Ganzen met Aanpak van problemen met “Ganzen, gasten met lasten” Aanpak van problemen met zomerganzen in <strong>de</strong> grensregio Overzomeren<strong>de</strong> ganzen die bij ons broe<strong>de</strong>n, zorgen door hun toenemen<strong>de</strong> aantallen voor heel wat overlast en scha<strong>de</strong> aan landbouw-, natuur- en recreatiegebie<strong>de</strong>n. In <strong>de</strong> grensregio van Oost-, Westen Zeeuws-Vlaan<strong>de</strong>ren start een project om dit groeiend probleem aan te pakken. Het ganzenproject is een on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el van het driejarig Interregproject ‘Invasieve Exoten’, ter bestrijding van planten en dieren die er van nature niet thuishoren of zelfs een bedreiging vormen voor <strong>de</strong> biodiversiteit van <strong>de</strong> natuur en het landschap in Vlaan<strong>de</strong>ren en Zuid-Ne<strong>de</strong>rland. De vier te bestrij<strong>de</strong>n invasieve exoten zijn: grote waternavel, stierkikker, Amerikaanse vogelkers en zomerganzen. Dankzij Europees geld kan dit grootschalig project (meer dan 3 miljoen euro) voor bijna <strong>de</strong> helft gesubsidieerd wor<strong>de</strong>n. Planten en dieren hou<strong>de</strong>n zich vanzelfsprekend niet aan administratieve grenzen, waardoor samenwerking noodzakelijk is om een effectief beheer te kunnen realiseren. De maatregelen zijn noodzakelijk omdat naast <strong>de</strong> effecten op <strong>de</strong> biodiversiteit ook <strong>de</strong> kosten van dit ganzenprobleem voor <strong>de</strong> samenleving steeds hoger wor<strong>de</strong>n. Deze bedragen op dit moment in België en Ne<strong>de</strong>rland al ca. 2,3 miljard euro per jaar. Het project Invasieve Exoten wil betere preventieve maatregelen en bestrijdingstechnieken ontwikkelen en kennisontwikkeling tussen <strong>de</strong> partners en an<strong>de</strong>re relevante actoren tot stand brengen. Daarnaast willen we <strong>hier</strong>over communiceren naar het bre<strong>de</strong> publiek. Dit is vooral van belang omdat <strong>de</strong> introductie van exoten in het milieu vaak gebeurt door onwetendheid. LANDSCHAPSKRANT / P. 6 Voor het ganzenproject wor<strong>de</strong>n gelijklopen<strong>de</strong> acties lasten on<strong>de</strong>rnomen in onze grensregio: in kaart brengen en tellingen van populaties, uitwisselen van informatie, afvangen, eieren schud<strong>de</strong>n, afrasteren van broedgebie<strong>de</strong>n en communicatiemomenten. Rattenbestrijding Oost-Vlaan<strong>de</strong>ren (RATO) voert <strong>de</strong>ze acties uit in samenwerking met <strong>Regionaal</strong> <strong>Landschap</strong> <strong>Meetjesland</strong> (RLM) en het Instituut voor Natuur-en Boson<strong>de</strong>rzoek (INBO). RLM heeft in het verle<strong>de</strong>n al meermaals <strong>de</strong> ganzenproblematiek in <strong>de</strong> kijker gezet, met speciale aandacht voor het <strong>Meetjesland</strong>se krekengebied en in het bijzon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> bruine kiekendief. Terreinbeheer<strong>de</strong>rs, gemeenten en belangenorganisaties die geconfronteerd wor<strong>de</strong>n met <strong>de</strong>ze problematiek kunnen steeds contact opnemen met Karel Van Moer (RATO vzw), 09 267 86 69, karel.van.moer@oost-vlaan<strong>de</strong>ren.be, of Hélène Quidé, (RLM vzw) 050/70 00 42, helene.qui<strong>de</strong>@rlm.be. Betrokken partners en cofi nancier<strong>de</strong>rs voor het ganzenproject: RATO , RLM, PROCLAM, INBO, HZL, SBB, ZLTO, FBE, Provincie Zeeland, Provincie West-Vlaan<strong>de</strong>ren, Provincie Oost-Vlaan<strong>de</strong>ren, Stad Gent. Ganzen, gasten met lasten ka<strong>de</strong>rt binnen het project “Invasieve exoten”, me<strong>de</strong> gefi nancierd door het Europees programma Interreg IV A voor <strong>de</strong> grensregio Vlaan<strong>de</strong>ren-Ne<strong>de</strong>rland en <strong>de</strong> Vlaamse Overheid. Dit project is een samenwerking tussen 24 partners in Vlaan<strong>de</strong>ren en Ne<strong>de</strong>rland. Uilenbraakballen gezocht! Een braakbal is een ron<strong>de</strong> of ovale brok die bestaat uit <strong>de</strong> onverteer<strong>de</strong> resten van dieren, zoals haren, veren, botjes en nagels. De braakballen van elke uilensoort verschillen qua vorm, grootte en inhoud. Zo’n braakbal leert ons veel over