“Je eigen ogen foppen je” Jantje Beton 'beweegt' jeugd tot spelen ...

straategie
Dé informatiebron voor betonnen bestratingsmaterialen en straataankleding Nr 4 - maart 2007
Plein met computergraphics in 23 kleuren
betonstraatstenen
“Je eigen ogen foppen je”
Jantje Beton ‘beweegt’ jeugd
tot spelen
Kunstenares Karin Colen
Openbare ruimte typischer maken
Beton,
oneindig veelzijdig! www.straategie.nl

inhoud
Plein met computergraphics in 23 kleuren
betonstraatstenen
“Je eigen ogen foppen je” pag 04
Interview met Froukje Hajer
Jantje Beton ‘beweegt’ jeugd tot spelen pag 06
Brede school Lelystad
Thematische inrichting biedt variatie
aan spelen pag 08
Column door Jaap Bros
Brede scholen met smalle maar
wel ‘hoge’ pleinen pag 12
St. Henricusschool Amsterdam
Schoolplein omgetoverd in Zoneparc pag 13
Internationale school Den Haag
Krachtige principes leiden tot
grote eenvoud pag 14
Rubriek
Van Formaat pag 17
Interview met kunstenares Karin Colen
Openbare ruimte typischer maken pag 18
Enkele opvallende schoolpleinen
in woord en beeld pag 20
Bonhoeffercollege Castricum
Vlot en vrij binnen strak stramien pag 22
2 straategie
Straategie, dé informatiebron voor betonnen
bestratingsmaterialen en straataankleding,
is een periodieke uitgave van de gezamenlijke
Nederlandse producenten van betonnen
bestratingselementen. Straategie wordt 4 x
per jaar (gratis) in een oplage van 7.500
exemplaren in controlled circulation verzonden
aan branchegerelateerde bedrijven. U
kunt zich aanmelden via www.straategie.nl
Aanmelden van projecten:
U kunt projectsuggesties aanmelden via de
website www.straategie.nl.
De redactie zal uw project beoordelen voor
publicatie op de website of in het magazine.
Secretariaat Straategie:
Postbus 194
3440 AD Woerden
Telefoon: 0348 - 484 484
Fax: 0348 - 484 450
Internet: www.straategie.nl
E-mail: secretariaat@straategie.nl
ISSN 1388 - 3682
Redactie-adres:
Straategie
Postbus 194
3440 AD Woerden
Hoofdredacteur:
Paul Engels, Reeuwijk
E-mail: hoofdredactie@straategie.nl
Redactiecommissie:
Robert Bakker (voorzitter), Job Aalbers,
Jan Hoeben, Harold Piet, Mark Swinkels en
John van der Wurf (secretaris)
Grafische vormgeving:
PRACHT reclame, Dongen
www.prachtreclame.nl
Fotografie:
Henk Snaterse, Hans Hebbink en anderen
Productie:
Giel Nijssen Grafisch Adviesburo bv,
Veldhoven
Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming
van de uitgever worden gekopieerd en/of gebruikt.
©straategie 2007
Beton,
oneindig veelzijdig! www.straategie.nl

Spel zonder grenzen
De verkiezing van de meest kindvriendelijke projecten, een speciale Young Urban
vakbeurs, het Europese netwerk Child Friendly Cities, kunstenaars die schoolpleinen
extra speels maken, het is slechts een bloemlezing van de aandacht voor de
jeugd in de (semi)openbare ruimte. Het spelen en bewegen van de jeugd staat volop in
de schijnwerpers.
Dat zal misschien ook doorsijpelen naar de Scholenbouwprijs van het ministerie van
OCW, die zich nog uitsluitend richt op het gebouw. En dat terwijl wij weten dat de buitenruimte
integraal onderdeel van de school zou moeten zijn. Geen woord van Ahmed
Aboutaleb bij de prijsuitreiking editie 2006 over het schoolplein, geen woord hierover in
het juryrapport van de winnaars, geen woord van de commissaris van de Koningin in de
provincie Gelderland bij de opening van de winnende school in Doetinchem. Maar goed,
in 2008 is er weer een Scholenbouwprijs en hopelijk vormt de buitenruimte dan wel één
van de beoordelingscriteria.
Gelukkig zijn er vele voorbeelden van scholen en woonwijken waar de aanleiding tot spel
en het kindvriendelijke karakter uitstekend zijn meegenomen. In alle gevallen is de
bestrating daarvoor het ‘podium’. En dan blijkt dat spelen geen grenzen kent. Geen vaste
kaders hoe de bestrating er specifiek moet uitzien voor kinderen. Als de fantasie maar
wordt geprikkeld.
Het aardige is dat iedereen die kindvriendelijke bestrating anders benadert. De één met
een zeer kleurrijke bestrating met betonstraatstenen in 23 verschillende kleuren, de
andere juist in chique grijze betonstraatstenen als basis voor speeleilanden, een derde
waardeert de grijze 30 x 30 betontegels als perfecte ondergrond voor figuren en zitelementen,
een vierde kiest verschillende betonnen bestratingsproducten om thema’s uit
te beelden en een vijfde zoekt de eenvoud van een uitnodigende, rustgevende bestrating.
En zo gaat iedereen zijn eigen weg. En het kan, omdat het spel geen grenzen kent. De
fantasie van de kinderen regeert daar waar de bestrating voldoende fantasierijk is ontworpen.
En die kan héél fantasierijk zijn...
Paul Engels
Hoofdredacteur Straategie
Mis straategie niet meld u aan middels
bijgevoegde antwoordfax.
4x Per jaar alles over de inrichting van de openbare ruimte in het algemeen
en bestratingen in het bijzonder. Voortaan via controlled circulation verspreid
en niet meer bijgesloten bij andere vakbladen. Fax daarom nu uw
adresgegevens retour om de kwartaaluitgave gratis te (blijven) ontvangen!
Of meld uzelf aan via de website www.straategie.nl
voorwoord
straategie 3

