standaard machine. <strong>Op<strong>en</strong></strong>Office.org is e<strong>en</strong> professioneel<br />
pakket, dat uitstek<strong>en</strong>d zijn di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> bewijst <strong>voor</strong> dagelijks<br />
kantoorgebruik <strong>en</strong> licht publiceerwerk. Op internet zijn<br />
zelfs al e<strong>en</strong>voudige cases te vind<strong>en</strong> <strong>van</strong> drukwerkvervaardiging<br />
met OOo.org. Na e<strong>en</strong> periode <strong>van</strong> gew<strong>en</strong>ning is<br />
het niet te merk<strong>en</strong> dat het om gratis software gaat. Voor<br />
elk programma geldt bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> dat het weinig geheug<strong>en</strong><br />
gebruikt, daardoor snel opstart <strong>en</strong> doeltreff<strong>en</strong>d werkt. Het<br />
is <strong>voor</strong>zi<strong>en</strong> <strong>van</strong> handige functies, zoals de standaard aanwezige<br />
pdf-exportfuncties, de mogelijkheid om <strong>van</strong>uit<br />
elke OOo.org-applicatie e<strong>en</strong> andere OOo.org-applicatie<br />
te kunn<strong>en</strong> start<strong>en</strong> of het kunn<strong>en</strong> instell<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> standaard<br />
bestandsformaat bij het wegschrijv<strong>en</strong> <strong>van</strong> docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>,<br />
bij<strong>voor</strong>beeld in MS Word-bestandsindeling. Dat<br />
laatste is natuurlijk handig bij het uitwissel<strong>en</strong> <strong>van</strong> docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
met andere partij<strong>en</strong> die doorgaans MS Word<br />
gebruik<strong>en</strong>.<br />
Alle programma’s <strong>van</strong> <strong>Op<strong>en</strong></strong>Office.org hebb<strong>en</strong> e<strong>en</strong> pdfexportfilter.<br />
Hiermee kan snel e<strong>en</strong> volwaardige pdf (1.4)<br />
word<strong>en</strong> geschrev<strong>en</strong>. Het opvrag<strong>en</strong> <strong>van</strong> de pdf-docum<strong>en</strong>teig<strong>en</strong>schapp<strong>en</strong><br />
in Adobe Reader laat zi<strong>en</strong> dat <strong>Op<strong>en</strong></strong>Office.org<br />
e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> pdf-<strong>en</strong>gine gebruikt <strong>en</strong> dus niet Acrobat<br />
Distiller of e<strong>en</strong> ander, extern programma. Voor het schrijv<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> de pdf valt niet veel in te stell<strong>en</strong>, behalve de<br />
keuze <strong>voor</strong> ‘scre<strong>en</strong>’, ‘print’ <strong>en</strong> ‘press optimized’, maar met<br />
interne gebruikmaking <strong>van</strong> Ghostscript is deze raz<strong>en</strong>dsnel<br />
<strong>en</strong> levert doorgaans redelijk bruikbare resultat<strong>en</strong>.<br />
The GIMP<br />
Installatiestap 1. Het verhaal<br />
over lic<strong>en</strong>tierecht<strong>en</strong><br />
vertelt over het gratis<br />
gebruik onder <strong>voor</strong>waard<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> de GNU G<strong>en</strong>eral<br />
Public Lic<strong>en</strong>se.<br />
In e<strong>en</strong> interview met Sp<strong>en</strong>cer Kimball <strong>en</strong> Peter Mattis,<br />
de bed<strong>en</strong>kers <strong>van</strong> GIMP (oorspronkelijk G<strong>en</strong>eral, later<br />
GNU Image Manipulation Program), gav<strong>en</strong> de twee<br />
stud<strong>en</strong>t<strong>en</strong> aan dat ze e<strong>en</strong> beeldbewerkingsprogramma<br />
14 PREPRESS 2 2005<br />
zocht<strong>en</strong> <strong>voor</strong> het Unix-platform. Omdat dat er uitsluit<strong>en</strong>d<br />
was in de vorm <strong>van</strong> peperdure software <strong>voor</strong> professioneel<br />
