Murfor Lateien voor gevelmetselwerk_NL.indd - MADE Center

Lateien voor gevelmetselwerk met Murfor ® ,
een stalen hoeklijn of een combi-latei

Inhoudstafel
03 Abstract
04 Lijst van afkortingen
05 1 Gevelmetselwerklatei uitgevoerd met Murfor ® wapeningelementen
1.1 Kenmerken
1.2 Verwerkingsvoorschriften
1.3 Designvoorbeeld voor Murfor ® latei volgens Eurocode 6
11 2 Gevelmetselwerklatei met een stalen hoeklijn
2.1 Kenmerken
2.2 Designvoorbeeld voor stalen hoeklijn latei volgens Eurocode 6
14 3 Gevelmetselwerklatei uitgevoerd met een combi-latei
3.1 Kenmerken
3.2 Verwerkingsvoorschriften
3.3 Designvoorbeeld voor combi-latei volgens Eurocode 6
3.3.1 Deel 1: design lichte stalen hoeklijn voor combi-latei
3.3.2 Deel 2: design Murfor ® wapening voor combi-latei
18 4 Conclusies
Lateien voor gevelmetselwerk met Murfor ® , een stalen hoeklijn of een combi-latei 2

Abstract
In dit artikel stellen we drie technieken voor om lateien in
gevelmetselwerk te realiseren.
Als eerste techniek werken we lateiconstructies gewapend met Murfor ®
uit. We lichten de belangrijkste voor- en nadelen toe. We bespreken
de plaatsingsmethode en werken een relevant designvoorbeeld volgens
Eurocode 6 uit.
Op een analoge manier bekijken we vervolgens lateien met een stalen
hoeklijn, en de combi-latei. Dit is een combinatie van een lichte stalen
hoeklijn en Murfor ® metselwerkwapening.
Er zal aangetoond worden dat de combi-latei de voordelen van
beide andere technieken bundelt. De aannemer kan op deze manier
gevelmetselwerk lateien voor middelgrote tot grote overspanningen
realiseren op een snelle en kosteneffi ciënte wijze.
Kostprijsmatig zijn Murfor ® lateien steeds de meest interessante
oplossing, voor elke mogelijke overspanning, al dient gerekend op de
bereidwilligheid en de handigheid van de aannemer voor het maken
van de tijdelijke ondersteuning. Dit bepaalt uiteindelijk ook mee hoe
prijsaantrekkelijk deze techniek wordt.
Over het algemeen wordt een combi-latei kostprijsmatig interessant
vanaf overspanningen van 3m. De lichte stalen hoeklijn is namelijk
relatief prijsgunstig, is bovendien makkelijk handelbaar en laat zeer
snelle plaatsing toe.
Lateien voor gevelmetselwerk met Murfor ® , een stalen hoeklijn of een combi-latei 3

Lijst van afkortingen
f k
Karakteristieke druksterkte van het metselwerk in N/mm²
K Constante ter bepaling van fk (zie EN1996-1-1 3.6.1.2 in Eurocode 6)
f b
f m
Druksterkte van steen zoals gedeclareerd door steenfabrikant
in N/mm²
Druksterkte van mortel zoals gedeclareerd door mortel fabrikant
in N/mm²
M Sd Buigend belastingsmoment in metselwerk latei in kNm
G k Eigengewicht van metselwerk boven latei als verticale last in kN/m
γ f
l eff
Veiligheidsfactor voor belasting in metselwerk volgens Eurocode 6
Effectieve overspanningslengte latei in m
b Breedte van de metselwerk steen in mm
h Metselwerk hoogte boven de latei in m
ρ Soortelijk gewicht metselwerk stenen in kg/m³
M Weerstandsmoment tegen buiging van Murfor Rd ® of stalen hoeklijn in
latei in kNm
A s Staalsectie Murfor ® in dwarsdoorsnede van de latei in mm²
f y
Vloeispanning van staal in Murfor ® of stalen hoeklijn in N/mm²
z Hefboomsarm van Murfor ® in latei in mm
γ s
Veiligheidsfactor van staal in metselwerk volgens Eurocode 6
W Weerstandsmoment tegen buiging van sectie stalen L-profi el
x
in mm³
Lateien voor gevelmetselwerk met Murfor ® , een stalen hoeklijn of een combi-latei 4

