Jaarverslag 2010 - Raad van Arbitrage voor de Bouw

Als het op een geschil aankomt...
Jaarverslag 2010

Als het op een geschil aankomt...
Jaarverslag 2010
Raad van Arbitrage voor de Bouw

Contactgegevens RVA
Bezoekadres:
Stationsplein 29-III
3511 ED UTRECHT
Postadres:
Postbus 19290
3501 DG UTRECHT
tel: 030 - 2343 222
fax: 030- 2300 125
www.raadvanarbitrage.nl
© Raad van Arbitrage voor de Bouw 2011
Alle rechten voorbehouden
Colofon
Projectmanagement, concept en vormgeving:
Houdbaar
Redactionele realisatie:
Hesp HR Publishing
Beeld:
Ton van Til
Ragne Kabanova (omslag)
Peter Bos (p. 45)
Druk:
Ipskamp Groep
Afwerking:
Jansen Binders
INHOUD
ALS HET OP EEN GESCHIL AANKOMT...
Klaas E. Mollema
Bas van Luik
4
BOUWEN IS MENSENWERK
Peter van Hulten
8
KERNWAARDE DESKUNDIGHEID
Monika Chao-Duivis
12
GEZOND VERSTAND KOMT VAN PAS
Gerke Kok
16
ONPARTIJDIG EN DESKUNDIG
Elianne van Rens
20
KERNWAARDE ONPARTIJDIGHEID
Sjoerd Rutten
24
BREED DRAAGVLAK IN DE BOUW
Herman de Koning
26
KERNWAARDE SNELHEID
Bob van den Berg
30
CIJFERS VAN DE RAAD
33
MENSEN VAN DE RAAD
40

VOORWOORD
Als het op een geschil aankomt…
Het afgelopen jaar was een bijzonder jaar voor de Raad van Arbitrage
voor de Bouw. Nooit eerder in onze geschiedenis kwamen er zoveel
nieuwe geschillen binnen: ruim 1.300. Als gevolg van de crisis nam het
aantal traditionele Raad-geschillen weliswaar af, maar dat werd meer dan
goedgemaakt door de komst van een groot aantal zaken die voorheen door
het Garantie Instituut Woningbouw in Rotterdam werden behandeld.
Gelukkig bleek de Raad niet alleen
te kunnen bogen op een
lange traditie – in 2007 vierden
we ons 100-jarig bestaan –
maar ook op een moderne en veerkrach-
tige organisatie. Dankzij de grote inzet
van onze arbiters en de medewerkers van
ons secretariaat zijn we erin geslaagd om
in 2010 evenveel zaken af te handelen als
er waren ingestroomd.
Kennis en ervaring
Dat was niet mogelijk geweest zonder
het enorme reservoir aan deskundigheid
waarop de Raad een beroep kan doen.
Naast het secretariaat en de vijfentwin-
tig (in het bouwrecht gespecialiseerde)
juristen-secretarissen beschikken we
over honderd arbiters. Twintig daarvan
zijn bijna zonder uitzondering zeer
ervaren rechters of raadsheren. Ook de
voorzitter van de Raad is afkomstig uit de
rechterlijke macht.
De overige tachtig arbiters zijn allen
bouwkundig deskundigen, afkomstig
uit bij de bouw betrokken organisaties
van opdrachtgevers (het ministerie van
Verkeer en Waterstaat, tegenwoordig
onderdeel van het ministerie van Infra-
structuur en Milieu, de Vereniging van
Nederlandse Gemeenten (VNG) en Aedes,
de branchevereniging van woningcorpo-
raties), aannemers (Bouwend Nederland)
en adviseurs (BNA, KIVI-NIRIA, NLin-
genieurs). Deze organisaties selecteren
de voor te dragen arbiters zorgvuldig op
geschiktheid en deskundigheid.
Tijdwinst
De deskundigheid van de Raad brengt
voor betrokken partijen in een geschil
winst met zich mee, in tijd en in geld. De
gewone rechter moet in bouwzaken im-
mers veelal overgaan tot benoeming van
een of meer bouwkundig deskundigen
(waarvoor overigens vaak arbiters van de
Raad worden gevraagd). >
4 / 5

Dit kost uiteraard extra tijd. De Raad
heeft die deskundigheid echter steeds in
huis en kan daarom in bouwgeschillen
sneller werken. Het behoeft geen betoog
dat die grotere snelheid ook kosten
bespaart.
Objectiviteit
Arbiters moeten niet alleen deskundig,
maar ook onafhankelijk en objectief
kunnen oordelen. De voorzitter van de
Raad benoemt de arbiter(s) in het geschil.
Daarbij zorgt hij er niet alleen voor dat
arbiters de voor het specifieke geschil
vereiste (technische en/of juridische) des-
kundigheid bezitten. Hij houdt ook goed
in de gaten of er geen sprake is van (de
schijn van) belangenverstrengeling.
Mr. Klaas E. Mollema, bestuursvoorzitter
Bovendien zal een arbiter zich
niet beschikbaar stellen als zelfs
maar de schijn van een relatie
met een van de procederende
partijen bestaat.
De onpartijdigheid van de Raad en van
de arbiters is dus gewaarborgd. In dit
verband mag niet onvermeld blijven dat
de Raad, samen met de Geschillencom-
missie, recentelijk door de Stichting
Garantiewoning geschikt is bevonden
om de geschillen te behandelen tus-
sen consumenten en ondernemers over
nieuwbouwwoningen met een door deze
Stichting goedgekeurde garantierege-
ling.
In goede handen
Bij sommigen bestaat desondanks het
hardnekkige vooroordeel dat de Raad
‘aannemersvriendelijk’ zou beslissen.
De cijfers – ook die verderop in dit
verslag – laten echter duidelijk zien dat
dit geenszins het geval is. Van de eisende
partijen werd in 2010 59 procent (geheel
of grotendeels) in het gelijk gesteld.
Dat verschilt nauwelijks van de jaren
daarvoor.
Van de eisende partijen is 57 procent
opdrachtgever en 43 procent aannemer.
Daarbij moet nog worden opgemerkt
dat een deel van de opdrachtgevers zelf
aannemer is en procedeert tegen een
onderaannemer.
Wie bedenkt dat een eisende partij,
samen met zijn of haar advocaat, niet aan
een zaak zal beginnen als de kans om te
winnen niet flink hoger dan 50 procent
wordt ingeschat, zal uit de hiervoor
gepresenteerde cijfers begrijpen dat
bedoeld vooroordeel elke bedding in de
realiteit mist. Alle partijen zijn bij ons in
even goede handen.
Transparantie
De Raad verwelkomt in alle opzichten
de transparantie die past bij deze tijd.
Van achterkamertjesrechtspraak kan en
mag geen sprake zijn. Op onze website
staan alle arbiters met naam en toenaam
en met hun specifieke bouwkundige en/
of juridische achtergrond vermeld. Ook
alle uitspraken van de Raad (sinds 1992)
worden op onze website gepubliceerd.
Controle van buiten is derhalve in alle
uitspraken mogelijk. Waar gehakt wordt,
vallen spaanders. Mocht de Raad een fout
maken, dan zullen de annotatoren in de
diverse vakbladen niet nalaten een en
ander breed van commentaar te voorzien.
Ook dat zullen we verwelkomen: van je
fouten leer je.
De mensen van de Raad
Alle werk is mensenwerk. De Raad vormt
daarop geen uitzondering. Mede daarom
willen we met dit jaarverslag meer dan al-
leen droog verslag doen van onze activi-
teiten in 2010: we laten u graag zien waar
de Raad voor staat in bouwgeschillen.
Dat doen we onder andere door de ogen
van een aantal betrokkenen. Vier arbiters
van de Raad en daarnaast een advocaat,
een grote opdrachtgever in de bouw en
een wetenschapper doen een boekje open
over hun ervaringen met arbitrage door
de Raad.
Tot slot
De Raad van nu is een modern en onaf-
hankelijk arbitrage instituut dat partijen
snel en deskundig een uitspraak in hun
bouwgeschil biedt en dat is uitgegroeid
tot een volwaardig en meer deskundig
alternatief voor de gewone rechter. Wij
streven ernaar om dat ook in 2011 en
de daarop volgende jaren te zijn. We
realiseren ons dat we de Raad daartoe
voortdurend zullen moeten verbeteren;
immers wie is opgehouden beter te wil-
len worden, is opgehouden goed te zijn.
•
Mr. J.S. (Bas) van Luik, directeur
6 / 7

Ir. P.L.M. van Hulten
ARBITER
en een van de tachtig leden-deskundige van het College van Arbiters van de Raad van Arbitrage.
Hij is als arbiter voorgedragen door het ministerie van Verkeer en Waterstaat, tegenwoordig onderdeel
van het ministerie van Infrastructuur en Milieu.
BOUWEN IS
MENSENWERK
‘Beide partijen moeten na een geschil zo snel mogeljk
verder kunnen’
In het dagelijks leven is Peter van Hulten (59) senior raadgevend ingenieur
bij de Rijksgebouwendienst. Daar adviseert hij over huisvestingsvraag-
stukken, onder andere over inpassing en normering. “Ik werk veel voor
gerechtsgebouwen en adviseer dan bijvoorbeeld hoeveel ruimte er in de
toekomst nodig is. Ook coördineer ik projecten waarin – om maar iets te
noemen – ontwerpen worden getoetst. Daarnaast ben ik nu zo’n tien jaar
arbiter bij de RvA als lid-opdrachtgever.”
Van Hulten doet zijn arbitragewerk meestal samen met twee andere arbiters
met een andere achtergrond in de bouw. Het doel is dat de arbiters gedrieën
een oordeel uitspreken in een geschil. Zij worden ondersteund door een
juridisch deskundig secretaris. >
8 / 9