[project]
4 straategie
Plein met computergraphics in
23 kleuren betonstraatstenen
“Je eigen ogen
foppen je”
Een virtueel sprookje in realistische betonstraatstenen. In maar liefst 23
verschillende kleuren. Daarmee heeft kunstenaar Arno Coenen het
voorplein van een scholencluster annex appartementencomplex in
Utrecht gesierd. Een bestrating geïnspireerd op de wereld van
computergames en tekenfilmfiguren. Inspiratie genoeg voor de
schoolkinderen, die echter de kleuren even plezierig gebruiken voor
hardlopen op blauw, hinkelen op rood en landje veroveren op bruin.

Het schoolplein is feitelijk de openbare
ruimte voor de nieuwbouw van
scholencluster Hart van Noord annex 24
appartementen. De gemeente kwam in het
kader van de kunstregeling met enkele kunstenaars,
waarbij de gebruikers van de
scholencluster kozen voor Arno Coenen, die
met het idee van een mozaïek in de pleinbestrating
kwam. Een idee dat volgens
Mathilde Heyns, projectleider Kunst in de
Openbare Ruimte van de afdeling Culturele
Zaken past in de traditie van Utrechtse pleinen
als kunstwerk.
Arno Coenen legt zijn idee uit: “Ik werk veel
met mozaïeken. Met glas in lood, keramische
tegeltjes en zelfs met bierkratten. Als
het maar kleurrijk en vierkant is. Waarom
dan niet een mozaïek in een bestrating? Iedereen
kent van vroeger die 8 bit computers
die met 16 kleuren een figuur probeerden
weer te geven. Zo’n oude computer maakte
zelf lijntjes en kleurverdelingen. Feitelijk
heb ik dat omgedraaid en een collage van
figuren, beelden en teksten uit de computerwereld
in pixels samengesteld. Een
collage van mount Fuji tot Manga-figuren
en van wereldbol tot Nederlandse koe. Met
zo’n collage zit er meteen meer verhaal in.”
Verbinding met wijk
Hij beseft dat je op straatniveau minder ziet
van de figuren dan van een hoger standpunt.
“Op ground level is het misschien vrij
abstract. Maar het is wel leuk dat je eigen
ogen je foppen, omdat je iets niet herkent.
Kijk je meer van afstand of beter nog van iets
hoger dan zie je de figuren. Er komt een bord
bij met de tekening van bovenaf, zodat mensen
extra gaan kijken. De beeltenissen zijn
vanaf de wijkkant het beste te zien, omdat ik
het plein nadrukkelijk met de wijk wilde verbinden
en niet alleen met het scholencomplex.
Er moest ook een fietspad komen, dat
mooi geïntegreerd is dankzij hetzelfde type
betonstraatsteen en de ingestrate naam van
het project: Virtual Fairytale 2.0.”
De bonte tekening kreeg Roseboom-Ede
voorgeschoteld, dat de bestrating moest verzorgen.
Projectleider Harry Witvliet is
samen de kunstenaar naar de Straategiefabrikant
getogen om te kijken wat haalbaar
was. “Toen bleek dat we veel meer kleuren
konden gebruiken dan wij eerst dachten. Er
was ontzettend veel mogelijk in standaard
kleuren betonstraatstenen. Wij hebben 23
verschillende kleuren gekozen. Het ontwerp
is in civieltechnische tekeningen uitgewerkt
en de stenen zijn steeds met kleurnummers
en per vak aangegeven. Zo moesten de
straatmakers aan de hand van die tekening
straten. En dat is keurig gelukt.” Ook Arno
Coenen vindt het resultaat prachtig. Hij is
enthousiast geworden over zulke bestratingen
en de mogelijkheden van kleuren betonstraatstenen.
Google earth
Hij spreekt van een soort graffiti in het horizontale
vlak. Zo mooi dat hij zijn eigen, kleine
terras met de restanten wil invullen. “Een minimozaïekje.
Gewoon omdat het schitterende
kleuren zijn. Kijk eens naar dat mooie petrol
en die blauwe kleuren. Die contrasten met
wit; schitterend. Ik hoop dat de buurt er net
zo over denkt.” Misschien zit diezelfde buurt
straks op google earth te kijken hoe fraai hun
plein er vanaf grote hoogte uitziet. Maar ook
‘down to earth’ wordt de kleurrijke bestrating
als zeer welkom ervaren. •
De straatmakers werkten
nauwgezet van gedetailleerde
tekeningen om de ingewikkelde
patronen te realiseren.
Meer foto’s vindt u op onze
website.
Opdrachtgever:
Ontwikkelingsbedrijf
Gemeente Utrecht, in
samenwerking met AM Wonen
en Boers Veenendaal
Projectontwikeling B.V.
Vormgeving:
kunstenaar Arno Coenen,
Rotterdam
www.
straategie.nl
straategie 5