gebruik, schrev<strong>en</strong> ze e<strong>en</strong> bitmap-bewerkingsinterface.<br />
Hun favoriete beeldbe werkingsprogramma<br />
Adobe Photoshop di<strong>en</strong>de als <strong>voor</strong>beeld. Telk<strong>en</strong>s wanneer<br />
ze e<strong>en</strong> nieuwe functie aan het programma wild<strong>en</strong><br />
toevoeg<strong>en</strong>, kek<strong>en</strong> ze bij Photoshop hoe het daar werkt.<br />
Het doel was het kunn<strong>en</strong> bewerk<strong>en</strong> <strong>van</strong> bitmaps met<br />
e<strong>en</strong> grafische interface in Unix, het geliefde platform <strong>van</strong><br />
vele programmeurs, informaticastud<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> netwerkbeheerders.<br />
Nu ‘The GIMP’ beschikbaar is <strong>voor</strong> Linux,<br />
Windows <strong>en</strong> MAC OS X, lijkt het beeldbewerkingsinitiatief<br />
groter dan de bed<strong>en</strong>kers ooit kond<strong>en</strong> <strong>voor</strong>zi<strong>en</strong>.<br />
Uitgebreide functies<br />
Functioneel is het programma uitgebreider dan u wellicht<br />
zou vermoed<strong>en</strong> <strong>van</strong> gratis software. Zo zijn de<br />
standaardfilters zoals die <strong>van</strong> Photoshop aanwezig, alle<br />
gew<strong>en</strong>ste gereedschapp<strong>en</strong> zoals de stempelaar, de airbrush<br />
<strong>en</strong> de vervager, maar ook pad<strong>en</strong>, maskers, lag<strong>en</strong>,<br />
kleurverlop<strong>en</strong>, effect<strong>en</strong>filters, patron<strong>en</strong> <strong>en</strong> natuurlijk de<br />
verschill<strong>en</strong>de kleurregelmethodes met betrekking tot<br />
helderheid/contrast, tint/verzadiging <strong>en</strong> kanal<strong>en</strong>/niveaus.<br />
Voor het gros <strong>van</strong> het fotoretoucheerwerk voldo<strong>en</strong><br />
de gebod<strong>en</strong> functies prima. Het programma oogt<br />
helaas iets minder fraai dan Adobe Photoshop. De<br />
knopp<strong>en</strong> zijn soms wat groter <strong>en</strong> grover <strong>en</strong> balkjes <strong>en</strong><br />
regelpanel<strong>en</strong> zijn niet altijd e<strong>en</strong>duidig. De interface<br />
wordt opgebouwd met veel verschill<strong>en</strong>de dialoogv<strong>en</strong>sters,<br />
waarmee docks/systeembalk<strong>en</strong> gauw vollop<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> klein <strong>voor</strong>deel <strong>van</strong> deze werkwijze is het kunn<strong>en</strong><br />
doorwerk<strong>en</strong> met geop<strong>en</strong>de afbeelding<strong>en</strong>, terwijl e<strong>en</strong><br />
ander docum<strong>en</strong>t nog in bewerking is.<br />
Eig<strong>en</strong> kleurmodel<br />
Helaas heeft het programma nog ge<strong>en</strong> echt kleurmanagem<strong>en</strong>t<br />
aan boord, waarmee het eig<strong>en</strong>lijk alle<strong>en</strong><br />
geschikt is <strong>voor</strong> rgb-beeldbewerking. Het biedt dus<br />
ge<strong>en</strong> echte cmyk-ondersteuning <strong>en</strong> kan steunkleur<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
kleurprofiel<strong>en</strong> in het geheel niet aan. Het programma<br />
werkt wel in e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> kleurmodel dat gebaseerd op de<br />
LAB-methode omgaat met rgb, kleurtoon <strong>en</strong> verzadiging.<br />
Geop<strong>en</strong>de afbeelding<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> cmyksimulatie<br />
word<strong>en</strong> weergegev<strong>en</strong>, maar het op<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
cmyk of steunkleurbeeld is niet mogelijk. Met veel<br />
kunst- <strong>en</strong> vliegwerk kan wel het nodige kleurmanagem<strong>en</strong>t<br />
<strong>van</strong> andere <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong>-bronn<strong>en</strong> afzonderlijk<br />