Een zaak bij de Raad van Arbitrage heeft
een formeel karakter met een papieren
voortraject van eis, antwoord (en dan
soms nog repliek en dupliek) en daarna
een mondelinge behandeling. Van Hul-
ten: “De zittingen zijn vaak op locatie
of - als het om een puur juridisch geschil
gaat - in Utrecht. Daar ontmoeten we de
partijen en hun advocaten voor het eerst.
Ik bereid de zaak vaak in het voorafgaan-
de weekend voor of – als het om een groot
dossier gaat – langer van te voren.”
Op de zitting gaat het er wat
minder formeel aan toe dan
bij een gewone rechtszaak.
Zo hebben de arbiters
geen toga aan en zitten ze niet op een
verhoging, maar verder is het ongeveer
hetzelfde. Er is een voorzitter en er zijn
advocaten die pleidooien houden. De
arbiters nemen in de loop van de zitting
vaak een kijkje op de bouwlocatie om
beter te kunnen beoordelen of er fouten
zijn gemaakt.
Snel
Eenvoudige zaken kunnen soms in een
dag klaar zijn, zoals in een kort geding
dat Van Hulten alleen behandelde: “Een
aannemer bouwde een groot appar-
tementencomplex en kreeg door de
projectontwikkelaar niet betaald. Op de
zitting kwam alleen de eisende partij
opdagen. Binnen een kwartier was de
zitting voorbij en de volgende dag lag het
vonnis er. Zo snel kan het gaan.”
“Maar het gaat ook wel eens om tiental-
len gebreken,” zegt Van Hulten. “Dan
moet dat allemaal worden beschreven en
in geld gewaardeerd. Daar gaat natuurlijk
meer tijd overheen. Voor de zorgvuldig-
heid moeten we soms nog een zitting
houden. Daarbij zijn we afhankelijk van
de centrale agenda van de Raad, maar die
is wel efficiënt ingericht. Dat is de laatste
jaren zeker verbeterd binnen de Raad.”
Deskundig
De arbiters zijn deskundig op verschil-
lende gebieden. Het gaat om aannemers,
architecten en juristen, maar er zitten
ook vakspecialisten bij, zoals coatings-
deskundigen. Met zijn 59 jaar is Van Hul-
ten een van de jongere arbiters. Dat zegt
iets over de ervaring die arbiters moeten
hebben om dit werk goed te kunnen
doen. Van Hulten: “Aan onze deskundig-
heid op bouwgebied heb ik nog nooit
getwijfeld. Stel een willekeurige arbiter
een vraag op ons vakgebied en je staat
versteld van de kennis die hij of zij heeft.”
Het leukste is
als partijen er
- met een
beetje hulp -
alsnog samen
uitkomen
Peter van Hulten
De brede vertegenwoordiging vanuit
allerlei belanghebbende partijen garan-
deert een enorme deskundigheid binnen
het College van Arbiters. Onafhankelijk-
heid is echter net zo belangrijk. De schijn
van belangenverstrengeling dient zorg-
vuldig vermeden te worden. “Daarom
kijk ik bij een geschil altijd als eerste of ik
een geschil wel kan doen als arbiter, dat
kan bijvoorbeeld in mijn geval niet als
het om een rijksbelang gaat.”
Even stilstaan
Van Hulten legt verder uit dat hij aan het
begin van een zaak altijd even moet stil-
staan bij zijn oordeel. “Ieder mens heeft
gevoel bij een zaak, maar arbiters weten
van zichzelf dat zij dat met grote korrels
zout moeten nemen. Ik heb in de Raad
nooit iets van een vooroordeel gemerkt.
‘We weten nog niet alles’, zeggen we
altijd tegen elkaar.”
In een geschil is er vaak een patstelling
en ligt de bouw stil. Arbiters streven
ernaar dat beide partijen weer met
elkaar verder kunnen. Van Hulten
vindt het belangrijk om de beslissingen
in het vonnis helder te formuleren: “Het
moet voor beide partijen duidelijk zijn
waarom het vonnis tot stand is gekomen
zoals het is en hoe het recht is toegepast.
Bouwen is mensenwerk. Een aannemer
vindt het leuk om te bouwen en mensen
die zelf een huis laten bouwen hebben
daar zeker veel gevoel bij. Daarom is het
belangrijk dat beide partijen zo snel mo-
gelijk verder kunnen na een geschil. Een
goed geformuleerd en begrijpelijk vonnis
helpt daarbij.”
Acceptatie
Afhandeling van een geschil bij de Raad
van Arbitrage heeft meer voordelen ten
opzichte van de civiele rechtspraak dan
alleen tijdwinst. Een gewone rechtbank
kijkt vaak alleen naar juridische aspec-
ten van een contract. Bij de Raad speelt
het principe van redelijkheid en billijk-
heid meer. Arbiters met bouwervaring
zien waarom iets anders is gegaan dan
verwacht. Dan ontstaat vaker een gewo-
gen oordeel met een verhaal erbij. Van
Hulten: “Dat kan helpen bij de acceptatie
van het oordeel. Het kan ook zo zijn dat
partijen tijdens de zitting met een beetje
hulp van de arbiters tot een mogelijke
oplossing komen. Dan schorsen we en
gaan partijen in overleg met elkaar. De
arbiters zitten dan soms uren te wachten
in hun zaaltje. Als partijen dán terugko-
men met een schikking: dat is het leukste
dat er is.”
•
10 / 11

Prof. mr. dr. M.A.B. Chao-Duivis
‘Technische
geschillen
zijn
beter af
bij de Raad’
KERNWAARDE DESKUNDIGHEID
Bij geschillen in bouwzaken moeten par-
tijen een keuze maken tussen de civiele
rechter of de Raad van Arbitrage voor
de Bouw. Hoogleraar Bouwrecht Monika
Chao-Duivis windt er geen doekjes om:
technische verschillen kun je ‘absoluut
beter’ voorleggen aan de Raad.
Monika Chao-Duivis (57) is hoogleraar
Bouwrecht aan de Technische Universiteit
Delft en directeur van het Instituut voor
Bouwrecht te Den Haag. Ze geeft college,
begeleidt afstudeerders, vervult een ma-
nagementtaak, haalt opdrachten binnen
en doet onderzoek. Daarnaast is ze sinds
januari 2010 lid-jurist van het College van
Arbiters van de Raad van Arbitrage.
Dossier No.
Sinds haar aantreden als arbiter behan-
delde zij twee zaken. Chao: “Ik vind het
werk voor de Raad van Arbitrage heel
eervol en interessant. Voorheen was ik
arbiter bij andere instellingen. Daarnaast
ben ik raadsheer-plaatsvervanger bij het
Hof in Den Haag. Daar spreek ik recht in
beroepszaken. Alles bij elkaar is het een
prachtige combinatie van werkzaamhe-
den.”
Snel inzicht
Chao vindt het ‘absoluut beter’ om tech-
nische geschillen voor te leggen aan de
Raad van Arbitrage. De Raad behandelt
zaken op een breed gebied dat varieert
van betondikte tot typisch organisato-
rische zaken als inschrijfstaten en de >
30.360 Dossier No. 31.478
Onderwerp Onderwerp
Weglekkende injectievloeistof
Bij het bouwen van een kelder moest zand onder een naastgelegen woning gestabiliseerd wor-
den door er vloeistof in te injecteren. Kort na aanvang staakte de aannemer het werk omdat de
vloeistof naar alle kanten weglekte. Hij vond dat dit aan de opdrachtgever lag. Die was verant-
woordelijk voor de wijze van uitgraven en de toegepaste steunconstructie. Bovendien zou hij de
opdrachtgever van tevoren gewaarschuwd hebben.
De arbiter nam ter plekke polshoogte. De steunconstructie was weliswaar ongebruikelijk,
maar van enige waarschuwing vooraf door de aannemer was niets gebleken. Wat de arbiter,
een hoogleraar funderingstechniek, wel vaststelde was dat het weglekken veroorzaakt is door
nagenoeg horizontaal te injecteren. Dat had diagonaal moeten gebeuren. De meerkosten voor
de voltooiing waren voor rekening van de aannemer.
Verontreinigende staalslakken
Bij een bouwwerk werd het in het bestek genoemde ophoogzand vervangen door staalslakken.
Dat gebeurde met instemming van de opdrachtgever, die daar ook verder geen bijzondere eisen
aan stelde. Tijdens de bouw besloot de opdrachtgever in overleg met de autoriteiten om tijde-
lijk grondwater te lozen op het slakkenpakket om te voorkomen dat de bouw werd stilgelegd.
Vervolgens bleek dat hierdoor het grondwater vervuild is geraakt.
Vanwege de omvang van de zaak bestond het scheidsgerecht hier uit drie arbiters: een
vastgoedadviseur, een aannemer en een architect. Zij concludeerden dat de aannemer niet
aansprakelijk is voor de vervuiling. Hij was niet betrokken bij het besluit tot het lozen van het
grondwater op de staalslakken en bovendien zijn deze als ophoogmiddel wettelijk toegestaan.
12 / 13