1 Gevelmetselwerklatei uitgevoerd met
Murfor ® wapeningelementen
1.1 Kenmerken
Lateien uitgevoerd met Murfor ® worden al meer dan 40 jaar succesvol toegepast.
De belangrijkste voordelen zijn:
• Vrij van zichtbare scheuren en duurzaam. De latei wordt ontworpen volgens een beproefde methodiek
zoals beschreven in Eurocode 6. Bij mogelijke beginnende scheurvorming in de latei zullen de Murfor ®
wapeningselementen alle trekspanningen gaan opnemen en verdere scheurgroei vermijden. De scheur
wordt beperkt tot een patroon van quasi onzichtbare haarscheurtjes in het metselwerk. Wanneer in
de latei geen Murfor ® wordt verwerkt (zoals bvb een stalen hoeklijn latei, zie verder), kan beginnende
scheurvorming door zware belasting leiden tot brede, duidelijk zichtbare en eventueel zelfs gevaarlijke
scheuren.
• Esthetisch aantrekkelijk resultaat. Lateien uitgevoerd met Murfor ® verstoren het uitzicht van het
metselwerk niet. Men ziet nergens staal of ander materiaal, en het metselwerk loopt mooi door. Ook is er
geen risico op zichtbaar storende corrosie zoals wel mogelijk is bij stalen hoeklijnen waarvan de zinklaag
kan aangetast worden.
• Gebruiksvriendelijk en veilig voor de aannemer. Zware en vaak moeilijk te verwerken stalen
hoekprofi elen worden volledig vermeden. Een stalen hoeklijn voor een overspanning van 3m weegt
al gauw meer dan 50kg. Voor een zelfde overspanning zullen een vijftal Murfor ® elementen meestal
volstaan: samen wegen deze slechts 4,5kg. Dit is mogelijk omdat het staal veel effi ciënter gebruikt wordt
bij gebruik van Murfor ® wapeningselementen. De Murfor ® elementen worden zuiver belast in trek terwijl
het staal van een hoeklijn belast wordt op buiging en wringing, waarvoor staal minder resistent is.
Fig. 1: Lateien met Murfor ® verzekeren een estethisch aantrekkelijke oplossing
Lateien voor gevelmetselwerk met Murfor ® , een stalen hoeklijn of een combi-latei 5

Een praktisch nadeel van Murfor ® lateien is dat de aannemer een tijdelijke ondersteuning onder de latei
dient te voorzien. Het metselwerk moet een minimaal aantal dagen ondersteund blijven om de mortel rond
de Murfor ® elementen voldoende uit te harden en de spanningen in het metselwerk over te dragen wapening.
Voorbeelden praktische tijdelijke ondersteuningen:
Fig. 2: realisatie tijdelijke ondersteuning Murfor ® latei: houten balk met balkdragers vereist geen stempel
Fig. 3: realisatie tijdelijke ondersteuning Murfor ® latei: meest klassieke optie met houten balk en stempel
Lateien voor gevelmetselwerk met Murfor ® , een stalen hoeklijn of een combi-latei 6

