def_eindwerk.pdf (3982 Kb) - Katholiek Onderwijs Vilvoorde vzw.

Leuvens Universitair Centrum voor interdisciplinaire navorming in arbeidssituaties 

Kasteel de Maurissens 

Weligerveld 6 B-3212 PELLENBERG 

Tel.: (016)33 89 88 Fax: (016)33 89 78 

e-mail: LUCINA@upv.kuleuven.ac.be 

Een Gemeenschappelijke Interne 

Dienst voor Preventie en 

Bescherming op het Werk … 

ook als efficiënte organisatie in 

het katholiek onderwijs 

Vlaanderen 

Eindwerk aangeboden tot het verkrijgen van het 

getuigschrift “Postacademische vorming 

preventieadviseurs arbeidsveiligheid Niveau 1” 

Academiejaar 2004-2006 

Door: Eddy Van Havere 

Promotor: Jos Van Heck

Inhoudsopgave 

Voorwoord 

Dankwoord 

Inleiding 

Bedrijfsvoorstelling 

Probleemstelling 

Hoofdstuk 1: Onderzoek naar de tijdsbesteding preventieadviseurs 

1.1. Inleiding 

1.2. Scholengemeenschappen met dezelfde tijdsbesteding voor de preventieadviseur per 

werkgever 

1.3. Eén werkgever in 1 scholengemeenschap 

1.4. Combinatie TAC/TA en preventieadviseur 

1.5. Scholengemeenschappen met verschillende werkgevers 

1.6. Scholengemeenschap: Katholiek onderwijs te Vilvoorde 

1.7. Besluit 

Hoofdstuk 2: Risicoanalyse in verband met de tijdsbesteding preventieadviseurs 

2.1. Wetgeving 

2.1.1. K.B. Interne Dienst 

2.1.2. Analyse van de gevolgen van het ontbreken van een procedure 

2.2. Veiligheidsbeleid van het onderwijs 

2.3. De dynamische inspectie-index 

2.4. Benchmarking 

2.5. Bespreking van de resultaten per scholengemeenschap 

2.5.1. Scholengemeenschappen met evenveel uren preventieadviseur per werkgever 

2.5.1.1. Vergelijking met de inspectie-index 

2.5.1.2. Berekening tijdsbesteding coördinerende preventieadviseur 

2.5.1.3. Berekening voltijds ambt voor de coördinerende preventieadviseur 

2.5.1.4. Scholengemeenschap 2 

2.5.2. Scholengemeenschappen met 1 werkgever 






2.5.3. Combinatie hiërarchische lijn en preventieadviseur 

2.5.3.1. Onafhankelijkheid van de preventieadviseur 

2.5.3.2. Bescherming preventieadviseurs 

2.5.3.3. Secretariaat van het Comité 

2.6. Bespreking van de resultaten voor het katholiek secundair onderwijs Vlaanderen 

2.6.1. Resultaten van de scholengemeenschappen 

2.6.2. Resultaten voor het nijverheidsonderwijs 

2.6.3. Resultaten voor ASO onderwijs 

2.6.4. Resultaten voor de zachte sector 

2.6.5. Algemeen resultaat 

2.7. Bespreking van de tijdsbesteding voor het katholiek onderwijs Vilvoorde 

2.8. Besluit

Hoofdstuk 3: Een Gemeenschappelijke Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het 

Werk 


3.2. Preventieorganisatie in het Gemeenschapsonderwijs 

3.2.1. De structuur van de GDPBW in het Gemeenschapsonderwijs 

3.2.2. Het Koninklijk Besluit van de GDPBW in het Gemeenschapsonderwijs 

3.3. Het Koninklijk Besluit van de GDPBW in de scholengemeenschap KSO regio Mechelen 

3.4. Preventieorganisatie in het katholiek secundair onderwijs van Vlaanderen 

3.4.1. Twaalf GIDPBW en de preventieadviseur, belast met de leiding van de 

gemeenschappelijke dienst 

3.4.2. Een organogram van een nog op te richten GDPBW, als voorbeeld 

3.5. Besluit 

Hoofdstuk 4: De sterkte en zwakte analyse van een GIDPBW 

4.1. Drie niveau’s 

4.2. Sterkte analyse van een GIDPBW op microniveau 

4.3. Sterkte analyse van een GIDPBW op mesoniveau 

4.4. Sterkte analyse van een GIDPBW op macroniveau 

4.5. Zwakte analyse van een GIDPBW 

4.6. Opmerkingen van enkele preventieadviseurs die spreken uit ervaring 

4.7. Besluit 

Hoofdstuk 5: De aanvraag voor een GDPBW 

5.1. De oprichting van een GDPBW 

5.2. Criteria voor het oprichten van GDPBW 

5.3. Besluit 

Hoofdstuk 6. Opdrachten van de (gemeenschappelijke) interne dienst in een onderwijsinstelling 

6.1. Opdrachten van de (G)IDPBW, een verantwoordelijkheid van de werkgever 

6.2. Inspectie basisonderwijs 

6.3. Inspectie secundair onderwijs 

6.4. Syntheserapport 

6.5. Vaststellingen 

6.6. Werkpunten volgend uit het syntheserapport 

6.6.1. Combinatie TAC/PA vermijden 

6.6.2. Werkgroep ‘veiligheid en welzijn’ 

6.6.3. Niet te grootse (G)IDPBW 

6.6.4. Aandacht voor aankoop- en indienststellingsbeleid 

6.6.5. De gemeenschappelijke preventieadviseur zorgt voor de externe contacten 

6.6.6. Een jaaractiepunt 

6.6.7. Duidelijke dialogen creëren met GPP en JAP als werkdocument 

6.7. Het identificatiedocument 

6.8. Opdrachten Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk 

6.9. Besluit 

Hoofdstuk 7: Functiebeschrijving van preventieadviseurs 

7.1. Taken van de preventieadviseur 

7.1.1. Soorten preventieadviseurs 

7.1.2. Opdrachten voor een gemeenschappelijke preventieadviseur versus lokale 

preventieadviseur 

7.2. Functiebeschrijvingen 

7.3. Functiebeschrijving gemeenschappelijke preventieadviseur of preventieadviseur, belast 

met de leiding van de gemeenschappelijke interne dienst voor preventie en bescherming op het 

werk 

7.4. Kerncompetenties voor een gemeenschappelijke preventieadviseur 

7.5. Functiebeschrijving lokale preventieadviseur 

7.6. Kerncompetenties voor een lokale preventieadviseur 

7.7. Besluit

Hoofdstuk 8: Samen bouwen aan de organisatiestructuur van een (G)IDPBW 

8.1. Organogram voor een IDPBW in functie van het syntheserapport 

8.1.1. Efficiënt organiseren van de IDPBW in het katholiek onderwijs te Vilvoorde 

8.1.2. De werkgroep ‘veiligheid’ in het katholiek instituut technisch onderwijs te 

Vilvoorde 

8.1.3. Aanpassing van de tijdsbesteding voor de scholengemeenschap KOV 

8.1.4. Besluit als efficiënte organisatie 

8.1.5. Het organogram voor het katholiek onderwijs te Vilvoorde 

8.2. Leren samenwerken en leren door samen te werken 

8.2.1. Maandelijks overleg preventieadviseurs 

8.2.2. Een communicatieplan 

8.2.2.1. Breed en duidelijk communiceren 

8.2.2.2. Een communicatieplan 

8.2.2.3. Een organogram van het communicatieplan 

8.2.3. Een takenmatrix 

8.3. De 4 A’s voor een efficiënte organisatie 

8.4. Besluit 

Hoofdstuk 9: Praktische toepassingen voor een (G)IDPBW 

9.1. Uniforme welzijnsmappen 

9.2. Een globaal preventieplan 

9.3. Een jaaractieplan 

9.4. Een jaarplanner 

9.5. Een uniform maandverslag 

9.6. Aankoop en indienststellingsbeleid 

9.6.1. Een bestelformulier 

9.6.2. Het indienststellingsverslag 

9.7. Een standaarddocument voor “interne opdrachten” 

9.8. Tuttava als jaarthema, voor orde en netheid 

9.8.1. Oorsprong van Tuttava 

9.8.2. Orde en netheid 

9.8.3. Implementatie van een nieuw project 

9.8.4. Implementatie van Tuttava 

9.8.4. Startdatum Tuttava 

9.8.5. Voorbeeld checklijsten per locatie en per standaard 

9.8.6. Enkele voorbeelden checklijsten en zijn grafieken 

9.8.7. Verbetervoorstellen 

9.9. Besluit 

Hoofdstuk 10: Werken aan een preventiecultuur van een (G)IDPBW 

10.1. Preventiecultuur en een drie dimensionaal model 

10.2. Preventiecultuur verhogen door een planmatige aanpak geïntegreerd in het beleid 

10.2.1. Inleiding tot het kernproces: stage 

10.2.2. Resultaten 

10.2.3. Bespreking van de resultaten 

10.3. Besluit 

Algemeen besluit 

Referenties 

Bijlagen

Voorwoord 

Om een eindwerk te kiezen moesten er een aantal voorwaarden voldaan worden: 

Originaliteit, waarin de oorspronkelijke wetgeving (theoretische achtergrond) omgezet kon 

worden in praktijkvorm; 

Creativiteit, waarin de aanpak om de nieuwe voorstellen inzake preventiebeleid te verkopen 

naar de directie toe en de preventieadviezen te laten opnemen in het algemeen bedrijfsbeleid 

creatief aangepakt worden; 

Persoonlijkheid, waarin de cursist op een persoonlijke manier bijkomende kennis moet 

verwerven en integreren; 

Wetenschappelijk onderbouwd zijn; 

Juridisch, economisch, technologisch, beleidsmatig als psychologisch in de breedte 

uitgewerkt evenals in de diepte waar grondige en gefundeerde onderzoeksmethoden, 

onderzoeksresultaten en denkmodellen gebruikt worden; 

Inzicht hebben in en het kunnen doorvoeren van gesofistikeerde risicoanalyses als basis voor 

het voeren van een risicobeleid en de juiste keuze kunnen maken inzake 

risicoanalysemethodieken; 

Vaardigheden ontwikkelen in projectmatig werken en kennis en gebruik maken van 

planningssystemen. 

Dit is alvast een heel curriculum om een onderwerp te vinden dat hieraan kan voldoen zodat 

vertrekkende vanuit een probleemstelling en een grondige risicoanalyse er kan besloten 

worden met de evaluatie van geïmplementeerde oplossingen die allen op de eigen organisatie 

toegepast konden worden. 

Mijn gedrevenheid getuigt dat dit eindwerk kan bijdragen tot het preventiebeleid in het 

onderwijs. 

In mijn eerste schooljaar (2005 – 2006) als halftijds coördinerende preventieadviseur en in 

opleiding arbeidsveiligheid, niveau I, stelde ik mij twee vragen. 

Hoe organiseer je als coördinator de Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk 

(DPBW)? 

Hoe verhoudt de minimale tijdsbesteding voor de preventieadviseurs in de eigen 

scholengemeenschap katholiek onderwijs te Vilvoorde, zich ten opzichte van andere 

scholengemeenschappen? 

In mijn zoektocht voor deze twee vragen en voor de inhoud van een nuttig eindwerk kwam ik 

terecht bij de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD 

WASO). Men gaf mij het idee om een werk te maken over Gemeenschappelijke Diensten 

voor Preventie en Bescherming op het Werk (GIDPBW) in en voor het onderwijs. 

Wat eerst leek op een saai onderwerp, waarin enkel in de welzijnswet in artikel 38 iets over te 

lezen viel, groeide uit tot dit eindwerk waarmee ik iedereen die maar iets met veiligheid en 

welzijn te maken heeft, wil overtuigen dat de organisatie van een Dienst voor Preventie en 

Bescherming op het Werk veel efficiënter kan worden door, enerzijds de coördinatie voor de 

Dienst PBW op een degelijke manier uit te werken met alle actoren van het onderwijsveld en 

anderzijds de minimale tijdsbesteding voor de preventieadviseurs met een kritische blik te 

evalueren. 

Daarom ook dit eindwerk als titel: 

Een Gemeenschappelijke Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk … 

… ook als efficiënte organisatie in het katholiek onderwijs Vlaanderen.

Dankwoord 

Dit eindwerk moet voor de scholengemeenschap van het katholiek onderwijs te Vilvoorde 

mee helpen tot de realisatie van een goed uitgebouwde organisatie van zijn Dienst PBW. 

Dit eindwerk kan ook inspirerend werken voor andere betrokken actoren in het 

onderwijslandschap. 

Mijn dank tot het realiseren van dit werk gaat in de eerste plaats naar mijn vrouw en vier 

kinderen. Want ik geef toe dat, bij het naderen van de dead-line, mijn gedachte vooral bij dit 

eindwerk was. 

Met speciale dank aan 

- de voltallige Raad van bestuur van het KOV, om het vertrouwen in mij te hebben als 

coördinerende preventieadviseur en mij de kans te geven voor het volgen van deze 

opleiding; 

- dhr. A. Onkelinx en dhr. E. Deknopper, respectievelijk directeur van de 

nijverheidschool en coördinerende directeur van het katholiek secundair onderwijs; 

- dhr. M. Herremans voor de ondersteuning als ICT coördinator; 

- dhr. J. Van Neck, promotor van dit eindwerk; 

- dhr. H. Goorden, ambtenaar FOD WASO; 

- dhr M. Van De Laer, ambtenaar FOD WASO; 

- dhr. J. Teughels, gemeenschappelijke preventieadviseur KSG Mechelen; 

- dhr. J. Van Ocken, voorzitter Coprant vzw; 

- dhr.Etienne Goubert en dhr Guy Linten, huidige preventieadviseur coördinator van het 

Gemeenschapsonderwijs en zijn plaatsvervanger; 

- dhr. D. Van Berckelaer, adjunct vicaris van het Bisdom Antwerpen; 

- alle preventieadviseurs aanwezig op 15 maart 2006 te FOD WASO voor een 

discussieseminarie over gemeenschappelijke diensten van een halve dag; 

- alle directeurs en preventieadviseurs voor het terugzenden van de enquête of het geven 

van enige commentaar. 

Vilvoorde, 2006 

Eddy Van Havere

Inleiding 

Aan de hand van tien hoofdstukken wordt de opbouw tot een efficiënte organisatie van een 

Gemeenschappelijke Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk besproken. 

De resultaten en de implementatie ervan worden voor de eigen scholengemeenschap in de 

hoofdstukken verwerkt. Om een onderscheid te maken tussen de bevindingen voor het 

onderwijslandschap en de eigen scholengemeenschap, is voor deze laatste een andere paginakleur 

gebruikt. 


In 75 scholengemeenschappen van het katholiek secundair onderwijs is gevraagd aan de 

coördinerende directeurs naar de tijdsbesteding van de preventieadviseur(s) in hun 

scholengemeenschap. 

Interessant voor dit onderzoek zijn de volgende vragen: 

Wat is het niveau van vorming van de preventieadviseurs? 

Wat is de tijdsbesteding van de preventieadviseurs? 

Hoeveel personeelsleden zijn er in dienst per school? 

Hoeveel leerlingen zijn er ingeschreven per onderwijsvorm? 

De resultaten van 34 scholengemeenschappen worden verwerkt in 4 groepen. 


Aan de hand van de Welzijnswet en de dynamische inspectie-index wordt de minimale tijdsbesteding 

voor de preventieadviseurs voor 9 scholengemeenschappen uit het katholiek secundair onderwijs 

kritisch bekeken. Voorstellen worden geformuleerd ten opzichte van de grafieken in de dynamische 

inspectie-index.. 

Het totaal gemiddelde minimale tijdsbesteding voor de preventieadviseurs, voor het katholiek 

secundair onderwijs in Vlaanderen wordt in grafiek getoond voor de verschillende onderwijsvormen. 

De tijdsbesteding voor de eigen scholengemeenschap wordt besproken. 

Hoofdstuk 3: Een Gemeenschappelijke Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het 

Werk 

Naast de wetgeving in verband met de oprichting van een GIDPBW en het daarbij horende Koninklijk 

Besluit worden twee voorbeelden van GIDPBW besproken. De gemeenschappelijke dienst voor het 

Gemeenschapsonderwijs en één uit het katholiek onderwijs. 

De vraag, hoeveel GIDPBW zijn er opgericht in het katholiek onderwijs van Vlaanderen, wordt 

beantwoord. 


In dit hoofdstuk bespreken we de sterkte en zwakte analyse voor een gemeenschappelijk 

preventiebeleid in de oprichting van een gemeenschappelijke Interne Dienst Interne Preventie en 

Bescherming op het Werk (GDPBW) en dit op drie niveau’s. 


De aanvraag van een GIDPBW verloopt in fasen. Waar moet je aan voldoen en wat zijn de 

voorwaarden? Hoe verloopt een aanvraag? Welke formulieren heb je hier voor nodig? Wie bepaalt of 

uw aanvraag goedgekeurd wordt? 

In dit hoofdstuk probeer ik geïnteresseerden voor de oprichting van een GDPBW raad te geven over 

de oprichting van een GDPBW. Evenals de criteria voor oprichting en de nodige documentie.

Hoofdstuk 6: Opdrachten van de (gemeenschappelijke) interne dienst in een onderwijsinstelling 

Eerst wordt de werkgever als eindverantwoordelijke van de wettelijk toe te passen opdrachten van de 

(G)IDPBW besproken en bekijk ik de opdrachten die de onderwijsinspectie als norm toetst bij 

schooldoorlichtingen. 

Na het beschrijven van de noodzakelijkheden in het onderwijs, bespreken we de wettelijke opdrachten 

weergegeven in het K.B. Interne Diensten, 


In een GIDPBW waar verschillende preventieadviseurs samenwerken, en geadviseerd worden door 

een gemeenschappelijke preventieadviseur, belast met de leiding van de gemeenschappelijke dienst, 

moeten er heel wat competenties aanwezig zijn om een goede werking te krijgen van deze 

preventiedienst. 

Dit hoofdstuk geeft een profiel voor de gemeenschappelijke en de lokale preventieadviseurs en dit 

door het beschrijven van een functiebeschrijving en de nodige kerncompetenties. 


In dit hoofdstuk bespreek ik onder andere, het organogram van een (G)DPBW in functie van het 

syntheserapport. Het meest voor de hand liggende in een goed functionerende preventiedienst zijn de 

communicatiekanalen. 

Leren samenwerken en leren door samen te werken is het sleutelwoord voor een efficiënt (G)IDPBW. 

Ik geef voorbeelden van een communicatieplan en een takenmatrix die bijdragen tot het maken van 

goede en duidelijke afspraken. 

Eveneens is een evenwicht in regelruimte en werkdruk een aandachtspunt voor preventieadviseurs. Er 

wordt even stil gestaan bij de 4 A’s, arbeidsvoorwaarden,arbeidsinhoud, arbeidsomstandigheden en 

arbeidsverhoudingen. 

Dit hoofdstuk kan ook gebruikt worden voor IDPBW, waar verschillende lokale preventieadviseurs 

tewerkgesteld zijn en voor IDPBW waar door de aanwezigheid van 1 inrichtende macht er geen 

GIDPBW moet opgericht worden. 

Dit hoofdstuk moet een antwoord geven voor een werkende structuur van een GIDPBW. 

Hoofdstuk 9: Praktische toepassingen die hun nut reeds bewezen hebben 

Om werkprocessen en de output te standaardiseren geef ik in dit hoofdstuk enkele voorbeelden die 

nuttig zijn voor de werking van een gemeenschappelijke preventiedienst. 

Dit omvat de uitwerking van een uniform inventarisatiesysteem, een globaal preventieplan, een 

jaaractieplan en tenslotte het implementeren van een jaarplanner en een uniform maandverslag. 

De noodzaak om werk te maken voor een aankoop- en indienststellingsbeleid geeft de aanzet tot het 

invoeren van bestelformulieren, een indienststellingsverslag en een document voor de 

nijverheidsschool waar de interne opdrachten moeten gecommuniceerd worden. 

Tenslotte wordt een voorbeeld gegeven om netheid in scholen aan te pakken aan de hand van Tuttava. 

Dit jaarthema kan inspirerend werken voor het standaardiseren van de output voor alle scholen 

behorende tot de (G)IDPBW. 

Hoofdstuk 10: Werken aan een preventiecultuur van een (G)IDPBW 

Aan cultuur wordt mondjesmaat gewerkt. In dit hoofdstuk wordt aan de hand van een drie 

dimensionaal model de preventiecultuur van de eigen organisatie voorgesteld. Tenslotte wordt aan de 

hand van een voorbeeld een inleiding gegeven van EFQM. Dit model kan inspirerend werken als tool 

om de preventiecultuur te laten toenemen.

Bedrijfsvoorstelling 

1. Het katholiek onderwijs van Vilvoorde 

Het katholiek onderwijs van Vilvoorde (afgekort: KOV) bestaat uit 4 secundaire scholen en 6 

basisscholen. De beheersfuncties van deze scholen wordt in nauwe samenwerking met de 

schooldirecties uitgeoefend door één inrichtende macht. In feite dienen we voor het basisonderwijs het 

begrip ‘schoolbestuur’ te lezen en voor het secundair onderwijs het begrip ‘inrichtende macht’. 

Aangezien de verantwoordelijkheid voor het uitbouwen, het in stand houden en het besturen van deze 

scholen die zij oprichtte of verwierf, gelegen is bij één vereniging zonder winstoogmerk (vzw), mogen 

we in het vervolg van deze tekst spreken van ‘inrichtende macht’. 

Het organigram voor het basisonderwijs van KOV, kunnen we als volgt voorstellen 1 : 

Het secundair onderwijs is als volgt samengesteld: 

in de eerste graad: 

- de middenschool, Virgo Fidelis I & II (leerlingen 1 ste en 2 de middelbaar). 

de tweede en derde graad: 

- het Onze-Lieve-Vrouwecollege (OLVC) met opleidingsvorm algemeen secundair onderwijs 

(AS0) met enige opmerking dat er een aanbod is voor één technische richting: topsport; 

- het Onze-Lieve-Vrouwinstituut (OLVI) met technisch- en beroepsgeoriënteerde 

studierichtingen zoals verzorging, voeding, kantoor, sociale en technische wetenschappen, 

secretariaat-talen, handel, boekhouden-informatica, kantooradministratie en gegevensbeheer, 

thuis- en bejaardenzorg. Deze studierichtingen behoren tot een groepscategorie met beperkte 

risico’s. In het onderwijs spreekt men van een TSO/BSO school behorende tot ‘de zachte 

sector’; 

- het Katholiek Instituut voor Technisch Onderwijs (KITO) is een typische nijverheidsschool 

waar technisch en beroepsopleiding gegeven wordt die nauw aansluiten tot de nijverheid. 

1 met ingang vanaf 1 september 2006.

Studierichtingen zoals auto, elektrische installaties, elektrische installatietechnieken, 

houtbewerking, industriële wetenschappen, lassen-constructie, mechanische 

vormgevingstechnieken, industriële elektriciteit, industrieel onderhoud, vrachtwagenchauffeur 

worden in deze school aangeboden. Het spreekt vanzelf dat in bovengenoemde opleidingen de 

risico’s vergroten door het vaak gebruik van arbeidsmiddelen, machines en rollend materieel. 

Om deze reden behoort het nijverheidsonderwijs, in tegenstelling tot de zachte sector, tot de 

risicogroep ‘de harde sector’. 

Dit geeft ons volgend organigram voor het secundair onderwijs van KOV 2 : 

Alle vestigingsplaatsen van deze scholen bevinden zich in Vilvoorde, zoals in onderstaand grondplan 

wordt weergegeven door een rood symbool ( ). 


Meer details over de ligging en het pedagogisch project van deze scholengemeenschap kan u 

terugvinden op de website www.kov.be.

2. De Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk 

In 1996 startte het KOV met één preventiedienst volgend op het verschijnen van het K.B. van de 

Welzijnswet in het Belgisch Staatsblad (K.B. 4 augustus 1996, B.S. 18 september 2006). Eén 

preventieadviseur met opleidingsniveau, basiskennis, werd toen belast met de leiding van deze interne 

dienst. Daar de inrichtende macht als werkgever, in alle scholen samen meer dan 500 voltijdse 

equivalenten 3 bevat, waaronder alle werknemers en ook leerlingen die arbeid verrichten 4 en rekening 

houdende met de berekening voor het aantal gelijkgestelde personen 5 , behoort de interne dienst voor 

preventie en bescherming op het werk voor het katholiek onderwijs te Vilvoorde tot groep B 6 . De 

preventieadviseur die belast is met de leiding van de dienst moet het bewijs leveren dat hij met vrucht 

een erkende cursus van ten minste het tweede niveau heeft beëindigd 7 . Het is sinds 2003 dat de lokale 

preventieadviseur van het nijverheidsonderwijs, met opleidingsniveau 2, belast wordt met de leiding 

van de IDPBW. Elke school van het katholiek onderwijs te Vilvoorde heeft een lokaal 

preventieadviseur met basisopleiding. De lokale preventieadviseurs worden bijgestaan door de 

preventieadviseur van het nijverheidsonderwijs. Een opmerkelijk feit is namelijk dat 4 van de 5 lokale 

preventieadviseurs en de coördinerende preventieadviseur (nu in opleiding en om deze reden ook dit 

eindwerk) allen nieuwe preventieadviseurs zijn van de laatste drie schooljaren en daarvoor geen 

binding met het aspect veiligheid hadden. Dit geeft een verklaring waarom er in deze 

scholengemeenschap werk moet gemaakt worden tot de opbouw van een goed en efficiënt werkende 

interne dienst voor preventie en bescherming op het werk, zoals ook de titel en de inhoud van dit 

eindwerk weergeeft. 

Art. 35. van de Welzijnswet wordt als volgt toegepast: “Indien de juridische entiteit bestaat uit één 

technische bedrijfseenheid wordt één Dienst opgericht”. In de scholengemeenschap is in 1996 gekozen 

voor het oprichten van één Comite voor Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW) op vlak van 

gemeenschappelijke sociale criteria en dit in onderling akkoord tussen de werknemers- en 

werkgeversafgevaardigden. Hierdoor zijn er geen afdelingen voor het CPBW van toepassing. 

Voor de externe dienst voor preventie en bescherming op het werk wordt beroep gedaan op Idewe. 

3 gegevens jaarverslagen 2003, 2004, 2005. 

4 Welzijnswet, K.B. 4 augustus 1996, art. 2. §1. 

5 Interne dienst, K.B. 27 maart 1998, art. 3. §2. 

6 Interne dienst, K.B. 27 maart 1998, art. 3. §1. 

7 Interne Dienst, K.B. 27 maart 1998, art. 22. §1.

Het organogram voor de DPBW van het KOV, kan ten slotte als volgt voorgesteld worden 8 : 


Probleemstelling: 

Van gemeenschappelijke tot lokale preventieadviseur … 

… hoe efficiënt is onze(gemeenschappelijke) interne dienst? 

Preventieadviseurs hebben binnen hun onderwijsopdracht te weinig tijd voor het invullen van 

hun taken. Dit wordt gestaafd door het jaarverslag van de onderwijsinspectie. Hierdoor zijn zij 

verplicht tot het presteren van “niet-betaalde overuren” volgens inspecteur Hecor Smeesters. 

Een oplossing van deze problematiek blijft, de erkenning van het ambt van preventieadviseur 

binnen het onderwijs. Wordt het dus geen tijd dat op de vooravond van, 10 jaar Wet op het 

Welzijn er eindelijk eens een duidelijke oplossing komt voor erkennen van dit ambt? 

Er is op dit ogenblik geen afstemming tussen de federale wetgeving, namelijk de welzijnswet, 

en de onderwijswetgeving. 

Nijverheidsscholen beschikken meestal wel over een risicoanalyse van het machinepark en 

een planning om de risico’s te verminderen. Maar voor vele scholen vooral ASO-scholen en 

technische scholen uit de zachte sector is dit nog te vaak onbekend terrein. In hetzelfde 

rapport stelt men voor dat de leermiddelen waaraan risico's verbonden zijn, zouden 

opgenomen moeten worden in het aankoop- en indienststellingsbeleid. De preventieadviseur 

van de school speelt hier een belangrijke rol in, om de directie te adviseren over de wetmatige 

verplichtingen. 

Het opstellen van risicoanalyse en het aankoop- en indienststellingsbeleid zijn maar twee van 

de vele onderwerpen waar een school zou moeten aan voldoen, volgens de welzijnswet. 

De welzijnswet bepaalt dat het welzijn moet nagestreefd worden door maatregelen die 

betrekking hebben op 8 domeinen: 

1. de arbeidsveiligheid; 

2. de bescherming van de gezondheid van de werknemers op het werk; 

3. de psychosociale belasting veroorzaakt door het werk; 

4. de ergonomie; 

5. de arbeidshygiëne; 

6. de verfraaiing van de arbeidsplaatsen; 

7. de maatregelen van de onderneming inzake leefmilieu, wat betreft hun invloed op de 

punten 1° tot 6°; 

8. de bescherming van de werknemers tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel 

gedrag op het werk. 

Binnen het kader van onderwijswetgeving ondernemen, volgens hetzelfde inspectierapport, de 

scholen wel activiteiten in deze 8 domeinen, maar ontbreekt het in bepaalde risicoscholen 

toch wel van enige deskundigheid. 

Er is een evolutie merkbaar in het onderwijs, om een preventieadviseur aan te stellen op het 

niveau van de scholengemeenschap in de vorm van gemeenschappelijke diensten PBW en de 

zorg om de welzijnswet toe te passen in de scholen van het secundair onderwijs.Ook het 

opleidingsniveau van de preventieadviseurs is de voorbije jaren sterk gestegen. Verschillende 

hebben het attest van aanvullende vorming niveau I behaald. Het aanstellen van 

preventieadviseurs gaat meestal ten kosten van de pedagogische omkadering en vereist een 

specifieke vorming op niveau hoger onderwijs, waar niets tegenover staat. En dit laatste is nu 

juist een groot probleem voor het onderwijslandschap.

Voor de minimale tijdsbesteding voor het secundair onderwijs wordt een indicatie gegeven in 

de dynamische inspectie-index. De vraag is echter of deze tijdsbesteding effectief wordt 

besteed? En zoniet, hoe zouden we het dan wel beter kunnen? 

Door een samenwerking van verschillende werkgevers in de vorm van 

scholengemeenschappen is er ook momenteel een trend voor het oprichten van 

Gemeenschappelijke Interne Diensten voor Preventie en Bescherming op het Werk. Een 

sterkte en zwakte analyse kan misschien een antwoord zijn op vorige vraag. 

Een andere vraag die gesteld moet worden is, hoe gemeenschappelijke en coördinerende 

preventieadviseurs de organisatie van de Dienst PBW ervaren en hoe zij te werk gaan in hun 

organisatie. 

Preventieadviseurs die de leiding hebben van een gemeenschappelijke Dienst PBW en als 

doel hebben om een team van lokale preventieadviseurs professioneel te begeleiden moeten 

heel wat leidinggevende capaciteiten bezitten om de organisatie van de DPBW efficiënt mee 

te organiseren, samen met de directieleden van zowel het secundair als het basisonderwijs. 

Om deze reden is het nuttig om volgende stappen in dit werk te bespreken: 

• de tijdsbesteding van de preventieadviseurs; 

• de sterkte en zwakte analyse van een Gemeenschappelijke Interne preventiedienst; 

• de opdrachten van een Gemeenschappelijke Interne Dienst PBW; 

• de functiebeschrijving van gemeenschappelijke en lokale preventieadviseurs; 

• voorstellen tot het bouwen aan de organisatiestructuur voor een Gemeenschappelijke 

IDPBW aan de hand van mogelijke voorbeelden.

1.1. Inleiding 


In 75 scholengemeenschappen van het katholiek secundair onderwijs is gevraagd aan de 

coördinerende directeur naar de tijdsbesteding van de preventieadviseur in hun scholengemeenschap. 9 

Interessant voor dit onderzoek zijn de volgende vragen: 

Wat is het niveau van vorming van de preventieadviseurs? 

Wat is de tijdsbesteding van de preventieadviseurs? 

Hoeveel personeelsleden zijn er in dienst per school? 10 

Hoeveel leerlingen zijn er ingeschreven per onderwijsvorm? 

52 scholengemeenschappen hebben op deze vragen geantwoord (69,33%). 

De gegevens per scholengemeenschap konden in een staafdiagram verwerkt worden. 

Uit de 52 scholengemeenschappen zijn er 34 staafdiagrammen gemaakt 11 . 

Van 6 scholengemeenschappen waren de gegevens onbetrouwbaar om te verwerken, wegens 

onduidelijk of onvolledig ingevuld. 

12 scholengemeenschappen behoren tot een GIDPBW 12 en worden in hoofdstuk 3 besproken. 

Bisdom geantwoord geantwoord GIDPBW Verwerkt aantal 

52 op 75 SG 69,33% Per bisdom staafdiagrammen 

Antwerpen 15 op 19 78,95 % 6 9 

Mechelen-Brussel 12 op 14 85,71 % 1 9 

Hasselt 9 op 13 69,23 % 1 4 

Gent 10 op 15 66,67 % 3 7 

Brugge 6 op 14 42,86 % 1 5 

Tabel 1 : beantwoorde scholengemeenschappen per bisdom 

In dit hoofdstuk wordt de tijdsbesteding in functie van het niveau van vorming bekeken. In een 

volgend hoofdstuk worden de resultaten verder besproken in functie van het aantal personeelsleden en 

het aantal leerlingen per werkgever, zodat we besluiten kunnen formuleren tot de organisatie van een 

efficiënte (G)IDPBW 13 . 

Niet alle 34 staafdiagrammen worden in dit hoofdstuk weergegeven. Het doel is om te kijken hoe de 

tijdsbesteding per scholengemeenschap wordt georganiseerd. Hierdoor worden de gegevens van de 

staafdiagrammen in 4 groepen geplaatst en worden er 10 staafdiagrammen voorgesteld als voorbeeld. 

Deze vier groepen zijn: 

1. Scholengemeenschappen met dezelfde tijdsbesteding voor de preventieadviseur per werkgever; 

2. Scholengemeenschappen met één werkgever; 

3. Scholengemeenschappen met combinaties TAC/TA en preventieadviseur; 

4. Scholengemeenschappen met verschillende werkgevers. 

9 

Zie voor de vraagstelling, bijlage 1. 

10 

Er werd niet gevraagd naar het aantal voltijdse equivalenten. Het gaat hier om het aantal personeelsleden per 

werkgever. Dit geeft niet een correcte verwerking volgens de wetgeving, maar het gaat in dit onderzoek om een 

eerste indicatie voor het probleem: tijdsbesteding van de preventieadviseur in functie van de grootte van de 

school. 

11 

Alle staafdiagrammen kunnen in bijlage 2 bekeken worden. 

12 

Gemeenschappelijke Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk, verder afgekort als 

GIDPBW. 

13 

(G)IDPBW: Gemeenschappelijk staat in de tekst tussen haakjes. Het onderzoek gaat naar het opbouwen van 

een efficiënt werkende gemeenschappelijke dienst voor preventie en bescherming op het werk. Het is namelijk 

zo dat deze tekst ook integraal kan gebruikt worden voor interne diensten die niet tot een gemeenschappelijke 

dienst behoren. 

1

1.2. Scholengemeenschappen met dezelfde tijdsbesteding voor de preventieadviseur per 

werkgever 

In de eerste groep van scholengemeenschappen (één inrichtende macht of verschillende inrichtende 

machten), heeft de werkgever gekozen voor een gelijke tijdsbesteding voor de lokale 

preventieadviseur. 

Er zijn minstens drie scholengemeenschappen die tot deze groep behoren. Dit is de kleinste groep. 

Belangrijk hierbij te vermelden is dat wanneer in deze scholengemeenschappen gemeenschappelijke 

afspraken kunnen gemaakt worden over een uniforme tijdsbesteding (10% of 20%) voor alle 

preventieadviseurs, we er ook van mogen uitgaan dat er afspraken gemaakt worden over de invulling 

van de opdrachten, van toepassing op de Interne Dienst Preventie en Bescherming op het Werk. 

Nochtans is dit geen evidentie. 

Twee scholengemeenschappen worden verder besproken, zonder hun identificatie bekend te maken. 

Dat is helemaal niet de bedoeling van dit onderzoek. Het doel is om in het volgende hoofdstuk 

besluiten te formuleren die een aanzet kunnen geven tot betere resultaten. 

Scholengemeenschap 1, bestaat uit 5 inrichtende machten. 

Scholengemeenschap 2, uit 2 inrichtende machten. 

Iedere inrichtende macht heeft minstens één preventieadviseur. 

In scholengemeenschap 1, hebben de 5 verschillende werkgevers gekozen voor een tijdsbesteding van 

10% van een voltijdse opdracht voor hun preventieadviseurs. Dit komt overeen met 2 lesuren van 50 

minuten. 14 Alle 5 preventieadviseurs hebben een basisopleiding, niveau 3. Het aantal werknemers 

varieert tussen 80 en 150. Het aantal leerlingen is gemiddeld 700 leerlingen 15 . Het betreft hier scholen 

met ASO en TSO/BSO studierichtingen van de zachte sector. 

14 10% is 2 lesuren in bv. 2/20 of 3 lesuren in breuk 3/30. 

15 Men spreekt in terminologie van scholen over het aantal leerlingen en niet over het aantal leerkrachten. Als men op straat 

praat over de school van een kind, vraagt men “hoe groot is de school?”. Antwoord: “500 lln? Dat is al een vrij grote school.” 

Men zal niet antwoorden, 60 personeelsleden. Daarom worden de resultaten in dit hoofdstuk verder besproken in grootte van 

leerlingen en niet in functie van het aantal personeelsleden. De wetgeving spreekt over werknemers en gelijkgestelden. De 

inspectie-index waar we het in het volgend hoofdstuk over hebben, geeft ook een norm voor de tijdsbesteding per aantal 

leerlingen. 

2

Scholengemeenschap 2 heeft voor zijn 3 vestigingsplaatsen, 3 preventieadviseurs en een tijdsbesteding 

van 20% voorzien. 

1 van de scholen is een vrij grote nijverheidsschool met minstens 700 leerlingen TSO/BSO 

georiënteerd en met opleidingen zoals mechanica, elektriciteit, hout, bouw, lassen-constructie,…en 

verschillende specialisatiejaren waaronder dakwerken 

3

Deze 3 preventieadviseurs hebben een basisopleiding (niveau 3) gevolgd en hebben een evenredige 

tijdsbesteding van 20%, alhoewel de risico’s van de ene school duidelijker hoger liggen dan op een 

andere vestigingsplaats met louter ASO richtingen. Het aantal leerlingen per preventieadviseur zijn 

ongeveer 700, 950 en 1200 leerlingen. Dit wijst erop dat het ook in deze scholengemeenschap, het om 

vrij grote scholen met een aanzienlijke personeelsbezetting gaat. 

1.3. Eén werkgever in 1 scholengemeenschap 

In de tweede groep, worden voorbeelden gegeven van scholengemeenschappen gevormd door één 

werkgever. 

25% van de scholengemeenschappen hebben 1 inrichtende macht als werkgever 16 . 

Figuur 0-1 : aantal Inrichtende Machten per scholengemeenschap 

Voor de organisatie van de IDPBW is dit de eenvoudigste organisatie. In hoofdstuk 3 wordt door het 

bespreken van de wetgeving aangehaald dat, wanneer er geen andere werkgever beroep doet op deze 

interne dienst, er geen gemeenschappelijke dienst preventie en bescherming nodig is. De kans is reëel 

dat op termijn meer scholengemeenschappen slechts 1 inrichtende macht zullen hebben, doordat 

verschillende inrichtende machten juridisch een overeenkomst opmaken waardoor zij kunnen 

beschouwd worden als 1 werkgever. Uit de 19 scholengemeenschappen behorende tot deze groep, 

worden er enkele voorgesteld die interessant zijn voor een diepgaandere bespreking in het volgende 

hoofdstuk. 

16 Gegevens opgezocht op 15 februari 2006 op www.vvkso.be. 

4

In scholengemeenschap 3 stellen we vast dat iedere vestigingsplaats zijn preventieadviseur heeft (6 

vestigingsplaatsen, 6 lokale preventieadviseurs). Hier zijn 3 ASO-scholen en ook 3 TSO/BSO scholen 

aangesloten met studierichtingen zoals hotel, voeding en bakkerij, elektriciteit, mechanica, bouw, … 

In deze scholengemeenschap varieert het aantal leerlingen van 350 tot 700 voor de ASO-scholen en 

voor de nijverheidsgerichte scholen van 500 en 1100 leerlingen. 

Er is één preventieadviseur met halftijdse opdracht en niveau 2 als opleiding, voor de 

nijverheidsschool van 1100 leerlingen. Voor de overige vestigingsplaatsen is geopteerd voor 

preventieadviseurs met een opdracht van minder dan 50% tijdsbesteding, met een basisopleiding 

niveau 3. 

In deze scholengemeenschap is er gekozen voor een voltijds coördinerend preventieadviseur, belast 

met de leiding van de IDPBW. 

5

Een gelijkaardige situatie vinden we terug in scholengemeenschap 4: 

Echter valt hier op te merken dat het niveau van opleiding voor alle lokale preventieadviseurs 

minstens niveau 2 is. Deze scholengemeenschap wordt in het volgende hoofdstuk op een speciale 

manier verder toegelicht. 

Scholengemeenschap 5 bestaat uit 5 vestigingsplaatsen waar de werkgever gekozen heeft voor 1 

voltijds preventieadviseur met niveau 2. 

6

De volgende scholengemeenschap (SG 6) kunnen we vergelijken met de voorgaande 

scholengemeenschap. Het enige verschil tussen beide scholengemeenschappen is dat SG 6 meer 

werknemers en leerlingen bevat en waarvoor de werkgever de keuze gemaakt heeft voor een hoger 

opleidingsniveau. 

Scholengemeenschap 7 heeft voor al zijn 6 vestigingsplaatsen een preventieadviseur. De 

preventieadviseur met opleidingsvorm niveau 2 is werkzaam in een nijverheidsschool. 

Let vooral op de tijdsbesteding van de preventieadviseurs. Die vestigingsplaatsen waar geen lesuren 

voorzien zijn voor de preventieadviseur, zijn ASO scholen en scholen TSO/BSO van de zachte sector 

met schoolgroottes van ongeveer 700 leerlingen. 

7

1.4. Combinatie TAC/TA en preventieadviseur 

Een 3 de groep van organisatie voor de IDPBW, is deze met preventieadviseurs per vestigingsplaats, 

maar die ook in hun voltijdse of resterende deeltijdse opdracht de functie hebben van technisch 

adviseur coördinator 17 of administratief personeelslid en zelfs directeur 18 zijn. 

Ook in de vorige twee groepen, kan in de deeltijdse opdracht de resterende tijd ingevuld zijn in uren 

leerkracht, maar niet ondenkbaar ook als deels TAC/TA 19 of gecombineerd met een opdracht als 

secretariaatsmedewerker of als opvoeder. Opmerkelijk feit was dat preventieadviseurs van de 

scholengemeenschappen die tot deze groep behoren, door de invuller van de gevraagde gegevens 

vooral weergegeven werd, door een andere taakinvulling dan voor preventieadviseur. 

In de verwerking van de gegevens van dit onderzoek viel ook op dat sommige werkgevers voor hun 

preventieadviseurs de tijdsbesteding aangaf als ‘niet van toepassing’ of met ‘zoveel als nodig’. Vooral 

voor personeelsleden die voor 100% werkzaam zijn als TAC/TA of als secretariaatsmedewerker. 

In 13 op 35 scholengemeenschappen (37 %) is er wel minstens één preventieadviseur in een 

vestigingsplaats werkzaam waaruit niet exact kon opgemaakt worden hoeveel uren per week er voor 

deze opdracht tijd voorzien moest worden . 

In 4 op 35 scholengemeenschappen (11,42 %) is er wel minstens één preventieadviseur in een 

vestigingsplaats werkzaam in combinatie met TAC, huismeester, administratief personeel en waarvan 

de werkgever geen andere tijdsbesteding opgaf dan 100% TAC of 100% werkzaam als administratief 

personeel. 

In 2 op 35 scholengemeenschappen (5,71 %) is naast de aanduiding van 100% TAC of administratief 

personeel, 1 personeelslid die als preventieadviseur wordt opgegeven voor alle scholen van de 

scholengemeenschap, ongeacht het aantal inrichtende machten (vb. SG 8). 

Er is zelfs 1 scholengemeenschap (SG 9) waar men niet spreekt van een preventieadviseur, maar waar 

alleen een melding gemaakt wordt van één technisch adviseur-coördinator per werkgever. 

Hieronder worden twee voorbeelden in staafdiagram voorgesteld van scholengemeenschappen 

behorende tot deze groep. 

17 technisch adviseur coördinator, verder afgekort als TAC is een bevorderingsambt in het secundair onderwijs. 

18 Interne Dienst, K.B. 27 maart 1998, T II, H I, art. 3: De groep D omvat de werkgevers die minder dan 20 

werknemers tewerkstellen en waar de werkgever zelf de functie van preventieadviseur vervult. De 

scholengemeenschappen die we hier bespreken behoren minstens tot groep C. 

19 TAC/TA: technisch adviseur coördinator of technisch adviseur. 

8

In scholengemeenschap 8 wordt voor één vestigingsplaats in de scholengemeenschap 1 

preventieadviseur aangesteld voor 100%. In de andere 5 vestigingsplaatsen en bij 2 andere werkgevers 

in deze scholengemeenschap, geeft men de taken van de preventieadviseurs aan de TAC’s of de 

administratieve personeelsleden met een specifieke opleiding arbeidsveiligheid. 

Onderstaande scholengemeenschap (SG 9) geeft een voorbeeld voor 3 inrichtende machten die alle 

TAC’s ook aanduiden als preventieadviseur. In deze scholengemeenschap wordt geen ander 

personeelslid als preventieadviseur aangeduid. 

9

1.5. Scholengemeenschappen met verschillende werkgevers 

Volgens figuur 1 is dit de grootste groep. 56 scholengemeenschappen van het katholiek secundair 

onderwijs zijn samengesteld uit verschillende werkgevers. 

Zo bestaat de scholengemeenschap Sint-Gorik Brussel uit 10 Inrichtende Machten en de 

scholengemeenschap Voorkempen uit 7 Inrichtende Machten. Om er maar 2 als voorbeeld te noemen. 

Een staafdiagram voor een welbepaalde scholengemeenschap bestaande uit 7 inrichtende machten en 8 

vestigingsplaatsen zou volgens de ingestuurde gegevens er als volgt uitzien: 

De bespreking van deze scholengemeenschap volgt in hoofdstuk 3, maar op te merken valt dat iedere 

vestigingsplaats zijn preventieadviseur heeft. En dat er voor de scholengemeenschap een 

coördinerende preventieadviseur is aangesteld, voor de leiding van de IDPBW en dit voor 100 % van 

zijn tijdsbesteding. 

10

1.6. Scholengemeenschap: Katholiek onderwijs te Vilvoorde 

De scholengemeenschap katholiek onderwijs te Vilvoorde heeft voor zijn secundaire scholen volgend 

staafdiagram: 

De scholengemeenschap heeft 1 inrichtende macht voor al zijn secundaire scholen. De werkgever 

heeft per vestigingsplaats een preventieadviseur aangesteld. Er zijn voor het secundair onderwijs in 

deze scholengemeenschap 4 preventieadviseurs werkzaam. 

1. Eén preventieadviseur voor 14 % tijdsbesteding (4/29) voor de vestigingsplaats van het 

nijverheidsonderwijs, zonder opleiding. De reden hiervoor is dat deze preventieadviseur sinds 

1 september 2005 aangesteld is als lokale preventieadviseur en er nog geen duidelijke 

afspraken gemaakt werden voor het volgen van een gepaste opleiding als preventieadviseur 20 . 

2. Eén preventieadviseur, niveau 3, voor het Onze-Lieve-Vrouwecollege (AS0 studierichtingen 

en 1 TSO studierichting topsport) voor een tijdsbesteding van 10% (2/20). 

3. Eén preventieadviseur, niveau 3 voor de middenschool Virgo Fidelis en het Onze-Lieve- 

Vrouw Instituut (bovenbouw, TSO/BSO voor de zachte sector) deels gelegen op dezelfde 

Campus (Campus Roosevelt genoemd) en ook gevestigd op een andere vestigingsplaats te 

Hellingstraat. Voor zowel Campus Roosevelt als voor de andere vestigingsplaats is er door de 

werkgever voor deze preventieadviseur een tijdsbesteding voorzien van 40 %. Er dient tevens 

vermeld dat voor de vestigingsplaats van het Onze-Lieve-Vrouw Instituut te Hellingstraat er 

voor 5 % een preventiemedewerker is aangeduid die nauw samenwerkt met de lokale 

preventieadviseur. Deze preventiemedewerker, die geen bijkomende opleidingen volgt, werd 

niet weergegeven in het staafdiagram omdat we tot nu toe steeds gesproken hebben over de 

invulling van tijdsbesteding van preventieadviseurs. 

4. Een coördinerende preventieadviseur met een tijdsbesteding van 50 % (10/20) voor de leiding 

van de IDPBW. Ikzelf combineer deze halftijdse preventieuren met een halftijdse opdracht als 

technisch adviseur coördinator in de nijverheidsschool waarvan de studierichtingen reeds 

vermeld werden in de bedrijfsvoorstelling. 

20 Interne Dienst, K.B. 27 maart 1998, T II, H I, art. 23: De preventieadviseurs hebben het recht en de plicht zich 

te vervolmaken. 

11

1.7. Besluit 

Van 75 scholengemeenschappen van het katholiek secundair onderwijs werden de gegevens van 52 

scholengemeenschappen onderzocht. 

Hieruit stelde ik vast dat er 12 scholengemeenschappen tot een Gemeenschappelijke Interne Dienst 

voor Preventie en Bescherming op het Werk behoorde. In werkelijkheid zullen dit er meer zijn omdat 

enkel de vraag werd gesteld naar de samenstelling van de Interne Dienst voor Preventie en 

Bescherming op het Werk voor het secundair onderwijs. Er werd geen bevraging gedaan naar 

schoolbesturen van het basisonderwijs die behoren tot de IDPBW die opgericht is voor 

scholengemeenschappen van het secundair onderwijs. 

34 staafdiagrammen werden opgemaakt waarvan alle staafdiagrammen in bijlage 2 terug te vinden 

zijn. 

4 groepen zijn interessant voor verder bespreking voor de tijdsbesteding van de preventieadviseurs: 

• Scholengemeenschappen met dezelfde tijdsbesteding voor de preventieadviseur per 

werkgever; 

• Scholengemeenschappen met 1 werkgever; 

• Scholengemeenschappen met een combinatie van TAC/TA en als preventieadviseur 

• Scholengemeenschappen met verschillende werkgevers; 

Iedere scholengemeenschap zou de voorziene tijdsbesteding voor zijn preventieadviseur(s) in 

staafdiagram moeten plaatsen, met op de x-as het opleidingsniveau en op de y-as de tijdsbesteding en 

dit diagram gebruiken voor een verdere bespreking van de organisatie van de Dienst Preventie en 

Bescherming op het Werk. Men zal vaststellen dat hieruit interessante gegevens voortvloeien tot het 

verbeteren van de organisatie van de Dienst Preventie en Bescherming op het Werk. 

12


Eerst bespreek ik de wetgeving over de tijdsbesteding en de norm vanuit de dynamische inspectieindex: 

• 2.1. wetgeving en het K.B. Interne Diensten; 

• 2.2. veiligheidsbeleid van het onderwijs; 

• 2.3. de dynamische inspectie-index. 

Daarna wordt een grafiek getoond met de tijdsbesteding in functie van het aantal leerlingen voor alle 

verwerkte secundaire scholen: 

• 2.4. benchmarking. 

Verder bespreek ik verschillende scholengemeenschappen uit vorig hoofdstuk en geven hierop een 

advies voor een efficiëntere tijdsbesteding: 

• 2.5. bespreking van de resultaten per scholengemeenschap. 

Tenslotte worden de resultaten van de enquête verwerkt per onderwijsvorm (ASO, zachte sector en 

TSO/BSO als nijverheidsonderwijs) en worden hieruit besluiten geformuleerd. Ook berekenen we de 

huidige tijdsbesteding voor de eigen scholengemeenschap en vergelijken deze met het Vlaams 

gemiddelde. 

• 2.6. bespreking van de resultaten voor het katholiek secundair onderwijs Vlaanderen; 

• 2.7. bespreking van de tijdsbesteding voor het katholiek onderwijs Vilvoorde; 

• 2.8. besluit. 


Zoals reeds vermeld in hoofdstuk 1, werd er een onderzoek verricht naar de huidige tijdsbesteding van 

preventieadviseurs in alle 75 scholengemeenschappen van het katholiek secundair onderwijs te 

Vlaanderen. Maar wat zegt de wetgeving over de tijdsbesteding? 

2.1.1. K.B. Interne Dienst 

Volgend artikel in het Koninklijk besluit van 27 maart 1998, betreffende de Interne Dienst voor 

Preventie en Bescherming op het Werk, is belangrijk voor de organisatie van de tijdsbesteding van de 

preventieadviseurs: 

K.B. 27 maart 1998, T.II, H.I, art.17. § 1. De werkgever bepaalt, na voorafgaand advies van 

het Comité: 

1° de wijze van samenstelling van de interne dienst; 

2° de technische en wetenschappelijke middelen, de lokalen en de financiële middelen, evenals 

het administratief personeel dat ter beschikking van de interne dienst wordt gesteld. 

De werkgever geeft gevolg aan dit advies overeenkomstig artikel 19 van het Koninklijk Besluit 

van 3 mei 1999 betreffende de opdrachten en de werking van de Comités voor preventie en 

bescherming op het werk. 

§2. De werkgever bepaalt, na voorafgaand akkoord van het Comité, de minimumduur van de 

prestaties van de preventieadviseurs dermate dat de aan de interne dienst toegewezen 

opdrachten te allen tijde volledig en doeltreffend worden vervuld. 

Op verzoek van elke belanghebbende partij kan de minimumduur van de prestaties worden 

gewijzigd, volgens dezelfde procedure. 

Door duur van de prestaties moet worden begrepen de tijd die minimaal moet besteed worden 

om de opdrachten en activiteiten toegekend aan de preventieadviseurs te kunnen vervullen 

13

In dit artikel van het uitvoeringsbesluit staat duidelijk vermeld dat na voorafgaand akkoord van het 

Comité Preventie en Bescherming op het Werk 21 , de minimum tijdsbesteding moet goedgekeurd 

worden in het CPBW zodat de aan de IDPBW toegewezen opdrachten volledig en doeltreffend kunnen 

worden uitgeoefend. Indien in de onderneming geen Comité is opgericht, is de vakbondsafvaardiging 

ermee belast de opdrachten van de Comités uit te oefenen 22 . 

In de ondernemingen waar noch een Comité, noch een vakbondsafvaardiging bestaat, nemen de 

werknemers zelf rechtstreeks deel aan de behandeling van vraagstukken die betrekking hebben op het 

welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk 23 . De wijze waarop deze werknemers 

dienen te worden betrokken, werd door het K.B. van 10 augustus 2001 nader bepaalt 24 . Dit wil zeggen 

dat de werkgever een voorafgaand akkoord moet vragen aan de werknemers door bijvoorbeeld via een 

mededeling of via een personeelsvergadering of welke vorm dan ook initiatieven te nemen om een 

voorafgaand akkoord te vragen indien er geen vakbondsafvaardiging aanwezig is. En dit laatste is naar 

mijn aanvoelen niet altijd het geval, zeker niet voor kleine scholen waar er minder dan 50 werknemers 

tewerkgesteld worden. 

Een akkoord veronderstelt een beslissing van het orgaan waaraan een akkoord wordt gevraagd 25 . 

Wanneer de welzijnsreglementering een akkoord van het Comité PBW eist, moet de werkgever een 

beslissing nemen overeenkomstig dit akkoord. Een voorafgaand akkoord van het Comité PBW is 

enkel vereist bij het bepalen van de minimumduur van de prestaties van de preventieadviseurs 26 en bij 

het aanduiden, vervangen, verwijderen uit de functie van de preventieadviseurs of hun tijdelijke 

plaatsvervangers 27 en de beëindiging van de functie van preventieadviseur. Beëindiging is er trouwens 

ook als de minimumduur van de preventieadviseur wordt gewijzigd. Dit is voor de tijdsbesteding voor 

de preventieadviseurs een zeer belangrijk artikel en hierop zouden werknemersafgevaardigden in het 

CPBW of de vakbondsafgevaardigden of de werknemers, meer beroep moeten doen voor het 

handhaven van de minimumprestaties van preventieadviseurs.. 

In feite is het zo dat de opdrachten door de werkgever moeten gekend zijn en moet worden 

toegewezen aan de uitvoerders, Interne Dienst PBW of Externe Dienst PBW, afhankelijk van de 

risicogroep 28 waartoe de werkgever hoort, bepaald door de som van het aantal werknemers en het 

aantal gelijkgestelde leerlingen (leerlingen-stagiairs en leerlingen en studenten die een studierichting 

volgen waarvan het opleidingsprogramma voorziet in een vorm van arbeid die in de 

onderwijsinstelling wordt verricht). De inrichtende machten en de directieleden moeten dus grondig 

weten welke opdrachten de IDPBW moeten uitvoeren, vooraleer men een tijdsbesteding aan een 

preventieadviseur geeft. De tijdsbesteding voor preventieadviseurs kan 10% van een voltijdse opdracht 

zijn wanneer veel opdrachten worden uitgegeven aan een Externe Dienst PBW. De tijdsbesteding kan 

voor dezelfde inrichtende macht 100% zijn als overwogen wordt alle opdrachten in de wetgeving 

opgelegd door de Interne Dienst PBW zelf worden gedaan, maar daarvoor moet dan wel voldaan zijn 

aan de nodige vormingsvereisten van de preventieadviseurs. In het K.B. van de Interne Dienst PBW 

wordt zelfs een opsomming gemaakt voor de werkgevers van groepen A en B 29 en voor de werkgevers 

behorende tot de groep C 30 . De opdrachten voor een IDPBW worden uitvoerig besproken in hoofdstuk 

6. 

21 

Welzijnswet, K.B. 4 augustus 1996, H. VIII, art. 48 t.e.m. art. 76. en Comité PBW, K.B. 3 mei 1999. 

22 

Welzijnswet, K.B. 4 augustus 1996, H. VIII, art. 52. 

23 

Welzijnswet, K.B. 4 augustus 1996, H. VIII, art. 53. 

24 

Comité PBW, K.B. 3 mei 1999. 

25 

O. VANACHTER, “Advies, unaniem advies, voorafgaand akkoord”, Nieuwsbrief Arbeidsveiligheid 1999, 

afl.5, 1. 

26 

Interne Dienst, K.B. 27 maart 1998, T. II, H. I, Afd. III, art. 17. §2. 

27 

Interne Dienst, K.B. 27 maart 1998, T. II, H. I, Afd. IV, art. 20. §1. 

28 

Interne Dienst, K.B. 27 maart 1998, T. II, H. I, Afd. I, art. 3. § 1. 

29 

Interne Dienst, K.B. 27 maart 1998, T. II, H. I, Afd. II, art. 9. 

30 

Interne Dienst, K.B. 27 maart 1998, T. II, H. I, Afd. II, art. 10. 

14

Vervolgens stelt zich de vraag met welke meerderheid het Comité een beslissing kan nemen. De 

welzijnsreglementering behoudt hierover grotendeels het stilzwijgen 31 . Bij ontstentenis van wettelijke 

of reglementaire bepalingen omtrent de vereiste meerderheid, kunnen de leden van het Comité zelf een 

meerderheid overeenkomen. Deze afspraken worden opgenomen in het huishoudelijk reglement van 

het Comité 32 . Artikel 31, 8° K.B. Comité PBW bepaalt immers dat het huishoudelijk reglement de 

nadere regels vaststelt betreffende het vereiste aanwezigheidsquorum om rechtsgeldig te kunnen 

vergaderen en de wijze waarop wordt vastgesteld dat er een akkoord is. Enkel in materies waarin het 

akkoord van alle ledenvertegenwoordigers van de personeelsleden wordt geëist 33 , is geen afwijking 

via het huishoudelijk reglement mogelijk. De wet eist immers uitdrukkelijk unanimiteit. Dit is met 

name het geval bij het aanwijzen van de preventieadviseur die gespecialiseerd is in de psychosociale 

aspecten van het werk en van geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk en bij het 

aanwijzen van de (eventuele) vertrouwenspersonen die deze preventieadviseur bijstaan 34 . 

2.1.2. Analyse van de gevolgen van het ontbreken van een procedure 

Enerzijds moeten de opdrachten voor de IDPBW grondig gekend zijn vooraleer men de tijdsbesteding 

gaat aanduiden voor minimum prestaties voor de preventieadviseurs en anderzijds moet voor de 

minimum prestaties een voorafgaand akkoord gevraagd worden aan het Comité PBW. Veelal 

voorziet de welzijnsreglementering een procedure die moet worden gevolgd indien het akkoord niet 

wordt bereikt. Wanneer er geen akkoord kan worden bereikt, vraagt de werkgever het advies van de 

met toezicht belaste ambtenaar (de arbeidsinspectie). De met toezicht belaste ambtenaar hoort beide 

partijen en tracht hun standpunten te verzoenen. Indien geen verzoening wordt bereikt, verstrekt de 

met toezicht belaste ambtenaar, zelf een advies. De werkgever deelt het advies mee aan het Comité 

PBW en neemt daarna een beslissing 35 . Deze procedure is diegene die beschreven is in het K.B van de 

Interne Dienst PBW voor het voorgaand akkoord van het Comité PBW voor de aanduiding, 

vervanging of verwijdering van preventieadviseurs. Wanneer de werkgever de minimumduur van de 

prestaties van de preventieadviseurs bepaalt, wijzigt of beëindigt, ontbreekt hiervoor een dergelijke 

procedure. Dit valt te betreuren aangezien het gebrek aan procedure belangrijke gevolgen heeft. Het 

Comité PBW kan de beslissing van de werkgever immers blokkeren. Indien de werkgever een 

beslissing zou nemen zonder het akkoord van het Comité, schendt hij artikel 17 §2 K.B. Interne Dienst 

PBW. Een procedure kan ervoor zorgen dat de werkgever bijgevolg strafrechtelijk verantwoordelijk 

worden gesteld wegens een inbreuk op de welzijnsreglementering 36 . Het ontbreken van een procedure 

is een zwakte voor het preventiebeleid, ook in het onderwijs 37 . 

Volgens mijn inziens, moet voor een efficiënt werkende Interne Dienst voor Preventie en Bescherming 

op het Werk de werkgever uitgedaagd en gemotiveerd worden om de nodige inspanningen te leveren 

opdat een akkoord zal worden bereikt. De werkgever is immers de eindverantwoordelijke inzake het 

welzijn op het werk. Indien de werkgever geen akkoord tot stand kan brengen, moet hij zijn eigen 

voorstel doordrukken 38 . Zijn de werknemersvertegenwoordigers niet akkoord met het voorstel van de 

werkgever, kunnen zij het advies inwinnen van de met toezicht belaste ambtenaar. Deze kan op zijn 

beurt trachten een akkoord tot stand te brengen. Dit is een discussie met heel wat spanningen die het 

best vermeden kunnen worden. Het is ook aan de preventieadviseurs om de werkgevers te overtuigen 

dat de opdrachten van de Interne Dienst PBW en de taken van de preventieadviseurs moeten 

uitgevoerd worden zoals de wet dit voorschrijft. Indien hiervoor geen minimum tijdsbesteding 

31 Reyniers K., “Enkele knelpunten bij de implementatie en toepassing van de welzijnsreglementering in de 

publieke sector”, arbeidsrecht Universiteit Antwerpen, artikel nog niet gepubliceerd op 5 juni 2006. 

32 CPBW, K.B. 3 mei 1999, T. II, H. IV, Afd. V, art. 31. 8°. 

33 Welzijnswet, K.B. 4 augustus 1996, art. 32 sexies, §1, 1°. 

34 Welzijnswet, K.B. 4 augustus 1996, art. 32 sexies, §1, 2°. 

35 CPBW, K.B. 3 mei 1999, T. II, H. I, Afd. IV, art. 20. §2. 

36 Welzijnswet, K.B. 4 augustus 1996, art. 81, 1°. 

37 Reyniers K., “Enkele knelpunten bij de implementatie en toepassing van de welzijnsreglementering in de 


38 VANACHTER, O., “Juridische problemen i.v.m. het statuut en de taken van de diensthoofden voor 

veiligheid”, Veiligheidsnieuws, extra editie 1980 (juli, augustus, september), 8. 

15

voorzien wordt is dit alleszins een inbreuk op de welzijnsreglementering en zal de werkgever bij 

ernstige inbreuken toch mogelijk verantwoordelijk worden gesteld voor nalatigheden. 

Zover mogen we het bij een efficiënt te organiseren Interne Dienst PBW niet laten komen en moeten 

er alternatieven aangeboden worden. 

2.2. Veiligheidsbeleid van het onderwijs 

Naast de welzijnswet vinden we ook in het veiligheidsbeleid van het onderwijs 39 aanwijzingen in 

verband met de tijdsbesteding voor de preventieadviseurs. 

De preventieadviseur heeft voldoende tijd nodig om zijn opdracht van coördinatie, advisering 

en animatie van de interne dienst preventie en bescherming op het werk of een afdeling van 

deze interne dienst optimaal te realiseren. 

Deze aanwijzing blijft vaag, omdat de opdracht voor de preventieadviseur voor coördinatie, advisering 

en animatie, voor het optimaal realiseren van de IDPBW, eerst moeten gekend zijn door de werkgever 

en de hiërarchische lijn en ook moeten worden besproken met die personeelsleden die aangesteld 

worden om die opdrachten van de IDPBW mee uit te voeren. Veelal bestaat de IDPBW hoofdzakelijk 

uit één of enkele preventieadviseurs, wat ik met dit eindwerk voor een efficiënte organisatie toch wens 

te veranderen. De IDPBW moet ook bestaan uit leden van de hiërarchische lijn die op de hoogte zijn 

van de opdrachten van een IDPBW en van de taken van de preventieadviseurs. Om die reden moet er 

in het algemeen besluit van dit eindwerk aan bod komen dat zowel directieleden als hiërarchische lijn 

de nodige bekwaamheden en opleidingen moeten gevolgd hebben die er moeten voor zorgen dat er 

voldoende tijdsbesteding voorzien wordt voor de preventieadviseurs. Ofwel moet er een normering 

voorzien worden vanwege de overheid, in functie van het aantal personeelsleden, het aantal leerlingen, 

de aard van de opleiding, enz. Voor dit laatste is er enkel voor het secundair onderwijs een norm 

opgenomen in de dynamische inspectie-index. 

39 veiligheidsbeleid in het onderwijs, 2000 

16

2.3. De dynamische inspectie-index 

De wetgeving heeft opdrachten vastgelegd voor de organisatie van de IDPBW, maar laat de invulling 

voor de minimum prestaties voor de organisatie van de IDPBW vrij ter invulling aan de werkgever. 

Hierdoor werden in de dynamische inspectie-index 40 , 3 grafieken opgenomen waar de inrichtende 

machten voor het secundair onderwijs zich op kan baseren voor enerzijds het nijverheidsonderwijs, en 

anderzijds een afzonderlijke grafiek voor TSO/BSO scholen van de zachte sector en voor ASO 

scholen. 

De indicatieve richtlijnen worden hieronder voorgesteld. 

Deze grafieken worden in dit onderzoek niet in vraag gesteld, daar er vroeger reeds voldoende 

risicoanalyse werd op toegepast om de risico’s in de scholen te bepalen volgens de studierichtingen. 

De vraag die we wel stellen is hoe de huidige tijdsbesteding wordt ingevuld van preventieadviseurs in 

het katholiek secundair onderwijs ten opzichte van deze grafieken. 

2.4. Benchmarking 

Figuur 1: grafieken inspectie-index 

Welk is de tijdsbesteding van de preventieadviseur van uw secundaire school? 

Neem het totaal aantal leerlingen (vb. telling van 1 februari). Ken de % tijdsbesteding van de 

preventieadviseur en plaats een punt in onderstaande grafiek. 

Hoe scoor je dan ten opzichte van al die andere secundaire scholen? 

Het eerste beeld dat we wilden hebben is hoe de tijdsbesteding is van alle preventieadviseurs 

(benchmarking) van die secundaire scholen waarvan de gegevens relevant zijn voor dit onderzoek. 

Van 32 scholengemeenschappen 41 (niet horende tot een GIDPBW) waarvan in vorig hoofdstuk sprake 

was, is de tijdsbesteding van 183 secundaire scholen vergeleken. 

Van de 183 secundaire scholen zijn er 52 secundaire scholen (28,41%) die in deze benchmarking niet 

werden opgenomen omdat de gegevens niet relevant zijn om met elkaar te vergelijken. Zoals voor 

preventieadviseurs waarvan hun preventieuren opgegeven werden in combinatie met een opdracht als 

100% technisch adviseur coördinator (8,7 %) of waarbij sprake was van een combinatie met een 

administratieve opdracht (6,3 %) en waarbij de werkgever aangaf dat de tijdsbesteding voor het 

uitvoeren van de taak als preventieadviseur wordt ingevuld als ‘zoveel als nodig’. De overige 13,41% 

werd verwijderd door het ontbreken van de juiste leerlingen/of werknemersgegevens. 

40 www.onderwijsinspectie.be 

41 Resultaten ingevoerd voor 10 april 2006 voor 32 van de 34 bekomen resultaten. 

17

Onderstaande grafiek geeft een eerste indruk van de tijdsbesteding, zonder rekening te houden met 

onderwijsvormen. 

Op te merken valt dat de tijdsbesteding zich vooral onder de 30 % van een voltijdse opdracht van 

leraar is terug te vinden, hetgeen mij zorgen baart. Het zou kunnen dat de opgegeven tijdsbesteding 

voldoende is voor de organisatie van de opdrachten van de Interne Dienst PBW. Om deze reden 

bekijken we eerst enkele individuele scholengemeenschappen en vergelijken de gekende 

minimumprestaties tegenover de voorgestelde norm uit de inspectie-index. Ik neem hiervoor 7 

scholengemeenschappen, uit het vorige hoofdstuk, die naar mijn inziens interessante informatie 

bevatten om een deskundig advies te formuleren, zoals bij een risicoanalyse, waar de werkgever op 

attent gemaakt wordt om het preventiebeleid voor zijn organisatie te verbeteren en om ervoor te 

zorgen dat de nodige maatregelen kunnen getroffen worden ter bevordering van het welzijn van de 

werknemers bij de uitvoering van hun werk 42 . 

42 Welzijnswet, K.B. 4 augustus 1996, art. 5, § 1. 

18

2.5. Bespreking van de resultaten per scholengemeenschap 

We bespreken zeven scholengemeenschappen volgens de groepen uit vorig hoofdstuk en vergelijken 

de opgegeven tijdsbesteding ten opzichte van de norm van de inspectie-index. 

2.5.1. Scholengemeenschappen met evenveel uren preventieadviseur per werkgever 

(SG1 & SG2) 

In deze groep vonden we terug: 

Het aantal werkgevers = het aantal preventieadviseurs = aantal uren tijdsbesteding. 

Sommige van deze preventieadviseurs hebben verschillende vestigingsplaatsen. 

De tijdsbesteding is gelijk en niet in functie van het aantal voltijdse werknemers, het aantal leerlingen 

en de mogelijke risico’s per vestigingsplaats. 

Hebben alle werkgevers even oude gebouwen? Dezelfde manier van organisatie? Hoe verloopt de 

communicatie tussen deze preventieadviseurs? Welke zijn hun taken en werd er over deze taken met 

de preventieadviseur gesproken? Wat wordt er verwacht in een tijdsbesteding van 10%? 

