nieuwsbrief - Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen

NIEUWSBRIEF De Maaien en Margriet
Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen december 2011
Werken in de bossen van De Maaien en Margriet
Komende winter start Natuurmonumenten met werkzaamheden in de bossen van De Maaien en Margriet. Dit zijn twee aan
elkaar grenzende bosgebiedjes in het noorden van Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen, rondom de landbouwenclave
Margriet gelegen. In ongeveer 10% van dit bos gaat gewerkt worden op de wijze zoals dat twee jaar geleden in de
bossen van Fellenoord heeft plaatsgevonden. Hier zijn toen ook cirkelvormige plekken gekapt en andere gedund om meer
licht in het bos te brengen. Waarom Natuurmonumenten kiest voor deze werkwijze en wat dat voor effect heeft op de
ontwikkeling van het bos leest u allemaal in deze nieuwsbrief.
Werken aan een soortenrijker bos
De werkzaamheden in De Maaien en Margriet staan niet op zichzelf, maar maken onderdeel uit van het bosbeheer dat
Natuurmonumenten al ruim dertig jaar uitvoert in de Loonse en Drunense Duinen. Elk jaar wordt er wel ergens in de bossen
gewerkt. Doel is om de soortenrijkdom aan planten en dieren van het bos te vergroten. Maar daarvoor moet ingegrepen
worden in de huidige opbouw van het bos. Als die bosstructuur meer afwisseling vertoond in open en dichte plekken, zon- en
schaduwplekken, dood en levend hout , dan zullen veel planten en dieren hiervan profiteren.
Er wordt ruimte gecreëerd aan weerzijden van de
beukenlaan in het Margrietbos, zodat de beuken weer
zonlicht vangen en groeien
In de bosrand langs de Duinweg wordt
ook gewerkt aan meer variatie

Werkzaamheden in klein deel
van het bos
De helft van de werkzaamheden bestaat uit het kappen van ronde open plekken in het bos. Voor de andere helft worden
cirkels in het bos uitgdund. De dikste bomen blijven staan. Er wordt slechts op 10 % van het bosoppervlak gewerkt. Het
grootste deel van het bos blijft dus zoals het is. Er worden bomen gekapt, maar ook bomen omgeduwd of geringd. Met deze
laatste twee maatregelen wordt gezorgd voor respectievelijk meer liggend en staand dood hout. De vestoring van de
kapwerkzaamheden op het bosleven is laag. Daarover leest u verderop in de nieuwsbrief meer. De ingrepen hebben zoals
gezegd een gunstige invloed op de verdere ontwikkeling van het gehele bos.
Zon doet leven
Zonlicht kan straks op de open plekken weer doordringen tot de bosbodem en ook in de uitgedunde cirkels heeft het
gefilterde zonlicht invloed op de begroeiing. Zaden van planten en bomen komen in de bosbodem weer tot ontkieming.
Bomen in de uitgedunde cirkels, die ineens meer ruimte en licht krijgen groeien ongeveer vier maal zo snel. Ze worden snel
dikker en moeten de holtebomen van de toekomst worden.
Dood hout leeft!
Dood hout hoort thuis in een natuurlijk bos. Allerlei insecten zijn er van afhankelijk, maar ook paddenstoelen, varens en
mossen. Dode staande bomen leveren weer holtes waarin spechten, uilen en boommarters een broedplaats vinden. Er worden
ook dikkere Amerikaanse eiken geringd. Met een kettingzaag worden onder aan de stam twee ringen gemaakt, die de
sapstroom van de boom onderbreken. Hierdoor sterft de boom langzaam af.
Sinds Natuurmonumenten zorgt voor meer dode bomen in het bos is het aantal spechten in de Loonse en Drunense Duinen
sterk toegenomen. Daar waar de dode bomen langs paden een gevaar opleveren voor de wandelaar, worden ze omgeduwd.
Ook donkere plekken
Het zonlicht hoeft niet overal door te dringen. Donkere en vochtige plekken dragen ook bij
aan de diversiteit van het bos. Daarom laten we de dichte en donkere fijnsparbosjes in takt.
Alleen al vanwege de paddenstoelen die er groeien en roofvogels als de sperwer die hier
graag jaagt, zijn ze van onschatbare waarde. Maar ook voor de beleving van het bos is de
afwisseling van licht en donker bos waardevol.