word<strong>en</strong> geïmplem<strong>en</strong>teerd. Met de ondersteuning <strong>van</strong><br />
maar liefst 35 bestandsformat<strong>en</strong> (The GIMP kan zelfs<br />
Photoshop-bestand<strong>en</strong> op<strong>en</strong><strong>en</strong>) biedt het programma<br />
e<strong>en</strong> veelbelov<strong>en</strong>de basis <strong>voor</strong> verdere ontwikkeling. The<br />
GIMP k<strong>en</strong>t overig<strong>en</strong>s ook e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> bestandsformaat<br />
‘XCF’, waarin lag<strong>en</strong> e.d. behoud<strong>en</strong> blijv<strong>en</strong>. Bij het opslaan<br />
<strong>van</strong> bestand<strong>en</strong> kan m<strong>en</strong> tev<strong>en</strong>s compressie gebruik<strong>en</strong>.<br />
Dat is handig, ev<strong>en</strong>als het aangev<strong>en</strong> <strong>van</strong> de verstrek<strong>en</strong><br />
tijd sinds de laatste bewaaractie als de gebruiker<br />
e<strong>en</strong> docum<strong>en</strong>t afsluit. Het programma draait zeer stabiel<br />
<strong>en</strong> het bewerk<strong>en</strong> <strong>van</strong> hoge resolutiebeeld<strong>en</strong> gaat uitstek<strong>en</strong>d,<br />
ev<strong>en</strong>als het herstell<strong>en</strong> <strong>van</strong> de bewerking<strong>en</strong>. Met
zog<strong>en</strong>aamde Script-Fu’s (vergelijkbaar met batch-opdracht<strong>en</strong><br />
in Photoshop) kunn<strong>en</strong> handeling<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
geautomatiseerd.<br />
Alternatiev<strong>en</strong><br />
The GIMP is e<strong>en</strong> prima programma <strong>voor</strong> rgb-bitmapmanipulatie<br />
op Unix-achtige platforms <strong>en</strong> <strong>voor</strong> gebruikers<br />
zonder eis<strong>en</strong> op het gebied <strong>van</strong> gea<strong>van</strong>ceerd print<strong>en</strong><br />
kleurbeheer. Hoewel dit programma geheel gratis te<br />
gebruik<strong>en</strong> is, zijn er <strong>voor</strong> Windows-omgeving<strong>en</strong> veel<br />
<strong>voor</strong>delige alternatiev<strong>en</strong>, die op het terrein <strong>van</strong> uitgebreide<br />
kleurondersteuning al gauw de <strong>voor</strong>keur g<strong>en</strong>iet<strong>en</strong>.<br />
Als het strikt gaat om beeldbewerk<strong>en</strong>, dan biedt<br />
The GIMP ongelooflijk veel mogelijkhed<strong>en</strong>, die zelfs<br />
veel betaalde programma’s niet kunn<strong>en</strong> overtreff<strong>en</strong>. De<br />
professionele fotograaf <strong>en</strong> <strong>dtp</strong>-er die zich bezighoud<strong>en</strong><br />
met het gea<strong>van</strong>ceerd bewerk<strong>en</strong> <strong>en</strong> uitwissel<strong>en</strong> <strong>van</strong> beeld<strong>en</strong>,<br />
zal misschi<strong>en</strong> geïnteresseerd zijn in de uitwisselingsmogelijkhed<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> pad<strong>en</strong> in het SVG-bestandsformaat<br />
(Scalable Vector Graphics) <strong>van</strong>uit The GIMP, maar<br />
kan zich <strong>voor</strong> al het overige beter houd<strong>en</strong> bij de gebruikelijke<br />
programma’s. Het is in ieder geval de moeite<br />
waard om de mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>van</strong> deze beeldbewerker in<br />
de gat<strong>en</strong> te houd<strong>en</strong>.<br />
Scribus<br />
‘Scribus is e<strong>en</strong> <strong>dtp</strong>-programma <strong>voor</strong> het creëer<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
professionele docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, krant<strong>en</strong> <strong>en</strong> publicaties’, zo<br />
omschrijft <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong> Software Lab (www.ossl.nl) het<br />