Waarop baseren de werkgevers zich om in SG1 met in totaal 3500 leerlingen een tijdsbesteding van 

10% te voorzien en in SG2 met in totaal 2850 leerlingen een tijdsbesteding van 20%? Dit is een 

verschil van 650 leerlingen minder en toch 10% meer tijdsbesteding per werkgever. Natuurlijk legt de 

wetgeving hier geen verplichting op en is de werkgever vrij om de opdrachten voor de Dienst PBW te 

verdelen, maar wordt dit jaarlijks op de directie- en bestuursvergaderingen besproken en worden de 

mogelijke risico’s geëvalueerd zodat hieruit duidelijke taken uit volgen en een daar tegenover staande 

tijdsbesteding? 

In SG 2 is er wel 1 nijverheidsschool waar uiteraard meer uren preventieadviseur moeten voorzien 

worden dan in ASO scholen. Waarschijnlijk zal hier het verschil 20% voor SG2 en 10% voor SG1 in 

terug te vinden zijn. 

2.5.1.1. Vergelijking met de inspectie-index 

Verklaring van onderstaande kolommen: 

Kolom 1: (SG1 en SG2) nummer scholengemeenschap 

Kolom 2: (N leerlingen) aantal leerlingen per scholengemeenschap 

Kolom 3: gelijke tijdsbesteding per werkgever is 10% respectievelijk 20% 

Kolom 4: (totale tijdsbesteding in de SG) vb. SG1 heeft 5 vestigingsplaatsen x 10% tijdsbesteding 

geeft totaal 50% tijdsbesteding voor de scholengemeenschap 

Kolom 5: (totale tijdsbesteding volgens de inspectie-index) berekening volgt verder 

Wat kunnen we nu vaststellen uit onderstaande tabel. 

N leerlingen Tijdsbesteding per WG Totale tijdsbesteding Totale tijdsbesteding volgens de 

in de SG 

inspectie-index 

SG1 3500 10 % 50 % 214,43 % 

SG2 2850 20 % 60 % 212,22 % 

Voor 650 leerlingen minder in SG2, moet er volgens de inspectie-index (kolom 5) toch een 

gelijkwaardige tijdsbesteding voorzien worden. Dit heeft te maken door de aanwezigheid van de 

nijverheidsschool. 

Beide scholengemeenschappen liggen ver onder de voorgestelde tijdsbesteding die als inspectienorm 

kan gehanteerd worden 

Zij investeren slechts respectievelijk 23% en 28% van de voorgestelde tijdsbesteding. 

19

Wat kunnen we hieruit besluiten: 

De tijdsbesteding die momenteel voor de lokale preventieadviseurs voorzien wordt in SG1 en SG2 kan 

gemotiveerd worden voor de ASO-scholen en die scholen die TSO/BSO onderwijsvormen hebben 

voor de zachte sector, als er 1 coördinerend preventieadviseur voltijds zou aangesteld worden met 

minstens niveau 2 als vorming. Alhoewel dit opleidingsniveau echt als een minimum moet 

geïnterpreteerd worden. 

De 20% tijdsbesteding voor de nijverheidsschool in SG2, ligt te laag door de aanwezige risico’s in de 

werkhuizen en voor de organisatie van de stages voor leerlingen. Voor de stages denken we dan aan 

het evalueren van de risicoanalyse van de werkposten, de werkpostfiche en de organisatie van het 

arbeidsgeneeskundig onderzoek. Verdere bevraging in SG2 bracht aan het licht dat er wel een 

coördinerende preventieadviseur werd aangesteld door de werkgever, maar niet officieel via de 

gestelde enquête. De werkgever heeft voor de leiding van de interne dienst PBW de opdracht gegeven 

aan een preventieadviseur zonder niveau, voor 10 lesuren (50%) terwijl de lokale preventieadviseurs 

met hun basisvorming het moeten stellen met 3 lesuren (20%). En of de lokale preventieadviseurs in 

deze organisatie hier tevreden over zijn is meer dan een vraag. We kunnen alleszins stellen dat we hier 

niet kunnen spreken van een doordachte of efficiënte organisatie. 

We gaan even verder met scholengemeenschap 1. 

Deze scholengemeenschap, bestaande uit 5 inrichtende machten, bestaat uit 5 scholen. 

En een aantal leerlingen zoals hieronder weergegeven. 43 

SG1 Aantal leerlingen per onderwijsvorm 

Tijdsbesteding 

ASO Nijverheidsonderwijs Zachte sector lokaal preventieadviseur 

School 1 700 10 % 

School 2 150 700 10 % 

School 3 600 10 % 

School 4 850 10 % 

School 5 500 10 % 

Totaal aantal leerlingen: 3500 50 % 

43 Leerlingenaantallen zijn afgerond. 

20

We berekenen per onderwijsvorm de voorgestelde tijdsbesteding volgens de inspectie-index. De tabel 

die hieronder wordt voorgesteld is bepaald uit de grafieken van de inspectie-index. 

Onderwijsvorm Aantal leerlingen 

ASO 1800 1 voltijds preventieadviseur 

TSO/BSO zachte sector 1500 1 voltijds preventieadviseur 

Nijverheidsonderwijs 900 1 voltijds preventieadviseur 

Tabel 2: aantal leerlingen voor een voltijds preventieadviseur 

Voor ASO geldt 1 voltijds ambt voor 1800 leerlingen. In school 1 zijn er 700 leerlingen ingeschreven 

dan wil dit zeggen dat er volgens de inspectie-index er een tijdsbesteding moet voorzien worden van 

700 lln/1800 lln = 38,88 % van een voltijds ambt. 

Voor TSO/BSO van de zachte sector geldt 1 voltijdse opdracht preventieadviseur voor 1500 

leerlingen. In school 5 zijn er 500 leerlingen, een eenvoudige rekensom zegt ons dan, 500 lln/1500 lln 

= 33,33 % van een voltijds ambt. 

We kunnen afhankelijk van het aantal leerlingen per onderwijsvorm een berekening maken volgens de 

norm van de inspectie-index. Dit geeft ons volgend resultaat: 

SG1 Tijdsbesteding per onderwijsvorm 

Tijdsbesteding inspectie-index 


School 1 38,88 % 38,88 % 

School 2 8,33 % 46,67 % 55,00 % 

School 3 40,00 % 40,00 % 

School 4 47,22 % 47,22 % 

School 5 33,33 % 33,33 % 

Totaal aantal leerlingen: 3500 214,43 % 


50 % huidige tijdsbesteding ligt ver onder de 214,43 % voorziene tijdsbesteding (slechts 23 

%); 

Door een berekening te maken per onderwijsvorm en per school, kan men per leerling een 

correcte verdeling maken voor de tijdsbesteding voor de lokale preventieadviseur volgens de 

inspectie-index; 

School 2 en school 4, beiden 850 leerlingen groot geeft een verschil (weliswaar klein) in 

tijdsbesteding voor de lokale preventieadviseur. Dit heeft uiteraard te maken met het feit dat 

de risicofactor voor gelijkgestelde leerlingen (leerling-stagiair en praktijkuren) en leerkrachten 

in de richtingen verzorgende, haartooi, kantoor, … (onderwijsvorm zachte sector) risico’s 

inhouden ten opzichte van leerkrachten die in ASO lesgeven, waar enkel LO-leerkrachten en 

chemieleerkrachten met mogelijke risico’s geconfronteerd worden; 

De werkgever niet zomaar 10 % tijdsbesteding moet voorzien voor alle scholen, maar de 

opdrachten van de IDPBW en de taken van de preventieadviseurs aandachtig moet kennen 

vooraleer een tijdsbesteding toe te kennen. 

Wat kan voorgesteld worden: 

De 5 werkgevers in de scholengemeenschap moeten voor een efficiënte organisatie zorgen om 

het welzijnsbeleid uit te voeren; 

Ofwel gebeurt dit door de tijdsbesteding te gebruiken die voorzien wordt in de inspectieindex, 

met als nadeel dat iedere preventieadviseur hetzelfde doet zonder overleg te plegen en 

met een waarschijnlijkheid dat de taken slechts gedeeltelijk worden uitgevoerd. Eveneens 

spreken we hier dan van 5 verschillende Interne Diensten voor Preventie en Bescherming op 

het Werk (IDPBW); 

21

Ofwel gebeurt dit door een coördinerende preventieadviseur aan te stellen in de 

scholengemeenschap die zijn taken verdeelt volgens het gewicht van de verschillende scholen 

(gewicht is volgens de risico’s per onderwijsvorm en in functie van het aantal leerlingen) en 

dat met een aangepast opleidingsniveau (niveau 1 of minstens niveau 2) afhankelijk van de 

groep waartoe hij behoort 44 ; 

Hiervoor is het best om wettelijk in orde te zijn dat de verschillende inrichtende machten 

overeenkomen een Gemeenschappelijke Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het 

Werk (GIDPBW) 45 op te richten, zodat de coördinerende preventieadviseur de leiding heeft 

van de GIDPBW. 

2.5.1.2. Berekening tijdsbesteding coördinerende preventieadviseur 

Stel dat de werkgevers overeenkomen 1 coördinerend preventieadviseur aan te werven voor de leiding 

van de GIDPBW, dan moet ook hier de vraag gesteld worden wat de tijdsbesteding het best zou zijn 

voor deze preventieadviseur. 

Verder zal duidelijk worden dat voor een GIDPBW van 4200 leerlingen er goed aan gedaan wordt om 

1 coördinerende preventieadviseur voltijds aan te werven 46 . 

Dit geeft voor 3500 leerlingen in scholengemeenschap 1 een tijdsbesteding van 83,33% (3500/4200). 

Coördinatie van de Dienst PBW en de leiding van de GIDPBW behoort tot zijn hoofdtaken (zie 

hoofdstuk 6), maar daarnaast ook ondersteuning van de lokale preventieadviseurs en dit volgens de 

risico’s per onderwijsvorm en per schoolgrootte. 

Rekening houdende met bovenstaande opmerkingen geeft ons dit de volgende berekening: 


voor 1 coördinerende preventieadviseur 

ASO Nijverheidsonderwijs Zachte sector 

School 1 14,88 % 24,00 % 

School 2 3,19 % 17,88 % 33,93% 

School 3 15,32 % 24,68 % 

School 4 18,09 % 29,13 % 

School 5 12,77 % 20,56 % 

Totale tijdsbesteding CPA: 83,33 % 132,30 % 

2.5.1.3. Berekening voltijds ambt voor de coördinerende preventieadviseur 

Resterende tijdsbesteding 

lokaal preventieadviseur 

We kunnen nog een stap verder gaan. In een efficiënte organisatie kunnen we er van uitgaan dat de 

opdrachten voor leidinggevenden best zo veel mogelijk voltijds worden ingevuld. Niet alleen door zijn 

hogere opleidingsniveau, maar ook voor de motivatie van de betrokkenen. De preventieadviseur die de 

leiding heeft van de GIDPBW heeft een leidinggevende functie. Hij is verantwoordelijk voor de dienst 

en zal lokale preventieadviseurs mogen coachen. In scholengemeenschap 1 hebben we tenslotte 

berekend dat de coördinerende preventieadviseur een tijdsbesteding heeft van 83,33%. De keuze zou 

het best zijn om in dit voorbeeld de keuze te maken voor een voltijdse ambt. Hierdoor wordt in 

onderstaande tabel de omzetting van 83,33 % naar 100 % berekend en de tijdsbesteding voor de lokale 

preventieadviseurs aangepast. 

44 Interne Dienst K.B. 27 maart 1998, T. II, H. I, Afd. IV, art. 22. §1. 


46 Resultaat uit een Delphi-onderzoek naar de tijdsbesteding van preventieadviseurs, georganiseerd op 15 maart 

2006 op uitnodiging van dit eindwerk voor coördinerende preventieadviseurs bij de Federale Overheidsdienst, 

Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg. Zie bijlage 3. 

22

Dat geeft ons volgend resultaat: 




School 1 18,12 % 20,76 % 

School 2 3,88 % 21,77 % 29,35 % 

School 3 18,65 % 21,35 % 

School 4 22,03 % 25,19 % 

School 5 15,55 % 17,78 % 

Totale tijdsbesteding CPA: 100 % 114,43 % 



Voor scholengemeenschap 1 kunnen we tenslotte besluiten dat deze scholengemeenschap beter af is 

met de oprichting van een GIDPBW, waarbij de leiding van deze Gemeenschappelijke Dienst geleid 

wordt door een voltijds coördinerende preventieadviseur. In de GIDPBW zijn er per afzonderlijke 

werkgever en per school nog lokale preventieadviseurs die volgens de berekening van de inspectieindex 

ongeveer 20 % tijdsbesteding nodig hebben voor de uitvoering van hun taken. Dit geeft ons 

volgende wijziging in staafdiagram: 

23


Dezelfde redenering kunnen we toepassen op scholengemeenschap 2 (3 scholen en 3 inrichtende 

machten). 




School 1 350 600 20 % 

School 2 700 20 % 

School 3 450 750 20 % 





School 1 19,44 % 40 % 59,44 % 

School 2 77,78 % 77,78 % 

School 3 25 % 50 % 75 % 





School 1 6,22 % 12,79 % 40,43 % 

School 2 24,87 % 52,91 % 

School 3 8 % 16 % 51 % 





Voor de coördinerende preventieadviseur zijn er nu twee mogelijkheden. 

1. Ofwel behoudt deze een tijdsbesteding van 67,87 % (2850 lln / 4200 lln) en zorgt voor 

coördinerende taken per school, in functie zoals % weergegeven in bovenstaande tabel. 

Echter 1/3 van zijn voltijds ambt zal nog door een andere opdracht ingevuld moeten worden, 

hetgeen niet efficiënt is voor de organisatie. Ervaring leert ons dat bij een verantwoordelijke 

functie dit zoveel tijd vereist ten koste van de andere opdracht. We kunnen een voorbeeld 

geven. Een coördinerende preventieadviseur combineert deze opdracht met lesgeven. Het is 

goed mogelijk dat de coördinerende preventieadviseur één van deze twee opdrachten als 

teveel beschouwt. Hierdoor niet meer gemotiveerd is om bijvoorbeeld les te geven. Waardoor 

hij voor het lesgeven te laat komt, uitvluchten zoekt in de andere opdracht, niet tijdig punten 

heeft of deze niet tijdig inlevert, Hierdoor ontstaat minder vertrouwen bij zowel collega’s en 

directie. Met een slechte reputatie tot gevolg. Een volgende fase hierbij is dat directie de 

perceptie krijgt om ook de taken als coördinerende preventieadviseur in vraag te gaan stellen 

en niet meer positief oordeelt over zijn functioneren. Met alle scenario’s tot gevolg; 

2. Ofwel streven naar een voltijds ambt voor de coördinerende preventieadviseur. 

24


Voor een efficiënte organisatie zou het best zijn dat de coördinerende preventieadviseur voltijds als 

preventieadviseur zijn taken uitoefent. Dit voltijds ambt kan op twee verschillende manier opgebouwd 

worden. 

1 voltijds coördinerende preventieadviseur en 3 lokale preventieadviseurs: 

Streven naar 100 % coördinerende preventieadviseur met aanpassing van de procenten per 

school en rekening houdende met de onderwijsvormen, zoals in onderstaande tabel wordt 

voorgesteld; 




School 1 9,14 % 18,80 % 31,50 % 

School 2 36,78 % 41 % 

School 3 11,76 % 23,52 % 39,72 % 




ofwel 1 deeltijds coördinerende preventieadviseur in combinatie met lokale taken: 67,87 % 

voor de leiding van de GIDPBW en 32,13 % in één van de scholen als lokaal 

preventieadviseur of met BPT-uren als stagecoördinator voor de organisatie van de stages en 

van het arbeidsgeneeskundig onderzoek, het verzamelen en controleren van de risicoanalyse 

documenten en de werkpostfiches. Het voorbeeld hieronder geeft tenslotte de tijdsbesteding 

van de andere lokale preventieadviseurs, zodanig aangepast dat we met 2 halftijdse opdrachten 

kunnen werken, die mogelijk ook 1 voltijds ambt kunnen zijn. In de scholengemeenschap die 

we hier als voorbeeld nemen zijn er trouwens 2 scholen die behoren tot 1 inrichtende macht. 

Dit vergemakkelijkt het toepassen van de wetgeving doordat de preventieadviseur verbonden 

moet zijn met de werkgever door middel van een arbeidsovereenkomst 47 . 

Die persoon die een tijdsbesteding heeft voor 10 % zou als preventiemedewerker kunnen 

functioneren (zie hoofdstuk 7). 






School 1 6,22 % 12,79 % 32,13 % + 10 % 

School 2 24,87 % 50 % 

School 3 8 % 16 % 50 % 


Voor SG2 geeft dit volgende staafdiagram: 

47 Interne Dienst, K.B 27 maart 1998, T. II, H. I, Afd. IV, art. 19. 

25

2.5.2. Scholengemeenschappen met 1 werkgever 

In deze groep hebben we die scholengemeenschappen geplaatst die 1 werkgever hebben. 


Met zijn 4200 leerlingen wordt deze scholengemeenschap als voorbeeld genomen in de verdere 

besprekingen van de besluiten. 




School 1 400 20 % 

School 2 300 50 30 % 

School 3 150 1100 50 % 

School 4 700 200 36 % 

School 5 700 25 % 

School 6 600 20 % 





School 1 22,22 % 22,22 % 

School 2 16,67 % 3,33 % 20 % 

School 3 8,33 % 122,22 % 130,55 % 

School 4 38,89 % 22,22 % 61,11 % 

School 5 38,89 % 38,89 % 

School 6 66,67 % 66,67 % 


26




School 1 6,55 % 15,67 % 

School 2 4,91 % 1 % 14,09 % 

School 3 2,45 % 36 % 92,1 % 

School 4 11,46 % 6,55 % 43,1 % 

School 5 11,46 % 27,43 % 

School 6 19,65 % 47,02 % 





83,07 % van de tijdsbesteding t.ov. de inspectie-index wordt gehaald door SG3. Hierin is 

rekening gehouden met de voltijdse opdracht van de coördinerende preventieadviseur. (181 % 

voor de lokale preventieadviseurs + 100 % voor de coördinerende preventieadviseurs = 282 % 

t.o.v. 339,44 % volgens de inspectie-index.) 

De tijdsbesteding voor de coördinerende preventieadviseur zal ongeveer 62 % voorzien 

moeten worden voor de nijverheidsscholen. In de scholengemeenschap zitten 45 % leerlingen 

in het nijverheidsonderwijs. 

Voor de nijverheidsschool met het grootste aantal leerlingen (school 3, 1100 lln TSO/BSO) is 

de resterende tijdsbesteding voor de lokale preventieadviseur nog steeds 92,1 %. 

Als we het theoretisch model vergelijken met de huidige tijdsbesteding van de 

scholengemeenschap valt op dat voor de scholen waar nijverheidsgerichte opleidingen worden 

aangeleerd de huidige tijdsbesteding lager ligt dan voor de resterende tijdsbesteding voor de 

lokale preventieadviseurs. Respectievelijk 50 %, 36 % en 20 % tegen over de resterende 92,1 

%, 43,1 % en 47,02 %. 


De resterende tijdsbesteding voor die scholen met nijverheidsgerichte studierichtingen zou 

minstens moeten gevolgd worden. In de scholen 3, 4 en 6 zou minstens de tijdsbesteding uit 

bovenstaande tabel moeten opgevolgd worden daar de risico’s het grootst zijn bij deze 

studierichtingen; 

De coördinerende preventieadviseur zijn coördinerende taken voornamelijk in de 

nijverheidsgerichte scholen zal uitvoeren (2/3 van zijn voltijdse opdracht). 

De coördinerende preventieadviseur opleidingsniveau 1 zal hebben voor de leiding van de 

Interne Dienst PBW doordat het equivalent aantal personeelsleden en de gelijkgestelde 

leerlingen niet alleen de som van 1000 werknemers 48 benadert maar vooral door de 

aanwezigheid van de risico’s door 3 nijverheidsscholen. 

Voor de nijverheidsgerichte school met meer dan 1000 leerlingen zal de preventieadviseur als 

adjunct kunnen functioneren met minstens niveau 2 en met een voltijdse opdracht als er voor 

deze school sprake is van een technische bedrijfseenheid 49 . Voor school 6 met meer dan 500 

leerlingen in het nijverheidsonderwijs kan er eveneens sprake zijn van een adjunctpreventieadviseur 

en met minstens een opleidingsniveau 2 voor minstens een halftijdse 

opdracht 

48 Interne Dienst, K.B. 27 maart 1998, T. II, H. I, Afd. III, art. 15. 1°. 


27

Dit geeft ons volgend theoretisch model: 




School 1 6,55 % 15 % 

School 2 4,91 % 1 % 15 % 

School 3 2,45 % 36 % 100 % 

School 4 11,46 % 6,55 % 50 % 

School 5 11,46 % 20 % 

School 6 19,65 % 50 % 


En volgend staafdiagram: 



28


SG 4 met iets meer dan 2400 leerlingen heeft voor zijn 4 scholen een lokale preventieadviseur met 

een opleiding van minstens niveau 2 en een coördinerend preventieadviseur (niveau 1) voor 50 % die 

vrijgesteld is voor de coördinatie van de Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk. 

Zonder de tijdsbesteding van de coördinerende preventieadviseur haalt deze school 97% van de 

voorziene tijdsbesteding volgens de inspectie-index. De beste score van scholengemeenschappen 

opgenomen in dit onderzoek. 

Onderstaande tabel geeft de voorziene tijd weer voor de lokale preventieadviseurs. De tweede tabel 

geeft de berekening volgens de inspectie-index. 

In deze scholengemeenschap is er nagedacht over de tijdsbesteding. De school met het 

nijverheidsonderwijs heeft een lokale preventieadviseur, niveau 1 met een tijdsbesteding die hoger 

ligt dan het voorstel volgens de inspectie-index. 

De andere scholen hebben een gelijkaardige tijdsbesteding van 6 lesuren (6/20 of 6/21) van hun 

opdracht. De school met het minst aantal leerlingen (de nijverheidsschool) heeft niet specifiek minder 

preventieuren (71 %) zoals in sommige andere scholengemeenschappen wel het geval is. 




School 1 112 364 71,00 % 

School 2 750 30,00 % 

School 3 699 27,00 % 

School 4 484 27,00 % 


29




School 1 6,22 % 40,44 % 46,67 % 

School 2 41,67 % 41,67 % 

School 3 38,83 % 38,83 % 

School 4 32,27 % 32,27 % 


De leiding van de Dienst PBW moet ervoor zorgen dat alle scholen volgens hun gewicht van risico’s 

gecoördineerd worden. De tijdsbesteding voor de coördinerende preventieadviseur zou er als volgt 

kunnen uitzien. 




School 1 2,24 % 14,55 % 29,88% 

School 2 14,99 % 26,68% 

School 3 13,97 % 24,86% 

School 4 11,61 % 20,66% 




De vooropgestelde tijdsbesteding van 50 % voor de coördinerende preventieadviseur is meer dan 

gerechtvaardigd. Er dient voor deze scholengemeenschap, buiten de vermelding dat er natuurlijk 

scholengemeenschappen zijn die reeds efficiënt gebruik maken van hun minimum prestaties voor 

preventieadviseurs, hier verder niets aan toegevoegd te worden. 


Scholengemeenschap 5 behorende tot 1 inrichtende macht is dan weer een ander voorbeeld. Hier heeft 

de werkgever gekozen voor 1 preventieadviseur voor al zijn vestigingsplaatsen 

Deze scholengemeenschap heeft voor zijn 1680 leerlingen een voltijds preventieadviseur niveau 2. Dit 

is trouwens de tijdsbesteding die de nijverheidsschool zou mogen hebben volgens de berekeningen 

van de inspectie-index. Er zijn minstens 2 vestigingsplaatsen terug te vinden in deze 

scholengemeenschap. De 2 de vestigingsplaats heeft geen lokale preventieadviseur. De werkgever heeft 

hier gekozen voor 1 preventieadviseur voor de dienst en dit laat de wet toe, rekening houdende dat art. 

35. §2 van de welzijnswet wordt nageleefd: 

30

Welzijnswet, art. 35. §2. Indien de juridische entiteit bestaat uit meerdere technische 

bedrijfseenheden die elk te weinig werknemers tewerkstellen om aparte Comités op te richten, 

wordt er één Dienst opgericht. 

We bekijken even de vergelijkingen met de inspectie-index: 




2 vestigingsplaatsen 636 783 261 100 % 

Totaal aantal leerlingen: 1680 




2 vestigingsplaatsen 35,33 % 87 % 17,40 % 139,73 % 





2 vestigingsplaatsen 10,11 % 24,91 % 4,98 % 99,73 % 

Totale tijdsbesteding CPA: 40 % 



Volgens de inspectie-index is voor deze scholengemeenschap minstens 140% tijdsbesteding te 

voorzien. 


71,57 % van de inspectie-index wordt ingevuld; 

1 preventieadviseur niveau 2 voor 2 vestigingsplaatsen is wettelijk toegelaten indien er geen 

afdeling van de IDPBW vereist is. Alle leerlingen van het nijverheidsonderwijs bevinden zich 

op 1 vestigingsplaats. Tevens bevinden 70 % van de werknemers zich op deze 

vestigingsplaats; 

Ongeveer 20 % van de volledige tijdsbesteding volgens de inspectie-index is nodig voor de 2 de 

vestigingsplaats; 

1 is maar alleen. Werken met een team van preventieadviseurs is efficiënt als er participatief 

kan gewerkt worden. Hierdoor horen werknemers en werkgevers al eens een andere stem. Als 

een team naar de werkgevers en werknemers adviezen kan formuleren en als groep 

functioneert om de preventiebeginselen te realiseren, dan moeten we hier aandacht voor 

hebben. Als die ene preventieadviseur het toeval heeft geen vertrouwen te hebben van een 

groep van mensen, dan kan het er soms hard aan toe gaan waardoor het preventiebeleid in de 

scholen een koers vaart die niet éénduidig is maar afhangt van waar de wind waait. 

31


Een DPBW op te richten met minstens 2 en zelfs indien mogelijk met 3 preventieadviseurs; 

Volgens de berekeningen is er minstens 1 coördinerende preventieadviseur nodig met een 

tijdsbesteding van 40 %. Er zouden per vestigingsplaats 2 preventieadviseurs tewerkgesteld 

kunnen worden met een tijdsbesteding van ongeveer 75% en 25%. Dit komt er op neer dat de 

tijdsbesteding volgens de inspectie-index verdeeld wordt over 3 preventieadviseurs. 

Niet alleen wordt de voltallige 140 % tijdsbesteding ingevuld, maar wordt in de DPBW met 

minstens 3 verschillende preventieadviseurs gewerkt; 

Efficiënter zou zijn, dat de leiding van de IDPBW bestaat uit een voltijdse opdracht. Niet 

alleen omwille van het niveau van opleiding (minstens niveau 2) maar ook dat deze werkzaam 

blijft op de vestigingsplaats van de nijverheidsschool omdat in gans het preventiebeleid, de 

primaire preventie het belangrijkste blijft. Er moet dus gezocht worden naar een juiste 

tijdsbesteding voor de verschillende preventieadviseurs afhankelijk van de aanwezige risico’s; 






Vestigingsplaats 1 25 % 60 % + 15 % 

Vestigingsplaats 2 10 % 5 % 25 % 

Totale tijdsbesteding CPA: 40 % 

De coördinerende preventieadviseur (minstens niveau 2, maar liefst niveau 1) heeft voor 40 % 

coördinerende opdrachten waarvan 25 % voor vestigingsplaats 1 en voor 15 % voor de tweede 

vestigingsplaats. 

Vestigingsplaats 1: De resterende 60 % van zijn opdracht werkt hij als lokale 

preventieadviseur samen met 1 preventieadviseur (15 %) met opleidingsvorm niveau 3. 

Vestigingsplaats 2: hier is een personeelslid voor 25 % van zijn voltijdse opdracht werkzaam 

als preventieadviseur, niveau 3. 

Dit geeft ons volgende staafdiagram: 

32


Scholengemeenschap 6 heeft met één voltijds coördinerende preventieadviseur en een opleiding 

niveau 1, blijkbaar volgens de werkgever, een goed werkende interne dienst. 

Nochtans kunnen we ook hier een kritische opmerking geven. Dat de interne dienst werkt stellen we 

met dit onderzoek niet in vraag,, maar wel of we met één persoon als preventieadviseur we hier 

kunnen spreken van een efficiënte organisatie. In deze scholengemeenschap zijn er minstens 5 

vestigingsplaatsen. 1 vestigingsplaats enkel voor nijverheidsonderwijs voor ongeveer 800 leerlingen. 3 

ASO scholen en nog 1 vestigingsplaats voor middenschool en TSO/BSO voor de zachte sector. 

De herkenbare berekeningstabellen geven het volgende weer: 




Vestigingsplaats 1 800 

ASO school 1, 2 en 3 1100 

Vestigingsplaats 5 500 400 





Vestigingsplaats 1 88,89 % 88,89 % 

ASO school 1, 2 en 3 61,11 % 61,11 % 

Vestigingsplaats 5 27,78 % 26,67 % 54,45 % 


33




Vestigingsplaats 1 30 % 58,89 % 

ASO school 1, 2 en 3 20 % 41,11 % 

Vestigingsplaats 5 9 % 8 % 37,45 % 

Totaal aantal leerlingen: 67 % 137,45 % 



Wat kunnen we besluiten: 

Als we ook hier de inspectie-index vergelijken met de 100% voorziene tijdsbesteding voor de 

huidige preventieadviseur, dan stellen we vast dat volgens de berekening we slechts 50% van 

de voorziene tijdsbesteding (204,45 %) ingevuld krijgen; 

2800 leerlingen en rekening houdende met de verdeling ASO, TSO/BSO zachte sector en 

TSO/BSO nijverheidsonderwijs dan zou een tijdsbesteding van 204,45 % mogen voorzien 

worden. En dan is er nog geen rekening gehouden met mogelijk aangesloten lagere scholen en 

scholen van buitengewoon onderwijs; 

Alleen de nijverheidsschool met zijn ongeveer 800 leerlingen geeft volgens de richtlijn ons al 

een idee dat de uren preventieadviseur van 90 % mogen voorzien worden; 

Hoogstwaarschijnlijk zullen de meeste taken voor de preventieadviseur aan deze 

nijverheidsschool gekoppeld worden, maar volgens de wetgeving moeten ook in de andere 4 

vestigingsplaatsen de opdrachten van de Interne Dienst PBW voldaan worden. Of hier 

gekozen is voor opdrachten toevertrouwd aan een Externe DPBW is echter de vraag en is een 

verantwoordelijkheid van de werkgever; 


Om te spreken van een efficiënte organisatie van de IDPBW, moet er voor gezorgd worden dat het 

aantal uren preventieadviseur verhogen in deze scholengemeenschap; 

Iedere vestigingsplaats zou minstens over één preventieadviseur basisvorming moeten beschikken. 

Hierdoor wordt ook de groep medewerkers voor de uitvoering van de opdrachten van de DPBW 

groter; 

1 coördinerend preventieadviseur met een tijdsbesteding van 67 % voor de leiding van de dienst 

PBW (2800 lln / 4200 lln) en de resterende tijdsbesteding (137,45 %) voor de lokale 

preventieadviseurs; 

Efficiënter zou zijn om ook hier de coördinerende preventieadviseur een voltijds ambt als 

preventieadviseur te geven met enerzijds coördinerende taken en anderzijds lokale taken in de 

vestigingsplaats van de nijverheidsschool. En dit voornamelijk door het niveau van opleiding 

(niveau 1) en weer dat gemotiveerd wordt dat primaire preventie primeert t.o.v. secundaire 

preventie; 

Hierbij kunnen we mits afronden van procenten voorstellen dat de coördinerende taken voor 50 % 

van zijn opdracht inhouden en de overige 50 % voor lokale taken in de nijverheidsschool. 

Eveneens is er een 2 de lokale preventiemedewerker met een opdracht van 10 %; 

Voor de ASO scholen is er voor de lokale preventieadviseurs een tijdsbesteding voorzien van 15 

% elk, met ondersteuning van de coördinerende preventieadviseur voor een totaal van 15 %. Dit 

lijkt niet veel maar het is exact wat de inspectie-index voorstelt. Echter mogen we niet vergeten te 

vermelden dat mits goedkeuring van de werknemersafgevaardigden (via het Lokaal Overleg 

Comité) er voor gelijk welke opdracht (ICT, zorg, ...) er voor 1 klasvrij BPT uur er 2 uren mogen 

gewerkt worden. Dat geeft voor deze DPBW per ASO school de volgende tijdsbesteding. 15 % 

voor de lokale preventieadviseur komt overeen met 3 lesuren (3/20). Effectief zijn dit 6 

preventieuren per week, mede ondersteund door de coördinerende preventieadviseur voor 5 % 

(1/20). Dit komt overeen met 2 preventieuren per week of 8 preventieuren per maand. Samen geeft 

dit een som van 32 preventieuren per maand (4 weken / maand). Als in een ASO school 1 

preventieadviseur 1 volledige week (32 uren) aan preventie kan werken per maand dan zullen de 

basistaken gerealiseerd worden; 

34






Vestigingsplaats 1 22 % 50 % + 10 % 

ASO school 1, 2 en 3 15 % 3 x 15 % 

Vestigingsplaats 5 6 % 7 % 40 % 

Totaal aantal leerlingen: 50 % 145 % 

Voor vestigingsplaats 5 zal de coördinerende preventieadviseur de lokale preventieadviseur 

die een tijdsbesteding van 40 % heeft tijdig advies verlenen bij het toepassen van de wet op 

het welzijn; 

We stelden reeds vast dat voor deze scholengemeenschap de IDPBW volgens de werkgever 

goed functioneert met 1 preventieadviseur. Echter mogen we stellen dat de IDPBW nog beter 

zou functioneren als er meer tijdsbesteding zou voorzien worden om een lokaal aanspreekpunt 

te hebben voor de verschillende vestigingsplaatsen. 

Eventueel kan er ook overwogen worden om in plaats van met verschillende lokale 

preventieadviseurs te werken, deze verschillende opdrachten (10 %, 3 x 15 %, 40 %) te laten 

uitvoeren door één adjunct preventieadviseur met opleidingsniveau 2. Deze moet dan op 

vastgelegde tijdstippen op een vestigingsplaats aanwezig zijn. 

Alleszins mogen we stellen dat in een scholengemeenschap met ongeveer 2800 leerlingen, 5 

vestigingsplaatsen, 1 nijverheidsgerichte school met 800 leerlingen, er meer preventieuren 

mogen voorzien worden, er efficiënter gewerkt wordt met minstens 2 preventieadviseurs 

(niveau 1 en niveau 2), er uitwisseling is van kennis en ideeën tussen de preventieadviseurs, 

taken kunnen verdeeld worden, bij afwezigheid van 1 persoon er steeds een vervanger 

aanwezig is. Hier geldt zoals in hoofdstuk 7 zal besproken worden, leren samenwerken en 

leren door samen te werken! 

OF 

35

Niet alleen wordt de norm van de inspectie-index bereikt, maar er wordt vooral gewerkt met 

een breder team in de Interne Dienst PBW. Tussen de 2 en de 6 personen, afhankelijk welk 

scenario de werkgever kiest. Weliswaar hebben enkele lokale preventieadviseur een maximum 

van ongeveer 15% tijdsbesteding, maar het belang hiervan is dat iedere school zijn 

aanspreekpersoon heeft om gevaarlijke situaties te melden die tijdig kunnen onderzocht 

worden door de coördinerende preventieadviseur als het om risicoanalyse gaat of indien het 

voldoende is, kan hij samen met de lokale preventieadviseur en de plaatselijke werkgever 

oplossingen zoeken die leiden tot een veilige situatie. Alleen op deze wijze is het mogelijk om 

te spreken van een IDPBW die efficiënt werkt. 


Scholengemeenschap 7 haalt maar 8,7 % van de voorgestelde tijdsbesteding. 

Nochtans heeft iedere vestigingsplaats toch zijn preventieadviseur, alleen zijn er geen lesvrije uren 

daarvoor voorzien. Ofwel doen deze preventieadviseurs hun taak kosteloos en met een gedrevenheid 

van idealisme ofwel is hier een goed uitgewerkt identificatiedocument 50 opgesteld voor de organisatie 

van de DPBW, waar de externe dienst PBW een belangrijke taak te vervullen heeft om de opdrachten 

van de IDPBW tot een goed einde te brengen in samenspraak met de lokale preventieadviseur. 

Echter als we de wetgeving hier op toepassen, stellen we vast dat deze in deze scholengemeenschap 

niet voldaan is. Deze scholengemeenschap heeft meer dan 3000 leerlingen, vermoedelijk meer dan 

200 voltijds equivalente werknemers waardoor de werkgever in groep B terechtkomt en hierdoor 

enkele opdrachten voor de IDPBW zelf moet uitvoeren. Of de daarvoor voorziene tijdsbesteding 

voldoende is, kunnen we zeker in vraag stellen en laten we over aan de met toezicht belaste 

ambtenaar. 

50 Interne Dienst, K.B. 27 maart 1998, T. II, H. I, Afd. II, art. 8. 

36

Hoe het dan wel zou moeten verduidelijken we met onderstaande tabellen. 




School 1 500 400 13,60 % 

School 2 700 0 % 

School 3 100 50 0 % 

School 4 150 4,50 % 

School 5 500 100 0 % 

School 6 250 450 0 % 





School 1 27,78 % 44,44 % 72,22 % 

School 2 38,89 % 38,89 % 

School 3 5,56 % 3,33 % 8,89 % 

School 4 8,83 % 8,83 % 

School 5 27,78 % 6,67 % 34,45 % 

School 6 13,89 % 30,00 % 43,89 % 





School 1 10,22 % 16,34 % 45,66 % 

School 2 14,30 % 24,59 % 

School 3 2,04 % 1,22 % 5,63 % 

School 4 3,25 % 5,58 % 

School 5 10,22 % 2,45 % 21,78 % 

School 6 5,11 % 11,03 % 27,75 % 

Totaal aantal leerlingen: 76,19 % 130,99 % 



Wat kunnen we besluiten: 

Opvallend is dat voor de lokale preventieadviseur (13,60% tijdsbesteding ipv +/- 50% als 

inspectienorm) met opleidingsvorm niveau 2 en belast met de leiding van de interne dienst 

werkzaam is in een nijverheidsschool. De andere scholen zijn ASO en TSO/BSO van de 

zachte sector; 

Een tijdsbesteding van 13,60 % onnoemelijk weinig is om de taken voor de preventieadviseur 

in een nijverheidsschool en in de volledige scholengemeenschap uit te voeren; 

37


Een engagement en een beleidsverklaring van de werkgever om de wet op het welzijn in de 

scholen toe te passen; 

1 coördinerende preventieadviseur, belast met de leiding van de Interne Dienst PBW voor de 

scholengemeenschap (75 %) in combinatie met lokale opdrachten in de nijverheidsschool (25 

%); 

In iedere school met meer dan 200 leerlingen, een lokale preventieadviseur met een 

tijdsbesteding van 20 % en voor 2 scholen met ongeveer 150 leerlingen een 

preventiemedewerker (5 % preventie) die risico’s opmerkt en signaleert aan de leiding van de 

Interne Dienst PBW, evenals arbeidsongevallen en de gegevens voor de opmaak van het 

maandverslag. 






School 1 10 % 17 % 25 % + 20 % 

School 2 14 % 25% 

School 3 2 % 1 % 5 % 

School 4 3 % 5 % 

School 5 10 % 3 % 20 % 

School 6 5 % 10 % 20 % 

Totaal aantal leerlingen: 75 % 120 % 

Het staafdiagram ziet er dan als volgt uit: 

38

2.5.3. Combinatie hiërarchische lijn en preventieadviseur 

SG 9 heeft per inrichtende macht 1 technisch adviseur coördinator aangesteld als preventieadviseur. 

We gaan hier geen berekening maken voor de uren tijdsbesteding nodig voor de preventieadviseurs. 

Het is nuttig om voor deze scholengemeenschap de wet eens te bekijken om na te gaan wat wel en wat 

niet in orde is. Zoals reeds in hoofdstuk 1 aangehaald is voor 11,42 % van de scholengemeenschap wel 

minstens 1 ‘preventieadviseur’ in een vestigingsplaats werkzaam in combinatie met TAC, 

huismeester, administratief personeel en waarvan de werkgever geen andere tijdsbesteding kon 

opgeven dan 100 % werkzaam als TAC of een andere administratieve opdracht. 

Wij bekijken de combinatie TAC en preventieadviseur omdat de technisch adviseur coördinator een 

bevorderingsambt is en kan beschouwd worden als leidinggevende. 

39

2.5.3.1. Onafhankelijkheid van de preventieadviseur 

Artikel 43 van de welzijnswet zegt het volgende: 

Welzijnswet, art. 43. De preventieadviseurs vervullen hun opdracht in volledige 

onafhankelijkheid ten opzichte van de werkgever en de werknemers. 

Zij mogen geen nadeel ondervinden van hun activiteiten als preventieadviseur. 

De preventieadviseurs vervullen hun opdracht in volledige onafhankelijkheid ten opzichte van de 

werkgever en de werknemers. Dit onafhankelijkheidsprincipe vinden we ook terug in het K.B. Interne 

Diensten, artikel 25: 

Interne Diensten, K.B. 27 maart 1998, art. 25. In toepassing van artikel 43 van de wet 

vervullen de preventieadviseurs hun opdrachten in volledige onafhankelijkheid ten overstaan 

van de werkgever en de werknemers. 

De meningsverschillen betreffende de werkelijkheid van deze onafhankelijkheid worden op 

verzoek van de preventieadviseurs, de werkgever of de werknemers voorgelegd aan het advies 

van de met het toezicht belaste ambtenaar. 

Het is aan de werkgever om na te gaan of de technisch adviseur coördinator onafhankelijk kan 

functioneren in zijn opdracht als TAC en als preventieadviseur. Ik kan mij gerust voorstellen dat de 

aankoopprocedure goed kan functioneren indien deze functie gecombineerd wordt. Maar als de 

technisch adviseur coördinator zetelt aan de zijde van de werkgeversafgevaardigden in het lokaal 

onderhandelingscomité (LOC) of in het Overkoepelend Comité van de Scholengemeenschap (OCSG) 

dan hebben we eerder te maken met een dubieuse situatie, waarin het advies van de met toezicht 

belaste ambtenaar zeker moet opgevolgd worden. De kans bestaat dat er een meningsverschil ontstaat, 

daar de onafhankelijkheid niet kan gegarandeerd worden bij het combineren van beide opdrachten. 

Eveneens vinden we in artikel 43 van de Welzijnswet terug dat de preventieadviseur geen nadeel mag 

ondervinden van zijn activiteiten als preventieadviseur. Enerzijds als preventieadviseur organiseert hij 

als voorbeeld geluidsmetingen in een werkplaats. Anderzijds moet hijzelf instaan voor de aankoop van 

gehoorbescherming na goedkeuring van de directie. Het wisselen van pet kan bevorderend maar ook 

belemmerend werken. Stel dat op een stafvergadering hij mee een keuze moet maken van prioriteiten 

voor verschillende aankopen, tussen bijvoorbeeld gehoorbescherming enerzijds en de aankoop van 

didactisch materiaal anderzijds. Dan kan de keuze in zijn nadeel uitdraaien. 

Om onafhankelijkheid te verzekeren en om geen nadeel te ondervinden in zijn activiteiten als 

preventieadviseur, is het best om de functie van én technisch adviseur coördinator én van 

preventieadviseur te scheiden. 

40

2.5.3.2. Bescherming preventieadviseurs 

Indien een technisch adviseur coördinator als preventieadviseur wordt aangesteld door de werkgever 

(voor scholen met meer dan 20 werknemers), dan geniet deze persoon dezelfde bescherming als voor 

een preventieadviseur. 

Wet bescherming preventieadviseurs, K.B. 20 december 2002, art. 2. 

Onder “preventieadviseur” wordt verstaan: 

Elke natuurlijke persoon, verbonden aan een interne dienst voor preventie en bescherming op 

het werk op voorwaarde dat: 

a) de werkgever met hem een arbeidsovereenkomst heeft gesloten of verbonden is met de 

werkgever krachtens een statuut waarbij zijn rechtspositie éénzijdig is geregeld door de 

overheid; 

b) hij door deze werkgevers daadwerkelijk wordt tewerkgesteld; 

c) hij de opdrachten vervult die luidens artikel “” § 1 lid 4 en § 3 Welzijnswet werden 

vastgesteld. 

De essentie van deze wet “bescherming van de preventieadviseurs” bestaat erin dat de mogelijkheid 

om de arbeidsovereenkomst of de statutaire tewerkstelling te beëindigen evenals de mogelijkheid om 

hem uit de functie te verwijderen wordt beperkt 51 . 

Wet bescherming preventieadviseurs, K.B. 20 december 2002, art. 3. 

De werkgever kan de overeenkomst met de preventieadviseur enkel beëindigen, een einde 

stellen aan de statutaire tewerkstelling van de preventieadviseur of hem verwijderen uit zijn 

functie om redenen die vreemd zijn aan zijn onafhankelijkheid of om redenen waaruit blijkt 

dat hij niet bekwaam is om zijn opdrachten uit te oefenen en voorzover hij de procedures als 

bedoeld in deze wet naleeft. 

Ook in dit artikel staat duidelijk in dat de preventieadviseur ‘onafhankelijkheid’ moet nastreven. De 

werkgever kan de overeenkomst met de preventieadviseur enkel beëindigen, … om redenen die 

vreemd zijn aan zijn onafhankelijkheid … . Ik kan alleen maar duidelijk stellen dat de werkgever de 

onafhankelijkheid slechts kan verzekeren, enerzijds na voorafgaand advies van het Comité PBW of bij 

betwisting, na advies van de met toezicht belaste ambtenaar. 

Anderzijds wordt in ditzelfde artikel gesproken over ‘bekwaamheid’. Het begrip ‘bekwaamheid’ moet 

enerzijds begrepen worden in functie van de basisopleiding en de aanvullende opleiding die de 

preventieadviseur genoten heeft en anderzijds in functie van de ervaring die hij heeft opgedaan. 

Bovendien bestaat er een verband tussen de bekwaamheid van de preventieadviseur en de 

vaardigheden die er in de onderneming moeten aanwezig zijn om de opdrachten van de IDPBW te 

verzekeren. 

In het voorgaande staafdiagram (SG 9) is er minstens 1 inrichtende macht die behoort tot groep B, 

waardoor de werkgever zelf enkele opdrachten moet realiseren van de IDPBW 52 . De andere 

werkgevers behoren tot groep C, waar alle opdrachten van de IDPBW worden uitgevoerd door een 

EDPBW. Volgens mijn vermoeden is hieraan voldaan maar ik wil vooral benadrukken dat de 

werkgever en de leden van het CPBW er op toezien dat ook technisch adviseurs coördinatoren de 

nodige vorming blijven volgen om hun ‘dubbele’ taken naar behoren uit te voeren. 

Het kan ook niet dat personeelsleden preventieadviseur zijn voor een beperkte tijd zolang het de 

werkgever uitkomt. Het ene jaar is personeelslid X preventieadviseur, het andere jaar wordt de TAC 

aangesteld als preventieadviseur, omdat de werkgever niet tevreden is over het functioneren van 

51 Van Regenmortel, A., Statuut van de preventieadviseurs verbonden aan de interne en externe diensten, Blok 

IV, leereenheid 62, Postacademische vorming preventieadviseurs arbeidsveiligheid niveau I – 2 de jaar, 

academiejaar 2004 – 2006, p. 24. 

52 Interne Dienst, K.B. 27 maart 1998, T. II, H. I, art. 9. 

41

personeelslid Y. Het kan ook niet, zoals in enkele basisscholen wel het geval is, dat een tijdelijk 

personeelslid ‘preventieuren’ krijgt om er een voltijdse opdracht van te maken en omdat de 

Welzijnswet eist om een preventieadviseur in dienst te hebben met een minimale tijdsbesteding om de 

opdrachten te kunnen uitvoeren. Het volgende schooljaar zijn er misschien geen klasvrije uren meer of 

worden deze uren voor andere doeleinden gebruikt. 

De werkgever en de vakbondsafgevaardigden moeten de Welzijnswet en zijn uitvoeringsbesluiten 

kennen en zowel het voorafgaand advies in het CPBW, als de procedures beschreven in de Wet van 20 

december 2002 betreffende de bescherming van de preventieadviseurs toepassen. 

2.5.3.3. Secretariaat van het Comité 

Het secretariaat wordt verzekerd door de interne dienst, wanneer bij de werkgever één Comite PBW 

moet worden opgericht 53 . 

Het secretariaatswerk moet verzekerd worden door de preventieadviseur, belast met de leiding van de 

IDPBW. Indien in SG 3 er één of meerdere comités opgericht werden, moeten in alle Comités PBW 

de technisch adviseur coördinatoren het secretariaatswerk op zich nemen. Onafhankelijkheid is hier 

weer een sleutelwoord. Kan de rechtstreeks leidinggevende van de werkplaatsen, onafhankelijk 

optreden als adviseur? Moeilijke vraag waar ik een antwoord schuldig blijf zolang ik hierover geen 

rechtspraak gevonden heb. In mijn besluit zal ik adviseren om de functie van technisch adviseur 

coördinator of de functie van hiërarchische lijn te scheiden van een onafhankelijk werkende 


53 Comité PBW, K.B. 3 mei 1999, art. 23. 

42

2.6. Bespreking van de resultaten voor het katholiek secundair onderwijs Vlaanderen 54 

Belangrijk in het onderzoek naar de tijdsbesteding van de preventieadviseurs is ook het totale resultaat 

per onderwijsvorm ten opzicht van de norm in de inspectie-index. 

2.6.1. Resultaten van de scholengemeenschappen 

De gegevens van 32 scholengemeenschappen kunnen samengevoegd worden. Hierin is terug te vinden 

dat: 

9,09 % van de scholengemeenschappen de norm van de inspectie-index halen tussen 90 % en 99,99 %. 

12,12 % van de scholengemeenschappen de norm voor minder dan 10 % invullen. 

Het gemiddelde van alle scholengemeenschappen ligt op 48,98 %. Dit wil dus zeggen dat geen 50 % 

van de norm als tijdsbesteding voor de preventieadviseurs wordt voorzien. Hierbij is geen rekening 

gehouden met de tijdsbesteding voor de preventieadviseurs in lagere scholen, het buitengewoon 

onderwijs en de internaten. Verder geven we de resultaten weer voor respectievelijk het gemiddelde 

getal voor het nijverheidsonderwijs, ASO scholen en scholen met enkel studierichtingen behorende tot 

de zachte sector. Het doel is om na te gaan waar de eigen school zich bevindt t.o.v het Vlaams 

gemiddelde. 

54 Resultaten ingevoerd voor 10 april 2006 voor 32 van de 34 toegezonden resultaten. 

43

2.6.2. Resultaten voor het nijverheidsonderwijs 

Onderstaande grafiek geeft de tijdsbesteding weer van 36 secundaire scholen die nijverheidsonderwijs 

aanbieden. Er is een onderscheid gemaakt tussen 22 scholen die enkel nijverheidsonderwijs aanbieden 

en 36 scholen die naast het nijverheidsonderwijs ook ASO en TSO/BSO voor de zachte sector als 

opleidingsvormen hebben en waaruit de tijdsbesteding voor studierichtingen uit de harde sector niet te 

filteren is. 

De gemiddelde tijdsbesteding ten opzichte van de voorgestelde inspectie-index is 45,55 % voor alle 36 

secundaire scholen (25112 leerlingen harde sector) en respectievelijk 43,57 % voor die 22 scholen 

met enkel nijverheidsonderwijs (17240 leerlingen harde sector). 

44

2.6.3. Resultaten voor ASO onderwijs 

53 secundaire scholen met enkel ASO studierichtingen (33893 leerlingen) geven volgende grafiek 

t.o.v. de norm in de inspectie-index. 

Voor deze ASO scholen ligt het gemiddelde t.o.v. de voorgestelde norm op 41,47 % 

45

2.6.4. Resultaten voor de zachte sector 

Onderstaande grafiek geeft het gemiddelde voor 54 secundaire scholen (42647 leerlingen) die 

studierichtingen aanbieden behorende tot de zachte sector. Deze scholen hebben geen 

nijverheidsgerichte studierichtingen, wel ASO richtingen. 

Voor deze scholen ligt het gemiddelde t.o.v. de voorgestelde norm op 53,06 %. 

46

2.6.5. Algemeen resultaat 

Als we bovenstaande resultaten, respectievelijk enkel nijverheidsonderwijs, enkel ASO scholen en 

scholen met studierichtingen uit de zachte sector zonder nijverheidsonderwijs, samen in één grafiek 

plaatsen, krijgen we volgend resultaat. 

Hierbij valt op dat de procentverschillen t.o.v. de norm voor alle studierichtingen gelijkaardig is en dat 

60 % van de scholen een tijdsbesteding voorzien minder of gelijk aan 50 % van de voorziene 

tijdsbesteding. 

Het besluit dat hier uit kan getrokken worden is dat de voorziene tijdsbesteding voorgesteld door de 

inspectie-index niet als prioriteit wordt aangewend in het onderwijs. Het is nochtans één van de 

hoofdcriteria om te werken aan een efficiëntere organisatie voor een (G)IDPBW. In de meeste 

scholengemeenschappen zijn er ook nog basisscholen en scholen voor buitengewoon onderwijs 

aangesloten. Ook internaten mogen we hierbij niet vergeten. Dit bevestigt alleen maar de problematiek 

waar we momenteel mee geconfronteerd geraken, des te groter is. In de besproken enquête heb ik mij 

bewust gericht naar het katholiek secundair onderwijs omdat hiervoor een norm uit de inspectie-index 

gekend is. Alleen voor het basisonderwijs is een bijkomende tijdsbesteding voor preventieadviseurs 

gekend voor 1 lesuur preventie voor 100 leerlingen basisonderwijs 55 . De risico’s in internaten en de 

risico’s voor buitengewoon onderwijs zijn zeker niet te onderschatten. Leerlingen voor buitengewoon 

onderwijs hebben het voordeel dat de klassen minder groot zijn, maar door vaak de achterstand die ze 

hebben tegenover hun leeftijdsgenoten of door hun handicap, is de kans op een ernstig letstel voor 

zichzelf maar ook voor derden zeker niet te onderschatten en dienen hiervoor aangepaste 

55 ter sprake gekomen tijdens het Delphi-onderzoek op 15 maart 2006: 1 lesuur voor 100 leerlingen evenals terug 

te vinden in Forum Vlaams Secretariaat van het Katholiek Onderwijs, februari 2006, nr. 2, p.16. 

47

isicoanalyses uitgevoerd te worden in de werkhuizen, beschutte werkplaatsen, sportzalen, 

speelplaatsen, speeltuigen. 

In de tijdsbesteding die ik tot nu toe besproken had was helemaal geen rekening gehouden met deze 

bijkomende risico’s. 

Het is vanaf deze tekst ook dat we het basisonderwijs en het buitengewoon lager en secundair 

onderwijs betrekken. 

48

2.7. Bespreking van de tijdsbesteding voor het katholiek onderwijs Vilvoorde 

Tenslotte bekijken we de eigen scholengemeenschap en passen dezelfde berekeningen toe zoals 

voorgaande voorbeelden om hieruit de nodige maatregelen te besluiten. 

In de scholengemeenschap van het katholiek Onderwijs van Vilvoorde is één coördinerende 

preventieadviseur aanwezig met een tijdsbesteding van 50 %. 

KOV Aantal leerlingen per onderwijsvorm 



Virgo Fidelis 

Onze-Lieve-Vrouwe 

570 20 % 

College 

Onze-Lieve-Vrouw 

482 10 % 

Instituut 462 20 % 

Katholiek Instituut 

Technisch Onderwijs 341 14 % 


De voorzien totale tijdsbesteding voor de opdrachten van de IDPBW is voor alle preventieadviseurs, 

exclusief lager onderwijs, 114 % (64 % lokaal en 50 % coördinerend). 

49

De tijdsbesteding voorgesteld volgens de inspectie-index geeft ons volgend resultaat: 

KOV Tijdsbesteding per onderwijsvorm 



Virgo Fidelis 


31,67 % 31,67 % 

College 


26,78 % 26,78 % 

Instituut 30,80 % 30,80 % 


Technisch Onderwijs 37,89 % 37,89 % 


Zonder rekening te houden met de lagere scholen wordt 90,23 % van de inspectie-index ingevuld voor 

preventietaken (inclusief coördinerende preventieadviseur) in het secundair onderwijs. Dit is meer dan 

het gemiddelde van de 32 verwerkte scholengemeenschappen. 

We berekenen de tijd nodig voor de coördinerende preventieadviseur per secundaire school. 




Virgo Fidelis 11,00 % 20,67 % 


College 9,30 % 17,48 % 


Instituut 10,70 % 20,10 % 






Daar de huidige coördinerende preventieadviseur 50 % preventietaken heeft wordt bovenstaande tabel 

aangepast met een factor 1,132 (50 % / 44,17 %). 

Dit geeft ons volgend resultaat. 






College 10,53 % 16,25 % 


Instituut 12,11 % 18,69 % 






50

Wat kunnen we hier uit besluiten. 

. 

Voor de lokale preventieadviseurs wordt bijna de minimale tijdsbesteding voorzien, zoals 

voorgesteld door de inspectie-index: 64 % in plaats van de berekende 77,14 %. 

De huidige tijdsbesteding is hoger dan de gemiddelde tijdsbesteding van de 32 verwerkte 

scholengemeenschappen. 90,23 % tegenover het gemiddelde van 48,98 %. En dat is een 

pluspunt. 

Voor een efficiënte organisatie van de IDPBW mogen we aan de directies niet enkel 

voorstellen om de tijdsbesteding aan te passen maar is het efficiënter om in te grijpen in de 

organisatie van de Interne Dienst, daar waar er mogelijkheden zijn. 

In samenspraak met de directies 56 , na advies van het Comité Preventie voor Bescherming op het 

Werk 57 en na overleg met de lokale preventieadviseurs 58 worden de klasvrije lesuren voor de 

preventieadviseurs behouden. Om deze reden gaan we ingrijpen op de organisatie van de Interne 

Dienst PBW. Het resultaat hiervan wordt beschreven in hoofdstuk 8 

56 intern verslag CODIKOV mei 2006 

57 intern verslag CPBW mei 2006 

58 intern verslag overleg preventieadviseurs mei 2006 

51

2.8. Besluit 

Voorstel 1: uren coördinerende preventieadviseur per scholengemeenschap. 

Coördinerende preventieadviseurs moeten aangesteld worden voor de leiding van de Dienst Preventie 

en Bescherming op het Werk voor ofwel: 

• een scholengemeenschap bestaande uit 1 inrichtende macht (1 Interne Dienst Preventie en 

Bescherming op het Werk); 

• tussen verschillende inrichtende machten al dan niet behorende tot één scholengemeenschap 

(1 Gemeenschappelijke Interne Dienst Preventie en Bescherming op het Werk). 

Coördinerende preventieadviseurs moeten voltijds aan het preventiebeleid kunnen werken om lokale 

preventieadviseurs te ondersteunen in hun meestal beperkte tijdsbesteding als preventieadviseur. 

Voltijds wil zeggen, afhankelijk van de grootte van de Dienst PBW waarvoor de coördinerende 

preventieadviseur de leiding heeft. Volgens de praktijk is één voltijds preventieadviseur nodig per 

4200 leerlingen behorende tot de DPBW. 

Een eenvoudige berekening moet het mogelijk te komen tot een correcte tijdsbesteding voor de 

coördinerende preventieadviseur: 

Tijdsbesteding CPA = aantal leerlingen behorende tot de DPBW x 100 % 

4200 

Een coördinerende preventieadviseur moet een opleidingsniveau I, arbeidsveiligheid hebben. 

Inrichtende machten hebben hierdoor een ingenieur arbeidsveiligheid behorende tot hun 

personeelsbestand. Hierdoor moeten zij minder beroep doen op externe diensten, waardoor de hoge 

opleidingskost terug verdiend wordt door een eigen vakkundigheid. Men zegt vaak dat veiligheid geld 

kost. Maar als zich ooit een ongeval met zware gevolgen zou voordoen in een school en men heeft 

nagelaten de welzijnswet toe te passen, dan zal de schadekost en de morele kost veel groter zijn. Het is 

om deze reden aan te raden een coördinerende preventieadviseur, niveau I, voltijds aan te stellen. 

Er moet goed nagedacht worden door de inrichtende machten om de arbeidsinhoud van deze persoon 

te bepalen. Dit kan door: 

• een voltijdse opdracht te voorzien; 

• deels opdracht als lokale preventieadviseur; 

• stagecoördinatie; 

• bouwcoördinatie; 

• milieucoördinatie, 

waarbij voor deze laatste coördinerende opdracht weer specifieke opleidingen vereist worden. 

Het zal er steeds op neer komen dat uit het lestijdenpakket er klasvrije uren moeten gezocht worden 

om de uiteindelijk voltijdse opdracht van de coördinerende preventieadviseur zo efficiënt mogelijk in 

te vullen. Het beste zou zijn moesten de Ministeries van onderwijs met hun gewestelijke 

bevoegdheden en/of de Federale Minister van Werk afspraken kunnen maken om het ambt van 

coördinerende preventieadviseur te creëren per scholengemeenschap zoals dit nu ook gebruikelijk is 

voor ICT uren, maar dan via de puntenenveloppe. 

Voorstel 1: Iedere scholengemeenschap krijgt uren coördinerende preventieadviseur van het 

Ministerie van Onderwijs, berekend op het aantal ingeschreven leerlingen secundair onderwijs. 

Met een totaal van 4200 leerlingen secundair onderwijs voor een voltijdse opdracht. 

Bij dit voorstel, stel ik zelf 2 voorwaarden voor. 

52

Voorwaarde 1: Organiseren van resterende uren lokale preventieadviseur volgens de inspectieindex 

en 1 preventieuur per 100 leerlingen voor het basisonderwijs. 

Daarnaast moeten de lokale preventieadviseur ook voldoende tijdsbesteding krijgen om de taken voor 

de eerstelijnspreventie aan te kunnen. 

De tijdsbesteding voor het secundair onderwijs moet, meer dan nu, ingevuld worden volgens het 

voorstel in de dynamische inspectie-index. 

De tijdsbesteding voor het lager onderwijs kan bepaald worden door 1 preventieuur te organiseren per 

100 leerlingen. 

Leiding van de DPBW 1 voltijds coördinerende preventieadviseur Per 4200 leerlingen secundair onderwijs 

ASO onderwijs 1 voltijds lokaal preventieadviseur Per 1800 leerlingen 

Zachte sector 1 voltijds lokaal preventieadviseur Per 1500 leerlingen 

nijverheidsonderwijs 1 voltijds lokaal preventieadviseur Per 900 leerlingen 

Lager onderwijs 1 preventieuur lokaal preventieadviseur Per 100 leerlingen 

De tijdsbesteding voor de lokale preventieadviseurs moeten aangepast worden en dit afhankelijk van 

het procentuele tijdsbesteding die nodig zijn voor de coördinerende taken van de coördinerende 

preventieadviseur die hij theoretisch per vestigingsplaats moet voorzien. Een berekening hiervoor kan 

uitgevoerd worden op www.kov.be of zoals de eerder voorgestelde voorbeelden aantoonden. 

Om te genieten van uren coördinerende preventieadviseur zorgt deze bijkomende voorwaarde niet 

alleen tot het bereiken van de 100%-norm volgens de inspectie-index, maar worden taken 

gecoördineerd door de leiding van de gemeenschappelijke dienst en krijgen de lokale 

preventieadviseurs de nodige ondersteuning daar waar het nodig blijkt. Dit leidt dus tot een 

meerwaarde. 

Voorwaarde 1: Organiseren van uren lokale preventieadviseur volgens de inspectie-index voor 

het secundair onderwijs, minus de tijdsbesteding voor de coördinerende taken, en 1 

preventieuur per 100 leerlingen voor het basisonderwijs. 

Voorwaarde 2: Het K.B. tot oprichting van een GIDPBW. 

Samenwerking tussen verschillende inrichtende machten is noodzakelijk om een goed preventiebeleid 

uit te voeren, evenals er samenwerking nodig is tussen alle lokale preventieadviseurs. Hierdoor heeft 

de aanstelling van een voltijds coördinerende preventieadviseur niet alleen belang in het coördineren, 

maar ook dat de aanwezige kennis en expertise wordt uitgewisseld over de verschillende lokale 

preventieadviseurs die samen zullen werken. 1 preventieadviseur die aangesteld is door één of 

meerdere inrichtende machten werkt niet zoals het moet, hoe goed deze preventieadviseur ook zijn 

best doet. Hij blijft het gevoel hebben dat hij er veelal alleen voor staat. 

Leren samenwerken en leren door samen te werken is nodig voor het bouwen aan een goed 

draaiende preventiedienst. En dit wil ik toch wel sterk benadrukken. Er moet gestreefd worden dat de 

groep van medewerkers in een interne dienst niet mag bestaan uit 1 preventieadviseur, maar uit een 

groep van enthousiaste medewerkers, preventieadviseurs of preventiemedewerkers. Indien 

verschillende inrichtende machten toch beslissen om samen te werken tot 1 gemeenschappelijke 

preventiedienst is het wettelijk verplicht een Gemeenschappelijke Interne Dienst voor Preventie en 

Bescherming via een Koninklijk besluit op te richten. Ook kan deze Gemeenschappelijke Interne 

Dienst van belang zijn als voor slechts één werkgever als het aankomt op het vastleggen van de 

minimum prestaties voor de preventieadviseurs behorende tot de interne dienst PBW. Volgende 

hoofdstukken zullen verduidelijken waarom deze voorwaarde voordelen biedt. 

53

Hoofdstuk 3: Een Gemeenschappelijke Interne Dienst voor Preventie en Bescherming 

op het Werk 

In dit hoofdstuk wordt de wetgeving besproken in verband met een gemeenschappelijke Interne Dienst 

voor Preventie en Bescherming op het Werk. 

• 3.1. wetgeving 

Aan de hand van 2 voorbeelden wordt het nut van het Koninklijk Besluit besproken. Eerst stellen we 

als voorbeeld de GDPBW voor het gemeenschapsonderwijs voor en daarna een scholengemeenschap 

van het vrije net. 

• 3.2. preventieorganisatie in het gemeenschapsonderwijs; 

• 3.3. het K.B. van de GDPBW in de scholengemeenschap KSO regio Mechelen. 

Een antwoord op de vraag hoeveel gemeenschappelijke diensten er zijn opgericht in het katholiek 

onderwijs van Vlaanderen wordt beantwoord 3.4. 

• 3.4. Preventieorganisatie in het katholiek secundair onderwijs van Vlaanderen. 


De Koning kan aan één werkgever of aan een groep werkgevers de toelating geven om een 

Gemeenschappelijke Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk op te richten 59 . 

Welzijnswet, art. 38.- §2. De Koning kan een werkgever of een groep werkgevers machtigen 

een gemeenschappelijke Dienst op te richten. In voorkomend geval bepaalt Hij de 

bevoegdheid, de samenstelling en de werkwijze ervan. 

In een scholengemeenschap bijvoorbeeld kan een Gemeenschappelijke Dienst worden opgericht door 

verschillende Inrichtende Machten van het secundair onderwijs en ook mede door verschillende 

schoolbesturen van het basisonderwijs. Zo kan een samenwerking tussen een school van het vrije 

katholiek secundair onderwijs en het officieel gesubsidieerd secundair onderwijs tot stand komen door 

in plaats van 2 Diensten voor Preventie en Bescherming op te richten, 1 Gemeenschappelijke Dienst 

worden opgericht. Dit heeft als voordeel dat er samenwerking mogelijk is tussen verschillende 

werkgevers. 

Voor de wetswijziging van 13 februari 1998 60 kon een Gemeenschappelijke Dienst enkel worden 

opgericht door een groep werkgevers. De Tewerkstellingswet wijzigde de Welzijnswet in die zin dat 

ook één enkele werkgever kan overgaan tot het oprichten van een Gemeenschappelijke Dienst voor al 

zijn personeel. De wetswijziging was ingegeven vanuit de idee dat wanneer een werkgever verplicht 

wordt meerdere interne preventiediensten op te richten, het voor hem mogelijk moet zijn om over te 

gaan tot de oprichting van een Gemeenschappelijke Dienst. Dit probleem deed zich vooral voor in de 

publieke sector. Indien de gemeente bijvoorbeeld inrichtende macht was voor het gemeentelijk 

onderwijs, moest de werkgever twee interne preventiediensten oprichten: één voor het 

gemeentepersoneel en één voor het onderwijspersoneel 61 . Sinds de wetswijziging kan in deze situatie 

tot het oprichten van een Gemeenschappelijke Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk 

worden overgegaan 62 . 

59 

Welzijnswet, art. 38. §2. 

60 

Wet 13 februari 1998 houdende bepalingen tot bevordering van de tewerkstelling, B.S. 19 februari 1998, 

afgekort Tewerkstellingswet. 

61 

X., “Eén gemeenschappelijke interne dienst in een gemeente?”, Preventactua 1999, afl. 9,1. 

62 

Reyniers K., “Enkele knelpunten bij de implementatie en toepassing van de welzijnsreglementering in de 


54

Er dient opgemerkt te worden dat bij Koninklijk besluit de algemene voorwaarden en de nadere 

regelen voor de oprichting van een Gemeenschappelijke Dienst kunnen worden bepaald 63 . 

Welzijnswet, art. 38.- §1. De Koning kan de voorwaarden en de nadere regelen bepalen 

volgens welke een werkgever of een groep van werkgevers toegestaan kan worden een 

gemeenschappelijke Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk op te richten. 

Een dergelijk Koninklijk besluit werd echter nooit uitgevaardigd. Doch zullen we in hoofdstuk 6 64 en 

in dit hoofdstuk voorwaarden kunnen terugvinden die de administratie van de Federale 

Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO) hanteert bij het verlenen 

van een machtiging voor de oprichting van een Gemeenschappelijke Dienst PBW. 

3.2. Preventieorganisatie in het Gemeenschapsonderwijs 65 

3.2.1. De structuur van de GDPBW in het Gemeenschapsonderwijs 

De administratieve dienst van het Gemeenschapsonderwijs beschikt over één Dienst voor Preventie en 

Bescherming op het Werk samen met de onderwijsinstellingen van het Gemeenschapsonderwijs van 

de Vlaamse Gemeenschap. Het K.B. (nr. S14.372/B) 66 over het oprichten van een GDPBW is vergund 

in maart 2000. Tot nader onderzoek dit tegenspreekt, wil ik hierbij vermelden dat dit de eerste 

GDPBW is die opgericht is voor het onderwijs. Zoals reeds eerder vermeld richt dit werk zich 

voornamelijk tot het vrij katholiek onderwijs, maar toch wil ik met dit werk volledig zijn en de 

Gemeenschappelijke Dienst van het Gemeenschapsonderwijs voorstellen. 

De administratieve diensten van het Gemeenschapsonderwijs en de onderwijsinstellingen van het 

Gemeenschapsonderwijs van de Vlaamse Gemeenschap bestaat uit één Centrale Dienst op het niveau 

van de Raad van het Gemeenschapsonderwijs en uit 11 afdelingen op het niveau van de 

Scholengroepen. Elke afdeling bestaat uit twee of drie Scholengroepen. 

De Centrale Dienst bestaat uit vier preventieadviseurs met een aanvullende vorming van niveau I 

overeenkomstig de bepalingen van het voormeld Koninklijk besluit van 10 augustus 1978. 