1.2 Verwerkingsvoorschriften
Stap 1: design van de latei
Als eerste stap bepaalt men het type, de hoeveelheid Murfor ® , en hoe deze dient verdeeld te
worden in de latei. Dit is afhankelijk van de overspanningsbreedte van de latei en de hoogte
van het metselwerk boven de latei. Bekaert kan dit voor u kosteloos bepalen, of u kunt dit zelf
afl ezen in de Murfor ® ‘Lateiwijzer’..
Stap 2: plaatsen van tijdelijke ondersteuning
Met een houten balk en stempels kan u deze tijdelijke ondersteuning gemakkelijk realiseren.
Ander mogelijkheden bestaan natuurlijk ook (zie voorbeelden fi g. 2 en fi g. 3). Hier kan de
aannemer zelf een oplossing kiezen die voor hem het best past.
Stap 3: metselen van latei en correct plaatsen van Murfor ®
Deze laatste stap is het eigenlijk metselen van de latei. De Murfor ® dient ingebouwd te
worden op de correcte plaats in het metselwerk zoals beschreven in de ‘lateiwijzer’ of in
onze designnota. Wij raden ook aan om lateihaken te gebruiken in de rol- of streklaag om te
verzekeren dat de onderste steenlaag in de latei goed verankerd blijft.
streklaag rollaag
Verdere aandachtspunten voor de bouw van de latei zijn:
• correct overlappen van de Murfor ® over minimaal 25cm
• Murfor ® langs beide zijden van de latei minstens 25cm laten doorlopen op de oplegging
• het waterkerend membraan achter het gevelmetselwerk van de latei laten lopen
Lateien voor gevelmetselwerk met Murfor ® , een stalen hoeklijn of een combi-latei 7

1.3 Designvoorbeeld voor Murfor ® latei volgens Eurocode 6
Als voorbeeld werken we een overspanning van 3m en een metselwerkhoogte van 1,7m uit. Als gevelsteen
kiezen we een klassiek waalformaat van 21cm lang x 10cm breed x 5cm hoog, druksterkte 10N/mm² en met
soortelijk gewicht 2000kg/m³ (=20kN/m³). De gebruikte mortel is gewone M5 mortel.
Als eerste stap berekenen we uitgaande van de druksterkte van de mortel en van de steen, de karakteristieke
druksterkte van het metselwerk f k (zie EN1996-1-1 3.6.1.2 in Eurocode 6)
Hierbij is:
• f k de karakteristieke druksterkte van het metselwerk
• f b de druksterkte van de steen
• f m de druksterkte van de mortel (men kiest K=0,55 als algemene Eurocode 6 waarde voor Groep 1
Kleistenen met normale mortel)
De waarde van de constante K kan men afl ezen in de vermelde paragraaf van Eurocode 6.
Vervolgens voeren we de ultieme grenstoestand verifi catie uit. Het aangebrachte belastingsmoment M Sd
ten gevolge van het gewicht van het metselwerk boven de latei is:
Hierbij is:
• M Sd het aangebracht belastingsmoment
• G k de verticale last op de latei
• γ f de veiligheidsfactor voor belastingen
• l eff de effectieve overspanningslengte van de latei.
γ f heeft volgens Eurocode 6 een waarde van 1,35. l eff wordt voor deze latei geometrie berekend als 1,15 keer
de overspanningslengte.
De verticale last G k berekenen we als:
Hierbij is:
• b is de breedte van de steen
• h de hoogte van de latei
• ρ het soortelijk gewicht van de stenen
f = K k . 0.7 f . 0.3
fm = 4.47N/mm²
b
M = Sd Gk . γf . l2 eff
= 6.83kNm
8
G k = b . h . ρ = 3.4kN/m
Lateien voor gevelmetselwerk met Murfor ® , een stalen hoeklijn of een combi-latei 8