programma. Met Scribus kan m<strong>en</strong> e<strong>en</strong> layout mak<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
aanpass<strong>en</strong>, zoals dat bij e<strong>en</strong> opmaakprogramma hoort.<br />
Hierbij komt het precies kunn<strong>en</strong> plaats<strong>en</strong> <strong>van</strong> tekst<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
beeld<strong>en</strong>, maar natuurlijk ook het werk<strong>en</strong> met cmyk, icckleurprofiel<strong>en</strong>,<br />
stijl<strong>en</strong> <strong>en</strong> het uivoer<strong>en</strong> <strong>van</strong> kleurseparaties.<br />
Het programma dat mom<strong>en</strong>teel nog <strong>voor</strong>al op<br />
Linux is gebaseerd, maar ook beschikbaar is <strong>voor</strong> Mac<br />
OS X, ondersteunt de diverse gangbare afbeeldingsformat<strong>en</strong><br />
als eps, jpeg, png <strong>en</strong> tiff. Daarnaast beschikt het<br />
programma over e<strong>en</strong> aardig<br />
scala aan hulpmiddel<strong>en</strong>, zoals<br />
functies <strong>voor</strong> het bewerk<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> beeld- <strong>en</strong> tekstkaders, sjablon<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> stijl<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> ervar<strong>en</strong><br />
opmaker zal snel met het programma<br />
overweg kunn<strong>en</strong>, al<br />
zijn sommige functies wat verborg<strong>en</strong>.<br />
Maar er is ook e<strong>en</strong> uitgebreide,<br />
Engelstalige handleiding.<br />
E<strong>en</strong> gedeelte <strong>van</strong> de waslijst<br />
aan ondersteunde bestandsformat<strong>en</strong><br />
in The GIMP, waaronder<br />
PostScript, pdf, Photoshop, rasterbestand<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> Sun <strong>en</strong> Sgi.<br />
Grote functionaliteit<br />
Voor het mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> drukwerk<br />
op e<strong>en</strong> Linux-platform loop je<br />
eig<strong>en</strong>lijk <strong>van</strong>zelf teg<strong>en</strong> Scribus<br />
aan. Maar Scribus blijkt ook e<strong>en</strong><br />
bruikbaar programma <strong>voor</strong> het<br />
mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> pdf-bestand<strong>en</strong> met<br />
formulierknopp<strong>en</strong> <strong>en</strong> listbox<strong>en</strong>,<br />
e<strong>en</strong> functie die e<strong>en</strong> belangrijk<br />
verkoopargum<strong>en</strong>t vormt bij het aanbod <strong>van</strong> Adobe Acrobat<br />
(zeker in versie 7.0 Professional, waarin Adobe met de<br />
geïntegreerde LiveCycleDesigner 7.0 sterk de aandacht<br />
vestigt op formulieraanmaak.) Scribus kan overig<strong>en</strong>s ook<br />
overweg met het importer<strong>en</strong> <strong>van</strong> pdf.<br />
Andere mogelijkhed<strong>en</strong> zijn: vectortek<strong>en</strong>gereedschap, SVG<br />
import/export (wat goede toegang biedt tot diverse<br />
andere <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong> programma’s, waaronder Inkscape),<br />
<strong>Op<strong>en</strong></strong>Type-ondersteuning <strong>en</strong> Unicode tekst-ondersteuning<br />
<strong>van</strong> ‘rechts-links’ tal<strong>en</strong> zoals Arabisch <strong>en</strong> Hebreeuws.<br />
Het bestandsformaat <strong>van</strong> Scribus is xml-gebaseerd, dat<br />
wil zegg<strong>en</strong>: op<strong>en</strong> gestructureerd, waardoor het mogelijk<br />
blijft om corrupte docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> handmatig in tekstbewerkers<br />
te reparer<strong>en</strong>. Iets dat bij andere opmaakprogramma’s<br />
vaak zeer lastig of zelfs onmogelijk is.<br />
Doelstelling<br />
De belangrijkste doelstelling <strong>van</strong> Scribus, zoals we kunn<strong>en</strong><br />