Eén preventieadviseur is belast met de leiding van de Gemeenschappelijke Dienst, de 

preventieadviseur-coördinator 67 . 

De gemeenschappelijke preventiedienst maakt een éénvormig beleid voor de verschillende 

onderwijsinstellingen van het Gemeenschapsonderwijs mogelijk. De preventieadviseur-coördinator 

ondersteunt, adviseert, controleert en coördineert de afdelingen inzake administratie, documentatie, 

wetgeving, risicobeheersing, vorming en probleemsituaties 68 . Naast de wettelijke opdrachten helpt de 

GDPBW de scholengroepen bij de risicoanalyse (en het beheersplan) betreffende legionella en van 

speeltuigen en speeltoestellen en ook bij doorlichtingen door het Ministerie van Werkgelegenheid, 

Arbeid en Sociaal Overleg. 

63 

Welzijnswet, K.B. 4 augustus 1996, H. VI, art. 38. §1. 

64 

Lees 5.2: Criteria voor het oprichten van een GDPBW. 

65 

Met dank aan het gesprek met Etienne Goubert, preventie-adviseur coördinator en diens opvolger Guy Linten 

op 27 februari 2006. 

66 

Zie bijlage 4. 

67 

preventieadviseur-coördinator is geen officiële benaming volgens de wet, maar wel gebruikelijk in het 

Gemeenschapsonderwijs. 

68 

www.gemeenschapsonderwijs.be/ouders/publicaties/jaarverslagen, p. 72. 

55

Drie preventieadviseurs zijn elk bevoegd voor een regio als regiomanager met een aanvullende 

vorming van niveau I. Eén regio omvat een aantal afdelingen. Op dit niveau wordt voor elke 

preventieadviseur een deelgebied toegewezen betreffende de multidisciplinariteit, nl. 

arbeidsveiligheid, arbeidshygiëne, ergonomie, en de maatregelen van de onderneming inzake 

leefmilieu. 

Aan het hoofd van elf afdelingen staat telkens een preventieadviseur met een aanvullende vorming van 

niveau II. Elke afdeling bestaat uit twee of drie Scholengroepen 69 en omvat ongeveer 60 scholen en 

2500 werknemers, exclusief leerlingen 70 . 

nr. afdeling scholengroep regiomanager 

1 1: Antwerpen 

2: Kapellen – Kalmthout 

3: Brasschaat – Malle – Schoten 

1 

2 4: Mortsel – Edegem – Lier 

7: Kempen 

2 

3 14: Maasland 

15: Limburg Noord 

29: BSD 

2 

4 12: Aarschot - Diest – Tessenderlo 

13: Lanaken – Tongeren – Sint-Truiden 

16: Hasselt 

2 

5 5: Mechelen – Keerbergen – Heist o.d. Berg 

10: Vilvoorde – Zaventem 

11: Leuven – Tienen 

1 

6 8: Brussel 

9: Asse – Wemmel – Halle 

1 

7 19: Aalst – Denderleeuw – Ninove 

20: Geraardsbergen – Zottegem 

21: Avelgem – Oudenaarde – Ronse 

3 

8 26: Kortrijk 

28: Westhoek 

3 

9 25: Brugge 

27: Oostende 

3 

10 22: Gent 

23: Meetjesland 

24: Deinze – Tielt 

3 

11 6: Boom – Niel - Willebroek 

17: Waasland 

18: Dendermonde – Lokeren - Wetteren 

1 

69 http://oud.rago.be/subpage_startpagina/bestuurlijke_organisatie/welzijn/WELZGeogr.htm 

70 Indesteege, P., “Werkpostanalyse in de werkplaats mechanica”, eindwerk aangeboden tot het verkrijgen van 

het getuigschrift “aanvullende vorming preventieadviseurs arbeidsveiligheid niveau 1”, academiejaar 2001 – 

2002., p. 11-12. 

56

Op het niveau van de scholen wordt voor elke school een contactpersoon voor preventie en 

bescherming aangeduid. Deze contactpersoon beschikt over een basisopleiding inzake preventie en 

bescherming op het werk. De tijdsduur van deze contactpersonen zal bepaald worden in het 

onderhandelingscomité op het niveau van de scholengroep. 

De voltallige personeelsformatie voor de GDPBW van het Gemeenschapsonderwijs bestaat dus uit één 

preventieadviseur-coördinator niveau I, drie regiomanagers niveau I en elf preventieadviseurs voor elf 

afdelingen met minstens een aanvullende vorming niveau II. 

3.2.2. Het Koninklijk Besluit van de GDPBW in het Gemeenschapsonderwijs 71 

Het nut van de Gemeenschappelijke DPBW in het gemeenschapsonderwijs is voornamelijk dat alle 

scholen met zijn Scholengroepen en zijn afdelingen op het gebied van preventie en bescherming op 

het Werk naar buiten treden als één entiteit. Hierdoor wordt er een éénvormig preventiebeleid 

mogelijk over de verschillende onderwijsinstellingen heen. De Centrale Interne Dienst kan 

ondersteunend, adviserend, controlerend en coördinerend optreden naar de afdelingen op gebied van 

administratie, documentatie, wetgeving, risicobeheersing, opleiding, probleemsituaties, studies, 

contracten en noem maar op. 

Zoals Art. 38.- §2. vermeld, bepaalt de Koning 

1. de bevoegdheid; 

2. de samenstelling; 

3. en de werkwijze van een GDPBW. 

Als een Koninklijk Besluit van een GDPBW wordt geraadpleegd dan vinden we deze 3 

hoofdelementen steeds terug. 

Bekijken we even het K.B. van het Gemeenschapsonderwijs, dan vinden we hierin terug: 

1. De bevoegdheid: 

Artikel 3: Aan de overige preventieadviseurs van de gemeenschappelijke dienst wordt een 

bevoegdheidsgebied toegewezen op basis van de scholengroepen waarin het 

Gemeenschapsonderwijs van de Vlaamse Gemeenschap is ingedeeld. 

2. De samenstelling: 

Artikel 1: De gemeenschappelijke dienst omvat ten minste 15 preventieadviseurs die een 

aanvullende vorming van niveau I of II bezitten, overeenkomstig de bepalingen van het 

koninklijk besluit van 10 augustus 1978 … 

Artikel 2: De preventieadviseur belast met de leiding van de gemeenschappelijke dienst bezit 

een aanvullende vorming van niveau I overeenkomstig de bepalingen van het voormeld 

koninklijk besluit van 10 augustus 1978. 

Artikel 5: In elke school wordt een contactpersoon voor preventie en bescherming aangeduid. 

Deze contactpersoon beschikt over een basisopleiding inzake preventie en bescherming op het 

werk. 

3. De werkwijze: 

Artikel 4: Alle preventieadviseurs zijn tewerkgesteld door het Gemeenschapsonderwijs van de 

Vlaamse Gemeenschap en besteden een voltijdse dagtaak aan hun opdrachten. 

71 Zie bijlage 4. 

57

Ook dit laatste is voor het preventiebeleid in het onderwijs van enorm nut. Zoals reeds eerder 

aangekondigd wordt de tijdsbesteding voor de preventieadviseur niet wettelijk vastgelegd. De 

oprichting van een GDPBW tussen verschillende werkgevers en zoals ook besproken door de 

Tewerkstellingswet, ook mogelijk voor een GDPBW voor één werkgever, geeft de plicht tot het 

opstellen van een Koninklijk Besluit waar in overleg met de Federale Overheidsdiensten, 

Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg de bevoegdheden, de samenstelling en de werkwijze van 

de Dienst PBW wettelijk worden vastgelegd. Dit zorgt voor een blijvend engagement van de 

werkgever om mee te werken aan een doordacht en efficiënt preventiebeleid. 

3.3. Het Koninklijk Besluit van de GDPBW in de scholengemeenschap KSO regio Mechelen 72 

De structuur die Julien Teughels, coördinerende preventieadviseur van de GDPBW heeft uitgelegd ga 

ik hier niet volledig beschrijven 73 . Dat een GDPBW ingewikkeld kan worden geeft enerzijds het 

bijhorende K.B weer (K.B. Nr.: HUA/1500/N/114B/D). 

De GDPBW in de scholengemeenschap KSO regio Mechelen bestaat uit 7 Inrichtende Machten 74 

verantwoordelijk voor 11 secundaire scholen, minstens 13 lagere scholen en 2 internaten. Mogelijk 

hebben de secundaire scholen en de lagere scholen nog verschillende vestigingsplaatsen en is er op het 

moment van afwerking van dit eindwerk weer opnieuw sprake van wijzigingen in de structuur van de 

scholengemeenschap. 

School code Gemeente Inrichtende macht 

Berthoutinstituut-Klein Seminarie 2 2800 Mechelen De Ranken - VZW 

Scheppersinstituut 2800 Mechelen Scheppers-Mechelen-V.Z.W. 

Ursulinen Mechelen 2 2800 Mechelen V.Z.W.Verenigde Scholen Ursulinen Mechelen en 

Hagelstein 

Sint-Romboutscollege 2800 Mechelen De Ranken - VZW 

Coloma-Instituut - Middenschool 2800 Mechelen V.Z.W.Katholiek Onderwijs De Pelgrim 

Coloma-Instituut - Secundair Onderwijs 2800 Mechelen V.Z.W.Katholiek Onderwijs De Pelgrim 

Onze-Lieve-Vrouw van de Ham-Instituut - 2800 Mechelen 

SO 

V.Z.W.Katholiek Onderwijs De Pelgrim 

Onze-Lieve-Vrouw van de Ham-Instituut - 2800 Mechelen 

AEG 

V.Z.W.Katholiek Onderwijs De Pelgrim 

Sint-Norbertusinstituut 1e graad 2570 Duffel V.Z.W.Katholiek Onderwijs De Pelgrim 

Sint-Norbertusinstituut-ASO-TSO-BSO 2570 Duffel V.Z.W.Katholiek Onderwijs De Pelgrim 

Technische Scholen Mechelen - AEG- 2800 Mechelen 

School 

Technische Scholen te Mechelen-V.Z.W. 

Technische Scholen Mechelen 2800 Mechelen Technische Scholen te Mechelen-V.Z.W. 

Sint-Ursula-Instituut 1 2861 Onze-Lieve- 

Vrouw-Waver Onderwijsinrichting Ursulinen-V.Z.W. 





Ursulinen Mechelen-Hagelstein 2860 Sint-Katelijne- V.Z.W.Verenigde Scholen Ursulinen Mechelen en 

Waver 

Hagelstein 

Berthoutinstituut-Klein Seminarie 1 2800 Mechelen De Ranken - VZW 

Ursulinen Mechelen 1 2800 Mechelen V.Z.W.Verenigde Scholen Ursulinen Mechelen en 

Hagelstein 

72 zie bijlage 5. 

73 Met dank aan het gesprek met Julien Teughels. 

74 Gegevens volgens het gesprek dat plaatsgevonden heeft in november 2005. Het K.B. geeft nog 8 Inrichtende 

Machten weer. 

58

Wijzigingen in de structuur leidt ook tot aanpassing van het Koninklijk Besluit en tot de aanvraag van 

een nieuw K.B. Dit bespreken we in hoofdstuk 5. Het is mij hier om de inhoud van het K.B. te doen 

waarin sprake is van bevoegdheden, samenstelling en de werkwijze voor de organisatie van de 

GDPBW. Werkgevers en preventieadviseurs die de werking van een GDPBW niet kennen weten ook 

niet welke draagkracht het Koninklijk Besluit heeft voor de tijdsbesteding van de preventieadviseurs. 

Dit K.B. is naast het identificatiedocument, dat verplicht op te stellen is voor de IDPBW, het enige 

document waarin de tijdsbesteding wettelijk vastgelegd wordt na voorafgaand akkoord van alle 

Comite’s PBW, aangesloten tot de GDPBW. 

In artikel 2, paragraaf 1. en 2. wordt de samenstelling besproken voor de coördinerende 

preventieadviseur, belast met de leiding van de Gemeenschappelijke IDPBW. 

In artikel 2, paragraaf 3. en 4. wordt de samenstelling besproken voor de lokale preventieadviseurs per 

werkgever. 

De sterkte in dit K.B. is dat er een onderscheid gemaakt wordt volgens de schoolgrootte en de risico’s 

die zich kunnen voordoen in een nijverheidsschool. Voor deze laatste scholen legt men bij K.B. vast 

dat de preventieadviseur over minstens een aanvullende vorming niveau II moet beschikken en over 

een tijdsbesteding van minstens 50 % van een voltijdse betrekking. 

In scholen met minder risico’s of kleiner in omvang (minder dan 200 werknemers) spreekt men van 

een contactpersoon met minstens een basisvorming preventie en met een tijdsbesteding van minstens 

20 % van een voltijdse betrekking. Er wordt zelfs aan toegevoegd dat voor een werkgever of indien 

een school uitbreidt tot meer dan 200 werknemers, de contactpersoon een opleiding van minstens 

niveau II moet bezitten en hierdoor wordt aangesproken als preventieadviseur. 

Dit onderscheid konden we niet terugvinden in het K.B. van de GDPBW van het 

Gemeenschapsonderwijs. Onafhankelijk van de grootte van de scholen in een Scholengroep spreekt 

men steeds van een contactpersoon en wordt er geen melding gemaakt van mogelijke tijdsbesteding. 

Dit is eerder een zwakte in hun organisatie, daar de kans reëel is dat de contactpersoon of 

preventiemedewerker, zoals ik deze persoon benoem in het vervolg van de tekst, niet klasvrij gemaakt 

wordt. 

Ongeacht dat de totale tijdsbesteding voor het KSO scholengemeenschap regio Mechelen 

vermoedelijk nog onder de voorgestelde tijdsbesteding volgens de inspectie-index zal liggen, kunnen 

we hier toch spreken dat de werkgever zorgt voor een preventiestructuur waarop kan gewerkt worden. 

Het is aan de leden van het Comité PBW, de hiërarchische lijn en aan de werkgevers zelf om deze 

structuur te behouden 75 . Waar, op de vooravond van 10 jaar wet op het welzijn nog altijd scholen 

bestaan die geen preventieadviseur hebben of waar men niet goed weet wat eerst te doen als 

preventieadviseur, is hier in deze scholengemeenschap reeds lang sprake van coördinatie van de 

Dienst Preventie en Bescherming op het Werk. 

75 Wet bescherming preventieadviseurs, K.B. 20 december 2002. 

59

3.4. Preventieorganisatie in het katholiek secundair onderwijs van Vlaanderen 

3.4.1. Twaalf GIDPBW en de preventieadviseur, belast met de leiding van de 

gemeenschappelijke dienst 

Ook in het katholiek onderwijs zijn er reeds een tiental GDPBW opgericht. Het was door de vraag te 

stellen, hoeveel GIDPBW er reeds bestaan in het katholiek secundair onderwijslandschap van 

Vlaanderen dat dit eindwerk tenslotte tot stand gekomen is. Hierover was geen éénduidig antwoord. 

En tot op vandaag nog steeds niet honderd procent omdat er nog steeds aanvragen lopende zijn bij de 

Federale Overheid. Er zijn ook verschuivingen in het begin van een schooljaar door wijzigingen van 

werkgevers in scholengemeenschappen. 

Zo werd tijdens een bijeenkomst van coördinerende preventieadviseurs, belast met de leiding van de 

gemeenschappelijke dienst te FODWASO naar aanleiding van de sterkte en de zwakteanalyse van 

Gemeenschappelijke Diensten PBW 76 gemeld dat 1 GDPBW zou ophouden te bestaan doordat 

verschillende werkgevers in een scholengemeenschap besloten hadden van het oprichten tot 1 vzw en 

tot 1 werkgever als gevolg. 

Dat het opstellen van overeenkomsten tot het bekomen van een GDPBW niet eenvoudig is, kunnen 

verschillende coördinerende preventieadviseurs bevestigen. 

In Vlaanderen werd door de opgestelde enquête melding gemaakt van 10 GDPBW, maar de 

bijeenkomst te FOD WASO, gaf melding van nog meer GIDPBW en gemeenschappelijke diensten 

die in oprichting zijn. 

mailadres 

1 Julien Teugels Mechelen VL-Br julien.teugels@skynet.be 

2 Danny Duijsters Overpelt Limburg dannyduijsters@wico.be 

3 Geert Blancke Oudenaarde O-VL geert.blancke@gmail.com 

4 Marc Cuypers Roeselare W-VL marc.cuypers@sint-michiel.be 

5 Wilfried VandePoel Wetteren O-VL wilfried.van.de.poel@scheppers-wetteren.be 

6 Jozef Van Vaerenbergh Gijzegem-Aalst O-VL josvva@hotmail.com 

7 Jaak Verbeek Antwerpen Antwerpen jaakverbeek.home@pandora.be 

8 Paul Van Assche Boom Bornem Puurs Antwerpen paul.van.assche@sjabi.be 

9 Jan Van Ocken Ekeren Merksem Antwerpen Jan.vanocken@telenet.be 

10 Antwerpen noord Antwerpen 

Tabel 3 : voorbeelden van GIDPBW en hun CPA 

11 Rit Melis Borgerhout Antwerpen rit.melis@skynet.be 

12 Paul Moons Herentals Antwerpen preventiedienst@kosh.be 

13 Eddy Roosen Sint Truiden Limburg eddy.roosen@pandora.be 

Tabel 4: voorbeelden van GIDPBW in aanvraag 

76 Resultaat uit een Delphi-onderzoek naar de tijdsbesteding van preventieadviseurs, georganiseerd op 15 maart 

op uitnodiging van dit eindwerk voor coördinerende preventieadviseurs bij de Federale Overheidsdienst, 

Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg. 

60

3.4.2. Een organogram van een nog op te richten GDPBW, als voorbeeld 

Scholengemeenschap 10 werd reeds kort voorgesteld in hoofdstuk 1, horende bij de 

scholengemeenschappen die bestaan uit verschillende werkgevers. 

Deze scholengemeenschap kan als voorbeeld dienen voor tal van andere scholengemeenschappen. 

Deze scholengemeenschap bestaat uit 7 inrichtende machten en hebben een goed uitgebouwde Dienst 

voor Preventie en Bescherming op het Werk. Volgens de wetgeving zou deze scholengemeenschap het 

best een GDPBW aanvragen zodat de coördinerende preventieadviseur de leiding heeft van de 

Gemeenschappelijke Dienst PBW. Bijgevoegd organogram geeft weer dat iedere vestigingsplaats zijn 

preventieadviseur heeft. Maar het is in dit organogram niet duidelijk of iedere werkgever zijn eigen 

Interne Dienst voor PBW heeft opgericht. Ik ga ervan uit dat door het aanduiden van een 

preventieadviseur er ook een IDPBW is per werkgever, maar dit is geen evidentie. De 

preventieadviseur mag niet de enige persoon zijn die deel uitmaakt van de IDPBW. 

Om de coördinerende preventieadviseur wettelijk in orde te houden voor alle werkgevers behorende 

tot dit organogram is het toepassen van art. 38 van de Welzijnswet aan te raden. 

61


Totaal aantal werknemers: 705 

Scholengemeenschap Voorkempen 

Jozef Hendrickstraat 153, 2900 Schoten 

Coördinerend Directeur: Koen Claerhout 

Scholengemeenschap Voorkempen 

IDPBW: Papenaardekenstraat 53, 2900 Schoten 

Coördinerend Preventieadviseur: Chris Chantrain 

Vita et Pax-college 

Sint-Amelbergalei 35 

2900 Schoten 

Sint-Michielscollege vzw 

Papenaardekenstraat 53 

2900 Schoten 

Sint-Michielscollege 

Kapelsesteenweg 72 

2930 Brasschaat 

Sint-Jozefinstituut 

J. Hendrickxstraat 153 

2900 Schoten 

Sint-Cordula-instituut 

Wilgendaalstraat 7 

2900 Schoten 

Mater Dei-instituut 

Bredabaan 394- 479 

2930 Brasschaat 

H. Hart van Maria-instituut 

Oudaen 72 

2970 ’s-Gravenwezel 

Annuntia-instituut 

Turnhoutsebaan 430 A 

2110 Wijnegem 

Directie: D. Michielsen 

PA: Els De Wachter 

Directie: R. Vergauwen 

PA: Kris Bresseleers 

Directie: N. Merlin 

PA: Jo Verberckmoes 

Directie: K. Claerhout 

PA: Serge Seutins 

Directie: B. Coppin 

PA: Mark Struyf 

Directie: M. Abbeel 

PA: Lutgard Bernaerts 

Directie: J. Verheyen 

PA: Luc Maes 

Directie: J. Grommen 

PA: Lies Smits 

329 leerlingen 

46 Werknemers 


97 Werknemers 


144 Werknemers 


91 Werknemers 


75 Werknemers 







CPBW IDPBW 

CPBW 

Secundair + 

Lagere school 

IDPBW CPBW 

IDPBW 

CPBW 

Secundair + 

lagere school 

CPBW 

CPBW via IM 

Vorselaar 

62

Dat ook na oprichting van verschillende Gemeenschappelijke Diensten PBW niet alles naar wens blijft 

verlopen kunnen ook enkele coördinerende preventieadviseurs verklaren. In het bisdom van 

Antwerpen heeft men in januari 2006 een infoavond georganiseerd voor de oprichting van een 

overkoepelende stuurgroep voor de bestaande GDPBW 69 . Naar aanleiding van diverse vragen en 

gesprekken betreffende de werking van de Gemeenschappelijke Interne Diensten voor Preventie en 

Bescherming op het Werk in de diverse scholengemeenschappen van het vrije net van de stad 

Antwerpen, leek het volgens het bisdom van Antwerpen hoog tijd dat er een samenwerking tot stand 

komt tussen de verschillende, reeds bestaande GDPBW. Het was wenselijk om in samenspraak met de 

verschillende inrichtende machten en schoolbesturen te starten met de oprichting van een 

overkoepelende stuurgroep GDPBW. 

In een eerste opzet was het de bedoeling om ook één Super Gemeenschappelijke Dienst op te richten. 

Dit project werd om juridische redenen in de diepvries gestopt, omdat het verband tussen de 

werkgever en de werknemer niet voldoende kon aangetoond worden. Bij zulke constructies mogen er 

juridisch geen foutieve beslissingen genomen worden om bestaande en goed werkende GDPBW niet 

in gevaar te brengen. 

Het project van een overkoepelende stuurgroep is momenteel van start gegaan en werd spijtig genoeg 

bij het verwezenlijken van dit eindwerk nog niet geëvalueerd. Het blijft een denkpiste voor andere 

GDPBW en voor andere bisdommen om een gelijkaardige weg op te gaan en om het preventiebeleid 

in beweging te houden. Spijtig genoeg wordt het preventiebeleid niet in alle bisdommen evenwaardig 

gestuurd zoals in het bisdom Antwerpen. 

69 informatie verkregen na een gesprek met Dis Van Berckelaer, adjunct van de vicaris bisdom Antwerpen, 

januari 2006 naar aanleiding van de oprichting van een stuurgroep GIDPBW. 

63

3.5. Besluit 

Indien een scholengemeenschap bestaat uit verschillende inrichtende machten bestaat de mogelijkheid 

om een Gemeenschappelijke Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk op te richten. 

Hiervoor moet volgens de Welzijnswet, art. 38, aan de Koning toelating gevraagd worden. 

De bevoegdheid, de samenstelling en de werkwijze van een GIDPBW wordt bepaald door een 

Koninklijk Besluit. 

De structuur van de GIDPBW in het Gemeenschapsonderwijs is samengesteld uit de Centrale Dienst 

en bestaat uit vier preventieadviseurs, één preventieadviseur belast met de leiding van de 

Gemeenschappelijke Dienst PBW en drie regiomanagers. In totaal zijn er 15 preventieadviseurs 

aangeduid in het K.B. GIDPBW van het Gemeenschapsonderwijs en besteden een voltijdse dagtaak 

aan hun opdrachten. Een pluspunt in dit K.B. is dat er melding wordt gemaakt, dat in elke school een 

contactpersoon moet voorzien worden met minstens een basisopleiding inzake preventie en 

bescherming op het werk. Een minpunt is dat voor de scholen geen éénduidige minimale 

tijdsbesteding wordt voorzien. 

Ook het K.B. van de GDPBW in de scholengemeenschap KSO regio Mechelen geeft duidelijkheid 

over de samenstelling, de bevoegdheid en de werkwijze van de Gemeenschappelijke Dienst PBW. De 

sterkte in dit K.B. is dat er een onderscheid gemaakt wordt volgens de schoolgrootte en de risico’s die 

zich per school kunnen voordoen. 

In Vlaanderen zijn er een tiental GDPBW opgericht officieel met een K.B. De preventieadviseurs, 

belast met de leiding van deze gemeenschappelijke diensten melden dat het oprichten en het behoud 

van zulk een GDPBW niet altijd even vlot verloopt. Maar het K.B. GDPBW geeft duidelijkheid bij de 

oprichting voor: 

a) de samenstelling van de GDPBW; 

b) de tijdsbesteding voor de preventieadviseur, belast met de leiding van de 

gemeenschappelijke dienst; 

c) de minimale tijdsbesteding voor alle lokale preventieadviseurs; 

d) de verplichting tot het aanstellen van contactpersonen per vestigingsplaats. 

En dit is juist datgene dat het onderwijs nodig heeft voor zijn preventiebeleid: duidelijkheid! 

64


In dit hoofdstuk bespreken we de sterkte en zwakte analyse voor een gemeenschappelijk 

preventiebeleid in de oprichting van een gemeenschappelijke Interne Dienst Interne Preventie en 

Bescherming op het Werk (GDPBW) en dit op drie niveau’s: 

• 4.2. sterkte analyse op microniveau; 

• 4.3. sterkte analyse op mesoniveau; 

• 4.4. sterkte analyse op macroniveau; 

• 4.5 zwakte analyse van een GIDPBW. 

De grootte van een GIDPBW speelt een fundamentele rol. Het is moeilijk om een GIDPBW voor 10 

vestigingsplaatsen voor het secundair onderwijs, bestaande uit 2 inrichtende machten te vergelijken 

met een GIDPBW van meer dan 100 scholen en waarschijnlijk meer dan 2 inrichtende machten. Om 

deze reden wordt in dit hoofdstuk rekening gehouden met enkele opmerkingen van ervaren 

preventieadviseurs die de leiding hebben in een, noem maar grote interne dienst. 

• 4.6. Opmerkingen van enkele preventieadviseurs. 

Het wordt ook tijd dat ik enkele afspraken maak voor enkele benamingen. 

GDPBW vervangen door IDPBW: We spreken in deze tekst over het nut van een GDPBW. 

Een scholengemeenschap bestaande uit één inrichtende macht moet geen GDPBW oprichten, maar 

mag dit wel. 

Een scholengemeenschap bestaande uit één inrichtende macht, moet een IDPBW oprichten, geleidt 

door één preventieadviseur, belast met de leiding van de Dienst Preventie en Bescherming op het 

Werk. 

In het verdere verloop van dit werk, kan men waar GDPBW wordt gelezen dit woord vervangen door 

IDPBW. Het is om deze reden dat we vaak zullen spreken van (G)IDPBW, zodat een dubbel gebruik 

mogelijk is. 

Tot nu toe heb ik over drie benamingen van preventieadviseurs gesproken, horende tot de Dienst 

Preventie en Bescherming, dit zijn: 

• De coördinerende preventieadviseur; 

• De lokale preventieadviseurs; 

• Preventiemedewerkers; 

Met preventiemedewerker 70 wordt een contactpersoon verstaan. In elke vestigingsplaats waaraan 

geen preventieadviseur verbonden is, wordt op zijn minst een contactpersoon aangesteld die de 

gepaste vorming genoten heeft om de problemen in verband met het welzijn op het werk op het niveau 

van de vestigingsplaats te onderkennen en die de directe medewerker is van de preventieadviseur. 

Met lokaal preventieadviseur wordt verstaan: de preventieadviseur die aangesteld is voor één of 

meerdere vestigingsplaatsen. 

Met coördinerend preventieadviseur 71 wordt verstaan: de preventieadviseur met de leiding van de 

interne dienst in een scholengemeenschap, bestaande uit 1 inrichtende macht. 

Met gemeenschappelijk preventieadviseur 72 wordt verstaan: de preventieadviseur met de leiding van 

de dienst in een scholengemeenschap met verschillende inrichtende machten, maar waarvoor de 

70 Dit kan zijn waar een preventieadviseur preventietaken heeft in verschillende vestigingsplaatsen of het aantal 

werknemers in een school minder is dan 20 werknemers, waar de werkgever zelf als preventieadviseur mag 

optreden. Een preventiemedewerker is een bijkomend aanspreekpunt. 

71 Dit is een officieuze naam die gecreëerd werd door het katholiek onderwijs. 

72 Indien een GIDPBW gevormd wordt is het beter niet meer te spreken van coördinerende of 

gemeenschappelijke preventieadviseur, dit zijn immers officieuze namen, hoofd van de GIDPBW is dan beter en 

correcter. 

65

overheid de toelating gegeven heeft bij KB om een gemeenschappelijke interne dienst PBW op te 

richten. 

4.1. drie niveau’s 

De voor- en nadelen van een GIDPBW worden besproken aan de hand van drie niveau’s. 

Macro-, meso- en microniveau. 

De verschillende niveau’s zouden onderling nog verder kunnen onderverdeeld worden. Het is niet van 

belang om niveau’s tot in hun detail te splitsen. Het komt er op aan voor- en nadelen weer te geven op 

het niveau van de individuele school, op het niveau van de gemeenschappelijke dienst, op het niveau 

van bisdommen en Ministeries. 

Microniveau is het niveau van de primaire preventie. Hiermee kijken we naar elke individuele school. 

In de wetgeving spreekt men over de technische bedrijfseenheid. Het Comité Preventie en 

Bescherming op het Werk (CPBW) bevindt zich ook op dit niveau. Sommige scholen bezitten een 

afdeling van de interne dienst preventie en bescherming op het werk. In deze dienst werken 

preventiemedewerkers samen met de lokale preventieadviseur aan het dynamisch 

risicobeheersingsysteem waarvoor de werkgever het nodige personeel en middelen ter beschikking 

stelt. 

Op het niveau van het Comité PBW wordt telkens één preventieadviseur aangesteld voor het 

verzorgen van het secretariaat. Dat kan voor één school zijn, maar ook voor meerdere scholen. 

De eigenheid van elke individuele school is hier van belang. 

Mesoniveau is op het niveau van de IDPBW en de GIDPBW. Elke werkgever is verplicht een interne 

dienst voor preventie en bescherming op het werk (IDPBW) op te richten. Verschillende werkgevers 

kunnen via een Koninklijk Besluit een gemeenschappelijke dienst preventie en bescherming oprichten. 

Een GIDPBW, bestaande uit verschillende IDPBW en een door de wet vastgelegde samenwerking 

tussen verschillende inrichtende machten of schoolbesturen, wordt geleid door één 

gemeenschappelijk preventieadviseur 73 . Naast GIDPBW bestaan ook gemeenschappelijke comités 

preventie en bescherming op het werk. 

Macroniveau is op het niveau van koepels of organisaties die begeleiding en/of wetten en regels 

bepalen voor een lager gelegen niveau. 

Hier vinden we 5 bisdommen terug (Antwerpen, Mechelen-Brussel, Gent, Brugge, Hasselt), het 

VSKO en de verschillende Ministeries, zowel de Federale Ministeries als de Vlaamse Gemeenschap 

en het Brussel hoofdstedelijk gewest. 

73 Het is niet noodzakelijk, maar wel gebruikelijk dat een gemeenschappelijke preventieadviseur wordt 

aangesteld tot hoofd van de centrale afdeling van de GIDPBW. Het is echter mogelijk dat twee of meer 

schoolgemeenschappen beslissen tot oprichting van een GIDPBW, één van de preventieadviseurs zal de leiding 

moeten nemen. 

66

4.2. Sterkte analyse van een GIDPBW op microniveau 

Vlotte samenwerking tussen lokale en gemeenschappelijke preventieadviseur 

Betere ondersteuning van de taken van de lokale preventieadviseur in de technische bedrijfseenheid 

door een efficiënte samenwerking met de gemeenschappelijke preventieadviseur. 

Dit omvat: 

In het kader van de permanente risicoanalyse en het opstellen en het bijsturen van het globaal 

preventieplan en het jaaractieplan zal de lokaal preventieadviseur samen met de 

gemeenschappelijke preventieadviseur veelvuldig en systematisch onderzoek verrichten in 

klaslokalen, werkhuizen, sportzalen in het kader van de permanente risicoanalyse. 

Op eigen initiatief van de lokale preventieadviseur, op vraag van de werkgever, of op vraag 

van de betrokken werknemers, in samenwerking met de gemeenschappelijke 

preventieadviseur, opgelegde taken en/of werkposten onderzoeken naar mogelijke risico’s. 

Jaarlijkse rondgang 

De lokale preventieadviseur is er toe gehouden éénmaal per jaar een grondig onderzoek te verrichten 

van alle lokalen en werkplaatsen in de school, waar personeel arbeid verricht.Dat wil zeggen overal. 

Veel scholen organiseren deze rondgang samen met de rondgang met de arbeidsgeneesheer. Echter 

heeft deze extern persoon zijn eigen expertise of aandachtsveld, waardoor er andere risico’s, die ook 

aandacht vragen niet worden opgespoord. Doordat de gemeenschappelijke preventieadviseur een 

degelijke opleiding heeft voltooid, betreffende arbeidsveiligheid, is het voor de scholen een voordeel 

beide rondgangen op andere tijdstippen te plannen. 

Gemeenschappelijke en lokaal preventieadviseur maken samen een plan van aanpak. 

Arbeidsongevallen en incidenten 

Schierongevallen en kleine incidenten worden geregistreerd, op regelmatige tijdstippen geëvalueerd en 

opmerkingen ter voorkoming van wederkerende of ernstige ongevallen worden door de werkgever 

uitgevoerd. Het opstellen van een arbeidsongevallensteekkaart vraagt enige vakkennis. Vooral als het 

gaat over de preventieve maatregelen die als resultaat moeten uitgevoerd worden. 

Afspraken worden gemaakt tussen de lokale preventieadviseur en de gemeenschappelijke 

preventieadviseur wie, wanneer, bij welk soort ongeval het onderzoek voert. 

Maandverslagen/driemaandelijkse verslagen 

Ondersteuning bij de opmaak van het maandverslag of het driemaandelijks verslag (bij minder dan 50 

werknemers en niet horende tot groep B) 

Verbeteren van het welzijn van het personeel 

Indien taken kunnen verdeeld worden, heeft de lokale preventieadviseur meer mogelijkheden om aan 

primaire preventie te doen. Bij deze primaire preventie hoort vooral het onderzoeken en opsporen van 

risico’s ter verbetering van het welzijn van het personeel. 

De lokale preventieadviseur die een luisterend oor kan zijn voor de lokale werknemers is een sterk 

pluspunt in plaats dat hij zich telkens moet terug trekken in zijn dossiers om zijn administratie bij te 

kunnen houden. 

Vervanging bij afwezigheid van directie 

In geval van dringende noodzakelijkheid en de onmogelijkheid om op de directie beroep te doen, moet 

de lokale preventieadviseur zelf de nodige maatregelen kunnen treffen om de oorzaken van het gevaar 

of de hinder te verhelpen. Bij twijfel kan er beroep gedaan worden op de kennis van de 

gemeenschappelijke preventieadviseur. Door samen de situatie te bespreken volgt er meestal wel een 

aanvaardbare oplossing. Zoniet kan er meestal nog beroep gedaan worden op een coördinerend 

directeur of ander persoon van de hiërarchische lijn waar de gemeenschappelijke preventieadviseur 

vanuit zijn taak contacten mee heeft. 

67

Professionele integratie van de begrippen ‘dynamische risicobeheersing’ en ‘multidisciplinaire 

aanpak van risico’s’, ook in het lager onderwijs 

Ook in het lager onderwijs is door samenwerking tussen een CPA en lokale preventieadviseurs of 

preventiemedewerkers een degelijk preventiebeleid mogelijk. Het personeel van het lager onderwijs 

lopen een even groot risico op een arbeidsongeval als een personeelslid van het secundair onderwijs, 

met het enige verschil dat het aantal werknemers in een lagere school meestal kleiner is. Maar de 

risico bij het gebruik van onderhoudsproducten of het oplopen van een kwetsuur in een sportzaal door 

het gebruik van sporttoestellen blijven dezelfde. Daarom moeten de begrippen ‘dynamisch 

risicobeheersing’ en ‘multidisciplinaire aanpak van risico’s’ met even grote zorgvuldigheid toegepast 

worden. Lokale preventieadviseurs van een lagere school voelen zich gesteund door de bereikbaarheid 

van een gemeenschappelijke preventieadviseur. 

Door de oprichting van een GDPBW wordt het eenvoudiger om ervoor te zorgen dat elke inrichtende 

macht beschikt over het voorgeschreven identificatiedocument op basis waarvan een veiligheidsbeleid 

kan uitgestippeld worden. 

Permanente aanwezigheid van een deskundige preventieadviseur 

De wetgever heeft criteria vastgelegd, waarbinnen het niveau, de verschillende preventieadviseurs en 

hun takenpakket binnen de interne dienst duidelijk zijn vastgelegd. Voor een TSO/BSO school met < 

200 fulltime equivalenten, is een basisvorming niveau 3 voldoende. Dit heeft consequenties voor het 

realiseren van het dynamisch risicobeheersingssysteem. Hiervoor moeten externe diensten 

ingeschakeld worden voor het volledige, wettelijke takenpakket, hetgeen gevolg heeft voor het 

kostenplaatje van de school. 

Er is ook geen permanente aanwezigheid van de deskundige preventieadviseur. De externe dienst zal 

eerder curatief optreden dan preventief. 

Door een gemeenschappelijke preventieadviseur aan te stellen is dit probleem deels opgelost. 

Dit is ook kostenbesparend. Lokale preventieadviseurs zonder vorming niveau 1 of 2 kunnen beroep 

doen op de gemeenschappelijke preventieadviseur in plaats van op (dure) externe diensten. 

4.3. Sterkte analyse van een GIDPBW op mesoniveau 

In orde met de regelgeving 

Er zijn nogal wat scholengemeenschappen, bestaande uit verschillende inrichtende machten, die een 

gemeenschappelijke preventieadviseur aanstellen. 

De aanstelling van een gemeenschappelijke preventieadviseur is voor vele scholen van een 

scholengemeenschap vermoedelijk een verbetering, maar dit blijft een constructie die niet conform is 

met de regelgeving. De oprichting van een GDPBW is echter duidelijker omdat deze GDPBW moet 

werken binnen het kader van de regelgeving en binnen het bepaalde in het KB dat de oprichting van 

een GDPBW toestaat. 

Gesprekspartner 

De coördinerend directeur vindt gemakkelijker een gesprekspartner die op de hoogte is van de 

elementen die het veiligheidsdossier van de scholengemeenschap uitmaken. 

Samenwerking als team 

Een GDPBW bestaat uit verschillende preventieadviseurs. Hierdoor kunnen taken verdeeld worden 

onder de verschillende leden van het team. 

Iedere lokale preventieadviseur kan in samenspraak met de GDPBW en met zijn eigen mogelijkheden 

zichzelf bekwamen in een specifiek onderwerp. Hierdoor leren andere van elkaar en kan men voor één 

bepaald specifiek onderwerp beroep en support vragen aan diegene die hiervoor expert kan genoemd 

worden. 

Expert in onder andere: 

Het opstellen van risicoanalyses bij speeltuigen en sporttoestellen; 

Organisatie van brand- en evacuatierichtlijnen; 

De opmaak van een beheersplan voor legionella; 

Opstellen van risicoanalyses van machines; 

68

Inventarisatie van gevaarlijke producten; 

HACCP-wetgeving; 

Arbeidsongevallen onderzoek 

… 

De kennis wordt verdeeld in toepassing van de wet op het welzijn en zijn uitvoeringsbesluiten. 

Leren samenwerken en leren door samen te werken 

Een lokale preventieadviseur is nog te vaak in het onderwijs (vooral in het lager onderwijs merkbaar) 

een persoon die alleen bezig is met de uitvoering van de wet op het welzijn. Het zijn deze personen die 

sterk vragende partij zijn om samen te werken met andere personen die het zelfde nastreven. Namelijk 

de veelheid van taken voor de preventieadviseur uitvoeren. Maar hoe begin je er aan? Ook al mag deze 

persoon een basisopleiding preventieadviseur gevolgd hebben en geslaagd zijn, het blijft een zoektocht 

om samen met de werkgever en werknemers een taak naar behoren uit te voeren. 

Een GDPBW bestaat uit verschillende preventieadviseurs, ieder reeds met zijn eigen kwaliteiten en 

expertise, maar ook met zijn eigen ervaringen. 

De GDPBW bevordert de teamleden om samen te werken. Kunnen samenwerken is één van de 

vaardigheden die een preventieadviseur dient te bezitten. Samenwerken met mensen is een 

vaardigheid om te luisteren naar hun noden en tijdig in te grijpen vooraleer een risico lijdt tot een 

ongeval. Door samen te werken in een groep van preventieadviseurs in een GDPBW, leren we met 

elkaar samen te werken en leren we van elkaar (ieders zijn expertise) door samen te werken. 

Samen sterker 

In bijscholingen wordt vaak aangegeven dat de preventieadviseur de scharnierfunctie is tussen de 

signalen die werknemers geven over mogelijke risico’s en tekortkomingen en tussen de werkgevers 

die deze signalen moeten uitvoeren om het welzijn van de werknemers te verbeteren. 

Hoe groter de groep wordt in de gemeenschappelijke dienst, des te meer scharnierfuncties zijn er 

aanwezig in de organisatie. 

Ook moet er een goede verstandhouding zijn tussen de gemeenschappelijke preventieadviseur en de 

coördinerende directeurs van de verschillende scholengemeenschappen. De coördinerende directeurs 

hebben ook een zeer belangrijke scharnierfunctie om het preventiebeleid te ontwikkelen bij hun 

collega directeurs. 

Als het soms niet lukt om preventiemaatregelen in te voeren na overleg tussen de lokale 

preventieadviseur en zijn directeur, kan het soms wel lukken als de coördinerende directeurs overtuigd 

zijn van het nut van deze preventiemaatregelen. Zij kunnen dan via directievergaderingen, de 

preventiemaatregelen ter bespreking op de agenda plaatsen. De mogelijkheid kan ook bestaan dat de 

gemeenschappelijke preventieadviseur gevraagd wordt dit agendapunt te komen verdedigen op 

dergelijke directievergaderingen. 

Als de directies goed meewerken, dan kan een GDPBW zorgen voor een grotendeels 

gemeenschappelijk globaal preventieplan, jaaractieplan en dergelijke. 

Bijhouden van de nodige documentatie 

In een gemeenschappelijke dienst kunnen afspraken gemaakt worden over modeldocumenten die alle 

technische bedrijfseenheden gebruiken. Hierdoor is het gebruik van een uniform 

documentatiesysteem voor alle betrokken scholen een voordeel. Indien documenten worden 

ingezameld kan iedereen deze begrijpen. Ook voor directies is dit een voordeel. In hun 

overlegmomenten herkennen ze dezelfde layout en inventarisatie van het welzijnsregister. 

Er zijn documenten die opgemaakt worden door de gemeenschappelijke dienst die daarna naar 

iedereen verspreid wordt (vb. lay-out en inhoud van de maandverslagen). Eveneens kan er een 

taakverdeling volgen, waarbij iedere preventieadviseur een deel van de opmaak van documenten op 

zich kan nemen. 

Onverminderd de nodige aanpassingen per inrichtende macht en per school, is het eenvoudiger om te 

komen tot een risico inventarisatie en evaluatie, een globaal preventieplan en daarna een jaaractieplan. 

69

Arbeidsongevallen en incidenten 

Uniforme afspraken worden gemaakt bij het opstellen van de arbeidsongevallensteekkaart. 

Jaarverslag FODWASO 

Opmaak van 1 jaarverslag van de gemeenschappelijke interne dienst PBW voor de Federale 

Overheidsdienst, Werkaangelegenheid en Sociaal Overleg met de nodige bijlagen per juridische 

entiteit en per technische bedrijfseenheid. 

Hogere rendabiliteit 

De rendabiliteit van de uitgaven voor documentatie, lidmaatschappen en voor opzoekingen verhoogt 

doordat resultaten bekomen voor één geval te transfereren zijn naar ander gevallen. 

De inspanningen om formulieren en procedures uit te werken wordt rendabeler wegens het 

multiplicatoreffect. Dit geldt niet enkel voor inspanning van de gemeenschappelijke preventieadviseur 

maar ook voor inspanningen van lokale preventieadviseurs van betrokken scholen waarvan de 

resultaten in de ganse scholengemeenschap kunnen gebruikt worden. 

Door de oprichting van een GDPBW is het eenvoudiger om te onderhandelen over de contracten met 

de leveranciers van blusmiddelen, pictogrammen. 

Transportkosten bij gezamenlijke aankopen worden verdeeld over de deelnemende scholen. 

Er is één verzamelpunt voor video’s, DVD’s, CD Rom’s en documenten. 

Opleidingskosten voor de gemeenschappelijke preventieadviseur en het budget voor nascholing voor 

alle preventiemedewerkers en lokale preventieadviseurs worden gespreid over alle scholen van de 

scholengemeenschap. Eveneens moeten niet alle preventieadviseurs dezelfde nascholingen volgen. 

Door het verdelen van de expertise kan iedere preventieadviseur de nascholingen volgen specifiek 

voor zijn domein en de opgedane kennis overbrengen aan de anderen. 

Minimumprestaties van de preventieadviseurs liggen vast in het machtigingsbesluit 

De enige mogelijkheid om de minimumprestaties van de lokale en de gemeenschappelijke 

preventieadviseurs bij wet vast te leggen is door middel van het Koninklijk Besluit van de oprichting 

van de GDPBW. 

De Koning kan een werkgever of een groep werkgevers machtigen een gemeenschappelijke dienst op 

te richten. In voorkomend geval bepaalt Hij de bevoegdheid, de samenstelling en de werkwijze ervan. 

Comité preventie en bescherming op het werk 

De betrokkenheid van de comités preventie en bescherming op het werk verhoogt door het advies van 

de lokale preventieadviseurs en de gemeenschappelijke preventieadviseur die het secretariaat mee kan 

ondersteunen. We gaan ervan uit dat de gemeenschappelijke preventieadviseur meer management- en 

communicatietechnieken bezit, door zijn niveau van opleiding, waardoor hij de werknemers- en 

werkgeversafgevaardigden meer kan betrekken bij de comitévergaderingen. 

Aandacht op het toepassen van de wet op het welzijn 

De oprichting van een GDBPW vraagt meer nog, dan de aanstelling van een coördinerende 

preventieadviseur door een scholengemeenschap, aandacht voor de wet op het welzijn, bij de 

inrichtende machten en de directies die betrokken zijn bij de oprichting en de werking van de 

GDPBW. 

70

4.4. Sterkte analyse van een GIDPBW op macroniveau 

Aanspreekpunten 

Bisdommen hebben de gemeenschappelijke preventieadviseur als aanspreekpunt bij het toepassen van 

de wet op het welzijn, infovergaderingen, nascholingsessies, begeleidingsdienst. Eveneens heeft het 

VSKO de mogelijkheid, personen aan te spreken die de tekorten en de noden voor het preventiebeleid 

in het katholiek onderwijs kennen. Ook kan het Ministerie op professionele preventieadviseurs beroep 

doen om grootste projecten, zoals organisatie van stages, uit te werken op maat van het onderwijs. 

Aandacht op het toepassen van de wet op het welzijn 

De oprichting van gemeenschappelijke diensten kan tot gevolg hebben, dat deze dienst de aandacht 

krijgt van het bisdom doordat ook inrichtende machten en directies meer betrokken zijn bij deze 

dienst. 

Oprichten van stuurgroepen 

De samenwerking tussen de gemeenschappelijke preventieadviseurs moet er voor zorgen dat er 

minstens één stuurgroep wordt opgericht die het preventiebeleid in het onderwijs netoverschrijdend 

kan uitwerken. Op de vooravond van 10 jaar wet op het welzijn zijn er nog veel noden die deze 

stuurgroep moet inventariseren, analyseren en oplossingen moet voorstellen. 

4.5. Zwakte analyse van een GIDPBW 

Ivoren toren 

Door een GIDPBW wordt er een gemeenschappelijke preventieadviseur aangesteld die de coördinatie 

als taak krijgt om de gemeenschappelijke dienst te leiden. 

Het secretariaat van deze dienst bevindt zich ofwel in een school ofwel op het secretariaat van één van 

de inrichtende machten. De mogelijkheid doet zich dan ook voor dat de gemeenschappelijke 

preventieadviseur te weinig voeling heeft met de individuele scholen. Men moet er op toezien dat de 

gemeenschappelijke preventieadviseur geen ivoren toren creëert want dan verloopt de werking van 

deze dienst moeilijker. 

De preventieadviseur met de leiding van de gemeenschappelijke dienst moet bereikbaar zijn 

(preventief en curatief). Hij moet een nauw contact hebben met de andere preventieadviseurs. Hij moet 

het vertrouwen hebben in de goede samenwerking. Hij mag de andere preventieadviseurs zeker geen 

gevoel geven dat hij boven hen staat, maar naast hen wil meewerken om risico’s op te sporen en 

maatregelen voor te stellen. 

Tenzij de directies goed meewerken dreigt een GDPBW te verzeilen in een bureaucratisering voor 

opstelling van het globaal preventieplan, het jaaractieplan en dergelijke. 

Afschuiven verantwoordelijkheden 

Bij een gemeenschappelijke dienst kan de aandacht voor en de tijd voor eerste lijnspreventie in de 

betrokken scholen verminderen, omdat men ervan uitgaat dat de gemeenschappelijke dienst wel het 

nodige zal doen. 

Directies hebben immers de neiging om een preventieadviseur, nog altijd, te beschouwen als een 

veiligheidsverantwoordelijke. 

Meer preventiemedewerkers en minder preventieadviseurs 

Door de aanwezigheid van een gemeenschappelijk preventieadviseur met opleidingsniveau I, zouden 

directies wel eens de tijdsbesteding van de lokale preventieadviseurs kunnen verminderen. Hierdoor 

zouden er meer preventiemedewerkers met een beperkte tijdsbesteding aangesteld worden. In het 

Koninklijk Besluit ter goedkeuring van een GIDPBW, wordt per preventieadviseur bepaald welke tijd 

hij of zij ter beschikking krijgt. Sterkte blijft dat de Comités PBW moeten overleggen over de 

tijdsbesteding van de preventieadviseurs. 

71

Gemeenschappelijke preventieadviseurs treden op als externe dienst 

Gemeenschappelijke preventieadviseurs hebben als taak de gemeenschappelijke dienst te leiden en te 

coördineren. Zij moeten een neus hebben voor de noden van de scholen. Echter mag het woord 

‘school’ niet vervangen worden door ‘klant’ . Van zodra er inderdaad sprake is van klanten, dan wordt 

hier ook een vergoeding voor gevraagd. Indien een gemeenschappelijke preventieadviseur optreedt op 

vraag van een school en hiervoor een vergoeding vraagt om de dienst werkbaar te houden, dan treedt 

de GDPBW op als externe dienst. Hiervoor moet de wettelijkheid van deze diensten grondig 

nagekeken worden om externe diensten niet voor de voeten te lopen. 

Waarschijnlijk zal de dienst geboden door de gemeenschappelijk preventieadviseur goedkoper zijn 

dan een externe dienst. Enerzijds moet er wettelijk grondig gekeken worden of dit wel kan. 

Anderzijds, scholen met een minimum aan financiële middelen zullen blijven prioriteiten leggen in 

pedagogische noden in plaats van in de toepassing van de wet op het welzijn. En het is juist dit laatste 

dat wij met een GDPBW proberen te verbeteren. 

4.6. Opmerkingen van enkele preventieadviseurs die spreken uit ervaring 

Enkele opmerkingen i.v.m. bovenstaande tekst, opgesteld door enkele coördinerende en 

gemeenschappelijke preventieadviseurs die de leiding hebben van vrij grote (G)IDPBW. 

In punt 4.2 (vlotte samenwerking tussen lokale en gemeenschappelijke preventieadviseur op 

microniveau) schrijft u: 

“In het kader van de permanente risicoanalyse en het opstellen en het bijsturen van het 

globaal preventieplan en het jaaractieplan zal de lokaal preventieadviseur samen met de 

gemeenschappelijke preventieadviseur veelvuldig en systematisch onderzoek verrichten in 

klaslokalen, werkhuizen, sportzalen in het kader van de permanente risicoanalyse.” 

Volgens mij niet haalbaar gezien een coördinerende of gemeenschappelijke preventieadviseur meestal 

tien (tot zelfs meer dan 100) scholen heeft. Onmogelijk dus om veelvuldig en systematisch onderzoek 

te verrichten. 

In punt 4.3 (samenwerking als team op mesoniveau) noteert u: 

“Een GDPBW bestaat uit verschillende preventieadviseurs. Hierdoor kunnen taken verdeeld 

worden onder de verschillende leden van het team.” 

Wie zijn deze medewerkers? Van waar komen ze en wie betaalt deze mensen? 

Sommige diensten werken misschien nu zo maar dit is geen algemene regel! En als u de lokale 

preventieadviseur bedoelt: hij krijgt nu al geen tijd om in zijn eigen school aan preventie te werken, 

laat staan dat hij de kans krijgt om in andere scholen één of andere RIE te gaan uitvoeren! 

“Als de directies goed meewerken, dan kan een GDPBW zorgen voor een grotendeels 

gemeenschappelijk globaal preventieplan, jaaractieplan en dergelijke.” 

Volgens mij is het onmogelijk te komen tot een gemeenschappelijk GPP. Elk GPP legt de specifieke 

maatregelen vast die gelden voor die éne betrokken school. 

Wat wel mogelijk is, is het werken met een gemeenschappelijk systeem om te komen tot een GPP. 

Voor wat betreft de nadelen van de GIDPBW ben ik het volledig met u eens. 

Volgens mij kan het preventiebeleid in de scholen, al of niet met gemeenschappelijke GIDPBW, 

slechts goed draaien indien de lokale preventieadviseurs (en eventueel de gemeenschappelijke 

preventieadviseur al of niet met medewerkers) voldoende tijd krijgen om aan ‘Preventie en 

Bescherming’ te doen. Dit moet duidelijk en wettelijk vastgelegd worden én er moet een financiële 

regeling (of uren) voor voorzien worden. Vanuit mijn eigen ervaring weet ik dat nu vele lokale 

preventieadviseurs slechts af en toe de tijd krijgen om aan preventie (tussen de soep en de patatten) te 

doen. 

Daarnaast heb ik ook de vrees dat, zoals u bij de nadelen meldt: “Bij een gemeenschappelijke dienst de 

aandacht en de tijd voor eerste lijnspreventie in de betrokken scholen vermindert, omdat men ervan 

uitgaat dat de gemeenschappelijke dienst wel het nodige zal doen.” 

72

Deze scholen zijn administratief wel goed in orde en hebben al de nodige risicoanalyses en 

keuringsverslagen, maar de vraag is of men in deze scholen wel bezig is met een “welzijnsbeleid”? Ik 

vrees dat hierdoor: 

1. de lokale preventieadviseur nog minder te betekenen heeft dan in andere scholen en dat op 

deze manier de functie van lokale preventieadviseur nog meer ondermijnd wordt; 

2. het preventiebeleid beperkt blijft tot een louter administratieve taak. 

Een GIDPBW moet zorgen voor ondersteuning, expertise en het uitvoeren van de nodige 

risicoanalyses maar binnen elke school moet een lokale preventieadviseur voldoende tijd krijgen om 

bezig te zijn met preventie en welzijn. Dit is volgens mij de énige goede manier om een welzijnsbeleid 

in een school te kunnen uitbouwen, een welzijnsbeleid waarbij alle personeelsleden en directies 

betrokken worden. 

73

4.7. Besluit 

Het onderzoek betreffende de tijdsbesteding van de preventieadviseurs in hoofdstuk 2, wordt door de 

opmerkingen in vorig deel nog maar eens bevestigd. 

Lokale preventieadviseurs hebben te weinig tijdsbesteding om de wet op het welzijn toe te passen. 

Directieleden moeten bewust zijn dat zij samen met hun inrichtende machten en schoolbesturen 

verantwoordelijk zijn voor het preventiebeleid in hun scholen. Dit wordt niet gerealiseerd door een 

minimum tijdsbesteding aan een lokale preventieadviseur te voorzien. 

Er moet een degelijk en goed uitgebouwde preventiestructuur uitgewerkt worden. 

Het oprichten van een Gemeenschappelijke Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het 

Werk met aan het hoofd een professioneel opgeleid preventieadviseur die de leiding heeft van de 

gemeenschappelijke dienst en hierna gemeenschappelijk preventieadviseur wordt genoemd is de basis 

van een efficiënt preventiebeleid. 

De sterkte op microniveau moet er voor zorgen dat de primaire preventie gewaarborgd blijft en dat de 

gemeenschappelijke preventieadviseur de lokale preventieadviseurs animeert, coacht en begeleidt om 

het welzijn van de werknemers te verzekeren. 

De sterkte op mesoniveau zorgt dat er een team van preventieadviseurs ter beschikking staat. Ieder met 

een specifieke bekwaamheid om elkaar als team te helpen. Het team moet in de eerste plaats leren 

samenwerken en ten tweede leren door samen te werken. 

De sterkte op macroniveau moet er voor zorgen dat de gemeenschappelijke preventieadviseurs de 

stuwende kracht zijn voor het preventiebeleid in het onderwijs en dit netoverschrijdend. Het is door 

samen te denken en signalen te geven aan de koepels en de bisdommen dat het ambt van 

preventieadviseur ooit zal bestaan. 

De zwakte van een GDPBW is zo zwak als zijn schakel. Te beginnen bij de leiding van de 

gemeenschappelijke dienst en het niet kunnen samenwerken met de lokale preventiemedewerker. 

Anderzijds moet er ook voldoende tijdsbesteding voor alle preventieadviseurs voorzien worden. 

Om deze reden stel ik voor dat in de startfase voor de oprichting van een GIDPBW men deze dienst 

niet te groot mag oprichten. GIDPBW voor een samenwerking tot 4200 leerlingen in het secundair 

onderwijs is werkbaar om een efficiënte organisatie te leiden. 

74


In hoofdstuk 3 werd het wettelijk kader voor de GDPBW besproken evenals enkele voorbeelden. 

In hoofdstuk 4 werd besloten dat het oprichten van een GDPBW als efficiënte organisatie de basis is 

van een efficiënt preventiebeleid. 

Dit hoofdstuk bespreekt hoe een aanvraag moet verlopen en welke de criteria zijn voor het oprichten 

van een GDPBW. 

• 5.1. de oprichting van een GDPBW; 

• 5.2. criteria voor het oprichten van een GDPBW. 

Tenslotte zullen de documenten voor de aanvraag van een GDPBW bijgevoegd worden. 

• 5.3. Documenten voor de aanvraag van een GDPBW. 

5.1. De oprichting van een GDPBW 

Art. 38. § 1. van de Wet betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk 

stelt: 

Welzijnswet, K.B. 4 augustus 1996, art. 38. § 1. De Koning kan de voorwaarden en de nadere 

regelen bepalen volgens welke een werkgever of een groep van werkgevers toegestaan kan 

worden een gemeenschappelijke Dienst voor Preventie en Bescherming op het werk op te 

richten. 

Tot nader order verscheen hierover geen Koninklijk Besluit, dat op een algemene wijze de criteria 

vastlegt waaraan een dergelijke Gemeenschappelijke Dienst voor Preventie en Bescherming op het 

Werk moet voldoen, noch een duidelijke procedure over hoe een aanvraag ertoe moet gebeuren. 

Wel kunnen we met deze tekst informatie geven hoe een aanvraag moet verlopen 74 . 

1. De belanghebbende werkgevers richten een formeel schrijven naar de Federaal Minister van 

Werk, waarin de toestemming gevraagd wordt om een Gemeenschappelijke Dienst voor 

Preventie en Bescherming op het Werk op te richten. In de praktijk mogen de belanghebbende 

werkgevers de voorzitters zijn van het Comité PBW van de verschillende betrokken scholen. 

2. De Minister van Werk, gelast de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk van 

de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO), een 

onderzoek ter plaatse in te stellen. 

3. Een toezichthoudend ambtenaar, behorende tot deze Directie, in de praktijk meestal de 

arbeidsinspecteur onder wiens bevoegdheid de onderneming valt van wie het schrijven uitgaat, 

begeeft zich ter plaatse en stelt een onderzoek in naar de beweegredenen van de aanvraag. 

Hierbij wordt een oordeel gevormd omtrent de optimale structuur, aantal preventieadviseurs, 

nuttige tijdsbesteding van een eventuele GIDPBW, hetgeen volgt in voorwaarden die moeten 

voldaan worden. 

4. De Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk stelt een formeel verslag op met 

de belangrijkste bevindingen. Dit verslag wordt overgemaakt aan de Directie Humanisering 

van de Arbeid van de FOD WASO, die een ontwerp van Koninklijk Besluit opstelt, waarin de 

aanvraag ofwel geweigerd ofwel toegestaan wordt. 

5. Bij het toestaan van de oprichting van een GDPBW, zendt De Minister van Werk het ontwerp 

van Koninklijk Besluit ter ondertekening door naar het Hof. 

6. Eénmaal ondertekend door het Hof, wordt de tekst van het Koninklijk Besluit per post 

overgemaakt aan de aanvrager. 

74 Van Pethegem, J.,‘Creatie van een gemeenschappelijke interne preventiedienst’,Veiligheidsnieuws, PreBes, 

april/mei/juni 2006, p. 51. 

75

Hieruit volgt dat een dergelijke toelating een ganse procedure doorloopt, waardoor het meestal een 

hele tijd duurt alvorens de uiteindelijke toelating in het bezit is van de aanvrager. 

In dit Koninklijk Besluit worden de betrokken technische eenheden opgegeven en gelden de 

opgelegde voorwaarden zoals deze op het moment van de erkenning onderzocht werden. Indien een 

andere werkgever zich bij de goedgekeurde GIDPBW wenst aan te sluiten of indien de voorwaarden, 

zoals de tijdsbesteding wegens het drastisch verminderen van het aantal voltijdse equivalenten 

(wegens het dalen van het aantal leerlingen) danig dient te wijzigen, met een nieuw Koninklijk Besluit 

worden uitgevaardigd waardoor in het slechtste geval de ganse procedure opnieuw moet doorlopen 

worden. In de praktijk valt dit evenwel nogal mee en wordt een ‘light’ versie van de procedure 

gehanteerd. 

Belangrijk in dit proces is te beseffen dat de formule van de GDPBW in de ogen van de Algemene 

Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk, beschouwd moet worden als een uitzonderingssituatie. 

Het principe van één Dienst PBW per onderneming blijft het basisprincipe. Men zal hier alleen van 

willen afwijken indien zij garanties heeft dat een GDPBW voor de betrokken ondernemingen effectief 

een toegevoegde waarde heeft. En juist dit laatste is de sterkte-zwakte analyse die ik met deze studie 

wens te bereiken voor onderwijsinstellingen van het katholiek onderwijs. 

5.2. Criteria voor het oprichten van GDPBW 

De oprichting van een GDPBW is voorwaardelijk. Hieronder geven we enkele criteria voor het 

oprichten van een GDPBW gemeld door de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk 

van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, met name de heer 

Michel Van De Laer 75 , voor ondernemingen maar zeker toepasbaar op onderwijsinstellingen: 

1. De oprichting van een GDPBW is in de eerste plaats bedoeld voor bedrijven van groep C. 

Voor bedrijven van groep A en B mogen GDPBW opgericht worden, indien dit leidt tot hetzij 

een verhoging van het deskundigheidsniveau, hetzij het creëren van voltijdse equivalenten. 

Hiervoor wordt voornamelijk gedacht aan de preventieadviseur, belast met de leiding van de 

gemeenschappelijke dienst, namelijk de gemeenschappelijke preventieadviseur. 

2. Elke werkgever moet afzonderlijk de wens uitdrukken om een GDPBW op te richten. 

3. De Comités PBW of de lokale overlegcomités, indien er geen CPBW opgericht is, moeten 

akkoord gaan met de oprichting van een GDPBW. 

4. De Comités PBW of de lokale overlegcomités moeten akkoord gaan met het niveau van de 

aanvullende vorming van de preventieadviseur, belast met de leiding van de 

gemeenschappelijke dienst en met het aantal van zijn adjuncten. Voor het bepalen van het 

niveau van de vorming worden dezelfde criteria als voor een gewone dienst aangewend, 

namelijk de graad van risico en het aantal werknemers in de ondernemingen. Voor het bepalen 

van het aantal adjuncten wordt rekening gehouden met de geografische spreiding. 

5. De Comités PBW of de lokale overlegcomités moeten akkoord gaan met de 

minimumprestaties van zowel de preventieadviseur, belast met de leiding van de 

gemeenschappelijke dienst als van de eventuele adjuncten. 

6. De ondernemingen moeten banden met elkaar hebben of gelijkaardige activiteiten hebben. 

7. De preventieadviseurs (leidinggevende en adjuncten) maken deel uit van het personeel van 

één der ondernemingen. 

8. In elke aangesloten onderneming wordt een contactpersoon aangeduid. 

9. Tussen de aangesloten ondernemingen moeten duidelijke en controleerbare overeenkomsten 

bestaan over de tijdsbesteding van de preventieadviseur, belast met leiding van de 

gemeenschappelijke dienst en zijn eventuele adjuncten. 

10. Het jaarverslag van de gemeenschappelijke dienst bevat bijlagen met afzonderlijke gegevens 

over elk van de betrokken werkgevers. 

75 voor informatie mag steeds contact genomen worden met michel.vandelaer@meta.fgov.be . 

76

Men zal merken dat onderwijsinstellingen geen problemen hebben om aan bovenstaande criteria te 

voldoen. 

Belangrijk hierbij te vermelden is dat de rol van de Comités PBW en de verslaggeving van hun 

overlegmomenten, belangrijk is voor het vlot afhandelen van de goedkeuring. 

Een positieve houding van de betrokken Comités PBW is belangrijk en zelfs essentieel. Het verdient 

alleszins aanbeveling dat de betrokken werkgevers het dossier voor de aanvraag van een GIDPBW 

tijdig ter advies voorleggen aan alle Comités PBW zonder uitzondering. De afhandeling van het 

dossier in de gewenste zin wordt sterk bespoedigd indien in al deze Comités PBW minstens een 

neutraal en liefst een positief advies wordt verkregen. Indien het Comité van één of meer van de 

betrokken werkgevers een formeel negatief advies zou geven over deze aanvraag, verdient het wellicht 

de voorkeur om de bewuste technische bedrijfseenheden uit te sluiten uit de aanvraag. 

Eveneens wordt de tijdsbesteding en het niveau van vorming voor alle preventieadviseurs, vastgelegd 

na goedkeuring van de Comités en vastgelegd in een Koninklijk Besluit waar de werkgevers zich 

moeten aan houden. Ook worden in alle aangesloten scholen, contactpersonen aangeduid die na advies 

van het Comité en volgens de voorwaarden in het Koninklijk Besluit, in deze tekst 

preventiemedewerker 76 worden genoemd. 

Ook mag een GIDPBW geen verdoken externe preventiedienst worden. Er bestaat geen éénduidig 

antwoord op de vraag welke tijdsbesteding de lokale preventieadviseurs moeten hebben. De 

reglementering volstaat met het standpunt dat dit in onderling overleg met de werkgever moet worden 

bepaald en ter goedkeuring moet besproken worden op het Comité PBW. Er wordt voor de 

beschikbare preventieadviseurs de voorkeur gegeven aan zoveel mogelijk voltijdse equivalenten. Dit is 

juist het probleem waar het onderwijs mee te maken heeft. De uren preventieadviseur komen uit het 

lestijdenpakket onder de benaming pedagogische uren en hierin werd reeds eerder aangegeven dat de 

meeste werkgevers prioriteiten geven aan het pedagogische in plaats van een personeelslid voltijds vrij 

te roosteren als preventieadviseur. De met toezichthoudende ambtenaar zal bij zijn bezoek zich ervan 

vergewissen dat de GIDPBW voldoende bemand moet worden en eventueel aangevuld door externe 

deskundigen. Hiervoor is dan weer het identificatiedocument wettelijk van belang om aanspraak te 

blijven maken op de externe diensten. Indien de preventieadviseur, zoals in vele scholen, opdrachten 

uitvoert die niet rechtstreeks verband houden met de Welzijnswet en zijn uitvoeringsbesluiten, zoals 

technisch adviseur coördinator, milieucoördinatie, vertrouwenspersoon, energiecoördinator, econoom, 

… komen deze aspecten niet ter sprake tijdens de besprekingen tot de creatie van een GIDPBW. 

Rest ons na deze informatie nog even te kijken naar de nodige documenten 77 . 

76 Is geen officieuze naam. 

77 Zie bijlage 6. 

77

5.3. Besluit 

Een toelating voor het oprichten van een gemeenschappelijke interne dienst voor preventie en 

bescherming op het werk, doorloopt een ganse procedure, waardoor het meestal een hele tijd duurt 

alvorens de uiteindelijke toelating in het bezit is van de aanvrager. 

Belangrijk in dit proces is te beseffen dat de formule van de GDPBW in de ogen van de Algemene 

Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk, beschouwd moet worden als een uitzonderingssituatie. 

Het principe van één Dienst PBW per onderneming blijft het basisprincipe. Men zal hier alleen van 

willen afwijken indien zij garanties heeft dat een GDPBW voor de betrokken ondernemingen effectief 

een toegevoegde waarde heeft. En juist dit laatste is de sterkte-zwakte analyse dat ik met deze studie 

wensen te bereiken voor onderwijsinstellingen van het katholiek onderwijs. Want zoals we in de 

criteria beschreven hebben moet het oprichten voor een GDPBW in groepen A en B aanleiding geven 

tot het verhogen van het deskundigheidsniveau en het creëren van voltijdse equivalenten en deze 

wensen we nu net te verkrijgen in het onderwijs. 

Belangrijk besluit is ook te vermelden dat de rol van de Comités PBW en de verslaggeving van hun 

overlegmomenten, belangrijk is voor het vlot afhandelen van de goedkeuring. 

Een positieve houding van de betrokken Comités PBW is belangrijk en zelfs essentieel. 

Hopelijk mocht dit hoofdstuk inspiratie geven om met de Algemene Directie Toezicht op het Werk 

van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg contacten te maken tot 

het oprichten van een GDPBW. 

78

Hoofdstuk 6. Opdrachten van de (gemeenschappelijke) interne dienst in een onderwijsinstelling 

Eerst wordt de werkgever als eindverantwoordelijke van de wettelijk toe te passen opdrachten van de 

(G)IDPBW besproken en bekijken we de opdrachten die de onderwijsinspectie als norm toetst bij 

schooldoorlichtingen. 

• 6.1. opdrachten van de (G)IDPBW, een verantwoordelijkheid van de werkgever; 

• 6.2. inspectie basisonderwijs; 

• 6.3. inspectie secundair onderwijs; 

• 6.4. syntheserapport; 

• 6.5. vaststellingen; 

• 6.6. werkpunten volgend uit het syntheserapport. 

Na het beschrijven van de noodzakelijkheden in het onderwijs, bespreken we de wettelijke opdrachten 

weergegeven in het K.B. Interne Diensten, 

• 6.7. het identificatiedocument; 

• 6.8. opdrachten (G)IDPBW. 