organisatie van een bouwplaats. Chao: “In
een technisch conflict heb je technische
arbiters nodig. Zij hebben snel inzicht in
wat er schort aan de verstrekte informatie.
Een rechter is meer tijd kwijt omdat hij
eerst een deskundige moet benoemen die
maar een gericht aantal vragen meekrijgt
om te beantwoorden. Arbiters weten wat
zij moeten vragen, luisteren kritischer
en weten hoe ze antwoorden moeten
interpreteren.”
Deskundigheid
Een simpel voorbeeld van een zaak die Chao
al tientallen keren als arbiter bij het Garan-
tie Instituut Woningbouw meemaakte, is
het fenomeen krimpscheuren.
In een nog vochtige nieuwbouwwoning
kunnen de wanden na de bouw nog
gaan krimpen. In dat proces kunnen
scheuren ontstaan. De vraag is altijd
of dat krimpscheuren zijn of serieuze
scheuren in de muur. Een rechter kan dat
niet beoordelen, een technisch arbiter wel.
Die ziet onmiddellijk of partijen zich daar
zorgen om moeten maken. Chao: “Daar-
mee is de zaak meteen klaar. Dit is een heel
eenvoudig voorbeeld, maar de kwesties zijn
vaak veel ingewikkelder. Dan is het handig
dat een technisch arbiter de zaak behandelt.
Ik zou dus absoluut de Raad aanbevelen
als het om een technisch probleem gaat.
Een puur juridisch geschil kan de gewone
rechter het zo goed behandelen. Bijvoor-
Dossier No.
beeld wanneer er ten onrechte geen vergun-
ningen zijn verstrekt of wanneer er geen
betalingen worden verricht. Maar er zit al
heel snel een technische component bij.”
Chao’s eigen deskundigheid ligt
op het gebied van de algemene
voorwaarden die van toepassing
zijn in de relatie met
bouwers en ontwerpers. Haar toegevoegde
waarde is de juridische kant hiervan. Zo
oordeelt zij over kwesties als: zijn de alge-
mene voorwaarden van toepassing? Of,
zijn de algemene voorwaarden op de juiste
manier afgewezen? Of zijn ze impliciet af-
gewezen? En: hoe een bepaald begrip in de
algemene voorwaarden te interpreteren?
Vruchtbare aarde
De hoogleraar Bouwrecht vindt de laag-
drempeligheid en de manier waarop wordt
gecommuniceerd bij de Raad heel prettig.
Chao: “Arbiters praten vaker met de par-
tijen zelf. Dat doet een rechter ook, maar
omdat hij op het brede terrein van de bouw
niet inhoudelijk deskundig is, handelt
hij toch anders. De arbiters en de partijen
begrijpen elkaar vaak beter, omdat zij
beiden uit de bouwwereld komen. Cliënten
weten zich heel goed gehoord bij de Raad.
Dat helpt tot het komen van een goede
uitspraak en ook voor het draagvlak van de
beslissing. Die valt in vruchtbare aarde.”
31.650 Dossier No. 31.474, 31.722
Onderwerp Onderwerp
Lastig parkeren
Parkeren kan al lastig genoeg zijn zonder bijzondere obstakels. In dit geschil viel op een ge-
leverde parkeerplaats ook met een normale personenauto slechts met de grootste moeite in
en uit te parkeren, althans volgens de opdrachtgever. De arbiter, een architect, gaf hem gelijk.
De aannemer betoogde weliswaar dat de opdrachtgever op de hoogte was van de ligging en
de grootte van de parkeerplaats, en dat die ook nog eens aan de normen voldeed. Dat deed
volgens de arbiter in dit geval niet ter zake, omdat los daarvan een parkeerplaats wel normaal
te gebruiken moet zijn. De combinatie van een kolom links, een geparkeerde auto rechts en een
lastige indraaihoek maakte dat in dit geval onmogelijk.
Golven en scheuren
Twee particuliere opdrachtgevers hebben een geschil met een projectontwikkelaar over scheu-
ren in de plafonds van hun woningen. De arbiter, een raadgevend ingenieur, bezoekt de wonin-
gen tijdens de zitting. In de eerste woning constateert hij inderdaad scheurvorming. Hij conclu-
deert niet alleen dat de projectontwikkelaar die had moeten voorzien en kunnen voorkomen,
maar ook dat de voorgestelde herstelaanpak niet deugt. De scheuren in de tweede woning
hebben een andere oorzaak: vochtintreding tijdens de bouw. Ook hier is de projectontwikkelaar
aansprakelijk. Daarbij golft dit plafond dermate dat dit ingrijpend uitgevlakt moet worden.
•
14 / 15

Ir. G.K. Kok
ARBITER
lid-deskundige van het College van Arbiters van de Raad van Arbitrage.
Hij is als arbiter voorgedragen door de Bond van Nederlandse Architecten BNA.
GEZOND
VERSTAND
KOMT VAN
PAS
‘Onafhankelijk en objectief een oordeel vellen,
dat past mij wel’
Gerke Kok (66) werkt als architect BNA drie dagen bij
SPATIA architecten te Delft waar hij mede-eigenaar
was. Hij is voornamelijk actief in de zorgsector en het
onderwijs. De Bond van Nederlandse Architecten vroeg
hem dertien jaar geleden voor de Raad van Arbitrage.
Kok weet niet waarom ze destijds juist hem daarvoor
vroegen, maar zei intuïtief meteen ja: “Onafhankelijk
en objectief een oordeel vellen, dat past mij wel. Ik
hou ervan om onbevangen en onbevooroordeeld mijn
mening te kunnen geven.” >
16 / 17

Arbiters hebben ieder zo hun eigen (tech-
nische) deskundigheid. Bij Kok is dat
– vanzelfsprekend – zijn bouwkundige
kennis en kennis van architectuur. Kok
heeft daarbij ervaren dat voor een arbiter
“het zien van de grote lijnen en gebruik
van het gezond verstand” vaak bijna net
zo belangrijk zijn.
Het arbiter-zijn bevalt Kok
goed. Bij een belang van groter
dan vijftigduizend euro
wordt altijd een team van
drie arbiters ingezet. Hij ervaart daarin
een onderlinge solidariteit: “Iedereen
wil het goed en zorgvuldig doen. Het is
ook soms spannend en lastig. En je komt
veel te weten over de bouw in Nederland.
Zo zag ik laatst een onopvallend nieuw
gebouw staan, waarvan ik wist dat er
meerdaagse zittingen van de Raad voor
nodig waren geweest om alle geschillen
daarover te beslechten.”
Kijken op locatie
De arbiters gaan vaak op de bouwlocatie
kijken op de dag van de zitting. Dat heeft
veel voordelen. Arbiter Kok: “Zie je de
klachten omschreven op papier dan heb
je daar een bepaalde voorstelling van.
Soms verwacht je een bouwval en blijkt
dat reuze mee te vallen.”
De bouwlocatie bezichtigen geeft kleur
aan hoe je tegen de zaak aankijkt. Dat
helpt bij het komen tot een goed oordeel.
Kok: “Ik verbaas mij overigens wel eens
hoe bouwprocessen lopen. Sommige
lopen volstrekt uit de hand wanneer
partijen over elkaar heen buitelen. Er
ontstaat dan een miljoenenbedrag aan
schade. Zulke geschillen behandelen we
ook.”
‘De schikker’
Moeten de arbiters een uitspraak doen,
dan kan het na de zitting even duren
voordat partijen het vonnis in huis heb-
ben. Er is echter volgens Kok veel voor te
zeggen om partijen tot een schikking te
laten komen. Partijen zelf kennen de situ-
atie én het geschil het beste. Daardoor
kunnen zij ook het beste samen een ac-
ceptabele én snelle oplossing bedenken.
Kok staat naar zijn zeggen niet voor niets
bij de Raad bekend als ‘de schikker’. Hij
weet goed het moment te kiezen om
partijen daartoe te bewegen. “Dat is het
moment van de zitting waarop elke partij
zijn verhaal heeft kunnen doen. Dan is
al veel boosheid en ergernis geventileerd
en ontstaat soms een mogelijkheid tot
schikken. Ik vind het altijd heel bevredi-
gend om partijen die twee jaar ruzie heb-
ben gehad om vier uur ’s middags elkaar
de hand te zien geven. Dat lukt niet altijd
en je moet het niet willen afdwingen,
maar als het even kan, dan probeer ik het.
Met wat humor en relativering kun je
een eind komen. Ik vind het jammer dat
relaties geschaad worden door materiële
zaken. Dan wil ik daar iets aan doen. Lukt
het vervolgens om partijen te laten schik-
ken, dan vind ik dat gewoon helemaal
prachtig.”
Kijken op locatie
geeft kleur
aan je visie op
de zaak.
Soms verwacht
je een bouwval en
blijkt dat reuze
mee te vallen
Gerke Kok
Een van de zaken die vaak voorkomen is
bouwtijdoverschrijding, vaak in combi-
natie met andere klachten. Daar is bijna
altijd een boete aan verbonden en dat
bedrag kan behoorlijk oplopen. Kok daar-
over: “De arbiters kijken dan naar zaken
als onwerkbaar weer of de hoeveelheid
meerwerk. Je moet alle partijen recht
doen. In de afgelopen dertien jaar ben ik
bij 150 vonnissen betrokken geweest. In
pakweg dertig ervan speelde die bouw-
tijdoverschrijding mee. Daar heb ik dus
veel ervaring mee. De Raad schoolt ons
overigens ook regelmatig bij, we krijgen
veel informatie via een e-mail nieuws-
brief en hebben een abonnement op een
vaktijdschrift.”
Door tot 70
Natuurlijk leren arbiters ook van de
ervaring die zij opdoen. Kok ziet dat zijn
bouwkundig inzicht voortdurend wordt
opgefrist. Bij twijfel in zijn werk als
arbiter vraagt hij soms eerst technische
informatie aan collega’s. Hij merkt dat
dit betere resultaten oplevert.
Arbiters moeten ophouden wanneer
zij 70 jaar oud zijn. Dat
is de maximumleeftijd die de
Raad heeft vastgesteld. Houdt
een arbiter op, dan gaat kennis en erva-
ring verloren. Kok: “Het is zonde van alle
ervaring die je hebt, maar dat speelt in
elk vak. Ik denk altijd maar: de pensioen-
leeftijd is 65 jaar, maar bij de Raad mag ik
door tot 70. Dat is mooi.”
•
18 / 19

