nieuwjaarsreceptie - KGSO - CEJA

RECEPTION DE NOUVEL AN - NIEUWJAARSRECEPTIE
- 29.01.2010 -
DE DIENST DESKUNDIGEN BIJ DE RECHTBANKEN
LE SERVICE EXPERTS AUPRES DES TRIBUNAUX
Toespraak gehouden door
Mevrouw G. NUYENS Rechter in de rechtbank van eerste aanleg te Antwerpen
Mevrouw I. MOKE Referendaris bij de rechtbank van eerste aanleg te Antwerpen
Met de wet van 15 mei 2007 werd het gerechtelijk wetboek aanzienlijk gewijzigd wat de bepalingen met betrekking
tot het deskundigenonderzoek betreft.
Deze wet voorziet een aantal innovaties die aanzienlijke bijkomende prestaties en formaliteiten vereisen niet enkel
van de deskundigen doch ook van de magistraten en van het griffiepersoneel.
De 2 belangrijkste zijn het actieve toezicht van de rechter op het verloop van het deskundigenonderzoek en de
bepalingen met betrekking tot de consignatie en vrijgave van voorschotten voor de deskundige.
Daar waar vroeger in de praktijk de voorschotten voor de deskundige niet werden geconsigneerd, gebeurt dit sedert
het invoeren van een strafbepaling wel.
Vermits diverse bepalingen op verschillende wijze zouden
kunnen toegepast worden, (zo is bijv. niet voor elke
beslissing die in het kader van het verloop van de expertise
moet genomen worden, uitdrukkelijk voorzien dat
partijen en de deskundige dienen opgeroepen te worden)
en anderzijds de bedoeling van de wet, nl. expertises in
tijd en kosten beperken, dient nagestreefd te worden, werd
binnen de rechtbank van eerste aanleg een commissie
samengesteld (D-Team) om de wet te onderzoeken en een
uniforme en praktische wijze van toepassing ervan voor te
stellen.
Na grondig overleg met collega's, griffie en
deskundigen werd een draaiboek opgesteld met
daarbij horende modellen van vonnissen.
Anderzijds heeft dit geresulteerd in de oprichting
van een afzonderlijke dienst, de dienst opvolging deskundigen.
Deze dienst wordt bemand door een referendaris en twee personeelsleden van de burgerlijke griffie en heeft een
eigen telefoon- en faxnummer en e-mail adres.
De referendaris staat de rechters bij de opvolging van de deskundigenonderzoeken en is
anderzijds het aanspreekpunt voor deskundigen en partijen.
Er werd een computerprogramma uitgewerkt waarin de essentiële gegevens met betrekking tot het deskundigen-
onderzoek worden vermeld en op basis waarvan op een overzichtelijke en gebruiksvriendelijke manier de controle
op het deskundigenonderzoek kan worden uitgevoerd.
KGSO 29 ___Tijd.Desk./ Bull.Exp / ann.XX nr 41 - juli - juillet -2010

Er werd ons gevraagd om toelichting te geven bij de wijze waarop de nieuwe wet binnen onze rechtbank
wordt toegepast.
Inmiddels is de reparatiewet van 30 december 2009, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 15 januari 2010 in
werking getreden, waarbij een aantal wijzigingen werden aangebracht aan de deskundigenwet.
Tot ons genoegen stellen we vast dat een aantal praktijken die binnen onze rechtbank worden gehanteerd inmiddels
zijn voorzien in de wet en dat bepaalde onduidelijkheden werden weggewerkt.
Het komt ons dan ook gepast voor om de wetswijzigingen toe te lichten alsmede de gebruiken binnen onze
rechtbank .
Uitvoerbaarheid bij voorraad
Een van de vragen die ons was gesteld betrof de toelichting van het begrip "uitvoerbaar bij voorraad".