In wat volgt zullen we spreken over de opdrachten van een Gemeenschappelijke Interne Dienst PBW 

waarbij Gemeenschappelijk tussen haakjes staat, .(G)IDPBW, omdat voor een Interne Dienst 

bestaande uit 1 inrichtende macht deze tekst eveneens van toepassing is. In dit geval mogen de 

benamingen voor gemeenschappelijke preventieadviseur vervangen worden door coördinerende 


6.1. Opdrachten van de (G)IDPBW, een verantwoordelijkheid van de werkgever 

Instellingen en ondernemingen worden door de wetgever verplicht om een welzijnsbeleid te voeren. In 

verschillende wetteksten worden de elementen van een dergelijk beleid en de rol van de medewerkers 

omschreven. 

De wet van 4 augustus 1996, B.S. 18 september 1996, de welzijnswet geheten, wordt dan ook 

beschouwd als een basiswet betreffende veiligheid, gezondheid en welzijn op het werk. 

De rol van het personeel (als lid van de hiërarchische lijn) is zeer belangrijk voor de realisatie van het 

veiligheidsbeleid. De veiligheidsreglementering gaat ervan uit dat het schoolbestuur of de inrichtende 

machten (de werkgever) de eindverantwoordelijke is voor de veiligheid, maar verwacht dat er een 

taakverdeling is waarbij de directeur van de school een kernfunctie heeft. Het is de schoolleiding die 

met de medewerking van de hiërarchische lijn en de Dienst voor Preventie en Bescherming op het 

Werk ervoor zorgt dat veiligheid en welzijn op school in orde zijn. 

79

6.2. Inspectie basisonderwijs 

De controlelijst ‘Veiligheid en welzijn op school’ is het instrument van de inspectie basisonderwijs 78 

voor de controle van het veiligheidszorgbeleid van de scholen. De controlelijst wordt gebruikt tijdens 

de schooldoorlichtingen of bij controlebezoeken gericht op veiligheid, hygiëne en bewoonbaarheid 

van de school. 

Daarnaast kan de directeur, de hiërarchische lijn, de preventieadviseurs de controlelijst hanteren als 

vorm van zelfcontrole inzake het veiligheidszorgsysteem van de school. Voor het toepassen van deze 

zelfcontrole komen we terug in hoofdstuk 9 79 . 

De onderwijsinspectie van het lager onderwijs hanteert vier indicatoren: 

1 organisatie van het veiligheids- en welzijnsbeleid 

2 bewoonbaarheid van de schoolinfrastructuur 

3 veiligheid van de leer- en werkomgeving 

4 hygiëne, gezondheid en milieuzorg 

Iedere indicator bestaat uit een aantal variabelen. 

Elke cluster van variabelen en indicator wordt gewaardeerd volgens één van de drie niveau’s. 

Niveau Waardering Actie 

1 Voldoet Gunstig advies, 

Eventueel met aandachtspunten te integreren in een actieplan volgens de 

eigen prioriteiten van de school. 

2 Onvoldoende Gunstig advies, beperkt in de tijd, 

Binnen beperkte tijd maatregelen te treffen door het schoolbestuur; er 

volgt een opvolgingscontrole. 

3 Onaanvaardbaar Ongunstig advies en/of melden aan Administratie Basisonderwijs, 

onmiddellijk maatregelen te treffen door het schoolbestuur, eventueel 

procedure advies 3 (paritair college). 

De onderwijsinspectie steunt voor de controle van het veiligheidszorgbeleid van de school op art. 7 § 

4. van het Besluit van de Vlaamse regering van 2 februari 1999, betreffende de wijze waarop sommige 

bevoegdheden van de onderwijsinspectie van de Vlaamse Gemeenschap worden uitgevoerd. 

Art. 7. § 4. De inspectie zal een marginale controle uitoefenen op de voorwaarden inzake 

hygiëne, veiligheid en bewoonbaarheid. Tevens zal zij onderzoeken of de materieel bevoegde 

overheden geen tekortkomingen hebben vastgesteld en of alle wettelijke vereiste 

veiligheidsattesten zijn afgeleverd. 

De school stelt bij de doorlichting het dossier ‘veiligheid en welzijn op school’ ter beschikking van de 

inspectie. Dit dossier bevat de documenten, die de overheid bevoegd voor deze materie eisen. Ook 

moeten er documenten (brandpreventieverslag, attesten en keuringsverslagen) voor gelegd worden, 

waarmee de school kan aantonen dat zij een welzijnsbeleid voert conform de welzijnswet. 

Zoals bij ieder onderneming moeten we met een over aanbod van Koninklijke Besluiten en Ministriële 

besluiten en omzendbrieven rekening houden. Het is dus meer dan belangrijk om met dit 

doorlichtingsdossier rekening te houden, daar de meest voorkomende wetten en reglementeringen, 

waar schoolbesturen verantwoordelijk voor zijn, zich moeten aan houden 

We gaan hier niet het volledige dossier bespreken. De checklijst kan nagekeken worden op de website 

van de onderwijsinspectie 80 . 

78 ‘Veiligheid en welzijn’ op school. Dynamisch risicobeheersingsbeleid van scholen, Ministerie van de Vlaamse 

Gemeenschap departement onderwijs – inspectie basisonderwijs, 1 september 2002. 

79 Zie hoofdstuk 10: werken aan een preventiecultuur van een (G)IDPBW. 

80 Zie www.onderwijsinspectie.be 

80

6.3. Inspectie secundair onderwijs 

Voor het secundair onderwijs wordt de ‘dynamische inspectie-index’ als meetinstrument gebruikt. 81 

Sinds januari 2001, hanteert de inspectie secundair onderwijs de ‘dynamische inspectie-index’ om de 

veiligheid en het welzijn op school te meten tijdens de doorlichting. De inspectie-index is als 

instrument ontwikkeld door een werkgroep opgericht in de schoot van de inspectie secundair 

onderwijs met de deelname van externe deskundigen. Dit instrument laat toe iedere school op dezelfde 

wijze te bekijken en de resultaten periodiek te kwantificeren. 

In de inspectie-index worden vier indicatoren weerhouden: 

De organisatie van het welzijnsbeleid; 

De arbeids- en leermiddelen; 

De leer- en werkomgeving; 

De hygiëne en de gezondheid. 

Elke indicator bestaat uit een aantal variabelen met beschrijvingen, waaraan moet voldaan worden. 

Zoals uit onderstaande tabel blijkt wordt elke variabele gewaardeerd volgens 1 van de 5 niveaus 

waarbij de niveaus 2, 3 en 4 verder initiatief overlaten aan de school. Niveau 0 en 1 vragen een 

opvolging door de inspectie. 

Niveau Waardering Actie 

0 Onaanvaardbaar Onmiddellijk 

1 Onvoldoende binnen beperkte tijd 

2 Dient verder uitgewerkt inbreuken integreren in actieplan 

3 Voldoet 

4 Voorbeeld van goede praktijk en integratie in het schoolbeleid 

Indien blijkt dat er zich in de school een ernstig veiligheids- of welzijnsprobleem voordoet, dat niet in 

de onderzoekspunten van de verschillende indicatoren uit de inspectie-index vervat zit, wordt er een 

situationele factor in rekening gebracht. 

Een school krijgt een gunstig advies als zij per indicator het niveau 2 bereikt en er zich geen 

situationele factor voordoet. 

81 ‘Dynamische veiligheidsindex’, Veiligheid en Welzijn op school, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, 

departement onderwijs, inspectie secundair onderwijs. 1 september 2001. 

81

6.4. Syntheserapport 

We staan even stil bij het syntheserapport van de doorlichting van het secundair onderwijs. 

Voornamelijk om de lezer te overtuigen dat de opdrachten van de (G)IDPBW grondig moeten 

geëvalueerd worden en het opstellen van de functiebeschrijving voor de preventieadviseurs ernstig en 

doordacht moeten gebeuren, door de werkgevers. Anderzijds is deze tekst nuttige informatie voor 

beginnende (coördinerende) preventieadviseurs, zodat zij prioriteiten kunnen leggen voor de 

opdrachten in hun (G)IDPBW of vestigingsplaats. 

Jaarlijks maakt de inspectie secundair onderwijs een rapport op dat de stand van zaken en de evoluties 

weergeeft. 

Op de website van de doorlichting kunnen deze rapporten geraadpleegd worden. 82 

Dank zij de informatisering van de rapporten kunnen de resultaten periodiek gekwantificeerd worden. 

Onderstaande tabel geeft de gemiddelde scores van de indicatoren en de variabelen voor de 4 eerste 

jaren na de invoering van de inspectie-index. 

De cijfers zijn de gemiddelden van de doorgelichte campussen secundair onderwijs per schooljaar. 

Voor het schooljaar 2000-2001 gaat het over 56 campussen, voor het schooljaar 2001-2002 over 89 

campussen, voor het schooljaar 2002-2003 over 71 campussen, voor het schooljaar 2003-2004 over 80 

campussen. Op één campus kunnen meerdere scholen gevestigd zijn, maar deze scholen functioneren 

over één Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk. Per schooljaar ligt de inspectie 

rond de 120 scholen door. 

De planning van de doorlichtingen gebeurt per scholengemeenschap. Dat wil zeggen dat in één 

periode of voor grote scholengemeenschappen in aansluitende periodes alle scholen van de 

scholengemeenschap worden doorgelicht. 

Syntheserapport 'Veiligheid en Welzijn op school' 

Gemiddelde scores van de Indicatoren en de Variabelen 

Schooljaar 2001 2002 2003 2004 

I Organisatie van het Welzijnsbeleid 2.22 2.51 2.42 2.55 

I,1 Schoolbestuur of gemandateerde 1.95 2.44 2.21 2.69 

I,2 Hiërarchische lijn 2.25 2.64 2.53 2.56 

I,3 Comité P.B.W./overlegcomité 2.14 2.47 2.51 2.49 

I,4 Interne dienst 1.75 2.34 2.32 2.48 

I,5 Externe dienst 2.82 2.71 2.76 2.80 

I,6 Attitude van personeel en leerlingen 2.43 2.44 2.17 2.28 

II Arbeids- en leermiddelen 1.90 2.16 2.30 2.04 

II,1 Aankoop- en indienststellingsbeleid 1.88 2.07 2.25 1.90 

II,2 Geschreven instructies voor apparaten 1.93 2.26 2.34 2.18 

III Leer- en werkomgeving 2.11 2.24 2.19 2.20 

III,1 Risico valgevaar 2.29 2.42 2.18 2.14 

III,2 Brandveiligheid 1.63 1.57 1.84 1.64 

III,3 Evacuatie 2.57 2.78 2.58 2.74 

III,4 Bewoonbaarheid 2.52 2.63 2.41 2.35 

III,5 Elektrische installaties 1.88 2.11 2.25 2.19 

82 Rapport geraadpleegd op 2 april 2006 op www.onderwijsinspectie.be . 

82

III,6 Producten met gevaarlijke eigenschappen 1.80 1.96 1.87 2.18 

IV Hygiëne en gezondheid 2.22 2.43 2.36 2.3 

IV,1 Sanitaire installaties 2.14 2.23 2.09 2 

IV,2 Voedingsmiddelenhygiëne 2.46 2.53 2.63 2.65 

IV,3 E.H.B.O. - CPR-technieken 2.09 2.48 2.34 2.26 

Globaal niveau 2.15 2.36 2.23 2.32 

6.5. Vaststellingen 

Tijdens de voorbije onderzoeksjaren zijn een aantal opmerkelijke vaststellingen merkbaar 83 . 

1 op 5 scholen worden beschouwd als risicoschool. 

Binnen het aantal ongunstige adviezen is er een kern van scholen, die op alle indicatoren ondermaats 

scoren en als risicoscholen kunnen beschouwd worden. Deze groep telde in 2001 28,6% van de 

scholen. In 2003 nog steeds 21% van de doorgelichte scholen. Dit cijfer blijft hoog. Een kenmerk van 

deze scholen is dat binnen het schoolbeleid geen of te weinig aandacht is voor veiligheid en welzijn. 

Dit bevestigt nog maar eens de resultaten besproken in hoofdstuk 2, betreffende de tijdsbesteding van 

de preventieadviseurs. In deze scholen moet meestal nog een welzijnsbeleid en een bijhorende 

organisatie uitgebouwd worden. In vele gevallen heeft dit te maken met onwetendheid en het 

ontbreken in de school van deskundigheid terzake. 

Binnen een verdere analyse blijven de oorzaken van de ongunstige adviezen vooral te liggen bij : 

- de brandveiligheid van de gebouwen; 

- het beheer en de opslag van producten met gevaarlijke eigenschappen. 

zwakker blijven scoren: 

- de sanitaire installaties; 

- het aankoop- en indienststellingsbeleid. 

6.6. Werkpunten volgend uit het syntheserapport 

Werkpunten uit het rapport worden hieronder besproken en in het volgende hoofdstuk worden de 

resultaten van de implementatie daarvan toegepast op de eigen scholengemeenschap. Dit geeft ons 

volgende bespreking en besluiten. 

6.6.1. Combinatie TAC/PA vermijden 

Verschillende leden van de hiërarchische lijn zoals de technisch adviseurs coördinatoren en de 

technisch adviseurs hebben de basisvorming preventie voor bescherming en welzijn op het werk 

gevolgd, evenals de cursus veiligheidsmanagement voor leidinggevende niveau III. Positieve 

vaststelling, maar hier moet wel opgemerkt worden uit de resultaten van hoofdstuk 2, dat 11,42 % van 

de scholengemeenschappen deze personen eveneens aanduiden als preventieadviseur. Hetgeen zowel 

bevorderend als belemmerend werkt. Het advies van het Comité PBW zal hier moeten zijn om deze 

functies te scheiden. In de praktijk zal deze persoon de functie van TAC en PA op willekeurige 

tijdstippen zelfstandig invullen naargelang de situatie. Maar waar ligt de scheiding? De ervaring toont 

aan dat de ene tijd er meer tijd geïnvesteerd wordt in veiligheid, zoals instructies geven in VCA 

opleidingen, BA4/BA5 opleidingen, nijverheidshelper, brandweerverslagen en de voorbereiding van 

brandevacuatie, uitvoeren van risicoanalyses in de werkhuizen, het implementeren van Tuttava als 

evaluatieinstrument voor netheid in de scholen, … en dit tenkoste van het bereikbaar zijn voor de 

83 Reflecties en aanbevelingen naar aanleiding van het gebruik van de dynamische inspectieindex door de 

inspectie S.O./ dhr. Hector Smeesters., Studiedag ‘De dynamische inspectieindex van het welzijn in het 

secundair onderwijs’, Provinciehuis Brugge, 29 september 2004. 

83

praktijkleerkrachten voor bijvoorbeeld de bestellingen voor de werkhuizen en de luisterbereidheid 

voor diegene die het juist dan nodig vinden om ondersteuning te vragen aan de technische adviseurs. 

Om dit probleem zichtbaar te scheiden moeten er goede afspraken gemaakt worden tussen directie en 

TAC/PA. Dit wil zeggen dat er moet gesleuteld worden aan de organisatie van de leidinggevenden. 

Het beste en duidelijkst is dat deze functies gescheiden worden door 2 personeelsleden die de vrijheid 

hebben om hun opdrachten uit te voeren enerzijds als TAC of TA, anderzijds als preventieadviseur, 

lokaal, coördinerend of gemeenschappelijk. Zeker en vast zou de gemeenschappelijke 

preventieadviseur voltijds moeten vrijgesteld zijn als preventieadviseur en zou de werkgever moeten 

inzien dat een combinatie TAC/PA geen voldoende ondersteuning kan bieden voor de andere lokale 

preventieadviseurs. Hierdoor wordt een element uit de sterkte analyse weggenomen voor de uitbouw 

van een efficiënte (G)IDPBW. 

We mogen ook de belangrijkheid van onderstaand artikel uit het K.B. Interne Dienst niet uit het oog 

verliezen: 

K.B. Interne Dienst, art. 21. 84 De preventieadviseurs bezitten voldoende kennis van de 

wetgeving inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk van 

toepassing in de onderneming of instelling waarin zij hun opdracht vervullen, en hebben de 

nodige technische en wetenschappelijke kennis om de activiteiten bedoeld in afdeling II te 

kunnen vervullen. 

Deze kennis heeft inzonderheid betrekking op: 

1° de technieken in verband met risicoanalyse 

2° de coördinatie van preventieactiviteiten 

3° de maatregelen in verband met de hygiëne op de arbeidsplaatsen 

4° de organisatie van de eerste hulp en dringende verzorging van slachtoffers van een ongeval 

of een plotse ziekte en de maatregelen te nemen in geval van een ernstig en onmiddellijk 

gevaar; 

5° de aspecten van de collectieve arbeidsbetrekkingen die betrekking hebben op zijn 

onderneming of instelling; 

6° de verslaggeving. 

Evenals de onafhankelijkheid van optreden van de preventieadviseurs zoals besproken in hoofdstuk 2. 

Besluit: bij het opstellen van een functiebeschrijving voor preventieadviseurs, moet er 

rekening gehouden worden met de tijdsbesteding, de combinatie van opdrachten en met de 

opgegeven taken aan de preventieadviseurs, evenals met het advies van het Comité PBWom de 

functie TAC/PA te scheiden.. Er moet ten alle tijde rekening gehouden worden dat de 

preventieadviseurs onafhankelijk moet kunnen optreden. 

6.6.2. werkgroep ‘veiligheid en welzijn’ 

Sommige scholen richten een werkgroep ‘veiligheid en welzijn’ op ter vervanging van het CPBW. Het 

CPBW (of basisoverlegcomité voor overheidsdiensten) is verplicht voor een technische 

bedrijfseenheid vanaf 50 werknemers. 85 Bij het niet aanwezig zijn van een Comité worden de in de 

wet vernoemde opdrachten van het Comité besproken in het lokaal overlegcomité. In veel 

overlegcomités zijn de werknemersafgevaardigden te veel bezig met personeelsaangelegenheden en is 

er geen welzijnscultuur aanwezig om hiervoor agendapunten te voorzien. Ook overkoepelende 

overlegcomités (OCSG) 86 staan dikwijls te ver van de individuele scholen. Daarom dat het oprichten 

van een werkgroep ‘veiligheid en welzijn’ zeer goed werk kan leveren en zijn zij het draagvlak voor 

de school en een klankbord voor de preventieadviseur, maar een werkgroep mag het Comité niet 


85 Interne Dienst, K.B. 27 maart 1998, T. II, H. IV. 

86 OCSG staat voor Overleg Comité Scholengemeenschappen 

84

vervangen. In deze werkgroep kan wel naast de preventieadviseur en de technisch adviseur 

coördinator of technisch adviseur ook de werknemersafgevaardigden in participeren, die het CPBW 

vertegenwoordigen (meestal wordt dit ervaren als meer betrokken zijn, in plaats van in het CPBW, 

waardoor de motivatie en de kennis in verband met welzijn stijgt ), evenals nijverheidshelpers, leden 

van de interventieploeg, daarnaast kunnen er ook enkele BPT uren geïnvesteerd worden voor 

personeelsleden die een bepaalde binding hebben met welzijn zoals een leerkracht informatica die mee 

wil werken met het tekenen van evacuatieplannen met zijn leerlingen als leerkrachten PV/TV en AV. 

Denken we maar aan die leerkrachten die een opleiding VOL-VCA 87 gevolgd hebben. Indien 

werknemersafgevaardigden van het CPBW in een werkgroep ‘veiligheid en welzijn’ participeren 

kunnen zij als lid van het CPBW wel bepaalde taken in de werkgroep, die wettelijk vastliggen voor 

het CPBW, combineren. Zoals inzage van keuringsattesten, indienststellingsverslagen, bestelbonnen, 

asbestdossiers, enz. en deze in de werkgroep bespreken. Dit heeft alleen maar nut als de 

werknemersafgevaardigden werkzaam zijn in de betrokken school en afgevaardigde zijn voor het 

CPBW. Om wettelijk in orde te zijn moeten het CPBW hiermee akkoord gaan en de 

werknemersafgevaardigden in de werkgroep ‘veiligheid en welzijn’ opnemen in het huishoudelijk 

reglement van het CPBW. Eveneens moeten deze personen de andere CPBW-leden op de hoogte 

houden van de bevindingen uit de werkgroep tijdens de maandelijkse CPBW bijeenkomsten. 

Besluit: creëren van een breder draagvlak met mensen om samen een ‘goed draaiende 

(G)IDPBW’ te maken. Via een werkgroep ‘veiligheid en welzijn’, maar ook door 

geëngageerde personeelsleden te motiveren door hun inspraak te geven. Bij de 

functiebeschrijving van de preventieadviseurs moet er aandacht geschonken worden als 

‘animator van het preventiebeleid’ om zoveel mogelijk mensen te betrekken tot de (G)IDPBW 

en ‘kunnen motiveren’ is een belangrijke competentie. 

6.6.3. Niet te grootse (G)IDPBW 

Sommige overkoepelende interne diensten staan te ver af van de school en geven daardoor te weinig 

ondersteuning aan de ontwikkeling en de uitvoering van het welzijnsbeleid. Hier moet het beleid 

waken dat de functieomschrijvingen worden ingevuld en er een duidelijke taakverdeling wordt 

voorzien. Het Comité speelt hier weer een belangrijke rol. Advies geven over de tijdsbesteding en de 

taken van de preventieadviseurs. Belangrijk element is dat de gemeenschappelijk interne dienst niet te 

groot mogen worden. Daarom wordt met dit eindwerk geadviseerd 1 coördinerende preventieadviseur 

aan te stellen per 4200 leerlingen (dit is een streefgetal voor 1 (G)IDPBW). Grotere 

gemeenschappelijke diensten zouden voor een optimale werking het best opgesplitst worden. De vraag 

moet gesteld worden of in extreem grote gemeenschappelijke diensten van meer dan 100 scholen er 

nog wel efficiënt kan gewerkt worden en of het niet te maken heeft met grootheidswaanzinnen van de 

preventieadviseur met de leiding van de gemeenschappelijke dienst. 

Besluit: duidelijke functieomschrijving voorzien voor de lokale preventieadviseurs en de 

preventieadviseurs met de leiding van de (gemeenschappelijke) Interne Dienst voor Preventie 

en Bescherming op het Werk en dit communiceren met het Comité PBW in een niet te grootse 

(G)IDPBW 

87 VOL-VCA: Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden - Veiligheid Checklijst Aannemers 

85

6.6.4. Aandacht voor aankoop- en indienststellingsbeleid 

Meestal beschikken scholen wel over een risicoanalyse van het machinepark en een planning om de 

risico’s te verminderen. Maar wordt er ook iets meegedaan? Worden deze risico’s bij de bron 

aangepakt of dient het enkel om aan de doorlichting te laten zien dat er enkele jaren geleden daar tijd 

in gestoken werd door een technisch adviseur coördinator (of TA) of een preventieadviseur, die 

daarnet zijn eindwerk over gemaakt heeft? Het opmaken van risicoanalyses is een thema waaraan 

wekelijks in overleg werk van gemaakt moet worden. We moeten dan ook niemand overtuigen dat een 

TAC tijdens zijn bestellingen, stagecoördinatie, directievergaderingen, meewerken aan uurrooster nog 

voldoende tijd over heeft om hier zichtbaar werk van te maken. Groter wordt dit probleem nog vooral 

voor ASO-scholen, technische scholen uit de zachte sector en voor basisscholen voor bijvoorbeeld hun 

sportzaal of speeltuigen. Voor deze scholen is zowel het opstellen en evalueren van risicoanalyses en 

het aankoop- en indienststellingsbeleid vaak onbekend terrein. Daarenboven is het aankoopbeleid ook 

niet zo transparant en blijkt er nogal wat vrees om de preventieadviseur hierbij te betrekken. Verder 

beschouwen vele scholen dit als een last die weinig bijbrengt aan de school. Strikt genomen geldt de 

regelgeving hieromtrent enkel voor arbeidsmiddelen en is dus zeker van toepassing op technische 

scholen uit het nijverheidsonderwijs. In deze scholen vraagt de toepassing van de wet dan ook heel 

wat werk. 

In de andere scholen is dat werk echter veel beperkter, maar de onderwijsinspectie vraagt toch ook dat 

de leermiddelen waaraan risico’s verbonden zijn zouden opgenomen worden in het aankoop- en 

indienststellingsbeleid. Men denkt hier aan toestellen die gebruikt worden in de lessen lichamelijke 

opvoeding (onderhoudsschema en controleregister voor sporttoestellen), aan computers met hun 

elektrische aansluitingen en risico’s (werd er voldoende aandacht geschonken aan correcte 

aansluitingen van de PC’s of aan de ergonomische opstelling?), val en struikelgevaar, aan bepaalde 

laboratoriumtoestellen , aan keukentoestellen,. In principe gaat het om alle aankopen waarop een 

risicoanalyse zinvol kan uitgevoerd worden. Als voorbeeld kan hier vermeld worden, de aankoop van 

sleutelhangers te dragen rond de hals. Men ziet toch vaak dat leerlingen die van thuis uit hun eerste 

sleutel krijgen die vaak rond hun hals hangen. Of personeelsleden die hun sleutelbos in hun buurt 

houden door een gekleurd en hippe sleutelkoord eventueel met het logo van de school als gadget 

uitgedeeld op een opendeurdag. Preventieadviseurs kunnen advies geven over het al dan niet aankopen 

van dergelijke sleutelkoorden en de werkgever wijzen op de risico’s van dit gebruiksmiddel. Het 

advies zou kunnen zijn sleutelkoorden aan te kopen met een ontgrendelsysteem indien iemand er mee 

blijft hangen of wanneer iemand er bruusk aan trekt bij bijvoorbeeld een poging tot pesten. 

De preventieadviseur is de man of vrouw die hiervoor moet geadviseerd worden. Welke directeur zou 

graag zien dat er een ongeval gebeurt met een ‘ding’ waarvan achteraf blijkt dat het niet veilig is? 

Besluit: Binnen een preventiebeleid is een aankoop- en indienststellingsbeleid een belangrijke 

schakel. Een gemeenschappelijke preventieadviseur moet als coördinator van de (G)IDPBW, 

de lokale preventieadviseur ondersteuning geven bij zowel: 

het viseren van de offerte; 

de opmaak van een bestelbon; 

de aankoop van arbeidsmiddelen; 

de aankoop van PBM’s; 

als bij de levering ervan, zorgen voor de ondersteuning bij de controle op naleving van de 

bijkomende veiligheidseisen. 

Daarna is er nog een belangrijke ondersteunende taak, namelijk het in dienst stellen van de 

arbeidsmiddelen. 

De lokale preventieadviseur verleent zijn medewerking aan de werkgever om een procedure 

uit te werken betreffende het aankoop- en indienststellingsbeleid. 

86

6.6.5. De gemeenschappelijke preventieadviseur zorgt voor de externe contacten 

In sommige scholen komt de brandweer geen controle uitvoeren op de brandveiligheid en levert zij 

geen brandpreventieverslag af. De aanvraag voor een brandpreventieverslag moet gebeuren via de 

burgemeester, die dan de opdracht geeft aan de brandweer om een brandpreventieverslag op te maken. 

Dit verslag is een officieel document. De gemeenschappelijke preventieadviseur is de geschikte 

contactpersoon om als vast aanspreekpunt te fungeren tussen het dienstdoende brandweerkorps van de 

verschillende technische bedrijfseenheden en de werkgevers. Dit geldt trouwens voor alle externe 

contacten die nodig zijn om de opdrachten voor de (G)IDPBW naar behoren uit te kunnen voeren. 

Besluit: In de functiebeschrijving van de gemeenschappelijke preventieadviseur, moet er een 

vermelding staan naar de coördinatie van de externe contacten. 

6.6.6. Een jaaractiepunt 

De inventaris ontbreekt veelal of is onvolledig. Hierbij is het chemielokaal voor vele 

preventieadviseurs vrij onbekend terrein. De etikettering ontbreekt nog op een aantal scheikundige 

producten in labo chemie. Er zijn nog veel producten aanwezig die niet (meer) gebruikt worden tijdens 

de lessen (o.a. benzeen). Evenals de producten met gevaarlijke eigenschappen die verspreid zijn over 

en opgeslagen in de verschillende afdelingen, klassen of werkplaatsen. De opslag gebeurt niet steeds 

in geschikte afsluitbare kasten. Het advies dat de inspectie geeft is, om na de opmaak van de inventaris 

een opkuisactie te organiseren. Voor de producten, die in de lessen mogen gebruikt worden, is het 

leerplan de richtlijn. Een volgende stap is na te gaan of producten met gevaarlijke eigenschappen niet 

kunnen vervangen worden door ongevaarlijke producten. Dan kan ook een lijst opgemaakt worden van 

welke producten in de school mogen aanwezig zijn en in welke hoeveelheden. Een 

stockbeheerprogramma is hiervoor een handig instrument. 88 

Dit tekort staaft vooral ons eerder onderzoek dat de kennis omtrent deze materie niet aanwezig is in de 

betrokken scholen. Secretariaatsmedewerkers als preventieadviseur zijn meestal niet geschoold om 

gevaarlijke producten te onderscheiden van anderen. Zij kunnen wel beroep doen op de medewerking 

van de vakleerkrachten, maar dan is dit meestal na de lesuren dat dit moet gebeuren. Hierin speelt de 

vakkundige rol van de externe diensten zeker een hoofdrol, of beter nog de vaak goed opgeleide 

preventieadviseurs en de gemeenschappelijke preventieadviseur als leiding van de 

gemeenschappelijke interne dienst voor preventie en bescherming. Hij moet de animator zijn om 

jaarlijks minstens één actiepunt te hebben waar een volledig schooljaar aangewerkt hebben of de 

intentie hebben om thematisch te werken. 

Besluit: Zoals een Externe Dienst voor Preventie en Bescherming beschikt over vakkundig 

personeel, ieder met zijn ervaring en kennis, zo zou een (G)IDPBW ook moeten beschikken 

over verschillende preventieadviseurs met hun eigen specifieke interesse en kennis. Een 

gemeenschappelijke preventieadviseur moet de animator zijn om jaarlijks een nieuw 

jaaractiepunt aan te brengen. Hij moet er voor zorgen dat de lokale preventieadviseurs de 

nodige kennis op doen om zelfstandig in hun afdeling het jaaractiepunt mee te trekken. Een 

sterk gegeven is dat jaaractiepunten gekozen worden naargelang de reeds opgedane kennis 

van de lokale preventieadviseurs in het voorbije jaar. 

88 de EDPBW Idewe, heeft voor het jaar 2006 als jaaractiepunt: inventarisatie van gevaarlijke producten. Zie 

website www.idewe.be 

87

6.6.7. Duidelijke dialogen creëren met GPP en JAP als werkdocument 

Dat er een tekort is aan sanitaire installaties en er geen duidelijke scheiding gemaakt wordt tussen de 

sanitaire installaties voor jongens en voor meisjes is geweten. Het niet vooropstellen van prioriteiten 

omwille van financiële redenen speelt hierbij een rol. Nochtans als er een globaal preventieplan 

opgesteld werd in deze scholen, rekening houdende met de tekorten opgelijst in een checklijst via de 

jaarlijkse rondgang dan kon hier reeds lang op voorhand een aanvraag via DIGO voor ingediend 

worden. Een GPP is echter vaak nog een papierenkwestie en geen werkinstrument om een lange 

termijnvisie te ontwikkelen. De onderwijsinspectie stelt in de scholen vast dat door een goed werkende 

(G)IDPBW en een goede inbreng van agendapunten door werknemersafgevaardigden in het Comité er 

in de scholen een verbetering op hygiënisch vlak merkbaar is. Wederom speelt de ernst van de lokale 

preventieadviseur en zijn daarvoor voorziene tijdsbesteding een belangrijke rol. Een lokaal 

preventieadviseur die 2 lesuren (nog te vaak op papier) zich mag vrijmaken voor het inventariseren 

van tekorten in schoolgebouwen, moet ook nog zijn opmerkingen kwijt krijgen aan de werkgever die 

hier oor voor moet hebben. Via een goed uitgewerkte (G)IDPBW waar er dialoog mogelijk is tussen 

de gemeenschappelijke preventieadviseur, de lokale preventieadviseurs en de werkgevers kunnen er 

prioriteiten en strategische afspraken gemaakt worden. Dit moet wel opgenomen zijn in de 

functiebeschrijving van de preventieadviseurs. Het sterke element van de functiebeschrijving komt nu 

aan het licht. De werkgever schrijft in de functiebeschrijving van de preventieadviseur dat er op 

regelmatige tijdstippen overleg moet zijn met de werkgever of ander actoren van de wet op het 

welzijn. Indien er geen momenten voorzien worden voor overleg kan de preventieadviseur zijn 

functiebeschrijving gebruiken als argument om op regelmatige tijdstippen overlegmomenten te 

voorzien. In organisaties waar regelmatig overleg is, is er wel verbetering zichtbaar in de nodige 

toebehoren zoals voldoende wastafels, zeepdispensers en hygiënische voorzieningen voor het drogen 

van de handen. Evenals het opzetten van procedures voor het onderhoud en de schoonmaak van de 

dergelijke sanitaire ruimtes. 

Besluit: De functiebeschrijving kan als argument gebruikt worden om in dialoog te treden met 

de verschillende actoren. Het welzijnsbeleid moet met behulp van het globaal preventieplan en 

het jaaractieplan de mogelijkheid geven om prioriteiten en strategische afspraken te maken. 

In de functiebeschrijving moet er aandacht zijn voor: 

Pleegt regelmatig overleg met … (afgevaardigde van de inrichtende macht, de werkgever, de 

rechtstreeks leidinggevende van de (G)IDPBW of de afdeling, preventieadviseurs, externe 

diensten, …) 

6.7. Het identificatiedocument 

Daar de opdrachten van de verschillende preventieadviseurs in de organisatie aanvullend zijn, kunnen 

de taakverdelingen niet los van elkaar gezien worden. De invulling van alle wettelijke opdrachten 

moeten vermeld worden 89 . Het is aan te raden dat directies vanuit hun visie op de toekomst en voeling 

met de schoolcultuur best positie m.b.t. de wijze van invulling kiezen. 90 Uiteindelijk blijft de 

werkgever verantwoordelijk voor een correcte invulling van de wettelijke verplichtingen en gemaakte 

afspraken. 

Om de taken van de respectievelijke preventieadviseurs te verdelen moeten wij eerst nakijken wat de 

wet hiervoor weergeeft: 

De aanwezigheid van een goed werkende (gemeenschappelijke) interne dienst PBW binnen de 

scholengemeenschappen, is noodzakelijk voor de uitbouw van een doeltreffend preventiebeleid ten 

aanzien van het welzijn op het werk. 

89 

Interne Dienst, K.B. 27 maart 1998, , T. II, H. I, Afd. II,: de opdrachten van de interne dienst preventie en 


90 

functieomschrijving voor ‘Preventieadviseur’ en ‘Centrale preventieadviseur’, Coprant vzw. 

88

De preventieadviseurs van deze (gemeenschappelijke) interne dienst moeten dan ook voldoende 

kennis hebben van de wetgeving en bekwaam zijn om de risico’s op te sporen en middelen te 

adviseren om deze risico’s weg te werken. 

De wetgeving huldigt het principe van de multidisciplinariteit bij het opstellen en uitvoeren van het 

preventiebeleid. De werkgever kan een beroep doen op vijf verschillende deskundigen inzake: 

- de arbeidsveiligheid 

- de arbeidsgeneeskunde 

- de ergonomie 

- de bedrijfshygiëne 

- de psychosociale aspecten van de arbeid, waaronder geweld, 

pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk. 

Binnen de (G)IDPBW moet steeds een preventieadviseur, arbeidsveiligheid, aanwezig zijn en doordat 

het aantal voltijdse equivalenten de 1000 overstijgt zal de vorming ervan niveau I moeten zijn. 

Scholen worden verondersteld geen eigen gezondheidstoezicht te organiseren (wettelijk zou dit wel 

kunnen, maar tot op vandaag is dit financieel niet interessant), hierdoor wordt voor de deskundigheid 

arbeidsgeneeskunde beroep gedaan op een externe dienst. 

Uit het globaal preventieplan en het jaarlijks actieplan kan bovendien blijken dat er nood is aan 

deskundigen met de specialisaties ergonomie, bedrijfshygiëne en psychosociale aspecten. Hier kan de 

werkgever kiezen: hij werft zo’n deskundige aan binnen de (G)IDPBW of doet een beroep op een 

externe dienst PBW. Ook bestaat er de mogelijkheid dat de werkgever beroep doet op andere personen 

binnen zijn scholen die niet behoren tot de (G)IDPBW. Deze personen moeten wel beschikken over de 

deskundigheid zoals vermeld in artikel 22, 3° en 4° van het Koninklijk Besluit van 27 maart 1998 

betreffende de Externe Diensten PBW en voor zover deze personen kunnen beschikken over de nodige 

tijd en middelen. 

Voorlopig zal het er op aankomen dat de (G)IDPBW de kennis in huis haalt voor het aspect 

arbeidsveiligheid en voorlopig de andere 4 aspecten uitgeeft aan een EDPBW. Belangrijk hierbij te 

vermelden is ook voor (G)IDPBW, dat één enkele preventieadviseur terzelfdertijd niet meer dan twee 

disciplines mag vertegenwoordigen. 91 In elk geval mag de discipline inzake arbeidsveiligheid en deze 

inzake arbeidsgeneeskunde nooit door één en dezelfde persoon beoefend worden. 

We gaan er dus van uit dat een (G)IDPBW voor zijn risicobeheersing beroep doet op het aspect van 

arbeidsveiligheid. 

De (G)IDPBW heeft een lange lijst van taken en opdrachten (art. 4 tot en met 12 van het KB 

betreffende de Interne Dienst PBW: Codex, Titel II, Hoofdstuk I) 

Enkele voorbeelden hiervan zijn: 

veelvuldig en systematisch 

onderzoeken in de werkplaatsen verrichten; 

op aanvraag van de werknemersafgevaardigden in het CPBW in de kortst mogelijke tijd 

overgaan tot het onderzoek van de werkplaatsen; 

ten minste éénmaal per jaar een grondig onderzoek verrichten van de arbeidsplaatsen en de 

werkposten; 

de aanleiding van arbeidsongevallen en incidenten onderzoeken en opstellen van de 

arbeidsongevallensteekkaart; 

in geval van dringende noodzakelijkheid en de onmogelijkheid om op de directie een beroep 

te doen, zelf de nodige maatregelen treffen; 

opstellen van de maanden jaarverslagen van de IDPBW en (G)IDPBW; 

de documenten opstellen in het kader van het preventiebeleid; 

het secretariaatswerk van het gemeenschappelijk CPBW en het lokaal CPBW uitvoeren; 

91 Externe Dienst, K.B. 27 maart 1998, art 23. 

89

advies geven over de risicoanalyse en de preventiemaatregelen, over de organisatie van de 

arbeidsplaatsen, de omgevingsfactoren, de fysische, chemische en biologische agentia, de 

arbeidsmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen, de hygiëne op de arbeidsplaatsen, 

…; 

ter beschikking staan van de werkgever, de hiërarchische lijn en de werknemers voor alle 

vragen die rijzen in verband met de toepassing van de welzijnswetgeving; 

voorstellen doen voor het onthaal, de informatie, de vorming en sensibilisatie van de 

werknemers; 

meewerken aan de organisatie van de eerste hulp; 

meewerken aan het onderzoek van de werkdruk en de aanpassing van de techniek en de 

arbeidsomstandigheden aan de mens; 

samenwerken met de Externe Dienst PBW. 

Als men dit lijstje overlopen heeft, zullen sommige (toekomstige) preventieadviseurs niet weten waar 

eerste aan te beginnen en is het overduidelijk dat het scoren op de inspectie-index nog ondermaats is 

(niveau 2 of lager) voor 1 op de 5 secundaire scholen (de eerder vernoemde risicoscholen) als het ambt 

van preventieadviseur moet gehaald worden uit een ‘overschot’ van pedagogische lesuren. Directeurs 

zijn uiteraard dagelijks aan het pedagogisch beleid aan het sleutelen, maar niet met bovenstaande 

opsomming. Het is ook geen oplossing om een preventieadviseur niveau I aan te duiden die 20% van 

zijn voltijdse opdracht mag meewerken aan het toepassen van de wet op het welzijn. 

Er moeten duidelijke taken gegeven worden door de werkgever wat men verwacht van de 

gemeenschappelijke en lokale preventieadviseurs. Wettelijk moet dit trouwens ook vermeld worden in 

een identificatiedocument 92 . 

Art. 8. Onverminderd de bepalingen van de artikelen 9 tot 12 worden de opdrachten en taken 

bedoeld in de artikelen 5 tot 7 uitgeoefend door de interne dienst of de externe dienst. 

Onverminderd de bepaling van artikel 11, kunnen alle opdrachten en taken bedoeld in het 

eerste lid worden uitgeoefend door de interne dienst, indien deze over de vereist bekwaamheid 

beschikt. 

De werkgever moet het in het vierde lid bedoelde identificatiedocument, hetzij apart, hetzij als 

deel van het jaarverslag van de dienst, hetzij als een bijlage bij de overeenkomst met de 

externe dienst ter beschikking houden van de met toezicht belaste ambtenaar. 

Dit document vermeldt: 

1° de identificatie van de werkgever; 

2° de opdrachten die door de interne dienst worden verricht, eventueel middels een verwijzing 

naar de desbetreffende bepalingen van dit besluit; 

3° de samenstelling van de interne dienst, het aantal preventieadviseurs, hun kwalificaties en 

hun prestatieduur; 

4° de vaardigheden die vertegenwoordigd zijn in de interne dienst, zodat de opdrachten 

volledig en doeltreffend kunnen worden vervuld; 

5° de administratieve, technische en financiële middelen waarover de interne dienst beschikt; 

6° de adviezen van het Comité; 

7° wanneer het gaat om de opdracht inzake gezondheidstoezicht, een kopie van de erkenning 

verleend door de bevoegde Gemeenschap. 

Dit document 93 is het enige document dat ter inzage moet aanwezig zijn in de scholen waar de 

tijdsbesteding van de preventieadviseurs wordt vermeld. Dit document wordt ook ter advies 

voorgelegd aan het CPBW. 

92 Interne Dienst, K.B. 27 maart 1998, art. 8. 

93 Voor een voorbeeld van identificatiedocument, zie bijlage 7. 

90

6.8. Opdrachten Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk 94 

Indeling in groepen: 

Voor de toepassing van de bepalingen van het uitvoeringsbesluit voor de organisatie van de Interne 

Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk worden de werkgevers in vier groepen 

ingedeeld. 95 

Deze groepen worden bepaald door het aantal werknemers. Het aantal werknemers kan verminderd 

worden afhankelijk van de activiteit van de technische bedrijfseenheid. Daar het onderwijs niet 

behoort tot de industrie wordt hier geen rekening mee gehouden. 

K.B. Interne Dienst, art. 3. § 1. Voor de toepassing van de bepalingen van dit besluit worden 

de werkgevers in vier groepen ingedeeld. 

De groep A bevat de werkgevers die meer dan 1000 werknemers tewerkstellen. 

... 

De groep B omvat de werkgevers: 

Die tussen 200 en 1000 werknemers tewerkstellen en die niet opgenomen zijn in groep A; 

… 

De groep C omvat de werkgevers die minder dan 200 werknemers tewerkstellen en die niet 

zijn opgenomen in de groep A en B; 

De groep D omvat de werkgevers die minder dan 20 werknemers tewerkstellen en waar de 

werkgever zelf de functie van preventieadviseur vervult. 

Groep A bevat de werkgevers die meer dan 1000 werknemers tewerkstellen. Tot deze groep behoort 

de organisatie van de Gemeenschappelijke Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het 

Werk, zeker met het vooruitzicht dat inrichtende machten en schoolbesturen in de toekomst nog meer 

gaan samenwerken 

Groep B bevat de werkgevers die tussen 200 en 1000 werknemers tewerkstellen en die niet 

opgenomen zijn in groep A. Hier vinden we in het onderwijslandschap vaak Interne Diensten terug 

bestaande uit scholen op verschillende vestigingsplaatsen. 

Groep C omvat de werkgevers die minder dan 200 werknemers tewerkstellen en die niet zijn 

opgenomen in de groep A en B. 

Groep D omvat de werkgevers die minder dan 20 werknemers tewerkstellen en waar de werkgever 

zelf de functie van preventieadviseur vervult. 

AANTAL WERKNEMERS 

1 19 20 199 200 999 1000 >1000 

D C B A 

94 Bron: VDVHB Werkgroep Reglementering Bijlage bij VDVHB-nieuwsbrief 143 – juni 1998, Bron: website 

IKMO 

95 Interne Dienst, K.B. 27 maart 1998, T. II, H. I, art.3 §1. 

91

In verschillende bronnen, kan men de wettelijk opgelegde opdrachten 96 voor de IDPBW, in tabelvorm 

terugvinden. We geven hieronder een voorbeeld. 

In deze tabel valt op dat, voor een organisatie behorende tot groep A of groep B, verscheidene 

opdrachten en taken door de (gemeenschappelijke) interne dienst zelf moeten worden vervuld. 

Het is aan de werkgever om te bepalen wie deze opdrachten en taken moet uitvoeren. Het is 

onmogelijk om een gemeenschappelijke preventieadviseur aan te duiden voor een deeltijdse opdracht 

als hiervan verwacht wordt dat hij alle taken en opdrachten van de (G)IDPBW moet realiseren. Het is 

ook ondenkbaar dat de (G)IDPBW bestaat uit één persoon. 

Om deze reden moet er werk gemaakt worden van een efficiënte, goed uitgebouwde (G)IDPBW, met: 

• een engagement van de werkgever in de vorm van een beleidsverklaring; 

• een hiërarchische lijn met minimum opleiding basisveiligheid; 

• vakkundig gevormde preventieadviseurs; 

• voldoende preventiemedewerkers per vestigingsplaats; 

• voldoende tijdsbesteding voor alle preventieadviseurs; 

• een aanvraag voor oprichting van een Gemeenschappelijke Interne Dienst PBW waarin de 

tijdsbesteding en de medewerkers van de GIDPBW worden vastgelegd in een Koninklijk 

Besluit; 

• een taakverdeling van de preventieadviseurs in de vorm van een functieomschrijving als 

werkinstrument. 

Een functieomschrijving met de nodige kerncompetenties zullen we in het volgende hoofdstuk 

bespreken. 

96 Interne Dienst, K.B. 27 maart 1998, art. 8, Onverminderd de bepalingen van de artikelen 9 tot 12 worden de 

opdrachten en taken bedoeld in de artikelen 5 tot 7 uitgeoefend door de interne dienst of de externe dienst. 

Artikelen 9 tot 12 bepalen voor de groepen A, B en C wanneer de IDPBW of een EDPBW de opdrachten 

voorzien in de wetgeving mogen of moeten uitvoeren. 

92

KB 27 maart 1998 Afdeling 2: De opdrachten van de interne dienst 

GROEP A GROEP B GROEP C 

GROEP D 

Codex, titel II hfdst I 

OVERZICHT VAN DE OPDRACHTEN & TAKEN 

(Art. 9) (Art. 9) MET ZONDER (Art. 11§3) 

Artikels van het KB 

PA PA 

NI of NII NI of NII 

(Art. 10) (Art. 11 & 12) 

Art. 5 Alinea 1 Bijstand verlenen aan werkgever, hiërarchische lijn en werknemers bij te staan in de uitwerking, IDPBW EDPBW EDPBW 

programmatie, uivoering en evaluatie van het beleid bepaald door het DRBS 

Alinea 2 1° In het kader van het DRBS heeft de IDPBW volgende opdrachten: 

in verband met de risicoanalyse: 

a) Meewerken aan de identificatie van de gevaren IDPBW EDPBW EDPBW 

b) Advies verlenen over de resultaten die voortvloeien uit het vaststellen en nader bepalen van de IDPBW EDPBW EDPBW 

risico’s, en maatregelen voorstellen teneinde over een permanente risicoanalyse te beschikken 

c) Advies verlenen en voorstellen formuleren voor de opstelling, uitvoering en bijsturen van het GPP IDPBW EDPBW EDPBW 

en JAP 

2° Deelnemen aan de studie van de factoren die van invloed zijn op het ontstaan van ongevallen of 

incidenten en aan de studie van de oorzaken van doorslaggevende aard van elk ongeval dat een 

arbeidsongeschiktheid tot gevolg heeft gehad 

3° Deelnemen aan de analyse van de oorzaken van beroepsziekten 

4° Bijdragen tot en meewerken aan het onderzoek van de werkdruk, de aanpassing van de techniek IDPBW 

en de arbeidsomstandigheden aan de menselijke fysiologie evenals de voorkoming van overmatige 

professionele fysieke en mentale vermoeidheid en deelnemen aan de analyse van de oorzaken van 

aandoeningen te wjjten aan de werkdruk en andere psycho-sociale factoren verbonden aan de 

arbeid. 

5° Advies verlenen over de organisatie van de arbeidsplaats, de werkpost, de omgevingsfactoren en 

fysische, chemische, carcinogene en biologische agentia, de arbeidsmiddelen en de individuele 

uitrusting 

6. Advies verlenen over de hygiëne op de arbeidsplaats inzonderheid wat de keukens, refters, IDPBW IDPBW IDPBW 

kleedkamers, sanitaire installaties, werken rustzitplaatsen en andere bijzondere sociale 

voorzieningen eigen aan de onderneming betreft die bestemd zijn voor de werknemers 

7° Advies verlenen over het opstellen van instructies betreffende: 

a) Het gebruik van arbeidsmiddelen IDPBW 

b) Het gebruik van chemische en carcinogene stoffen en preparaten en biologische agentia IDPBW 

c) Het gebruik van collectieve en persoonlijke beschermingsmiddelen IDPBW 

d) De voorkoming van brand IDPBW 

e) De toe te passen procedures in geval van ernstig en onmiddellijk gevaar IDPBW 

8° Advies verlenen over de vorming van de werknemers 

a) Bij indienstneming IDPBW 

b) Bij een overplaatsing of verandering van functie IDPBW 

c) Bij invoering van een nieuw arbeidsmiddel of verandering van arbeidsmiddel IDPBW 

d) Bij invoering van een nieuwe technologie IDPBW 

9° Voorstellen doen voor het onthaal, de informatie, de vorming en de sensibilisering van de IDPBW 

werknemers inzake de maatregelen in verband met het welzijn van de werknemers bij de 

uitvoering van hun werk van toepassing in de onderneming of instelling en medewerken aan de 

maatregelen en de uitwerking van propagandamiddelen die in dat verband worden vastgesteld 

door het CPBW 

10° Aan de werkgever en aan het Comité advies verstrekken over ieder ontwerp, maatregel of middel IDPBW 

waarvan de werkgever de toepassing overweegt en die rechtstreeks of onrechtstreeks, 

93

onmiddellijk of op termijn, gevolgen kunnen hebben voor het welzijn van de werknemers 

11° Deelnemen aan de coördinatie, de samenwerking en de informatie inzak het welzijn van de IDPBW 

werknemers bij de uitvoering van hun werk, wat betreft de ondernemingen van buitenaf en 

zelfstandigen en meewerken aan de coördinatie, de samenwerking en de informatie inzake 

veiligheid en gezondheid wat betreft de ondernemingen en instellingen die aanwezig zijn op 

eenzelfde arbeidsplaats of wat betreft de tijdelijke of mobiele bouwplaatsen 

12° Ter beschikking staan van de werkgever, de leden van de hiërarchische lijn en de werknemers IDPBW IDPBW IDPBW 

voor alle vragen die rijzen in verband met de toepassing van de wet en haar uitvoeringsbesluiten 

en deze, in voorkomend geval, voorleggen voor advies aan de externe dienst; 

13° Meewerken aan de uitwerking van de interne noodprocedures en de toepassing van de IDPBW 

maatregelen te nemen in geval van ernstig en onmiddellijk gevaar 

14° Meewerken aan de organisatie van de eerste hulp en dringende verzorging van werknemers die IDPBW 

slachtoffer zijn van een ongeval of getroffen worden door ziekte 

15° Het verzekeren van het secretariaat van het comité IDPBW IDPBW IDPBW 

EDPBW EDPBW EDPBW EDPBW 



16° Alle andere opdrachten verrichten die worden opgelegd door de wet en de uitvoeringsbesluiten 

Art. 6 Naast de samenwerking voor het uitvoeren van de opdrachten bedoeld in artikel 5, zijn de 

volgende opdrachten voorbehouden aan de preventieadviseurs van de afdeling medisch toezicht 

1° Het onderzoeken van de wisselwerking tussen mens en de arbeid en hierdoor bijdragen tot een 

betere afstemming van de mens op zijn taak enerzijds en de aanpassing van het werk aan de mens 

anderzijds 

2° Het gezondheidstoezicht op de werknemers verzekeren inzonderheid om: 

a) Te vermijden dat werknemers worden tewerkgesteld aan taken waarvan zij, wegens hun 

gezondheidstoestand normaal de risico’s niet kunnen dragen en te vermijden dat personen tot het 

werk worden toegelaten die getroffen zijn door ernstige besmettelijke aandoeningen of die een 

gevaar voor de veiligheid inhouden van de andere werknemers 

b) De tewerkstellingskansen te bevorderen voor iedereen, onder meer door het voorstellen van 

aangepaste werkmethodes, het voorstellen van aanpassingen van de werkpost en het zoeken naar 

aangepast werk, ook voor personen met een beperkte arbeidsgeschiktheid 

c) Zo vroeg mogelijk beroepsziekten en de aandoeningen gebonden aan de arbeid op te sporen, de 

werknemers te informeren en te adviseren over de aandoeningen en gebreken waardoor zij zijn 

getroffen en mee te werken aan het opsporen en de studie van de risicofactoren die van invloed 

zijn op beroepsziekten en aandoeningen gebonden aan de uitvoering van het werk 

3° Toezicht houden op de organisatie van de eerste hulp en dringende verzorging van de werknemers 

die het slachtoffer zijn van een ongeval of getroffen worden door ziekte 

Art. 7 §1 Om deze opdrachten te vervullen zijn de preventieadviseurs ertoe gehouden ten minste de 

volgende taken uit te oefenen: 

1° In het kader van de permanente risicoanalyse en het opstellen en het bijsturen van het GPP en het 

JAP: 



a) Verrichten van veelvuldige en systematische onderzoeken op de arbeidsplaats, hetzij op eigen IDPBW IDPBW IDPBW 

initiatief, hetzij op vraag van de werkgever, hetzij binnen de korst mogelijke tijd na een aanvraag 

van de werknemers of hun vertegenwoordigers 

b) Op eigen initiatief, op vraag van de werkgever of op vraag van de betrokken werknemers de IDPBW 

werkposten te onderzoeken telkens wanneer een werknemer die op die werkpost wordt 

tewerkgesteld wordt blootgesteld aan de verhoging van de risico’s of nieuwe risico’s 

c) Ten minste éénmaal per jaar een grondig onderzoek verrichten van de arbeidsplaatsen en van de IDPBW IDPBW IDPBW 

94

werkposten 

d) Onderzoeken doen naar aanleiding van arbeidsongevallen en incidenten die zich op de 

EDPBW 

arbeidsplaats hebben voorgedaan. 

97 EDPBW 98 

e) De nuttige, de nodige en pertinente onderzoeken en opsporingen verrichten voor de verbetering IDPBW 

van het welzijn van de werknemers 

f) Zelfanalyses of controles uitvoeren of doen uitvoeren onder de voorwaarden bepaald door de wet IDPBW 

en de uitvoeringsbesluiten 

g) Kennis nemen van de fabricageprocédés, werkmethodes en arbeidsprocessen en ze ter plaats IDPBW 

onderzoeken en maatregelen voorstellen om de risico’s te verhelpen die eruit voortvloeien 

h) De nodige documentatie bijhouden waarvan de inhoud bepaald is in bijlage I IDPBW IDPBW IDPBW 

i) In geval van dringende noodzakelijkheid en de onmogelijkheid om op de directie beroep te doen, IDPBW IDPBW IDPBW 

zelf de nodige maatregelen treffen om de oorzaken van het gevaar of hinder te verhelpen 

j) De taken die de werkgever hen geeft in toepassing van artikel 26 van het koninklijk besluit van 27 

EDPBW EDPBW 

maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun 

werk, teneinde de herhaling van ernstige arbeidsongevallen te vermijden. 

2° In het kader van het beheer en de werking van de dienst te zorgen voor: 

a) Het opstellen bij de werkgevers van de groepen A, B en C van de maandverslagen en bij de IDPBW IDPBW IDPBW 

werkgevers die minder dan 50 werknemers tewerkstellen en die niet behoren tot groep B van de 

driemaandelijkse verslagen waarvan de inhoud is bepaald in bijlage II bij dit besluit 

b) Het opstellen van het jaarverslag waarvan de inhoud is bepaald in bijlage III bij dit besluit IDPBW IDPBW IDPBW 

c) Het opstellen van de arbeidsongevallensteekkaart waarvan de inhoud is bepaald in bijlage IV bij IDPBW IDPBW IDPBW 

dit besluit of het invullen van het formulier voor de aangifte van het arbeidsongeval, 

overeenkomstig artikel 28 van het koninklijk besluit van 27 maart1998 betreffende het beleid 

inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk. 

3° De documenten op te stellen, aan te vullen of te viseren in het kader van de keuze, de aankoop, het IDPBW IDPBW IDPBW 

gebruik en het onderhoud van arbeidsmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen 

4° De kennisgevingen die in toepassing van de wet en zijn uitvoeringsbesluiten aan de overheid IDPBW IDPBW IDPBW 

moeten worden verricht bij te houden 

5° Taken in het kader van het secretariaatswerk van het Comité te verrichten zoals bepaald in de IDPBW IDPBW IDPBW 

reglementering die de werking van het Comité vaststelt 

§2 In het kader van de opdrachten inzake gezondheidstoezicht bepaald in artikel 6 zijn volgende 

taken voorbehouden aan de afdeling belast met het medisch toezicht: 

a) Ervoor zorgen dat de werknemers die het slachtoffer zijn van een ongeval of getroffen worden EDPBW EDPBW EDPBW EDPBW 

door ziekte, de eerste hulp en de dringende verzorging krijgen, tenzij andere medische diensten 

opgericht in toepassing van de wet van 10 april 1971 op de arbeidsongevallen hiermee belast zijn 

b) De aangifte doen van beroepsziekten EDPBW EDPBW EDPBW EDPBW 

Art.12 Indien beroep gedaan wordt op een externe dienst wordt de interne dienst steeds belast met de 

volgende opdrachten: 

1° De samenwerking met de externe dienst organiseren IDPBW IDPBW IDPBW IDPBW 

2° De coördinatie verzekeren met de externe dienst door aan deze externe dienst alle nuttige IDPBW IDPBW IDPBW IDPBW 

informatie te verstrekken die zij nodig heeft voor het vervullen van haar opdrachten 

3° In het kader van de risicoanalyse samenwerken met de externe dienst, door de preventieadviseur IDPBW IDPBW IDPBW IDPBW 

van de externe dienst te vergezellen bij onderzoekingen op de arbeidsplaats en hem bij te staan bij 

97 Belangrijk is hier op te merken dat indien er geen preventieadviseur met opleiding niveau I of II aanwezig is in de (G)IDPBW, dan moet het onderzoek naar aanleiding van arbeidsongevallen met vier of meer dagen 

arbeidsongeschiktheid uitgevoerd worden door de EDPBW. 

98 

Het onderzoek naar aanleiding van arbeidsongevallen met vier of meer dagen arbeidsongeschiktheid moet uitgevoerd worden door de EDPBW. 

95

IDPBW IDPBW IDPBW IDPBW 

het onderzoeken van de oorzaken van arbeidsongevallen en beroepsziekten en bij het opstellen 

van inventarissen 

4° Medewerken met de externe dienst in het kader van de implementatie van de 

preventiemaatregelen die op basis van de risicoanalyse zijn vastgelegd inzonderheid door advies 

te verstekken in verband met de maatregelen inzake propaganda en inzake het onthaal, de 

informatie, de vorming en sensibilisering van de werknemers en inzake het opstellen van de 

IDPBW IDPBW IDPBW IDPBW 

instructies ten behoeve van de werknemers 

5° Het medewerken aan de uitwerking van de procedures te volgen bij ernstig en onmiddellijk 

gevaar, de organisatie van de eerste hulp en de dringende verzorging 

Tabel 5: opdrachten Interne Dienst 

96

6.9. Besluit 

In een (G)IDPBW zullen verschillende personen met elkaar moeten samenwerken. Dit is niet anders 

dan voor gelijk welke organisatie. Vertrokken van de noodzaak volgens de doorlichting heb ik 

achtereenvolgens 7 werkpunten voorgesteld waar we rekening mee kunnen houden voor een efficiënt 

werkende (G)IDPBW. Deze werkpunten zijn: 

• Vermijd een combinatie van technisch adviseur coördinator en preventieadviseur; 

• Zorg voor een werkgroep ‘veiligheid en welzijn’ die bestaat uit verschillende actoren; 

• Maak de (G)IDPBW niet te groot; 

• Aandacht voor een procedure voor een aankoop- en indienststellingsbeleid; 

• De gemeenschappelijke preventieadviseur zorgt voor de externe contacten; 

• Een jaaractiepunt of thematisch werken moet deel uitmaken van de opdracht van de 

gemeenschappelijke preventieadviseur; 

• Duidelijke dialogen creëren met GPP en JAP als werkdocument 

De opdrachten van de (G)IDPBW en de taken van de preventieadviseurs moeten door de werkgever 

gekend zijn en er moet duidelijkheid zijn wie welke opdrachten uitvoert. Het identificatiedocument is 

daar een belangrijk document voor. 

97

7.1. Taken van de preventieadviseur 

7.1.1. Soorten preventieadviseurs 


Zoals de tabel in vorig hoofdstuk weergeeft, kan de (G)IDPBW de meeste taken van de in de wet 

opgegeven opdrachten (art. 5 en art. 7) zelf uitvoeren, mits de voorwaarde voldaan is dat de 

preventieadviseur die de leiding heeft van de (gemeenschappelijke) interne dienst over de nodige 

kennis beschikt. Indien een preventieadviseur niveau I in dienst is, kunnen hoger genoemde 

opdrachten door deze persoon uitgevoerd en afgehandeld worden. 

De meeste scholen, waar een beperkt aantal risico’s aanwezig zijn, zoals ASO scholen, TSO/BSO 

scholen van de zachte sector en het basisonderwijs, hebben een preventieadviseur die in het beste 

geval een basisopleiding, niveau 3, gevolgd heeft. 

Deze preventieadviseur heeft een beperking in het uitvoeren van zijn opdrachten. Zo mag deze 

preventieadviseur geen belangrijke risicoanalyses maken, geen arbeidsongeval met een 

arbeidsongeschiktheid van 4 dagen of meer onderzoeken. 

Het gevolg hiervan is dat men in scholen voor verschillende opdrachten, wettelijk een beroep moet 

doen op Externe diensten. Hierbij valt op te merken dat werkgevers die behoren tot groep D, wettelijk 

verplicht blijven om de opdrachten te laten uitvoeren door een Externe dienst. 99 

Het is daarom van belang om de opdrachten die wettelijk moeten gebeuren op te splitsen in soort van 

preventieadviseur: 

opdrachten voor een preventieadviseur, belast met de leiding van de gemeenschappelijke 

interne dienst (niveau I), gemeenschappelijke preventieadviseur genoemd; 

opdrachten voor een preventieadviseur, belast met de leiding van de interne dienst (niveau II), 

coördinerende preventieadviseur genoemd; 

opdrachten voor een preventieadviseur voor een afdeling van de interne dienst of een 

technische bedrijfseenheid (minstens niveau 3), lokale preventieadviseur genoemd; 

opdrachten voor een contactpersoon zonder vorming en met een minimum aan opdrachten in 

een vestigingsplaats, preventiemedewerker genoemd. 

Afdeling 1 

Lokale 


min. Niv III 

IDPBW 1 

Coördinerende 


min. Niv II 

Afdeling 2 

preventiemedewerker 

Afdeling 3 

Lokale 


min. Niv III 

99 Externe Dienst, K.B. 27 maart 1998, T. II, H. II, art.11 §3. 

GIDPBW 

Gemeenschappelijke 


Niv I 

IDPBW 2 



min. Niv II 

Afdeling 4 

Lokale 


min. Niv III 

… 

… 

98

7.1.2. Opdrachten voor een gemeenschappelijke preventieadviseur versus lokale 


We bespreken de gemakkelijkste vorm van (G)IDPBW. Eén gemeenschappelijke preventieadviseur 

die de leiding heeft van de Gemeenschappelijke Interne Dienst PBW voor minstens 2 inrichtende 

machten en verschillende lokale preventieadviseurs per vestigingsplaats. Voor een 

scholengemeenschap met n inrichtende machten is dit de meest gunstige situatie indien de wetgeving 

dit toelaat. Om zeker te zijn of de wetgeving wordt toegepast is om het organogram voor te leggen ter 

advies aan de met toezicht belaste ambtenaar van uw regio. 

Afdeling 1 

IM 1 

Lokale 


min. Niv III 

Indien er geen GIDPBW is opgericht voor de school als organisatie, maar 1 IDPBW voor een 

scholengemeenschap bestaande uit 1 inrichtende macht, dan volstaat het in het vervolg van deze tekst, 

het woord gemeenschappelijk te vervangen door coördinerend. 

Afdeling 1 

Lokale 


min. Niv III 

Afdeling 2 

IM 1 


Afdeling 2 


GIDPBW 



Niv I 

Afdeling 3 

IM 2 

Lokale 


min. Niv III 

IDPBW 



min. Niv II 

Afdeling 3 

Lokale 


min. Niv III 

Afdeling 4 

IM 3 

Lokale 


min. Niv III 

Afdeling 4 

Lokale 


min. Niv III 

… 

… 

… 

99

We bespreken de taken voor de gemeenschappelijke preventieadviseur en deze voor de lokale 

preventieadviseurs. De functieomschrijvingen voor de coördinerende preventieadviseurs en de 

preventiemedewerkers kunnen zoals later wordt samengevat hieruit afgeleid worden. 

1. Gemeenschappelijk versus lokaal 

Zoals een gemeenschappelijke preventieadviseur de leiding heeft van de GIDPBW zo zal een lokale 

preventieadviseur de leiding hebben van een afdeling. 

Hierdoor kunnen we de opdrachten vanuit de wet beschreven opsplitsen in een taakverdeling voor 

gemeenschappelijke versus lokale preventie. 

Het blijft van uiterst belang dat de primaire preventie primeert. 

2. Advies verlenen versus Informeren 

De gemeenschappelijke preventieadviseur zal voor de (G)IDPBW optreden op het domein 

arbeidsveiligheid. Door zijn kennis en gevolgde opleiding zal hij voornamelijk advies verlenen aan de 

werkgever, de hiërarchische lijn en de lokale preventieadviseurs. Iedere school heeft zijn eigenheid en 

de gemeenschappelijke preventieadviseur zal deze cultuur moeten respecteren. 

De lokale preventieadviseur blijft het aanspreekpunt voor de werknemers en de werkgevers van de 

plaatselijke school in toepassing van de wet op het welzijn. Hij zal de werkgevers informeren over 

zijn eigen kennis en ervaring of advies dat hij ingewonnen heeft bij de gemeenschappelijke 


Eveneens heeft de lokale preventieadviseur de plicht informatie door te geven naar de 

gemeenschappelijke preventieadviseur. Hij zal informatie moeten geven over bestaande knelpunten of 

onwetendheden zoals, 

Informeren bij calamiteiten 

Informeren bij ernstige risico’s 

Informeren bij aankoop van arbeidsmiddelen 

Informeren bij de indienststelling van arbeidsmiddelen 

Informeren bij ernstige of zeer ernstige ongevallen 

… 

Hierdoor kan ook de gemeenschappelijke preventieadviseur overleg plegen met zijn rechtstreekse 

werkgever (coördinerende directeur van de scholengemeenschap) of een gepast advies formuleren en 

meedelen aan de lokale preventieadviseur. 

Preventieadviseur, 

belast met de leiding 

van de 


Interne Dienst PBW 

Adviseren 

Informeren 

Preventieadviseur, 

belast met de leiding 

van de Interne Dienst 

PBW of een afdeling 

100

3. Meewerken 

Zowel op het niveau van de (G)IDPBW als voor de afdeling is samenwerken en meewerken met de 

werkgever 100 , de hiërarchische lijn en de werknemers 101 , prioritair voor een preventieadviseur om aan 

alle verplichtingen die de wet op het welzijn voorschrijft te voldoen. Of dit nu de gemeenschappelijke, 

coördinerende of een lokale preventieadviseur is, doet er niet toe. In de wetgeving staat duidelijk 

vermeld dat een interne dienst de werkgever, de leden van de hiërarchische lijn en de werknemers 

moet bijstaan voor de toepassing van de wettelijke en reglementaire bepalingen betreffende het 

welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk en alle andere preventiemaatregelen en 

activiteiten 102 . Indien bij de risicobeheersing beroep gedaan wordt op het aspect arbeidsgeneeskunde, 

psychosociale aspecten, ergonomie, arbeidshygiëne op een externe dienst of indien bij een technische 

controle beroep gedaan wordt op een extern controleorganisme moeten alle preventieadviseurs 

meewerken. 

4. Besturen versus bijsturen 

Een (G)IDPBW kan stuurloos niet werken. De leiding van deze diensten moeten de nodige 

capaciteiten en competenties bezitten om deze diensten te leiden. Enerzijds is het besturen van deze 

diensten van belang, maar ook het continu bijsturen van het beleid en de activiteiten op de werkvloer 

(= primaire preventie). Het is van belang dat de preventieadviseur tijdig bijstuurt waar een mogelijk 

risico zich zou kunnen voordoen. We spreken van een pro-actief preventiebeleid dat moet gevoerd 

worden of laten we zeggen een preventiestructuur dat pro-actief moet gestuurd worden. Dan is de kans 

groot dat het geschreven hoofdstuk in verband met preventiecultuur kan gelezen worden en ook in de 

praktijk zichtbaar is. We weten allen dat het gras niet groeit door er aan te trekken maar we moeten 

ook niet wachten tot het gras groen genoeg is vooraleer we er ons op mogen begeven. Wacht als 

preventieadviseur niet tot het gras groen ziet, maar geef het de gepaste meststoffen en water en 

bijkomende graszaden daar waar nodig. En dat kun een leidinggevende alleen doen door zich tijdig op 

het grasveld te begeven en niet door aan de kant te blijven staan tot er zich iets voordoet om in te 

grijpen. 

5. Organiseren 

Een gemeenschappelijke preventieadviseur en een lokale preventieadviseur moet veelvuldig 

onderzoek verrichten, ieder volgens zijn kennis. Hij moet zijn preventiediensten efficiënt organiseren. 

Dat een preventieadviseur aan de kant moet staan en wachten tot er advies wordt gevraagd van de 

werkgever of hiërarchische lijn hebben we reeds eerder besproken en getuigt niet van een pro-actief 

preventiebeleid. De preventieadviseurs zullen moeten animeren en organiseren zoveel als de 

organisatie vereist. Werkgevers en leden van de hiërarchische lijn, die zelf initiatieven nemen op 

gebied van de wet op het welzijn, zullen minder organisatie vragen van de lokale preventieadviseurs 

dan voor werkgevers die niet gebeten zijn door één of andere vorm van preventiecultuur. Het is niet de 

bedoeling dat de preventieadviseurs de drijvende kracht blijven voor het toepassen van de wetgeving, 

maar eerst moet er georganiseerd worden om veiligheid bewust te maken bij alle actoren van de 

(G)IDPBW. 

Voor het verlenen van advies, het meewerken aan de coördinatie van externe diensten en 

controleorganismen en dit ter voorkoming van risico’s, het bijsturen van de gemeenschappelijke 

diensten en de interne diensten met zijn afdelingen zijn er tal van modeldocumenten die kunnen 

uitgewerkt worden zodanig dat iedere school zijn eigen cultuur kan behouden. Dit gaat van het 

preventieregister, over het globaal preventieplan en het jaaractieplan, inventarisatieinstrumenten tot 

het opstellen van verschillende checklijsten die nodig zijn voor het opsporen van mogelijke risico’s. 