het eetpatroon van <strong>de</strong> uil, maar ook over het voorkomen van <strong>de</strong> prooidieren. In <strong>de</strong> voorbije jaren wer<strong>de</strong>n in het <strong>Meetjesland</strong> heel wat kerkuilenbakken geplaatst, waarvan <strong>de</strong> meeste kauwwerend wer<strong>de</strong>n gemaakt. Dit jaar organiseren we een activiteit gericht op het ontle<strong>de</strong>n van braakballen. <strong>Regionaal</strong> <strong>Landschap</strong> <strong>Meetjesland</strong> wordt <strong>hier</strong>bij on<strong>de</strong>rsteund door <strong>de</strong> provincie Oost- Vlaan<strong>de</strong>ren. Daarvoor hebben we natuurlijk braakballen nodig! Ken je een plaats waar een uil zijn braakballen achterlaat (schuur, boom), verzamel ze dan en bezorg ze ons. In samenwerking met Natuurpunt zullen enkele experts ons op een pluisavond wegwijs maken in braakballenland. Leerrijk voor jong en oud! INFO: HELENE.QUIDE@RLM.BE Ervaringen met beheerovereenkomsten De beheerovereenkomsten van <strong>de</strong> Vlaamse Landmaatschappij kennen steeds meer succes bij <strong>de</strong> landbouw. De beheerovereenkomsten beogen een verbetering van <strong>de</strong> kwaliteit van het milieu, <strong>de</strong> natuur of het landschap en dit tegen een vergoeding die niet alleen <strong>de</strong> extra kosten maar ook het verlies van inkomen <strong>de</strong>kken. De Vlaamse Landmaatschappij sluit beheerovereenkomsten met landbouwers voor een perio<strong>de</strong> vijf jaar. De beheerovereenkomsten, gericht op het milieu zoals ‘water’, ‘perceelsran<strong>de</strong>n’, ‘kleine landschapselementen’ en ‘erosie’ kennen al veel succes bij <strong>de</strong> landbouwers. Enkele impressies vanuit het landbouwmilieu: Koen Van Leeuwe uit Sint-laureins heeft sinds 2005 heel wat ervaring opgebouwd met <strong>de</strong> beheersovereenkomst ‘perceelsran<strong>de</strong>nbeheer’. Waarom besloot je een beheersovereenkomst aan te gaan? De meeste van mijn lan<strong>de</strong>rijen palen aan een kreek of een waterloop. Na enige aarzeling was ik er toch wel van overtuigd dat het aanleggen van een akkerrand een meerwaar<strong>de</strong> kon Beheers- bie<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> natuur en ook voor <strong>de</strong> landbouw(er). De overeenkomst is op basis van een contract met we<strong>de</strong>rzijdse toestemming. Dit schept een zeker vertrouwen en als landbouwer word je meer betrokken bij het natuurbeheer. Dit heeft ook het voor<strong>de</strong>el dat bei<strong>de</strong> partijen gehou<strong>de</strong>n zijn aan <strong>de</strong> voorwaar<strong>de</strong>n opgelegd in het contract. Daartegenover staat er een vergoeding die <strong>de</strong> landbouwer in staat stelt om <strong>de</strong> ran<strong>de</strong>n in optimale omstandighe<strong>de</strong>n te on<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>n. overeen Biedt <strong>de</strong> overeenkomst ook praktische voor<strong>de</strong>len voor je bedrijfsvoering? Ja, toch wel. Het bewerken van <strong>de</strong> akkers wordt eenvoudiger doordat er geen machinale bewerkingen meer gebeuren dicht tegen <strong>de</strong> oevers. De oogstmachines hoeven niet meer tegen <strong>de</strong> oevers te rij<strong>de</strong>n en er is geen gevaar meer dat <strong>de</strong> oevers inkalven. Ver<strong>de</strong>r kunnen <strong>de</strong> ran<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> akkers rechter aangelegd wor<strong>de</strong>n komsten door <strong>de</strong> bufferstroken te laten variëren in breedte. Het is fi nancieel interessanter als je een grotere oppervlakte in beheer kan hebben. Vind je het belangrijk dat je met <strong>de</strong> beheersovereenkomst bijdraagt tot een aantrekkelijk landschap ? Ja, als landbouwer hou ik daar een goed gevoel aan over. De gron<strong>de</strong>n blijven in eigen beheer, <strong>de</strong> natuur vaart er wel bij. Op <strong>de</strong>ze manier moet het mogelijk zijn dat natuur en landbouw samen gaan in onze streek. Het uitzicht van <strong>de</strong> streek wordt door <strong>de</strong> bufferstroken ook positief beïnvloed. Er wor<strong>de</strong>n namelijk groene linten geschapen dwars door het landschap. Vooral tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> wintermaan<strong>de</strong>n vormen <strong>de</strong>ze groene stroken een aangename afwisseling