Daarna verifi ëren we of het aangebrachte moment MSd kleiner is dan het moment dat kan weerstaan
worden door de Murfor ® wapening M Rd (zie EN1996-1-1 6.6.2).
Om het weerstandsmoment M Rd te berekenen dient men de waarde van de staalsectie A s van de Murfor ® te
kennen. Hiervoor dient men dus een eerste veronderstelling te maken voor het type en hoeveelheid Murfor ®
die men dient te gebruiken. Als achteraf blijkt dat deze eerste veronderstelling onvoldoende was, dan dient
men het design te herrekenen met
meer en/of zwaardere Murfor ® elementen. Als eerste veronderstelling gebruiken we hier 2 elementen van
Murfor ® Spacer met een diameter van 4mm. Dit levert een As van 50mm² op.
metselwerk hoogte
1.7m
staalsectie A s in
doorsnede letei
Fig. 4: schets latei met Murfor ® met aanduiding parameters
M Rd = A s . f y . z = 29.8kNm
γ s
hefboomarm z
overspanningslengte 3m
Murfor ® overlappingen
uitvoeren volgend
voorschriften
minstens 25 cm
over opleggingen
Hierbij is :
• γ s de veiligheid voor staal (waarde van 1,15)
• z de hefboomsarm van de Murfor ® wapening. Berekend volgens EN1996-1-1 6.6.4.(1) heeft z hier de
waarde van 1370mm.
z = min( 0,7 . l_eff , 0,4 . h + 0,2 . l_eff ) = min(2,415m , 1,37m) = 1,37m
• fy de vloeispanning van de Murfor ® wapening. Voor Murfor ® Spacer bijvoorbeeld bedraagt deze waarde
500N/mm².
• A s is de staalsectie van de wapening in de latei.
Lateien voor gevelmetselwerk met Murfor ® , een stalen hoeklijn of een combi-latei 9

Het is duidelijk dat het weerstandsmoment M Rd voldoende groter is dan de last M Sd .
M Rd > M Sd Ultieme grenstoestand verifi catie OK
Een latei met een overspanning van 3m en een metselwerkhoogte boven de latei van 1,7m kan dus uitgevoerd
worden met 2 lagen metselwerkwapening (gelegen in de 2 onderste voegen) van het type Murfor ® Spacer
met een langsdraad diameter van 4mm en een breedte van 50 mm.
Naast deze ultieme grenstoestand verifi catie moeten volgens Eurocode 6 nog een aantal andere controles
uitgevoerd worden zoals bruikbaarheid grenstoestand verifi catie, afschuivingsverifi catie, en het minimum
wapeningspercentage criterium. In onze designnota’s en bij opmaak van de Murfor ® lateiwijzer voeren we
al deze controles steeds uit. In dit artikel echter beperken we ons tot het toelichten van de belangrijkste
stappen in het designproces.
Lateien voor gevelmetselwerk met Murfor ® , een stalen hoeklijn of een combi-latei 10

2 Gevelmetselwerklatei met een stalen hoeklijn
2.1 Kenmerken
Een zogenaamde stalen hoeklijn latei wordt uitgevoerd met een gegalvaniseerd stalen L-profi el dat
voldoende sterk is om het volledig buigend moment van het metselwerk boven de latei te weerstaan.
Daarnaast moet het L-profi el ook bestand zijn tegen wringing: de rechte hoek in het profi el mag niet open
wringen door het gewicht van het metselwerk.
Het belangrijkste voordeel is dat er geen nood is aan een tijdelijke ondersteuning: het correcte L-profi el
wordt op de oplegging gelegd. Rekening houdend met voldoende opleglengte aan beide zijden van de latei,
positioneert men het L-profi el waterpas op 2 mortelbedden en kan onmiddellijk met het metselen van de latei
begonnen worden. Bij het metselen moet men wel aandachtig zijn dat de eerste steenlaag op het L-profi el
qua hoogte vlot overloopt in het metselwerk naast de opleggingen. Tijdrovend slijpwerk kan hier vereist zijn!
De nadelen:
• Stalen hoeklijnen zijn snel heel zwaar, vooral als men een overspanning van >2m moet realiseren. Het
is dan ook een tijdrovende en lastige opdracht om deze stalen hoeklijnen op de werf te krijgen en te
plaatsen.
• Deze stalen hoeklijnen zijn steeds zichtbaar in de latei, wat storend kan zijn en het mooi ‘doorlopen’ van
het metselwerk verstoort.
• Hoewel de stalen hoeklijnen verzinkt zijn, is er toch een groter risico op corrosie. Beschadigingen op de
werf of ongunstige weersomstandigheden kunnen de onbeschermde zinklaag immers aantasten waarna
corrosie kan optreden met alle visuele en structurele problemen tot gevolg.
• Stalen hoeklijnen zijn typisch gevoelig aan doorbuiging en sterk voor dwarskracht belasting van het
metselwerk boven de hoeklijn. Aangezien die doorbuiging vaak kritisch is, dient deze expliciet nagerekend
te worden om schade aan het metselwerk te vermijden. Ervaringsregels uit de baksteen-industrie
beperken de toelaatbare doorbuiging tot max 1-2mm of max 1/1000 van de overspanningslengte.
• Wegens die gevoeligheid van stalen hoeklijnen voor doorbuiging, dient men de stalen hoeklijn steeds te
ondersteunen (met bvb stempel) voor overspanningen > 2m.
Lateien voor gevelmetselwerk met Murfor ® , een stalen hoeklijn of een combi-latei 11