Het opstellen van modeldocumenten in samenspraak met de interne dienst en zijn lokale 

preventieadviseurs, de werknemers, de hiërarchische lijn en de werknemers. Zowel het implementeren 

van deze documenten, als het ter beschikking stellen van deze documenten, tot een bruikbaar 

100 Welzijnswet, K.B. 4 augustus 1996, art. 5. 

101 Welzijnswet, K.B. 4 augustus 1996, art. 6. 


101

ordeningssysteem via een eventueel beschikbaar internetplatform, behoren tot de organisatie van de 

coördinerende preventieadviseur. 

Daartegenover is het de bedoeling dat de individuele scholen met hun lokale preventieadviseurs deze 

documenten ook toepassen in hun organisatie. Daarom moeten de lokale preventieadviseurs het nodige 

organiseren en communiceren met hun rechtstreekse medewerkers zodat deze documenten bruikbare 

documenten worden voor iedere gebruiker. 

We vatten deze 5 vergelijkingen als volgt samen: 

Secundaire preventie Primaire preventie 

Gemeenschappelijke preventieadviseur Lokaal preventieadviseur 

Gemeenschappelijk 

Advies verlenen Informeren 

Meewerken Meewerken 

Besturen Bijsturen 

Organiseren Organiseren 

Lokaal 

Als we ook rekening houden met de opdrachten volgens tabel 5, dan vertaalt zich dat in onderstaande 

tabel waaruit we functieomschrijvingen kunnen opstellen. 

102

Meewerken 

Gemeenschappelijke preventieadviseur Lokaal preventieadviseur 

Gemeenschappelijk 

Advies verlenen Informeren 

Art.5, 13° Meewerken aan de uitwerking van de interne 

noodprocedure en de toepassing van de maatregelen te 

nemen in geval van ernstig en onmiddellijk gevaar 

Art.5, 11° Deelnemen aan de coördinatie, de samenwerking en de 

informatie inzake het welzijn van de werknemers … 

Art 5, 10° Aan de werkgever en aan het Comité advies verstrekken 

over ieder ontwerp, maatregel of middel waarvan de 

werkgevr de toepassing overweegt … 

Art 5, 9° Voorstellen doen voor het onthaal, de informatie, de 

vorming en de sensibilisering van de werknemers bij de 

uitvoering van hun werk 

Art.5, 8° Advies verlenen over de voming van de werknemers … 

Art.5, 7° Advies verlenen over het opstellen van instructies … 

Art.5, 6° Advies verlenen over de hygiëne op de arbeidsplaatsen … 

Art.5, 5° Advies verlenen over de organisatie van de arbeidsplaats, 

de werkpost, … 

Art.5, 4° Bijdragen tot en meewerken aan het onderzoek van de 

werkdruk, … 

Art.5 3° Deelnemen aan de analyse van de oorzaken van 

beroepsziekten 

Art.5, 2° Deelnemen aan de studie van de factoren die van invloed 

zijn op het ontstaan van ongevallen of incidenten en … 

Art.5,16° Alle andere opdrachten verrichten die worden opgelegd door de wet en de uitvoeringsbesluiten Art.5, 16° 

Art.5, 15° Het verzekeren van het secretariaat van het comité Art.5, 15° 

Art.5, 14° Meewerken aan de organisatie van de eerste hulp en dringende verzorging van werknemers die slachtoffer zijn van 

een ongeval of getroffen worden door ziekte 

Art.5, 14° 

Art.5, 12° Ter beschikking staan van de werkgever, de leden van de hiërarchische lijn en de werknemers voor alle vragen … Art.5, 12° 

Art.5, 1° In het kader van het DRBS: 

Art.5, 1° 

a) Meewerken aan de identificatie van de gevaren 

b) Advies verlenen over de resultaten 

Art.12 

Advies verlenen en voorstellen formuleren voor de opstelling, uitvoering en bijstuen van het GPP en JAP 

Indien beroep gedaan wordt op een EDPBW Art.12 

Art. 7, 1° d) Onderzoeken doen naar aanleiding van arbeidsongevallen en incidenten die zich op de arbeidsplaats hebben 

voorgedaan 103 

Art.7, 1°d) 

In het kader van de permanente risicoanalyse en het 

opstellen en het bijsturen van het GPP en het JAP 

a) t.e.m. j) 

Art.7,1° 

In het kader van het beheer en de werking van de dienst te 

zorgen voor 

Art.7,2° 

a) het opstellen van de maandverslagen 

b) het opstellen van het jaarverslag 

c) het opstellen van de 

arbeidsongevallensteekkaart 

De documenten op te stellen, aan te vullen of te viseren in 

het kader van de keuze, de aankoop, het gebruik en het 

Art.7,3° 

onderhoud van arbeidsmiddelen en persoonlijke 

beschermingsmiddelen 

De kennisgevingen die in toepassing van de wet en zijn 

uitvoeringsbesluiten aan de overheid moeten worden 

verricht bij te houden 

Art.7,4° 

Taken in het kader van het secretariaatswerk van het 

Comité te verrichten. 

Art.7,5° 

Besturen & Organiseren Organiseren en Bijsturen 

Lokaal 

103 meer dan 4 dagen werkverlet. 

103 

Meewerken

7.2. Functiebeschrijvingen 

Een functieomschrijving is geen dictaat maar eerder een werkkader voor elk medewerker. Het is een 

suggestie voor alle belanghebbende die moet aangepast worden aan de plaatselijke situatie. Binnen een 

breed kader, hebben de scholen en de scholengemeenschappen immers de vrijheid over de manier 

waarop deze opdrachten concreet gemaakt worden. Deze vrijheid wordt echter beperkt door het 

verband van de opdrachten met bevoegdheden en door een aantal wettelijk vastgelegde taken die 

verplicht uitgevoerd dienen te worden zoals reeds hierboven werd beschreven. Natuurlijk zal op dit 

vlak de eigenheid van de plaatselijke situatie met zijn specifieke afspraken en de aanwezige middelen 

van invloed zijn. 

Voor de functiebeschrijving voor gemeenschappelijke en lokale preventieadviseur is er gestreefd naar 

een evenwichtige verdeling, rekening houdende met de noodzakelijke vereiste kennis van de 

preventieadviseurs. Bij het opstellen van de functiebeschrijvingen is er gebruik gemaakt van de 

functieomschrijvingen die reeds bestonden via: 

- de website van Coprant vzw, Functieomschrijving voor ‘Preventieadviseur’ en ‘Centrale 

preventieadviseur’, documentbeheer Guy Lenaerts; 

- de functieomschrijving van de CPA geschreven voor de (G)IDPBW voor de scholengemeenschap 

Mechelen, documentatie via Julien Teugels; 

- de functieomschrijving algemeen preventieadviseur voor de scholengemeenschap Vilvoorde; 

- de functiebeschrijving regionaal preventieadviseur, vzw Onderwijsinrichtingen van de Zusters der 

Christelijke Scholen, Vorselaar. 

Eveneens is er over gewaakt dat alle wettelijke opdrachten correct ingevuld werden. Voor de 

opdrachten van de (G)IDPBW voor groepen C en D, waar geen preventieadviseur niveau I of niveau II 

werkzaam is, moet er volgens de wetgeving beroep gedaan worden op een EDPBW. Het is evident dat 

deze opdrachten deel uitmaken van de gemeenschappelijke preventieadviseur met opleiding niveau I. 

Zoals we reeds eerder aanhaalden, is het niet onze bedoeling om super (G)IDPBW op te richten, maar 

(G)IDPBW die werkzaam zijn bij ongeveer 4200 leerlingen waar er volgens dit werk, ter advies 

voltijds gemeenschappelijke preventieadviseur moet worden aangesteld. Indien 8400 leerlingen 

worden bereikt, met de mogelijkheid van een adjunct, moet hier een nieuwe functiebeschrijving 

geschreven worden. Eveneens kunnen de functies van een coördinerende preventieadviseur en een 

preventiemedewerker afhankelijk van het organogram van de organisatie worden opgesteld. 

De werkgever zou de gewoonte moeten hebben om jaarlijks de functiebeschrijving van de 

gemeenschappelijke en lokale preventieadviseurs te evalueren (via de jaarlijks wederkerende 

functiegesprekken) en deze zonodig bij te sturen afhankelijk van de situatie en veranderingen in de 

organisatie, zoals gevolgde bijscholingen en meer tijdsbesteding. Eveneens zou men best de 

opdrachten van de preventieadviseur, koppelen aan het voorafgaand akkoord dat aan het Comité PBW 

gevraagd wordt door de werkgever, zodat de functiebeschrijving een werkdocument wordt. 

In onderstaande functiebeschrijvingen baseren wij ons, zoals eerder weergegeven, op een organisatie 

met 1 gemeenschappelijke preventieadviseur, niveau I en voor elke technische bedrijfseenheid een 

lokale preventieadviseur, niveau 3. 

De functiebeschrijving moet je als volgt lezen: 

- er zijn verschillende taakmodules (voor het opvoedingsproject, als opdrachthouder van de 

welzijnswet en als teamlid); 

- per taakmodule wordt de functie beschreven (= functiebeschrijving); 

- per functie wordt er een taak aan gekoppeld (= taakomschrijving). 

104

De functiebeschrijving moet je als volgt toepassen: 

- steeds in dialoog tussen de werkgever en de preventieadviseur; 

- indien de tijdsbesteding, de hoeveelheid van taken niet toelaat uit te voeren worden er 

afspraken gemaakt tussen de werkgever en de preventieadviseur; 

- de tijdsbesteding, de inhoud van de functie en de taken worden bepaald na voorafgaand 

akkoord over de minimum tijdsbesteding van het Comité PBW; 

- er wordt een identificatiedocument opgesteld waarin vermeld staat welke opdrachten en taken 

door de (G)IDPBW zelf worden uitgevoerd of door de externe dienst, rekening houdende met 

de wettelijk vastgelegde opdrachten voor de (G)IDPBW. 

105

7.3. Functiebeschrijving gemeenschappelijke preventieadviseur of preventieadviseur, belast met 

de leiding van de gemeenschappelijke interne dienst voor preventie en bescherming op het werk 

Inleidend 

In een (G)IDPBW als efficiënte organisatie hechten we veel belang aan overleg. 

Een functiebeschrijving is een uitnodiging voor elke medewerker om na te denken, te reflecteren en in 

dialoog te treden met de afgevaardigde van het schoolbestuur of inrichtende machten. 

De opdracht van de gemeenschappelijke preventieadviseur bestaat erin toe te zien vanuit de wet op het 

welzijn (K.B. 4/8/1996) op de werkomgeving van alle werknemers en brengt advies uit naar de 

hiërarchische lijn over veiligheid, gezondheid, psychosociale belasting, hygiëne, verfraaiing van de 

werkplaatsen, ergonomie en milieu. 

De gemeenschappelijke preventieadviseur werkt ook mee aan het realiseren van het opvoedingsproject 

van de aangesloten scholen van de Gemeenschappelijke Interne Dienst voor Preventie en Bescherming 

op het Werk ((G)IDPBW). Vandaar dat de functiebeschrijving van de gemeenschappelijke 

preventieadviseur opgebouwd is rond zeven taakmodules: 

1. als mededrager van het opvoedingsproject; 

2. als adviseur van de werkgever; 

3. als coördinator van de (G)IDPBW; 

4. als animator van het preventiebeleid; 

5. als secretaris en raadgever van het GCPBW/CPBW; 

6. als administratief medewerker; 

7. als teamlid. 

Vervolgens worden de onderliggende gewenste competenties voor de goede uitvoering van deze taken 

beschreven. 

De functiebeschrijving van de gemeenschappelijke preventieadviseur moet niet worden gelezen als 

een keurslijf, maar als een poging om zich professioneel te ontplooien. Het moet een uitnodiging zijn 

tot zelfreflectie over de eigen taak. 

In zeven taakmodules wordt de functie beschreven en daaraan taken gekoppeld. Tenslotte wordt ze 

ook gebruikt als een instrument om zowel de toepassing van de wet op het welzijn, als het 

welbevinden van de medewerker te bevorderen. 

De gemeenschappelijke preventieadviseur moet de lokale preventieadviseurs per technische 

bedrijfseenheid de nodige ondersteuning, zijn medewerking en advies geven om zijn taken naar 

behoren te kunnen uitvoeren. Hij moet als coach optreden naar de lokale preventieadviseurs. 

(In onderstaande tabel kunnen de mogelijke taken voor iedereen verschillend zijn. Er zijn enkele taken 

als voorbeeld ingevuld.) 

106

Domeinen Functiebeschrijving Mogelijke taken 

1. Als mededrager van het • betoont respect voor het unieke van elke jongere of collega, 

opvoedingsproject 

ongeacht ras, kleur, geaardheid of stand. 

• Leeft de waarden van het opvoedingsproject voor. 

• Zorgt mee voor de naleving van het schoolreglement en de wet 

op het welzijn, zowel binnen de persoonlijke contacten als 

voor zijn eigen specifieke taken. 

• Bevordert het welbevinden van de werknemers en de 

leerlingen. 

2. Als adviseur van de • Adviseert, werkt mee en ondersteunt de werkgevers, 

werkgever 

hiërarchische lijn, de lokale preventieadviseurs en de 

werknemers 

bij de uitvoering, programmering, uitvoering en evaluatie van 

het preventiebeleid. 

• Adviseert in een aantal specifieke gevallen aan de werkgevers, Informeren en sensibiliseren werknemers en hiërarchische 

bij ieder ontwerp, ieder middel of iedere maatregel waarvan lijn 

de werkgever de toepassing overweegt en die rechtstreeks of 

onrechtstreeks, onmiddellijk of op termijn gevolgen kunnen 

hebben voor het welzijn van de werknemers. 

• Pleegt regelmatig overleg met de afgevaardigde van de Tijdens het overleg brengt hij verslag uit over de 

inrichtende macht (rechtstreeks leidinggevende van de preventiewerking in de afdelingen en de werking van de 

(G)IDPBW). 

(G)IDPBW. 

• Indien noodzakelijk voor het formuleren van een advies, 

kennis nemen van werkmethodes, fabricageprocédés, 

arbeidsprocessen in de verschillende afdelingen. 

• Verleent advies over de organisatie van de arbeidsplaats, de 

werkpost, omgevingsfactoren en het gebruik van 

arbeidsmiddelen, persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) 

en gevaarlijke stoffen en preparaten (GSP), …, in alle 

afdelingen. 

• Verleent advies over de hygiëne op de arbeidsplaatsen in alle 

afdelingen 

• Verleent advies over het opstellen van instructiekaarten voor 

arbeidsmiddelen, gebruik van gevaarlijke stoffen, 

107

persoonlijke beschermingsmiddelen, voorkoming van brand 

in alle afdelingen. 

• Verleent advies over de vorming van werkgevers, de 

hiërarchische lijn en de werknemers 

• Verleent advies bij de opstelling van het GPP en JAP en de 

evaluatie hiervan. 

• Belast met de leiding en organiseert de werking van de 

Gemeenschappelijke Interne Dienst voor Preventie en 

Bescherming op het Werk. 

• Organiseert de werking van de Gemeenschappelijke Interne 

Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk. 

• Coördineert de samenwerking tussen de Gemeenschappelijke 

Interne Dienst en de lokale preventieadviseurs van de 

afdelingen. Hij streeft daarbij een gelijkmatige aanpak tussen 

de afdelingen na. 

• Gaat na of de gegeven inlichtingen en informatie begrepen en 

toegepast worden. 

• Coördineert de samenwerking met de Externe Dienst voor 

Preventie en Bescherming op het Werk. 

3. Als coördinator van de 

(G)IDPBW 

Invoering van een uniform welzijnsregister kan een 

hulpmiddel zijn. 

Organiseert de samenwerking tussen de EDPBW en de lokale 

preventieadviseurs. 

Verzekert de coördinatie door alle nuttige informatie te 

verstrekken. 

Afspraken moeten gemaakt worden dat bij een 

arbeidsongeval in een afdeling, van meer dan 1 dag 

arbeidsongeschiktheid, de gemeenschappelijke 

preventieadviseur op de hoogte wordt gesteld. 

Een inventaris opstellen van alle van alle toestellen en 

machines die gecontroleerd moeten worden door een extern 

controleorganisme (ECTD). 

Een lijst en de locatie van de gebruikte gevaarlijke producten. 

Periodieke controle van de vaklokalen zoals turnzalen, 

keukens, werkhuizen, speelpleinen, speeltuigen en labo’s 

laten uitvoeren. Evenals de sanitaire ruimtes. 

• Stelt in overleg met de lokale preventieadviseur een 

ongevallensteekkaart op voor elk ongeval met meer dan één 

dag arbeidsongeschiktheid. 

• Waakt en informeert de lokale preventieadviseurs tot het 

bijhouden van een welzijnsregister, controledocumenten, de 

nodige inventarissen en checklijsten. 

• Bevoegde personen uit de afdelingen of externe 

controleorganismen aanduiden die deze nazichten volgens de 

wetgeving zullen uitvoeren. 

• Tekortkomingen voortvloeiend uit de bevoegde controles en 

die niet (onmiddellijk) kunnen worden opgelost, opvolgen. 

108

Het doel moet zijn om voor alle variabelen minstens 

‘voldoet’ (niveau 3) te scoren voor het secundair onderwijs 

en ‘voldoet’ (niveau 1) voor het basisonderwijs. 

• Geeft ondersteuning bij schooldoorlichtingen van de 

onderwijsinspectie. Met in het bijzonder het continu 

evalueren van de dynamische inspectie-index. Voor het 

secundair onderwijs en de controlelijst ‘veiligheid en welzijn’ 

voor het basisonderwijs 

Een procedure tot het bekomen van de ‘groene lichten’ moet 

uniform opgesteld zijn, zodat de gemeenschappelijke 

preventieadviseur samen met de lokale preventieadviseur, 

steeds betrokken is bij: 

- aanvraag van een offerte; 

- opmaak van een bestelbon; 

- aankoop van arbeidsmiddelen; 

- aankoop van persoonlijke beschermingsmiddelen. 

- Een procedure dat bijdraagt tot de controle op de naleving 

van de bijkomende veiligheidseisen bij levering, met 

opgesteld zijn, zodat de gemeenschappelijke 

preventieadviseur samen met de lokale preventieadviseur 

steeds betrokken zijn bij leveringen. 

- Een procedure tot het in dienst stellen van arbeidsmiddelen 

moet opgesteld zijn, zodat de gemeenschappelijke 

preventieadviseur samen met de lokale preventieadviseur 

steeds betrokken is bij: 

de levering en het opstellen van een indienststellingsverslag. 

- Een procedure tot het informeren van de 

gemeenschappelijke preventieadviseur en de lokale 

preventieadviseur moet opgesteld zijn, bij werken met 

derden. 

• Geeft ondersteuning bij het opstellen van de documenten 

zoals: 

- bij het viseren bij de aanvraag van een offerte; 

- bij de opmaak van een bestelbon; 

- bij de aankoop van arbeidsmiddelen; 

- bij de aankoop van persoonlijke 

beschermingsmiddelen 

• Geeft ondersteuning bij de controle op naleving van de 

bijkomende veiligheidseisen bij levering van 

arbeidsmiddelen, persoonlijke beschermingsmiddelen, nieuwe 

en aangepaste installaties. 

• Geeft ondersteuning bij het in dienst nemen van 

arbeidsmiddelen, persoonlijke beschermingsmiddelen en 

installaties. 

Legt de contacten met de brandweer- en politiediensten. 

Volgt mee het branddossier van de scholen op. 

Is aanwezig als waarnemer bij evacuatieoefeningen. 

• Werkt mee aan de coördinatie, de samenwerking en de 

informatie bij werken in de afdelingen uitgevoerd door een 

onderneming van buiten de school (wetgeving werken met 

derden) 

• Coördineert en informeert de lokale preventieadviseurs bij de 

uitwerking van een intern noodplan 


organisatie van de EHBO. 


organisatie van evacuatieoefeningen 

• Coördineert en informeert te werkgever en de lokale Coördineren van de procedure van leerling-stagiairs; 

109

Coördineren van de arbeidsgeneeskundige onderzoeken; 

Coördineren voor het invullen van de werkpostfiches voor 

stagiairs die in de afdelingen stage lopen. 

preventieadviseur voor stagiairs-leerlingen en stagiairs die 

stage lopen in de afdelingen. 

• Ziet toe op de uitvoering van de wettelijke opdrachten en taken 

die zijn toegewezen aan de afdelingen. 

• Woont regelmatig bijscholingen en vormingsdagen bij. Afspraken maken met de andere preventieadviseurs van de 

(G)IDPBW, wie zich waar in wil bekwamen. 

• Onderhoudt alle externe contacten die nodig zijn om de Coördineren van de ophaling van KGA 

opdrachten van de (G)IDPBW, naar behoren uit te kunnen 

voeren. 

• Communiceert regelmatig met de lokale preventieadviseurs Beantwoorden van vragen via mail. 

van de afdelingen. 

1 maal per maand een vast tijdstip voorzien voor een 

overlegmoment. 

4. Als animator van het 

preventiebeleid 

Beantwoorden van vragen via mail en steeds forwarden naar 

de lokale preventieadviseur. Dit verhoogt de betrokkenheid 

en de kennis van de lokale preventieadviseur. 

Deze bijeenkomsten hebben als voornaamste doel het 

verstrekken van informatie en wisselen van mekaars kennis 

en ervaringen. 

Bij de voorbereiding van een nieuw schooljaar moeten de 

vergadermomenten bij alle directies en de lokale 

preventieadviseurs gekend zijn (data en uur van aanvang). 

Zodat deze vergadermomenten opgenomen worden in de 

jaarkalender. 

Maandelijks overlegmoment voor alle lokale 


Voorstelling van een actiepunt voor de volgende maanden. 

Bespreking van de wetgeving. 

Opleiding op maat voorzien. 

• Communiceert regelmatig met de directies van de aangesloten 

scholen, steeds in overleg met de lokale preventieadviseurs. 

• Organiseert regelmatig bijeenkomsten met de lokale 

preventieadviseurs. Hij zorgt voor de verslaggeving van deze 

bijeenkomsten. 

Bespreking van het verslag in het maandelijks overleg met de 

lokale preventieadviseurs en in het CPBW. 

• Verstrekt informatie en organiseert opleidingen voor de lokale 

preventieadviseurs 

• Coördineert gezamenlijke acties met preventieactiviteiten tot 

doel. 

• Bezoekt minstens éénmaal per jaar de verschillende 

afdelingen, samen met de lokale preventieadviseur, de 

werkgever en eventueel een afvaardiging van het CPBW.. Hij 

110

Indien er een gemeenschappelijk Comité is. 

maakt een verslag van de bezoeken. 

• Verzekert het secretariaatswerk voor het Gemeenschappelijk 

Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk en 

coördineert het secretariaatswerk voor de lokale CPBW’s en 

vervangt bij ziekte of diens afwezigheid. 

• Woont op vraag de vergaderingen van het Comité voor 

Preventie en Bescherming op het Werk van de afdelingen bij. 

• Organiseert het secretariaat van de Gemeenschappelijke 

Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk 

• Ziet toe dat de werkgever een identificatiedocument ter 

beschikking houdt van de met toezicht belaste ambtenaar, 

hetzij apart, hetzij als deel van het jaarverslag van de dienst, 

hetzij als een bijlage bij de overeenkomst met de externe 

dienst. 

• In het kader van het beheer van de (G)IDPBW: 

- opstellen van de maandverslagen voor de 

(G)IDPBW 

- verzamelen van de maandverslagen van de 

afdelingen 

- opstellen van het jaarverslag 

- verzamelen van het GPP en JAP 

• Houdt de nodige documenten bij op de zetel van de 

(G)IDPBW, zoals: 

- wetten, besluiten en overeenkomsten 

- akten en documenten bij dezelfde wetten 

- elk ander document dat verband houdt met het 

welzijn van de werknemer. 

• Ziet toe dat de nodige vergunningen en veiligheidsrapporten 

tijdig worden geactualiseerd. 

• Volgt de inhoud op, in samenspraak met de werkgever, de 

lokale preventieadviseurs en de arbeidsgeneesheer van de 

externe dienst , van de kwartaalstaten voor het 

arbeidsgeneeskundig onderzoek en geeft advies aan alle 

actoren bij het toekennen van de risicofactoren. 

5. Als secretaris en 

raadgever van het 

GCPBW/CPBW 

6. Als administratief 

medewerker 

Opmaken en ter advies voorstellen aan het CPBW voor 1 

april. 

Afspraken maken met de lokale preventieadviseurs, dat de 

maandverslagen of driemaandelijkse verslagen (groep D of 

groep C met minder dan 50 werknemers) elektronisch 

worden verzonden naar de gemeenschappelijke 

preventieadviseur, op vaste tijdstippen. 

Jaarverslag aan de leden van het CPBW bezorgen voor 15 

februari 

Toepassen van de VLAREM wetgeving en deze ook kennen. 

111

• is beschikbaar om (deel)taken van collega’s over te nemen 

indien dit nodig is. 

• Heeft vertrouwen in, waardeert en komt op voor collega’s 

• Wisselt actief informatie uit en vraagt raad aan collega’s 

• Als leider, belast met de leiding van de gemeenschappelijke 

dienst, ondersteunt hij het preventie- en het welzijnsbeleid. 

• Gedraagt zich naar buiten uit als lid van een team. 

• Zorgt mee voor een positieve uitstraling van de (G)IDPBW 

7. als teamlid van de 

scholengemeenschap(pen) 

112

7.4. Kerncompetenties voor een gemeenschappelijke preventieadviseur 

Hieronder worden de minimum nodige competenties gegeven voor een gemeenschappelijke 

preventieadviseur, belast met de leiding van een (G)IDPBW voor 6 kerncompetenties: functionele 

bekwaamheid, administratieve zorgvuldigheid, communicatieve vaardigheid, teamgerichtheid, mentale 

veerkracht en verantwoordelijkheid . Net zoals de functiebeschrijving laten we de vrijheid aan de 

werkgevers om bijkomende competenties aan te vullen. 

1.functionele bekwaamheid • Kennis van de regelgeving betreffende de wet op het welzijn. 

• kennis van de organisatie en het overleg binnen de (G)IDPBW. 

• Technische kennis en inzicht betreffende risicobeheer. 

• Bezit de nodige kennis inzake werken met PC 

• Betoont actieve interesse voor nascholing en de implementatie ervan. 

• Dwingt respect af door deskundigheid. 

• Heeft het getuigschrift arbeidsveiligheid zoals voorgeschreven in de 

Codex, T. II, H. I, art. 15. 

• … 

2. administratieve zorgvuldigheid • Getuigt van een administratieve efficiëntie bij de uitvoering 

van zijn werk. 

• Heeft zin voor orde. 

• Werkt nauwkeurig en informeert bij twijfel bij derden. 

• Zorgt voor een tijdige afhandeling van dossiers. 

• Voert uit wat beloofd is binnen de afgesproken termijnen. 

• … 

3. Communicatieve vaardigheid • Bekwaam om contacten te leggen en te onderhouden. 

• Staat open voor anderen. 

• Communiceert vanuit voldoende assertiviteit. 

• Spreekt, schrijft klare taal. 

• Kan de wetgeving, duidelijk en verstaanbaar overbrengen aan 

leken 

• Kan goed luisteren. 

• Kan constructief omgaan met kritiek. 

• Informeert op gepaste wijze, interne en externe actoren. 

• Kan duidelijke argumenten communiceren. 

• … 

4. Teamgerichtheid • Werkt constructief mee aan het welzijnsbeleid. 

• Engageert zich om gemeenschappelijke afspraken na te komen. 

• Is bekwaam om in groep de eigen argumenten te formuleren en respect te 

tonen voor de opinie van anderen. 

• Is bereid constructief mee te werken en gedeelde verantwoordelijkheid op te 

nemen. 


• Kan individuen en groepen motiveren. 

• Heeft vertrouwen in, waardeert en komt op voor collega’s. 

• Denkt aan het belang van de (G)IDPBW in plaats van aan de uitbouw van een 

eigen territorium. 

• Levert een actieve bijdrage tot de teamdoelstellingen. 

• … 

113

5. Mentale veerkracht • Bezit de weerbaarheid om met druk om te gaan. 

• Kan weloverwogen prioriteiten stellen in de voorliggende opdrachten. 

• Zet zich enthousiast en op een positieve wijze in. 

• Blijft in alle omstandigheden, hoffelijk en vriendelijk. 

• Staat steeds open voor problemen. 

• Houdt rekening met wijzigende omstandigheden. 

• Herhaalt acties indien nodig. 

• … 

6. Verantwoordelijkheid • Kan relativerende tegenover ernstige problemen onderscheiden. 

• Gebruikt de wetgeving, artikels, normen, goede praktijkvoorbeelden en 

zijn ervaring om dringende maatregelen voor te stellen. 

• Kan bij afwezigheid van de leidinggevende in hoogdringendheid 

beslissingen nemen. 

• Stelt met de gegeven mogelijkheden, haalbare oplossingen voor. 

• … 

114

7.5. Functiebeschrijving lokale preventieadviseur 

De taken van de lokale preventieadviseur kan men als volgt omschrijven: 

De lokale preventieadviseur moet als aanspreekpunt fungeren voor de werkgever, de hiërarchische lijn en de werknemers van de vestigingsplaats, betreffende 

het welzijn op het werk. Hij moet als teamleider, samenwerken met de werkgevers, de voltallige hiërarchische lijn en de werknemers. 

Domeinen Activiteiten Mogelijke acties 

1. Als mededrager van het • betoont respect voor het unieke van elke jongere of collega, ongeacht ras, kleur, 

opvoedingsproject 

geaardheid of stand. 

• Leeft de waarden van het opvoedingsproject voor. 

• Zorgt mee voor de naleving van het schoolreglement en de wet op het welzijn, 

zowel binnen de persoonlijke contacten als voor zijn eigen specifieke taken. 

• Bevordert het welbevinden van de werknemers en de leerlingen. 

2. Als adviseur van de • Werkt mee aan de uitvoering van het gedeelte preventie zoals omschreven in de 

werkgever 

beleidsverklaring van de directie 

• Staat de werkgever bij in de uitwerking, programmatie, uitvoering en evaluatie van 

het Dynamisch Risicobeheersingssysteem (DRBS). Daarvoor werkt hij, samen met 

de coördinerende preventieadviseur, mee aan de identificatie van gevaren, 

evaluatie van de risico’s teneinde over een permanente risicoanalyse te beschikken 

• Onderzoekt systematisch alle arbeidsplaatsen 

• Verricht tenminste éénmaal per jaar een grondig onderzoek van de arbeidsplaatsen 

en van de werkposten en dit in samenspraak met de coördinerende 


• Werkt mee aan het schriftelijk opstellen van het Globaal Preventieplan (GPP) 

• Werkt mee aan het schriftelijk opstellen van het Jaaractieplan (JAP) 

• Verleent zijn medewerking bij het opstellen van de documenten met bijkomende 

veiligheidseisen bij de aanvraag van een offerte en/of de opmaak van een bestelbon 

voor arbeidsmiddelen, persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM), gevaarlijke 

stoffen en preparaten (GSP), …, en dit steeds in samenspraak met de coördinerende 


• Verleent zijn medewerking bij de controle op naleving van de gevraagde 

bijkomende veiligheidseisen bij levering van arbeidsmiddelen, persoonlijke 

beschermingsmiddelen (PBM), gevaarlijke stoffen en preparaten (GSP), …, en dit 

115

steeds in samenspraak met de coördinerende preventieadviseur. 

• Verleent zijn medewerking bij het in dienst nemen van arbeidsmiddelen, 

persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM), gevaarlijke stoffen en preparaten 

(GSP), … en dit steeds in samenspraak met de coördinerende preventieadviseur. 

• Werkt mee aan de coördinatie, de samenwerking en de informatie tussen de school 

en de onderneming van buiten de school bij werken op terrein van de school en dit 

steeds in samenspraak met de coördinerende preventieadviseur 

3. Als coördinator van de 

afdeling 

• Werkt mee aan de uitwerking van een intern noodplan. 

• Werkt mee aan de organisatie van de EHBO 

• Werkt mee aan evacuatieoefeningen: 

Werkt procedures uit. 

Stelt een evacuatieplan op. 

Duidt in overleg met de werkgever 

verantwoordelijken aan 

Organiseert minstens éénmaal per 

jaar een aangekondigde en een niet 

aangekondigde evacuatieoefening 

Maakt een evacuatiedossier voor de 

plaatselijke brandweer op en dit in 

samenspraak met de 

gemeenschappelijke 


• Werkt mee aan de organisatie van het onthaal van nieuwe medewerkers 

• Treft in geval van ernstig en onmiddellijk gevaar en niet in de mogelijkheid om op 

de directie beroep te doen, maatregelen. Eventueel in samenspraak met de 

gemeenschappelijke preventieadviseur. 

• Woont regelmatig bijscholingen en vormingsdagen bij. 

• Onderhoudt alle externe contracten die nodig zijn om de opdrachten naar behoren 

uit te kunnen voeren. 

• Animeert het preventiebeleid in de school. 

4. Als animator van het 

preventiebeleid 

• Organiseert sensibiliseringsacties voor collega’s en leerlingen. 

• Organiseert intern periodieke controles Laten invullen van checklijsten door 

medewerkers 

5. Als secretaris en • Organiseert het secretariaat van het CPBW Indien geen CPBW aanwezig (< 50 

116

aadgever van het CPBW werknemers, kan hij advies geven op 

het lokaal onderhandelingscomité 

(LOC) 

• Maakt en verstuurt de verslagen van het CPBW 

• Maakt en verstuurt de uitnodigingen aan alle genodigden van het CPBW. 

• Coördineert het bekendmaken van de agenda en de verslagen in alle afdelingen. 

• Verstrekt advies op de vergaderingen van het CPBW wanneer hierom gevraagd 

wordt. 

• Werkt samen met de gemeenschappelijke preventieadviseur aan het onderzoek naar 

de oorzaak van arbeidsongevallen voor elk ongeval met meer dan één dag 

arbeidsongeschiktheid. 

• Stelt in overleg met de gemeenschappelijke preventieadviseur een 

ongevallensteekkaart op voor elk ongeval met meer dan één dag 

arbeidsongeschiktheid. 

• In het kader van het beheer van de afdeling: 

- opstellen van de maandverslagen voor de afdeling 

• Werkt mee met de gemeenschappelijke preventieadviseur met de opmaak van het 

jaarverslag van de (G)IDPBW en de (G)IDPBW 

• Houdt de nodige documenten bij zoals: 

- wetten, besluiten en overeenkomsten 

- akten en documenten bij dezelfde wetten 

- elk ander document dat verband houdt met het welzijn van de 

werknemer 

- inventaris van de toestellen en machines die gecontroleerd moeten 

worden door een externe controleorganisme 

- een lijst en de locatie van de gebruikte gevaarlijke producten 

- een lijst en de gegevens van de aanwezige emissiepunten. 

• Actualiseert bovenstaande documenten op regelmatige basis met een minimum van 

één keer per jaar. 

• is beschikbaar om (deel)taken van collega’s over te nemen, indien dit nodig is. 

6. Als administratief 

medewerker 

7. als teamlid van de 

scholengemeenschap(pen) 

• Heeft vertrouwen in, waardeert en komt op voor collega’s 

• Wisselt actief informatie uit en vraagt raad aan collega’s 

• Als leider, belast met de leiding van de interne dienst of een afdeling, ondersteunt 

117

hij het preventie- en het welzijnsbeleid. 

• Gedraagt zich naar buiten uit als lid van een team preventieadviseurs. 

• Zorgt mee voor een positieve uitstraling van de (G)IDPBW en zijn afdelingen. 

118

7.6. Kerncompetenties voor een lokale preventieadviseur 

Hieronder worden de minimum nodige competenties gegeven voor een lokale preventieadviseur, 

belast met de leiding van een afdeling of vestigingsplaats voor 6 kerncompetenties: functionele 

bekwaamheid, administratieve zorgvuldigheid, communicatieve vaardigheid, teamgerichtheid, mentale 

veerkracht en verantwoordelijkheid . Net zoals de functiebeschrijving laten we de vrijheid aan de 

werkgevers om bijkomende competenties aan te vullen. 

1. functionele bekwaamheid • Kennis van de regelgeving betreffende de wet op het welzijn. 

• kennis van de organisatie en het overleg binnen de afdeling. 

• kennis en inzicht betreffende risicobeheer. 

• Bezit de nodige kennis inzake werken met PC 

• Betoont actieve interesse voor nascholing en de implementatie ervan. 

• Heeft minimaal een opleiding basisveiligheid niveau 3 behaald of hoger 

afhankelijk van de wettelijke vereisten (Codex, T. II, H. I, art. 15) 

• … 

2. administratieve zorgvuldigheid • Getuigt van een administratieve efficiëntie bij de uitvoering van 

zijn werk. 

• Heeft zin voor orde. 

• Werkt nauwkeurig en informeert bij twijfel bij de coördinerende 

preventieadviseur of bij derden. 

• Zorgt voor een tijdige afhandeling van dossiers. 

• Voert uit wat beloofd is binnen de afgesproken termijnen. 

• … 

3. Communicatieve vaardigheid • Bekwaam om contacten te leggen en te onderhouden. 

• Staat open voor anderen. 

• Communiceert vanuit voldoende assertiviteit. 

• Spreekt, schrijft klare taal. 

• Kan goed luisteren. 

• Kan constructief omgaan met kritiek. 

• Informeert op gepaste wijze, interne en externe actoren. 

• Kan duidelijke argumenten communiceren. 

• … 

4. Teamgerichtheid • Werkt constructief mee aan het welzijnsbeleid. 

• Engageert zich om gemeenschappelijke afspraken na te komen. 

• Is bekwaam om in groep de eigen argumenten te formuleren en respect te tonen 

voor de opinie van anderen. 

• Is bereid constructief mee te werken en gedeelde verantwoordelijkheid op te 

nemen. 


• Kan individuen en groepen motiveren. 

• Heeft vertrouwen in, waardeert en komt op voor collega’s. 

• Levert een actieve bijdrage tot de teamdoelstellingen. 

• … 

5. Mentale veerkracht • Bezit de weerbaarheid om met druk om te gaan. 

• Kan weloverwogen prioriteiten stellen in de voorliggende opdrachten. 

119

• Zet zich enthousiast en op een positieve wijze in. 

• Blijft in alle omstandigheden, hoffelijk en vriendelijk. 

• Staat steeds open voor problemen. 

• Houdt rekening met wijzigende omstandigheden. 

• Herhaalt acties indien nodig. 

• … 

6. Verantwoordelijkheid • Kan relativerende tegenover ernstige problemen onderscheiden. 

• Kan bij afwezigheid van de leidinggevende in hoogdringendheid 

beslissingen nemen. 

• Stelt met de gegeven mogelijkheden, haalbare oplossingen voor. 

• … 

120

7.7. Besluit 

In de organisatie moet de persoon die taken op zich neemt of taken deels toegewezen krijgt, als 

gemeenschappelijke preventieadviseur, individu centraal blijven staan. Het is zeker nooit de bedoeling 

geweest om de taak van de gemeenschappelijke preventieadviseur als belangrijkste taak te 

beschouwen in de organisatie van de (G)IDPBW. Hij is een pion waar je niet kunt naast kijken omdat 

de preventieadviseur, belast met de leiding van de gemeenschappelijke dienst, mee de lijnen zal 

trekken van de preventiebeginselen. De lokale preventieadviseurs die zorgt voor de 

eerstelijnspreventie moeten in zijn school de centrale rol blijven spelen voor het toezicht op de Wet 

Welzijn. Hier moet de nodige aandacht aan geschonken worden en zij moeten voldoende 

tijdsbesteding blijven behouden om hun taken naar behoren uit te voeren. De realiteit zit anders in 

elkaar en de lokale preventieadviseurs hebben onvoldoende uren om de veelheid van taken uit te 

voeren. Een preventieadviseur in opleiding of nieuw in zijn opdracht moet de nodige ondersteuning, 

animatie en begeleiding krijgen van professionele collega’s. Hopelijk kunnen we met bovenstaande 

gegevens werk maken van een persoonscultuur, waar de lokale preventieadviseur centraal staat in zijn 

school. Bij een persoonscultuur zijn competenties, behoeften en vaardigheden het uitgangspunt voor 

de organisatie van de (G)IDPBW. Het werk moeten we verdelen en organiseren op basis van 

persoonlijke voorkeuren en wensen. Het succes van de (G)IDPBW valt nagenoeg samen met het 

succes van het individu. In het begin van het gebruik van de functiebeschrijvingen en de 

taakverdelingen zullen we te maken hebben met een taakcultuur. Hier ligt de focus in het bijzonder op 

de prestatie. De sturing van de gemeenschappelijke preventieadviseur ligt in het begin gefocust op het 

realiseren van de output. Volgens de literatuur vinden we een taakcultuur vooral terug in organisaties 

die te maken hebben met turbulente omgevingen waar opgaven en eisen vanuit de omgeving snel 

wisselen. Dit is ook de reden waarom eerst sprake zal zijn van een taakcultuur 104 . Wanneer de werking 

van de (G)IDPBW goed draait en waarbij geen wissels van preventieadviseurs zich voordoen 

gedurende enkele jaren zal er sprake zijn van een persoonscultuur. Het mag zeker niet het geval zijn 

dat de rol van de gemeenschappelijke preventieadviseur in een machtscultuur terecht komt want dan is 

gans het opzet van dit hoofdstuk over de functiebeschrijving als werkdocument voor niets geweest. 

104 Gebaseerd op een tekst uit Kluytmans. Dr. F. Leerboek personeelsmanagement, Open Universiteit, Wolters 

Noordhoff, p. 36, 2001. 

121


Nu de taken en de opdrachten van een (G)IDPBW gekend zijn. En er ook functiebeschrijvingen 

voorhanden zijn voor alle preventieadviseurs. Kunnen we bouwen aan de structuur om te komen tot 

een efficiënte (G)IDPBW. 

Om strategieën en doelen te kunnen bereiken moet de (G)IDPBW op strategieën en doelen worden 

afgestemd. 

De term “organisatiestructuur” verwijst naar de manier waarop arbeid wordt opgesplitst en vervolgens 

wordt gecoördineerd. Om als gemeenschappelijke preventieadviseur de veelheid van opdrachten voor 

de (G)IDPBW en de taken van de lokale preventieadviseurs te coördineren en op te splitsen, moeten 

we met alle actoren die meewerken in de Dienst de snaren gelijk stemmen, goede afspraken maken en 

duidelijkheid creëren in de opbouw van de structuur van de (G)IDPBW. 

Bij het lezen van boeken over managementstijlen is voornamelijk de indeling van Mintzberg 105 me bij 

gebleven. De indeling van Mintzberg (1979) geeft een beschrijvings- en analysekader voor 

organisatiestructuren in samenhang met omgevingskenmerken. Hij onderscheidt, op basis van de 

manier waarop afstemming tussen werkzaamheden in een organisatie plaatsvindt, vijf 

systeemconfiguraties. Werkzaamheden worden volgens Mintzberg als volgt op elkaar afgestemd: 

• Via directe supervisie: Eén persoon, de gemeenschappelijke preventieadviseur, wordt 

verantwoordelijk voor het toezicht op het werk van de andere lokale preventieadviseurs. 

Coördinatie vindt plaats door het geven van instructies en het uitoefenen van controle opdat 

alle 8 domeinen van de Wet op het Welzijn zoals de wet ook voorschrijft worden 

verwezenlijkt. Dit houdt ook in controle op het aanwezig zijn van de nodige keuringsattesten 

en alle soorten van documentatie nodig voor de met toezicht zijnde ambtenaar van de 

arbeidsinspectie en voor de onderwijsdoorlichting. Vb. de opmaak van een globaal 

preventieplan, een jaaractieplan, gegevens voor maandverslagen en het jaarverslag voor de 

FOD WASO, asbestinventarisatie, brandweerverslagen, … 

• Via onderlinge afstemming: Twee of meer preventieadviseurs stemmen onderling en 

informeel hun werk op elkaar af. 

• Via standaardisatie van werkprocessen: In plaats van dat iedere lokale preventieadviseur zijn 

taken uitvoert ieder volgens zijn eigen stijl of de huisstijl van de technische bedrijfseenheid, 

worden processen en methoden gestandaardiseerd en genormeerd. Iedere school aangesloten 

tot de (G)IDPBW heeft zijn eigen jaaractieplan, die ter advies worden voorgesteld aan het 

(Gemeenschappelijk) CPBW. Iedere school heeft volgens de stijl van de lokale 

preventieadviseur een andere inhoud. Waarom kunnen de documenten opgesteld in de 

(G)IDPBW niet op elkaar worden afgestemd en uniform worden gemaakt? Evenals voor het 

inventariseren van alle documenten, kunnen afspraken in de Dienst gemaakt worden om 

standaarddocumenten op te maken. 

• Via standaardisatie van bekwaamheden: Ook opleiding en training kunnen gecoördineerd 

verlopen. Vanuit ieders deskundigheid weet iedereen wat hij moet doen. Het werk van de 

(G)IDPBW door alle preventieadviseurs kan alzo opgesplitst worden. De ene is beter in de 

opmaak van noodplannen en evacuatierichtlijnen, de andere is bevoegd voor de opmaak en het 

beheer van asbestinventarissen, nog iemand anders maakt op regelmatige tijdstippen een 

rondgang betreffende speeltuigen en sporttoestellen. 

• Via standaardisatie van de output: Het te bereiken eindresultaat wordt zodanig gespecifieerd, 

dat alle preventieadviseurs in de (G)IDPBW weten wat van hen wordt verwacht. De taken 

voor de preventieadviseur met een tijdsbesteding van 10% van een voltijdse opdracht zal er 

gans anders uitzien dan de taken voor de preventieadviseur met een tijdsbesteding van 50 %. 

De taken voor de preventieadviseur voor een nijverheidsschool zullen ook andere prioriteiten 

bevatten dan een preventieadviseur voor louter een ASO school. Door de verwachtingen op 

elkaar af te stemmen zullen de preventieadviseurs geruster zijn in het realiseren van hun 

opdracht, zullen zij de gemaakte afspraken nakomen, zullen zij in staat zijn het vooropgestelde 

105 Kluytmans. Dr. F., Leerboek personeelsmanagement, open universiteit, Wolters Noordhoff, p. 32-33, 2001 

122

doel tot een goed einde te brengen zichtbaar positief voor hun rechtstreeks leidinggevenden 

daar zij mee betrokken moeten worden bij het vastleggen van de prioriteiten. 

Deze vijf systeemconfigeraties vormen de voedingsbodem tot de bouw van een efficiënte (G)IDPBW 

en tot het naar elkaar toe groeien van alle preventieadviseurs die samenwerken om de vooropgestelde 

doelen te realiseren. Ik ben ervan overtuigd dat wie rekening houdt met deze vijf werkzaamheden 

mede de basis legt van een goed draaiende (G)IDPBW. De rol van de gemeenschappelijke 

preventieadviseur is niet enkel het adviseren van de opgedane kennis aan lokale preventieadviseurs en 

de betrokken leidinggevenden, het is vooral coachen, animeren en het in de juiste richting beweging 

houden van een team in het deming-wheel. 

Figuur 0-2: een team in een deming-wheel 

Deze vijf systeemconfigeraties op een IDPBW werd als toepassing geïmplementeerd in de eigen 

organisatie. Naast de bijhorende wetenschap tracht ik telkens een voorbeeld te geven hoe ik te werk 

ben gegaan. 

Via directe supervisie wordt eerst het organogram van de (G)IDPBW besproken. 

• 8.1. Organogram voor een IDPBW in functie van het syntheserapport; 

Om onderlinge afstemming en informeel taken op elkaar af te stemmen is het nodig om te spreken hoe 

we moeten omgaan met communicatie. Daarom wordt een communicatieplan besproken en een model 

om de taken op elkaar af te stemmen, hetgeen een takenmatrix wordt genoemd. 

• 8.2.Leren samenwerken en leren door samen te werken. 

Standaardisatie van bekwaamheden wordt kort toegelicht in volgend deel: 

• 8.3. De 4 A’s voor een efficiënte organisatie 

Voorbeelden voor standaardisatie van werkprocessen en van de output kunnen inspirerend werken en 

enkele geïmplementeerde voorbeelden worden besproken in hoofdstuk 9. 

• Hoofdstuk 9: Praktische toepassingen voor een (G)IDPBW. 

123

8.1. Organogram voor een (G)IDPBW in functie van het syntheserapport 

Het doel is orde scheppen in de chaos en structuur brengen in de organisatie van de (G)IDPBW. 80 % 

van de faalkosten binnen een bedrijf is namelijk het gevolg van het ontbreken van een goede structuur. 

Om deze reden moet er werk gemaakt worden van een degelijk organogram waarin alle medewerkers 

van een (G)IDPBW worden voorgesteld. 

Lokale preventieadviseurs die contacten hebben met hun directeur en met de coördinerende 

preventieadviseur; 

De gemeenschappelijke preventieadviseur die overleg pleegt met lokale preventieadviseurs en met 

externe diensten en met de coördinerende directeur; 

Vertrouwenspersonen in de scholen in contact met de preventieadviseur psychosociale 

aangelegenheden; 

Bedrijfshulpverleners en brandbestrijdingsploegen; 

Het Comite PBW. 

We nemen de opbouw van het organogram van de eigen scholengemeenschap als voorbeeld. 

8.1.1. efficiënt organiseren van de IDPBW in het katholiek onderwijs te Vilvoorde 

We mogen stellen dat de inrichtende macht van het katholiek onderwijs te Vilvoorde, zoekt naar 

mogelijkheden om het preventiebeleid te verbeteren. In de aangesloten scholen is er dan ook een 

zichtbare verbetering merkbaar in de welzijnsstructuur. Zo geven we hier als voorbeeld dat voor de 

invulling voor een halftijdse opdracht als technisch adviseur coördinator voor het nieuwe schooljaar 

uren voorzien worden voor de ondersteuning als stagecoördinator en coördinator voor de 

veiligheidsopleidingen voor personeelsleden en leerlingen (vb. leerlingen voorbereiden tot het behalen 

van hun VCA-attest.). Weliswaar gaat dit ten koste van pedagogische lesuren, maar we mogen niet 

vergeten dat juist dit de grote belemmering is voor veel werkgevers om de tijdsbesteding van 

preventieadviseurs te verruimen. We geven dit als voorbeeld dat in een scholengemeenschap er 

mogelijkheden zijn. Eerst willen en dan doen. 

De coördinerende preventieadviseur 

De coördinerende preventieadviseur heeft een halve opdracht (10/20) als preventieadviseur om de 

lokale preventieadviseurs te coachen, te animeren en te begeleiden in de opdrachten die voorzien zijn 

voor de Interne Dienst PBW van het KOV. 

De andere halve opdracht (10/20) spelen ook een rol voor de coördinerende functie als 

preventieadviseur. Indien de preventieadviseur de resterende 10 lesuren effectief les moet geven is er 

uiteraard geen bijkomende tijd om het preventiebeleid als coördinator uit te werken. 

Om de situatie in de scholengemeenschap te begrijpen moeten we 3 schooljaren terug kijken. 

Schooljaar 2003 – 2004: 

De vorige preventieadviseur, niveau 1, had een halftijdse opdracht (10/20) als lokaal preventieadviseur 

van de nijverheidsschool en was belast met de leiding van de Dienst PBW. Echter zag deze persoon 

zichzelf niet goed functioneren. Hij stelde aan de werkgever voor om voltijds als preventieadviseur 

aan de slag te kunnen daar hij met zijn opleidingsniveau (niveau I) meer efficiëntie wilde bereiken dan 

eerder het geval was. Hij motiveerde zijn vraag door aan te tonen dat hij zijn taken niet gerealiseerd 

kreeg binnen de voorziene tijdsbesteding. De werkgever ging hier niet op in en daardoor koos deze 

man om voltijds te gaan werken als preventieadviseur in het bedrijfsleven. Hij verliet de school met 

een verlofstelsel op 1 september 2004. 

Schooljaar 2004 – 2005: 

124

Hierdoor moest er een andere preventieadviseur gezocht worden. Indien deze persoon geen voldoende 

opleidingsniveau arbeidsveiligheid bezat was hij aangewezen om voor 2 academiejaren een opleiding 

te volgen. 

De kandidaat preventieadviseur was op dat moment werkzaam als technisch adviseur coördinator in de 

nijverheidsschool. Dit was een ideale gelegenheid om als werkplaatsverantwoordelijke een opleiding 

te volgen als preventieadviseur arbeidsveiligheid. De leiding van de Dienst werd na goedkeuring van 

het Comité PBW, één jaar verricht door een andere lokale preventieadviseur uit de 

scholengemeenschap. Hierdoor kon de kandidaat preventieadviseur toekijken wat zijn taken zijn als 

secretaris van het Comité PBW. 

Dit schooljaar was er geen lokale preventieadviseur voor de nijverheidsschool daar de werkgever koos 

dat de toekomstige preventieadviseur zijn huidige taken kon combineren met preventietaken. Hierdoor 

kregen we de combinatie technisch adviseur coördinator en preventieadviseur in opleiding. 

Hier kon de vraag gesteld worden of er geen contradictie ontstond tussen de leidinggevende functie als 

TAC en tussen de neutrale opdracht als preventieadviseur. In het besluit van hoofdstuk 6 had ik 

hierover al een standpunt ingenomen. 

Huidig schooljaar 2005 – 2006: 

Dit schooljaar was er reeds een verschuiving merkbaar. In het 2 de academiejaar als kandidaat 

preventieadviseur werd door de werkgever gekozen te starten met een coördinerende functie als 

preventieadviseur, belast met de leiding van de Dienst PBW. Alhoewel de Dienst PBW een 

preventieadviseur men minstens niveau II in dienst moest hebben, was het vertrouwen er van de 

werkgevers en van het CPBW om de preventieadviseur in opleiding reeds het secretariaatswerk van 

het Comité te laten uitvoeren en te starten met coördinerende opdrachten voor de lokale 


Hierdoor veranderde de opdracht naar een halftijdse technische adviseur coördinator voor de 

nijverheidsschool en een halftijdse opdracht als coördinerende preventieadviseur voor de 

scholengemeenschap. Voor het eerst bestond de Interne Dienst PBW van het katholiek onderwijs te 

Vilvoorde uit een organogram bestaande uit 1 coördinerende preventieadviseur en 5 lokale 

preventieadviseurs voor in totaal 4 secundaire scholen en 6 vestigingsplaatsen voor het lager onderwijs 

(zie bedrijfsvoorstelling). 

In de nijverheidsschool waar de persoon in opleiding ook als halftijds technisch adviseur coördinator 

werkt werd een nieuwe lokale preventieadviseur aangeduid. 

Ditzelfde schooljaar werd in de nijverheidsschool een werkgroep ‘veiligheid en welzijn’ opgericht. 

Door deze werkgroep op te richten werd door de werkgever de mogelijkheid gegeven om gedurende 1 

uur het veiligheidsbeleid te integreren in de school door een participatieve inbreng van verschillende 

personeelsleden. Dit zijn, vanwege de werkgeverszijde, directeur en de halftijdse technisch adviseur 

coördinator, en vanwege de werknemerszijde, 2 leden uit het CPBW die ook werkzaam zijn in de 

nijverheidsschool. Deze werkgroep wordt verder aangevuld door een CAD-CAM tekenaar en de 

lokale preventieadviseur en de coördinerende preventieadviseur. De lokale preventieadviseur zorgt 

voor de verslaggeving van deze vergadering. 

Komende schooljaar 2006 – 2007: 

Zoals reeds eerder aangehaald is het niet evident om als leidinggevende de opdracht te combineren 

met een onderwijsopdracht. Samen met de directeur en twee halftijdse technisch adviseur 

coördinatoren is er een oplossing bedacht. De coördinerende preventieadviseur die dus ook halftijds 

werkzaam is als TAC en door zijn opdracht als TAC niet altijd neutraal kon functioneren tegenover de 

werkgever en de werknemers, zal vanaf het nieuwe schooljaar (2006 – 2007) niet meer functioneren 

als TAC. 

De andere persoon wordt hierdoor voltijds technisch adviseur coördinator waardoor hij niet én les 

moet geven én een leidinggevende taak heeft. 

Er moet wel een goede en efficiënte oplossing bedacht worden voor de vrijgekomen halftijdse 

opdracht van de coördinerende preventieadviseur. 

Na overleg zijn er mogelijkheden om naast de halftijdse opdracht als coördinerende preventieadviseur 

de andere helft van de opdracht in te vullen als stagecoördinator en als VCA-coördinator in de 

nijverheidsschool. Dit heeft bijkomende voordelen. 

125

Als stagecoördinator blijft deze persoon betrokken bij het coördineren van de stages voor alle leerlingstagiairs 

van het nijverheidsonderwijs. Het contact met bedrijven is voor een nijverheidsschool van 

belang. Niet alleen om te weten wat er leeft in het bedrijfsleven, maar ook om veiligheid bespreekbaar 

te houden. Rond de wetgeving in verband met leerling-stagiairs is de laatste jaren heel wat te doen 

geweest. Er is niet alleen de verplichting tot het opstellen van de risicoanalyse van de werkpost en de 

werkpostfiches, maar er is nu duidelijkheid over het arbeidsgeneeskundig onderzoek. En net dit laatste 

maakt dat de opdracht als stagecoördinator werd uitgebreid. Het inventariseren en het opvolgen van de 

risicoanalyse van de werkposten en het arbeidsgeneeskundig onderzoek is eerder een taak voor de 

preventieadviseur dan voor de technisch adviseur coördinator, zonder opleiding arbeidsveiligheid. 

Als VCA coördinator. VCA staat voor ‘Veiligheid Checklist Aannemers’ 106 . De laatste jaren is er rond 

dit attest een beweging merkbaar in het onderwijs. Om het veiligheidsgevoel te verhogen bij de 

leerlingen is veiligheid geïntegreerd in het leerplan van het technisch- en beroepsonderwijs. In 

praktijklessen moet veiligheid continu primeren en zichtbaar zijn. Een bijkomende test tot het behalen 

van het VCA attest is een hulpmiddel om enerzijds de 13 voorziene modules van het VCA aan te leren 

en anderzijds om de leerlingen te testen of ze voldoende begaan zijn met veiligheid. De bedoeling is 

dat leerlingen een VCA attest behalen voor zij op stage gaan. Hierdoor zijn zij meer bewust van 

mogelijke risico’s en gevaren die zich kunnen voordoen op de werkplek. Op de VCA coördinator 

kunnen de leerkrachten beroep doen bij lesvoorbereidingen en op didactisch materiaal dat gebruikt 

wordt om het leerplan te realiseren in de praktijklessen en in vakken algemene vorming. Eveneens zal 

de VCA coördinator ondersteuning geven aan die leerkrachten die de VCA modules zullen geven aan 

de leerlingen. Hij zal deze lessen coördineren en er op toezien dat alle studierichtingen de nodige 

lessen gekregen hebben door een planning te voorzien in de jaarkalender. Hij zal eveneens instaan 

voor het organiseren van opleidingen voor VCA voor leerkrachten. Deze opdracht kan nog verder 

uitgewerkt worden tot de coördinator voor de opleidingen die intern zullen gegeven worden voor o.a. 

BA4/BA5 opleidingen. Momenteel loopt er in samenspraak met een leerkracht een opleiding ‘veilig 

werken met elektriciteit’. Alle laatstejaars leerlingen, zowel uit het technologisch 107 onderwijs, als uit 

het praktisch 108 onderwijs, krijgen de mogelijkheid voor het afstuderen om een bijkomend attest ‘veilig 

werken met elektriciteit’ te behalen. 

Zowel de taken voor de stagecoördinator als voor de VCA coördinator steunen op de kennis van een 


Hierdoor wordt de opdracht als coördinerend preventieadviseur halftijds aangevuld met uren voor 

stage en voor de organisatie van VCA in de nijverheidsschool. 

106 Ook wel ‘Veiligheid Certificaat Aannemers’ genoemd. 

107 Technologisch onderwijs is een zelfgekozen naam vanuit de nijverheidsschool, in de plaats van het secundair 

technisch onderwijs. Deze benaming klinkt moderner en zou het watervalsysteem en de gendergevoeligheid in 

de school moeten verbeteren 

108 Praktisch onderwijs is een zelfgekozen naam zoals hierboven vermeld, in de plaats van het secundair 

beroepsonderwijs. 

126

8.1.2. De werkgroep ‘veiligheid en welzijn’ in het katholiek instituut technisch onderwijs te 

Vilvoorde 

Wat ook nieuw geïmplementeerd werd vanaf 1 september 2005 in de scholengemeenschap te 

Vilvoorde, is dat er voor thema’s toepasbaar op het welzijnsbeleid wekelijks in de nijverheidsschool 

een overlegmoment is. Dit is ook één van de pluspunten die terug te vinden zijn in het syntheserapport 

van de schooldoorlichting van het secundair onderwijs 109 . 

Tot deze werkgroep behoort de lokale preventieadviseur, de coördinerende preventieadviseur, de 

technisch adviseur coördinator, 1 persoon aangeduid voor 2 lesuren CADCAM tekenen voor o.a. het 

tekenen van evacuatieplannen, 2 werknemersafgevaardigden behorende tot het CPBW en beide 

werkzaam als leraar in de nijverheidsschool en de directeur van de school. 

Voor deze laatste twee werknemers, is het op aanraden van een ambtenaar van de Federale 

Overheidsdienst 110 om de verantwoordelijkheden die normaal in het CPBW worden besproken, uit te 

voeren in de werkgroep ‘veiligheid en welzijn’ mogelijk, mits er opname is van hun bevoegdheden in 

het huishoudelijk reglement van het CPBW en de goedkeuring van alle leden van het CPBW werd 

gevraagd. In het huishoudelijk reglement zal ook opgenomen worden dat deze 2 

werknemersafgevaardigden op de maandelijkse vergaderingen van het CPBW een korte toelichting 

geven van de werking van deze werkgroep. 

Hierdoor kunnen de nodige documenten voor het bestel- en indienststellingsbeleid besproken worden, 

ter inzage, in deze werkgroep ‘veiligheid en welzijn’. 

8.1.3. Aanpassing van de tijdsbesteding voor de scholengemeenschap KOV 

Zoals reeds te lezen viel in hoofdstuk 2 (2.7) is in de nijverheidsschool er één lokale preventieadviseur 

en er is voor de scholengemeenschap 1 coördinerende preventieadviseur die wekelijks het 

overlegmoment van de werkgroep mee opvolgt. 






College 10,53 % 16,25 % 


Instituut 12,11 % 18,69 % 






De coördinerende preventieadviseur wordt in deze school (schooljaar 2006 – 2007) tevens 

stagecoördinator en VCA coördinator. We kunnen samenvatten dat de coördinerende 

preventieadviseur halftijds aanwezig is in de school met de grootste risico’s. Om deze reden kunnen 

we eens nagaan of de tijdsbesteding voor de halftijdse opdracht van de coördinerende 

preventieadviseur niet anders kan ingevuld worden. 

De voorziene 14,90 % ondersteuning voor het KITO kunnen we verdelen over de 3 andere 

secundaire scholen met als reden dat de coördinerende preventieadviseur reeds voor 50 % 

aanwezig is in het KITO; 




110 Met name Michel Van De Laer, FOD WASO en verantwoordelijk voor de aanvragen voor GIDPBW. 

127

In de resterende tijdsbesteding voor de lokale preventieadviseur is er in oorsprong enkel 

rekening gehouden met de tijdsbesteding voor de lokale preventieadviseur van het KITO (4/29 

= 14 %). We moeten ook de uren van de andere participanten aan de werkgroep mee rekenen 

daar zij ook zorgen voor het verbeteren van de primaire preventie door wekelijks voor risico’s 

en ongevallen preventiemaatregelen uit te werken. Dit komt neer op: 

4 lesuren (4/29) voor de lokale preventieadviseur; 

2 lesuren (2/20) voor de CADCAM tekenaar; 

1 lesuur (1/20) voor 1 werknemersafgevaardigde CPBW; 

1 lesuur (1/20) voor 1 werknemersafgevaardigde CPBW. 

Dit geeft in totaal 8 lesuren of in procenten uitgedrukt 34 %. 

Onderstaande tabel geeft de aanpassing met de nieuwe gegevens. 






College 15,27 % 11,51 % 


Instituut 16,66 % 14,14 % 


Technisch Onderwijs 0 % 37,89 % 


KOV 

8.1.4.. Besluit als efficiënte organisatie 



50 % van de coördinerende taken als coördinerende preventieadviseur steunen voornamelijk in 

ondersteuning van de lokale preventieadviseurs voor 3 secundaire scholen: 

Virgo Fidelis voor 18,06 % = 3,5 lesuren 

Onze-Lieve-Vrouwe College voor 15,27 % = 3 lesuren 

Onze-Lieve-Vrouw Instituut voor 16,66 % = 3,5 lesuren 

Het katholiek instituut technisch onderwijs krijgt ondersteuning voor 50 % via andere coördinerende 

opdrachten. 

Rekening houdende dat daarnaast nog voor 34 % uren voorzien voor de primaire preventie (lokaal 

preventieadviseur en werkgroep ‘veiligheid en welzijn’) krijgen we een overzicht voor de organisatie 

van de DPBW en het voorstel van tijdsbesteding volgens de inspectie-index. 

Virgo Fidelis 


College 


Instituut 


Technisch Onderwijs 



Huidige 

tijdsbesteding 

primaire preventie 

schooljaar 2004 - 2005 

Resterende 



Voorziene 


primaire preventie 

schooljaar 2006 - 2007 

20 % 13,61 % 20 % 

10 % 11,51 % 10 % 

20 % 14,14 % 20 % 

14 % 37,89 % 50 %+ 34 % 

50 % 50 % 50 % 

114 % 127,14 % 184 % 

128

We kunnen besluiten dat door het invullen van aangepaste tijdsbesteding voor de coördinerende 

preventieadviseur en het werken met een werkgroep ‘veiligheid en welzijn’ in de school met de 

meeste risico’s we tot een efficiëntere invulling komen voor het realiseren van de opdrachten van de 

Interne Dienst PBW. 

In oorsprong werd voor 90,23 % van de inspectie-index gerealiseerd. Vanaf het schooljaar 2006 - 

2007 start de scholengemeenschap met 144,72 % (184 % / 127,14 %) t.o.v. de inspectie-index! 

Wat een opmerkelijke verbetering is voor de preventiestructuur. 

Eén opmerking dient hierbij nog gemaakt te worden. Wij hebben bij deze bespreking geen rekening 

gehouden met ondersteunende taken van de coördinerende preventieadviseur voor het lager onderwijs. 

Zoals reeds eerder gemeld zijn er in de scholengemeenschap 6 vestigingsplaatsen in het katholiek 

onderwijs te Vilvoorde. Hiervoor zijn per vestigingsplaats telkens een lokale preventieadviseur 

werkzaam in combinatie met administratieve taken. Zij hebben een tijdsbesteding van 2 lesuren (10 

%) per vestigingsplaats. Ook voor deze lokale preventieadviseurs is een professionele ondersteuning 

meer dan nodig. Hierdoor is het geen luxe dat de tijdsbesteding voor de coördinerende 

preventieadviseur samen met die van de lokale preventieadviseurs meer dan nodig is ten opzichte van 

de voorgestelde inspectienorm. Daar komt nog bij dat door de professionele werking van de DPBW 

ook vragen worden gesteld vanuit andere basisscholen zoals Machelen en Diegem waar er met de 

scholengemeenschap KOV een samenwerkingsverband is voor de scholengemeenschap van het 

basisonderwijs, namelijk scholengemeenschap NoordRand. Dit zijn twee basisscholen die geen 

preventieadviseur met minstens niveau 2 als opleiding hebben en officieel beroep moeten doen op een 

externe preventiedienst voor de opdrachten van de IDPBW. 

De aanzet van een efficiënt werkende Gemeenschappelijke Dienst voor Preventie en Bescherming 

voor het katholiek onderwijs te Vilvoorde en voor de scholengemeenschap NoordRand, krijgt hier een 

basis om op verder te bouwen. 

8.1.5. Het organogram voor het katholiek onderwijs Vilvoorde 

Een woordje uitleg over onderstaand organogram is noodzakelijk. 

1.Scholengemeenschap NoordRand: zoals hierboven reeds aangehaald, horen naast de 6 

basisscholen van het KOV ook nog 2 basisscholen, Diegem en Machelen tot de scholengemeenschap 

NoordRand. De preventieadviseurs kunnen naast hun externe dienst ten gepaste momenten ook beroep 

doen op de coördinerende en ondersteunende taken van de coördinerende preventieadviseur. (In het 

organogram wordt dit met een oranje stippellijn aangegeven.) 

2.Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk: De EDPBW zorgt voor de 

arbeidsgeneeskundige onderzoeken (AGO). Eveneens wordt er in samenspraak met de werkgever en 

de coördinerende preventieadviseur , jaarlijks een rondgang georganiseerd in alle scholen, aan de hand 

van een thema. Naast het aspect arbeidsgeneeskundige dienst wordt er ook beroep gedaan op het 

aspect psychosociale belasting op het werk, met name geweld, pesterijen en ongewenst seksueel 

gedrag op het werk. Het identificatiedocument zorgt voor deze communicatiekanalen. (In het 

organogram wordt dit met rood aangegeven.) 

3.Gebouwenfonds GEBO: De inrichtende macht KOV heeft een gebouwenfonds opgericht waar het 

beheer van de gebouwen wordt besproken. Afgevaardigden van de inrichtende macht en één 

medewerker zorgen voor de nodige dossiers op lange termijn maar ook op korte termijn nodig voor 

een dringende procedure. Het is van belang dat lopende dossiers besproken worden in de IDPBW. De 

coördinerende preventieadviseur zorgt voor een deskundig advies bij de opmaak van deze dossiers en 

vraagt de mening van de lokale preventieadviseurs en informeert hen ook tijdig over de stand van 

zaken. Dit verhoogt de communicatiekanalen bij het ‘werken met derden’. (In het organogram worden 

129

deze kanaalstromen tussen de werkgever en de coördinerende preventieadviseur met bruin 

aangegeven.) 

4.Coördinerende & ondersteunende taken: Zoals in vorig hoofdstuk beter beschreven heeft de 

coördinerende preventieadviseur voor zijn interne dienst, coördinerende en ondersteunende taken. Het 

is bij een goede coördinatie en ondersteuning van de leiding van de dienst PBW, dat de 

preventiestructuur die hier wordt voorgesteld tot zijn recht komt. Maandelijks overleg waarop alle 

preventieadviseurs op aanwezig zijn en gedurende twee lesuren effectief werken rond een thema of 

rond een vooropgesteld actiepunt bewijst zijn nut. Evenals staat niets in de weg dat de coördinerende 

preventieadviseur steeds bereikbaar is voor de lokale preventieadviseurs om advies en antwoorden te 

geven. (alle rechtstreekse contacten tussen de preventieadviseurs onderling worden in het organogram 

in het groen aangegeven.) 