De reparatiewet heeft de beslissingen die het verloop van de procedure van het deskundigenonderzoek regelen
uitdrukkelijk niet vatbaar voor verzet of hoger beroep verklaard behalve de beslissingen betreffende de wraking van
een deskundige, de vervanging op gezamenlijk en gemotiveerd verzoek van partijen, het bepalen van het te
consigneren voorschot en de begroting van de staat. Deze laatste beslissingen zijn dan wel uitvoerbaar bij voorraad,
niettegenstaande verzet of hoger beroep en hoger beroep tegen deze beslissingen maakt de andere aspecten van
het geschil zelf niet aanhangig bij de rechter in hoger beroep (artikel 963)
Uitvoerbaar bij voorraad betekent dat de beslissing kan uitgevoerd worden, niettegestaande er verzet of hoger
beroep wordt aangetekend. Het deskundigenonderzoek kan derhalve uitgevoerd worden zelfs indien er verzet of
hoger beroep werd aangetekend door een partij. De uitvoering gebeurt wel op risico van de partij die deze
benaarstigt.
Installatievergadering
Een belangrijke innovatie betreft de installatievergadering. De deskundigenwet voorzag ik het principe dat er
steeds een installatievergadering diende gehouden te worden op de rechtbank.
Dit bleek in vele gevallen zinloos.
De reparatiewet voorziet thans dat een installatievergadering wordt gehouden op verzoek van alle partijen of als de
rechter het noodzakelijk acht. Deze kan doorgaan op de
rechtbank maar ook op een andere plaats. De rechter
dient de datum voor de installatie vergadering te bepalen in
samenspraak met de deskundige.
Partijen moeten 8 dagen voordien hun stukken aan de
deskundige overmaken.
De aanwezigheid van de deskundige op de
installatievergadering is vereist, tenzij de rechter dit niet
nodig acht en een telefonisch contact of een contact via
enig ander telecommunicatie middel volstaat.
In het geval van een niet toegestane afwezigheid,
voorziet de wet in de onmiddellijke vervanging
van de deskundige en dient onverwijld een nieuwe
installatievergadering te worden georganiseerd.
Na de installatievergadering volgt een vonnis met betrekking tot het verdere verloop van expertise,
waarin wordt vermeld:
1° de eventuele aanpassing van de opdracht,
2° de plaats, de dag, en het uur van de verdere werkzaamheden van de deskundige;
3 °de noodzaak voor de deskundige om al dan niet een beroep te doen op technische raadgevers;
4° de raming van de algemene kostprijs van het deskundigenonderzoek, of tenminste de manier waarop de kosten
en het ereloon van de deskundige en de eventuele technische raadgevers zullen berekend worden;
5° in voorkomend geval, het bedrag van het voorschot dat moet worden geconsigneerd, de partij of partijen die
daartoe gehouden zijn en de termijn waarbinnen de consignatie dient te gebeuren
6° het redelijk deel van het voorschot dat kan worden vrijgegeven aan de deskundige, de partij of partijen die daartoe
gehouden zijn en de termijn waarbinnen de vrijgave van het voorschot dient te gebeuren
7° de termijn waarbinnen de partijen hun opmerkingen kunnen laten gelden aangaande het voorlopig advies van de
deskundige (opm : deze termijn bedraagt volgens artikel 976 tenminste vijftien dagen tenzij andersluidende
beslissing door de rechter of door de deskundige ingevolge bijzondere omstandigheden)
8° de termijn voor het neerleggen van het eindverslag. Indien een installatievergadering wordt bevolen, wordt
derhalve het verdere verloop van de expertise, de wijze van begroting van het ereloon e.d. in principe besproken
tijdens de installatievergadering en nadien in een vonnis bepaald.

Geen installatievergadering
Indien er geen installatievergadering wordt bevolen, dienen deze elementen in het vonnis van aanstelling dan wel
onderling of in een later vonnis bepaald te worden.
De wet voorziet dat in het vonnis van aanstelling ten minste de elementen hierboven bepaald in 3°, 4°, 5°, 6° en 8°
moeten vermeld worden en dat de rechter de andere elementen kan vermelden.