[interview]
Was Jantje Beton voorheen vooral bekend van de inzameling van geld
om allerlei projecten voor de Nederlandse jeugd te financieren,
inmiddels kijkt de organisatie veel verder. Als belangenbehartiger
zoekt Jantje Beton de samenwerking met diverse partijen op het
raakvlak van jeugd, speelruimte en kindvriendelijke woonwijken.
Daarmee wordt ook meer en meer een stempel gedrukt op de
inrichting van de openbare ruimte. “Er zijn duizend manieren om een
woonwijk of schoolplein in te richten, maar het gaat om de visie
erachter. Zorg dat kinderen kunnen spelen en bewegen. Zorg voor een
kindvriendelijke inrichting,” bepleit Froukje Hajer, hoofd
belangenbehartiging Jantje Beton.
6 straategie
Jantje Beton
‘beweegt’
jeugd tot spelen
De uitvoering van dit streven? “Gewoon
bij de aanleg van woonwijken, speelplekken
en schoolpleinen goed nadenken
en iets willen investeren. Mogen kinderen
ook wonen? Er wordt al gauw voorbij gegaan
aan hun wensen en noden. Een bestrating
met Portugese keitjes is prachtig,
maar kan en mag er wel op worden gekrijt?
Ligt een stoep op de zonkant, zodat kinde-
ren er fijn kunnen spelen? Is een schoolplein
ook na schooltijd nog te gebruiken
door de jeugd in de wijk? Daarom moet inrichting
werken vanuit een doordacht concept
waarin het speelruimtebeleid standaard
is opgenomen. Niet alleen de
esthetiek telt. Natuurlijk zijn er ontzettend
veel criteria waarmee rekening moet worden
gehouden bij het ontwerpen van de