5.Drie strategische doelstellingen: In hoofdstuk 9 wordt in punt 9.2 over het globaal preventieplan 

gesproken. Minstens 3 strategische doelstellingen moeten de basis vormen voor continu overleg, des te 

meer deze onderwerpen niet alleen in de wet beschreven worden als noodzakelijke opdrachten van de 

interne dienst preventie en bescherming op het werk, maar ook omdat ‘het stokpaardjes’ zijn van 

lokale preventieadviseurs. Werken met derden, arbeidsongevallenonderzoek, de opmaak van nodige 

risicoanalyse, het voorkomingsbeleid of een intredeprocedure moeten als prioriteiten gesteld. De 

procedure voor ‘het werken met derden’, wordt ingevuld door de communicatiestromen door het 

gebouwenfonds (GEBO). De andere drie vormen de basis van dit preventieorganogram. Door deze 

drie doelstellingen op te nemen in het organogram krijgen zij een vaste waarde in het geheel en 

worden zij mogelijk ook continu in de aandacht gebracht door en voor alle actoren die er mee 

geconfronteerd worden. 

6.Maandelijks overleg coördinerende directie: Zoals de lokale preventieadviseurs advies moeten 

geven aan hun rechtstreekse werkgever of lokale directeur, zo moet de coördinerende 

preventieadviseur overlegmomenten inbouwen, liefst maandelijks, met de coördinerende directies. 

Daar er een coördinerende directeur is voor zowel het secundair als voor het basisonderwijs kunnen zij 

beiden geïnformeerd worden over de werking van de IDPBW van het KOV. 

7.CPBW: De preventieadviseur die de leiding heeft van de dienst PBW, zorgt ook voor het 

secretariaatswerk van het Comité PBW. Zoals ook reeds eerder besproken, is er voor de 

nijverheidsschool een werkgroep ‘veiligheid en welzijn’ opgericht, die kan functioneren als een 

werkgroep van het CPBW. In deze werkgroep moet de werkgever (lokale directie) alle nodige 

documenten ter inzage kunnen voorleggen, zoals indienststellingsverslagen, bestelformulieren, 

keuringsattesten, onderzoeksverslagen bij ongevallen, enz… . (In het organogram zijn deze 

communicatiestromen in het blauw aangeduid.) 

8. Externe contacten: Het onderhouden van externe contacten behoort ook tot één van de taken van 

de coördinerende preventieadviseur. Contacten met het Verbond van het katholiek onderwijs (basis- 

en secundair onderwijs) zijn belangrijk voor de herkenning van het ambt van preventieadviseurs. Alle 

coördinerende preventieadviseurs zouden per bisdom regelmatig moeten samenkomen. Al is het maar 

om de drijvende kracht te zijn in een stuurgroep om de lokale preventieadviseurs per bisdom op 

regelmatige tijdstippen bij elkaar te brengen. 

Eveneens is het van belang dat de persoon, belast met de leiding van de IDPBW, op de hoogte blijft 

van de huidige wetgeving. Contacten moeten onderhouden blijven tussen Coprant, PreBes, Prevent en 

de website met de Federale Overheidsdiensten, om er maar enkele te noemen. 

Hopelijk is het geheel van onderstaand organogram niet te onoverzichtelijk. Het zou een idee moeten 

geven hoe er in een (G)IDPBW kan samengewerkt worden en op hoeveel verschillende niveau’s er 

moet gecommuniceerd worden om te spreken van een efficiënte preventiestructuur. 

130

131

8.2. Leren samenwerken en leren door samen te werken 

Een model dat ook het doel van effectiviteit nastreeft zijn acht dragers voor een beleidseffectieve 

school 111 . Van de acht schoolkenmerken die een rol spelen in de mate van beleidseffectiviteit, daarvan 

zijn er drie kenmerken die volgens de auteurs het eigenlijke hart uitmaken. Ondersteunende relaties 

tussen teamleden, gedeeld leiderschap en een doeltreffende communicatie. 

Figuur 0-3: de dragers van de beleidseffectiviteit van scholen 

Dat leiderschap en gedeeld leiderschap van belang is voor een goed functionerende (G)IDPBW werd 

in het vorig hoofdstuk (7.1) reeds uitvoerig besproken. 

De tijdsbesteding voor preventieadviseurs zou grotendeels moeten bestaan uit communiceren met 

leerkrachten, met leerlingen op de werkvloer (vb. stagiairs), met leidinggevenden, met collega 

preventieadviseurs, in plaats van zich terug te trekken achter een computerscherm voor het beheren 

van allerlei documenten. Daarom is een goed communicatieplan van belang en worden 

ondersteunende relaties tussen preventieadviseurs ook besproken. 

Het doel van communiceren is mensen aan elkaar te koppelen. Goede communicatie zorgt ervoor dat 

informatie wordt uitgewisseld. Probleemsituaties worden correct gemeld en advies wordt op een 

professionele wijze overgebracht. Communicatie is meer dan een in de praktijk goed georganiseerd 

systeem om probleemsituaties te melden, advies te geven, mededelingen te doen en kennis en 

inlichtingen te verspreiden. Naast de formele en informele gesprekken is communicatie ook, het 

bewaken van relaties tussen preventieadviseurs onderling en tussen de werknemers en werkgevers, het 

formuleren van doelen (volgens SMART), het tot stand brengen van afspraken en het motiveren van 

personeelsleden om mee te werken aan projecten tot ver na de uitvoeringsfase. 

Kortom, het is belangrijk dat de Dienst PBW een goed georganiseerd communicatiesysteem heeft. In 

een efficiënt draaiende (G)IDPBW worden waar nodig posities in het leven geroepen die een goede 

communicatie op gang moeten brengen en bewaken. Voorbeelden daarvan zijn meldpunten, 

vertrouwenspersonen, preventiemedewerkers, een verantwoordelijke voor de informatieverspreiding 

van de op te hangen verslagen, overlegmomenten, een communicatieplan. Communicatiekanalen 

verbinden de leden van de (G)IDPBW met de rest van de scholen. Dat komt de werking van de 

(G)IDPBW ten goede, doordat men weet waar men met vragen of klachten terecht kan, dat men weet 

welke procedures gevolgd moeten worden en dat gemaakte afspraken worden nagekomen. 

Organisatorisch betekent dit dat communicatie moet verlopen zowel in verticale als in horizontale 

richting. Dat de coördinerende preventieadviseur bijvoorbeeld waakt dat wie verantwoordelijkheid 

draagt, altijd op de hoogte is van het reilen en zeilen in de welzijnsdomeinen die zich binnen zijn 

bevoegdheden vallen. Voorbeeld, de arbeidsgeneesheer of de Externe Diensten PBW in verband met 

de aanwerving van nieuwe personeelsleden of de arbeidssituatie die wijzigt voor een bestaand 

111 Vanhoof, J., Van Petegem, P., Pei/ijlen naar succesvol schoolbeleid, Wolters Plantyn, p. 53 – 73, 2006. 

132

personeelslid (via de verplichte kwartaalstaten) of de lokale preventieadviseur in verband met de 

aankoop van nieuwe machines (een aankoopbeleid). Dit wil niet zeggen dat de coördinerende 

preventieadviseur zelf moet instaan voor deze communicatie. Dit zal zijn tijdsbesteding niet toelaten, 

maar een belangrijke taak in zijn functiebeschrijving is er voor waken en de nodige stappen 

ondernemen opdat er een goede informatiedoorstroming is tussen de top van de organisatie tot in de 

werkplaatsklassen en het leraarslokaal en vice versa. Dat er ook informatie doorstroomt in de breedte. 

In een goed draaiende organisatie is het van belang dat personeelsleden op de hoogte zijn van 

procedures ontwikkelt door de directie (top down communicatie) en door lokale preventieadviseurs 

(rechts-links communicatie) 

Communicatie verloopt evenwel niet alleen via formele kanalen. Informele communicatie binnen de 

school heeft ten minste evenveel impact, zowel ten goede als ten kwade. Roddel, achterklap, ballonnen 

oplaten en spookverhalen kunnen de gemoederen lang bezig houden en kunnen het welzijnsbeleid dat 

in scholen moet worden gevoerd, lange tijd verlammen. Doch is in het onderwijs de informele 

contacten één van de belangrijkste communicatiekanalen die op een heel constructieve manier kunnen 

worden aangewend. Daardoor hebben de preventiemedewerkers in iedere vestigingsplaats een enorm 

nut voor het aanhoren van knelpunten. Wanneer deze knelpunten dan ook nog vlot worden 

gesignaleerd, geïnventariseerd, waarna een risico analyse wordt op toegepast, geëvalueerd naar de 

ernst en daarna wordt aangepakt bij de bron en is er voor de melder een verbetering op korte termijn 

waarneembaar dan zijn we bezig met het efficiënt gebruik van alle vormen van communicatie. Heel 

veel problemen in scholen zijn het gevolg van slechte of gebrekkige communicatie. De manier waarop 

mensen in een school of in een (G)IDPBW communiceren, kan evenwel niet zomaar tot in detail 

gepland en gecontroleerd worden. Hetgeen ik wil bereiken is een hand aan te reiken met een aantal 

voorbeelden die geïmplementeerd werden in de eigen IDPBW en wat andere preventieadviseurs 

toepassen. 

In de volgende paragrafen worden enkele voorbeelden beschreven die bijdragen tot de verbetering van 

een efficiënte (G)IDPBW. 

8.2.1. Maandelijks overleg preventieadviseurs 

Maandelijks overleg tussen alle lokale preventieadviseurs, preventiemedewerkers en coördinerende 

preventieadviseurs is een must in de efficiënte werking van de (G)IDPBW. Het is ook van belang dat 

de hiërarchische lijn hierbij aanwezig is om mee te beleven wat er leeft in de groep van 

preventieadviseurs. Wat aan te raden is, dat de coördinerende directeur maandelijks aanwezig is op dit 

overleg. De coördinerende preventieadviseur bespreekt vooraf samen met de coördinerende directeur 

de hoofddoelen en ze stellen een agenda op. Er wordt bij het opstellen van de agenda zeker rekening 

gehouden met de ideeën en de noden van de lokale preventieadviseurs. 

De coördinerende preventieadviseur bereidt de vergadering voor. 

Hij stelt een informatiemap samen met op de voorkaft de agenda en de actiepunten die uit een vorige 

vergadering als doel gesteld werden. De map bevat ook de nodige informatie, niet overdreven veel, om 

de vergadering vlot te laten verlopen en om deze informatie te implementeren in de eigen 

vestigingsplaats indien dit nodig is. 

Van belang is dat alle preventieadviseurs aanwezig zijn. Het is dan ook noodzakelijk dat de 

vergadermomenten voor het begin van het nieuwe schooljaar vast liggen en dat er een vast tijdstip 

vergaderd wordt zodat de preventieadviseurs kunnen vrijgeroosterd worden. 

In het katholiek onderwijs te Vilvoorde is bijvoorbeeld donderdagnamiddag de afgelopen 2 jaren 

gekend om preventievergaderingen te plannen. Zoals de maandelijkse overlegmomenten, de Comité 

vergaderingen, de jaarlijks geplande rondgangen met de arbeidsgeneesheer. 

In de scholengemeenschap van Mechelen is bijvoorbeeld vrijdagnamiddag een vaste waarde waar 

vergaderingen gepland worden 112 . 

Het voordeel van een vaste halve dag voor alle preventieadviseurs in de (G)IDPBW is dat de 

coördinerende preventieadviseur gemakkelijk afspraken kan maken met een lokaal preventieadviseur 

indien dit gewenst wordt om bijvoorbeeld calamiteiten te bespreken. Het is ook nuttig aan de hand van 

de voorziene tijdsbesteding voor de verschillende vestigingsplaatsen dat er afspraken gemaakt worden 

112 Naar aanleiding van een gesprek met J. Teughels, coördinerende preventieadviseur GIDPBW Mechelen. 

133

per vestigingsplaats wanneer de coördinerende preventieadviseur ondersteuning kan bieden aan de 

lokale preventieadviseur. Een vast maandelijks moment kan opgenomen worden in de jaarkalender 

van de (G)IDPBW. 

Tijdens het maandelijks overleg (max. 2 uren) van alle preventieadviseurs, worden de agendapunten 

duidelijk besproken en worden duidelijke actiepunten afgesproken waar rekening gehouden wordt met 

SMART. Een actiepunt moet: 

• Specifiek voor dit onderwerp zijn; 

• Meetbaar zijn als resultaat; 

• Aanvaardbaar voor iedereen; 

• Realistisch als resultaat; 

• Tijdsgebonden zijn. 

Volgende voorbeelden kunnen inspirerend werken: 

- een duidelijke agenda; 

- duidelijke actiepunten. 

134

Map nr. 6 

Agenda 01 juni 2006 

Uitgenodigd voor de interne dienst PBW: 

(namen preventieadviseurs: ………………………....….……………………………………….) 

Mee te brengen door iedereen : 

Voor agendapunt 2: evaluatie evacuatieoefeningen 

Voor agendapunt 3: asbestdossier 

Agendapunten: 

Interne Dienst voor 

Preventie en 

Bescherming op het 

Werk 

(14u00 – 14u15) 

1. verslag van vorige vergadering, 27 april 2006 

Doel: overzicht acties 

Documenten: zie verslag van 27 april 2006 

(14u15 – 14u30) 

2. planning evacuatieoefeningen 2006 – 2007 en evaluatie evacuatieoefeningen: 

Doel: 1 aangekondigde en 1 niet aangekondigde evacuatieoefening plannen en 

evalueren van de afgelopen evacuatieoefeningen 

Documenten: eigen evaluatie evacuatieoefeningen per vestigingsplaats 

(14u30 – 15u00) 

3. beheersplan asbest: 

Doel: opstellen van een beheersplan, wie doet wat en wanneer 

Documenten: eigen asbestdossier 

(15u00 – 15u15) 

4. nascholing vertrouwenspersonen: 

Doel: plannen wanneer en geïnteresseerden vragen 

(15u15 – 15u45) 

5. communicatiematrix: 

Doel: te nemen acties voor het schooljaar 2006 -2007 

Documenten: communicatiematrix en functiebeschrijvingen 

(15u45 – 16u00) 

6. eigen inbreng: 

Doel: belangrijk om ieders noden en opmerkingen te kennen 

135

OVERZICHT ACTIES 

Startdatum Omschrijving Wie Afwerkingsdatum 

8/12/2005 Aanschaf steektemperatuurmeters …………. 31/05/2006 

8/12/2005 Opmaak milieuvergunningen …………. 

02/02/2006 

02/02/2006 

09/03/2006 


Preventie en 


Werk 

Doormailen aan ……. of er inschrijvingen 

zijn voor opleiding EHBO 

Organiseren van elektronische aangifte van 

arbeidsongevallen 

Nakijken van de risicocodes voor alle 

werknemers in uw school, samen met de 

directie 

Allen 

…………. 

Allen 

Allen 

27/04/2006 Procedure aankoopbeleid …………. 

27/04/2006 Intern noodplan …………. 

27/04/2006 Plannen cursus vertrouwenspersonen …………. 01/06/2006 

27/04/2006 Plannen cursus courante ziektebeelden …………. 01/06/2006 

27/04/2005 Bliksemafleiders in KOV scholen …………. 

27/04/2005 Ba4/BA5 attesten …………. 

136

8.2.2. Een communicatieplan 

Zoals reeds eerder besproken is communicatie een proces, een opeenvolging in de tijd van 

handelingen, gericht op het bereiken van een bepaald doel. Om risico’s en gevaren op te sporen is een 

doel op zich voor de preventieadviseurs maar niet alle risico’s worden opgemerkt, hiervoor is 

duidelijke interne communicatie een noodzaak. Communicatiedoelen moeten zoveel mogelijk 

meetbaar geformuleerd worden, omdat je daardoor een betrouwbaardere evaluatie van de werking 

van de (G)IDPBW kan beoordelen 113 . Men spreekt over doelgroepgericht communiceren. Is het niet zo 

dat wij ons altijd richten tot één of andere doelgroep? We communiceren toch niet voor de vuist weg? 

Vaak toch wel, leert de praktijk. Althans men verdiept zich onvoldoende in de doelgroep.Men hoort 

ten alle tijde rekening te houden met eigenschappen van de doelgroep en condities aan de kant van de 

doelgroep die de communicatie kunnen beïnvloeden. Ook al gaan we er van uit dat we de doelgroep 

menen te kennen, laat deze al eens te wensen over. Het kan ons zijn ontgaan dat men op de werkvloer 

over zaken anders is gaan denken. Een conflict met de directie kan argwaan wekken waardoor een 

besluit van het ene moment op de andere kan worden afgestoten. Incidenten beïnvloeden de condities 

waaronder met de doelgroep wordt gecommuniceerd. Daarom is een interne radar en permanente 

analyse van elke doelgroep noodzakelijk. 

We kunnen ons nu de vraag stellen of dit zinvol is, want conflicten zijn er altijd. Maar hoe vaak komt 

het niet voor dat een lokale preventieadviseur een advies formuleert aan de directie en bod vangt 

omdat het moment van communiceren niet goed gekozen was. Uiteraard is dit een moeilijke opgave en 

tijdrovend voor zowel de lokale als de coördinerende preventieadviseur. Informeel informeren kan een 

hulpmiddel zijn voor het formeel communiceren. 

We hebben het in dit werk vaak gehad over de functies van coördinerende en lokale 

preventieadviseurs. Denken we maar aan het optimaal benutten van de tijdsbesteding, de opdrachten 

van de (G)IDPBW en de taken van de preventieadviseurs. Het communiceren tussen de 

preventieadviseurs onderling en de communicatiekanalen die er zijn tussen de preventieadviseurs en 

de werknemers en de werkgevers zijn uiterst belangrijk om de voorgaande hoofdstukken tot een goed 

einde te brengen. Met alle goede wil kan een preventieadviseur zijn taken als individu uitvoeren en 

een welzijnsbeleid uitstippelen, maar als er geen communicatie mogelijk is met hem en alle andere 

actoren in de school omdat hij deze competentie niet bezit, dan blijft het bij individuele acties. De 

school zal wel veilig worden, er zullen mogelijk minder ongevallen plaatsvinden maar de 

hoofdstukken die hierna volgen, namelijk het realiseren van een welzijnscultuur en pro-activiteit 

zullen moeten inboeten door een tekort aan communicatie. Hiermee wens ik het belang van meerdere 

personen in de (G)IDPBW aan te moedigen. Die ene preventieadviseur die weinig communicatieve 

en/of assertieve vaardigheden bezit, maar wel technisch en vakkundig zeer correct is, kan in de 

(G)IDPBW aangevuld worden door een ander lokale of coördinerende preventieadviseur. 

Verschillende mensen vullen elkaar zo aan. 

In een organisatie met 1 preventieadviseur en 1 directeur kunnen de onderlinge gesprekken vlot lopen, 

maar de communicatie naar de werkvloer (leerkrachten en leerlingen) kan afgesnoerd worden door 

slechte communicatie of door communicatie die bij de ontvangers anders wordt ontvangen dan 

oorspronkelijk de bedoeling was. 

113 Bos, M., Mastenbroek, J., Communicatie in organisaties; cultuur, stijl en leiderschap, Alphen a/d Rijn, 

Samson, p. 94, 1998. 

137

Figuur 5: zandlopereffect 

De zenders moeten er steeds op bedacht zijn dat elke vorm van communicatie de neiging heeft tussen 

de zender en de ontvanger een vernauwing te vertonen van de verticale communicatiestromen. In de 

literatuur noemt men dit het zandlopereffect 114 . 

Directie en preventieadviseurs verwachten dat alle informatie die voor de leerkrachten of een 

middenkader van belang is, daar ongekleurd, volledig en tijdig terechtkomt, maar in de praktijk blijkt 

die verwachting lang niet altijd uit te komen. Oorzaken hiervan zijn onder andere demotivatie van 

personeelsleden, slordig werkoverleg, gemakzucht, afwezigheid, moeilijk taalgebruik en ook 

dubbelzinnige informatie. 

Daarom daag ik iedereen uit de volgende 2 stappen eens te doen. 

Ten eerste, met veel mensen (coördinerende en lokale preventieadviseurs), ieder op zijn niveau 

communiceren. De positie van zender en ontvanger moeten op elkaar afgestemd zijn. 

Ten tweede, de boodschap die gebracht moet worden eens te meten via een communicatieplan om na 

te kijken of iedereen de boodschap wel juist en ten gepaste tijde ontvangt. 

We bespreken beide stappen even. 

114 Bos, M., Mastenbroek, J., Communicatie in organisaties; cultuur, stijl en leiderschap, Alphen a/d Rijn, 

Samson, p. 105, 1998. 

138

8.2.2.1. Breed en duidelijk communiceren 

Enerzijds communiceren met zoveel mogelijk mensen over hetzelfde onderwerp. Het nut van goede 

communicatie tussen de coördinerende preventieadviseur en de coördinerende directeur van de 

(G)IDPBW is van belang. Deze laatste zal de gekregen informatie doorzenden via 

directievergaderingen aan de andere directies, die op hun beurt de informatie ook te horen krijgen via 

de lokale preventieadviseurs, daar de lokale preventieadviseurs rechtstreeks moeten communiceren 

met hun leidinggevenden. Wanneer de informatie niet duidelijk is of ergens blijft hangen is de kans 

groot dat men de interpretatie van wat men te horen krijgt, kan herbeleven via een ander kanaal. De 

fout die ikzelf nog te vaak maak is dat ik als coördinerende preventieadviseur communiceer met een 

directielid van een bepaalde vestigingsplaats (omdat dat sneller gaat), enerzijds voelt de lokale 

preventieadviseur zich daar niet goed mee en de kans is groot dat hij zelf niets over de gemaakte 

afspraken informatie krijgt, anderzijds kan het zijn dat de directie het advies opvat als controlerend en 

als een ’moeten’ opneemt in plaats van adviserend van zijn eigen lokale preventieadviseur. 

Iedereen die een boodschap brengt moet stilstaan bij de volgende 6 zinnen 115 : 

Bij het overbrengen van de boodschap: 

Wat wil je werkelijk zeggen? 

Wat denk je dat je zegt? 

Bij het ontvangen van de boodschap: 

Wat denk je dat de ander hoort? 

Wat horen de andere? 

Bij het reageren van de ontvanger: 

Wat zegt de ander? 

Wat denk je dat de ander zegt? 

Wanneer we zorgen voor voldoende zenders bij een boodschap en we houden de 6 bovenstaande 

vragen in ons achterhoofd, dan maken we veel kans dat de boodschap ongekleurd toekomt bij de 

zender, juist gereflecteerd door de ontvanger en wordt uitgevoerd. 

115 Communicatie en preventie, docent Busschots, W., blok IV, leereenheid 57, postacademische vorming 

preventieadviseurs arbeidsveiligheid niveau 1 – 2 de jaar, 2004 – 2006. 

139

8.2.2.2. Een communicatieplan 

Probeer ook eens voor een bepaald onderwerp een plan op te stellen hoe de communicatie verloopt 

tussen zender en ontvanger. Dit is tijdrovend maar efficiënt en veelal kom je tot de vaststelling dat je 

een stap vergeten bent of iemand vergeten bent te informeren. 

We bespreken een communicatieplan aan de hand van een voorbeeld. Er heeft binnenkort een 

aangekondigde evacuatieoefening plaats en vooraf wenst de preventieadviseur alle personeelsleden 

hierover te informeren. 

Een communicatieplan kan bestaan uit 5 indelingen die stap voor stap horizontaal worden beschreven: 

onderwerp Zender Ontvanger Medium feedback 

De verschillende stappen in de aangekondigde evacuatieoefening zijn: 

Stap 1: de voorbereiding – communicatie voorafgaand aan de evacuatieoefening 

Stap 2: de actie – de evacuatieoefening 

Stap 3: het slot – de evaluatie 

140

Dit geeft ons volgend uitgewerkte communicatiestromen volgens de volgorde van bespreking en zoals het zich voordoet in één van de scholen: 

Stap 1: de voorbereiding – voorafgaande communicatie 

onderwerp Zender Ontvanger Medium Feedback 

1. maandelijks overlegmoment preventieadviseurs (CPA – LPA – CODI) 

vastleggen datum evacuaties (aangekondigde en niet aangekondigde) voor CPA LPA Mondeling Mondeling 

alle scholen 

coördinerende directeur Mondeling Mondeling 

Verslag overleg preventieadviseurs CPA LPA Email Goedkeuring vorig verslag 

CODI Email Goedkeuring vorig verslag 

2. wekelijkse stafvergadering (directie – TAC – graadcoördinatoren-secretaris) 

Verslag overleg preventieadviseurs bespreken op stafvergadering LPA Leden van de staf Mondeling Mondeling 

Verslag overleg preventieadviseurs ophangen in leraarslokaal LPA Leerkrachten Schriftelijk Mondeling 

Verslag stafvergadering Secretaris Leden van de staf Email Goedkeuring vorig verslag 

Via de wekelijkse mededelingen Directeur Leerkrachten Schriftelijk - 

3. maandelijkse vergadering CPBW 

Voorstellen datum alle aangekondigde evacuaties voor alle scholen Voorzitter Secretaris Mondeling Mondeling 

Secretaris Alle leden van CPBW Mondeling Mondeling 

Verslag CPBW Secretaris Alle leden van CPBW Email Goedkeuring vorig verslag 

LPA Email Email 

LPA Directeur Email Mondeling 

LPA Leerkrachten Schriftelijk - 

4. informeren van alle personeelsleden over de evacuatie richtlijnen in de school 

Afspraken maken en inhoud bepalen in de stafvergadering Directeur LPA Mondeling Mondeling 

LPA Leden van de staf Mondeling Mondeling 

Verslag stafvergadering Secretaris Leden van de staf Email Goedkeuring vorig verslag 

Via de wekelijkse mededelingen het personeel de tijdstippen van toolbox Directeur Leerkrachten Schriftelijk Mondeling 

meeting meedelen 

Toolbox meeting evacuatieoefening leerkrachten LPA Leerkrachten Mondeling mondeling 

Toolbox meeting evacuatieoefening administratief personeel LPA Adminstratief personeel Mondeling Mondeling 

Het onderhoudspersoneel mondeling op de hoogte brengen van de LPA Onderhoudspersoneel Mondeling Mondeling 

evacuatierichtlijnen(*) 

5. Leerkrachten informeren alle leerlingen over de evacuatierichtlijnen in de school 

Leerkrachten informeren de leerlingen Leerkracht Leerlingen Mondeling Mondeling 

141

6. contacten met de brandweer 

Doornemen van het interventiedossier CPA LPA Mondeling Mondeling 

Afspraak maken CPA Officier brandweer email email 

Datum samenkomst brandweer bevestigen CPA LPA Email Email 

Samenkomst brandweer CPA & LPA Officier brandweer Mondeling Mondeling 

Verslag samenkomst brandweer CPA Officier brandweer Email Email 

CPA LPA Email - 

7. controle evacuatierichtlijnen en pictogrammen in en rond het schoolgebouw 

Controle evacuatierichtlijnen en pictogrammen adhv een checklist LPA TAC Schriftelijk Mondeling 

CPA Email Email 

In orde brengen van tekortkomingen TAC Onderhoudspersoneel Schriftelijk mondeling 

Besluit stap 1: 

Het is niet altijd duidelijk wanneer de coördinerende preventieadviseur of de lokale preventieadviseur iemand informeert. Aan de hand van dit 

communicatieplan wordt het duidelijk en kan er over gepraat worden tijdens de maandelijkse overlegmomenten van de preventieadviseurs. 

We merken op dat de taak van de coördinerende preventieadviseur in dit geheel de volgende zijn: het leiden van de maandelijkse overlegmomenten, 

het secretariaatswerk van het CPBW, de contacten onderhouden met de brandweerdiensten, extern waarnemer bij evacuatieoefeningen 

We merken op dat de taak van de lokale preventieadviseur in dit geheel de volgende zijn: het leiden van de evacuatieoefening, op regelmatige 

tijdstippen overleg onderhouden met de directie. Indien de lokale preventieadviseur niet regelmatig op een stafvergadering wordt uitgenodigd voor het 

bespreken van de plannen en de inhoud van de toolbox meetings, dan is de kans groot dat er niet voldoende enthousiasme is van het personeel om naar 

de infosessies te komen omdat het engagement van de directie ontbreekt. Door de wekelijkse mededelingen komt het initiatief van de directie om alle 

personeelsleden aan te moedigen minstens 1 toolbox meeting in verband met de evacuatierichtlijnen te volgen. 

(*) In het proces kwam ter orde dat het onderhoudspersoneel, steeds overdag aanwezig op de school, niet geïnformeerd werd over de 

evacuatierichtlijnen doordat zij de wekelijkse mededelingen van directie in het leraarslokaal nooit lazen. Er werd afgesproken met de coördinerende 

preventieadviseur en met goedkeuring van de directie dat de lokale preventieadviseur hen mondeling op de hoogte zou brengen. 



LPA Slachtoffer Mondeling Drukken op een brandmelder 

Hoorn Alle aanwezigen in Geluid Evacuatie start 

de school 

2 leerlingen Onthaal Mondeling Mondeling 

8. Brandalarm melden 

Brandhaard wordt 

nagebootst 

Evacuatietoon 

herkenbaar 

2 leerlingen begeven 

zich naar het onthaal 

142

en melden het 

probleem 

Mondeling Mondeling 

Onthaal TAC of eerst 

toekomend 

personeelslid in het 

onthaal 

Brandweer Mondeling Mondeling 

TAC of eerst 

toekomend 

personeelslid in het 

onthaal 

Verwittigen 

hulpdiensten 

9. opstarten crisiscentrum 

Verwittigen TAC Directeur Telefonisch Mondeling en komt ter plaatse 

hiërarchische lijn 

TAC LPA Telefonisch Mondeling en komt ter plaatse 

Administratief Hoorn Administratief Geluid Voert specifieke opdracht uit 

personeel heeft een 

personeel 

specifieke opdracht 

bij evacuatie 

Voorzien van de Administratief Directeur Schriftelijk Legt dossiers klaar voor de officier van de brandweer 

nodige documenten personeel 

zoals crisismap, 

evacuatieplan, 

interventiedossier, 

klassenlijsten 

Klasvrije 

Hoorn Klasvrije leerkrachten Geluid Zich begeven naar het crisiscentrum 

leerkrachten begeven 

zich naar het 

crisiscentrum 

Specifieke 

Directeur Klasvrije leerkrachten Mondeling Actie uit te voeren 

(nood)opdrachten 

toewijzen 

10. verzamelplaats 

Documenten voor de Hoorn Onthaal Geluid Documenten nemen nodig voor de verzamelplaats zoals 

evacuatieplaats 

aanwezigheidslijsten, klaslijsten, megafoon, klasbordjes voor op het 

grasveld van de verzamelplaats en zich begeven naar de verzamelplaats 

143

EHBO post Hoorn Leerlingensecretariaat Geluid Nemen van de EHBO koffer en zich begeven naar de verzamelplaats 

Aankomst leerkracht Onthaal Leerkracht Mondeling Krijgen een klasbordje voor op het grasveld met daarop een 

met een klas 

aanwezigheidsbriefje 

Naamafroeping Leerkracht Leerling Mondeling Duidt de aanwezigheid aan op het aanwezigheidsbriefje 

Melden van Leerkrachten Onthaal Mondeling Schriftelijk noteren van de aanwezigheid 

aanwezigheid aan de 

hand van het 


Melden van Onderhoudspersoneel Onthaal Mondeling Schriftelijk noteren van de aanwezigheid 

aanwezigheid 

Bijkomende vragen Onthaal Leerkrachten mondeling mondeling 

van aanwezigen via 

megafoon 

11. specifieke opdrachten leerlingensecretariaat 

Openen van de Hoorn Leerlingensecretariaat Geluid Opent de toegangspoort voor de brandweer en houdt de toegang vrij 

toegangspoort voor 

de brandweer 

Aankomst brandweer Brandweer Leerlingensecretariaat Mondeling Doorsturen naar het crisiscentrum 

Aankomst brandweer Brandweer Directeur Mondeling Mondeling 

Vrijhouden van de Leerlingensecretariaat Telefoon Geluid Telefoonlijn vrijhouden voor buitengaande berichten 

telefoon 

12. overleg met de brandweer 

Crisismanagement Officier brandweer Directeur Mondeling Mondeling 

TAC Mondeling Mondeling 

LPA Mondeling Mondeling 

Melding afwezigen Onthaal Officier brandweer Mondeling Mondeling 

op verzamelplaats 

13. controle schoolgebouw 

Geven van instructies Officier brandweer Brandweerkorps Mondeling Voeren hun taak uit 

Controle 

Brandweerkorps Officier brandweer Mondeling Mondeling 

schoolgebouw 

14 einde evacuatieoefening 

Einde 

Officier brandweer Directeur Mondeling Mondeling 

evacuatieoefening 

144

Directeur TAC Mondeling Einde alarm 

TAC Hoorn Geluid uit Evacuatieoefening opgeheven 

TAC onthaal Mondeling Mondeling 

Onthaal Iedereen op de Mondeling Einde evacuatieoefening 

verzamelplaats 

Melding einde 

evacuatieoefening 

via megafoon 

Klasleerkracht Leerlingen Mondeling Iedereen terug naar de klassen 


In fase 2 komen er verschillende actoren in actie zoals het onthaal, het administratief personeel, de klasleerkrachten. In een tabel moet je eens 

proberen om alleen de rijen te behouden met bijvoorbeeld de taken voor het onthaal. Dit geeft de mogelijkheid om met de verantwoordelijke van het 

onthaal over de taken te praten en de procedure van evacuatie te overlopen. 



8. Brandalarm melden 

Evacuatietoon Hoorn Alle aanwezigen Geluid Evacuatie start 

herkenbaar 

in de school 

2 leerlingen begeven 2 leerlingen Onthaal Mondeling Mondeling 

zich naar het onthaal en 

melden het probleem 

Onthaal TAC of eerst Mondeling Mondeling 

toekomend 

personeelslid in 

het onthaal 

Hoorn Onthaal Geluid Documenten nemen nodig voor de verzamelplaats zoals 

aanwezigheidslijsten, klaslijsten, megafoon, klasbordjes voor op het 

grasveld van de verzamelplaats en zich begeven naar de verzamelplaats 

Onthaal Leerkracht Mondeling Krijgen een klasbordje voor op het grasveld met daarop een 


Leerkrachten Onthaal Mondeling Schriftelijk noteren van de aanwezigheid 

9. opstarten crisiscentrum 

10. verzamelplaats 

Documenten voor de 

evacuatieplaats 

Aankomst leerkracht 

met een klas 

Melden van 

aanwezigheid aan de 

hand van het 

145


Melden van Onderhoudspersoneel Onthaal Mondeling Schriftelijk noteren van de aanwezigheid 

aanwezigheid 

Bijkomende vragen van Onthaal Leerkrachten mondeling mondeling 

aanwezigen via 

megafoon 

11. specifieke opdrachten leerlingensecretariaat 

12. overleg met de brandweer 

Melding afwezigen op Onthaal Officier Mondeling Mondeling 


brandweer 

13. controle schoolgebouw 

14 einde evacuatieoefening 

TAC onthaal Mondeling Mondeling 

Onthaal Iedereen op de Mondeling Einde evacuatieoefening 


Melding einde 

evacuatieoefening via 

megafoon 

Een probleem dat opviel in het communicatieplan is dat het onthaal én de melding krijgt van de brand én de brandweerdiensten moest verwittigen én 

de mappen moest nemen voor op de verzamelplaats én zich begeven zo snel mogelijk naar de verzamelplaats. Het onthaal werd uitgekozen voor het 

inventariseren van de aanwezigen op de verzamelplaats omdat deze persoon alle leerlingen zeer goed kent en dagelijks de afwezigheden in de school 

opneemt en noteert. Zij weet precies wie er in de school aanwezig is en niet. Zij weet precies hoeveel leerlingen er in een klas zitten. Dit versnelt het 

proces moest er toch iemand vermist zijn en verkleint de kans op foute informatie. Om deze reden is er overwogen dat de eerste toekomende persoon 

op het onthaal (daar waar ook de brandcentrale zich bevindt) de alarmdiensten zal verwittigen. Uit ervaring weten we dat dit ofwel de technisch 

adviseur coördinator ofwel de lokale preventieadviseur van de school is. 

tijdens één van de afgelopen evacuatieoefeningen is het melden van de aanwezigen op de verzamelplaats een chaotisch probleem. Vaste 

klassenaanduidingen zijn niet mogelijk omdat de enige verzamelplaats rond de school een grasveld is op openbaar domein. Om deze reden werd er 

vanuit de stafvergadering voorgesteld om te werken met houten klassenborden die de leerkrachten bij het toekomen op de verzamelplaats krijgen. 

Deze worden op de plaats waar men staat in de grond gestoken. Daarop hangt een aanwezigheidsbriefje waarop het aantal aanwezigen en de namen 

van de afwezigen worden op genoteerd. De leerkracht brengt dit briefje naar de verantwoordelijke van het onthaal. 

Van het onderhoudsteam was het niet zeker of zij zich nog in het schoolgebouw bevonden tijdens de evacuatie. Daarom dat er ook een melding van 

hun aanwezigheid op de verzamelplaats moet gebeuren. 

146

Stap 3: Het slot – de evaluatie 


15. evaluatie evacuatieoefening 

Evaluatie met externe Externe waarnemers Directeur Mondeling Mondeling 

waarnemers (CPA en 

officier brandweer) 

TAC Mondeling Mondeling 

LPA Mondeling mondeling 

Externe waarnemers Directeur Email Opmerkingen verbeteren tegen de volgende evacuatie 

Evaluatie tijdens de LPA Leden van de Mondeling Mondeling 

stafvergadering 

staf 

Secretaris Leden van de email Opmerkingen verbeteren tegen de volgende evacuatie 

staf 

Evaluatie met het Onthaal Directeur Mondeling mondeling 

onthaal en het 

administratief personeel 

Administratief Directeur Mondeling Mondeling 

personeel 

Directeur LPA Mondeling mondeling 

Directeur Leden van de Mondeling mondeling 

staf 

Secretaris Leden van de Email Opmerkingen verbeteren tegen de volgende evacuatie 

staf 

Evaluatie op de LPA Leden van de Mondeling Mondeling 

werkgroep ‘veiligheid’ 

werkgroep 

LPA Leden van de Email 

werkgroep 

Evaluatie op het CPBW voorzitter Leden van het Mondeling Mondeling 

CPBW 

Secretaris Leden van het Email Goedkeuring van het verslag 

CPBW 

16. communicatie naar de leerkrachten 

Uit het verslag van de Directeur Leerkrachten schriftelijk Wekelijkse mededeling 

stafvergadering 

147

Uit het verslag van de LPA Leerkrachten schriftelijk Verslag in leraarslokaal 

werkgroep ‘veiligheid’ 

Het verslag van de LPA Leerkrachten Schriftelijk Verslag in leraarslokaal 

evacuatieoefening met 

de opmerkingen van de 

externe waarnemers 

Uit het verslag van het LPA Leerkrachten Schriftelijk Verslag in leraarslokaal 

CPBW 

17. communicatie naar de leerlingen 

Uit het verslag van de Voorzitter 

Leerlingen Schriftelijk Verslag op prikbord voor de leerlingen 

leerlingenraad 

leerlingenraad 

schoolkrant schoolredactie Leerlingen Schriftelijk Artikel in de schoolkrant 


In stap 3 is het van belang om enerzijds een evaluatie te houden met alle actoren van de school en de besluiten uit deze evaluaties ook aan iedereen te 

communiceren. Het nut van het opstellen van een communicatieplan is om even na te denken dat niemand betrokken bij het schoolgebeuren vergeten 

wordt om mee te evalueren en de informatie van de besluiten te horen of te lezen krijgt. 

Het opstellen van dergelijk communicatieplan is geen bladvulling. Iedere preventieadviseur die even stil staat om een communicatieplan op te stellen 

zal vlug de knelpunten van communiceren ontdekken en kan dit plan gebruiken om problemen te bespreken met de directie en de hiërarchische lijn. 

Het motto zoals in het begin van dit hoofdstuk beschreven mogen we niet uit het oog verliezen. We moeten zo breed mogelijk communiceren en door 

middel van een communicatieplan kunnen we ‘leren samenwerken’ en ‘leren, door samen te werken’. 

148

8.2.2.3. Een organogram van het communicatieplan 

De volgende stap zou kunnen zijn dat vanuit het communicatieplan er een organigram wordt 

opgesteld. 

Stap 1: bepaal horizontale en verticale niveau’s. 

Verticale niveau’s zijn o.a. directieniveau, personeelsniveau, leerlingenniveau, externen niveau. 

Horizontale niveau’s zijn o.a.: 

Voor directieniveau: directeur, technisch adviseur coördinator, lokaal preventieadviseur 

Voor personeelsniveau: leerkrachten, graadcoördinatoren, onthaal, administratief personeel, 

onderhoudspersoneel, CPBW 

Voor leerlingenniveau: leerlingen, leerlingenraad 

Voor externen niveau: officier brandweer, coördinerende preventieadviseur, hulpdiensten, ouders, 

omgeving, bedrijven 

Stap 2: schets per fase in het communicatieplan de communicatie tussen zender en ontvanger. 

Wanneer tussen zender en ontvanger de communicatie wederzijds verloopt kan hiervoor een ‘twoway’, 

dubbele pijl, getekend worden. Wanneer de communicatie enkel verloopt tussen zender en 

ontvanger dan spreken we van ‘one-way communication’ of er wordt een enkele pijl getekend. 

Stap 3: de moeilijkste stap is om het organogram kritisch te bekijken en hieruit besluiten te formuleren 

die eerder niet zichtbaar waren in het communicatieplan. 

Uit de eerder besproken evacuatieoefening wordt het organigram van de actie als voorbeeld gegeven. 

149

Op te merken valt dat in de two-way communicatie het administratief personeel een zeer 

belangrijke rol speelt in het verloop van de evacuatieoefening. Zij moeten zeker betrokken 

worden bij de evaluatie en het opstellen van hun taken wil de evacuatieoefening slagen en wil 

bij een ernstig voorval van brand er geen fouten gemaakt worden. 

De graadcoördinatoren die wekelijks in de stafvergadering aanwezig zijn, daarvan valt op dat 

zij bij de uiteindelijke actie geen rol meer spelen. Hier komen geen pijlen toe. Daar het onthaal 

een belangrijke rol te vervullen heeft op de verzamelplaats en doordat er bij het noteren van de 

aanwezigen steeds mankracht te kort is wordt voorgesteld dat zij in het communicatieplan 

worden opgenomen om de coördinatie op zich te nemen van de verzamelplaats. 

150

8.2.3. Een takenmatrix 

Een volgend onderdeel dat besproken wordt is een takenmatrix. Bij een goed functionerende 

(G)IDPBW zullen de nodige afspraken gemaakt worden om de opdrachten en de taken van een 

(G)IDPBW, respectievelijk preventieadviseur uit te voeren. Een takenmatrix kan ervoor zorgen dat 

alle gerealiseerde opdrachten per school overzichtelijk worden voorgesteld en dat tekortkomingen die 

eventueel na lange tijd nog niet ingevuld werden, worden gelokaliseerd. Ook de taakverdeling, door de 

expertise en navorming van preventieadviseurs, kan hierbij geplaatst worden zodat de uitvoerder of die 

persoon die waakt op het uitvoeren van de opdracht zorgt dat de betreffende taak gerealiseerd wordt. 

De takenmatrix die hieronder wordt voorgesteld is een aanpassing van een matrix die Coprant vzw. 

gebruikt in de verdeling van de taken van betrokken werknemers 116 . 

In de takenmatrix van Coprant vzw. wordt voor 48 technische bedrijfseenheden voor welgekende 

taken aangegeven of dossiers afgewerkt werden, in uitvoering zijn, niet van toepassing zijn of waaraan 

nog moet begonnen worden. Aan deze taken wordt ook een persoon gekoppeld die de betreffende 

taken tot een goed einde verwerkt. 

Bij het bezoek is deze takenmatrix ook duidelijk zichtbaar in het bureel waar de taken worden 

gecoördineerd. Het valt iedere bezoeker op. Men kan ook zien dat er een evolutie in het matrix zit. 

Opdrachten die men enkele jaren geleden gestart heeft zijn grotendeels gerealiseerd, nieuwe 

opdrachten zijn in uitvoering of daarvoor zoekt men een verantwoordelijke die de taken kan uitvoeren. 

Als het bijvoorbeeld gaat over het tekenen van elektrische schema’s voor laagspanningsborden dan 

wordt hiervoor gezocht naar een computertekenaar die kennis heeft van schematekenen. 

Zelf heb ik dit matrix als inspiratiebron gebruikt voor de organisatie van een (G)IDPBW. Zoals reeds 

in de inleiding vermeld kan efficiëntie bereikt worden door (G)IDPBW niet te groot te laten worden. 

Een organisatie zoals Coprant vzw kunnen we alleen meer toejuichen dat ze bestaat, een (G)IDPBW 

van meer dan 50 scholen komt voor, maar laten we duidelijk zijn dat wij een voorbeeld schetsen om 

communicatie te verbeteren in een (G)IDPBW met één coördinerende preventieadviseur, belast met de 

leiding van de (G)IDPBW en lokale preventieadviseurs als adjuncten per vestigingsplaats en/of 

technische bedrijfseenheid. Als de organisatie te groot wordt moet een eenvoudig en duidelijk visueel 

overzicht gegeven worden van de taken en zijn uitvoerders. Hiervoor is het concept van Coprant vzw. 

zeker aan te raden. 

Indien de organisatie niet te groot is kunnen er nog enkele elementen aan toegevoegd worden die mee 

van belang zijn voor de goede werking van de (G)IDPBW. Op die manier wordt een 

communicatiematrix voorgesteld die efficiënt werkt in de scholengemeenschap van Vilvoorde en 

waaruit tekortkomingen opgenomen werden in een jaaractieplan en een globaal preventieplan. 

De uitvoerder: dit is de persoon die kan zorgen voor de uitvoering van de opdracht, maar kan 

ook de persoon zijn die zorgt dat de opdracht uitgevoerd wordt door derden. Twee 

voorbeelden verduidelijken. 

Eén preventieadviseur heeft zich bekwaamd in het opstellen van de risicoanalyse voor 

speeltuigen. In het maandelijks overleg van preventieadviseurs spreekt men af dat de 

uitvoering van de risicoanalyse, het opstellen van een beheersplan en de opvolging 

van alle speeltuigen behorende tot de (G)IDPBW tot het takenpakket van deze 

preventieadviseurs behoort. In een ander hoofdstuk 7 waar de taken van de 

preventieadviseurs worden toegelicht en een functiebeschrijving wordt opgesteld voor 

de coördinerende en lokale preventieadviseurs wordt met de werkgever(s) 

overeengekomen dat de opvolging van de speeltuigen door de preventieadviseur 

wordt uitgevoerd die de bekwaamheid hiervoor heeft. 

Het werkplaatsreglement en laboreglementen daarvoor ligt de verantwoordelijkheid 

bij de praktijkleerkrachten, respectievelijk de laboleerkracht. Dit is niet rechtstreeks 

een taak voor de preventieadviseurs. Zij kunnen er wel op toezien dat de reglementen 

in overleg worden opgesteld, zichtbaar worden opgehangen in de locaties en worden 

toegepast. Calamiteiten worden aan de werkgever gemeld. Indien in één school of 

116 Naar aanleiding van een gesprek met Jan van Ocken, gemeenschappelijk preventieadviseur Ekeren-Merksem 

en voorzitter van Coprant vzw. 

151

meerdere scholen deze reglementen niet van toepassing zijn kan men dit terugvinden 

in het matrix. 

Datum van uitvoering: een handig hulpmiddel is om in de cellen gegevens te plaatsen die 

nuttig kunnen zijn, zodat de coördinator van het matrix tijdig kan ingrijpen en de opdrachten 

van de (G)IDPBW kan coördineren. Voorbeeld: vanaf welke datum is het asbestdossier van 

toepassing en is er een beheersplan opgesteld? Om het matrix actueel te houden dient dit 

maandelijks aangevuld te worden tijdens overlegmomenten met de preventieadviseurs en moet 

het als vast werkdocument door iedereen aanvaard worden. 

Rubrieken: Een organisatie heeft ook een inventarissysteem nodig en liefst uniform in 

gebruik voor alle vestigingsplaatsen. In hoofdstuk 9 wordt een uniform inventarisatiesysteem 

voorgesteld met name, de welzijnsmappen. Om het communicatiematrix in rubrieken voor te 

stellen en daaraan een codering toe te voegen gebruikt volgens de welzijnsmappen kunnen 

onderwerpen gemakkelijk terug gevonden en geïnventariseerd worden. De rubrieken die als 

leidraad kunnen dienen zijn de volgende: 

Algemene gegevens per vestigingsplaats; 

Administratieve documenten; 

Opdrachten behorende tot het dynamisch risicobeheersingssysteem; 

Keuringen; 

Interne noodplannen; 

Stagiairs. 

152

1. Algemene gegevens 

2. Administratie 

uitvoerder school 1 school 2 

aantal leerkrachten 70 19 

aantal leerlingen 1/2/2005 341 210 

aantal gelijkgestelde leerlingen 77,5 

aantal onderhoudspersoneel 3 firma 

aantal administratief en ondersteunend personeel 5 1 

naam preventieadviseur Iwein Perdaens Ann Hendrickx 

niveau preventieadviseur zonder 3 

tijdsbesteding preventieadviseur 14% 5% 

naam preventiemedewerker 

tijdsbesteding preventiemedewerker 

aantal nijverheidshelpers 2 3 

aantal personen brand en interventieteam 0 0 

A-1 beleidsverklaring Leiding (G)IDPBW 

A-2 Identificatiedocument Leiding (G)IDPBW apr/05 apr/05 

A-2 attesten vorming preventieadviseurs Leiding (G)IDPBW niv 3 

A-3 verslag arbeidsgeneesheer Leiding (G)IDPBW nov/05 nov/05 

A-3 jaarverslag Externe Dienst PBW Leiding (G)IDPBW jan/06 jan/06 

A-3 jaarlijkse rondgang arbeidsgeneesheer Leiding (G)IDPBW okt/05 okt/05 

A-5 jaarverslag FOD WASO Leiding (G)IDPBW mrt/06 mrt/06 

A-6 onthaalbrochure personeel 

A-7 jaarlijkse rondgang arbeidsveiligheid Leiding (G)IDPBW 

A-8 doorlichtingsverslag ? ? 

A-11 navormingsplan 

A-12 verslagen CPBW Leiding (G)IDPBW mei/06 mei/06 

A-13 maandverslagen IDPBW lokale preventieadviseurs mrt/06 mrt/06 

A-14 verslag maandelijks overleg preventieadviseurs Leiding (G)IDPBW mei/06 mei/06 

A-15 milieuvergunningen directie 

E-3 kwartaalstaten personeelslijsten directie 

E-6 vergunning FAVV directie apr/06 apr/06 

3. Dynamisch risico beheersingssysteem 

A-4 Globaal Preventieplan lokale preventieadviseurs 

A-4 Jaaractieplan lokale preventieadviseurs 

A-9 instructies werken met derden Leiding (G)IDPBW 

E-2 asbestdossier Leiding (G)IDPBW 1996 1996 

E-2 asbestbeheersplan Leiding (G)IDPBW 

E-4 risicoanalyse EHBO 

E-5 risicoanalyse keuken 


Preventie en 


Werk 

E-5 keukenreglement lokale preventieadviseurs 

E-9 registratie EHBO verzorging EHBO verantwoordelijke 

E-9 risicoanalyse ongevallen Leiding (G)IDPBW 

E-10 risicoanalyse sanitaire installaties 

153

E-12 beheersplan legionella Leiding (G)IDPBW 

M-1 inventaris gevaarlijke producten lokale preventieadviseurs 

M-3 aanwezigheid MSDS-fiches Leiding (G)IDPBW 

M-4 ophaling KGA Leiding (G)IDPBW ? 

M-6 risicoanalyse turn- en sporttoestellen 

M-7 risicoanalyse ladders/stellingen 

M-11 risicoanalyse speeltoestellen Wilfried Igné 

M-13 risicoanalyse werkplaatsen 

M-15 werkplaatsreglement praktijkleerkrachten 

M-15 risicoanalyse labo 

M-15 laboreglement laboleerkrachten 

M-16 instructies bestelling busmaatschappijen lokale preventieadviseurs 

M-18 Veiligheidsinstructiekaarten 

M-25 risicoanalyse extramurosactiveiten 

M-25 instructies extramurosactiviteiten 

M-26 risicoanalyse openschooldagen 

M-26 instructies feestactiveiten 

M-27 risicoanalyse afzuiginstallaties 

4. 

Keuringen 

B-2 blusapparaten externe keuring 

B-3 brandhaspels externe keuring 

B-4 noodverlichting lokale preventieadviseurs 

coördinerende 

B-5 brandweerverslag (vijfjaarlijks) 


B-8 rook- en gasdetectoren lokale preventieadviseurs 

B-9 alarminstallatie brand (maandelijks) lokale preventieadviseurs 

B-15 keuring hoogspanning (jaarlijks) externe keuring 

B-16 keuring laagspanning (vijfjaarlijks) externe keuring 

B-19 gasinstallaties (jaarlijks) externe keuring 

B-20 stookruimte (jaarlijks) externe keuring 

B-22 elektrische schema's aanwezig directie 

B-23 controle noodladders 

lijsten blusapparaten, noodverlichting, 

lokale preventieadviseurs 

B-24 brandhaspels 

M-9 liften externe keuring 

5. Interne noodplannen 

B-1 plannen schoolgebouw 

B-7 pictogrammen in orde 

B-10 verslagen evacuatieoefening lokale preventieadviseurs mei/06 

B-11 interventiedossier lokale preventieadviseurs mei/06 

B-12 intern noodplan lokale preventieadviseurs 

B-13 rampenplan lokale preventieadviseurs 

B-21 risicoanalyse evacuatie (plannen vluchtschema's) 

6. 

Stagiairs 

E-11 procedure stagiairs stagecoördinator 

E-11 risicoanalyse werkpost stagecoördinator 

E-11 werkpostfiche stagecoördinator 

E-11 arbeidsgeneeskundig onderzoek stagecoördinator 

Iedere gebruiker heeft uiteraard voldoende mogelijkheden om eigen rubrieken toe te voegen. 

154

8.3. De 4 A’s voor een efficiënte organisatie 

Een (G)IDPBW heeft als één van de belangrijkste taken een samenwerkingsverband te creëren tussen 

mensen. Medewerkers brengen hun persoonlijke kenmerken en eigenschappen in. Preventieadviseurs 

willen zich ontplooien in hun werk en willen zich identificeren met de groep waarvan men deel 

uitmaakt. Personeelsmanagement wordt vaak omschreven als het proces van afstemming tussen 

individu en organisatie 117 . En de criteria die daar mee samenhangen, hebben ook rechtstreeks 

betrekking op de mate waarin deze afstemming is geslaagd. Kan de werkgever er voor zorgen dat voor 

de organisatie van de (G)IDPBW, hij preventieadviseurs voldoende aan zich kan binden en hen 

motiveren door gunstige arbeidsvoorwaarden, een aantrekkelijke arbeidsinhoud, goede 

arbeidsomstandigheden en aangename arbeidsverhoudingen? Dit zijn de 4 A’s en het sluit aan bij het 

model van Karasek 118 . De werkgever moet meer dan nu, zorgen dat de preventieadviseur optimaal zal 

presteren en in gunstige omstandigheden kan werken. Dit is niet altijd het geval. Eén van de meest 

onderzochte en toegepaste modellen in de werkstressliteratuur is het model van werkdruk en 

regelruimte dat door Robert Karasek in 1979 werd geïntroduceerd. De cruciale factor in Karasek’s 

model is “regelruimte”, waarmee de ruimte wordt bedoeld die een preventieadviseur zou moeten 

hebben om het werk zelf in te delen, of om zelf beslissingen te nemen. Is de werkdruk hoog en de 

regelruimte beperkt, dan kan de door de werkdruk gemobiliseerde energie niet worden omgezet in 

activiteiten gericht op het aanpakken van de werkdruk. Het logische gevolg is dat de werkdruk als 

belastend en bedreigend wordt ervaren, hetgeen gepaard gaat met stressklachten en symptomen van 

burnout en/of afhaken van zijn opdracht als preventieadviseur. 

Het interessante van Karasek’s model is dat het tevens voorspelt dat regelruimte, bij toenemende 

werkdruk, de kans op optimaal presteren doet toenemen. Immers, heeft de preventieadviseur genoeg 

regelruimte, dan kan de gemobiliseerde energie als gevolg van de toenemende werkdruk worden 

gebruikt om adequaat met de werkdruk om te gaan. Daardoor is de kans groter dat de werkdruk als 

uitdagend en motiverend wordt ervaren. 119 En het is nu net dit laatste dat we moeten proberen te 

realiseren. Een preventieadviseur met een tijdsbesteding van 2 lesuren kan zonder bijkomende 

ondersteuning weinig realistische taken tot een goed eind brengen. Veelal blijft het, vooral in lagere 

scholen, bij het organiseren van evacuatieplannen, het ophangen van veiligheidspictogrammen, ervoor 

117 

Kluytmans, Dr. F., Leerboek personeelsmanagement, Wolters-Noordhoff Groningen, 2001, p. 22. 

118 

Vuerstaek, S., Stress en stressbeleid, Leereenheid 44, postacademische vorming preventieadviseurs 

arbeidsveiligheid niveau 1 – 1 ste jaar 

119 

Van Yperen, N. W., Over vlammen en afbranden, Groningen, uitgeverij C. Regenboog, 2004. 

155

zorgen dat de EHBO in orde is, de inventaris van onderhouds- en gevaarlijke producten en het 

bijhouden van de nodige documenten voor de schooldoorlichting als men deze documenten al krijgt 

van de directie. Vaak is een regelmatig overleg met directie niet gepland, zijn er geen duidelijke 

risicoanalyses uitgevoerd, is er geen overleg met externe diensten, zijn er geen instructies voor extramuros 

activiteiten, zijn er geen veiligheidsinstructiekaarten beschikbaar bij het gebruik van machines, 

enz. De opdrachten van de (G)IDPBW en de taken van de preventieadviseur worden in een ander 

hoofdstuk besproken 120 . Ik heb het reeds meermaals aangehaald, het blijft een belangrijke indicator 

van een efficiënt preventiebeleid om de opdrachten en de taken van de IDPBW te kennen. Als we geen 

duidelijke afbakening hebben voor de taken van de preventieadviseur, dan is de werkdruk hoog. Komt 

daarbij, een beperkte tijdsbesteding, dan merken we volgens het model van Karasek dat dit wel eens 

een zeer stressvolle opdracht zou kunnen worden. 

Het is niet zonder reden dat er jaarlijks preventieadviseurs afhaken omdat zij de stress niet meer 

aankunnen of omdat zij niet gemotiveerd worden door hun werkgever, door o.a. de voorziene 

tijdsbesteding. Het is van belang om jaarlijks de beleidsverklaring ondertekend door de werkgever op 

een personeelsvergadering of op een CPBW of LOC opnieuw tot de aandacht te brengen zodat het niet 

blijft bij loze beloftes en administratieve doelen, maar eerder een efficiënte, gestuurd door de 

werkgever, dynamische (G)IDPBW. 

Er kunnen voorbeelden gegeven worden waarbij preventieadviseurs de fakkel doorgeven aan nieuw 

gemotiveerde preventieadviseurs of preventieadviseurs die deze functie omruilen voor bijvoorbeeld 

een opdracht als technisch adviseur coördinator. Dit is niet abnormaal. Maar als we bij enkelen de 

dieperliggende reden navragen in een informeel gesprek valt op dat men op zoek is naar niet alleen 

een nieuwe uitdaging, maar ook dat men zekerheid wenst in zijn opdracht wat voor de tijdsbesteding 

voor de preventieadviseur zeker niet het geval is 121 . 

Om van een (G)IDPBW, een goed geoliede machine te maken, is het meer dan noodzakelijk voor de 

werkgever aandacht te hebben voor de regelruimte van de preventieadviseurs en voor de 4 A’s: 

• Goede arbeidsvoorwaarden; 

• Een aantrekkelijke arbeidsinhoud; 

• Goede arbeidsomstandigheden; 

• Aangename arbeidsverhoudingen. 

8.3.1. Arbeidsvoorwaarden 

Arbeidsvoorwaarden liggen grotendeels vast in de opdrachten van het onderwijs. Voor nieuwe 

personeelsleden is de overgang van een tijdelijke opdracht naar een vaste benoeming één van de 

werkzekere arbeidsvoorwaarden. Na het bekomen van een benoeming is de kans klein op 

werkonzekerheid. Nog te vaak merken we dat onder andere in het lager onderwijs preventieadviseurs 

nieuwe personeelsleden zijn die naast hun opdracht van zorgverbreding of GOK 122 of ICT 123 ook 

enkele resturen krijgen voor preventieadviseur om alzo een grotere of voltijdse lesopdracht te hebben 

in de betrokken school. Zij worden als het ware gedwongen, om via resturen een grotere opdracht uit 

te oefenen. Dit is echter niet bewezen maar de praktijkervaring leert dat personeelsleden in het lager 

onderwijs liever voltijds in een klas tewerkgesteld worden voor een volledige opdracht in plaats van 

enkele lesuren af te staan om preventieadviseur te worden. Wat ook meetelt is, dat tijdelijke 

personeelsleden zekerheid willen in een toekomstige vaste benoeming als leraar en hierdoor niet in 

resturen willen tewerkgesteld worden, waardoor men de indruk krijgt dat andere personeelsleden 

voorrang krijgen op hun vaste benoeming. Door een goede communicatie en een wederzijds 

vertrouwen van de werkgever zou dit vermeden kunnen worden. Eveneens blijven vastbenoemde 

120 

Lees hoofdstuk 6: “de opdrachten van de (gemeenschappelijke) interne dienst in een onderwijsinstelling”. 

121 

Informeel gesprek gebaseerd op een overlegmoment van preventieadviseurs nijverheidsonderwijs op 28 april 

2006 te KITO Vilvoorde 

122 

GOK staat voor Gelijke Onderwijs Kansen. 

123 

ICT staat voor Informatie en Communicatie Technologie. 

156

personeelsleden liever een klas behouden in plaats van zich bij te scholen als preventieadviseur, vaak 

ontbreekt het hen ook van een technische bagage wat remmend werkt om de kans te grijpen mee te 

werken aan een veilige en welzijnsomgeving. 

Eén van de gesproken preventieadviseurs die als preventieadviseur werkt in 3 lagere scholen doet dit 

als bijberoep en werkt als hoofdopdracht in een groot bedrijf als ontwerper voor productielijnen. Hij 

staat op de loonlijst van de scholen als werknemer (wat de wet ook voorschrijft) en wordt met een 

vooraf afgesproken bedrag betaald voor wekelijks gepresteerde diensten als lokaal preventieadviseur. 

Een groot voordeel is dat het preventiebeleid door zijn ervaring indrukwekkende vorderingen maakt. 

Een nadeel is dat dit een zware loonkost is uit de eigen werkingsmiddelen, om via een sociaal 

secretariaat de verloning te regelen. Dit wil niet zeggen dat wij voorstander zijn om externen in 

dienstverband aan te werven, maar wel dat er sterk moet overwogen worden wie als preventieadviseur 

gevraagd wordt. Wat zeker moet vermeden worden is dat personeelsleden de indruk krijgen 

‘gedwongen’ te worden om enkele uren preventieadviseur te zijn in een school, door resturen, voor 

een volledigere opdracht. 

8.3.2. Arbeidsinhoud 

Een aantrekkelijke arbeidsinhoud is een tweede criteria voor een efficiënte organisatie. Administratief 

is er een preventieadviseur, inhoudelijk is de inhoud van de opdracht niet gekend. Te vaak komt het 

voor dat preventieadviseurs niet weten wat zij moeten doen. Na een gepaste basisopleiding hebben zij 

leerstof en bagage om aan de slag te kunnen, maar komen de prioriteiten die de ‘nieuwe’ 

preventieadviseur stelt overeen met de vereisten van de directie? Als er geen overleg is tussen directie 

en preventieadviseur, is vaak de werkdruk niet in evenwicht met de regelruimte. En wanneer het 

ontbreekt van arbeidsinhoud is de verleiding groot dat de preventieadviseur die opdracht uitvoert die 

zichtbaar is voor zijn collega’s. Stellen we ons maar even voor dat in combinatie van ICT en preventie 

er in een school problemen zijn met het netwerk of met computers of als de website dringend aan een 

up-date toe is, dan wordt er op dat moment weinig aan het preventiebeleid gewerkt. Vaak is dit minder 

zichtbaar en wordt er reactief beroep gedaan op de opdracht van de preventieadviseur in geval van 

camaliteiten. Een pro-actief preventiebeleid werkt niet op deze wijze. Het is ook niet ondenkbaar dat 

de preventieuren worden opgeslorpt door het pedagogisch gebeuren in een school wanneer een 

personeelslid moet vervangen worden wegens ziekte of bij uitstappen of indien hoogdringend bijles 

moet gegeven worden op vraag van collega’s. 

Dit zijn maar enkele voorbeelden die we de scholen, de directies en de collega’s niet kwalijk mogen 

nemen, maar op het einde van een schooljaar is er niet gewerkt geweest aan het welzijn van de 

personeelsleden, blijken de opmerkingen van de schoolraad 124 of het LOC betreffende onveilige 

toestanden in de school en aan het schoolgebouw niet opgelost te zijn. Hierdoor stelt men vragen over 

het functioneren en het nut van preventieuren met het alom gekende gevolg dat er geen 

preventieadviseur meer aangesteld wordt voor het volgende en de komende schooljaren. Men zal op 

het niveau van de scholengemeenschap wel een oplossing zoeken. 

Er is een verschil in inhoud en kennis voor preventieadviseurs in een lagere school en voor 

preventieadviseurs in secundaire en meer specifieke nijverheidsscholen. 

Bij een degelijke arbeidsinhoud voor de preventieadviseurs van een goed functionerende (G)IDPBW 

horen overleg over de inhoud van de opdracht, afspraken betreffende prioriteiten, niet te veel werk 

ineens, het werk afgestemd op de mogelijkheden van de preventieadviseur (lager of secundair 

onderwijs, lokaal of coördinerend preventieadviseur), voldoende autonomie om zich te bekwamen en 

de opdrachten te regelen naar eigen tijdsbesteding, met dien verstande dat de opdracht binnen zijn 

tijdsbesteding valt, want vaak wordt er ook beroep gedaan op de ‘vrijwilligheid’ na lesuren of 

administratieve opdrachten. 

124 participatiedecreet vereist een schoolraad. 

157

8.3.3. Goede arbeidsomstandigheden 

Met arbeidsomstandigheden bedoelen we de werkdruk die bij de opdracht hoort en zwaar fysisch 

werk. Een signaal dat ook te vaak voorkomt is dat de preventieadviseur manusje-van-alles is. Een 

misnoegde preventieadviseur stuurde eens een mail met als afsluiter ‘hoogachtend uw 

preventierepareur’. Dat zegt al genoeg, dat de omstandigheden waarin deze persoon tewerkgesteld 

wordt niet optimaal verlopen. 

Een preventieadviseur moet zorgen voor het advies en het op deskundige wijze informeren van 

probleemsituaties. Hij moet als goede ‘huisvader’ het preventiebeleid samen met de werkgever en alle 

personeelsleden mee uitbouwen. Maar als men een preventieadviseur beschouwt als klusjes man die 

de kapotte TL-verlichting wel zal wegdoen naar het containerpark, dan is men fout bezig. De 

arbeidsomstandigheden zouden zo moeten zijn dat de preventieadviseur advies geeft aan de werkgever 

die op zijn beurt de opdracht laat uitvoeren door wel iemand die op de loonlijst staat als ‘manusje-vanalles’. 

Echter dit laatste ontbreekt dan ook weer meer in het lager onderwijs dan in het secundair 

onderwijs. In een nijverheidsschool kan men al wel eens beroep doen op technisch geschoolde 

leerlingen of vakkundige leerkrachten die een technische opdracht tot een goed einde brengen. In het 

secundair onderwijs is vaak wel een klusjesman aanwezig om de preventieadviseur bij te staan om 

risico’s op ongevallen te verminderen. 

8.3.4. Arbeidsverhoudingen 

Met arbeidsverhoudingen komen we op het domein van hoe kan er gecommuniceerd worden tussen de 

preventieadviseur en de leidinggevenden en met de uitvoerders om knelpunten weg te werken. Vaak is 

dit de reden waarom de opdracht van preventieadviseur en technisch adviseur coördinator één geheel 

vormen. Als preventieadviseur heeft hij oog voor mogelijke risico’s en dat alle 8 welzijnsdomeinen 

ieder op zijn domein worden uitgevoerd. Als technisch adviseur coördinator werkt hij nauw samen 

met directie. Het ontbreekt hem niet om tekortkomingen snel te melden op een staf- of 

directievergadering. Het zal hem niemand kwalijk nemen indien hij een bestelling doet die snel moet 

vooruitgaan om het gevaar snel te elimineren. De klaagzang die te veel preventieadviseurs hebben is 

dat zij geen gehoor hebben bij hun directie, dat zij werken in een slechte sfeer, dat zij een directie 

hebben die niet mee wil met veiligheid, dat zij een autoritair leider hebben die geen regelruimte 

toelaat. Het is geen gemakkelijke opdracht om knelpunten in deze situaties te melden aan de directie 

waarvan je weet dat de deur toch gesloten blijft. 

Wat ook een sterke rol speelt in de arbeidsverhouding, is het niveau van opleiding. Enerzijds is er de 

lokale preventieadviseur die in één vestigingsplaats, rechtstreeks afhangt van de directie belast met het 

dagelijks beheer van deze school 125 . In de voorbeelden die besproken werden is dit meestal een 

preventieadviseur met minstens een opleidingsniveau basisveiligheid. Anderzijds is er de eventueel 

aanwezige coördinerende preventieadviseur die in een (Gemeenschappelijke) Interne Dienst voor 

Preventie en Bescherming op het Werk, de leiding heeft van de Dienst PBW en rechtstreeks afhangt 

van de meestal coördinerende directeur van een scholengemeenschap of zoals de wetgeving 

voorschrijft, belast met het dagelijks beheer van de onderneming. De coördinerende preventieadviseur 

heeft meestal een opleidingsniveau minstens niveau II. Wat wil zeggen dat de arbeidsverhouding 

tussen de coördinerende directeur belast met de leiding van de scholengemeenschap overeenkomt met 

het niveau van opleiding van de coördinerende preventieadviseur. Om de opleiding te kunnen volgen 

heeft deze persoon hoger onderwijs gevolgd bestaande uit 2 cycli. 

Indien nu de tijdsbesteding voor de preventieadviseurs met minstens niveau II lager is dan 50 % van 

een voltijdse opdracht in het onderwijs, dan is de kans groot dat deze personen op een later tijdstip 

ofwel afhaken en preventieadviseur worden in het bedrijfsleven waar andere legale voordelen worden 

aangeboden ofwel een bevorderingsambt ambiëren voor technisch adviseur coördinator of directeur, 

waar zij dan wel voor een voltijdse opdracht hun ‘ding’ kunnen doen. Met het gevolg dat door 

demotivatie door te weinig lesuren als preventieadviseur de kennis en de kunde weer door iemand 

anders moet overgenomen worden. Indien zich dit voordoet zal de kost voor opleidingen te duur 

125 Interne Dienst, K.B. 27 maart 1998, T. II, H. I, Afd. III, art. 16. 

158

worden en de kans groot dat de leidinggevenden de voorkeur geven aan minder opgeleide lokale 

preventieadviseurs, zonder coördinerende functies. 

8.4. Besluit 

Communiceren blijft een belangrijk sleutelwoord voor een goed werkende organisatie. 

Dr. F. Kluytmans geeft vijf systeemconfiguraties weer waarbij directe supervisie en onderlinge 

afstemming de nodige communicatie vereisen. Volgens J. Van Hoof en P. Van Petegem behoort 

doeltreffende communicatie tot één van de drie kenmerken die het hart vormen voor 

beleidseffectiviteit van scholen. Dit werkt inspirerend om communicatie voor de (G)IDPBW te 

bespreken en dit leidde tot de uitwerking van een communicatieplan om breed en duidelijk te 

communiceren en tot een takenmatrix. 

