Vlaams minister van - VCOK - opvoeden vandaag
Vlaams minister van - VCOK - opvoeden vandaag
Vlaams minister van - VCOK - opvoeden vandaag
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Vrijetijdsbeleving <strong>van</strong> kinderen in armoede:<br />
de 5 B’s als referentiekader<br />
Griet Roets<br />
Vakgroep Sociale Agogiek, Universiteit Gent<br />
Donderdag 18 oktober 2012
Aanleiding<br />
Opdrachtgever: <strong>Vlaams</strong>e Gemeenschap, <strong>Vlaams</strong><br />
Ministerie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media,<br />
Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor jeugd en<br />
volwassenen, Afdeling Jeugd<br />
Verkavelde bevoegdheid <strong>van</strong> 4 Ministers:<br />
<strong>Vlaams</strong> <strong>minister</strong> <strong>van</strong> Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en<br />
Brussel Pascal Smet,<br />
<strong>Vlaams</strong> <strong>minister</strong> <strong>van</strong> Cultuur Joke Schauvliege,<br />
<strong>Vlaams</strong> <strong>minister</strong> <strong>van</strong> Sport Philippe Muyters,<br />
<strong>Vlaams</strong> <strong>minister</strong> <strong>van</strong> Innovatie, Overheidsinvesteringen, Media<br />
en Armoedebestrijding Ingrid Lieten
Onderzoeksequipe<br />
Onderzoeksteam: Vakgroep Sociale<br />
Agogiek, Universiteit Gent<br />
Onderzoekers: Filip Coussée en Griet Roets<br />
Promotor: Prof. Dr. Maria Bouverne-De Bie<br />
Co-promotor: Prof. Dr. Nicole Vettenburg<br />
Looptijd: begin april 2010-eind<br />
december 2010
Armoedebeleid<br />
Europees beleid m.b.t. kinderarmoede<br />
een hardnekkig maatschappelijk en<br />
intergenerationeel probleem in internationale<br />
kringen<br />
boven op de beleidsagenda <strong>van</strong> de Europese Unie<br />
en de Europese lidstaten zoals België in navolging<br />
<strong>van</strong> de Raad <strong>van</strong> Europa in Lissabon in 2000 (zie<br />
NAPIncl, 2008-2010):<br />
Lissabonstrategie (2000-2010) met Europees Jaar<br />
ter Bestrijding <strong>van</strong> Armoede en Sociale Uitsluiting in<br />
2010<br />
en post-Lissabonstrategie EU2020 (2010-2020)
Armoede en vrije tijd<br />
Ook in Vlaanderen: mensen in armoede<br />
hebben het recht op vrijetijdsparticipatie<br />
(sociale en culturele ontplooiing) benadrukt<br />
voor hun kinderen als een strategie <strong>van</strong><br />
armoedebestrijding (AVA, 1994)
Participatiedecreet<br />
Participatiedecreet hernieuwd op 18 januari 2008:<br />
stipuleert dat lokale netwerken gestimuleerd<br />
moeten worden in het belang <strong>van</strong> specifieke<br />
kansengroepen, zoals onder meer personen<br />
in armoede, en maakt melding <strong>van</strong> een<br />
ondersteuningsspoor waarbij men<br />
kansengroepen wil toeleiden naar jeugdwerk<br />
en culturele of sportieve activiteiten<br />
Beleidskader: decentralisering
Participatiedecreet<br />
lokale netwerken in gemeentes krijgen de<br />
mogelijkheid om via een afsprakennota<br />
vrijetijdsparticipatie (zie Participatiedecreet<br />
2008, art. 22) te werken aan een plaatselijk en<br />
structureel samenwerkingsverband om<br />
participatiedrempels voor personen in<br />
armoede te verlagen<br />
samenwerking tussen (1) gemeentelijke<br />
dienst(en) bevoegd voor vrije tijd (bijvoorbeeld<br />
de lokale jeugddienst), (2) OCMW en (3)<br />
vertegenwoordigers <strong>van</strong> personen in armoede<br />
wordt voorop gesteld.
Onderzoeksopdracht en -<br />
methodologie<br />
1. Inzicht krijgen in het bestaande vrijetijdsaanbod voor kinderen<br />
in armoede (6-12 jaar) in Leuven, Oostende en Ronse via<br />
cartografie <strong>van</strong> probleemdefiniëringen op basis <strong>van</strong><br />
interviews met sleutelactoren<br />
2. Inzicht krijgen in de beleving <strong>van</strong> kinderen in armoede <strong>van</strong> hun<br />
“vrije tijd” via belevingsonderzoek bij gebruikers en nietgebruikers<br />
(kinderen en ouders) om een beeld te krijgen op<br />
hun ervaringen <strong>van</strong> participatiedrempels ten opzichte <strong>van</strong> het<br />
bestaande aanbod.