Mr. E.A.G.M. van Rens
ARBITER
lid-jurist van het College van Arbiters van de Raad van Arbitrage.
Zij is voorgedragen door de Nederlandse Juristenvereniging.
ONPARTIJDIG
EN
DESKUNDIG
‘Als rechter wijs ik partijen wel eens op de Raad’
Elianne van Rens (54) is senior-rechter (voorheen heette dat
vice-president) bij de Haagse rechtbank. Sinds 1990 behan-
delt ze daar als rechter civiele zaken en de laatste drie jaar ook
strafzaken. Van Rens maakte al tijdens haar opleiding tot rechter
in 1990 kennis met de Raad via een stage. De voordracht tot
lid-jurist leidt meestal pas na enkele jaren tot een benoeming
als arbiter, maar Van Rens werd in 1999 binnen vier maanden
benoemd: “Ik weet niet waarom het zo snel ging. Misschien
omdat de stage over en weer zo goed bevallen was. Tegelijk met
mij werd nog een vrouw tot arbiter benoemd. Daarmee was het
aantal vrouwelijke arbiters bij de Raad meteen verdubbeld.” >
20 / 21

Van Rens is arbiter vanwege haar juridi-
sche kennis en haar ervaring als rechter:
“Ik zit er specifiek vanuit mijn achter-
grond en deskundigheid als jurist.” Ze
deed als kortgeding-rechter echter al veel
aanbestedingsgeschillen en weet inmid-
dels ook aardig wat van de technische
kanten van bouwzaken.
Heeft Van Rens als rechter te
maken met moord, doodslag
en mensenhandel, als
arbiter loopt ze over daken
en bekijkt ze lekkages en scheuren. Het
werk als arbiter vindt ze ook inspirerend
en enerverend. In de raadkamer discus-
siëren de arbiters met elkaar vanuit hun
eigen deskundigheid met respect over
en weer. Zij leggen elkaar veel uit: “We
komen altijd tot een unaniem oordeel, al
moeten we daar soms lang over praten.”
Van Rens ziet verder weinig verschil tus-
sen haar collega’s bij de rechtbank en bij
de Raad. “De arbiters zijn deskundig en
proberen net als rechters het geschil te
doorgronden. Ook zijn ze op zoek naar de
waarheid. En ze zijn, zo is mijn ervaring,
net als mijn collega-rechters onpartijdig.
Juist omdat ze zoveel kennis en ervaring
in de praktijk hebben, kunnen arbiters
goed over een zaak oordelen.”
Praktijkervaring
Als senior-rechter heeft ze ook profijt
van de ervaring die ze bij de Raad opdoet.
Zo onderkent zij als civiel rechter bij
bouwgeschillen sneller waar het pro-
bleem zit. Van Rens: “In een geschil bij de
Raad volgt na de mondelinge behande-
ling vaak een bezichtiging. We bekijken
panden, lopen over daken, kijken naar
alle gestelde gebreken. Daar leer ik van.
Het werk voor de Raad verbreedt sowieso
mijn horizon.”
Bij de Raad vragen de arbiters na het juri-
dische verhaal door. Ze gaan de discussie
aan met beide partijen, de uitvoerders en
andere verantwoordelijken. Het onder-
zoek is daardoor veel diepgaander. Dat
maakt de mondelinge behandeling zo
verschillend van die bij de rechtbank.
Partijen krijgen veel ruimte om hun
standpunten naar voren te brengen en
vragen van arbiters te beantwoorden.
Mondelinge behandelingen kunnen
daarom lang duren. Dat is anders bij
de rechtbank waar voor een pleidooi
meestal beperkte tijd wordt uitgetrokken
en een echte technische discussie niet
kan worden gevoerd.
De gewone rechter moet in bouwgeschil-
len regelmatig een deskundige benoemen
omdat de technische kennis ontbreekt.
Bij de Raad is dat zelden of nooit nodig.
De eigen deskundigen komen uit alle
geledingen van de bouw. Bij elk geschil
worden leden benoemd met de kennis en
ervaring die aansluiten op het onder-
werp.
Stressgevoelige schildpadden
Natuurlijk kan zelfs de Raad niet alles
weten, vertelt Van Rens. “Bij een schild-
paddenopvang was bij een aantal grote
bassins sprake van ernstige lekkages.
Partijen werden het niet eens over de oor-
zaak en de aansprakelijkheid en legden
deze zaak aan de Raad voor. Een van de
vragen was of herstelwerkzaamheden
mogelijk waren terwijl de schildpadden
in het bassin verbleven. Volgens de ei-
sende partij zouden ze dat niet overleven
en moesten ze gedurende de werkzaam-
heden elders worden ondergebracht, met
alle hoge kosten van dien. Wij hebben
toen een deskundige benoemd die ons
iets kon vertellen over stressgevoeligheid
bij schildpadden.”
Veel contracten in de bouw
schrijven voor dat partijen
met hun geschillen naar de
Raad moeten. Daarbuiten
blijven er genoeg zaken over voor de
gewone rechter. Van Rens wijst in haar
functie als rechter partijen wel eens op
de Raad. “Gaat het over de kwaliteit van
een bouwwerk? Dan ben je beter af bij de
Raad. In het verleden duurden de proce-
dures van de Raad wel vaak lang. Op dat
terrein heeft de Raad een goede inhaal-
slag gemaakt. De termijnen worden
veel beter bewaakt en de vonnissen zijn
sneller gereed.”
•
Partijen krijgen
veel ruimte
om hun
standpunten
naar voren te
brengen en
vragen van arbiters
te beantwoorden
Elianne van Rens
22 / 23