Beide toepassingen hebben hun nut reeds bewezen voor het bevorderen van alle communicatiekanalen 

voor de eigen scholengemeenschap. 

Het blijft ook van groot belang op alle momenten zowel voor de preventieadviseur, als voor de 

leidinggevenden aandacht te hebben voor de arbeidsvoorwaarden, de arbeidsomstandigheden, de 

arbeidsinhoud en de arbeidsverhoudingen van hun lokale preventieadviseurs om te komen tot een goed 

draaiende en efficiënte Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk. 

159

Hoofdstuk 9: Praktische toepassingen voor een (G)IDPBW 

Laten we in dit hoofdstuk enkele praktische voorbeelden geven die van nut kunnen zijn voor een goed 

draaiende (G)IDPBW. 

Eerst geef ik enkele voorbeelden die als uniform systeem kunnen ingebouwd worden voor alle Interne 

Diensten, afdelingen, technische bedrijfseenheden en vestigingsplaatsen. Deze documenten zijn 

opgebouwd én geïmplementeerd in alle vestigingsplaatsen van de IDPBW van het katholiek onderwijs 

te Vilvoorde. Het is door te kijken en te luisteren, hoe andere preventieadviseurs in hun Interne Dienst 

werken, door navormingen te volgen en dankzij het overleg van de preventieadviseurs van het bisdom 

Mechelen-Brussel dat deze documenten in mijn bezit zijn gekomen. Mits kleine aanpassingen en in 

overleg met de lokale preventieadviseurs van de scholengemeenschap zijn deze documenten 

opgenomen in hun werking en worden zij als positief ervaren. De volgorde zoals ik deze documenten 

voorstel is ook de volgorde van het tot stand komen van de documenten. 

Documenten moeten geïnventariseerd worden, er moet een globaal preventieplan opgesteld worden 

waaruit een jaaractieplan groeit en tenslotte kan hieruit een jaarplanner opgemaakt worden voor de 

maandelijkse evaluatie. 

• 9.1. Uniforme welzijnsmappen; 

• 9.2. Een globaal preventieplan; 

• 9.3. Een jaaractieplan; 

• 9.4. Een jaarplanner; 

Maandverslagen moeten opgesteld worden door alle werkgevers. Om deze maandverslagen leesbaar te 

maken voor alle leden van het Comité PBW wordt ook een voorstel tot uniform document opgesteld. 

• 9.5. Een uniform maandverslag; 

Zoals reeds eerder besproken in het jaarverslag van de schooldoorlichting is het van groot belang dat 

scholen werken met een aankoopbeleid. Dit kan volgens mij alleen maar slagen als er voldoende 

aandacht wordt geschonken aan de communicatie tussen directie, technisch adviseur coördinator of 

een ander personeelslid die instaat voor de aankopen van de school en de lokale preventieadviseur. 

Om deze communicatie tot stand te brengen kan een eenvoudig standaardformulier opgesteld worden 

die alle betrokkenen tijdig tekenen vooraleer bestellingen of werken worden uitgevoerd. 

• 9.6. Aankoop en indienststellingsbeleid 

• 9.7. Een standaarddocument voor “uit te voeren werken”; 

Tenslotte wordt Tuttava voorgesteld als jaarthema. Een voorbeeld voor het in de aandacht brengen 

van orde en netheid. Dit programma moet groeien door zijn eigen succes in de verschillende scholen 

van de (G)IDPBW. 

• 9.8. Tuttava als jaarthema voor orde en netheid. 

160

9.1. Uniforme welzijnsmappen 126 

De welzijnsmappen kunnen als uniform inventarissysteem gebruikt worden. Er worden o.a. 4 

mappen gebruikt, waarvan de onderwerpen voor zich spreken: 

MAP A 

Administratie – Organisatie – Beleid 

Classif. Onderwerp Freq. uitvoerder Datum 

A-1 Beleidsverklaring 

Vergunning – contract 

Milieuvergunning 

A-2 Interne dienst 

Vorming PA 

Identificatiedocument 

Bijscholingen PA 

A-3 Externe dienst 

Jaarverslag EPBW 

Contract EDPBW 

Verslagen bezoeken 

Metingen 

A-4 Globaal preventieplan 

Jaaractieplannen 

Opvolging JAP 

1/J IDPBW 

Eddy Van Havere 

1/j 

IDPBW 


Occ 

Occ IDPBW 


1/5J 

1/J 

1/M 

A-5 Jaarverslagen ministerie arbeid 1/J IDPBW 


A-6 Onthaalbrochure nieuwe 

personeelsleden 

Occ 

A-7 Verslagen jaarlijkse rondgang 1/J 

A-8 Verslagen inspectie 

onderwijsdoorlichting 

Occ 

A-9 Instructies werken met derden Occ 

A-10 Geformuleerde adviezen 

Memo’s ivm veiligheid 

Occ 

A-11 Vorming personeelsleden ivm veiligheid occ 

A-12 Verslagen CPBW 10/J IDPBW 


A-13 3 maandelijkse verslagen 4/J IDPBW 

IDPBW KOV 


A-14 

A-15 

Verslagen dienst preventie 10/M IDPBW 

Eddy van Havere 

126 Gegevens van Erik Parmentier, coördinerende preventieadviseur voor Don Bosco vzw. 

161

MAP B 

Brand - elektriciteit 

Classif. Onderwerp Freq. Uitvoerder Datum 

B-1 Plannen schoolgebouw 

B-2 Blusapparaten en signalisatie 1/J Externe firma 

B-3 Haspels + signalisatie 1/J Externe firma 

B-4 Veiligheidsverlichting 2/J 

B-5 Brandweerverslagen Min 1/5J Lokale preventieadviseur 

B-6 Vluchtschema’s in gebouw 1/J 

B-7 Evacuatiepictogrammen 1/J 

B-8 Rook- en gas detectoren 2/J 

B-9 Werking alarminstallatie 10/J 

B-10 Verslagen evacuatieoefening 2/J 

B-11 Interventiedossier 1/J Lokale preventieadviseur 

B-12 Intern noodplan 1/J 

B-13 Rampenplan 1/J 

B-14 Controle rookkoepels 1/J 

B-15 Hoogspanningscabine 1/J Externe firma 

B-16 Laagspanningsinstallatie 1/5J Externe firma 

B-17 Laagspanningskasten 

Afsluiting en pictogrammen 

1/J 

B-18 Laagspanning plannen 1/J 

B-19 Gasinstallaties 1/J Externe firma 

B-20 Centrale verwarmingen 1/J Externe firma 

stookruimten 

B-21 Risicoanalyse evacuatie 1/J Lokale preventieadviseur 

B-22 Elektrische schema’s 1/5J Installatieverantwoordelijke 

(BA5) 

B-23 Controle noodladders 1/J Lokale preventieadviseur 

B-24 

B-25 

Lijsten brandblusapparaten, 

brandhaspels, rookmelders, 

veiligheidsverlichting 

1/J Lokale preventieadviseur 

162

MAP E 

EHBO- Hygiëne – medische keuringen – ongevallen 


E – 1 Putwater 1/J Externe firma 

E – 2 Asbest- inventarisatie 1/J Externe firma 

E – 3 Med. onderzoek 1/J Idewe 

onderworpenen 

Caroline Teughels 

E – 4 Risicoanalyse EHBO 1/J 

E – 5 Risicoanalyse keuken 2/J Idewe 

Keukenreglement 

Peter Verstraeten 

E – 6 Attest voedingswaren 1/J 

E – 7 Getuigschriften van Occ IDPBW 

hulpverleners 


E – 8 Arbeidsongevallen Occ 

E – 9 Registratie EHBO verzorging 

leerlingenongevallen 

risicoanalyse ongevallen 

Occ 

E – 10 risicoanalyse sanitaire 

installaties 

2/J 

E – 11 stagiairs Occ stagecoördinator 

E – 12 Beheersplan legionella Occ 

E - 13 Griepvaccin Idewe 

Caroline Teughels 

E – 14 Vertrouwenspersonen Occ IDPBW 

E - 15 

Gegevens en opleidingen 


163

MAP M 

Materieel 


M-1 Inventarislijst gevaarlijke producten 

met hoeveelheden 

1/J Leerkrachten 

M-2 Inventarislijst per plaats met 

hoeveelheden 

1/J Leerkrachten 

M-3 MSDS fiche per product Occ IDPBW 


M-4 Ophaling KGA 1/J 

M-5 Risicoanalyse turn- en sporttoestellen 1/J 

M-6 Risicoanalyse ladders en stellingen Occ 

M-7 Hefwerktuig garage 

liften 

1/J O.C.B. 

M-8 Compressoren > 300 l 1/3J Externe dienst 

M-9 Risicoanalyse speelpleintoestellen 1/J Wilfried Igné 

M-10 Kledij – PBM 1/J 

M-11 risicoanalyse werkplaatsen 1/J 

M-12 Plannen en schikkingen werkplaatsen 1/J 

M-13 Werkplaatsreglement 

Laboreglement 

Risicoanalyse werkplaatsen en labo’s 

1/J 

M-14 Onderzoek bestellingen occ 

M-15 Indienststelling machines occ 

M-16 Veiligheidsinstructiekaarten 1/J 

M-17 Stookolie < 5000 l 

1/3J Externe firma 

> 5000 l 

1/2J 

M-18 Drinkwaterfonteinen 1/J Preventiedienst 

M-19 Voertuigen garage 011 1/J Preventiedienst 

M-20 Lastoestellen 012 2/J 

M-21 Draaibanken 030 Occ Externe dienst 

M-22 Werktuigmachines hout 009 Occ Externe dienst 

M-23 Risicoanalyse extramurosactiviteiten 

Instructies extramurosactiviteiten 

Occ 

M-24 Risicoanalyse openschooldagen 

Instructies feestactiviteiten 

Occ 

M-25 

M-26 

Risicoanalyse afzuiginstallatie 

werkplaatsen 

164

9.2. Een globaal preventieplan 127 

Het globaal preventieplan is het concrete document waarin het geheel van activiteiten in het kader van 

het dynamisch risicobeheersingssysteem gecentraliseerd wordt voor alle vestigingsplaatsen, technische 

bedrijfseenheden en afdelingen die eventueel aanwezig zijn in een (G)IDPBW. 

Het globaal preventieplan stelt het programma vast van de te ontwikkelen en toe te passen 

preventieactiviteiten. Het wordt opgesteld door de werkgever in overleg met de leden van de 

hiërarchisch lijn en de Diensten voor Preventie en Bescherming op het Werk. 

De werkgever raadpleegt daartoe eveneens het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk. 

Elke wijziging of aanpassing van het globaal preventieplan wordt vooraf ter advies voorgelegd aan dat 

Comité PBW. 

Het globaal preventieplan omvat de volgende elementen: 

1. De resultaten van de identificatie van de gevaren en het vaststellen, nader bepalen en 

evalueren van de risico’s; 

2. De vast te stellen preventiemaatregelen; 

3. De te bereiken prioritaire doelstellingen; 

4. De activiteiten die moeten worden verricht en de opdrachten die moeten worden uitgevoerd 

om deze doelstellingen te bereiken; 

5. De organisatorische, materiële en financiële middelen die moeten worden aangewend; 

6. De opdrachten, verplichtingen en middelen van alle betrokken personen; 

7. De wijze waarop het globaal preventieplan wordt aangepast aan gewijzigde omstandigheden; 

8. De criteria voor de evaluatie van het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de 

uitvoering van hun werk. 

De eerste twee delen van het globaal preventieplan hebben duidelijke betrekking op de risicoanalyse 

en de vast te stellen preventiemaatregelen. In feite vormen die twee elementen het risicodossier. 

In de punten 3 tot 6 wordt vastgesteld hoe het beleid zal worden gevoerd via de volgende vragen: wat 

wordt beoogd en wat moet er gebeuren, hoe en door wie? 

De twee laatste rubrieken hebben betrekking op de bijsturing van het plan en de evaluatie van het 

bereikte resultaat 128 . 

Het globaal preventieplan wordt in principe opgesteld voor de duur van vijf jaar. Nochtans betekent dit 

niet dat het gedurende vijf jaar onveranderd hetzelfde zal blijven. Het globaal preventieplan moet mee 

evalueren met de toestand van de (G)IDPBW. Om die reden wordt het deming-wheel in het globaal 

preventieplan dat ik hieronder als voorbeeld stel geïntegreerd. Hierdoor wordt de aandacht gevestigd 

aan de werkgever, de leden van de hiërarchische lijn en de leden van de Dienst PBW 

(gemeenschappelijke interne diensten en de aangesloten externe diensten) om voor een termijn van 

vijf jaar in onderling overleg het globaal preventieplan uit te werken, te programmeren, uit te voeren 

en te evalueren (Plan – Do – Check – Act). 

127 Welzijnsbeleid, K.B. 27 maart 1998, T. I, H. III, art. 10. 

128 Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, “De risicoanalyse”, oktober 2002, p. 

38 – 39. 

165


Preventie en 


Werk 

Globaal preventieplan ter bevordering van het welzijn op het werk 

Jaar: 2006 - 2010 

Vijfjarenplan betreffende de gezondheid, de arbeidsveiligheid en de arbeidshygiëne van 

de werknemers bij de uitvoering van hun werk. 

1. Begrippen en definities in het kader van dit Globaal Preventieplan 

Welzijnswet: 

De Wet van 4 augustus 1996 betreffende het Welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun 

werk. 

KB Beleid: 

Het Koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de 

werknemers bij de uitvoering van hun werk. 

Globaal Preventieplan (GPP): 

Het vijfjaarlijks actieplan waarin de te ontwikkelen en toe te passen preventieactiviteiten worden 

geprogrammeerd die toepasselijk zijn voor de organisatie. 

Jaarlijks Actieplan (JAP): 

Het jaarlijkse actieplan waarin de te ontwikkelen en toe te passen preventieactiviteiten worden 

geprogrammeerd voor het betreffende dienstjaar. Het Jaarlijks Actieplan is gesteund op het 

Globaal Preventieplan. 

Werkgever: 

De werkgever is verantwoordelijk voor het Welzijnsbeleid in zijn organisatie. 

Preventieadviseur, belast met de leiding van de dienst, ook coördinerende preventieadviseur 

genoemd: 

De persoon die als hoofd van de interne dienst voor ‘Preventie en Bescherming op het Werk’ 

instaat voor het advies aan de werkgever. Deze persoon rapporteert en adviseert via de 

coördinerend directeur, behoudens de wettelijk voorziene mogelijkheden tot rechtstreekse 

rapportering aan de werkgever. 

De persoon die de lokale preventieadviseur raad geeft en coacht in de uitoefening van hun 

opdracht. 

Lokale preventieadviseur: 

De persoon die lokaal in zijn school instaat voor het advies aan de werkgever. Deze persoon 

rapporteert en adviseert via de plaatselijke directie. 

Comité Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW): 

Het adviesorgaan waarin de werknemersafgevaardigden zetelen en dat advies geeft aangaande het 

te voeren beleid en zijn praktische uitvoering. 

166

Hiërarchische lijn (HL): 

De verzameling van personen die bevoegd zijn om opdrachten te geven, op hun niveau en aan de 

mensen die onder hun gezag staan. Volgende personen behoren dus onder andere ook tot de 

hiërarchische lijn: technisch adviseur coördinatoren, leerkrachten. 

Dynamisch risicobeheersingsysteem (DRBS): 

Het systeem dat tot doel heeft de planning van de preventie en de uitvoering van het beleid met 

betrekking tot het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk mogelijk te maken 

en dat hiertoe aan een aantal wettelijke vormvereisten dient te voldoen. 

2. Doelstelling 

In het kader van de Welzijnswet van 4 augustus 1996 en het uitvoeringsbesluit van 27 maart 1998 

(B.S. 31 maart 1998) art 10, stelt de werkgever, in overleg met de leden van de hiërarchische lijn 

en de diensten voor Preventie en Bescherming op het Werk (DPBW), een globaal preventieplan 

(GPP) op voor een termijn van vijf jaar. Het is een dynamisch plan, dus het dient in functie van de 

tijd en de wijzigende risico’s regelmatig bijgestuurd en aangepast te worden. 

Het globaal preventieplan geldt voor een periode van 5 jaar maar zal worden aangepast in functie 

van veranderende omstandigheden. 

Het plan omvat actiepunten in 8 welzijnsdomeinen: 

• Arbeidsveiligheid 

• Bescherming van de gezondheid van de werknemer op het werk 

• Psychosociale belasting veroorzaakt door het werk 

• Ergonomie 

• Arbeidshygiëne 

• Verfraaiing van de arbeidsplaatsen 

• Maatregelen van de organisatie inzake leefmilieu, wat betreft hun invloed op vorige 

welzijnsdomeinen 

• Bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk 

Jaarlijks wordt de inhoud van het globaal preventieplan nagezien in de maand oktober en waar 

nodig aangepast in functie van wijzigingen van prioriteiten, veranderingen in de organisatie, 

arbeidsongevallen, op verzoek van één of meerdere van de betrokken partijen of op verzoek van 

controle diensten, … 

Het globaal preventieplan dient als basis voor het opstellen van het jaaractieplan (JAP). In het 

kader van het actieplan worden de noodzakelijke middelen vastgelegd, alsmede de taakverdeling 

en de fasering om de doelstellingen te bereiken. 

167

3. Voorafgaande toelichtingen 

Om het ‘Dynamisch Risicobeheersingsysteem’ (DRBS) in praktijk om te zetten, moet de 

werkgever schriftelijk een Globaal Preventie Plan opstellen voor een termijn van vijf jaar in 

overleg met: 

- de vertegenwoordigers van de werkgever; 

- de leden van de hiërarchische lijn; 

De werkgever betrekt de leden van de hiërarchische lijn en de diensten PBW bij de uitwerking, de 

programmatie , de uitvoering en de evaluatie van het GPP. 

Er wordt tevens rekening gehouden met de adviezen van: 

- de diensten voor Preventie en Bescherming op het Werk waaronder dient te verstaan 

de interne en externe dienst indien op een externe dienst beroep gedaan wordt voor 

gezondheidstoezicht; 

- het CPBW. 

168

4. Schematische situering: 

In de onderstaande figuur wordt het Dynamisch Risicobeheersingsysteem voorgesteld en 

worden de strategische doelstellingen gesitueerd. 

Dit wil met andere woorden zeggen dat voor het globaal preventieplan voor de vijfjaarlijkse 

periode, 2006 – 2010, de directies van de verschillende vestigingsplaatsen horende tot de Interne 

Dienst Preventie en Bescherming op het Werk van het Katholiek Onderwijs van Vilvoorde de 

nodige engagementen aangaan om de volgende doelstellingen te realiseren: 

169

1. meewerken aan en middelen voorzien voor het opstellen van de nodige 

risicoanalyses zodat preventiemaatregelen getroffen kunnen worden om 

1° risico’s te voorkomen; 

2° schade te voorkomen; 

3° schade te beperken. 

2. meewerken aan een procedure van een aankoopbeleid en de procedure mee 

realiseren 

3. meewerken aan een procedure bij werken met derden en de procedure mee 

onderschrijven. 

4. meewerken aan het inventariseren van ongevallen op school, zowel bij de 

werknemers als bij de leerlingen en aan het onderzoek van dergelijke 

ongevallen. 

5. Strategische doelstellingen van het GPP: 

Nummering Welzijnsdomein Omschrijving van de maatregelen en de 

acties 

Vestiging 

Het is aan de werkgevers en aan de preventieadviseurs een vrije keuze dat bovenstaand voorbeeld van 

‘Globaal PreventiePlan’ wordt opgesteld voor alle scholen tesamen of afzonderlijk. Voor het katholiek 

onderwijs te Vilvoorde is er gekozen voor één gebundeld ‘Globaal PreventiePlan’ voor de werkgever 

en per vestigingsplaats afzonderlijke jaaractieplannen. 

2 

0 

0 

6 

2 

0 

0 

7 

2 

0 

0 

8 

170 

2 

0 

0 

9 

2 

0 

1 

0

9.3. Een jaaractieplan 129 

Naast de planning op lange termijn, moet ook duidelijk omschreven worden welk resultaat de 

werkgever jaarlijks wil bereiken. Dit wordt gerealiseerd via het Jaarlijks ActiePlan (JAP) 130 . De 

werkgever stelt dit jaarlijks actieplan op in overleg met de leden van de hiërarchische lijn en de 

Diensten voor Preventie en Bescherming op het Werk. Dit jaaractieplan wordt opgesteld voor een 

dienstjaar. Dit wil zeggen dat scholen een jaarlijks actieplan mogen opstellen voor een schooljaar dat 

begint op 1 september van het ene jaar tot 31 augustus van het volgende jaar. Men mag het 

jaaractieplan ook laten samenvallen met het kalenderjaar zodat deze overeenkomen met de 

eindafrekening van de jaarrekeningen volgens de vzw-plicht en met het verplicht op te stellen 

jaarverslag voor de Federale Overheidsdiensten. 

Het ontwerp van jaarlijks actieplan moet voor advies voorgelegd worden aan het Comité PBW 

uiterlijk, de eerste dag van de tweede maand voorafgaand aan het begin van het dienstjaar waarop 

het betrekking heeft 131 . 

Bijvoorbeeld: 

- dienstjaar 1 januari – 31 december 2006, jaaractieplan voorleggen voor 1 november 2005; 

- dienstjaar 1 september – 31 augustus 2007, jaaractieplan voorleggen voor 1 juli 2005. 

Mijn advies is om het JAP te laten samenvallen met het burgerlijk jaar: 

- om te vermijden dat op het einde van een schooljaar (juni, juli, augustus) het preventiebeleid 

stilvalt door een lange vakantieperiode. Deze periode zou moeten gebruikt worden om de 

tekortkomingen in een tussentijdse evaluatie, die gebeurt half juni, in te halen in plaats van 

een vakantieperiode in te lassen en in september te starten met een nieuw jaaractieplan waarin 

eventueel de tekortkomingen in worden opgenomen; 

- In de opmaak van een planning is het niet slecht om in het begin van een schooljaar 

(september) de jaarlijkse rondgangen te organiseren waarvan de opmerkingen worden 

opgenomen in het nieuwe jaaractieplan die voor advies wordt besproken op het CPBW in de 

maand oktober; 

- Met deze adviezen moet rekening gehouden worden in de budgettering van het nieuwe 

burgerlijke jaar; 

Het jaarlijks actieplan bepaalt: 

1. De prioritaire doelstellingen in het kader van het preventiebeleid van het volgende dienstjaar; 

2. De middelen en methoden om deze doelstelling te bereiken; 

3. De opdrachten, verplichtingen en middelen van alle betrokken personen; 

4. De aanpassingen die moeten worden aangebracht aan het globaal preventieplan (GPP). Deze 

aanpassingen kunnen zich opdringen ingevolge: 

- gewijzigde omstandigheden; 

- de ongevallen en incidenten die zich in de onderneming of instelling hebben voorgedaan; 

- het jaarverslag van de Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk van het 

voorbije burgerlijk jaar; 

- de adviezen van het Comité tijdens het voorbije burgerlijk jaar. 

In het jaaractieplan dat wordt voorgesteld kunnen we volgende gegevens in aanduiden: 

- nummering volgens de welzijnsmappen; 

- omschrijving van de maatregelen en de acties; 

- de betrokken vestigingsplaats (indien om gekende redenen er geen afzonderlijk JAP wordt 

opgesteld); 

- de verantwoordelijke uitvoerder; 

- de voorziene begroting; 


130 Zakboekje voor de preventieadviseur, Kluwer, 2005, p. 271. 


171

- een tussentijdse evaluatie door aan te duiden “OK”, “in uitvoering”, “nog op te stellen” 

- is het een maatregel of actie die occasioneel is of verloopt over meerdere jaren. Dit kan 

aangegeven worden door een aanduiding met een “X” te voorzien in meerder jaren. 

De 8 welzijnsdomeinen 132 vormen samen met de organisatie van de IDPBW, 9 hoofdthema’s om de 

maatregelen in onder te verdelen. 

0. organisatie van de IDPBW; 

1. arbeidsveiligheid; 

2. bescherming van de gezondheid van de werknemers op het werk; 

3. psychosociale belasting; 

4. ergonomie; 

5. arbeidshygiëne; 

6. verfraaiing van de arbeidsplaatsen; 

7. maatregelen inzake leefmilieu; 

8. bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk. 

Door deze 9 hoofdthema’s vast op te nemen in het standaarddocument wordt bij het opstellen van het 

jaaractieplan aan de hand van het globaal preventieplan continu aandacht geschonken aan de 8 

welzijnsdomeinen door zowel directie en hiërarchische lijn die mee de realisatie als de uitwerking van 

het JAP moeten ten uitvoer brengen. 

We verklaren niet alle kolommen. Vermoedelijk is het duidelijk wat achtereenvolgens wordt 

bedoeld met nummering, omschrijving van de maatregelen en de acties, vestiging, 

verantwoordelijke uitvoerder. 

Onderstaande kolommen krijgen wel enige aandacht, daar zij deel uitmaken van een 

regelmatig evalueren van het jaaractieplan. 

Evaluatie 

OK/ in uitvoering/ 

nog op te stellen 

Het jaaractieplan zou een werkdocument moeten zijn, net zoals zoveel documenten 

beschreven in dit werk. 

Zowel de preventieadviseurs, als de hiërachische lijn, als de werkgever moeten het 

jaaractieplan evalueren. Zij kunnen dit door in de kolom ‘EVALUATIE’ de aanduidingen aan 

te brengen, OK/in uitvoering/nog op te stellen. Op deze wijze krijgt iedereen een duidelijk 

beeld van de evolutie van dit jaaractieplan. Moesten er toch nog acties of te nemen 

maatregelen omwille van onvoorziene omstandigheden niet uitgevoerd zijn in het jaar waarin 

het voorzien was, dan kan men in de laatste kolom door middel van een kruisje aangeven dat 

deze actie wordt doorgeschoven naar het volgende dienstjaar. 

Voorbeeld 1: actie niet gerealiseerd in 2005, wordt vervolgd in 2006: 

Voorbeeld 2: actie komt jaarlijks terug: 

Voorbeeld 3: waarschijnlijk dit jaar niet in orde. Actie loopt door in 2007 

We geven een voorbeeld van ingevuld jaaractieplan voor 2006. 

132 Welzijnswet, K.B. 4 augustus 1996, art. 4. §1. 

2 

0 

0 

5 

2 

0 

0 

6 

2 

0 

0 

7 

2 

0 

0 

5 

2 

0 

0 

6 

2 

0 

0 

7 

X 

X X X 

X X 

172


Preventie en 


Werk 

Jaaractieplan 2006 

O. ORGANISATIE VAN DE IDPBW 

2 

0 

0 

7 

2 

0 

0 

6 

2 

0 

0 

5 

Evaluatie 



Begroting 

€ 

Verantwoordelijke 

uitvoerder 

Nummering Omschrijving van de maatregelen en de acties Vestiging 

A. Organisatorische structuren 

0.A.1. Welzijnsmappen in orde brengen PHG PA X X X 

B. Voorkomingsbeleid 

0.B.1. In schoolwerkplan de nodige afspraken 

Peutie Directie + PA 0 X 

voor de leerkrachten zetten ivm. het 

gebruik van de computerklas 

0.B.2. In schoolreglement de afspraken voor de Peutie Directie + PA 0 X 

leerlingen zetten ivm. het gebruik van de 

computerklas 

0.B.3. Vergaderingen met alle PA's en hoofd PA PHG PA 13,5 X X X 

0.B.4. Vergadering CPBW PHG PA (niet altijd) 13,5 X X X 

C. Onthaal, vorming en informatie 

0.C.1. Opmaken onthaalbrochure welzijn PHG Directie + PA 50 X 

0.C.2. Verdelen onthaalbrochure welzijn PHG Directie + PA 0 X 

D. Geïntegreerd Welzijnsbeleid 

0.D.1. 

173

1. ARBEIDSVEILIGHEID 

2 

0 

0 

7 

2 

0 

0 

6 

2 

0 

0 

5 

Evaluatie 



Begroting 

€ 


uitvoerder 


1.1. Richtlijnen voor evacuatie omhoog hangen PHG Directie + PA 15 OK X 

1.2. Plannen voor evacuatie omhoog hangen PHG Directie + PA 15 OK in Peutie X 

1.3. Gastoevoer kunnen afsluiten buiten stook- PHG Directie + PA OK 

lokaal 

1.4. Zelfsluitende of op slot brandwerende deuren aan PHG Directie + PA OK HG 

het stooklokaal 

1.5. Pictogrammen hangen PHG Directie + PA 100 X 

1.6. Co2 brandblussers in de nabijheid van de Peutie Directie + PA OK X 

computerklas 

1.7. Struikelgevaar in lok. B.0.05 opruimen Peutie Directie + PA OK X 

1.8. Regelmatige controle van speeltuigen PHG Directie + PA 50 X X X 

1.9. Haken voor boekentassen aan de banken Houtem Directie + PA 200 

monteren 

1.10. Losliggende linoleumtegels vastplakken in Houtem Directie + PA 100 X 

lok. A.1.01 

1.11. Opgestapelde Pc's verwijderen uit lok. 

Houtem Directie + PA OK X 

A.1.02 en A.1.03 

1.12. Trappen slipvrij maken (band op kleven) PHG Directie + PA 900 

1.13. Traphal in A.0.G1: gekleurde tape kleven op Houtem Directie + PA 70 X 

plafond (komt veel te laag) 

1.14. Plafond in lok. A.0.01 vervangen (is isomo) Groenstr. Directie + Parochie Parochie OK X 

1.15. Losliggende tegels in lok. B.0.02 vast leggen Groenstr. Directie + PA 50 

1.16. Niveauverschil (trapje) op speelplaats aan- Groenstr Directie + PA 25 X 

duiden met een opvallende lijn 

1.17. Berging B.0.08 opruimen en geen papier Groenstr Directie + PA 0 X 

meer in onderbrengen (is enige vluchtweg) 

174

1.18. Installeren van CV in alle klassen Groenstr Directie + PA 7000 OK X 

1.19. Organisatie evacuatieoefeningen PHG Directie + PA 0 X X X 

1.20. Deksels van de putten laten herstellen Groenstr Directie + PA NVT 

1.21. 5- jaarlijkse controle elektriciteit (laagspan.) Peutie Directie + PA Gebo OK X 

1.22. Opzoeken wanneer controle moet gebeuren HG PA 0 X 

1.23. Jaarlijkse controle brandblussers (Somati) PH Directie + PA 200 OK X X X 

1.24. Jaarlijkse controle brandblussers (Ansul) Groenstr Directie + PA 100 OK X X X 

1.25. Jaarlijkse controle noodverlichting PHG Directie + PA 0 X X X 

1.26. Jaarlijkse controle gasketels (Barcho) PH Directie + PA 500 OK X X X 

1.27. Jaarlijkse controle gasketels (Freddy) Groenstr Directie + PA 175 X 

1.27. Aanvraag brandweerverslag PHG Directie + PA ? 

1.28. Plaatsing evacuatiealarm Groenstr Directie + PA Gebo X 

1.29. Plaatsing noodverlichting Groenstr Directie + PA Gebo X 

1.30. Gebo aanspreken voor uitbreiding evacuatie- Houtem Directie 

Gebo 

X 

Alarm (niet hoorbaar in lokA.0.03) 

1.31. Inventariseren van gevaarlijke chemische PHG Directie + PA ? 

X 

producten (per klas) 

1.32. Algemene inventaris gevaarlijke chemische PHG Directie + PA ? 

X 

producten opmaken 

1.33 Veiligheidsinformatiebladen gevaarlijke PHG Directie + PA ? 

X 

chemische producten opmaken 

2. BESCHERMING VAN DE GEZONDHEID VAN DE WERKNEMER OP HET WERK 

2 

0 

0 

7 

2 

0 

0 

6 

2 

0 

0 

5 

Evaluatie 



Begroting 

€ 


uitvoerder 


PHG Nijverheidshelper 500 X X X 

X 

PHG Directie + PA 25 Wacht op aankoop 

thermometer KOV 

2.1. Periodiek nazicht en aanvullen van EHBOkastjes 

2.2. Steekproeven temperatuur warme maaltijden 

en soep 

175

3. PSYCHOSOCIALE BELASTING 

2 

0 

0 

7 

2 

0 

0 

6 

2 

0 

0 

5 

Evaluatie 



Begroting 

€ 


uitvoerder 


PHG Directie 0 X X X 



3.1. Handhaven en verbeteren van goede 

sociale verhoudingen 

3.2. Bevorderen onderling respect en betrokkenheid 

3.3. Verminderen van stresstoestanden en 

werkdruk 

4. ERGONOMIE 

2 

0 

0 

7 

2 

0 

0 

6 

2 

0 

0 

5 

Evaluatie 



Begroting 

€ 


uitvoerder 


4.1. Ergonomisch meubilair aanschaffen of 

Peutie Directie + PA 1500 X 

laten maken voor de computerklas 

4.2. Nieuwe banken aankopen voor alle klassen Peutie Directie + PA 3000/jaar 

X X 

en bestaande banken naar de juiste graad 

verhuizen 

4.3. Scherm directie haaks op het raam zetten Groenstr Directie + PA 0 X 

4.4. Tussentijdse controle computers van de 

Peutie ICT-coördinator 100 X X X 

computerklas 

176

5. ARBEIDSHYGIENE 

2 

0 

0 

7 

2 

0 

0 

6 

2 

0 

0 

5 

Evaluatie 



Begroting 

€ 


uitvoerder 


5.1. Min. 1 toilet voorzien van recipiënt voor PHG Directie + PA 50 X 

maandverband 

5.2. Berging aan leraarslokaal voldoende 

Peutie Directie + PA OK X 

verluchten 

5.3. Gevaarlijke producten veilig opbergen en PHG Directie + PA 0 X 

inventariseren 

5.4. Schuifraam in lok. A.0.03 maken Peutie Directie + PA ? 

5.5. Affiches ivm. handhygiene omhoog hangen PHG Directie + PA 50 X 

in de toiletten 

5.6. Lavabo met koud en warm stromend water Houtem Directie + PA OK X 

installeren in het leraarslokaal 

5.7. Lavabo met koud en warm stromend water Peutie Directie + PA 150 X 


5.8. Lavabo met koud en warm stromend water Groenstr Directie + PA Gebo X 


5.8. In de toiletten voldoende lavabo's installeren PHG Directie + PA ? X 

(1 per 4 Wc’s en 1 per 20 kleuters) 

5.8. In de buurt van het personeelslokaal een Peutie Directie + PA Gebo X 

toilet voorzien voor het personeel 

5.9. Alle toiletten tijdig voorzien van wc-papier, PHG Directie + PA 750 OK X X 

zeep, (wegwerp-)handdoekjes 

5.10. Aanvraag controle eetwareninspectie 

PHG Directie + PA 100 OK X X 

(3-jaarlijks) 

177

6. VERFRAAIING VAN DE ARBEIDSPLAATSEN 

2 

0 

0 

7 

2 

0 

0 

6 

2 

0 

0 

5 

Evaluatie 



Begroting 

€ 


uitvoerder 


6.1. Gestapelde Pc’s uit lokaal B.0.01 (directie) Peutie Directie + PA 0 OK X 

verwijderen 

6.2. Overdekte fietsenstalling plaatsen, 

Houtem Directie + PA + Oudercom. X 

voldoende afgescheiden van de speelplaats 

oudercomité 

6.3. Overdekte fietsenstalling plaatsen, 

PG Directie + PA 

voldoende afgescheiden van de speelplaats 

6.4. Plaatsen van drinkwaterfonteintjes Peutie Directie + PA Gebo OK X 

6.5. Plaatsen van drinkwaterfonteintjes HG Directie + PA Gebo X 

6.6. Speelplaats vernieuwen Houtem Directie + PA 35000 OK X 

6.7. Tafelpoot vastzetten in de personeelsruimte Houtem Directie + PA 10 X 

6.8. Zoeken naar een andere plaats voor het 

Groenstr ? X 

kopieertoestel dat nu in klas B.1.01 staat 

178

7. MAATREGELEN INZAKE LEEFMILIEU 

2 

0 

0 

7 

2 

0 

0 

6 

2 

0 

0 

5 

Evaluatie 



Begroting 

€ 


uitvoerder 


7.1. Gescheiden vuilnisbakken plaatsen in alle PHG Directie + PA ? X 

lokalen 

7.2. Ophaling gescheiden afval: papier, PMD, HG Directie + PA 2.200 OK X X X 

GFT en restafval 

7.3. Oplossing zoeken voor GFT-verwerking Peutie Directie + PA ? X 

7.4. MOS-verantwoordelijke aanstellen PHG Directie + PA X 

7.5. Ophaling gebruikte batterijen en inkt- 

PHG Directie + PA 0 OK X X X 

patronen 

8. BESCHERMING TEGEN GEWELD, PESTERIJEN EN ONGEWENST SEKSUEEL GEDRAG OP HET WERK 

2 

0 

0 

7 

2 

0 

0 

6 

2 

0 

0 

5 

Evaluatie 



Begroting 

€ 


uitvoerder 


8.1. Bekend maken van een vertrouwenspersoon PHG Directie X X 

8.2. 

179

Bijlage 1: Jaarplanner JAP 2006 

Ter goedkeuring voorgesteld aan de leden van de Interne Dienst Preventie en Bescherming op het Werk (IDPBW) 

Datum: 

Preventieadviseur belast met de leiding van de dienst: (naam en handtekening) 

De leden: 

Ter goedkeuring voorgesteld aan de leden van het Comité Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW) 

Datum: 

De voorzitter: (naam en handtekening) 

De werkgevers: (naam en handtekening) 

De werknemers: (naam en handtekening) 

Voor het bestuur: 

Datum: 

De Inrichtende Macht: (naam en handtekening) 

De directie: (naam en handtekening) 

180

9.4. Een jaarplanner 

Nadat via een uniform inventarisatiesysteem (de welzijnsmappen), het globaal preventieplan en het 

jaaractieplan opgesteld zijn voor alle vestigingsplaatsen in de (G)IDPBW kan er tenslotte nog werk 

gemaakt worden van een jaarplanner. 

Deze planner geeft op een overzichtelijke wijze de actiepunten weer opgenomen in het jaaractieplan 

per maand. 

Dit document moet gebruikt worden in één of meerdere plaatsen zoals: 

• zichtbaar opgehangen op een locatie voor alle personeelsleden; 

• zichtbaar opgehangen in het lokaal van de technisch adviseur coördinator of indien deze niet 

aanwezig is in het lokaal van directie of de aankoopdienst; 

• zichtbaar opgehangen in het lokaal van de lokale preventieadviseur; 

Eveneens moet dit document als werkdocument fungeren zodat op een vlotte wijze geplande 

activiteiten die om bepaalde redenen niet werden uitgevoerd kunnen opgespoord worden. Hierbij denk 

ik aan jaarlijkse keuringen en aan initiatieven die de werkgever gepland heeft in de loop van een 

bepaalde periode. Dit document doet praktisch dienst als evaluatiedocument van het jaaractieplan en 

kan eveneens een hulp zijn voor de besprekingen van het Comité PBW. 

We geven een voorbeeld van jaarplanner van het dienstjaar 2005. 

181

Jaarplanner JAP 2005 

Num Freq J F M A M J J A S O N D 

Opvolging JAP 1/m X X X X X X X X X X X X 

3.2.5. Verslagen CPBM 8/j X X X X X X X X 

1.9. Werking alarm 1/m X X X X X X X X X X 

3.2.6. Overleg PA en directie 1/w X X X X X X X X X X X X 

3.2.7. Overleg PA en IDPBW 1/m X X X X X X X X X X 

1.3.12 Periodieke controle geb 1/m X X X X X X X X X X X X 

1.3.11 Contr lastoestellen 2/j X X 

3.1.5. Navorming VCA X 

4.3. Aankoop beamer X 

6.1. Richtlijnen 

soepbedeling 

X 

6.3. Aankoop 

X 

keukenthermometer 

1.3.4. Contr hefbrug garage 1/j X 

1.3.5. Contr ladders 2/j X X 

1.3.6. Contr stellingen 2/j X X 

1.3.8. Contr brandblussers 1/j X 

1.3.9. Contr brandhaspels 1/j X 

3.1.4. Navorming legionella X 

3.2.3. Afspraken IDPBW X 

1.3.13 Controle klimtouwen 1/j X 

2.8. Afzuigsysteem chemie X 

Jaarverslag Min Arbeid X 

Contr keuken 2/j X X 

1.3.10 Evacuatieoefeningen 2/j X X 

4.2. Herinrichting lok 028 X 

5.1. Aanschaf computers X 

5.4. Herinrichten vaklokaal 

hout 213 

X 

5.5. Herinrichten 3 de 

computerklas 214 

X 

5.6. Herinrichten magazijn 

draaierij 030 

X 

7.1. Aanbrengen nieuwe 

beplanting 

X 

7.3. Inventaris gevaarlijke X 

182

1.4. 

stoffen 

Instructies brand X 

1.5. Instructies gevaarlijke 

stoffen 

X 

1.3.3. Contr hoogspanning 1/j X 

1.3.7. Controle asbest 1/j X 

1.13. Evacuatieroute 

praktijklokalen 

X 

1.18. Aanschaf valmat X 

5.2. Realisatie 

werkplaatsklas 030 

X 

5.3. Herinrichting 

pneumaticaklas 102 

X 

7.4. Opruimen afval 

rondom schoolgebouw 

X 

7.5. Aanbrengen 

klasnummers 

X 


1.8. Veiligheidsverlichting 2/j X X 

2.7. Arbeidsgeneeskundig 

onderzoek stagiairs 

X 

1.7. Inventaris 

veiligheidsmateriaal 

X 

1.14. Lijsten in klassen X 

4.1. Contr beeldschermen X 

6.4. Herinrichten 

kleedruimte sportzaal 

X 

6.5. Contr legionella 1/j X 

1.3.1. Contr brand verslag 1/j X 

3.2.4. Min prestatie PA X 

1.3.2. Centrale verwarming 1/j X 

3.2.1. onthaalbrochure X 

7.2. Ontwerp kast 

leraarslokaal 

X 

8.1. Vertrouwenspersoon 

OSGW 

X 

2.2. Jaarlijkse rondgang 1/j X 

3.1.6. Navorming VCA X 

Bespreking JAP X 

Contr EHBO kasten X 

1.2. Dynamisch 

risicobeheersingsmodel 

X 

1.10. Nooduitgang VIRGO X 

1.11. Risicoanalyse X 

1.12. Lidmaatschap 

veiligheid 

X 

1.15. Aanpassing elektrische 

verlichting sportzaal 

X 

1.16. Aanpassing elektrische X 

183

1.17. 

verlichting keuken 

VIK’s X 


1.19. Draaibanken lok 030 X 

1.20. Aanpassen 

arbeidsmiddelen lok 

030 

X 

2.1. Contacten 

arbeidsgeneesheer 

X 

3.1.1 Navormingsplan X 

3.2.8. Bekendheid CPBW X 

6.6. Contr asbest inventaris X 

7.6. Plan gescheiden afval X 

Opmerking: Bovenstaande lijst is niet bindend, maar dynamisch wijzigbaar afhankelijk van de actuele 

gebeurtenissen. Deze lijst is eerder een handig hulpmiddel om de veelheid van activiteiten aan de 

hand van het jaaractieplan overzichtelijk voor te stellen. 


Coördinerende preventieadviseur 

Katholiek onderwijs Vilvoorde 

preventie@kov.be 

184

9.5. Een uniform maandverslag 

Ook een uniform maandverslag mag niet ontbreken in een efficiënt werkende (G)IDPBW. 

Een maandverslag moet in het kader van het beheer en de werking van de Dienst PBW opgesteld 

worden bij werkgevers die behoren tot de groepen A, B en C. Een driemaandelijks verslag moet 

opgesteld worden door werkgevers die niet behoren tot groep B bij de werkgevers die minder dan 50 

werknemers tewerkstellen 133 . 

Over het jaaractieplan werd gesproken dat het een evaluatiedocument is samen met de jaarplanner. Het 

maandverslag zou een nog sterker evaluatiedocument moeten zijn om de activiteiten betreffende de 

welzijnswet te evalueren. Zowel voor de werkgever, als voor leden van het CPBW, als voor alle 

preventieadviseurs behorende tot de (G)IDPBW. 

Eveneens moet bij het opstellen van een uniform maandverslag voor alle vestigingsplaatsen, rekening 

gehouden worden dat: 

het leesbaar is voor iedereen; 

een gemeenschappelijke preventieadviseur hiervan een gemeenschappelijke nota kan 

opstellen voor het maandelijks overleg met de coördinerende directie en over de 

werking van de gemeenschappelijke interne dienst; 

hieruit gemakkelijk de registratie van de arbeidsongevallen uitgehaald kunnen 

worden, evenals de getroffen maatregelen; 

hierin ook maandelijks het aantal equivalente werknemers en het aantal werkelijk 

gepresteerde arbeidsuren, kan gelezen worden. Dit laatste lukt alleen maar als de 

organisatie het toelaat om maandelijks over deze gegevens te beschikken. 

De twee laatste opmerkingen zorgen ervoor dat het maandverslag een hulpmiddel wordt bij het 

opstellen van het jaarverslag. Het aantal arbeidsongevallen en de ernstgraad, de werkelijke ernstgraad, 

de globale ernstgraad worden door een eenvoudige sommatie verkregen als jaaroverzicht. Indien het 

document in een rekentabel werd opgemaakt, dan moet men zelfs geen bijkomende berekeningen 

maken. De software doet die automatisch. 

Er zal niemand tegenspreken dat de opmaak van een jaarverslag veel tijd vraagt wanneer men niet 

goed voorbereid is om de jaargegevens zoals het aantal arbeidsongevallen, aantal equivalente 

werknemers, aantal werkelijk gepresteerde werkuren, aantal uitzendkrachten, aantal jobstudenten, 

totaal aantal gepresteerde uren en ongevallen door derden, te verzamelen. Een goed uitgewerkt 

maandverslag zorgt ook voor een correcte invulling van het jaarverslag. 

Een voorbeeld van een blanco maandverslag, gebruikt voor alle vestigingsplaatsen van het katholiek 

onderwijs te Vilvoorde, volgt. 

133 Interne Dienst, K.B. 27 maart 1998, T. II, H. I, art. 7, § 1. 2°, a. 

185


Preventie en 


Werk 

Maandelijks verslag Dienst P.B.W. 

0. Inlichtingen over de technische bedrijfseenheid 

Preventieadviseur: Naam in te vullen 

Niveau preventieadviseur: basisvorming 

MAAND: januari 2006 

Samenstelling TBE: 

1. - naam van de school: Naam in te vullen 

Aantal equivalente werknemers: 

Aantal equivalente leerlingen: 0 

Aantal werkelijk gepresteerde 

Arbeidsuren: 





Arbeidsuren: 





Arbeidsuren: 

Totaal aantal werkelijk gepresteerde arbeidsuren: 

(Ax) : met x de x-de periode van het burgerlijke jaar 

(Ax) 

186

1. Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk 

1.1. Overzicht van de activiteiten van de interne dienst 

1.2. relaties met de Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk (EDPBW) 

datum bezoek arbeidsgeneesheer 

Naam arbeidsgeneesheer 

Aantal werknemers voor onderzoek 0 

Aantal leerlingen (stagiairs) voor onderzoek 0 

Contactdatum EDPBW 

Voorstellen, vragen, opmerkingen 

2. Opzoekingen in verband met het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk 

3. Overzicht van opgespoorde risico’s 

Datum Locatie Omschrijving 

4. Synthese van de arbeidsongevallen 

4.1. driemaandelijks overzicht 

Aantal 

Aantal verloren 

kalenderdagen 

Aantal dagen 

forfaitaire 

ongeschiktheid 

Dodelijke 

ongevallen 

Ongevallen met 

blijvende 


Ongevallen 

met tijdelijke 


0 0 0 0 

(B) 

0 0 0 0 

(C) 

0 0 0 

Totaal Formule 

(D) 

Fg = Bx1.000.000 = 

Ax 

Weg = Cx1.000 = 

Ax 

Geg = (C+D)x1.000 = 

Ax 

187

4.2. jaarlijks overzicht 

Dodelijke 

ongevallen 

Ongevallen met 

blijvende 


Ongevallen 

met tijdelijke 


Aantal 

0 0 0 0 

(B) 

Aantal verloren 0 0 0 0 

kalenderdagen 

(C) 

Aantal dagen 

forfaitaire 

0 0 0 


(D) 

(Atot) : De som van de werkelijk gepresteerde arbeidsuren van het burgerlijk jaar 

4.3. Analyse van de arbeidsongevallen (A.O.) 

Volgnummer ongevallensteekkaart: 1 

Naam slachtoffer: Mevrouw – De heer 

Plaats van het ongeval: 

Omschrijving van het A.O.: 

Getroffen maatregelen (voorkoming) 

Uitgevoerde werken: 

Maatregelen voor opgespoorde risico’s: 

Maatregelen na het schadegeval: 

Maatregelen door de hiërarchische lijn 

getroffen: 

4.4. Ongevallen op de weg van en naar het werk 

Totaal Formule 

Fg = Bx1.000.000 = 

Atot 

Weg = Cx1.000 = 

Atot 

Geg = (C+D)x1.000 = 

Leerkrachten, administratief personeel, directie, TAC en stageleerlingen 

Ernst Driemaandelijks overzicht Jaaroverzicht 

Dood 0 0 

Blijvende ongeschiktheid 0 0 

Tijdelijke ongeschiktheid 0 0 

totaal 0 0 

5. Overzicht van getroffen preventiemaatregelen 

Datum Locatie Omschrijving 

Atot 

188

6. Opvolging van het jaarlijks actieplan (JAP) 

6.O. ORGANISATIE VAN DE IDPBW 

Nr. Omschrijving van de maatregelen en de acties Evaluatie 


opmerkingen 

A. Organisatorische structuren 

0.A. . 

B. Voorkomingsbeleid 

0.B. . 

C. Onthaal, vorming en informatie 

0.C.. 

D. Geïntegreerd Welzijnsbeleid 

0.D. . 

6.1. ARBEIDSVEILIGHEID 



opmerkingen 

1. . 

1. . 

6.2. BESCHERMING VAN DE GEZONDHEID VAN DE WERKNEMER OP HET WERK 



opmerkingen 

2. . 

2. . 

6.3. PSYCHOSOCIALE BELASTING 



opmerkingen 

3. . 

3. . 

6.4. ERGONOMIE 



opmerkingen 

4. . 

4. . 

6.5. ARBEIDSHYGIËNE 



opmerkingen 

5. . 

5. . 

6.6. VERFRAAIING VAN DE ARBEIDSPLAATSEN 



opmerkingen 

6. . 

6. . 

189

6.7. MAATREGELEN INZAKE LEEFMILIEU 



opmerkingen 

7. . 

7. . 

6.8. BESCHERMING TEGEN GEWELD, PESTERIJEN EN ONGEWENST SEKSUEEL GEDRAG OP HET WERK 



opmerkingen 

8. . 

8. . 

7. Commentaar over de wijzigingen aangebracht in de volgende documenten 

7.1. Het organogram 

7.2. de 

exploitatievergunning en 

de opgelegde 

exploitatievoorwaarden 

7.3. de verslagen van de 

afgevaardigden van het 

Comité PBW belast met 

onderzoek van ongevallen 

7.4. de attesten, 

processen-verbaal en 

verslagen afgeleverd door 

erkende organismen 

7.5. Suggesties van de 

bevoegde 

brandweerdienst 

8. Energieboekhouding 

Commentaar 

ELEKTRICITEIT GAS WATER 

Datum kWh-meter 1 kWh-meter 2 Datum Teller 1 – m³ Teller 2 – m³ Datum Teller – m² 

9. Gezien door het CPBW 

Datum: 

Handtekeningen: De werkgever: 

Lokale preventieadviseur: 

Preventieadviseur belast met de 

leiding van de dienst: 

Werknemersafgevaardigden: 

190

9.6. Aankoop- en indienststellingsbeleid 

Zoals in het document ‘reflecties en aanbevelingen naar aanleiding van het gebruik van de dynamische 

inspectie index door de inspectie secundair onderwijs’ 134 te lezen valt, beschikken scholen over een 

risicoanalyse van het machinepark en een planning om de risico’s te verminderen, maar voor vele 

scholen vooral ASO-scholen, technische scholen uit de zachte sector en scholen behorende tot het 

basisonderwijs is dit nog te vaak onbekend terrein. Daarenboven is het aankoopbeleid ook niet zo 

transparant en blijkt er nogal wat watervrees om de preventieadviseur hierbij te betrekken. Verder 

beschouwen vele scholen dit als een last, die weinig bijbrengt aan de school. Strikt genomen geldt de 

regelgeving hieromtrent enkel voor arbeidsmiddelen en is dus zeker van toepassing op technische 

scholen uit de harde sector. In deze scholen vraagt de toepassing van de wet dan ook heel wat werk. In 

de andere scholen is dat werk echter veel beperkter, maar vraagt de onderwijsinspectie toch dat ook de 

leermiddelen waaraan risico’s verbonden zijn zouden opgenomen worden in het aankoop- en 

indienststellingsbeleid. Toestellen die gebruikt worden in de lessen lichamelijke opvoeding, 

computers, laboratoriumtoestellen, keukentoestellen, soorten gereedschappen zouden allen aan een 

voorafgaande risicoanalyse moeten onderworpen worden, vooraleer er wordt overgegaan tot een 

bestelling en tot het implementeren ervan in een school. 

We spreken hier uiteraard over het voorkomingsbeleid waar de wetgeving het over heeft en zijn 3 

groene lichten: 

1 ste groen licht: de opmaak van een risicoanalyse; 

2 de groen licht: voorzien van de nodige documenten, bestelformulier, conformiteitsattest, 

keuringsattesten; 

3 de groen licht: de opmaak van een indienststellingsverslag. 

Achtereenvolgens geven we hieronder een voorbeeld van een bestelformulier en een 

indienststellingsverslag, beiden geïmplementeerd in de nijverheidsschool van de scholengemeenschap. 

Belangrijk hierbij op te merken valt dat aan verschillende personen een handtekening wordt gevraagd 

zodat alle betrokkenen op de hoogte zijn van een bestelling en opmerkingen hierover kunnen geven of 

adviseren. 

Zo worden minstens drie handtekeningen vereist op een bestelformulier: 

Directeur, beheerder van de begroting; 

Technisch adviseur coördinator, meestal de opdrachtgever; 

Lokale of coördinerende preventieadviseur, voor de opmaak van de risicoanalyse en het geven van de 

nodige adviezen voorafgaand aan de bestelling. 

Waar ook nog werk van kan gemaakt worden is dat er een handtekening kan geplaatst worden, ter 

inzage voor de werknemersafgevaardigden in het CPBW. Daar in de nijverheidsschool een werkgroep 

‘veiligheid en welzijn’ werd opgericht, is het mogelijk dat voor een bestelling wordt uitgevoerd deze 

leden ook hun handtekening plaatsen na akkoord. Goede afspraken zijn hier nodig tussen alle 

betrokkenen, zodat documenten niet lang blijven liggen vooraleer men een bestelling kan uitvoeren. 

Het implementeren van onderstaand modeldocument getuigt dat na het maken van goede afspraken en 

het tijdig aanpassen van de procedure, zeker in de beginfase, er een bestelprocedure kan opgestart 

worden in alle scholen, niet alleen in nijverheidsscholen, maar ook in ASO-scholen, technische 

scholen uit de zachte sector en voor het basisonderwijs. 




191

Aan 

9.6.1. Een bestelformulier 

Bestelling 

Naam Datum 5/07/2006 

Adres Bestelbonnr: 0006/EVH 

Postcode Plaats Contactpers. E. Van Havere 

Telefoon Fax 

Opmerking: 

Voor Beschrijving Aantal Stukprijs Totaal 

De factuur dient opgemaakt in dubbel met vermelding van het bestelbonnummer. 

Betaling geschiedt op rekening na ontvangst. 

P. Van De Voorde I. Hermans A. Onkelinx 

Technisch Adviseur Coördinator Preventiedienst Directeur 

192 

0,00 

Subtotaal 0,00 

BTW 0,00 

TOTAAL 0,00

9.6.2. Het indienststellingsverslag 

Indienststellingsverslag 

Uitgevoerd volgens art. 54 quater 3.3 en 3.4 van het ARAB en Art. 8.3 Arbeidsmiddelen Codex Titel VI 

Identificatie van het object 

Benaming: installatie machine andere 

HAAS CNC draaicentrum, model Toolroom Lathe TL-1HE – S/N 72690 

Machine 

Nummer toestel: 72690 

193

Merk: Toolroom Lathe TL-1HE 

Type: Haas CNC draaibank 

Serie Nr: 72690 

Bouwjaar: 2006 

Lokaal: draaierij mechanica 030 

Naleving van de veiligheidseisen 

Dit object werd gecontroleerd op de naleving van: 

1 De vigerende wetten, reglementeringen en normen inzake Veiligheid en Hygiëne: 

in orde 

opmerkingen: 

2 Bijkomende veiligheidseisen: in orde 

opmerking betreffende 

2.1 mechanische:de machineverantwoordelijke dient de vereisten voor smering van de klembalken 

te kennen. 

2.2 elektrische: de noodstopinrichting mag niet gebruikt worden als stopschakelaar om eventueel het 

verlies van programmagegevens te voorkomen. Contact dient opgenomen te worden met 

leverancier om deze handeling, voorgesteld door de leverancier, te voorkomen. Het zou beter zijn 

deze noodstopinrichting door een gewone stopschakelaar te vervangen. Pedagogisch mogen wij 

als leerkracht deze handeling niet tolereren naar de leerlingen toe. 

De noodstopinrichting is bedoeld om: 

2.3 chemische: 

• de risico's die dreigen te ontstaan (gevaarlijke situaties) af te wenden of om bestaande 

risico's te verminderen die letsels of schade zouden kunnen berokkenen aan personen, 

aan het werk in uitvoering of aan de machine zelf; 

• op gang gebracht te kunnen worden door één enkele menselijke handeling indien de 

normale stopfunctie onvoldoende is. 

Te gebruiken smeertype: Molybdeendisulfide vet (20% tot 25% molybdeengehalte) 

Te gebruiken minerale snijolië volgens het smeerschema 

Te gebruiken smeerolie (3 liter Mobil Vectra 2) 

Van bovenstaande producten dienen de MSDS-fiches (veiligheidsinstructiekaarten) nog 

aangevraagd te worden door TAC en te bezorgen aan de IDPBW KOV. 

194

2.4 brand en ontploffing: geen opmerkingen 

2.5 omgevingsfactoren: 

De buitendeur links van deze machine mag niet meer gebruikt worden als toegangsdeur zolang de 

machine op deze plaats in gebruik wordt genomen. Deze deur dient gesloten te blijven. 

Leerlingen moeten via het onthaal de werkplaats binnen gaan. 

De nooduitgang voor lokaal 030a, 030b en 030c zal langs de wasplaats dienen te gebeuren. 

Hiervoor zijn de nodige sleutelkastjes reeds gemonteerd. 

Pictogrammen dienen nog opgehangen te worden. 

2.6 ergonomie: 

Bijhorend materiaal en werkstukken dienen op een werktafel geplaatst te worden bij gebruik 

ervan, evenals dienen bijhorende gereedschappen gestockeerd te worden in een gereedschapskast 

die goed toegankelijk is. Zowel de werktafel als de gereedschapskast kunnen één geheel vormen. 

Deze dienen zichtbaar en goed hanteerbaar opgesteld te worden in de werkzone. 

2.7 andere vereisten: 

Aanpassing van de werkzone is nodig. Gele markering aanbrengen. 

3 documenten inzake veiligheid voorhanden: 

3.1 attest van de leverancier (artikel 54 quater 3.2) ja neen 

3.2 instructies voor de medewerkers (artikel 54 quater 3.4) ja neen 

Een gebruikershandleiding in verschillende talen op CD-Rom werd met de machine 

meegeleverd. De gewenste taal dient aangeklikt te worden. 

3.3 keuring door een erkend organisme ja neen niet van toepassing 

Keuringsverslag door Elektro-test uitgevoerd op 29 mei 2006. 

3.4 risicoanalyse uitgevoerd ja nee 

Een risicoanalyse van de indienststelling en de omgevingsfactoren is gebeurd. 

195

Een risicoanalyse wordt opgesteld eind augustus wanneer leerkrachten deze machine leren 

gebruiken. 

Een bijkomende risicoanalyse wordt opgesteld in september wanneer leerlingen voor de eerste 

maal leren werken met deze machine. 

Verslaggeving, Raadpleging, Advies, 

E. Van Havere P. Van De Voorde Dr. Teughels 

(Preventieadviseur) (Technisch adviseur coördinator) (Arbeidsgeneesheer) 

Handtekening + datum: Handtekening + datum: handtekening + datum: 

Beslissing indienststelling, door de werkgever/hiërarchische overste: 

toegelaten 

toegelaten onder voorbehoud mits naleving van de opmerkingen 

geweigerd 

A. Onkelinx 

(Directeur) 

Handtekening + datum: 

196

9.7. Een standaarddocument voor “interne opdrachten” 

Evenals door het geven van interne opdrachten door een technisch adviseur coördinator , 

wordt verwacht dat preventieadviseurs op de hoogte zijn van de uit te voeren werken. Om 

deze reden wordt onderstaand ‘opdrachtenformulier’ door verschillende mensen ondertekend. 

Dit zijn de directeur van de betrokken school, de opdrachtgever (hier de technisch adviseur 

coördinator), de lokale preventieadviseur of bij diens afwezigheid door de coördinerende 


Hierbij zijn het maken van duidelijke afspraken belangrijk, zodat het ondertekenen van deze 

documenten door verschillende personen vlot verlopen. Het implementeren van dit document 

heeft er voor gezorgd dat niet alleen de (G)IDPBW tijdig op de hoogte is van interne werken, 

maar ook dat de onderlinge communicatie vlotter verloopt. Dergelijk document kan tevens 

dienst doen voor een vlotte verwerking van maandverslagen. 

Opdrachtnummer: ………… 

Onderwerp: ………………... 

Lokaalnummer: …………………… 

Opdrachtgever: ………… …………. 

Opdrachtenformulier 

Werken uit te voeren in schoolgebouwen 

Omschrijving van de opdracht: 

………………………………………………………………………………… 

Uit te voeren door: 

o derden: 

o onderhoudspersoneel: 

o Leerlingen van …… ………………….. 

Bestelling: (Een bestelling gebeurt steeds na een offerteaanvraag en met de opmaak van een 

bestellingsformulier met bestelbonnummer. Hierbij worden de handtekening van directie, 

technisch adviseur-coördinator en preventiedienst vereist (ARAB art. 54 quater) 

Bestelbonnummer: ………/………… 

Leverancier: ………………………………………………………………………………… 

Bestelde materialen: 

………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………… 

197

Opdracht in fasen van uitvoering: 

1. 

2. 

3. 

handtekeningen 

P. Van de Voorde A. Onkelinx 

Technisch adviseur coördinator Directeur 

KITO KITO 

……………………………... …………………………. 

Startdatum van de werken: …………………………. 

Aanbevelingen van de interne dienst preventie en bescherming op het werk: 

………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………… 

…………………………………………………………………………………………… 

handtekening preventiedienst 

I. Perdaens E. Van Havere 

Lokale preventieadviseur Coördinerend preventieadviseur 

KITO KOV 

……………………………. ……………………….. 

Uitgevoerd door leerlingen: 

Naam: …………………………………….. Klas: ……… 

Naam: ……………………………………. Klas: ……… 

Handtekening leerkracht 

Naam leerkracht: ………………….. 

Handtekening leerkracht: …………………. 

Einddatum van de werken: …………………………… 

Dit document wordt na het beëindigen van de werken bezorgd aan TAC 

Aantal bijlagen: …………. 

Evaluatie: 

198

9.8. Tuttava als jaarthema, voor orde en netheid 

Tuttava, als praktisch voorbeeld waar in alle scholen kan aan gewerkt worden in een (G)IDPBW. Eerst 

beginnen als proefproject in één school. En met deze bevindingen en met zijn succes kunnen we het 

project laten doorstromen naar de andere scholen aangesloten tot de Dienst. Dit gebeurt uiteraard niet 

in een korte tijdspanne. 2 schooljaren zijn nodig om dit project minstens 1 periode in alle scholen 

geïmplementeerd te krijgen. 

Dit project is sinds februari gestart in de nijverheidsschool waar orde en netheid prioritair moest 

aangepakt worden. Door de zichtbare verbetering wordt er in het college van directies over “Tuttava” 

gesproken waardoor andere directies interesse hebben in het project. Het is dan aan de lokale of 

coördinerende preventieadviseur om het project ter ondersteuning mee te begeleiden. 

In de aanvangsfase van het nijverheidsonderwijs is er gezocht naar verbanden met andere projecten, 

zodat de slaagkans groter wordt indien er meerdere personen betrokken zijn. Het project is als idee 

door de preventieadviseurs gebracht op een stafvergadering, in de werkgroep ‘veiligheid’, goed 

bevonden als samenwerking in het DANI-project, een project waarin gewerkt wordt aan 

gendergevoeligheid (een voorwaarde voor meer meisjes in het nijverheidsonderwijs is te zorgen voor 

een nette en ordelijke school). Al deze overlegorganen waren voor de aanvangsfase bereid tot 

medewerking. 

Hieronder geven we de teksten weer die aan het personeel en aan leerlingen werden gegeven. 

9.8.1. Oorsprong van Tuttava 135 

Tuttava is een acroniem van de Finse woorden voor veilig ('turvallinen'), productief werk ('tuottava 

työ') en gewoontes ('tavat'). Amerikaanse studies toonden aan dat 85% of meer van de gevolgen van 

een arbeidsongeval (dood, verlies werkdagen, letsel, verlies eigendom, bijna-ongeval, eerste hulp) 

uitsluitend te wijten was aan onveilig gedrag. Professor Saari ontwikkelde daarop het Tuttavaprogramma 

en paste het begin jaren '80 toe op een scheepswerf in Finland. De resultaten logen er niet 

om: het aantal arbeidsongevallen daalde spectaculair (met bijna 80%). Professor Saari stelt nochtans 

dat het Tuttava-programma het aantal arbeidsongevallen in het beste geval met 25% kan doen 

teruglopen. Hij gelooft vooral dat Tuttava een goede groepsdynamiek en werksfeer in de hand werkt, 

waardoor werknemers ook andere problemen gaan aanpakken. Andere experimenten bevestigden het 

succes van het programma. 

9.8.2. Orde en netheid 

Niemand kan ontkennen dat orde en netheid de veiligheid ten goede komen. Het is echter geen 

sinecure om de werkvloer continu en systematisch ordelijk en net te houden. Wat ordelijk is voor de 

één, is dat immers niet noodzakelijk voor de ander. Daarnaast is de betrokkenheid van werknemers 

vaak gering. Bovendien ontbreekt doorgaans de ondersteuning van het management. Kuis- en 

opruimprogramma's (zoals de 5 S) zijn dan tijdelijke, maar geen systematische oplossingen. Bij orde 

en netheid gaat het trouwens om veel meer dan alleen een propere en opgeruimde werkplaats. Het 

betekent ook dat zich in een bepaalde werkomgeving alleen het meest noodzakelijke materiaal bevindt 

en dat elk onderdeel zijn plaats heeft. Als leerlingen het juiste gereedschap immers makkelijk kunnen 

vinden, zijn ze ook eerder geneigd het te gebruiken. Goed opgeslagen gereedschap heeft ook een 

grotere kans om in goede staat te blijven. Een ordelijke werkomgeving laat bovendien een blijvende 

positieve indruk achter, niet alleen bij de leerkrachten, maar ook bij de leerlingen. 

Om orde en netheid te verbeteren in de scholen van het katholiek onderwijs te Vilvoorde heeft de 

werkgroep ‘veiligheid en welzijn’ van de nijverheidsschool als proefproject ‘Tuttava’ 

geïmplementeerd omdat de leerlingen van het technisch en beroepsonderwijs in hun later beroepsleven 

meer dan anderen de vaardigheid moeten hebben om ordelijk, hygiënisch en net te werken en een 

klaslokaal of een werkplaats ook zo achter te laten. 

135 VAN LANDUYT, N., “Methode in verband met orde en netheid: TUTTAVA”, Blok III, leereenheid 59, 

Postacademische vorming preventieadviseurs arbeidsveiligheid niveau I – 1 ste jaar, academiejaar 2004 – 2006. 

135 www.prevent.be. 

199

9.8.3. Implementatie van een nieuw project 

Vooraleer we Tuttava gaan implementeren als nieuw project moeten we een actieplan opstellen. 

Voor een efficiënt werkende (G)IDPBW moeten er altijd prioriteiten gesteld worden in een actieplan. 

Echter een actieplan op zich kan mooi zijn, maar dat neemt nog niet weg dat de vernieuwingen 

geïmplementeerd geraken. Jan Vanhoof en Peter Van Petegem, beiden verbonden aan het Instituut 

voor Onderwijs- en Informatiewetenschappen hebben in hun recent boek ‘Pei/ijlen naar succesvol 

schoolbeleid’ 136 een interessante beschrijving gegeven waar teams moeten op letten als zij 

vernieuwing wensen te implementeren. Preventieadviseurs van een (G)IDPBW zijn continu op zoek 

hoe zij, pro-actief het welzijnsbeleid kunnen verbeteren in hun scholen of hoe zij ten gepaste tijde 

aspecten van het welzijnsbeleid kunnen implementeren. Het is voor de opdrachten van de (G)IDPBW 

niet voldoende om een globaal preventieplan en een actieplan te hebben, men moet er ook voor zorgen 

dat nieuwe wetten, een zorgsysteem, kort en langdurende projecten, zoals Tuttava, worden aanvaard 

door diegene die niet rechtstreeks betrokken zijn met het toepassen van de welzijnswet. Initiatieven 

aanbrengen tot vernieuwing en een pro-actief beleid berust op vijf sleutelelementen. Het al dan niet 

aanwezig zijn ervan is bepalend voor de manier waarop leidinggevenden en personeelsleden reageren 

op vernieuwingen en voor de resultaten waartoe de geplande verandering zal leiden. 

De sleutelelementen waar men over spreekt zijn: 

• Visie; 

• Vaardigheden; 

• Motivatie; 

• Middelen; 

• Actieplan. 

We passen deze sleutelelementen toe op het nieuw te implementeren project ‘Tuttava’. 

Als alle vijf de sleutelelementen aanwezig zijn dan is de kans groot dat het project geïmplementeerd 

geraakt. 

Visie = met alle betrokkenen van de school, directie, leerkrachten, leerlingen, externen, zorgen dat het 

in de school en de omgeving rond de school proper en net is. Als er geen visie als doel wordt gesteld 

of als de visie indruist tegen de normale werking in, dan leidt dit tot verwarring. Men zal zich vragen 

stellen als: Waarom doen wij dit? Hoe moet dit eruitzien? Waarheen brengt dit ons? Zonder visie, 

geen actief preventiebeleid. 

Vaardigheden = alle betrokkenen zijn bekwaam om van de school een nette school te maken. We 

verwachten dat leerkrachten de vaardigheid hebben om in hun eigen klas of werkplaats een checklijst 

op te stellen of te oordelen dat als doel stelt, het verbeteren van de netheid en de orde, energie- en 

milieubewust omgaan, vandalisme te beperken en hygiëne in de aandacht te brengen. Nochtans, als 

sommige leerkrachten geen inspiratie hebben om een lijst op te stellen moet dit gebeuren door 

anderen. Om die reden, rekenen we op vrijwilligers die de lijsten wensen op te stellen en wekelijks de 

vooropgestelde doelen wensen aan te duiden. Indien van personen te hoge verwachtingen worden 

geëist die hun vaardigheden overstijgen, dan leidt dit tot angst. 