2.2 Designvoorbeeld voor stalen hoeklijn latei volgens Eurocode 6
Als designvoorbeeld voor een stalen hoeklijn latei nemen we hier dezelfde parameters als in vorig voorbeeld:
overspanning 3m, metselwerkhoogte 1,7m, waalformaat gevelsteen 21cm lang x 10cm breed x 5cm hoog
druksterkte 10N/mm² en soortelijk gewicht 2000kg/m³, gewone M5 mortel.
Het eigengewicht G k en aangebracht buigend belastingsmoment M Sd blijven natuurlijk ongewijzigd omdat
deze enkel afhangen van de geometrie van de latei en het steentype.
G k = 3.4kN/m
M Sd = 6.83kNm
Het weerstandsmoment tegen buiging M Rd van de stalen hoeklijn wordt berekend met volgende formule:
Om M Rd te berekenen dient men dus de waarde te kennen voor W x , het weerstandsmoment tegen buiging
van het stalen hoekprofi el. Hiervoor dient men dus een eerste veronderstelling te maken welk L-profi el zal
gebruikt worden. Als achteraf dan blijkt dat het
onvoldoende sterk is, dient het design herhaald met een sterker profi el. Als eerste veronderstelling gebruiken
we een L-profi el type 130/90/10 met staalkwaliteit AE 235. Voor dit type L-profi el kan men berekenen of
opzoeken in specifi caties van fabrikanten dat W x 40,4cm³ bedraagt.
M Rd = W x . f y = 8.3kNm
γ s
• f y is net zoals in het vorig voorbeeld de vloeispanning van de stalen hoeklijn. Hier heeft f y de waarde van
235N/mm². Stalen hoeklijnen zijn immers niet gefabriceerd met een even sterke staalkwaliteit als Murfor ®
elementen.
• γ s heeft hier ook weer de waarde van 1,15
W x is het weerstandsmoment tegen buiging (eenheid mm³) van de sectie van het L-profi el (dus niet verwarren
met het weerstandsmoment tegen buiging M Rd van de stalen hoeklijn).
Lateien voor gevelmetselwerk met Murfor ® , een stalen hoeklijn of een combi-latei 12

Onderstaande fi guur toont hoe dit profi el eruit ziet in de doorsnede sectie.
Fig. 5: Doorsnede sectie stalen L-profi el type 130/90/10
130mm
90mm
10mm
In bovenstaand geval is het weerstandsmoment M Rd net groter is dan de last M Sd .
M Rd > M Sd Ultieme grenstoestand verifi catie OK
Zoals hierboven vermeld dient de expliciete doorbuigingsverifi catie voor stalen hoeklijnen zeker te gebeuren.
Ook hier moeten naast deze ultieme grenstoestand verifi catie nog een aantal andere controles uitgevoerd
worden (bruikbaarheid grenstoestand verifi catie, wringmoment verifi catie, reactie dwarskrachten op
oplegging verifi catie). In dit voorbeeld wordt enkel de ultieme grenstoestand verifi catie toegelicht.
Samenvattend kan men stellen dat deze latei met een overspanning van 3m en een metselwerkhoogte
boven de latei van 1,7m kan uitgevoerd worden met een stalen hoeklijn type 130/90/10 staalkwaliteit AE235
met lengte 3.2m (minstens 10cm oplegging langs beide zijden, dient geverifi eerd te worden).
Lateien voor gevelmetselwerk met Murfor ® , een stalen hoeklijn of een combi-latei 13