Mr. S.J.H. Rutten
‘De
onpartijdigheid
van de Raad
is gewaarborgd’
KERNWAARDE ONPARTIJDIGHEID
Wie moet kiezen tussen de civiele rechter
of de Raad van Arbitrage voor de Bouw,
kan daarbij zonder meer vertrouwen op
de onpartijdigheid van de Raad, vindt
bouwrechtadvocaat Sjoerd Rutten.
Gaat iemand naar de rechter, dan is
hij verplicht een advocaat in de arm te
nemen. Bij de Raad van Arbitrage hoeft
dat niet. “In de praktijk schakelen par-
tijen toch vaak een advocaat in,” vertelt
Sjoerd Rutten (48), partner en bouw-
rechtadvocaat bij advocatenkantoor
Simmons&Simmons. Rutten vertegen-
woordigt al twintig jaar cliënten bij de
Raad. “Er zijn er maar weinig die hun
zaak zelf behandelen. Ze willen niet het
risico lopen dat zij de specifiek juridische
punten over het hoofd zien.”
Rutten kan zich geen bouwgeschil
voorstellen dat partijen beter aan
de gewone rechtbank kunnen
voorleggen. Wel andersom. Een
rechter heeft bij een bouwkundig geschil
altijd deskundigen nodig om tot een goed
oordeel te komen. Die adviseren hem en
daarop baseert hij zijn oordeel. Rutten:
“Je kunt een geschil beter aan de Raad
voorleggen. Arbiters zijn bouwkundig
deskundig en worden altijd ondersteund
door een jurist. Zo krijg je een mooie mix
met een mooie uitspraak.”
Hij staat niet alleen in die voorkeur. “Ik
heb twee keer meegemaakt dat rechters
verzuchtten: ‘Waarom bent u nu niet
naar de Raad van Arbitrage gegaan? U
weet best dat ik hier geen verstand van
heb.’ De ene zaak ging over corrosie aan
aluminium gevelpanelen, de ander over
heiwerk. In dat laatste geval besloten
partijen tijdens de zitting alsnog om naar
de Raad te gaan.”
Onpartijdigheid
Onpartijdigheid is volgens Rutten het
fundament van geschillenbeslechting.
De onpartijdigheid van arbiters is bij
de Raad op minstens drie manieren
gewaarborgd. Ten eerste is dat de ver-
scheidenheid onder arbiters. Zij komen
uit de brede wereld van de bouw, zowel
uit verschillende beroepen als soorten
organisaties. De tweede waarborg voor
onpartijdigheid is dat de voorzitter van
de Raad van Arbitrage de arbiters kiest.
Vervolgens kijkt een arbiter ook nog eens
zelf of hij geen banden met een van de
partijen heeft waardoor zijn onpartijdig-
heid in twijfel getrokken kan worden.
Rutten: “Arbiters nemen daarin zeker
hun verantwoordelijkheid en zijn daar
heel secuur in. De afgelopen jaren alleen
al heb ik twee keer meegemaakt dat een
arbiter om die reden van de zaak afzag.”
Eigen arbiters kiezen
Partijen kunnen ook van te voren samen
hun arbiters kiezen. Vaak doen zij dat
omdat de arbiters op een specifiek gebied
deskundig zijn. Partijen mogen die keuze
alleen zelf maken als zij het volledig eens
zijn over alledrie de arbiters. Zoniet, dan
beslist de voorzitter van de Raad erover.
Onderwerp
Vonnis gaat over de kop
Rutten: “Maar ook al hebben partijen
zelf gekozen, dan nog kan een gekozen
arbiter het niet willen doen om de schijn
van partijdigheid te vermijden.”
Van harte aanbevolen
Een rechter moet zich houden aan de
procesgang zoals die in de wet staat. Bij
de Raad van Arbitrage zijn het de arbiters
die uiteindelijk de procesgang bepalen
en daarbij een grote vrijheid hebben.
Rutten beveelt een ieder aan om voor een
bouwgeschil naar de Raad van Arbitrage
te gaan: “De arbiters kunnen alles doen
waarvan zij vinden dat het de uitspraak
ten goede komt en zoeken de zaak tot op
de bodem uit. De rechter zou dat vaak
ook wel willen, maar die heeft daarvoor
niet altijd de wettelijke ruimte.”
•
Dossier No.
71.389
Scheidsgerechten van de Raad zijn onpartijdig. Dat geldt ook als arbiters van de Raad al een
eerder oordeel hebben geveld. In dit geval van hoger beroep ging het om een geschil tussen een
opdrachtgever en een aannemer. Zij lagen met elkaar in de clinch naar aanleiding van diverse
problemen bij de bouw van een villa, zoals vochtige muren van een boothuis en vochtige
spouwmuren van de woning.
Een scheidsgerecht bestaat in hoger beroep altijd uit drie arbiters, voorgezeten door een lid-
jurist. De arbiters concluderen bij de bezichtiging dat in de constructie van het boothuis een
ontwerpfout is gemaakt. Ook de constructie van de spouwmuren deugt niet. Het scheidsge-
recht aarzelt niet: de aannemer wordt hiervoor aansprakelijk geoordeeld, waarmee het vonnis
in eerste aanleg volledig over de kop gaat.
24 / 25

Ing. H.J. de Koning
ARBITER
lid-deskundige van het College van Arbiters van de Raad van Arbitrage.
Hij is als arbiter voorgedragen door Bouwend Nederland.
BREED
DRAAGVLAK
IN DE BOUW
‘Mijn ervaring in het komen tot aanvaardbare oplossingen
is een voordeel’
Herman de Koning (68) is oud-directeur van Korteweg
Bouw. De Koning werd zeven jaar geleden als arbiter
gevraagd en voorgedragen door het Algemeen Verbond
BouwBedrijven AVBB, tegenwoordig Bouwend Nederland.
In eerste instantie aarzelde hij: “Het was in mijn werk
altijd mijn eer te na om in een juridisch conflict terecht
te komen. Maar toen ik daar even verder over nadacht,
begreep ik dat dit nu juist mijn voordeel was. Ik heb erva-
ring in het komen tot aanvaardbare oplossingen.” >
26 / 27

De meeste aannemer-leden worden pas
na hun pensioen arbiter. De Koning is
daarop geen uitzondering. Rond zijn
tweeënzestigste begon hij als arbiter.
Door zijn enorme praktijkervaring van
bijna veertig jaar kan de Raad hem op
veel verschillende soorten zaken inzet-
ten.
Na zijn HBO-opleiding begon
De Koning in de werkvoorbereiding,
werkte daarna in
de uitvoering, vervolgens
als bedrijfsleider en ten slotte langdurig
als directeur. Hij bekleedde in die jaren
vele bestuursfuncties. De Koning: “Ik heb
dus kennis en ervaring in de techniek,
van het proces, de commercie en con-
tractvorming. Vanuit de bestuursfunc-
ties ook branchebreed. Daardoor heb ik
een goed beeld van de bouwwereld en ken
ik veel van de valkuilen waar een partij in
kan stappen.”
Breed draagvlak
De Koning weet dat de Raad breed wordt
gedragen in de bouw: “Wij gaan naar de
klant toe, bezoeken de bouwlocatie, zijn
van alle kanten deskundig en werken
snel. We stellen partijen gerichte vragen
waarna zij vaak beter inzien welke fouten
ze ook zelf hebben gemaakt. Zo begrijpen
ze ons vonnis. Het komt daardoor ook
regelmatig voor dat partijen op de zitting
al tot een onderlinge schikking komen.”
De Koning vindt het werk als arbiter uit-
dagend, heeft nog geen dag spijt van zijn
keuze en vindt het fijn dat hij nog steeds
iets met zijn ervaring kan doen. De Raad
beschikt over een groot aantal deskun-
dige juridische secretarissen, die in elke
zaak ondersteuning bieden. Bij kleinere
geschillen aan één arbiter, bij geschillen
boven de vijftigduizend euro aan een
driemanschap. Dan werkt hij samen met
een architect/adviseur en een arbiter uit
opdrachtgeverkringen, meestal uit de
overheid of uit overkoepelende organi-
saties. Op verzoek van beide partijen of
bij hoger beroep komt ook een van de
arbiters uit de groep leden-jurist.
Vooral bij
aanbestedingsgeschillen
kunnen partijen
beter
rechtstreeks naar
de Raad gaan
Herman de Koning
Gezien de verschillende achtergronden,
kennis en ervaring steken arbiters veel
van elkaar op en vullen ze elkaar goed
aan. “De arbiters blijven zelf goed geïn-
formeerd over juridische ontwikkelingen
en doen cursussen, zodat hun kennis up
to date blijft. Dat is natuurlijk erg be-
langrijk. Zo kunnen wij de zaken die onze
klanten voorleggen zo goed mogelijk
behandelen.”
Grote variatie
Iedere zaak staat op zich. Bij kleine
projecten met niet-deskundige opdracht-
gevers gaat het nogal eens om een geschil
over de eindafrekeningen. Ook zijn er
dan vaak geschillen over de afrekening
voor meer- en minderwerk in relatie tot
gebreken. In grote zaken ligt het veel
complexer. De Koning: “De laatste tijd
zijn er ook meer zaken vanwege faillisse-
menten. De curator legt in zo’n geval een
verzoek bij de Raad neer.”
De Koning maakt regelmatig
mee dat partijen - die in de
beginfase nog een goede relatie
met elkaar hebben - hun
afspraken te minimaal of onduidelijk
hebben omschreven in de aannemings-
overeenkomst. Ook leggen partijen tij-
dens de uitvoering te weinig vast: “Gaat
er vervolgens iets fout, en staan partijen
met de hakken in het zand, dan is het
lastig om tot een bevredigende oplos-
sing te komen. Wanneer we met kennis
van zaken dieper op de materie ingaan,
ontstaat niet alleen een duidelijker beeld
bij de arbiters, maar ook bij de partijen
zelf.” Dat beeld ontstaat omdat de arbi-
ters vragen stellen en partijen zelf ook
voldoende tijd en ruimte krijgen om hun
kijk op de zaak toe te lichten. De Koning:
“Zo gaan we naar een beslissing over de
gestelde juridische eis. Aan die beslissing
ligt vaak een gedetailleerde financiële
onderbouwing ten grondslag, die wij ook
zelf opstellen.”
Rechtstreeks naar de Raad
De Koning ziet dat aanbestedingsge-
schillen van de overheid vaak nog naar
de gewone rechter gaan. Dat vindt hij
jammer. “De rechter heeft op dit gebied
niet die deskundigheid die arbiters van
de Raad wel hebben. Dat mag ook niet
van de rechter worden verwacht. Het
gevolg is dat hij regelmatig een of meer-
dere arbiters van de Raad inschakelt als
deskundigen. Dat is nogal een omweg,
waardoor de procedure via de gewone
rechtbank langer duurt en veel duurder
uitvalt. Dan kunnen partijen natuurlijk
beter rechtstreeks naar de Raad gaan. Ik
hoop dat de overheid dat ook inziet en de
Raad vaker zal inschakelen.”
•
28 / 29