Onderzoekscontext cartografie<br />
Jeugddienst, jeugd werk- en welzijnswerk,<br />
buurtwerk, buitenschoolse kinderop<strong>van</strong>g,<br />
OOC en thuisbegeleidingsdienst<br />
bijzondere jeugdzorg, CAW, beleid Stad,<br />
inloopteam, buurtsport, OCMW,<br />
sportclubs, CKG, huiswerkklas- en<br />
begeleiding, sociale dienst voor<br />
vreemdelingen, samenlevingsopbouw,<br />
speelpleinwerking,…
Onderzoekscontext kinderen<br />
en ouders<br />
Voormalige<br />
vakantiekolonie/speelpleinwerking<br />
Duin en Zee (Oostende)<br />
Buitenschoolse kinderop<strong>van</strong>g Fabota<br />
(Leuven)<br />
Buurtsport (Ronse)
Probleemstelling<br />
jeugd(werk)-, sport- en cultuurbeleid legt<br />
sterk de nadruk op de toegankelijkheid <strong>van</strong><br />
het reguliere aanbod<br />
toeleiding <strong>van</strong> non-participanten naar het<br />
bestaande vrijetijdsaanbod<br />
Strategieën: toegankelijkheid verhogen<br />
<strong>van</strong> het reguliere aanbod en toeleiden <strong>van</strong><br />
bijzondere naar reguliere
Analysekader: 5 B’s<br />
Dienstverlening waartoe de gemeenschap<br />
gebonden is: finaliteit ligt in het realiseren <strong>van</strong><br />
hefbomen naar maatschappelijke verandering, zodat er<br />
een grotere gelijkheid ontstaat in de mogelijkheden om<br />
een menswaardig bestaan te realiseren (Bouverne-De Bie,<br />
2007)<br />
Van toegankelijkheid naar bruikbaarheid op<br />
basis <strong>van</strong> een collectief draagvlak <strong>van</strong><br />
voorzieningen en verenigingen: 5 B’s
5 B’s<br />
Gekende participatiedrempels<br />
Betaalbaarheid<br />
Bereikbaarheid<br />
Onderbelichte participatiedrempels<br />
Beschikbaarheid<br />
Begrijpbaarheid<br />
Bruikbaarheid
Betaalbaarheid<br />
Gekende participatiedrempels<br />
(1) Betaalbaarheid: lidgeld, uniform,<br />
kampmateriaal en verlaagde prijzen voor<br />
zomerkampen, uitstappen, vrijetijdspas,…
Cartografie <strong>van</strong> vrijetijdsbeleving<br />
“Nancy snuift. “Dan moeten wij maar huismoeder zijn zeker?<br />
Maar met al die kinderen thuis is ook geen werk, in zo‟n klein<br />
kot. Daarom zou ik wel eens willen horen wat De Wegwijzer<br />
heeft <strong>van</strong> aanbod in de vakantie, maar wat staat er eigenlijk<br />
op die papieren? Dat is niet duidelijk”<br />
Ook de andere moeders willen weten welk vrijetijdsaanbod er is<br />
de komende week en hoeveel hen dat zal kosten, er is<br />
korting voor gezinnen die het moeilijk hebben maar het is<br />
niet duidelijk hoeveel precies.