3 Gevelmetselwerklatei uitgevoerd
met een combi-latei
3.1 Kenmerken
Een combi-latei is een combinatie van een lichte stalen hoeklijn en Murfor ® metselwerkwapening. Deze
techniek gaat de voordelen van de twee voorgaande technieken bundelen. Dankzij Murfor ® kan kosteneffi ciënt
en veiliger gewerkt worden, en zijn scheuren in het metselwerk onder controle. Door het gebruik van een
lichte stalen hoeklijn valt de nood aan tijdelijke ondersteuning weg.
Afhankelijk van de keuze van die lichte stalen hoeklijn kan men het onderscheid maken tussen twee types
combi-lateien: Als men enerzijds kiest om de combi-latei te ondersteunen met stempels e.d. tijdens het
uitharden van de mortel, dan hoeft men de lichte stalen hoeklijn niet structureel te berekenen op sterkte.
Men kan dan de lichtst en dus goedkoopst mogelijke stalen hoeklijn kiezen, de Murfor ® in de combi-latei is
wel structureel ontworpen om de volledige last te dragen en men dient de lichte stalen hoeklijn voldoende
te ondersteunen.
De andere mogelijkheid is om te kiezen voor een lichte stalen hoeklijn die wel ontworpen is om een beperkt
metselwerk gewicht te dragen. Deze stalen hoeklijn is dan uiteraard duurder dan de 1e optie combi-latei
maar voor beperkte overspanningen dient men ze niet te ondersteunen.
Concreet plaatst men een lichte stalen hoeklijn op de oplegging. Deze lichte stalen hoeklijn gaat fungeren als
‘tijdelijke ondersteuning’ aangezien metselwerk uitgehard moet zijn om de spanningen te kunnen overdragen
naar de Murfor ® . Het voordeel van deze lichte stalen hoeklijn in vergelijking met de ‘tijdelijke ondersteuning’
voor Murfor ® lateien is dat de aannemers geen tijd verliest: hij kan de lichte stalen hoeklijn vlot op de
opleggingen plaatsen en het metselwerk onmiddellijk verderzetten. Zoals hierboven beschreven zijn er 2
versies van de combi-latei: een goedkope versie waar men wel ondersteuning dient te voorzien onder de
stalen hoeklijn of een duurdere versie waar geen ondersteuning vereist is voor beperkte overspanningen.
Voor deze tweede optie bespreken we verder in het artikel een designvoorbeeld volgens Eurocode 6.
De tweede component van de combi-latei is de Murfor ® wapening. Deze is ontworpen om het volledige
gewicht van de latei te kunnen dragen. Het nadeel bij een combi-latei is dat men het esthetisch voordeel van
de enkel met Murfor ® uitgevoerde latei gedeeltelijk verliest: de lichte stalen hoeklijn zal zichtbaar zijn zijn en
kan de esthetiek van het metselwerk verstoren.
Lateien voor gevelmetselwerk met Murfor ® , een stalen hoeklijn of een combi-latei 14