openbare ruimte, maar mogen kinderen er
alsjeblieft ook bij worden betrokken? Even
de knop om bij de ontwerpers. Houdt rekening
met spelen en bewegen van kinderen.
Met de peuter die op zijn driewieler een veilig
blokje om moet. Met de oudere jeugd die
een plek claimt. Kijk naar de ervaringen van
anderen en kijk wat er werkt. Maar probeer
“Houdt rekening met spelen
en bewegen van kinderen”
niet alles voor te structureren, want je krijgt
juist het meeste spel als de fantasie wordt
geprikkeld. Dat zit soms in een oplopend talud
of een brede of hoge betonband.”
Door kinderogen bezien
Niet als volwassenen of professionals de
inrichting bepalen, maar door de ogen van
een kind kijken. Dat adviseert Froukje
Hajer de ontwerpers. “Wat vond je zelf leuk
als kind? Te vaak wordt er een gids met
speelattributen geraadpleegd en komt er
een fraai speeltoestel. Maar het is én én.
We moeten ook creatiever te werk gaan en
bijvoorbeeld restruimten benutten. Speelweefsel
overal in de buurt, zoals de Vlamingen
zeggen. Een kind dat in een boom
kan klimmen of zich in bosjes verstopt.
Maar juist dit soort zaken zijn vandaag de
dag niet meer voor alle kinderen mogelijk.
De boom staat er niet om in te klimmen.
Jeugd mag geen lawaai maken voor de
deur. Mijn ervaring is dat kinderen pas
aandacht krijgen als ze opvallen door hun
gedrag dat als negatief wordt ervaren door
medebewoners. Het betekent in de regel
dat er in het planproces te weinig aandacht
is geweest, waardoor ze niet die
juiste plek in de inrichting hebben gekregen
of dat het sociale klimaat niet optimaal
is.”
Om die reden komt Jantje Beton met instrumenten
en bouwstenen, zoals een stimuleringsimpuls
voor tieners (Jantje Beton SPOT:
Stimuleringsimpuls voor Projecten in de
Openbare ruimte voor Tieners), een speelruimte
actiepakket, een actie om schoolpleinen
open te stellen, een landelijk speelpleinensteunpunt
en het Handboek
Speelruimtebeleid. Daarbij wordt in toenemende
mate samenwerking gezocht met
instanties als VNG, ministerie van VROM, in
het kader van het netwerk Child Friendly
Cities, BNSP en zelfs TNO, waar nieuwe bewegingsspelen
en -technieken worden ontwikkeld.
Froukje Hajer: “Je merkt dat de
jeugd gelukkig steeds meer aandacht krijgt.
Door die samenwerking kunnen wij het
speelruimtebeleid in een stroomversnelling
brengen. Je ziet dat een handboek ‘Spelen
met ruimte’ in no time is uitverkocht en dat
we moeten herdrukken. Het begint enorm
te leven. Dat zal nog een extra impuls krijgen
met de vakbeurs Young Urban als
onderdeel van Urban Design van 24 tot en
met 26 april in de RAI in Amsterdam. Wij
zijn medeorganisator en proberen in een
zestal punten de jeugd centraal te stellen.
Hier wordt ingegaan op (1) het ontwerpen
van kindvriendelijke wijken, (2) sociaalfysiek
beleid met betrekking tot het leefklimaat,
(3) de school in relatie tot de buurt,
(4) ontwerpen van kindvriendelijke straten,
(5) voorkomen van overlast door jongeren
of het bieden van perspectief en (6) nieuwe
technologieën in spelen. Jantje Beton timmert
letterlijk en figuurlijk aan de weg als
het om de inrichting van de openbare
ruimte gaat.” •
Schoolpleinen als sluitpost
Ondanks de groeiende aandacht voor speelruimtebeleid, is het met schoolpleinen
vaak droevig gesteld. “Het schoolplein vormt dikwijls de sluitpost in
de begroting. Bovendien zijn vierkante meters duur. Als er noodlokalen bij
moeten, komen ze op het schoolplein. Als je het aantal kinderen per m 2 telt,
dan is het verklaarbaar dat er eerder pestgedrag ontstaat dan in een ruim en
prettig speel- en verblijfsklimaat. Bovendien is het niet alleen voetballen, er
moet ook ruimte zijn voor kletsen, touwtje springen, even ontladen in een
hoekje. In de plannen voor scholen(ver)bouw zou als eerste voldoende vierkante
meters voor de schoolpleinen moeten worden opgenomen. En dan een
plein dat uitnodigt tot spelen. Juist door een verrassende bestrating, elementen
en voorzieningen. Elk jaar komen er weer nieuwe kinderen op de basisschool
die er dankbaar gebruik van maken. En niet alles binnen school
doen, maar juist ook buiten. Tevens moet zo’n plein ook buiten schooltijd toegankelijk
zijn voor de wijkjeugd. Stel het open en kinderen in de buurt gaan
er na schooltijd samen spelen, gaan samen leven.” Waar een goede inrichting
en goede bestrating al niet toe kan leiden... •
straategie 7