Voor de elementen waartoe hij dit nodig acht kan de rechter voorafgaand aan zijn beslissing contact opnemen met
de aan te wijzen deskundige.
Ik zal u verder aan de hand van ons modelvonnis van "aanstelling zonder installatievergadering" een en
ander toelichten.
Dit vonnis bevat volgende elementen:
- de identiteit van de deskundige:
De wet voorziet thans dat partijen zelf een deskundige kunnen kiezen. De rechter kan van hun keuze enkel
afwijken bij een met redenen omklede beslissing. Dit geldt ook bij de beslissingen na wraking (artikel 71)
en vervanging (artikel 979)
- de opdracht van de deskundige
De reparatiewet voorziet dat partijen bij onderlinge overeenstemming de opdracht van de deskundige
uitbreiden (artikel 962, nieuw derde lid)
Dit was ook zo voor de wet van 15 mei 2007 .
- termijn voor weigering
Als de deskundige zijn opdracht weigert moet hij zijn beslissing sturen bij een ter post aangetekende brief
aan de partijen die verstek laten gaan en bij gewone brief, per fax of per elektronische post aan de
verschenen partijen en hun raadslieden evenals aan de rechter. In dat geval maken de partijen binnen de
acht dagen bij gewone brief hun eventuele opmerkingen over aan de rechter die daarna een nieuwe
deskundige aan wij st. Van deze beslissing wordt kennis gegeven overeenkomst artikel 973, §2, vijfde lid
(Artikel 972, §1, 3 e lid)
- bij aanvaarding van de opdracht
De deskundige dient binnen 15 dagen na de kennisgeving van het vonnis of na kennisgeving van de
consignatie van het voorschot, de plaats, de dag en het uur van de aanvang van zijn werkzaamheden mee
te delen. ( bij een ter post aangetekende brief aan de partijen en bij gewone brief aan de rechter en de
raadslieden (artikel 972, § 1, 4e lid), alsmede een aantal andere gegevens vermeld in het vonnis.
- verzoening van partijen
In het vonnis is bepaald dat in geval van verzoening de deskundige de rechtbank hiervan in kennis dient te
stellen, zijn staat van onkosten en ereloon ter grifie dient neer te leggen en de originele stukken die de
partijen aan de hem bezorgden, aan de partijen terug te bezorgen
Deze stukken moeten ingevolgde de reparatiewet niet langer teruggestuurd worden aan de griffie.
- verslagen
Van de vergaderingen die hij houdt moet de deskundige een verslag opstellen en aan de rechter, partijen en
hun raadslieden overmaken.
- voorlopig advies met termijn opmerkingen van partijen
Art. 976. a afloop van zijn werkzaamheden stuurt de
deskundige zijn bevindingen, waarbij hij reeds
een voorlopig advies voegt, ter lezing aan de
rechter, aan de partijen en aan hun
raadslieden.
Tenzij de rechter vooraf een termijn heeft
vastgesteld, bepaalt de deskundige, rekening
houdende met de aard van het geschil, een
redelijke termijn waarbinnen de partijen hun
opmerkingen moeten maken. Behoudens
andersluidende beslissing van de rechter of
door deskundige in zijn voorlopig advies bedoelde
bijzondere omstandigheden, bedraagt die
termijn ten minste vijftien dagen.
De deskundige ontvangt de opmerkingen van
de partijen en van hun technische raadgevers voor
het verstrijken van deze termijn. De deskundige houdt geen rekening met de opmerkingen die hij te laat
ontvangt. De rechter kan deze ambtshalve uit de debatten weren.
KGSO 31 ___Tijd.Desk./ Bull.Exp / ann.XX nr 41 - juli - juillet -2010

Wanneer de deskundige na ontvangst van de opmerkingen van de partijen nieuwe verrichtingen
onontbeerlijk acht, verzoekt hij de rechter daarvoor om toestemming overeenkomstig artikel 973, § 2. ».