lez<strong>en</strong> op de website www.scribus.net, is het bied<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> e<strong>en</strong> gebruiksvri<strong>en</strong>delijke interface <strong>voor</strong> professionele<br />
opmaak. Naast de g<strong>en</strong>oemde cmyk-ondersteuning<br />
claim<strong>en</strong> de makers de eerst<strong>en</strong> te zijn die e<strong>en</strong> Linuxapplicatie<br />
ontwikkeld<strong>en</strong> die pdf volg<strong>en</strong>s de ISO-standaard<br />
pdf/x-3 kan g<strong>en</strong>erer<strong>en</strong>. Voor het werk<strong>en</strong> met<br />
color managem<strong>en</strong>t, di<strong>en</strong>t m<strong>en</strong> echter nog wel de externe<br />
littleCMS libraries te installer<strong>en</strong>. Om e<strong>en</strong> goed gecontroleerd<br />
pdf-bestand te kunn<strong>en</strong> aanlever<strong>en</strong>, moet<br />
dus het nodige installatiewerk word<strong>en</strong> verricht.<br />
Hoewel navraag leert dat hierover nog niet veel bek<strong>en</strong>d<br />
is bij de meeste drukkerij<strong>en</strong>, oogt het programma heel<br />
geschikt <strong>voor</strong> het mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> professioneel drukwerk.<br />
Scribus is <strong>voor</strong> de grotere Linux-distributies (Fedora,<br />
SuSE <strong>en</strong> Redhat) <strong>en</strong> <strong>voor</strong> MAC OS X beschikbaar.<br />
Inkscape<br />
Inkscape is e<strong>en</strong> <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong> vector tek<strong>en</strong>- <strong>en</strong> ontwerpprogramma.<br />
Nog lang ge<strong>en</strong> ver<strong>van</strong>ger <strong>van</strong> Adobe Illustrator,<br />
maar wel e<strong>en</strong> noem<strong>en</strong>swaardig alternatief <strong>en</strong><br />
zeker e<strong>en</strong> interessante optie <strong>voor</strong> de Linux-omgeving.<br />
Het programma is e<strong>en</strong> afsplitsing <strong>van</strong> Sodipodi, e<strong>en</strong> eerder<br />
ontwikkeld <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong>-tek<strong>en</strong>programma dat<br />
gebaseerd is op Scalable Vector Graphics (SVG). SVG is<br />
het op<strong>en</strong> bestandsformaat <strong>voor</strong> vectorafbeelding<strong>en</strong> dat<br />
zelfs e<strong>en</strong> officiële W3C (WorldWideWeb Consortium)<br />
erk<strong>en</strong>ning heeft. Dat wil zegg<strong>en</strong> dat deze bewaker <strong>van</strong><br />
internetstandaard<strong>en</strong> het formaat erk<strong>en</strong>t <strong>voor</strong> op<strong>en</strong>lijk<br />
gebruik <strong>en</strong> brede ondersteuning in de internettal<strong>en</strong>.<br />
Helaas is Microsoft tot op hed<strong>en</strong> nog niet overgegaan<br />
tot ondersteuning <strong>van</strong> het formaat in Internet Explorer,<br />
waardoor het nog weinig gebruikt wordt. Inkscape<br />
maakt daar<strong>en</strong>teg<strong>en</strong> wel dankbaar gebruik <strong>van</strong> het SVGformaat<br />
<strong>en</strong> biedt daarmee interessante uitwisselingsmogelijkhed<strong>en</strong><br />
met andere programma’s. Haast <strong>van</strong>zelfsprek<strong>en</strong>d<br />
heeft Inkscape de nodige tek<strong>en</strong>gereedschapp<strong>en</strong><br />
aan boord, zoals cirkels, ellips<strong>en</strong>, rechthoek<strong>en</strong>,<br />
sterr<strong>en</strong> <strong>en</strong> spiral<strong>en</strong>. Het programma bezit e<strong>en</strong> flinke hoeveelheid<br />
functies, in de nieuwste versie is zelfs het werk<strong>en</strong><br />
met lag<strong>en</strong> mogelijk. Deze functie maakt het werk<strong>en</strong><br />
met verschill<strong>en</strong>de object<strong>en</strong> heel overzichtelijk. Ook biedt<br />
PREPRESS 2 2005 15
Met e<strong>en</strong> rijke historie over het<br />
ontstaan <strong>van</strong> Tux, de mascotte<br />