[project]
Brede school Lelystad
Thematische inrichting
biedt variatie aan spelen
Vier scholen in één
gebouw, met vier
identiteiten,
georiënteerd op vier
windrichtingen en met
vier thema’s qua
inrichting van het
schoolplein. De
clusterschool Lelystad
bundelt de jeugd uit de
wijk De Landerijen,
maar geeft hen wel een
eigen plek en gezicht.
Ook in de buitenruimte,
waar de thema’s aarde,
lucht, water en vuur zijn
gebruikt om de
schoolpleinen elk een
eigen karakter te geven.
Passend bij de
leeftijdscategorie van
de kinderen. De
bestrating met
voornamelijk betonnen
bestratingsproducten is
op die thematiek geënt
en versterkt de
uiteenlopende
speelaanleidingen.
8 straategie
Het scholencomplex voor De Driesprong,
De Meander, De Lispeltuut en Stichting
Kinderopvang Lelystad is nog vrij nieuw.
Toch moet al met noodlokalen worden gewerkt
en zijn er plannen voor schoolwoningen,
die later - als het leerlingenaantal door
demografische ontwikkelingen weer afneemt
- kunnen worden omgebouwd tot
twee-onder-één-kap woningen. De oorspronkelijke
24 lokalen zijn er inmiddels al
40 geworden. Die groei legt ook een druk op
de inrichting van de buitenruimte, op de beschikbare
parkeerruimte en op de aansluiting
van de school op de bebouwde omgeving.
Vooralsnog mogen de scholen blij zijn
met de bijzondere buiteninrichting, waar de
vier thema’s voor plezierige speel- en verblijfplekken
zorgen. Een basisidee van GAJ
Architecten/Toine Claessen en de scholen
zelf, die een eerste schets voor het schoolplein
hadden opgesteld. Geen grote ‘plak’
schoolplein, maar een gevarieerde inrichting
als verlengstuk van de leslokalen. Kennismaken,
ontdekken, leren, spelen, meer in
elk geval dan het rondhangen op een
schoolplein. Ideeën die de scholen mede op
grond van boekjes van Jantje Beton en Stichting
Speelruimte hadden opgedaan.
Het betreft een brede school die ook buiten
de schoolactiviteiten voor de jeugd uit de
buurt toegankelijk is. De gemeente Lelystad
is daarom verantwoordelijk voor de inrichting.
Jan Willem Pereboom, landschapsontwerper
van de gemeente, kon zich vinden in
de opzet met de vier thema’s. “Prima die thema’s,
maar soms idealistisch en met een
grote druk op het gebruik en onderhoud, zeker
ook omdat het terrein buiten schooltijd
zonder toezicht wordt gebruikt. Allerlei bijzondere
elementen moet je ook onderhouden
en als je van tevoren weet dat dit niet
gaat lukken met de onderhouds- en veiligheidsnormen,
dan moet je een slag praktischer
uitvoeren en zijn bloemperken, klimboom,
gazons et cetera toch lastiger. We
hebben moeten laveren, maar wat er nu ligt

is nog steeds bijzonder en beantwoordt aan
de oorspronkelijke gedachte van de vier thema’s.”
Verwijzingen
De vier scholen c.q. kinderdagverblijf zijn
opgedeeld in noord/aarde, oost/lucht,
zuid/vuur en west/water. Daarbij is steeds
binnen die thema’s gezocht naar allerlei
verwijzingen. Ook is gekeken naar vormen,
waarbij de ronde en rechte vormen van het
gebouw ook zijn doorgezet in ronde respec-
tievelijk rechte vormen in de inrichtingen.
Jeroen Hoppenbrouwer van het Ingenieursbureau
van de gemeente Lelystad heeft samen
met Jan Willem Pereboom de vertaling
van de thema’s gemaakt naar een passende
materialisatie. In een basis van gangbare
grijze betontegels zijn diverse thematische
elementen opgenomen. Bijvoorbeeld een
zwembad van blauwe betonstraatstenen,
compleet met lijnen in witte stenen en
startblokken in de vorm van betonnen Ublokken.
“Tevens zijn blauwe rubbertegels
gekozen voor onder de speeltoestellen.
Speeltoestellen die onder andere de boeg
van een schip verbeelden. Maar ook beplanting
als knotwilgen en sierheesters met
blauwe en witte bloemen refereren aan het
thema water,” legt Jeroen Hoppenbrouwer
uit. “Kinderen gebruiken dat zwembad voor
het spel schipper mag ik overvaren. Een hele
andere invulling dan je van te voren bedenkt,
maar het geeft aan dat de inrichting
de fantasie prikkelt,” vult Jan Willem Pereboom
aan.
Hetzelfde verhaal geldt voor het thema
vuur, waar juist met rode en rood/gele be-
Het thema aarde is onder
andere uitgebeeld met
roodbruine betontegels.
Het thema water is zeker
herkenbaar aan het zwembad
compleet met startblokken.
>
straategie 9

De vier hoofdthema’s
Noord Oost Zuid West
Aarde Lucht Vuur Water
Formeel Formeel Informeel Informeel
Steen Steen/groen Groen Groen
Hard Hard/Zacht Hard/Zacht Hard/Zacht
Vlak Vlak Hellend Vlak
Recht Recht Krom Meander
Plukjes wolken als witte
betontegels in de ‘grijze’ lucht.
10 straategie
planting is gewerkt, alsmede met rode betontegels
en rode rubbertegels. Ze vormen
een mooi contrast met de gele Decowood
halfverharding. Ook is de vorm van een zon
ingestraat en is een amfitheater gemaakt
met trappen/zitplekken van brede betonbanden
en betonnen palissadepalen om de
niveauverschillen op te vangen. Betonproducten
in de kleuren rood en roodbruin uiteraard.
Consequent is voortgeborduurd op
het thema vuur. Maar wel zodanig dat het
praktisch uitvoerbaar en goed te onderhouden
werd. En waar mogelijk is gekozen voor
standaard producten uit het brede assortiment
betonnen bestratingsproducten, mede
uit budgettair oogpunt.
Parkeerterrein als speelterrein
Het thema aarde is ingevuld met roodbruine
betontegels, met roodbruin Decowood
en met natuurstenen keien die de entree
van dit gedeelte markeren. Een rustig
plein dat ruimte biedt aan spel of verpozen.
Het thema lucht kent een grijze bestrating
waarin met plukjes witte betontegels de
wolken worden verbeeld. De beplanting bestaat
uit bamboesoorten, grassen die in de
wind bewegen en ruizen, afgewisseld met
fragiele bomen. Een wit/zwart geblokt te-