Mr. B. van den Berg
‘Een
bodemprocedure
bij de Raad
is een
stuk sneller’
KERNWAARDE SNELHEID
Voorkomen van geschillen is beter dan
genezen, betoogt Bob van den Berg,
hoofd Juridische Zaken van Prorail. Maar
als er dan toch genezen moet worden,
werkt de Raad aanzienlijk sneller dan de
rechter.
Bob van den Berg (57) geeft bij ProRail, de
eigenaar en beheerder van het Neder-
landse spoorwegnet, als hoofd Juridi-
sche Zaken leiding aan een team van elf
juristen. Zelf is hij gespecialiseerd in
aanbesteding- en bouwrecht. Zijn afde-
ling regelt alles op juridisch vlak waar
het opdrachtnemers van ProRail betreft:
van het opstellen van contracten met in-
genieursbureaus tot de behandeling van
Dossier No.
escalerende problemen met aannemers.
Van den Berg: “Dat zijn er hooguit vier
per jaar, dus ik kom voor Prorail echt niet
voortdurend bij de Raad van Arbitrage.”
Genezen of voorkomen
Van den Berg is daarnaast lid van de Raad
van Advies van de Raad van Arbitrage.
Deze adviesraad komt een à tweemaal
per jaar bijeen op verzoek van de Raad
en denkt met de Raad mee over verdere
professionalisering.
Hij praat in die Raad van Advies nu over
alternatieve vormen van geschillenbe-
slechting zoals mediation en ook over het
voorkomen van geschillen. De Raad zou
een apart onderdeel aan de stichting >
31.073 Dossier No. 32.945, 32.839
Onderwerp Onderwerp
Tijd is geld
De deskundigheid van de Raad van Arbitrage betekent vaak ook tijdwinst. Een aannemer en zijn
onderaannemer, een installateur, hebben een complex geschil over een ventilatie-, verwar-
mings- en koelsysteem in een sport- en recreatiecentrum. Het systeem is ontworpen en uitge-
voerd door de installateur en voldoet aan het Bouwbesluit. De aannemer vindt echter dat het
ook moet voldoen aan het Handboek Sportaccommodaties van het NOC-NSF. De drie arbiters
– in dit geval twee ingenieurs en een architect – zijn dat wel met de aannemer eens.
Hun bijzondere deskundigheid komt goed van pas als ze moeten beoordelen of het handboek
ook voorziet in eisen aan de koeling, of het voorziene systeem van topkoeling in dit geval een
goede keuze is, en welk van beide partijen het bij het rechte eind heeft in een geschil over de te
behalen maximale ventilatiecapaciteit.
De zitting vindt 12 maanden na de indiening van de eerste stukken plaats - niet ongebruikelijk
voor een dergelijk geschil. Maar dan zijn de arbiters er ook snel uit: acht weken na de zitting
wordt het vonnis uitgereikt.
Snel weer verder
Zeker als een of beide partijen pas verder kunnen als de uitspraak er is, is snelheid geboden.
Wie haast heeft, kan bij een spoedgeschil rekenen op snelheid, zoals in een zaak waarbij men
na de zitting binnen 19 dagen het vonnis in de bus had.
In een ander spoedgeschil over een aanbesteding van de bouw van een villa kwamen de drie
arbiters heel snel met een oordeel. Het verzoekschrift werd ingediend op 22 november. Zij ver-
bieden in de zitting op 13 december de gunning aan een andere aannemer en het schriftelijke
vonnis wordt uitgereikt op 22 december daarop.
30 / 31

toe kunnen voegen, zoals een Raad van
Deskundigen. Zij zouden conflicten kun-
nen helpen voorkomen door bijvoorbeeld
gedurende het uitvoerende werk met
partijen mee te lopen.
Van den Berg: “Ik zou dat een
reuze interessante ontwikkeling
vinden, want geld dat je
in rechtszaken steekt omdat
je ruzie hebt, is altijd zonde. Kun je dat
voorkomen, dan scheelt dat veel onge-
noegen. Neem de aanleg van de boven-
bouw van de Betuweroute. Het duurde
uiteindelijk jaren voordat partijen naar
de rechter gingen. Had iemand voor die
tijd meegelopen en opkomende conflic-
ten helpen oplossen, dan had dat partijen
vele miljoenen bespaard. Geschillen
voorkomen vind ik beter dan geschillen
oplossen. Al is het alleen maar omdat
partijen na de gekozen oplossing vaak
toch weer met elkaar verder moeten
werken.”
Snel procederen
Bij de Raad van Arbitrage kunnen
partijen een bodemprocedure, een kort
geding of een spoedbodemprocedure
aanspannen. Een spoedbodemprocedure
duurt een paar maanden, een gewone
bodemprocedure bij de Raad een jaar of
twee. Via de gewone rechter loopt dat
soms op tot tien jaar. Een bodemproce-
dure bij de Raad mag dan duurder zijn
dan bij de gewone rechter, maar is dus
wel een stuk sneller.
“De duur is natuurlijk ook afhankelijk
van de complicaties in de zaak,” zegt Van
den Berg. “Partijen kunnen zowel bij de
Raad als bij de rechter te maken krijgen
met diverse tussenvonnissen waarin ook
nog hoger beroepen lopen. Dan ben je
wel even bezig.”
Geld dat je in
rechtzaken steekt,
omdat je
ruzie hebt,
is altijd zonde
Bob van den Berg
Zowel de rechter als de Raad proberen
vaak tot een schikking te komen. De
rechter laat dat aan partijen over, de arbi-
ters van de Raad denken daar desgewenst
inhoudelijk in mee. Dat kan bij techni-
sche zaken zeker een voordeel zijn.
Kostenefficiëntie
Van den Berg heeft iets met het voorko-
men van ruzie en onnodig geld uitgeven.
“Het snelste is natuurlijk dat geschillen
worden voorkomen,” betoogt hij. “Dat
is goedkoper, het voorkomt negatieve
energie en er worden meer projecten op
tijd opgeleverd.”
Mocht de Raad besluiten
om niet met een Raad van
Deskundigen te beginnen,
dan overweegt hij dat er op
termijn zelf bij te doen. Voorlopig heeft
hij het druk genoeg. Ooit begonnen als
machinist hoopt hij binnenkort te pro-
moveren, op kostenefficiëntie van door
de overheid gefinancierde infrastructu-
ren. Hij vindt: “Er wordt op dat gebied
een heleboel geld verbrand. Dat kun je
beter besteden aan andere doelen zoals
bejaardenzorg.”
•
40 / 41
Cijfers van de Raad
32 / 33
40 / 41
>

HET AANTAL GESCHILLEN GROEIT…
1287
1306
1228
06 07 08 09 10 06 07 08 09 10
1305
- 431
…EN HET AANTAL AFGEHANDELDE ZAKEN OOK
GESCHILLEN Het aantal nieuwe zaken neemt nog steeds toe. In 2010 was
dat vooral dankzij de komst van de garantiewoninggeschillen.
INGETROKKEN ZAKEN
Bijna een op de drie in 2010 afgehandelde geschillen eindigde door intrek-
king van de procedure. Dan kan zowel voor als na de zitting gebeuren.
GESCHIL WORDT STEEDS VAKER BINNEN ÉÉN JAAR AFGEHANDELD
48%
06 07 08 09 10 06 07 08 09 10
BINNEN 1 JAAR BINNEN 2 JAAR
88%
AFHANDELINGSTIJD Bijna 50 procent van de zaken wordt binnen een jaar
afgehandeld, bijna 90 procent binnen twee jaar. Vooral het percentage zaken
dat binnen een jaar is afgehandeld, is ten opzichte van het verleden sterk
toegenomen: in 2010 was dat ruim 12 procent meer dan in 2009.

ÉÉN ARBITER VOLDOET MEESTAL
51%
06 07 08 09 10 06 07 08 09 10
1 ARBITER 3 ARBITERS
38%
UITSPRAKEN Het merendeel van de zaken wordt behandeld door één arbiter.
Het aantal arbiters (een of drie) hangt in eerste aanleg af van het belang van
de zaak: als dat hoger is dan 50.000 euro worden altijd drie arbiters ingezet.
In hoger beroep zijn er altijd drie arbiters en is de voorzitter een arbiter-jurist.
Partijen kunnen altijd hiervan afwijkende afspraken maken.
ARBITRAGEKOSTEN ZIJN RELATIEF BESCHEIDEN
MINDER DAN 5.000 EURO
TUSSEN DE 5.000 EN 10.000 EURO
MEER DAN 10.000 EURO
06 07 08 09 10
ARBITRAGEKOSTEN In 44 procent van de afgehandelde geschillen zijn de arbi-
tragekosten (het totaal van de kosten die de Raad bij partijen in rekening brengt
voor de behandeling van het geschil) minder dan 5.000 euro. Vermeldenswaard
is dat de RvA een gemodereerd tarief kent voor geschillen met een beperkt
belang. Bij een belang van bijvoorbeeld 2.500 euro geldt een vast bedrag aan
kosten van 500 euro.
44%
27%
29%

STEEDS MEER ARBITERS KOMEN VAN OPDRACHTGEVERSZIJDE
06 07 08 09 10
482
466
BENOEMINGEN Sinds 2006 kent de RvA een aparte categorie arbiters die
van de zijde van opdrachtgevers afkomstig is. Het aantal benoemingen in
deze categorie stijgt voortdurend in omvang. In 2010 werden vrijwel evenveel
aannemers-arbiters als opdrachtgevers-arbiters benoemd.
LID-AANNEMERS
LID-OPDRACHTGEVERS
EISER KRIJGT BIJ DE RAAD REGELMATIG GELIJK...
06 07 08 09 10
... OOK ALS DE EISER EEN OPDRACHTGEVER IS
MATE VAN GELIJK VAN DE EISER In 2010 kreeg 59 procent van alle eisers
59%
47%
geheel of grotendeels gelijk. Bij de eisers-opdrachtgevers was dat 47 procent.