3.2 Verwerkingsvoorschriften
Stap 1: design van de combi-latei
Als eerste stap dient men de stalen hoeklijn te kiezen: ofwel een niet-ontworpen goedkope stalen
hoeklijn ofwel een duurdere, ontworpen stalen hoeklijn. Vervolgens wordt bepaald welke en
hoeveel Murfor ® nodig is om de volledige latei te dragen. Bekaert kan dit design voor u kosteloos
uitvoeren, met een oplijsting van de belangrijkste aandachtspunten.
Stap 2: metselen van de latei en correct plaatsen van Murfor ®
De lichte stalen hoeklijn wordt aangebracht (indien vereist brengt men hieronder een ondersteuning
aan zoals stempel e.d.) en vervolgens gaat men de latei metselen en de Murfor ® aanbrengen
zoals beschreven in de designnota. Voor een combi-latei zijn lateihaken niet vereist aangezien
de lichte stalen hoeklijn een goede verankering van de onderste steenlaag verzekert. Dezelfde
aandachtspunten als bij de Murfor ® latei blijven gelden: correct overlappen van de Murfor ® , de
Murfor ® langs beide zijden van de latei minstens 25cm laten doorlopen op de oplegging, het
waterkerend membraan achter het gevelmetselwerk van de latei laten lopen.
3.3 Designvoorbeeld voor combi-latei volgens Eurocode 6
Als designvoorbeeld voor een combi-latei nemen we hier dezelfde parameters als in vorig voorbeeld:
overspanning 3m, metselwerkhoogte 1,7m, waalformaat gevelsteen 21cm lang x 10cm breed x 5cm hoog
druksterkte 10N/mm² en soortelijk gewicht 2000kg/m³, gewone M5 mortel. We kiezen hier voor het type
combi-latei waar de lichte stalen hoeklijn ontworpen wordt zodat ondersteuning niet vereist is voor beperkte
overspanningen.
3.3.1 Deel 1: design lichte stalen hoeklijn voor combi-latei
Zoals reeds gezegd gaat men de eerste component van dit type combi-latei, de lichte stalen hoeklijn,
ontwerpen om slechts de eerste halve meter metselwerkhoogte boven de latei te dragen. De tweede
component van de combi-latei, de Murfor ® wapening, gaat al de verdere last dragen.
Het eigengewicht G k en aangebracht buigend belastingsmoment M Sd op de lichte stalen hoeklijn zijn enkel
afkomstig van de eerste halve meter metselwerkhoogte boven de latei:
G k = 0.1m . 0.5m . 20kN/m³ = 1kN/m
M Sd = 1kN/m . 1.35 . (3.45m)² = 2.0kNm
8
Bemerk dat we hier logischer wijs een beduidend lager belastingsmoment hebben voor 0.5m
metselwerkhoogte dan hetgeen we hierboven voor de stalen hoeklijn latei berekend hebben voor de volle
1.7m metselwerkhoogte (M Sd = 6.83kNm).
Lateien voor gevelmetselwerk met Murfor ® , een stalen hoeklijn of een combi-latei 15

Het weerstandsmoment tegen buiging M Rd van de stalen hoeklijn wordt berekend met volgende formule:
Voor dit design dient men dus weer een eerste veronderstelling te maken welk L-profi el zal gebruikt worden.
Als achteraf dan blijkt dat het onvoldoende sterk is, dient het design herhaald met een sterker profi el. Als
eerste veronderstelling gebruiken we een L-profi el type 90/90/6 met staalkwaliteit AE 235.
Voor dit type L-profi el kan men berekenen of opzoeken in specifi caties van fabrikanten dat W x 12.3cm³
bedraagt. Onderstaande fi guur toont hoe dit profi el eruit ziet in de doorsnede sectie.
• f y is net zoals in het vorig voorbeeld de vloeispanning van de stalen hoeklijn. Hier heeft f y de waarde van
235N/mm².
• γ s heeft hier ook weer de waarde van 1,15.
• W x is het weerstandsmoment tegen buiging (eenheid mm³) van de sectie van het L-profi el afhankelijk van
de afmetingen van het L-profi el.
Fig. 6: Doorsnede sectie stalen L-profi el type 130/90/10
90mm
M Rd = W x . f y = 2.5kNm
γ s
90mm
Lateien voor gevelmetselwerk met Murfor ® , een stalen hoeklijn of een combi-latei 16
6mm
In bovenstaand geval is het weerstandsmoment M Rd net groter is dan de last M Sd .
M Rd > M Sd Ultieme grenstoestand verifi catie voor lichte stalen hoeklijn combi-latei OK
3.3.2 Deel 2: design Murfor ® wapening voor combi-latei
De tweede component van de combi-latei, de Murfor ® wapening, wordt ontworpen om het gewicht van de
volledige latei te kunnen dragen.
Het eigengewicht van de 1.7m hoge latei en belastingsmoment kunnen dus worden overgenomen uit het
eerste designvoorbeeld:
G k = 3.4kN/m
M Sd = 6.83kNm