<strong>van</strong> Linux, staat de pinguïn<br />
teg<strong>en</strong>woordig symbool <strong>voor</strong><br />
het feit dat op<strong>en</strong> source<br />
heel succesvol kan zijn.<br />
Aan de beroemde mascotte<br />
zijn hele websites<br />
gewijd.<br />
Inkscape alle mogelijkhed<strong>en</strong> tot het vervorm<strong>en</strong> <strong>van</strong> object<strong>en</strong>,<br />
het werk<strong>en</strong> met verlooptint<strong>en</strong>, vrije pad<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
tekstpad<strong>en</strong>. Het exporter<strong>en</strong> <strong>en</strong> importer<strong>en</strong> <strong>van</strong>/naar bitmap<br />
behoort ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s tot de mogelijkhed<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> aardige<br />
mogelijkheid is het vectoriser<strong>en</strong> <strong>van</strong> bitmaps, e<strong>en</strong><br />
optie die zelfs in diverse betaalde tek<strong>en</strong>programma’s ontbreekt.<br />
Voor Windows is er e<strong>en</strong> kant-<strong>en</strong>-klare versie met<br />
alles aan boord te download<strong>en</strong> <strong>en</strong> te installer<strong>en</strong>.<br />
PDF-writer<br />
Er bestaan vele pdf-writers, <strong>van</strong> onbruikbaar tot zeer<br />
gea<strong>van</strong>ceerd. Het is soms lastig <strong>voor</strong>af te beoordel<strong>en</strong> of<br />
e<strong>en</strong> pdf-<strong>en</strong>gine productiegeschikte code oplevert, oftewel<br />
schone pdf, waarbij natuurlijk de productiesystem<strong>en</strong><br />
de maat bepal<strong>en</strong>. Daarom verkiez<strong>en</strong> we <strong>voor</strong> de veiligheid<br />
doorgaans het werk<strong>en</strong> met Adobe Acrobat Distiller.<br />
Dat is helaas eerst e<strong>en</strong> stapje terug naar PostScript,<br />
maar zo <strong>voor</strong>kom<strong>en</strong> we heel e<strong>en</strong>voudig allerlei onverwerkbare<br />
zak<strong>en</strong>, zoals bij<strong>voor</strong>beeld moderne smoothshadings<br />
<strong>en</strong> transparanties, simpelweg omdat PostScript<br />
deze niet ondersteunt. Als alternatief <strong>voor</strong> Adobe Post-<br />
Script <strong>en</strong> Acrobat Distiller, biedt GhostScript al jar<strong>en</strong>lang<br />
e<strong>en</strong> <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong> (kloon-)PostScript-interpreter. E<strong>en</strong><br />
<strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong> pdf-writer kon daarom niet uitblijv<strong>en</strong>. Al<br />
geruime tijd zijn hier<strong>voor</strong> diverse mogelijkhed<strong>en</strong> ontwikkeld.<br />
E<strong>en</strong> populaire <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong> pdf-writer is de PDF-<br />
Creator <strong>voor</strong> het Windows-platform. Deze virtuele printertool<br />
is gebaseerd op GNU Ghostscript 7.0.6 <strong>en</strong><br />
g<strong>en</strong>ereert redelijk tot goed te verwerk<strong>en</strong> pdf. Met deze<br />
virtuele printer zijn de belangrijkste pdf-features te<br />
beheers<strong>en</strong>, zoals cmyk-ondersteuning, fontembedding<br />
<strong>en</strong> natuurlijk de jpeg- <strong>en</strong> zip-compressie. Al met al e<strong>en</strong><br />
interessante applicatie om gratis pdf te producer<strong>en</strong>,<br />
zonder Acrobat dus.<br />
Apple<br />
Nuttige internetadress<strong>en</strong><br />
www.apple.com/downloads/macosx/unix_op<strong>en</strong>_source/<br />
Deze website <strong>van</strong> Apple <strong>voor</strong> het download<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
UNIX <strong>en</strong> <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong>-software heeft veel nuttige programma’s.<br />
Hier is ook e<strong>en</strong> gebruiksvri<strong>en</strong>delijke installatie<br />