De mensen van de Raad
De onafhankelijke Stichting Raad van Arbitrage voor de Bouw beslecht sinds 1907 geschillen op het gebied van de bouw en heeft zijn
huidige vorm sinds de laatste statutenwijziging d.d. 27 april 2006.
Bestuur
De Voorzitter van de RvA - een rechter of oud-rechter - wordt voorgedragen door de Raad voor de Rechtspraak en benoemd door het
bestuur van de RvA. Er zijn negen bestuursleden naast de voorzitter. In het bestuur van de RvA zijn de drie soorten partijen in de bouwwereld
- opdrachtgevers, aannemers en adviseurs - evenwichtig vertegenwoordigd.
Arbiters
Het College van Arbiters van de RvA bestaat uit 80 leden-deskundige (arbiters met een bouwkundige achtergrond) en 20 leden-jurist
(arbiters met een juridische achtergrond). De leden-deskundige worden voorgedragen door organisaties van opdrachtgevers, aannemers en
adviseurs. De leden–jurist worden door de Voorzitter voorgedragen en zijn vrijwel altijd rechters of oud-rechters.
Secretarissen
De arbiters worden bijgestaan door 25 secretarissen (juristen, gespecialiseerd in het bouwrecht), die aan het scheidsgerecht worden
toegevoegd en daarin een adviserende stem hebben.
Secretariaat
Het bestuur van de RvA, de scheidsgerechten en de secretarissen krijgen administratieve ondersteuning van het secretariaat.
AdviesRaad
De Adviesraad biedt de RVA een klankbord en is bedoeld voor die organisaties die niet al deelnemen in het bestuur van de Raad. De
Adviesraad heeft het recht het bestuur gevraagd en ongevraagd te adviseren.
Bestuur
Voorgedragen door (voorzitter) respectievelijk benoemd door (overige bestuursleden)
Mr. K.E. MOLLEMA voorzitter Raad voor de Rechtspraak
Ir. M.A.M. BELJAARS bestuurslid van opdrachtgeverszijde Minister van VWS
Ing. B.G.J. KEMPINK bestuurslid van opdrachtgeverszijde Aedes
Drs. J. WIENEN bestuurslid van opdrachtgeverszijde VNG
Ing. J. VAN DIJK bestuurslid van aannemerszijde Bouwend Nederland
A. VOOGT bestuurslid van aannemerszijde Bouwend Nederland
Ir. N.J. DE VRIES bestuurslid van aannemerszijde Bouwend Nederland
Ir. W.M. FAAS bestuurslid van adviseurszijde KIVI
Mr. ir. J.J.W.M. SMEETS bestuurslid van adviseurszijde BNA
Ir. P.J.M. IJSSELMUIDEN bestuurslid van adviseurszijde NLingenieurs
Directie
Mr. J.S. VAN LUIK directeur, secretaris-penningmeester, tevens secretaris van de Raad
Mr. Y.R.R.R. DE MUL adjunct-directeur, tevens secretaris van de Raad
Arbiters
van de Raad van Arbitrage voor de Bouw per 1 maart 2011
Leden-adviseur voorgedragen door BNA:
Ir. G.J.W.M. VAN BEBBER architect BNA Middelburg
Ing. R.J. BUDDING architect AvB/BNA Amsterdam
H.L. EGBERTS directeur/eigenaar Architectenbureau Rik Egberts Hilversum
Mr. ir. A. DE GROOT architect BNA Utrecht
J.W. JOBSE architect Middelburg
Ir. J. KIELEN architect Eindhoven
Ir. M.A. KLAWER architect Odoorn
40 / 41
>

Ir. G.K. KOK architect BNA bij Spatia Architecten Delft
Ir. R.P. MORITZ architect Zwolle
A. RONGEN directeur architectuur Hendrik Ido Ambacht
Ir. D.A. ROOSENBURG architect ‘s-Gravenhage
Ir. G.F.J. SIMONETTI architect/voorheen partner bij Jorissen Simonetti architecten Doetinchem
Mr.ir.J.J.W.M. SMEETS architect Merkelbeek
Ir. B.G.J.J. SNELDER architect Maastricht
Ir. B. TOUWEN architect Eelde
A.M.H. VANDENBERGH Ton Vandenbergh, architect AvB-BNA Heerlen
J.L. WALVISCH architect Haarlem
R. WILKEN architect ‘s-Hertogenbosch
M.G.H. ZEILLEMAKER architect BNA Almelo
Leden-adviseur voorgedragen door het KIVI-NIRIA:
Ir. G.P.M. BLÜM voorheen senior adviseur ToornendPartners Santpoort-Zuid
Ir. W.M. FAAS oud-directeur Adviesbureau D3BN civiel ingenieurs Laren (NH)
Ir. G.M.F.J. HAMMER directeur Jambonner B.V. Veenendaal
Ir. P.P.J. LAHAYE directeur I.A.C.T. vloer- en wandtechnisch adviesbureau Veldhoven
Drs.ir. F.H. VAN RIJSSEN oud-directeur NV Strukton Groep en Traxis BV Amsterdam
Leden-adviseur voorgedragen door NL Ingenieurs:
Ir. K.A.J. VAN DUN divisiedirecteur Royal Haskoning Wijchen
Ir. P.J.M. IJSSELMUIDEN directeur/raadgevend adviseur Zoeterwoude
Ir. P. DE JONG oud-directeur Adviesbureau Ir. J.G. Hageman B.V. Schipluiden
Ir. J.G. MAST algemeen directeur van een installatietechnisch bureau Zoetermeer
Ir. G.M.A. PERQUIN directeur/raadgevend ingenieur Katwijk aan de Maas
Prof. ir. A.F. VAN TOL wetenschappelijke Raad GeoDelft,
hoogleraar Funderingstechniek, Technische Universiteit Delft Delft
Prof. ir. drs. J.K. VRIJLING hoogleraar waterbouwkundige constructies en probabilistische ontwerpen Rotterdam
Ir. F.S. DE ZWART directeur Voorburg
Leden-aannemer voorgedragen door Bouwend Nederland:
Ir. E.W. VAN BAARSEL adviseur. oud-directeur diverse HBG-bedrijven ‘s-Gravenhage
J. BAAS directeur Rijaba B.V. Stolwijk
Ing. J.M. BODEWES oud-directeur bouwbedrijf IJsselstein
Ir. P. BOT oud-directeur Bot Bouwgroep B.V. Heerhugowaard
Ing. J. BRAS directeur B.V. Bouwontwikkeling Brabo Tilburg De Panne (België)
Ing. M.S.M. DE BRUIN voormalig directeur Aannemingsbedrijf H.J. Jurriëns B.V. Naarden
Ing. J. VAN DIJK directeur Van Dijk Bouw Beheer B.V. Ommen
Ir. Y. DIKKERBOOM oud-directeur Kaliwaal-Bijland B.V. Oranjewoud
Ir. H.J.M. JANMAAT oud-directeur Bouw- en Ontwikkelingsbedrijf Zeist
Ir. J. VAN KEULEN directeur infra bedrijf Dalen
Ing. H.J. DE KONING oud-directeur Korteweg Bouw B.V. Bergambacht
Ir. A.W.C. MARIJNISSEN oud-directeur Aanneming Maatschappij J.P. van Eesteren B.V. Bavel
Ing. J.A.G. VAN OOSTRUM directeur bijzondere projecten Ballast Nedam Nieuwegein
Ing. N.J. POOLEN algemeen directeur Poolen Organisatieadvies B.V. Ermelo
H.M.M. RAEDTS oud-directeur Raedts Bouwbedrijf B.V. Oostrum
L. REBEL oud-projectdirecteur/adviseur Uden
Jhr. Ir. C.J.A. REIGERSMAN oud-president Raad van Bestuur HBG N.V. ’s-Gravenhage
Ir. J. ROSSING oud-directeur diverse HBG- en BAM-bedrijven Vinkeveen
MR. P.H.M. SMEETS Conflictmanager/ex directeur bouwbedrijf Maastricht
Ing. J.H. SPAANS adviseur Heiloo
Ir. T.H.W. VAN SPLUNDER NMI geregistreerd bouwmediator/oud-directeur Strukton Engineering Putten
Ing. N.J.M. URSEM aannemer Wognum
Ing. J. VISSER zelfstandig adviseur Santpoort-Zuid
A. VOOGT directeur Beheer Mij. A. Voogt B.V. Smilde
Leden-opdrachtgever voorgedragen door Aedes (branchevereniging van woningcorporaties):
Ir. J. ANTON directeur Ontwikkelingsbedrijf Woonbron-Kristal Rotterdam
R. BURGERHOUT architect AvB Ridderkerk
Ir. E.J.M. DE GROOT directeur/bestuurder Woningstichting Waalre
42 / 43
>