gelveld benadrukt de belangrijkste entree
en routing naar het parkeerterrein. Jeroen
Hoppenbrouwer: “Ook dit parkeerterrein is
zodanig ontworpen dat kinderen er kunnen
spelen als er geen auto’s staan. Dan is het
een open vlakte waar ze bijvoorbeeld kunnen
voetballen. Wij hebben er voor een bestrating
gekozen met vlakken van 5 x 5 meter,
met grijze betonstraatstenen en assen
van donkergrijze betontegels. Heel subtiel is
ook met keper en elleboogverband het verschil
tussen rij- en parkeergedeelten aangegeven.
Dit patroon reguleert vanzelf het
parkeren van de auto’s, hoewel wij toch een
in- en uitgangspijl hebben moeten instraten
om het verkeer te stroomlijnen als iedereen
‘s ochtends of ‘s middags tegelijk de
kinderen brengt. Bewust geen Kiss & Ride,
omdat we daar niet zo’n goede ervaring
mee hebben.”
De vier thema’s met hun fantasierijke inrichting
zorgen voor meer dan voldoende
speelaanleiding rondom het schoolgebouw.
Jan Willem Pereboom besluit: “Het had allemaal
wilder en extremer gekund, maar we
denken nu een goede balans te hebben gevonden
tussen praktisch en idealistisch. De
geluiden die wij ontvangen zijn in elk geval
zeer positief. We beseffen ook dat we andere
scholen op ideeën hebben gebracht. De
schoolpleinen in Lelystad krijgen sowieso de
aandacht die ze verdienen. Dat is al jaren
gemeentelijk beleid. Met een portie creativiteit
en het brede assortiment bestratingsen
beplantingsmaterialen is er zondermeer
iets leuks en leerzaams van te maken.” •
Het thema vuur kent een
ingestrate zon en een
amfitheater, afgebakend met
rode betonbanden en rode
betonnen palissadepalen.
Een uitgebreide fotoreportage
vindt u op www.straategie.nl
Opdrachtgever:
Gemeente Lelystad
Ontwerp:
GAJ Architecten, Lelystad,
Jan Willem Pereboom en
Jeroen Hoppenbrouwer
(technische uitwerking),
gemeente Lelystad
www.
straategie.nl
straategie 11

Jaap Bros is van Stichting
SPEELRUIMTE, adviseur
voor een speelse
woonomgeving, uit
Amersfoort. Het bureau
adviseert, onderzoekt en
ontwerpt de buitenruimte
voor jeugd van 0 - 18 jaar.
Onder het motto: een
goed ingerichte
buitenspeelruimte, waar
kinderen en jongeren
goed buiten kunnen
spelen en elkaar
ontmoeten, is ook voor
andere gebruikers veelal
een prettige
woonomgeving.
column
12 straategie
Brede scholen met smalle
maar wel ‘hoge’ pleinen
Bij het schrijven van deze titel moet ik denken aan hoe mijn vader als stadsmens
gelukkig was met z’n 3 x 4 meter achtertuin. Waarvan hij altijd zei: “Maar hij is wel
hoog hoor...” Zo ook bij brede scholen. Het samengaan van verschillende functies in
het gebouw gaat ten koste van de buitenruimte. Daarbij bestaat bij nieuwbouw nog
eens het gevaar dat - bij tegenvallende bouwkosten - de voor de buitenruimte bestemde
financiën, in de puntjes op de ‘i’ of in de laatste loodjes van het gebouw
gaan zitten. De gevolgen zijn te zien aan de grijze woestijn, het duikelrek en de onontkoombare,
ronde dan wel vierkante, betonnen zandbak. Wat te denken van het
feit dat soms, in de complexiteit van het bouwontwerp, de buitenberging wordt vergeten
of aan de verkeerde kant van het plein is gesitueerd? Het tijdig inschakelen
van een ervaren ontwerper voor de buitenruimte is gauw terugverdiend.
De architect heeft eer van zijn werk! Door de summiere buiteninrichting komt het
gebouw tot zijn recht! In mijn lange loopbaan ben ik slechts tweemaal een architect
tegengekomen die op mijn vraag ‘Mogen blinde muren gebruikt worden voor
spel’ antwoordde: “Zodra het gebouw in gebruik wordt genomen, hangen ze met
plakband en punaises de hele school vol.... Waarom zou jij dan de blinde muren
niet voor spel mogen aanwenden?” En zo is dat. Bij een multifunctioneel gebouw
hoort een gebruiksplein!
Het inrichten van een plein is aan regelgeving gebonden. De praktijk laat zien dat
kinderen de grenzen van hun kunnen verkennen en verleggen. Spelen is leren. Natuur
is beleving. Sociale vaardigheden opdoen door samenspel en rekening houden
met andere leerlingen. Motorische vaardigheden door klimmen en klauteren, balspelen,
tik- en renspel. Kortom, je zo uitleven dat je weer rustig in de klas kunt zitten
of voorkomen dat je te druk wordt. Even belangrijk: kijken, observeren, rust,
met elkaar praten, in een hoekje waar je wel te zien bent maar niet wordt gestoord.
De tijd dat kinderen buiten spelen, voor en na schooltijd, tussen de middag, tijdens
het overblijven en gedurende de pauzes, is niet gering. Voor een duurzame inrichting
zijn de kosten per kind 10 eurocent per uur speelplezier over tien jaar gerekend.
Volgens de oude norm moeten schoolpleinen 40 jaar meegaan, dan wordt het
pas goedkoop. Dan hoeven we slechts 2,5 cent neer te tellen.
Optimaal ruimtegebruik tijdens de ‘gebruiksuren’ van de (brede) school; bewegen
en lawaai, daar waar het zo min mogelijk anderen stoort. Rust waar je je behaaglijk
en geborgen voelt, maar toch onderdeel van het geheel bent. Fantasieprikkeling en
constructietraining in spelvorm door het beschikbaar stellen van extra materialen
uit de, goed gesitueerde, buitenberging. Terug naar het ‘hoge’ schoolplein. Met de
beschikbare ruimte zul je het moeten doen. Waarbij een goede inrichting je het gevoel
van ‘hoogte’, geluk en welbevinden geeft.
Jaap Bros