Bereikbaarheid<br />
Gekende participatiedrempels<br />
(2) Bereikbaarheid: op eigen kracht of<br />
collectieve vervoersregelingen, dicht of ver<br />
<strong>van</strong> huis, op<strong>van</strong>g, reservaties,…
Cartografie <strong>van</strong> vrijetijdsbeleving<br />
Ik kan hem dan afhalen, met de tram dan. Dat is ook een voordeel<br />
dat het met de tram is. Voor ons is dat eigenlijk ook het<br />
voordeel dat het ideaal gelegen is. Dat we niet door het stad<br />
moeten.<br />
Vroeger moesten we dan om drie uur vertrekken om hem om vier<br />
uur op te halen. Eigenlijk om te zorgen dat we voor het verkeer<br />
waren. Vroeger was dat toch altijd een probleem, dat vervoer<br />
daar naartoe. En nu is het toch veel gemakkelijker (vader <strong>van</strong><br />
Jan, 8 jaar)
Cartografie <strong>van</strong> vrijetijdsbeleving<br />
Ik mag nog niet naar het stad alleen <strong>van</strong> mijn mama en ook niet<br />
met vrienden. Maar wel met mijn mama of mijn papa of mijn<br />
zus of broer.<br />
Maar met mijn fiets mag ik gaan. De woensdag mag altijd met de<br />
fiets (buurtsport). Er is daar een pleintje en er spelen daar nog<br />
kinderen. Als ik niet laat thuis kom, mag ik echt. Met vrienden<br />
mag ik, maar het mag niet te ver zijn. (Tom, 7 jaar)
Beschikbaarheid<br />
Onderbelichte participatiedrempel<br />
(3) Beschikbaarheid:<br />
mogelijkheid beroep te doen op een aanbod<br />
zonder voorwaardelijke toelatingsvereisten<br />
mogelijkheid een stabiele relatie met de<br />
begeleiding uit te bouwen<br />
- …
Cartografie <strong>van</strong> vrijetijdsbeleving<br />
Die prijs is zeker haalbaar. En het is niet dat je je moet inschrijven.<br />
Het is niet dat je op een wachtlijst staat.<br />
En ze hebben nog warm eten ook. Ze eten het wel niet graag,<br />
maar ze hebben toch eten.<br />
En als hij het niet wil eten, eet hij al de desserts op. Hij heeft een<br />
truc met de poetsvrouw: als hij helpt afruimen, krijgt hij de<br />
overschot <strong>van</strong> de desserts, en heeft hij ook zijn buik vol hé!<br />
(moeder <strong>van</strong> Ward, 12 jaar)
Cartografie <strong>van</strong> vrijetijdsbeleving<br />
Als ik daar de woensdag ben, dan zijn er ook Marokkanen die mij<br />
uitmaken. Die ene begint altijd zo te zeggen: “Tomaat” En “aap”.<br />
Maar Frank is dan daar <strong>van</strong> 2u tot 3.30u en ik weet het <strong>van</strong> buiten<br />
dat hij daar dan komt en ik zeg dan: “Ik ben geen aap, want ik klim<br />
niet in de bomen.”<br />
Ik ga wel als Frank daar is. Frank (buurtsport) komt dan met ballen,<br />
met diabolo‟s, met basketballen, met touwen, met krijt… En<br />
meestal spelen wij voetbal of met de diabolo‟s. Altijd de<br />
woensdagnamiddag niet ver waar ik woon, om twee uur. (Tom, 7<br />
jaar)
Cartografie <strong>van</strong> vrijetijdsbeleving<br />
Dat is voor mij echt belangrijk bij wie ik hem wel of niet achterlaat <strong>van</strong><br />
mensen, zelfs kinderen. Hoe ik dat weet? Ik praat er mee en dan zie<br />
ik het soms op hun gezicht. Dat ze mij eens bellen, ik vraag er wel<br />
om hé. Hier zijn ze er goed mee bezig, als er iets is vertellen ze het.<br />
Dat is elke dag dat ze mij iets zeggen. Belangrijk is dat hé, want ik<br />
heb de tijd niet omdat ik zoveel moet werken, maar ik moet er wel<br />
mee verder boeren.
Begrijpbaarheid<br />
Onderbelichte participatiedrempel<br />
(4) Begrijpbaarheid:<br />
mensen moeten hun situatie niet „uit handen<br />
geven‟ omdat het aanbod ondersteunend werkt om<br />
betekenis te geven aan hun leefwereld<br />
existentiële vragen kunnen en durven stellen<br />
<strong>van</strong>wege onbegrip en vervreemding,<br />
marginalisering en sociale uitsluiting aan zowel<br />
jeugdwerker als aan andere kinderen
Cartografie <strong>van</strong> vrijetijdsbeleving<br />
Ik moet op internaat. Waarom is dat? Ik wil dat niet! Ze zeggen omdat<br />
ik heel stout was, ook op school. Dat staat er in dat ene<br />
document, die andere mevrouw <strong>van</strong> het CLB. Die haat ik. Eerst<br />
vijf weken op internaat, dan drie maanden, en nu binnenkort moet<br />
ik weer voor een paar maanden. Anders was het Jeugdrechtbank,<br />
ofwel was het vijf weken op internaat. Dan moet ik voor mijn<br />