- termijn voor neerlegging van het eindverslag
Deze wordt voor normale deskundigenonderzoeken binnen onze rechtbank bepaald op 6 maanden, dit
enerzijds om de deskundige tot spoed aan te zetten en anderzijds om de opvolging eenvoudig te houden,
niet enkel voor de rechtbank doch ook voor de deskundige die, als de termijn langer is, zelf om de 6
maanden een verslag dient op te sturen.
6 maanden is in principe ook voldoende in normale zaken.
- opschorting van de kennisgeving
Vroeger werd de deskundige automatisch in werking gesteld doordat de griffier het vonnis van aanstelling
overmaakte aan de deskundige.
Dit had voor gevolg dat in sommige zaken, waarbij men eerst nog een poging wenste te doen om een en
ander minnelijk te regelen, de deskundige al kosten maakte terwijl deze nadien overbodig bleken.
Thans is in de reparatiewet voorzien dat partijen kunnen vragen om de kennisgeving van het vonnis op te
schorten. Wel dienen alle verschenen partijen dit te vragen. Het vonnis wordt dan ter kennis gebracht van de
deskundige op verzoek van een van de partijen overmaking van stukken door partijen
In ons vonnis werd reeds bepaald dat partijen alle relevante stukken aan de deskundige moeten overmaken
uiterlijk 8 dagen voor de aanvang van de werkzaamheden.
Thans is in de reparatiewet voorzien dat dit dient te gebeuren ten minste 8 dagen voor de
installatievergadering en bij gebreke daarvan, bij aanvang van de werkzaamheden.
- controle op het deskundigenonderzoek
Dit wordt binnen onze rechtbank uitgevoerd door de kamer die het eindvonnis zal dienen uit te spreken,
zodat de rechter die uiteindelijk een vonnis zal vellen op de hoogte is van alle eventuele problemen die zich
tijdens het deskundigenonderzoek hebben voorgedaan.
- consignatie en vrijgave van het voorschot
Als de aangestelde partij niet tot uitvoering overgaat, kan de meest gerede partij het voorschot in
consignatie geven, deze partij kan de deskundige op de hoogte brengen die dan zijn opdracht mag
opschorten, De rechter kan ook een bevel tot tenuitvoerlegging bevelen en kan uit de niet consignatie de
conclusies trekken die hij geraden acht.
- De deskundige die btw-plichtig is, meldt dit aan de rechter die uitdrukkelijk bepaalt of het vrijgegeven
bedrag al dan niet vermeerderd moet worden met de btw.
- De partij die moet consigneren brengt de deskundige op de hoogte van de consignatie. Dit moet dus niet
meer gebeuren door de griffie of kredietinstelling
- De betalende partij bezorgt de deskundige een bewijs van betaling.
- thans wordt in de reparatiewet uitdrukkelijk bepaald dat ook de kredietinstelling het vrijgegeven deel door
moet storten naar de deskundige.
- Art. 989 voorziet nu ook uitdrukkelijk dat de deskundigen desgevallend de vervulling van hun opdracht
kunnen schorsen of uitstellen totdat zij op de hoogte zijn gebracht van de consignatie van het voorschot.
wat het bedrag betreft werd dit in samenspraak met een aantal deskundigen bepaald op 1500 EUR / vrijgave
1000 EUR, en voor medische deskundigenonderzoeken op 900 EUR / vrijgave 600 EUR.
Dit is een richtlijn binnen onze rechtbank voor eenvoudige onderzoeken. Indien er veel partijen zijn of het
een gecompliceerd onderzoek blijkt zal dit bedrag door de rechter in het vonnis van aanstelling verhoogd
worden.
- ereloonstaat en begroting
Na neerlegging ter griffie van de ereloonstaat hebben partijen sedert de reparatiewet 30 dagen
de tijd om deze te betwisten.
Indien er geen betwisting is gebeurt de begroting onderaan de staat met bevel tot
tenuitvoerlegging zoals vroeger.
In geval van betwisting die gemotiveerd is moeten partijen worden opgeroepen.