St. Henricusschool Amsterdam
Schoolplein omgetoverd
in Zoneparc
Vanuit Engeland verovert het principe van
het Zoneparc inmiddels ook Nederland.
Zoneparc is een met kleuren en belijningen
ingerichte speel- en sportplaats. Vanuit de gedachte
van maatschappelijk ondernemen
heeft Nike in samenwerking met Zoneparc
Foundation Nederland het schoolplein van de
St. Henricusschool in stadsdeel Geuzenveld-
Slotermeer in Amsterdam als eerste school op
het Europese vasteland laten voorzien van
het Zoneparc concept. Conciërge H. Scherjon:
“We hadden vijf jaar geleden met de plaatsing
van noodlokalen een nieuwe bestrating van
betontegels gekregen. Die lag er nog mooi
strak bij. Ideaal om te worden ingedeeld in zones.
Iedereen is enthousiast: kinderen, begeleiders
en leerkrachten. Er is minder ruzie,
kinderen kunnen op een goede manier hun
energie kwijt en komen rustiger terug in de
klas. Ook worden jongeren opgeleid tot ‘Zoneparc
Helden’ om de school te ondersteunen
bij het gebruik. In de toekomst zal het Zoneparc
ook na schooltijd worden opengesteld
voor de leerlingen, zodat wij onze naschoolse
opvang onder begeleiding van Zoneparc coaches
verder kunnen uitbreiden.”
De inrichting van een Zoneparc krijgt steevast
een rode zone voor sportactiviteiten, een
blauwe zone voor multifunctionele spelactiviteiten
en een gele chill-out zone om even in
alle rust te verpozen. Behalve het grote
schoolplein is ook het kleine schoolplein bij
de kleuters omgevormd tot Zoneparc. Dit betekent
dat alle leerlingen van de St. Henricusschool
dagelijks spelen in hun eigen Zoneparc.
“Het blijkt dat de spelmarkeringen toch
op de voegen onder invloed van vocht, kou en
zonlicht afbrokkelen. Misschien aanloopproblemen.
Het wordt bij ons in elk geval hersteld.”
Voor een bestaand schoolplein met
grijze betontegels is het een oplossing. Het
zou bij een nieuw schoolplein ook voor een
deel meteen in gekleurde betontegels en betonstraatstenen
kunnen. Dan voorkom je dat
afbrokkelen en biedt zo’n Zoneparc voor jaren
en jaren plezier. Ideetje voor Zoneparc
Foundation Nederland? •
[project]
straategie 13