gedrag om wat te beteren weer op internaat. Anders moet ik<br />
zeven jaar op internaat, en dat wil ik niet.<br />
Ik heb wel een goeie band met mijn mama, maar dat zien ze niet. Als<br />
we stout zijn, moeten we op internaat. Gewoon dat ik soms niet<br />
luister omdat ik geen zin heb. Dan maak ik mijn huiswerk niet, en<br />
dan maak ik dat rap in de bus. Mijn mama wilt dat ook niet, maar<br />
het moet wel. (Rob, 12 jaar)
Bruikbaarheid<br />
Onderbelichte participatiedrempel<br />
(5) Bruikbaarheid:<br />
participatie aan het aanbod verandert iets concreet<br />
dat als betekenisvol gezien wordt<br />
ruimte voor betekenisverlening impliceert voor<br />
kinderen dat ze zich bewust kunnen worden <strong>van</strong> hun<br />
maatschappelijke positie, maar ook dat<br />
toekomstdromen en verlangens gerealiseerd kunnen<br />
worden
Cartografie <strong>van</strong> vrijetijdsbeleving<br />
Ik krijg morgen mijn eigen nieuwe fiets <strong>van</strong> mijn papa! Ik woon hier<br />
kortbij. Met mijn fiets ga ik buiten fietsen of met papa naar het<br />
provinciaal domein gaan fietsen, maar ik kan ook zonder papa<br />
met mijn vrienden naar school fietsen of naar hier<br />
(kinderwerking). Zelfs samen met mijn vrienden <strong>van</strong> het<br />
tweede leerjaar, ik ben blijven zitten in het eerste.<br />
Ik wil politie worden later, maar nog liever postbode. Dan moet ik<br />
alleen alles in brievenbussen steken en dat is niet veel werk,<br />
dan moet ik niet veel lezen, alleen adressen, want ik kan dat<br />
toch niet. En een fiets heb ik nu al! (Zeger, 7 jaar)
Cartografie <strong>van</strong> vrijetijdsbeleving<br />
Ik zit hier in de voetbalclub, en soms gaan we naar Brussel met de<br />
club en blijven we overnachten. Ik doe liefst voetballen! Ik sta<br />
spits, ik ben een topspeler!<br />
Mijn mama en papa zijn gescheiden, mijn papa woont in Ghana.<br />
Mijn mama kuist huizen. Later wil ik in Duitsland wonen, dat ik<br />
voetballer kan worden en geld verdienen voor mijn ma! Die<br />
voetbalclub kost ook wel veel, dat kost elk jaar meer. (Georg, 10<br />
jaar)
Cartografie <strong>van</strong> vrijetijdsbeleving<br />
Ik ben 9 jaar. Ik heb 1 broer en twee zussen. Die zijn allemaal kleiner<br />
dan mij! Ik woon hier uit de buurt. Mijn mama komt uit Frankrijk en<br />
mijn papa uit Marokko. Ik kom elke dag naar hier, alleen niet als<br />
het offerfeest is. Hier is leuk, omdat ik heel veel vriendinnen heb en<br />
ze helpen als ik het niet begrijp. Thuis heb ik geen kamer voor<br />
huiswerk, altijd naar beneden mijn mama helpen in de keuken. Ik<br />
heb veel werk met de andere: papfles voor mijn zus, of die <strong>van</strong> 7<br />
jaar moet ik altijd helpen; of dan als ze niets begrijpt wat 5 + 2 is 7.<br />
Ik wil later dokter worden, omdat het heel makkelijk is als mijn papa<br />
ziek is kan ik hem helpen thuis. Mijn papa werkt in de Ikea in<br />
Zaventem, met de auto; soms gaat hij naar zijn zus in Brussel-<br />
Schaarbeek. Mijn mama is poetsvrouw, en mijn klein broertje <strong>van</strong><br />
twee jaar blijft bij die tante <strong>van</strong> mama en papa. Mijn papa heeft<br />
geen geld en mijn mama ook niet. Thuis zorg ik altijd voor de<br />
andere kinderen, als mijn mama weg gaat dan moet ik voor hen<br />
zorgen. (Charlot, 9 jaar)
Cartografie <strong>van</strong> vrijetijdsbeleving<br />
Als ik een goeie basketter ben later, krijg ik negen miljoen euro per<br />
maand. En ook nog die grappigste filmster worden. Ook heel veel<br />
geld te verdienen. Ik wil graag speciale schoenen en speciale<br />
kleren, zoals Michael Jackson. Om filmster te worden! Maar zingen<br />
dat doe ik niet, dat moet iemand anders dan maar doen. En ik ga<br />
de arme mensen mee nemen naar mijn huis! Voor komen te eten,<br />
dat is gratis. Dan ga ik eten kopen en dan eten ze en dan breng ik<br />
ze terug.<br />
Ik ga misschien in California wonen, in Amerika. Of in Italië, dan kan ik<br />
veel pizza‟s eten voor weinig geld. En in Rome wonen, de<br />
hoofdstad <strong>van</strong> Italië, heel dicht bij de Pizzatoren wil ik omdat ze<br />
daar veel pizza‟s eten. En trouwen kan ik ook, ik zou zeggen “ik<br />
weet dat ik een kieken ben, dus ik vind het ongelooflijk straf dat je<br />
met mij wil trouwen” (Kenny, 11 jaar)
Change language