Om het weerstandsmoment M Rd van de Murfor ® wapening in de combi-latei te berekenen gaan we ook
weer van dezelfde beginonderstelling uit van het eerste designvoorbeeld: 2 elementen van Murfor ® Spacer
met een diameter van 4mm. Dit levert een As van 50mm² op, een hefboomsarm z van 1370mm. Dit geeft
natuurlijk volgende M Rd .
metselwerk hoogte
1.7m
Fig. 7: Combi-latei opgebouwd uit lichte stalen hoeklijn en Murfor ® wapening
M Rd = A s . f y . z = 29.8kNm
γ s
hefboomarm z
overspanningslengte 3m
Murfor ® wapening
lichte stalen
hoeklijn
Het is duidelijk dat het weerstandsmoment M Rd voldoende groter is dan de last M Sd .
M Rd > M Sd Ultieme grenstoestand verifi catie voor Murfor ® wapening in combi-latei OK
Naast deze ultieme grenstoestand verifi catie moeten volgens Eurocode 6 nog een aantal andere controles
uitgevoerd worden zoals bruikbaarheid grenstoestand verifi catie, afschuivingsverifi catie, en het minimum
wapeningspercentage criterium. In onze designnota’s voor een combi-latei voeren we al deze controles
steeds uit. In dit artikel echter beperken we ons tot het toelichten van de belangrijkste stappen in het
designproces .
Samenvattend kan men stellen dat deze combi-latei voor overspanning 3m, metselwerkhoogte 1.7m
kan uitgevoerd worden met een lichte stalenhoeklijn type 90/90/6 AE235 lengte 3.3m en 2 lagen
metselwerkwapening (gelegen in de 2 onderste voegen) van het type Murfor ® Spacer met een langsdraad
diameter van 4mm en een breedte van 50 mm. Zoals reeds gezegd werd in dit voorbeeld een combi-latei
ontworpen waarvoor de lichte stalen hoeklijn ontworpen is en dus extra ondersteuning voor de lichte stalen
hoeklijn niet vereist is voor beperkte overspanningen.
Lateien voor gevelmetselwerk met Murfor ® , een stalen hoeklijn of een combi-latei 17

4 Conclusies
De ervaring leert dat bij de constructie van metselwerklateien, de uitvoering met Murfor ® metselwerkwapening
(type Murfor ® + S50 en/of Murfor ® Spacer RND/E-4-050) de voordeligste optie is.
Wanneer de aannemer wenst te werken met een stalen hoekprofi el, dan is de combi-latei een interessante
optie. Niet alleen de kosten worden gereduceerd door de combinatie van gewapend metselwerk met een
stalen L-profi el, maar ook het tilgewicht op de bouwplaats. De combi-latei zorgt er voor dat het stalen
L-profi el dankzij haar lichter gewicht nog steeds handzaam te verwerken is.
Niet onbelangrijk is dat Murfor ® snel en uit voorraad leverbaar is, zonder de vaak lange levertijden zoals
bij stalen L-profi elen het geval is. Tevens worden de faalkosten verminderd door minder wachttijden en/of
minder schade.
NV Bekaert SA
Bekaertstraat 2 - 8550 Zwevegem - Belgium
T +32 56 76 72 92 - F +32 56 76 72 90
building.benelux@bekaert.com
http://murforclub.bekaert.com
www.bekaert.com/building
Lateien voor gevelmetselwerk met Murfor ® , een stalen hoeklijn of een combi-latei 18