De rechter houdt bij de begroting zoals voorheen rekening met de zorgvuldigheid waarmee het werk werd
uitgevoerd, de nakoming van de vooropgestelde termijnen en de kwaliteit van het geleverde werk maar er
wordt ook uitdrukkelijk bepaald dat hij daarbij ook rekening kan houden met de moeilijkheid en duur van het
geleverde werk, de hoedanigheid van de deskundige en de waarde van het geschil.
Uitbetaling door de kredietinstelling wordt nu ook voorzien: Na de definitieve begroting nemen de
deskundigen het voorschot op ten belope van de hun verschuldigde som, in voorkomend geval na
voorlegging van de begroting aan de kredietinstelling. Het eventuele saldo wordt door de griffier ambtshalve
of door de kredietinstelling na voorlegging van de begroting aan de partijen terugbetaald in verhouding tot de
bedragen die zij in consignatie moesten geven en die zij ook daadwerkelijk hebben geconsigneerd.
Bull.Exp /Tijd.Desk./ ann.XX nr 41 - juillet - juli -2010 32______________________________________________________CEJA

Ik geef thans het woord aan mijn collega mevrouw Inge Moke in verband met de
praktische afhandeling van een aantal zaken die zich tijdens het deskundigenonderzoek
kunnen voordoen.
- wat als er niet geprovisioneerd wordt
Mevrouw Nuyens heeft reeds aangehaald wat kan gebeuren indien de aangestelde partij niet tot
uitvoering overgaat.
De wet voorziet niet dat de rechter dit dient te controleren.
Dit zou ook moeilijk zijn want soms wordt er geconsigneerd bij een kredietinstelling en niet op de griffie.
Als een partij echter niet binnen de vastgestelde termijn consigneert en de deskundige hiervan melding
maakt, neem ik contact op met de advocaat van de partij die dient te consigneren met het verzoek het
nodige te doen. Een kopie hiervan wordt aan de andere advocaten gestuurd.
Mogelijke oplossingen zijn:
- dat de meest gerede partij zelf het voorschot in consignatie geeft,
- dat de meest gerede partij de deskundige op de hoogte brengt die eventueel zijn opdracht mag opschorten,
- dat de rechter op verzoek van de meest gerede partij een bevel tot tenuitvoerlegging geeft ten belope van
het bedrag dat hij vaststelt,
- dat de rechter daaruit de conclusies trekt die hij geraden acht.
Er kan opgeroepen worden in raadkamer en desgevallend kan het deskundigenonderzoek als
afgesloten beschouwd worden.
- wat als de vrijgegeven provisie niet volstaat?
De deskundige kan een gemotiveerd verzoek tot bijkomende consignatie en/of vrijgave tot de
rechtbank richten.
Het is aangewezen dat hij hierbij een overzicht geeft van de reeds geleverde prestaties met kostprijs en een
overzicht van de nog te leveren prestaties.
Bij gebreke hieraan wordt dit door mij opgevraagd, opdat desgevallend geoordeeld zou kunnen worden op
basis van de stukken.
Vervolgens kan de rechter het redelijk deel van het voorschot bepalen dat wordt vrijgegeven om de
kosten van de deskundige te dekken.
Dit impliceert dus de reeds uitgevoerde werkzaamheden.
Er kan wel al een consignatie zonder vrijgave gebeuren voor de nog uit te voeren werkzaamheden.
In geval van twijfel, kan de zaak opgeroepen worden.
De door de rechter tot betalen aangewezen partij brengt de deskundige op de hoogte van de consignatie en
de betalende partij (en niet langer de griffie) bezorgt de deskundige een bewijs van betaling.
De deskundige die BTW-plichtig is, meldt dit aan de rechter die uitdrukkelijk bepaalt of het vrijgegeven
bedrag al dan niet vermeerderd moet worden met de BTW.
Als de deskundige een verzoek tot bijkomende consignatie en/of vrijgave tot de rechtbank richt, kan hij
ook best ineens de termijn nakijken waarbinnen zijn eindverslag moet worden neergelegd.