Motivatie = Leerkrachten en leerlingen moeten gemotiveerd worden om aan dit project mee te doen. 

In het opstellen van een actieplan kan er al nagedacht worden hoe men motivatie als stimulans kan 

voorzien zodat het project niet als een ongeboren kind wordt beschouwd. Als men de vernieuwing niet 

ondersteunt of als men afspraken of beloften horende bij het project niet naleeft, dan krijgt men 

frustraties. 

Middelen = Zonder middelen geen project. Middelen werken ook stimulerend. Het ontbreken van 

middelen zal het project te vroeg uitdoven of het project vertragen. ‘Bezint voor je begint’ is een 

passend spreekwoord. Men spreekt hier over een geleidelijke vernieuwing 

Actieplan = alles draait rond een goed uitgewerkt actieplan, maar dat is niet voldoende. Als één of 

meerdere sleutelelementen ontbreken kunnen we niet spreken van een succesvolle innovatie. Kenners 

136 Vanhoof, J., Van Petegem, P., Pei/ijlen naar succesvol schoolbeleid, Wolters Plantyn, p. 135, 2006 

200

zullen het hoofd knikken dat het implementeren van vernieuwing nooit zonder slag of stoot gaat. Ook 

met deze vijf sleutelelementen zal het moeilijk blijven om anderen te overtuigen van een pro-actief 

welzijnsbeleid. 

Als het actieplan ontbreekt dan kunnen we spreken van een valse start. Zonder actieplan zal de 

vernieuwing op het eerste gezicht wel goed van start gaan, maar het idee zal te vroeg stilvallen. 

Visie + Vaardigheden + Motivatie + Middelen + Actieplan → Vernieuwing 

+ Vaardigheden + Motivatie + Middelen + Actieplan → Verwarring 

Visie + + Motivatie + Middelen + Actieplan → Angst 

Visie + Vaardigheden + + Middelen + Actieplan → Frustraties 

Visie + Vaardigheden + Motivatie + + Actieplan → Geleidelijkheid 

Visie + Vaardigheden + Motivatie + Middelen + → Valse start 

Deze vijf sleutelelementen zijn ook belangrijk voor alle activiteiten die de Dienst voor Preventie en 

Bescherming op het Werk aanbelangen en zou ook in het begin van dit eindwerk tersprake kunnen 

gekomen hebben. 

Een (G)IDPBW werkt efficiënt als er: 

een visie is van alle preventieadviseurs en de visie moet door iedereen gedragen worden; 

Specifieke vaardigheden moeten aanwezig zijn door alle personen, betrokken in de 

(G)DPBW. We hebben het hierover gehad bij de functiebeschrijving; 

In de (G)IDPBW moeten we werken met gemotiveerde mensen. Echter dat is niet voldoende, 

zij moeten ook gemotiveerd worden zodat ze gemotiveerd blijven. Hier is een belangrijke taak 

weggelegd voor de directieleden en de coördinerende preventieadviseur; 

Er moeten middelen voor de (G)IDPBW voorhanden zijn. Het is fout als men altijd beweert 

dat veiligheid geld kost. Veiligheid bevordert het welzijn van de werknemers en voorkomt 

ongevallen die ons allen veel meer kosten bij een betreurenswaardig voorval. 

Een project verdient een goed uitgewerkt actieplan opgesteld door zoveel mogelijk 

betrokkenen. Dit bevordert het participatieve karakter en de betrokkenheid van de deelnemers 

tot de (G)IDPBW. 

201

9.8.4. Implementatie van Tuttava 

9.8.4.1. Visie 

Alle betrokkenen van de school, directie, leerkrachten, leerlingen, externen, zorgen mee dat het in de 

school en de omgeving rond de school proper en net is. Dat er milieubewuster wordt omgegaan met 

warmte en licht. Dat vandalisme wordt gemeld en gesanctioneerd. Dat er aandacht is voor hygiëne. 

9.8.4.2. Vaardigheden 

Tuttava start in eerste instantie in de klaslokalen, speelplaats, eetzaal en sanitaire installaties. Aan 

vrijwillige leerkrachten wordt gevraagd om wekelijks een checklijst aan te vinken en deze binnen te 

brengen bij iemand van het administratief personeel. Hiervoor zijn geen bijkomende vaardigheden 

nodig, enkel bereidwilligheid en de overtuiging dat het geen controleinstrument is om leerkrachten 

achteraf te evalueren of zij al dan niet een klas proper achterlaten. 

9.8.4.3. Motivatie 

Misschien voor gans dit project wel het belangrijkste sleutelelement. Hoe kunnen we leerkrachten 

overtuigen om wekelijks de gegevens te laten invullen. Hiervoor moet de trukkendoos bovengehaald 

worden met motiverende tools. De eerste maand is er geen probleem. De tweede maand moet 

verandering waarneembaar zijn, zoniet valt de motivatie weg en stopt het project. 

De derde maand moet er iets nieuws bijkomen om intrinsieke motivatie te behouden. Als men de 

beloftes niet kan waarmaken dan is het project vlugger vergeten dan dat het gestart was. 

In het project werden volgende motiverende tools uitgeprobeerd met succes. 

202

Datum Uitleg Motivatietool 

Startdatum: Vanaf 1 februari start het project in de school. Aan Maandthema 

1 februari 2006 alle leerlingen wordt gemeld dat ‘netheid in de 

school’ het maandthema van februari is. In alle 

klassen zal een kleine affiche opgehangen worden met 

het maandthema. 

Maand februari In het leraarslokaal worden grafieken opgehangen 

zodat alle leerkrachten de orde index voor een wel 

bepaald lokaal of locatie kunnen nakijken. 

Maand maart De krokusvakantie zal gebruikt worden om 

tekortkomingen bij te werken, zodat een vervolg van 

dit project en een verbetering van de orde index als 

doel kan gesteld worden in de maand maart 

Maand april Het DANI project wordt voorgesteld op een 

personeelsvergadering. Het verband tussen Tuttava en 

DANI worden toegelicht 

De grafiek worden met teksten van het DANI project 

ook ter inzage getoond aan de leerlingen. 

In vakwerkgroepen wordt gevraagd aan de 

praktijkleerkrachten dat ook zij checklijsten opstellen 

ieder specifiek voor zijn welbepaald werkhuis 

Maand mei Leerlingen krijgen voor welbepaalde plaatsen ook de 

mogelijkheid om checklijsten in te vullen. De 

grafieken worden vergeleken met de ingevulde lijsten 

door leerkrachten. Blijkt dat leerlingen kritischer de 

lijsten invullen. 

Aan de checklijst krijgen de invullers vanaf nu ook de 

mogelijkheid om een verbeterpunt aan te vullen. De 

directie engageert zich om de verbeterpunten, indien 

mogelijk binnen de week uit te voeren. 

Maand juni Examenmaand. 

Het project krijgt ademruimte door een pauze tot 

september. 

Een lijst van verbeterpunten is opgelijst. Aan deze 

lijst wordt zo snel mogelijk voldaan. Niet alles was 

reeds uitgevoerd. De motivatie blijft maar werken als 

de lijst tot nul is herleid. Tuttava wordt hervat in 

september. 

Feedback door grafieken 

Aanpassing van de lijsten 

met opmerkingen van de 

leerkrachten 

Betrokkenheid vergroten 

met leerlingen en Tuttava 

verruimen naar alle 

werkplaatsen 

Inbrengen van 

verbeterpunten en deze 

binnen de week uit te 

voeren. 

Pauze en uitvoeren van 

alle verbeterpunten tijdens 

examens en de 

vakantieperiode 

203

9.8.4.4. Middelen 

Een borstel en een vuilblik mogen niet belemmerend werken voor dit project. De directie moet het 

engagement hebben om enkele honderd euro’s te voorzien voor dit project. Er kan ook gezocht 

worden naar deelprojecten die voor middelen kunnen zorgen. 

Tuttava een deelproject van DANI 

Gevoelig zijn voor een nette school is een deelproject van het DANI project 137 . ‘Dat niet’ staat ook 

voor een propere speelplaats, zuivere klaslokalen, nultolerantie voor vandalisme. Tuttava en DANI 

reiken elkaar de hand en juist daardoor heeft de school ambitie om beide projecten te laten slagen. 

9.8.4.5. Het actieplan 

Vanaf 1 februari 2006 kan dit project starten in de school. Aan alle leerlingen wordt gemeld dat 

‘netheid in de school’ het maandthema van februari is. In alle klassen zal een kleine affiche 

opgehangen worden met het maandthema. 

Gedurende 4 weken in februari zal het project Tuttava opgevolgd worden. In het leraarslokaal worden 

grafieken opgehangen zodat alle leerkrachten de orde index voor een wel bepaald lokaal of locatie 

kunnen controleren. 

De krokusvakantie zal gebruikt worden om tekortkomingen bij te werken, zodat een vervolg van dit 

project en een verbetering van de orde index als doel kan gesteld worden in de maand maart 

De implementatie neemt vier tot zes maanden in beslag. Tuttava bestaat uit acht stappen: 

8 

stappen 

Wat? Hoe? Uitvoering 

Stap 1 Starten van het Leden van de IDPBW samen Startdatum: dinsdag 24 januari 

project 

met de coördinatoren van het 

DANI-project en de stafleden. 

2006 

Stap 2 Stel standaards op De IDPBW houdt een Klaslokalen: 

brainstorming met als resultaat 

een lijst van standaards voor 

een ordelijke werkplek. Deze 

standaards zijn best al van 

toepassing voor 40 à 60%. Op 

die manier is er plaats voor 

verbetering en kan de lat bv. 

Maandelijks hoger gelegd 

worden (70% - 75% - …) 

Toiletten: 

Speelplaats: 

Groene gang: 

Refter leerlingen: 

Leraarslokaal: 

Rokerslokaal: 

Keuken 

leerkrachten: 

Stap 3 Licht de Het team maakt afspraken met Personeelsvergadering dinsdag 24 

werknemers in en de leerkrachten om de januari 2006 

leidt hen zo nodig standaards te respecteren. 

op 

Tuttava wordt toegelicht. 

Stap 4 Maak de Eventuele obstakels en 

standaards oplossingen worden 

haalbaar 

vastgelegd via de IDPBW. 

Indien nodig wordt materiaal 

besteld. 

Stap 5 Stel een checklist Een checklist met ja/neen 

op. 

vragen, die in verband staan 

met de standaards, wordt 

opgesteld. 

137 zie voor het DANI project op de website van www.kov.be of op de website van het Europees Fonds 

www.esf.be . 

204

Stap 6 Leg de orde index 

af 

Als bv. Een standaard is 

‘propere klaslokalen’, zouden 

vragen op de checklist kunnen 

zijn ‘ligt er vuil op de grond?’, 

‘zijn de tafels proper?’ 

De eerste 2 maanden zou de 

checklist dagelijks moeten 

ingevuld worden. 

Het aantal ja-antwoorden, 

levert een orde-index op. 12 

ja-antwoorden op 20 vragen 

geeft een orde index van 60%. 

Spreek met de leerkrachten 

duidelijk af welk percentage 

orde je op een bepaalde 

termijn wenst te bereiken. 

Stap 7 Geef feedback Op een duidelijke zichtbare 

plaats wordt een 

overzichtsblad opgehangen 

waarop dagelijks of wekelijks 

de orde index wordt 

genoteerd. 

Stap 8 Opvolging Gedurende een jaar wordt op 

regelmatige basis 

geobserveerd en worden de 

resultaten bekendgemaakt. 

205

9.8.5. voorbeeld checklijsten per locatie en per standaard 

maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag 

Locatie: Standaards Checklijst Ja Neen Ja Neen Ja Neen Ja Neen Ja Neen 

Klaslokaal: Netheid in de Is de vloer vrij van vuil? 

101 klassen Zijn de tafels zuiver? 

Is het bureau van de leerkracht proper en ordelijk? 

Is het bord afgeveegd en proper achtergelaten? 

Zijn de krijtresten verwijderd? 

Staan de stoelen netjes op hun plaats? 

Staan de tafels netjes op hun plaats? 

Zijn de kasten dicht? 

Zijn de vensterbanken leeg? 

Wordt de vuilbak regelmatig geledigd? 

/10 /10 /10 /10 /10 

Energie- en Zijn alle lichten gedoofd? 

milieubewust Zijn alle toestellen uitgeschakeld? 

Zijn alle vensters gesloten? 

Zijn de gordijnen gesloten het laatste lesuur van de dag? 

Is de deur op slot? 

/5 /5 /5 /5 /5 

Vandalisme Is er niets geschreven op de tafels? 

Zijn de deuren onbeschreven? 

Zijn de muren onbeschreven? 

/3 /3 /3 /3 /3 

Toiletten: Hygiëne Is de waterkraan aan de wastafel dicht gedraaid? 

Is er voldoende toiletpapier aanwezig? 

Hangt het toiletpapier op de voorziene plaats? 

Zijn de vuilbakken voor het maandverband in orde? 

Zijn er voldoende hygiënische zakjes aanwezig? 

Is er een toiletborstel aanwezig? 

Is de toiletborstel hygiënisch te gebruiken? 

206

Is de toilet proper? 

Is de vloer van het toilet proper? 

Zijn de wc-brillen in orde? 

Is er zeepdispenser aanwezig? 

Zijn de wastafels proper? 

Zijn er mogelijkheden om de handen te drogen? 

/13 /13 /13 /13 /13 

Vandalisme Zijn de wc-rolhouders nog intact? 

Zijn de deuren onbeschreven en rein? 

Zijn de muren onbeschreven en rein? 

Is de deur dicht? 

Liggen er geen sigarettenpeuken in het toilet? 

/5 /5 /5 /5 /5 

Speelplaats: Netheid Ligt er geen vuil op de grond op de speelplaats? 

Ligt er geen vuil op de grond tussen de planten? 

Ligt er geen vuil op de grond aan de inkomhal van de 

eetzaal? 

Staan de banken op zijn plaats? 

Staan de vuilbanken netjes op een rij? 

Heeft de groene ploeg zijn werk gedaan? 

/7 /7 /7 /7 /7 

Groene gang: Netheid Is de groene gang vrij van materiaal en obstakels? 

Ligt er geen vuil op de grond? 

Heeft de praktijkklas, verantwoordelijk van week, zijn werk 

gedaan? 

/3 /3 /3 /3 /3 

Netheid Staan de tafels ordelijk op zijn plaats? 

Refter 

leerlingen: 

Staan de stoelen ordelijk op zijn plaats? 

Is de vloer vrij van vuil? 

Zijn de tafels zuiver? 

Wordt het PMD afval in de rode vuilbak gedaan? 

207

Wordt het restafval in de zwarte vuilbak gedaan? 

/6 /6 /6 /6 /6 

Leraarslokaal: Netheid Staan de tafels ordelijk op zijn plaats? 




Staan er geen lege tassen meer in het leraarslokaal? 

Wordt karton en papier in de papierbak gedaan? 


/7 /7 /7 /7 /7 

Rokerslokaal: Netheid Staan de tafels ordelijk op zijn plaats? 




Staan er geen lege tassen meer in het rokerslokaal? 

Staan er geen lege flesjes meer in het rokerslokaal? 

Worden de asbakken leeg gemaakt? 

Wordt het restafval in de vuilbak gedaan? 


Zijn de ramen gesloten? 

/10 /10 /10 /10 /10 

Keuken: Netheid Staan de tafels ordelijk op zijn plaats? 




Staat de afwas in het afwasmachine? 

Is de afwasbak proper? 

Is er gelegenheid om de handen te drogen? 




/10 /10 /10 /10 /10 

208

9.8.6. Enkele voorbeeld checklijsten en zijn grafieken 

Checklijst voor in de klaslokalen 

Voorbeeld grafiek: 

resultaten 

Standaards Checklijst 

Netheid in de Is de vloer vrij van vuil? 

klassen Zijn de tafels zuiver? 

Is het bureau van de leerkracht proper en ordelijk? 

Is het bord afgeveegd en proper achtergelaten? 

Zijn de krijtresten verwijderd? 

Staan de stoelen netjes op hun plaats? 

Staan de tafels netjes op hun plaats? 

Zijn de kasten dicht? 


Wordt de vuilbak regelmatig geledigd? 

Energie- en Zijn alle lichten gedoofd? 

milieubewust Zijn alle toestellen uitgeschakeld? 

Zijn alle vensters gesloten? 

Zijn de gordijnen gesloten het laatste lesuur van de 

dag? 

Is de deur op slot? 

Vandalisme Is er niets geschreven op de tafels? 

Zijn de deuren onbeschreven? 

Zijn de muren onbeschreven? 

10 

9 

8 

7 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

0 

ma 24 april 2006 

di 25 april 2006 

woe 26 april 2006 

do 27 april 2006 

vrij 28 april 2006 

di 2 mei 2006 

woe 3 mei 2006 

Lokaal 215 

do 4 mei 2006 

dagen 

vrij 5 mei 2006 

di 9 mei 2006 

woe 10 mei 2006 

do 11 mei 2006 


Netheid in de klas 

(op 10) 

Energie- en 

milieubewust (op 5) 

Vandalisme (op 3) 

209


resultaten 

Checklijst voor in het rokerslokaal 






Staan er geen lege tassen meer in het rokerslokaal? 

Staan er geen lege flesjes meer in het rokerslokaal? 

Worden de asbakken leeg gemaakt? 




10 

9 

8 

7 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

0 






di 2 mei 2006 

Rokerslokaal 


do 4 mei 2006 

dagen 


di 9 mei 2006 

woe 10 mei 2006 

do 11 mei 2006 


Netheid (op 10) 

210

checklijst voor in de keuken van de leraars 


resultaten 






Staat de afwas in het afwasmachine? 

Is de afwasbak proper? 

Is er gelegenheid om de handen te drogen? 




10 

9 

8 

7 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

0 






di 2 mei 2006 

Keuken leraars 


do 4 mei 2006 

dagen 


di 9 mei 2006 

woe 10 mei 2006 

do 11 mei 2006 



211


resultaten 

Gecontroleerde zaken in de refter 






Wordt het PMD afval in de rode vuilbak gedaan? 


7 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

0 






di 2 mei 2006 


Refter 

do 4 mei 2006 

dagen 


di 9 mei 2006 

woe 10 mei 2006 

do 11 mei 2006 



212

9.8.7. Verbeter voorstellen 

Tuttava werkt als er genoeg mensen achter het project staan. Een project kan ook enkel slagen als er 

regelmatig: 

• feedback is naar het personeel; 

• motivatie door regelmatige aanpassingen; 

• en op een gepast moment een rustperiode in te bouwen. 

Deze 3 voorgaande elementen werden als volgt ingevuld: 

• feedback naar het personeel: door alle grafieken op een duidelijke en zichtbare plaats op te 

hangen voor het personeel, maar ook voor de leerlingen; 

• motivatie door regelmatige aanpassingen, zoals 

o leerlingen mee betrekken door het laten invullen van de checklijsten; 

o de mogelijkheid geven tot een verbeterpunt na +/- 2 maanden, zodat de grafieken in 

sommige locatie toch kan verbeteren. O.a. schilderen van vuile muren, repareren van 

schade, … 

o op een gepast moment een rustperiode in te bouwen zoals voor de eindexamens (half 

juni) het project tijdelijk een halt toe te roepen met de boodschap in september weer 

vast te gaan met hetzelfde project. 

Dit leidde ten slotte tot volgende verbeter voorstellen: 

Overzicht voorstellen tot verbeteractie (TUTTAVA) 

Lokaal Voorstel 

114 

Klas ontruimen: oude tafels weghalen. 

Sloten van de kasten repareren. 

Vensterblad repareren. 

Poten van de nieuwe tafels staan los: verstevigen. 

Tegels rond de wastafel herstellen. 

Nieuwe vloer. 

104 In de stopcontacten is er met balpen geschreven. Kan Kristel dit proper maken? 

115 

202 

De deur aan de kant van de gang heeft een opknapbeurt (schuren, vernissen, …) nodig. 

Herbetegelen van muurtje aan de wasbak. 

Krijtstrepen op de muur verwijderen en papieren propjes op het plafond en de muur verwijderen. 

Losliggende tegels voor het bord vast metselen. 

Dak lekt achteraan in de klas (werd reeds gemeld). 

101 Venster stuk en geen vensterslot aanwezig om de venster dicht te doen: venster altijd open. 

Refter 

102 

111 

Ook meer orde tijdens de studie-uren in de refter. 

De vuilbakken zijn dikwijls overvol en op maandag staat er meestal maar één vuilbak. 

Dit lokaal wordt ook op andere uren dan de gewone planning gebruikt. Ik kan hierdoor moeilijk 

de klas/leerkracht aanspreken over mogelijke problemen. Klassenbezetting respecteren en/of 

wijzigingen doorgeven. 

Een zestal stoelen zijn niet meer bruikbaar (poot af, zit los, rugleuning stuk, …) en staan 

achteraan in het lokaal. Kunnen deze stoelen zo mogelijk vervangen worden door bruikbare 

stoelen. Momenteel zijn er namelijk 23 bruikbare stoelen. In het lokaal kunnen maximaal 26 

leerlingen een plaats hebben. Graag dus nog 3 stoelen extra. 

024 Stopcontacten herstellen en vastzetten in de muur. 

213

9.9. Besluit 

Als kort besluit zou ik hier willen vermelden dat een goed werkende (G)IDPBW functioneert met een 

groep van preventieadviseurs die allen samen afspraken maken om documenten uniform te 

implementeren in hun preventiedienst. 

Beginnende met een uniform inventarisatiesysteem. 

Een globaal preventieplan en een jaaractieplan met eenzelfde layout vergemakkelijkt de verwerking 

voor alle Comitéleden. Ook voor directieleden is een GPP of een JAP van een andere school 

gemakkelijker te interpreteren wanneer dezelfde opbouw wordt gebruikt. Denken we maar aan een 

coördinerende directeur of bestuursleden die deze documenten willen bekijken. 

Niets is gemakkelijker dan het bespreken van de JAP ’s of van de maandverslagen van andere scholen 

tijdens een overlegmoment van preventieadviseurs wanneer eenzelfde opbouw wordt gerealiseerd. 

Ook kunnen de overige voorgestelde documenten inspiratie geven tot het maken van afspraken om het 

aankoop- en indienststellingsbeleid concreet uit te werken of tot het communiceren van uit te voeren 

werken in en rond de school. 

Tenslotte is het Tuttava project meer dan de moeite waard om orde en netheid bespreekbaar te maken. 

Verbetervoorstellen zullen er misschien zo ook wel voorgesteld worden in een school zonder Tuttava, 

maar soms geven ‘facts and figurs’ toch een stimuli om over dit onderwerp te praten. 

214

Hoofdstuk 10: Werken aan een preventiecultuur 

In de opbouw van dit eindwerk over Gemeenschappelijke Interne Diensten, vroeg ik aan één 

coördinerende preventieadviseur wat hij in mijn eindwerk zou willen terugvinden. Hij antwoordde mij 

dat hij een antwoord zocht om in zijn gemeenschappelijke dienst te werken aan een preventiecultuur. 

Deze vraag heb ik in de opbouw van dit eindwerk, gedurende een gans werkjaar, steeds in mijn 

achterhoofd gehouden en er zijn mij twee zaken bijgebleven vanuit de theorie in deze tweejaar 

durende opleiding evenals in het lezen van de nodige literatuur: 

Hoe kunnen we werk maken van een betere preventiecultuur? Enerzijds door de bestaande cultuur 

visueel voor te stellen en vragen te stellen waar er verbetering mogelijk is. In verschillende lessen 

werd gesproken over integratie van veiligheid, kwaliteit en milieu binnen een zorgsysteem 138 . Het drie 

dimensioneel model dat toen ter sprake kwam geeft een idee over een bepaalde KVM-cultuur 139 . In dit 

hoofdstuk wordt als voorbeeld de scholengemeenschap besproken in het drie dimensioneel model voor 

het aspect veiligheid. 

10.1. preventiecultuur en een drie dimensioneel model. 

Tenslotte wordt aan de hand van een ‘good practices 140 ’ een voorbeeld gegeven hoe door een 

planmatige aanpak in het beleid, er werk kan gemaakt worden aan een cultuur waar er over veiligheid 

en welzijn wordt gesproken. Hoe kunnen we door een planmatige aanpak de bestaande 

preventiecultuur verhogen? 

10.2. preventiecultuur verhogen door een planmatige aanpak geïntegreerd in het beleid 

Deze twee laatste onderverdelingen is slechts een kleine greep uit vele bronnen die trachten inzicht te 

geven over het bevorderen van een cultuur rond veiligheid en welzijn. Heel diep ga ik er niet op in, 

maar ik vond het toch belangrijk dat mits al de voorgaande hoofdstukken grondig uitgewerkt te 

hebben, bij de opbouw van een efficiënte organisatie van een (gemeenschappelijke) interne dienst 

PBW er ook sprake moet zijn van een preventiecultuur. Ik ben er rotsvast van overtuigd dat het einde 

van dit hoofdstuk pas het begin is van een langzaam proces. 

10.1. preventiecultuur en een drie dimensioneel model 

Preventiecultuur is een verzamelwoord voor al die aspecten die het verbeteren van de veiligheid tot 

doel hebben. De preventiecultuur van een organisatie verbeter je door de aanpak en de manier van 

omgaan met veiligheid in de schoolorganisatie gaandeweg te verbeteren. Een preventiecultuur bereikt 

men niet plotsklaps, dit moet men stapsgewijs proberen. 

Een (G)IDPBW heeft steeds tot doel de werkgever, de leden van de hiërarchische lijn en de 

werknemers bij te staan voor de toepassing van de wettelijke en reglementaire bepalingen betreffende 

het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van het werk en alle andere preventiemaatregelen en 

-activiteiten. Daarvan verwacht de directie en de inrichtende machten of schoolbesturen dat die zo 

goed mogelijk zijn, wil men blijven investeren in veiligheid en in de tijdsbesteding voor de 

preventiedienst. Net zoals de preventieadviseur als persoon kan groeien en daardoor steeds beter kan 

functioneren om de vooropgestelde doelstellingen te bereiken is dat ook zo voor de (G)IDPBW. Een 

(G)IDPBW moet kunnen functioneren in een schoolorganisatie en moet aanvaard zijn. Hierdoor moet 

er een cultuur tot stand komen in de school van de top tot op de werkvloer. Dit wil zeggen een 

preventiecultuur die leeft van bij de Inrichtende Macht of het schoolbestuur, bij de directie, de 

hiërarchische lijn, de leerlingen, het onderhoudsteam, secretariaatsmedewerkers, ouders, en alle andere 

actoren die enige binding hebben met de school als organisatie. 

138 ‘Integratie van veiligheid, kwaliteit en milieu binnen een zorgsysteem’, lesgever: P. Olivier, blok IV, 

leereenheid: 53, Postacademische vorming preventieadviseurs, Arbeidsveiligheid Niveau 1 – 2 de jaar. 

139 KVM-cultuur staat voor de zorgsystemen voor kwaliteit, veiligheid en milieu. 

140 zie voor goede praktijkvoorbeelden, website www.meta.fgov.be, 

215

In een cursusdeel over integratie van veiligheid, kwaliteit en milieu binnen een zorgsysteem, werd er 

gesproken over een drie dimensioneel model 141 . 

Zelf gaan we hier niet in op de theorie van dit model, daarvoor verwijs ik naar de cursus. Interessant is 

wel om eens stil te staan bij de drie verschillende assen en zijn drie onderverdelingen en dit toegepast 

op de implementatie van vorige hoofdstukken op de eigen scholengemeenschap. We kunnen dit doen 

op alle scholen afzonderlijk of op de gegevens die gekend zijn voor de gehele scholengemeenschap. In 

dit werk geven we een indicatie voor de gehele scholengemeenschap zodat we hieruit een besluit 

kunnen formuleren. 

Er zijn drie assen in het drie dimensioneel model: 

Figuur: drie dimensioneel model 

1. de proces-as of de as van de technieken en methoden. Dit is de technische as die specifieke 

kennis vergen voor allerlei methoden en technieken die veiligheidsrisico’s kunnen beheersen. 

Er zijn drie evolutieniveau’s merkbaar op deze as. Er is het niveau van de ‘correctieve’ 

technieken of methoden, gevolgd door de ‘preventieve’ technieken en ten derde het niveau 

van de ‘gekwantificeerde’ technieken. 

In het ‘correctieve’ niveau gaan scholen voornamelijk investeren in machineveiligheid, 

detectie en interventiemiddelen ingeval van brand of ongeval. Er worden correctieve 

maatregelen genomen om te voldoen aan wetgeving en reglementering. Scholen die geen 

preventiecultuur kennen en waar ‘veiligheid’ steeds aanzien wordt als kost, zullen zich 

voornamelijk in deze fase bevinden. In de scholengemeenschap is dit net zo. 

Brandweerverslagen moeten in orde zijn voor de doorlichting, maar de gouden regel is, 

‘geleidelijkheid’, want het zou wel eens veel geld kunnen kosten, terwijl men al tien jaar weet 

dat een brandweerverslag opmerkingen bevat waar geen prioriteit aan gesteld werd. 

141 ‘Integratie van veiligheid, kwaliteit en milieu binnen een zorgsysteem’, lesgever: P. Olivier, blok IV, 

leereenheid: 53, Postacademische vorming preventieadviseurs, Arbeidsveiligheid Niveau 1 – 2 de jaar, p. 32-49. 

216

Er moet waarschijnlijk nog een lange weg afgelegd worden vooraleer men in het volgende 

niveau terecht komt. 

In het ‘preventieniveau’ trekt men lessen uit ongevallen, zoals uit sportongevallen. Er zijn 

scholen die het gebeuren van sportongevallen op school opvolgen. In de eigen 

scholengemeenschap zijn dit niet meer dan 2 secundaire scholen van de vier. 

In het derde niveau , waar men spreekt over het kwantitatieve niveau, gaat men zoeken en 

vragen naar meetresultaten. Budgetten worden voorzien naargelang de waarde van het project. 

De kans dat dit niveau ooit bereikt wordt in het onderwijs is zeer klein, wegens de beperkte 

financiële middelen. Nochtans moeten projecten niet altijd veel geld kosten om tot een succes 

te leiden. Zoals het correctieve niveau een reactief preventiebeleid inhoudt, steunt het 

preventieve niveau op een pro-actief preventiebeleid en heeft het kwantitatieve niveau een 

meerwaarde voor het preventiebeleid door bijkomende projecten. 

2. De mens-as of de as voor vaardigheden en attitudes. Ook op deze as worden drie 

evolutieniveau’s onderscheiden. Het laagste niveau, is het niveau van de ‘bewustwording’. 

Bestuursleden, directie’s, technisch adviseurs coördinatoren, leerkrachten, 

onderhoudspersoneel, administratief ondersteunend personeel, leerlingen die arbeid 

verrichten. Al deze actoren moeten zich bewust worden dat veiligheid en welzijn geen vak op 

zich is dat moet aangeleerd worden, maar dat hoort tot de cultuur waarin men leeft. Deze fase 

is in de scholengemeenschap geleidelijk aan van toepassing. Het is momenteel een gevoel dat 

in het onderwijs, de Mens-as gemakkelijker resultaten worden bereikt, dan voor de Proces-as. 

Misschien omdat bij processen er al te vaak gesproken wordt over budgetten. Het niveau van 

participatie op de Mens-as is in één school gerealiseerd aan de hand van het Tuttava-project. 

Het is nu de bedoeling dat dit project ook nog vorm krijgt in de andere scholen. Eveneens 

bestaat de mogelijkheid dat personeelsleden betrokken worden bij het preventiebeleid en naar 

hun mening gevraagd wordt. Dit is mogelijk aan de hand van toolbox meetings. Zo denken we 

bijvoorbeeld aan de organisatie van evacuatieoefeningen waar er niet alleen aandacht wordt 

geschonken aan het proces aan de hand van een communicatieplan, maar ook aan het 

organiseren van een toolboxmeeting waar gevraagd wordt naar elkaars mening. Dit medium 

wordt ook gebruikt voor de organisatie van stages, bijkomende opleidingen zoals VCA en 

BA4/BA5. Als we dit gerealiseerd krijgen in andere scholen dan bevinden we ons op een 

hoger gelegen niveau, namelijk het niveau van participatie. 

3. De derde as wordt de Management-as genoemd, of de as voor documenten en systemen. 

Ook hier weer drie niveau’s. De eerste twee niveau’s moeten in het onderwijs, in ieders bereik 

kunnen liggen van een (G)IDPBW. Namelijk de niveau’s voor documentatie en de opbouw 

van een structuur. Hierbij denken we voornamelijk aan voorgaande hoofdstukken waar er 

voldoende informatie werd gegeven voor het implementeren van uniforme documenten en 

waar er werk werd gemaakt voor functiebeschrijvingen voor de gemeenschappelijke en lokale 

preventieadviseurs. Ook het organogram voor de IDPBW van het KOV is nu een duidelijk en 

handig werkinstrument voor alle actoren van de scholengemeenschap. Er zou nu werk moeten 

gemaakt worden van het laatste niveau, de visie. De beleidsverklaring die de visie en het 

engagement van de directie formuleert zou nu meer moeten zijn dan een geschreven en 

ondertekend document. Er moeten nu concrete elementen uit voort vloeien die zichtbaar zijn 

voor alle werknemers. Misschien is het implementeren van een zorgsysteem voor veiligheid 

een gepast instrument om hier vooruitgang in te brengen? 

Door het werken met een coördinerende preventieadviseur die genoten heeft van een degelijke 

opleiding, arbeidsveiligheid niveau I, bestaat de kans dat in dit drie dimensionaal model op mogelijk 

iedere as het niveau op onbepaalde termijn zal stijgen. Het is mede door de gemeenschappelijke en 

coördinerende preventieadviseurs dat de verworven kennis overgedragen zal worden naar 

bestuursleden, directie, hiërarchische lijn, leerkrachten en naar leerlingen die arbeid verrichten. Het 

zijn tenslotte de preventieadviseurs die de leiding hebben van een (G)IDPBW die het deming-wheel in 

beweging zullen houden en er voor zullen zorgen dat er op termijn een preventiecultuur zal ontstaan. 

217

Om dit te verduidelijken worden drie niveau’s van preventiecultuur in een (G)IDPBW onderscheiden: 

geen of een zwakke preventiecultuur; 

een toenemende preventiecultuur; 

een sterke preventiecultuur. 

Geen of een zwakke preventiecultuur: 

Een IDPBW waar veiligheid geen prioriteit is kunnen we herkennen door een organisatie waar er een 

minimale tijdsbesteding voorzien wordt. De preventieadviseur die, misschien, enkele klasvrije uren 

heeft is eerder een preventierepareur dan adviseur. De eerste niveau’s op de assen van het drie 

dimensionaal model worden misschien wel bereikt, maar daar blijft het dan ook bij. Het niveau van 

correctie op de proces-as wordt meestal omwille van het reactieve wel bereikt en het is niet zeker of er 

overleg is tussen de verschillende preventieadviseurs van eenzelfde werkgever. Iedere 

preventieadviseur doet zijn ‘ding’, zonder overleg, zonder opgelegde taken van de werkgever, zonder 

tijdsbesteding. Tot deze groep van scholen behoren hoogstwaarschijnlijk enkele risicoscholen die in 

het rapport van de schooldoorlichting werden besproken, evenals scholengemeenschappen waar er 

geen tijdsbesteding voor de preventieadviseurs voorzien worden op basis van de aanwezige risico’s. 

Geen verschil in tijdsbesteding voor ASO-scholen en secundaire scholen behorende tot de zachte 

sector of tot het nijverheidsonderwijs. Hiervoor verwijzen we bijvoorbeeld naar hoofdstuk 1, voor SG 

1 en SG 2 en voor scholengemeenschappen waar hoofdzakelijk de technisch adviseur coördinator 

wordt aangesteld als preventieadviseur (SG 8 en SG 9) en geen keuze wordt gemaakt voor een ander 

personeelslid als preventieadviseur. 

Een toenemende preventiecultuur: 

Scholen en scholengemeenschappen waar duidelijk gekozen wordt voor verschillende 

preventieadviseurs en het liefst één preventieadviseur per vestigingsplaats ondervinden een 

toenemende preventiecultuur als de werkgever doelbewust voldoende tijdsbesteding voor de 

organisatie van zijn IDPBW voorziet. Ook bij het bewust oprichten van gemeenschappelijke diensten 

voor preventie en bescherming op het werk is een toename van de aandacht voor veiligheid 

waarneembaar. Dit heeft vooral te maken door het aanstellen van een coördinator of een 

preventieadviseur belast met de leiding van de (G)IDPBW. Preventiediensten waar een 

gemeenschappelijke of coördinerende preventieadviseur aangesteld wordt zijn over het algemeen goed 

georganiseerd en hebben een preventiedienst waar positieve beweging in zit. De kans dat in het drie 

dimensionaal model de eerste niveau’s minimaal bereikt worden is groot. En dat hoger gelegen 

niveau’s als doel worden gesteld hangt niet alleen af van het enthousiasme van de groep van 

preventieadviseurs, maar veelal van de aandacht die zij krijgen van de bestuursleden, directie en 

andere actoren van deze scholen. Die aandacht wordt versterkt en bewust ervaren wanneer enkele 

bestuursleden, directieleden en leerkrachten uit eigen initiatief of met voldoende motivatie de nodige 

navorming volgen die betrekking hebben op het toepassen van de welzijnswet. Een minimale 

basisopleiding arbeidsveiligheid (niveau III), geïnteresseerd in een opleiding VOL-VCA, het volgen 

van een cursus ‘veilig werken met elektriciteit’, het volgen van een PreBes opleiding ‘taken van de 

hiërarchische lijn’, zijn maar enkele voorbeelden die aanleiding geven tot het bewust worden, dat 

veiligheid niet alleen voor de preventieadviseur is, maar voor alle betrokkenen van het onderwijs. 

Een sterke preventiecultuur: 

Zolang aan het voorgaande niet voldaan wordt, zal er nooit sprake zijn van een sterke 

preventiecultuur. Deze wordt in eindfase pas bereikt als op alle drie de assen, de drie niveau’s kunnen 

aangeduid worden. 

Bewust ga ik hier niet verder op in, omdat dit behoort tot een ander eindwerk. De enquête die in 

hoofdstukken 1 en 2 werd besproken geeft weer dat we eerst moeten zorgen voor voldoende 

tijdsbesteding voor de organisatie van de (G)IDPBW, zodat de gemiddelde tijdsbesteding van 48,98% 

ten opzichte van de voorgestelde norm in de inspectie-index stijgt en dat er werk moet gemaakt 

worden voor het efficiënt organiseren van de (G)IDPBW. Zonder deze twee voorwaarden kunnen we 

nooit spreken van een sterke preventiecultuur. 

218

Over de scholengemeenschap van Vilvoorde kan gezegd worden dat zij een preventiecultuur heeft die 

toeneemt. Het ontbreekt hen misschien van personeelsleden die in verband met veiligheid en welzijn 

voldoende kennis hebben om de kar te trekken, maar zolang er mensen zijn die in de 

scholengemeenschap het geheel in beweging kunnen houden, bestaat de mogelijkheid dat andere 

personeelsleden en directieleden bewust worden van de noodzaak om hier werk van te blijven maken 

en de nodige opleiding wensen te volgen. Onderstaand drie dimensioneel model geeft naar mijn 

inziens een voorstel van de eigen scholengemeenschap. 

10.2. preventiecultuur verhogen door een planmatige aanpak geïntegreerd in het beleid 

Eens de eigen organisatie in een drie dimensionaal model werd gebracht kunnen we werk maken van 

het implementeren van een zorgsysteem om te proberen de preventiecultuur te laten toenemen. Dit 

lukt enkel wanneer de organisatie hier klaar voor is. Het is mogelijk dat het succes van het bevorderen 

van een cultuur bereikt wordt door te werken aan projecten. Projectmatig werken zou ik hier als 

sleutelwoord durven vooropstellen om een positieve invloed te bewerkstelligen op de preventiecultuur 

in de schoolorganisatie en van het functioneren van de (G)IDPBW. “Tuttava” is een voorbeeld van 

zo’n project. Ik kan met tevredenheid zeggen dat door het implementeren van dit project enerzijds 

orde en netheid als jaarthema, een vast gegeven was in één school als proefproject, anderzijds wekt dit 

automatisch bij verschillende mensen tot een bewustzijn om veiliger met bepaalde elementen om te 

gaan. Ik had op deze wijze onbewust er voor gezorgd dat een technisch adviseur coördinator enkele 

bijscholingen was gaan volgen om mee te kunnen praten in verband met de thema’s veiligheid. Zo had 

hij zich bijgeschoold voor BA4/BA5, VOL-VCA en een cursus basisveiligheid. Projectmatig werken 

vereist veel voorbereiding en kennis. Projectteams moeten zo optimaal mogelijk samengesteld 

worden. Eens een project afgehandeld is, komt de kennis van het team terug ter beschikking voor een 

volgend project. Het onmiddellijk inspelen op snel wisselende omgevingen vraagt naar flexibele 

organisaties en dit is niet altijd gemakkelijk in schoolse organisaties. 

219

Gebaseerd op het boek ‘Veiligheid en Welzijn op School 142 ’ kan een zorgsysteem geïmplementeerd 

worden gebaseerd op het EFQM-model 

In Europa is het EFQM-Excellence model of het model van de European Foundation for quality 

Management het meest bekend en gebruikt. Het model werd in 1988 ontwikkeld door 14 grote 

ondernemingen en heeft haar basiselementen gehaald uit het Japanse model, de Deming-Award, dat 

reeds een kleine vijftig jaar bestaat, en het Amerikaanse Malcom Baldrige National Quanlity Awardmodel, 

dat begin de jaren tachtig ontstaan is. Ondertussen is het EFQM-Excellence model uitgegroeid 

tot een referentiemodel dat wereldwijd wordt gebruikt 143 . 

Het EFQM-model is geschikt voor organisatieverbetering. 

Ieder gemeenschappelijke of coördinerende preventieadviseur voor een (G)IDPBW zou dit boek 

moeten gelezen hebben. Het zou voor iedereen inspirerend moeten werken om de preventiecultuur te 

verhogen. Het voordeel is dat men door het verwerken van de verkregen informatie men deze kan 

verwerken in grafieken. Het zijn tenslotte ‘the facts and figurs’ die medebepalend kunnen zijn voor 

een grotere bewustwording. Naarmate meer en meer aandachtsvelden geïmplementeerd geraken, 

begrijpen de medewerkers steeds beter het belang ervan en nemen ze deze op in hun persoonlijke 

cultuur. Men gaat beslissingen nemen op basis van de verkregen resultaten of de tekortkomingen. 

Maar ook in gesprekken of in onderling overleg wordt creatief nagedacht om veiligheid in en rond de 

school te verbeteren. En dit laatste is net wat een lerende organisatie voorstelt. 

Het voorgestelde zorgsysteem bestaat tenslotte uit 350 stellingen voor 9 aandachtsvelden. De 

stellingen worden in het boek toegelicht om onduidelijkheden te verklaren. De kracht van deze manier 

van werken ligt in het feit dat de directie in samenspraak met de betrokken leerkrachten, 

groepsverantwoordelijke, technisch adviseurs en andere geïnteresseerden kan komen tot een 

gezamenlijke afspraak over hoe veiligheid en welzijn op de school kan verbeterd worden. De meer dan 

350 stellingen scheppen het welzijnskader en een lage beoordeling van een stelling toont dat er nog 

werk te doen is. Dit vereist acties op korte of lange termijn 144 . Hierdoor is de werkwijze niet alleen 

geschikt voor organisatieverbetering, maar ook nuttig voor de opmaak van het globaal preventieplan 

waar in de welzijnswet sprake is van het dynamisch risicobeheersingssysteem. 

In één van de scholen van de scholengemeenschap van Vilvoorde is via de werkgroep ‘veiligheid en 

welzijn’ als aandachtsveld ‘stages’ gekozen, omdat rond dit thema de laatste jaren heel wat te doen is 

geweest. 

De resultaten worden hieronder voorgesteld. 

142 

J. Vervecken, ‘Veiligheid en Welzijn op School’, Een dynamisch zorgsysteem voor het secundair onderwijs, 

Versie 1.0 maart 2003. 

143 

“Excellent, een handleiding voor de toepassing van het EFQM-Excellent model, Broux, G., Crets, L., De 

Cleyn, W., Legrand, J., Majoor, G., Van Nuland, Y., Vleminckx, G., Comatech bvba, 1999, p. 17. 

144 

Deze paragraaf werd letterlijk overgenomen uit het boek van J. Vervecken, ‘Veiligheid en Welzijn op 

School’, Een dynamisch zorgsysteem voor het secundair onderwijs, Versie 1.0 maart 2003, p.8. 

220

10.2.1. Inleiding tot het kernproces: stage 

Onderstaande gegevens werden aan alle stagebegeleiders geïnformeerd. Aan 10 personen werd 

gevraagd om de gegevens in te vullen. 

Tekst: 

Door de individuele voorstellen in de groep te gooien kan men in overleg komen tot 

gemeenschappelijke acties. Het wordt niet opgelegd vanuit de directie en de vragenlijst is alleen maar 

een aanzet tot verbeterpunten. 

De 4 stadia D,C,B en A om een stelling te beoordelen hebben volgende betekenis: 

Score Prestatieniveau 

Voorwaardenscore 

Verklaring 

D Niet aanwezig Er gebeurt op dit vlak niets. Misschien zijn er wel wat ideeën maar 

ze zijn nog niet veel verder gekomen dan wishfull thinking. 

C Enige 

vooruitgang 

B Duidelijke 

vooruitgang 

A Volledig 

gerealiseerd 

Er zijn feitelijke aanwijzingen dat erop dit vlak toch iets gebeurt. 

Toevallige evaluaties leiden tot verbeteringen. 

Er zijn losse successen en goede resultaten. 

Er is duidelijk bewijs, dit onderwerp wordt goed aangepakt. 

Er zijn regelmatig evaluaties en bijsturingen. 

Toch is de toepassing nog niet universeel of volledig gerealiseerd. 

Een buitengewone benadering of resultaat dat overal toegepast wordt. 

Het is moeilijk om nog verdere verbeteringen aan te brengen. 

We gaan de groep stagebegeleiders en de stagecoördinator van de school bijeenroepen en deze 

individueel de stellingen laten scoren met D,C,B en A volgens de voorwaardenscore (zie boven). 

221

5. Proces D C B A 

5.5. Stage 

5.5.1. Er is een duidelijke checklist en/of een stappenplan om de verschillende fase bij 

het zoeken naar een geschikte stageplaats te overlopen. 

5.5.2. De stagebegeleider heeft voldoende bekwaamheid en ervaring om de 

veiligheids- en welzijnsaspecten van de stageplaats en de stage in het algemeen 

te identificeren en te evalueren. 

5.5.3. Er bestaat een werkpostfiche van de stageplaats. 

5.5.4. De stagebegeleider laat zich bijstaan door de preventieadviseur van de school. 

5.5.5. Er is een stageovereenkomst, een stagereglement en een lijst met 

stageactiviteiten opgemaakt en ondertekend door alle partijen (stageverlenend 

bedrijf of organisatie, school en leerling-stagiair/ouders). 

5.5.6. De stageovereenkomst, het stagereglement is conform de wetgeving en wordt 

regelmatig aangepast. 

5.5.7. De aanpak van de stagebegeleider past in de visie van de school en wordt 

begeleid door de stagecoördinator. 

5.5.8. Alle stageplaatsen worden eerst bezocht en beoordeeld door de 

stagebegeleider. 

5.5.9. In de keuze van de stageplaatsen wordt met de wensen en mogelijkheden van 

de leerling en het stagebedrijf rekening gehouden. 

5.5.10. De stage wordt uitvoerig besproken met de leerling-stagiair. 

5.5.11. Er volgt een schriftelijke evaluatie van de stageplaats na elke stage op basis van 

evaluatiedocumenten en een stageschrift van de leerling-stagiair. 

5.5.12. Er wordt een stageschrift (stagedoeboek) uniform gebruikt in de school. 

5.5.13. In het stageschrift worden de veiligheids- en welzijnsaspecten/ervaringen 

opgenomen. 

5.5.14. Ongevallen op de stageplaatsen worden onderzocht en geëvalueerd door de 

preventieadviseur van de school. 

5.5.15. De stagebegeleiders worden adequaat geholpen bij problemen. 

5.5.16. Alle stageplaatsen worden regelmatig (5-jaarlijks) geëvalueerd 

5.5.17. Het arbeidsgeneeskundig onderzoek voor de onderworpen leerling-stagiair 

wordt georganiseerd door het bedrijf of door de school. 

222

10.2.2. Resultaten 

We geven niet alle 17 grafieken als resultaat weer. Enkel een viertal grafieken, waarin tekorten 

zichtbaar zijn en waaruit verbeter voorstellen konden uitgewerkt worden. Hierdoor werden alle 10 

betrokkenen geconfronteerd door zichtbare gegevens hoe de andere hierover dachten, werden er 

verbetervoorstellen uitgewerkt en werd er aandacht geschonken aan een thema dat eerst voor iedereen 

in orde leek. 

EFQM stage 

5.5.2. 

De stagebegeleider heeft voldoende bekwaamheid en ervaring om de veiligheids- en welzijnsaspecten van de stageplaats 

en de stage in het algemeen te identificeren en te evalueren. 

EFQM stage 

5.5.3. 

Er bestaat een werkpostfiche van de stageplaats. 

lkr 1 

lkr 2 

lkr 3 

lkr 4 

lkr 5 

lkr 6 

lkr 7 

lkr 8 

lkr 9 

lkr 10 

lkr 1 

lkr 2 

lkr 3 

lkr 4 

lkr 5 

lkr 6 

lkr 7 

lkr 8 

lkr 9 

lkr 10 

223

EFQM stage 

5.5.12. 

Er wordt een stageschrift (stagedoeboek) uniform gebruikt in de school. 

EFQM stage 

5.5.14. 

Ongevallen op de stageplaatsen worden onderzocht en geëvalueerd door de preventieadviseur van de school. 

lkr 1 

lkr 2 

lkr 3 

lkr 4 

lkr 5 

lkr 6 

lkr 7 

lkr 8 

lkr 9 

lkr 10 

lkr 1 

lkr 2 

lkr 3 

lkr 4 

lkr 5 

lkr 6 

lkr 7 

lkr 8 

lkr 9 

lkr 10 

224

10.2.3. Bespreking van de resultaten 

Een berekening zoals in het werkboek werd beschreven, gaf als resultaat voor de stage, dat het totaal 

van de 17 stellingen slechts 49,64 % scoort. Waar iedereen van overtuigt was dat de stage goed 

georganiseerd is, blijkt nu dat bij bevraging van 10 stagebegeleiders er heel wat onwetendheid leeft en 

dat afspraken niet opgevolgd worden of niet gekend zijn. Dit soort van metingen geeft aanleiding tot 

nadenken. Wanneer er ook nog acties afgesproken worden uit het overlegmoment van dit team en deze 

acties daadwerkelijk worden uitgevoerd dan kunnen we spreken van een verbetering van de 

stageorganisatie. 

De nabespreking en de daaruit besloten acties worden in dit werk niet besproken. Ik wil alleen maar 

aantonen dat dit deel behoort tot het bevorderen van een preventiecultuur en hoort bij de uitwerking 

van een efficiënt werkende (G)IDPBW. 

225

10.3. Besluit 

Het doel op termijn zou moeten zijn dat iedere as in het drie dimensioneel model, minstens één niveau 

stijgt. Dan kunnen we spreken van een succes in de organisatie van de IDPBW van de 

scholengemeenschap van het katholiek onderwijs van Vilvoorde. Het is in een organisatie zoals het 

onderwijs gemakkelijker te werken aan de Mens-as. 

Dat dit een proces van lange duur is, daar ben ik mij van bewust. Het duurt minstens drie jaar 

vooraleer er resultaten merkbaar zijn in verandering van een cultuur. 

Verandering kan mogelijk gemaakt worden door het implementeren van een dynamisch zorgsysteem 

voor alle scholen behorende tot de (G)IDPBW. In dit hoofdstuk is er een aanzet gegeven als 

voorbeeld tot de organisatie van de stages. Het heeft zeker nut om andere aandachtsvelden te toetsen 

in de organisatie van de (G)IDPBW en de resultaten aan de hand van ‘facts and figurs’ bespreekbaar te 

maken. Zichtbare resultaten motiveren vaak om werk te maken van de tekortkomingen. 

De vraag blijft echter wie moet dit implementeren? Hoogstwaarschijnlijk is de gemeenschappelijke of 

de coördinerende preventieadviseur, belast met de leiding van een (gemeenschappelijke) IDPBW de 

hoofdrolspeler. Vooral omdat hij de nodige kennis en kunde bezit om hierover te praten. Wanneer 

deze persoon ook nog beschikt over de nodige capaciteiten om aan te voelen wanneer een onderwerp 

ter sprake kan komen, dan blijft er slechts nog één probleem niet ingevuld en dat is de nodige 

tijdsbesteding om dit alles te implementeren. Hierdoor belanden we opnieuw bij de problematiek, 

besproken in hoofdstuk 1. 

226

Algemeen Besluit 

Een (Gemeenschappelijke) Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk kan ook als 

efficiënte organisatie werken in het katholiek onderwijs als er minstens aan volgende stappen aandacht 

wordt geschonken: 

stap 1: voorzien van voldoende tijdsbesteding voor de lokale en de gemeenschappelijke 

preventieadviseurs; 

stap 2: efficiënt organiseren van de tijdsbesteding van alle preventieadviseurs met als norm de 

grafieken uit de dynamische inspectie-index; 

stap 3: weten dat een gemeenschappelijke preventiedienst mogelijk is; 

stap 4: de sterkte en zwakte analyse kennen voor een gemeenschappelijke interne dienst; 

stap 5: het oprichten van een gemeenschappelijke dienst of toch al op zijn minst dit thema 

bespreekbaar maken in de overlegmomenten van directieleden en bestuursleden; 

stap 6: de opdrachten kennen van een (G)IDPBW en weten wat de eigen dienst wettelijk moet 

organiseren; 

stap 7: de taken van de preventieadviseurs aanduiden in de (G)IDPBW, door gebruik te maken 

van de functiebeschrijving van de preventieadviseurs als werkdocument; 

stap 8: samen met alle actoren van de aangesloten scholen, bouwen aan de organisatiestructuur 

van een (G)IDPBW; 

stap 9: werk maken van standaarddocumenten en een jaarthema voor alle scholen aangesloten 

in de (G)IDPBW; 

stap 10: het stapsgewijs implementeren van een preventiecultuur in de (G)IDPBW. 

Deze stappen zijn niet per toeval de 10 hoofdstukken die besproken werden in dit eindwerk en die 

allen geïmplementeerd werden gedurende 1 werkjaar in de eigen scholengemeenschap. 

Behalve stap 10, want deze laatste stap is het begin van een lange weg waarvan het einde niet bepaald 

kan worden. 

Laten we zeggen dat deze 10 stappen (of hoofdstukken) natuurlijk niet in deze volgorde moeten 

doorlopen worden. Het is wel zo dat stap 1 en stap 10 de moeilijkste zijn én dat ze ook samen horen. 

We kunnen niet over een preventiecultuur spreken als er door de werkgever niet voldoende 

tijdsbesteding voor de samenstelling en de werkwijze van de preventiedienst voorzien wordt. 

Stap 10, het implementeren van een preventiecultuur in alle scholen behorende tot de 

(gemeenschappelijk) preventiedienst duurt minstens drie jaar en waarschijnlijk in veel organisaties 

veel langer. Als gemeenschappelijke preventieadviseur er zelf in geloven is één element. Een tweede 

dat je slechts over preventiecultuur kan praten wanneer bestuursleden, directieleden en hiërarchische 

lijn zich bewust zijn dat veiligheid en de welzijnswet moeten nageleefd worden. Wanneer zij 

‘veiligheid’ beschouwen als een ‘kost’ of als een opdracht enkel voor de preventieadviseur dan zal 

deze stap een zeer lang proces moeten doorstaan. De grafiek die voorkomt uit het drie dimensionaal 

model kan een aanzet geven en een mogelijk gesprek openen bij de leidinggevenden om hogere 

niveau’s tot doel te hebben. Eveneens kan het implementeren van een dynamisch zorgsysteem met als 

leidraad het geschreven werkboek door de coördinerende preventieadviseur van de 

scholengemeenschap van Geel en Kasterlee, Jef Vervecken, voldoende ‘facts and figurs’ geven om 

knelpunten te detecteren en een planning op te maken voor korte en lange termijn. Een derde element 

die de belangrijkste rol speelt voor het toenemen van de preventiecultuur is de aanwezigheid van 

gemeenschappelijke of coördinerende preventieadviseurs die de leiding hebben van een 

(gemeenschappelijke) IDPBW. In een scholengemeenschap of in een groep van 

scholengemeenschappen moeten directieleden overtuigd blijven dat het implementeren van systemen, 

procedures, de welzijnswet en zijn uitvoeringsbesluiten voornamelijk zal gebeuren door 

preventieadviseurs met de nodige kennis en kunde. Een sterke preventiecultuur zal slechts mogelijk 

zijn in het onderwijs wanneer er voldoende tijdsbesteding voorzien wordt voor én gemeenschappelijke 

preventieadviseurs voor de coördinatie en de ondersteuning én lokale preventieadviseurs voor de 

primaire preventie. 

227

Stap 1, het voorzien van voldoende tijdsbesteding voor de preventieadviseurs. 

Lokale preventieadviseurs hebben te weinig tijdsbesteding om de wet op het welzijn toe te passen. 

Directieleden moeten bewust zijn dat zij samen met hun inrichtende machten en schoolbesturen 

verantwoordelijk zijn voor het preventiebeleid in hun scholen. Dit wordt niet gerealiseerd door een 

minimum tijdsbesteding aan een lokale preventieadviseur te voorzien. Het katholiek secundair 

onderwijs zou beter moeten kunnen scoren dan de berekende 48,98 % ten opzichte van de 

voorgestelde norm uit de dynamische inspectie-index. 

Hierdoor werden volgende voorstellen geformuleerd (stap 2): 

- start met het oprichten van een goed uitgebouwde Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op 

het Werk. En eventueel nog beter tot de oprichting van een Gemeenschappelijke IDPBW. Het 

Koninklijk Besluit horende bij de oprichting van de GIDPBW geeft de samenstelling en de werkwijze 

weer, waarin de tijdsbesteding van de preventieadviseurs in een wettelijk document wordt vastgelegd; 

- duidt een gemeenschappelijke preventieadviseur aan, die de opgegeven taken en de wettelijke 

opdrachten voor de GIDPBW kan uitvoeren; 

- voorzie een voltijdse opdracht voor de gemeenschappelijke preventieadviseur per 4200 leerlingen 

horende tot het secundair onderwijs; 

- zorg voor een tijdsbesteding voor lokale preventieadviseurs per school, volgens de norm voorgesteld 

in de dynamische inspectie-index, rekening houdende met de reeds voorziene tijdsbesteding van de 

gemeenschappelijke preventieadviseur; 

Leiding van de GIDPBW 1 voltijds coördinerende preventieadviseur Per 4200 leerlingen secundair onderwijs 

ASO onderwijs 1 voltijds lokaal preventieadviseur Per 1800 leerlingen 

Zachte sector 1 voltijds lokaal preventieadviseur Per 1500 leerlingen 

nijverheidsonderwijs 1 voltijds lokaal preventieadviseur Per 900 leerlingen 

Lager onderwijs 1 preventieuur lokaal preventieadviseur Per 100 leerlingen 

- zorg ervoor dat indien de lokale en de gemeenschappelijke preventieadviseur geen voltijdse opdracht 

heeft in de GIDPBW, de resterende tijd efficiënt wordt ingevuld; 

- Het beste zou zijn moesten de Ministeries van onderwijs met hun gewestelijke bevoegdheden en/of 

de Federale Minister van Werk afspraken kunnen maken om het ambt van coördinerende 

preventieadviseur te creëren per scholengemeenschap zoals dit nu ook gebruikelijk is voor ICT uren, 

via de puntenenveloppe. Echter is men over dit ambt, reeds langer dan het bestaan van de Welzijnswet 

aan het praten. Het wordt tijd dat de verschillende Ministeries hier duidelijkheid in creëren. 

Stappen 3 en 5: Er moet een degelijk en goed uitgebouwde preventiestructuur uitgewerkt worden. 

Het oprichten van een Gemeenschappelijke Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het 

Werk met aan het hoofd een professioneel opgeleidt preventieadviseur die de leiding heeft van de 

gemeenschappelijke dienst is de basis van een efficiënt preventiebeleid. Het zou niet slecht zijn 

moesten al de gemeenschappelijke en coördinerende preventieadviseurs minstens één maal per jaar op 

het VSKO samenkomen om enerzijds de contacten te behouden en anderzijds de ervaringen aan elkaar 

uit te wisselen. Het bezoek te FOD WASO op 15 maart naar aanleiding van de sterkte/zwakte analyse 

gaf aan dat sommige preventieadviseurs dit zouden appreciëren. 

Stap 4: De sterkte op microniveau moet er voor zorgen dat de primaire preventie gewaarborgd blijft 

en dat de gemeenschappelijke preventieadviseur de lokale preventieadviseurs animeert, coacht en 

begeleidt om het welzijn van de werknemers te verzekeren. 

De sterkte op mesoniveau zorgt dat er een team van preventieadviseurs ter beschikking staat. Ieder met 

een specifieke bekwaamheid om elkaar als team te helpen. Het team moet in de eerste plaats leren 

samenwerken en ten tweede leren door samen te werken. 

De sterkte op macroniveau moet er voor zorgen dat de gemeenschappelijke preventieadviseurs de 

stuwende kracht zijn voor het preventiebeleid in het onderwijs en dit netoverschrijdend. Het is door 

samen te denken en signalen te geven aan de koepels en de bisdoms dat het ambt van 

preventieadviseur ooit zal bestaan. 

228

De zwakte van een (G)IDPBW is zo zwak als zijn schakel. Te beginnen bij de leiding van de 

gemeenschappelijke dienst en het niet kunnen samenwerken met de lokale preventiemedewerker. 

Anderzijds moet er ook voldoende tijdsbesteding voor alle preventieadviseurs voorzien worden. 

Om deze reden stel ik voor dat in de startfase voor de oprichting van een GIDPBW men deze dienst 

niet te groot mag oprichten. GIDPBW voor een samenwerking tot 4200 leerlingen in het secundair 

onderwijs is werkbaar om een efficiënte organisatie te leiden. 

Stappen 6 en 7: De opdrachten van de (G)IDPBW en de taken van de preventieadviseurs moeten door 

de werkgever gekend zijn en er moet duidelijkheid zijn wie welke opdrachten uitvoert. Het 

identificatiedocument is daar een belangrijk document voor. 

Daarnaast moet de functiebeschrijving als werkdocument gebruikt worden, zowel door de werkgever 

in gesprek met lokale en gemeenschappelijke preventieadviseur als door de preventieadviseurs zelf. 

Dit geeft mede duidelijkheid welke opdrachten door wie worden uitgevoerd in een (G)IDPBW en 

welke taken als prioritair werden gesteld door de werkgever. 

Tenslotte (stappen 8 en 9) denk ik toch dat het opstellen van een goed doordacht organogram evenals 

het werk maken van een communicatiematrix en het implementeren van uniforme documenten nodig 

voor een (G)IDPBW, zorgen voor een goede samenwerking tussen alle preventieadviseurs horende tot 

de Interne DPBW en een basis is voor een efficiënt draaiende (G)IDPBW. 

In de scholengemeenschap van Vilvoorde zijn voorgaande stappen tijdens dit werkjaar 

geïmplementeerd, zoals: 

er is sinds dit werkjaar een goed en werkbaar organogram; 

er is een tijdsbesteding voor de lokale preventieadviseurs die overeenstemt met het voorstel 

van de dynamische inspectie-index; 

Er is een coördinerende preventieadviseur voor een halftijdse opdracht die verantwoordelijk is 

voor de coördinatie van de IDPBW en alle lokale preventieadviseurs ondersteuning geeft waar 

nodig en volgens gekende afspraken. De resterende tijdsbesteding voor de coördinerende 

preventieadviseur wordt vanaf 1 september 2006 doordacht ingevuld, als stagecoördinator en 

VCA begeleider; 

Er wordt sinds 1 september 2005, gebruik gemaakt van uniforme documenten in alle 

aangesloten scholen; 

Er wordt gebruik gemaakt van een communicatiematrix, sinds januari 2006; 

Er werd positief geëxperimenteerd met Tuttava als jaarthema in één van zijn scholen en 

verbeter voorstellen uitgewerkt; 

Er werden resultaten gemeten aan de hand van een dynamisch zorgsysteem; 

Er wordt vanaf 1 september 2006, gebruik gemaakt van functiebeschrijvingen als 

werkdocument. 

Er zijn momenteel gesprekken gestart met nabijgelegen basisscholen (Diegem en Machelen) 

om toe te treden tot de IDPBW. Wat wijst dat we niet slecht bezig zijn. Indien een GIDPBW 

dient opgericht te worden, doordat de verschillende schoolbesturen van deze lagere scholen 

hun eigen bestuur wensen te behouden, zijn we voorbereid om deze procedure te starten en 

kennen we enkele ambtenaren bij de federale overheidsdiensten die ons raad kunnen geven. 

Waarschijnlijk zijn er door dit eindwerk nog zaken die we vergeten zijn te besluiten. Alleszins wat 

eerst leek op een eindwerk over gemeenschappelijke diensten waar ik wat wantrouwig tegenover stond 

is uitgegroeid tot een jaarwerk waar ik voor de eigen scholengemeenschap een geweldige sprong 

voorwaarts heb gemaakt tot het organiseren van een efficiëntere interne dienst voor preventie en 


Dit is nog maar een begin. Ik ben er van overtuigd dat hier nog jaren zal op verder gebouwd worden. 

En ik hoop dat dit werk inspiratie zal geven voor andere coördinerende preventieadviseurs. 

Wat het einde betekent voor dit eindwerk, is nog maar een begin op wat nu nog gaat volgen. 

229

Referenties 

1. Wetgeving in alfabetische volgorde: 

Beschermingswet preventieadviseurs, K.B. 20 december 2002 

Comité PBW, K.B. 3 mei 1999 

Externe Dienst, K.B. 27 maart 1998 

Interne Dienst, K.B. 27 maart 1998 

Tewerkstellingswet, K.B. 13 februari 1998 

Welzijnsbeleid, K.B. 27 maart 1998 

Welzijnswet, K.B. 4 augustus 1996 

2. Literatuurlijst in alfabetische volgorde: 

BOS, M., MASTENBROEK, J., “Communicatie in organisaties; cultuur, stijl en leiderschap”, Alphen 

a/d Rijn, Samson, 1998. 

BROUX., G., CRETS, L., DE CLEYN, W., LEGRAND, J., MAJOOR, G., VAN NULAND, Y., 

VLEMINCKX, G., “Excellent, een handleiding voor de toepassing van het EFQM-Excellent model”, 

Comatech bvba, 1999. 

BUSSCHOTS, W., “Communicatie en preventie”, blok IV, leereenheid 57, postacademische vorming 

preventieadviseurs arbeidsveiligheid niveau 1 – 2 de jaar, 2004 – 2006. 

FOD WASO, “De risicoanalyse”, oktober 2002, p. 38 – 39. 

FOD WASO, “Veiligheidsbeleid in het onderwijs”, 2000 

INDESTEEGE, P., “Werkpostanalyse in de werkplaats mechanica”, eindwerk aangeboden tot het 

verkrijgen van het getuigschrift “aanvullende vorming preventieadviseurs arbeidsveiligheid niveau 1”, 

academiejaar 2001 – 2002. 

KLUYTMANS, Dr. F., “Leerboek personeelsmanagement”, Open Universiteit, Wolters Noordhoff, 

2001. 

MINISTERIE VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP, DEPARTEMENT ONDERWIJS 

“Dynamische veiligheidsindex, Veiligheid en Welzijn op school”, inspectie secundair onderwijs. 1 

september 2001. 

MINISTERIE VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP DEPARTEMENT ONDERWIJS, “Veiligheid 

en welzijn’ op school. Dynamisch risicobeheersingsbeleid van scholen”,– inspectie basisonderwijs, 1 

september 2002. 

OLIVIER, P., “Integratie van veiligheid, kwaliteit en milieu binnen een zorgsysteem”, blok IV, 

leereenheid: 53, Postacademische vorming preventieadviseurs, Arbeidsveiligheid Niveau 1 – 2 de jaar. 

REYNIERS, K., “Enkele knelpunten bij de implementatie en toepassing van de 

welzijnsreglementering in de publieke sector”, arbeidsrecht Universiteit Antwerpen, artikel nog niet 

gepubliceerd op 5 juni 2006.

SMEESTERS, H., “Reflecties en aanbevelingen naar aanleiding van het gebruik van de dynamische 

inspectieindex door de inspectie S.O”, Studiedag ‘De dynamische inspectieindex van het welzijn in 

het secundair onderwijs’, Provinciehuis Brugge, 29 september 2004. 

VANACHTER, O., “Advies, unaniem advies, voorafgaand akkoord”, Nieuwsbrief Arbeidsveiligheid 

1999, afl.5, 1. 

VANACHTER, O., “Juridische problemen i.v.m. het statuut en de taken van de diensthoofden voor 

veiligheid”, Veiligheidsnieuws, extra editie 1980 (juli, augustus, september), 8. 

VANHOOF, J., VAN PETEGEM, P., “Pei/ijlen naar succesvol schoolbeleid”, Wolters 

Plantyn, 2006. 

VAN LANDUYT, N., “Methode in verband met orde en netheid: TUTTAVA”, Blok III, leereenheid 

59, Postacademische vorming preventieadviseurs arbeidsveiligheid niveau I – 1 ste jaar, academiejaar 

2004 – 2006. 

VAN PETHEGEM, J., ”Creatie van een gemeenschappelijke interne preventiedienst”, 

Veiligheidsnieuws, PreBes, april/mei/juni. 

VAN REGENMORTEL, A., “Statuut van de preventieadviseurs verbonden aan de interne en externe 

diensten”, Blok IV, leereenheid 62, Postacademische vorming preventieadviseurs arbeidsveiligheid 

niveau I – 2 de jaar, academiejaar 2004 – 2006. 

VAN YPEREN, N. W., “Over vlammen en afbranden”, Groningen, uitgeverij C. Regenboog, 

2004 

VDVHB Werkgroep Reglementering Bijlage bij VDVHB-nieuwsbrief 143 – juni 1998, 

VERVECKEN, J., “Veiligheid en Welzijn op School. Een dynamisch zorgsysteem voor het secundair 

onderwijs”, Versie 1.0 maart 2003. 

VUERSTAEK, S., “Stress en stressbeleid”, Leereenheid 44, postacademische vorming 

preventieadviseurs arbeidsveiligheid niveau 1 – 1 ste jaar 

X., “Eén gemeenschappelijke interne dienst in een gemeente?”, Preventactua 1999, afl. 9,1. 

Zakboekje voor de preventieadviseur,2006, Kluwer 

3. Websites in alfabetische volgorde: 

http://oud.rago.be/subpage_startpagina/bestuurlijke_organisatie/welzijn/WELZGeogr.htm 

www.coprant.be 

www.esf.be 

www.gemeenschapsonderwijs.be/ouders/publicaties/jaarverslagen 

www.idewe.be 

www.ikmo.be 

www.kov.be 

www.onderwijsinspectie.be 

www.prevent.be 

www.vvkso.be

def_eindwerk.pdf (3982 Kb) - Katholiek Onderwijs Vilvoorde vzw.

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?