tussen <strong>de</strong> geploeg<strong>de</strong> akkers. Het landbouwbedrijf Ryckaert uit Assene<strong>de</strong> heeft zich gespecialiseerd in pootgoed voor aardappelen. Het heeft een beheerovereenkomst on<strong>de</strong>rhoud van een houtkant en enkele perceelsran<strong>de</strong>n. Deze beheerovereenkomsten zijn al actief van 2004. Waarom besloot je <strong>de</strong> overeenkomst aan te gaan? Als landbouwer leven we alle dagen buiten, in <strong>de</strong> open lucht. Het landschap is mijn werkomgeving en zelf vind ik het belangrijk dat die omgeving ook aantrekkelijk is. De natuur helpt om <strong>de</strong> eentonigheid van het landschap te doorbreken en daarom is het goed van ook <strong>de</strong> natuur wat vooruit te helpen. Is het fi nancieel aantrekkelijk om een beheerovereenkomst af te sluiten en waarom? Tegenover het werk voor het on<strong>de</strong>rhoud van mijn houtkant en perceelsran<strong>de</strong>n staat een vergoeding. In mijn geval vind ik <strong>de</strong>ze vergoeding fair ten opzichte van <strong>de</strong> gelever<strong>de</strong> inspanningen. De situatie verschilt natuurlijk van bedrijf tot bedrijf. Voor sommige bedrijven kunnen ook an<strong>de</strong>re aspecten meespelen. U hoeft als landbouwer niet altijd te weten welke pakketten toepasbaar zijn op uw bedrijf. Indien u geïnteresseerd bent om één of meer<strong>de</strong>r beheerovereenkomsten aan te gaan met <strong>de</strong> Vlaamse Landmaatschappij volstaat het om contact op te nemen met <strong>de</strong> bedrijfsplanner. De taak van <strong>de</strong> bedrijfsplanner bestaat erin gratis te adviseren op het terrein en neemt ook alle administratie op zich. CONTACTGEGEVENS BEDRIJFSPLANNER VOOR DE REGIO MEETJESLAND: CAROLINE.BEELE@VLM.BE 09/244.85.69 OF 0499/59.35.61 Welke beheerovereenkomst? ‘perceelsran<strong>de</strong>nbeheer’ is een bufferstrook langs een kwetsbaar element. Dit kwetsbaar element kan een bos, waterloop, houtkant, heg, haag, een waar<strong>de</strong>vol grasland of een holle weg zijn. Zo kunnen planten zich ontwikkelen en dieren beschutting vin<strong>de</strong>n. Ook komen meststoffen en bestrijdingsmid<strong>de</strong>len zo niet meer (onbedoeld) naast het productieperceel terecht en verbetert <strong>hier</strong>door <strong>de</strong> kwaliteit van het oppervlaktewater en an<strong>de</strong>re kwetsbare elementen. Hagen, heggen, houtkanten, houtwallen en poelen zijn kleine landschapselementen die het Vlaamse landschap kenmerken. Door het sluiten van beheeroverkomsten ‘aanplant of on<strong>de</strong>rhoud kleine landschapselementen’ verhoogt <strong>de</strong> visuele kwaliteit en <strong>de</strong> belevingswaar<strong>de</strong> van het landschap. Hagen en heggen ogen trouwens niet alleen mooi, ze hebben vaak ook een cultuurhistorische waar<strong>de</strong> als veekering, schaduwrijke plaats voor het vee, dienen als trekroute of ter bestrijding van wind- en bo<strong>de</strong>merosie. Wie zich engageert om min<strong>de</strong>r te bemesten en zo meewerkt aan een betere waterkwaliteit, kan een beheerovereenkomst ‘water’ aangaan. Bedrijven die in kwetsbaar watergebied liggen, komen <strong>hier</strong>voor in aanmerking. In het <strong>Meetjesland</strong> gaat het over het waterwingebied rond <strong>de</strong> Kluizen (<strong>de</strong>len van Assene<strong>de</strong>, Kaprijke, Eeklo, Evergem, Waarschoot, Zomergem, Loven<strong>de</strong>gem, Nevele en Aalter). De beheerovereenkomst ‘soortenbescherming’ verhoogt het voedselaanbod en voorziet <strong>de</strong>kking voor bedreig<strong>de</strong> soorten zoals wei<strong>de</strong>vogels en akkervogels. De beheerovereenkomst ‘botanisch beheer’ heeft tot doel om waar<strong>de</strong>volle grassen en krui<strong>de</strong>n meer kans te geven op graslan<strong>de</strong>n en akkers. Dit gebeurt door min<strong>de</strong>r of niet te bemesten, door min<strong>de</strong>r of geen bestrijdingsmid<strong>de</strong>len te gebruiken en door <strong>de</strong> maai– en beweidingdatum uit te stellen. Overeenkomsten gericht op milieu zijn makkelijker inpasbaar in <strong>de</strong> bedrijfsvoering dan <strong>de</strong> meer natuurgerichte beheerovereenkomsten als ‘botanisch beheer’ en ‘wei<strong>de</strong>vogelbeheer’. De beheerovereenkomst ‘akkervogelbeheer’ daarentegen ken<strong>de</strong> wel succes! LANDSCHAPSKRANT / P. 7