- als het eindverslag immers niet binnen de opgelegde termijn zal worden neergelegd ...
kan de deskundige een verzoek tot termijnverlenging aan de rechter richten.
De wet voorziet immers dat de zaak bij gebrek hieraan dient opgeroepen te worden.
De griffie brengt het verzoek tot termijnverlenging ter kennis aan de partijen en hun advocaten die binnen de
8 dagen hun opmerkingen kunnen geven. Desgevallend kan opgeroepen worden.
Het is efficiënter werken indien een bijkomende provisionering én termijnverlenging in één vonnis of
beschikking kunnen verwerkt worden.
Het is uiteraard niet vereist dat dit verzoek én per fax én per gewone post (en soms zelfs nog per e-mail)
wordt verstuurd.
De partijen zijn verplicht mee te werken aan het deskundigenonderzoek. Als er zich in de loop van het
deskundigenonderzoek betwistingen voordoen, kan de deskundige zich met een gewone gemotiveerde brief
tot de rechter wenden, waarna partijen en de deskundige worden opgeroepen
(art. 973 § 2 Ger. W.).
Als de opdracht beëindigd kan worden, de originele stukken die door de partijen aan de deskundige bezorgd
werden aan hen terugbezorgd zijn en het eindverslag neergelegd werd ...
KGSO 33 ___Tijd.Desk./ Bull.Exp / ann.XX nr 41 - juli - juillet -2010

- hoe gebeurt dan de begroting van de eindstaat van de deskundige?
De deskundige dient een afzonderlijke én ondertekende ereloonstaat neer te leggen.
Voorheen hadden de partijen 15 dagen om hun akkoord mee te delen aan de rechtbank, bij gebreke
waarvan de zaak kon worden opgeroepen op verzoek van de deskundige of partijen.
Overeenkomstig het nieuwe art. 991 Ger. W. hebben de partijen dertig dagen na de neerlegging ter griffie
van de gedetailleerde staat om deze gemotiveerd te betwisten waarna er ambtshalve wordt
opgeroepen in raadkamer met het oog op taxatie.
De deskundige kan voor de verschijning in raadkamer een bijkomende vergoeding vragen.
Bij akkoord of bij gebreke aan gemotiveerde betwisting, wordt onder de ereloonstaat de volgende
stempel aangebracht:
WIJ,……………… , Voorzitter der …………..Kamer bij de rechtbank van eerste aanleg te Antwerpen,
begroten huidige staat van ereloon en kosten op (totale som) EUR
en geven bevel tot tenuitvoerlegging voor het openstaande saldo lastens (naam partij)
Antwerpen, (datum)
Voor zover het geconsigneerde bedrag ontoereikend is, mogen de deskundigen rechtstreeks van de partijen
ontvangen.
- Om af te sluiten ga ik nog kort in op de wraking van de deskundige
De griffie verstuurt onmiddellijk een eensluidend afschrift van het verzoekschrift van wraking aan de
deskundige en verwittigt hem ervan dat hij binnen de 8 dagen moet verklaren of hij in de wraking berust, dan
wel of hij ze betwist.
Indien de wraking wordt toegestaan of indien de deskundige bij verwerping van de wraking
schadevergoeding vordert, wordt een nieuwe deskundige aangewezen.
Onze Voorzitter bedankt beide sprekers voor hun zeer
diepgaande en duidelijke uiteenzetting ter verduidelijking
van de aanzienlijke wijzigingen die ingebracht werden
in het gerechtelijk wetboek met betrekking tot
de te volgen richtlijnen betreffende
een deskundigen onderzoek.
Bull.Exp /Tijd.Desk./ ann.XX nr 41 - juillet - juli -2010 34______________________________________________________CEJA

Après la conférence nous avons pu jouir du traditionnel dîner de nouvel an
Na de voordracht genoten we van het traditionele nieuwjaarsdiner
KGSO 35 ___Tijd.Desk./ Bull.Exp / ann.XX nr 41 - juli - juillet -2010