Ir. A.N.M.M. VAN HOUT architect Molenschot
Ir. L. KROON Algemene Bouwkunde, Projectontwikkeling Beheer O.G., Grondexploitatie Eelde
Ir. ing. F.J.A. VAN LAARHOVEN manager vastgoed Oisterwijk
Ing. P.J.H.H.M. VOS manager Mooiland Vastgoed Maren-Kessel
Ir. H. WESTRA universitair hoofddocent Housing Management De Meern
Leden-opdrachtgever voorgedragen door het ministerie van VWS, tegenwoordig onderdeel van het ministerie van Infrastructuur en Milieu:
Ir. L. BATTERINK adviseur ‘s-Hertogenbosch
Ir. M.A.M. BELJAARS directeur-adviesbureau/consultant ‘s-Hertogenbosch
Ir. A. EDEN architect ‘s-Gravenhage
Ir. P.L.M. VAN HULTEN senior raadgevend ingenieur Zoetermeer
Ir. M.J. OLIEROOK consultant Bleiswijk
Drs. P.J. VAN OS directeur Dienst Vastgoed Defensie Apeldoorn
Ir. H.J.C. OUD hoofd Management Bijzondere Projecten Utrecht
Ir. J.C.B. ROBERS zelfstandig adviseur Apeldoorn
Leden-opdrachtgever voorgedragen door Vereniging van Nederlandse Gemeenten:
Ir. H.A.M. VAN DEN BERG algemeen directeur Dienst Stadsbeheer Gemeente Den Haag ‘s-Gravenhage
Ir. C.A.M. BOS zelfstandig adviseur Hoogmade
Ir. W.A. FABER voorzitter Stichting Waternet Wijdemeren
Ir. J.J. HUIS IN ’T VELD projectmanager Oisterwijk
Ing. J.F.P. VAN KEULEN hoofd stedelijk beheer Hoofddorp
Ir. W.C.H. KLEINBLOESEM civiel ingenieur/oud-directeur Gemeentewerken Rotterdam Rotterdam
Ing. A.H. RATH aanbestedingsadviseur Aalten
Ir. A. RENEMA adviseur Rosmalen
Ing. L.G.M. VERBART projectdirecteur Baarlo
Leden gespecialiseerde aannemers voorgedragen door de FOA (Federatie van Ondernemersorganisaties in de Afbouw):
M.H. KRUL deskundige schilder-/glasbedrijf Scheveningen
H. SPRONG firmant stukadoorsbedrijf Hilversum
Leden gespecialiseerde aannemers voorgedragen door de NOA (Nederlandse Ondernemersvereniging voor Afbouwbedrijven):
P.A. FRANSEN directeur Steenhouwerij Fransen B.V. Heerenveen Heerenveen
Ir. J.A.A. VAN STRIJP directeur MAT Afbouw Baarle-Hertog (België)
Ing. P.J. DE VRIES directeur Aannemersbedrijf specialistische bouw (vloeren) Moordrecht
Leden gespecialiseerde aannemers voorgedragen door de VHG (Vereniging van Hoveniers en Groenvoorzieners):
Ing. W.J.M. Kramer directeur KramerBant Beheer B.V. Lemmer
Leden-jurist:
Mr. J.TH. BEGHEYN vice-president Gerechtshof ‘s-Hertogenbosch Koudekerke
Mr. W. TEN CATE vice-president Rechtbank ‘s-Gravenhage Driebergen
Prof. Mr. Dr. M.A.B. CHAO-DUIVIS directeur Instituut voor Bouwrecht en hoogleraar bouwrecht TU Delft ‘s-Gravenhage
Mr. D.J. VAN DIJK president Gerechtshof Arnhem Arnhem
Mr. J.C. VAN DIJK lid van de Raad voor de Rechtspraak Bergen
Mr. F.B. FALKENA oud vice-president Gerechtshof Leeuwarden, thans advocaat Noordwijk
Mr. J.P. FOKKER vice-president Gerechtshof Arnhem Arnhem
Mr. K.E. MOLLEMA coördinerend vice-president Gerechtshof Leeuwarden (civiele sector) Ermelo
Mr. B.C. PUNT coördinerend vice-president Rechtbank ’s-Gravenhage Noordwijk
Mw. MR. E.A.G.M. VAN RENS vice-president Rechtbank ‘s-Gravenhage ‘s-Gravenhage
Mr. E.J. VAN SANDICK vice-president Gerechtshof ‘s-Gravenhage Aerdenhout
Mr. P.J.P. SEVERIJN advocaat Dordrecht
Mr. F.H.A.M. THUNNISSEN advocaat Blaricum
Mr. J.J.I. VERBURG president Gerechtshof ’s-Gravenhage ‘s-Gravenhage
Mr. R.CH. VERSCHUUR oud vice-president Gerechtshof Leeuwarden ‘s-Gravenhage
Mr J.M. VRAKKING oud vice-president Rechtbank Amsterdam
(deeltijd)rechter Rechtbank Amsterdam Naarden
Mr. J.G. DE VRIES ROBBÉ advocaat ‘s-Gravenhage
Mr. D.E. VAN WERVEN secretaris juridische zaken Bouwend Nederland Bloemendaal
Mw. Mr. M.M.A. WIND raadsheer Gerechtshof Leeuwarden Beilen
46 / 47
>

AdviesRaad van de
Raad van Arbitrage
Medewerkers
Hoofd financiën
A. KAUFFMAN
C. VAN PUTTEN
- Nederlandse Vereniging van leveranciers
van Bouwgrondstoffen te Hoofddorp
Mw. mr. F.R. VAN DONGEN
- Vereniging van Waterbouwers te Gouda
Mr. prof. C.E.C. JANSEN
- Vrije Universiteit Amsterdam,
Mr. J.M. DOUMA
- NBVT te Bussum
Mr. F.A.H. NUSS
- NVB te Voorburg
Ir. P. VAN DER MARS
- Koninklijke Metaalunie te Nieuwegein
Mr. P. BOUMAN
- ARAG te Leusden
Mr. B. VAN DEN BERG
- Prorail te Utrecht
Ir. J.A.A. VAN STRIJP (NOA)
- FOSAG - NOA te Waddinxveen
respectievelijk Veenendaal
A.J.A. DE LEEUW
- IVBN te Amstelveen
Mw mr. S. PILKES
- Vereniging Eigen Huis te Amersfoort
Mw. mr. C.F. VAN SPANJE-VAN KLAVEREN
Mr. ir. J.R.W. SWEEP
Mw. mr. N.G.W. VERHEIJ
Mr. D.H. VERVOORDELDONK
Mw. mr. C. DE VRIES-STOBBE
Manager juristen
Mw. mr. M.W. KEMMERLING
Secretariaat
Mw. B. VAN DER PAS-RUIS (hoofd)
Mw. W.M.E.A. BEKKE
Mw. E. BOS (plaatsvervangend hoofd)
Mw. P. VAN DEN BROEK
Mw. J.C.M. BROEKHUIJZEN-SMIT
Mw. H. COENMANS-VAN EDE
Mw. K.R.E. VAN DONGEN
Mw. A. KALKHOVEN-KIPPERSLUIS
Mw. J. KOEVERMANS
Mw. G.F. KORTE-JANSEN
Mw. M. DE KRUIJF-CABEZAS DUENAS
Mw. N. VAN DER LEK
Mw. J. VAN MAASTRIGT
Mw. R. PATTERSON
Mw. J. DE RUITER
Mw. M.H.W. RUTTEN-DE RUITER
Mw. H. SCHAAP
Mw. J. ZOET
Secretarissen
Mr. F.J.C.A. BRANDS
Mw. mr. B.J. BROEKEMA-ENGELEN
Mr. ir. F.M. VAN CASSEL
Mw. mr R. DALLINGA
Mw. mr. K. DUITSCHER-HUMMEL
Mw. mr. S. VAN HARSSEL
Mr. M.H. VAN HOOGSTRATEN
Mw. mr. M.T.Y. KOKEE
Mr. C.M.H. KROEKS
Mw. mr. M.S. VAN LAAREN
Mw. mr. A.A.F. LAND
Mw. mr. J.M.G. LEFERINK
Mr. J.A. LIEWES
Mr. R.J. NAP
Mw. mr. M. NIESEN
(tevens hoofd afdeling
Garantiewoninggeschillen)
Mr. C. VAN DER NIET
Mw. mr. N.S. VAN DER RASSEL