te vind<strong>en</strong> <strong>van</strong> The GIMP.<br />
www.op<strong>en</strong>office.org<br />
www.ghostscript.com/<br />
www.sun.com<br />
www.scribus.net<br />
Met Inkscape zijn al<br />
veel hoogwaardige<br />
afbeelding<strong>en</strong> in SVG<br />
(Scalable Vector Graphics)<br />
ontworp<strong>en</strong>.<br />
Doel <strong>van</strong> het programma<br />
is e<strong>en</strong> volwaardige<br />
tek<strong>en</strong>- <strong>en</strong> ontwerpomgeving<br />
te bied<strong>en</strong> die<br />
aansluit op XML, SVG<br />
<strong>en</strong> CSS2.<br />
http://sourceforge.net/<br />
E<strong>en</strong> c<strong>en</strong>trale webportal <strong>voor</strong> de ontwikkeling, <strong>en</strong> de<br />
ondersteuning <strong>van</strong> <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong>-software.<br />
Op de downloadwebsite <strong>van</strong> Apple staat veel mooie<br />
<strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong> software op Mac OS X-gebruikers te<br />
wacht<strong>en</strong>. Het is duidelijk dat ook Apple gebaat is bij e<strong>en</strong><br />
to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>de belangstelling <strong>voor</strong> <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong> programma’s,<br />
omdat het bijdraagt aan de mogelijkhed<strong>en</strong> om Mac<br />
OS X te gebruik<strong>en</strong>. Vrijwel alle code die oorspronkelijk<br />
<strong>voor</strong> Unix <strong>en</strong> Linux geschrev<strong>en</strong> is, is nu ook gemakkelijk<br />
beschikbaar <strong>voor</strong> de nieuwe Apple-omgeving. Het Mac<br />
OS X-platform is immers feitelijk FreeBSD Unix,<br />
g<strong>en</strong>aamd Darwin, <strong>voor</strong>zi<strong>en</strong> <strong>van</strong> onder meer Quartz<br />
(Adobe Imaging Model (pdf) <strong>en</strong> QuickTime) <strong>en</strong> de<br />
beroemde Aqua interface. Veel updates <strong>en</strong> beveiligingsonderzoek<strong>en</strong><br />
<strong>voor</strong> Mac OS X hebb<strong>en</strong> dan ook hun oorsprong<br />
in de <strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong>-beweging. X11 is e<strong>en</strong> raamwerk,<br />
gebruikt op Linux <strong>en</strong> andere UNIX-platforms. Het<br />
raamwerk <strong>voor</strong>ziet in de basisfuncties die nodig zijn om<br />
de GUI (Graphical User Interface) <strong>en</strong> de interactie met<br />
de gebruiker op te zett<strong>en</strong>. Omdat MAC OS X gebaseerd<br />
is op het UNIX-platform FreeBSD, is het mogelijk om<br />
X11 te gebruik<strong>en</strong> op Darwin (de naam <strong>van</strong> de beroemde<br />
Aqua user-interface die Apple ontwikkelde). UNIX-applicaties<br />
die gebruikmak<strong>en</strong> <strong>van</strong> X11, zoals ondermeer<br />
<strong>Op<strong>en</strong></strong>Office. org, kunn<strong>en</strong> hiermee ‘geport’ (omgezet)<br />
word<strong>en</strong> om te draai<strong>en</strong> op MAC OS X. Hiermee komt<br />
e<strong>en</strong> heel groot scala aan (<strong>Op<strong>en</strong></strong> <strong>Source</strong>) UNIX-applicaties<br />
beschikbaar <strong>voor</strong> de MAC-omgeving.<br />
<strong>Yuri</strong> <strong>van</strong> <strong>Doesum</strong><br />
www.xach.com/gg/1997/1/profile/1/<br />
E<strong>en</strong> interview met de bed<strong>en</strong>kers <strong>van</strong> The GIMP, Sp<strong>en</strong>cer<br />
Kimball <strong>en</strong> Peter Mattis.<br />
www.gimp.org<br />
http://gimp.pagina.nl<br />
Deze website is e<strong>en</strong> absolute aanrader <strong>voor</strong> de Nederlandse<br />
gebruiker <strong>van</strong> The GIMP.<br />
http://wp.op<strong>en</strong>office.org/<br />
http://gimp-print.sourceforge.net/index.php3<br />
De websites die zijn verbond<strong>en</strong> aan het GIMP-project.<br />
PREPRESS 2 2005 17
Change language