Meer bosranden creëren
Op drie plekken worden smalle stroken in het bos gekapt. Hierdoor worden in het aaneengesloten bos nieuwe bosranden
gecreëerd waar het bos heel geleidelijk overgaat in een struik- en een kruidlaag. Deze zonbeschenen randen trekken vlinders
en andere insecten aan, die hier warmte en voedsel vinden. Zij vormen op hun beurt weer een voedselbron voor allerlei
vogels en kleine zoogdieren. We kappen dus niet mèt het bos, maar vóór een veel gevarieerder bos, waar meer te beleven is
voor plant, dier en mens.
Houtwallen in het zonnetje
Bij twee van de bovengenoemde smalle stroken gaat het om cultuurhistorische elementen, de houtwallen of houtsingels.
Deze werden vroeger door boeren aangeplant om bijvoorbeeld hun akkers af te bakenen. Hier werden vooral inlandse eiken
geplant. Tegenwoordig zijn de houtwallen nog nauwelijks zichtbaar in het landschap, omdat ze veelal in de verdrukking zijn
gekomen door het oprukkende bos. Deze winter wordt een aantal van die houtwallen weer in het zonnetje gezet. De omliggende
bomen worden verwijderd en de vrijgekomen eiken in de houtwal kunnen door het licht en de ruimte weer gaan
groeien.
Amerikanen
Een groot probleem in deze bossen vormt de massale groei van Amerikaanse eiken en Amerikaanse vogelkers. De eiken zijn
ooit vanwege hun sierwaarde in de bossen aangeplant en de vogelkers om de kale productiebossen op te vullen. Veel lanen
zijn aangeplant met deze eikensoort, die in de herfst mooi rood kleurt. Het zijn snelle groeiers, waardoor ze tot de dikste
bomen in dit bos behoren. Veel van deze dikke eiken herbergen nestholtes voor vogels en vleermuizen. Maar ze brengen
door hun dominante groei de soortenrijkdom van het bos ook in groot gevaar, omdat ze de oorspronkelijke boomsoorten
verdringen. Zaden van inheemse bomen, zoals de inlandse eik, vuilboom, berk en linde komen nauwelijks tot ontkieming in
de bospercelen waar deze ‘exoten’ massaal opkomen. Dankzij de vraat van reeën wordt de opmars van de Amerikaanse eiken
enigszins onderdrukt, maar niet voldoende om het in de toekomst te controleren. Natuurmonumenten wil daarom in fases de
Amerikaanse eiken verwijderen. Vooral als ze inlandse eiken of andere inheemse boomsoorten verdringen zullen ze worden
gekapt.
jonge Amerikaanse eik in herfstkleur

Samenwerking met waterschap
Langs het kanaal ligt een strook bos dat eigendom is het Waterschap Aa en Maas. Zij heeft
Natuurmonumenten toestemming gegeven ook hier de Amerikaanse eiken te verwijderen om zodoende
de inlandse eiken en grove dennen meer ruimte te geven.
Rekening houden met de natuur
De winterperiode is een geschikte periode om in het bos te werken, omdat het dan de minste verstoring
oplevert voor de natuurlijke bewoners. Het is geen broedseizoen, waardoor vogels of andere jonge
dieren niet van hun nest worden verjaagd. Het afgelopen jaar zijn alle aanwezige dassenburchten,
mierennesten, roofvogelnesten en dode bomen met nestholten in kaart gebracht. Deze plekken zijn
beschermd en de houtoogstmachines blijven hier dus uit de buurt.
Overlast voor de recreant
Waar gewerkt wordt vallen spaanders. Daar ontkomen we ook hier niet aan. Wandelaars en ruiters
kunnen dus hinder ondervinden van de werkzaamheden, maar deze overlast is van tijdelijke aard. Bij
eerdere boswerkzaamheden werd vooral gereageerd op de schade die de grote machines veroorzaakten
aan de paden. Maar ook op het achterblijven van al het tak- en kroonhout in het bos. De paden worden
na afloop zo snel mogelijk hersteld. Maar het tak en kroonhout zal ook hier blijven liggen. Dood hout
leeft en vormt een belangrijke voedingsbron voor paddenstoelen en insecten. Ook bieden die bergen
kroonhout veilige plekjes voor allerlei kleine zoogdieren en het ree.
Voor de afvoer van al het hout worden tijdelijk werkwegen aangelegd. Deze zullen echter na afloop van
de werkzaamheden weer worden dichtgemaakt.
Meer informatie
Met deze nieuwsbrief hoopt Natuurmonumenten u voldoende te hebben geïnformeerd. Heeft u nog
vragen, dan kunt u die richten aan Middenbrabant@natuurmonumenten.nl