[project]
Internationale school Den Haag
Krachtige principes
leiden tot grote eenvoud
De nieuwbouw van de
International School of
The Hague is een
opvallende verschijning:
een langgerekt, fraai
gebouw dat majestueus
op een eiland in een
landschappelijke
omgeving tegen de
duinrand van zuidwest
Den Haag ligt. De
buitenruimte, ingericht
naar een ontwerp van
Buro Sant en Co,
versterkt gebouw en
landgoedsfeer. Niet
door het karakter nog
eens extra dik aan te
zetten, maar juist door
eenvoud, zodat sprake
is van een natuurlijke
confrontatie van
gebouw en landgoed.
Eenvoud in de vorm van
een verhoogde plint,
grotendeels bestraat
met chique
betonstraatstenen.
14 straategie
Feitelijk is het schoolgebouw door landschapsontwerper
Wim van Krieken van
Buro Sant en Co uit Den Haag als één grote
schijf op een verhoogde plint geplaatst. Sant
en Co is door de architect van het gebouw,
Atelier Pro, ingeschakeld om het 2,7 hectare
grote landgoed in te richten. Enerzijds voor
een landschappelijke setting van de school,
anderzijds om de circa 1850 leerlingen van
diverse leeftijdscategorieën ruimte te geven
voor sport, spel en verblijf. Nog even los van
de functionele ruimtes als fietsenstallingen
en parkeerplaatsen voor docenten en personeel.
“Alles is gebundeld in de verhoogde
plint,” legt Wim van Krieken uit. “Schoolplein,
verschillende spel- en verblijfszones,
entree, parkeerplaatsen en parterre. Eén verhoogd
podium rondom het schoolgebouw.
En daaromheen aan de voorkant een
parkachtige voorrijruimte, oprijlaan, brug
naar het eiland, waterpartijen, gazon, bomen,
beplanting, bloembollenperken en achter
de school een groot sportveld. Op die manier
krijg je ook een mooie opbouw van de
stedelijke straat naar de landschappelijke
setting van de school.”
Het principe van de verhoogde plint is even
simpel als mooi. “Er was het mooie langge-
rekte gebouw. Daar paste een
mooie langgerekte plint bij.
Een krachtig principe in
grote eenvoud. Een podium
op één hoogte waar zich
alles op afspeelt. Maar
dan wel op een landschappelijke
manier geordend
met bijvoorbeeld hagen
als fietsenstallingen,
parkeervakken, groenstroken,
trappartij, grindbak als hemelwaterzone
langs het gebouw
en een soort matjes als bijzondere
speelplekken voor de kinderen. Alle onderdelen
komen in feite landschappelijk samen
op die plint. Er is wel een vrije wandelzone
aangegeven, soms met een haag, soms met
een reling en soms door het bestratingspatroon,
maar telkens als onderdeel van de
plint. In het juiste ritme en met de juiste
materialen.”
Ambitie met
betonstraatstenen
De plint is voor het grootste deel bestraat
met chique antracietkleurige betonstraatstenen
van een formaat 10 x 30 cm. Met

witte stenen zijn verschillende patronen
gecreëerd, ook om bijvoorbeeld
parkeerstroken of wandelgebied te markeren.
Wim van Krieken: “Het complex straalt
ambitie uit en daar hoort ook een ambitieuze
bestrating bij. Maar we zochten wel
die terughoudendheid. Vandaar een mooie
kleurvaste, extra lange betonstraatsteen,
waarbij we niet alleen afwisselen met witte
stenen, maar ook afwisselen met geslepen
stenen voor het entreegebied, dat keurig is
uitgelijnd op de plint. Als je het hebt over
simpele materialen als hagen, gangbare
fietsbeugels en betonstraatstenen, wil dit
niet zeggen dat het niet mooi kan zijn. Integendeel,
ze passen juist in dat principe
van eenvoud. Maar wel eenvoud die geheel
dienstbaar is gemaakt aan de inrichting en
waarbij voldoende subtiele accenten zijn ingebracht
om die eenvoud kracht te geven.
Bijvoorbeeld de brede betonbanden van
maar liefst vier meter lengte die een
prachtige omkadering van de plint geven.
We hebben ze bij de entree ook als trappartij
gebruikt, compleet met op maat gemaakte
hoekstukken. Gedetailleerd, verzorgd,
harmonieus, kwalitatief, al deze
kwalificaties laten toch een ander licht op
een kwalificatie als eenvoud schijnen.”
Het principe van de plint komt de landschappelijke
setting ten goede. De aanleiding
tot spelen van de kinderen op die plint is
Eén verhoogde plint
rondom de internationale
school in Den Haag,
waarop alle functies van
spelen tot parkeren zijn
gebundeld.
>
straategie 15

Geslepen betonstraatstenen van
10 x 30 cm geven de entree
extra cachet.
De landschapsontwerpers
hebben een geleidelijke opbouw
van stedelijk naar
landschappelijk gecreëerd.
Meer foto’s en ontwerptekeningen
staan op de website.
Opdrachtgever:
International School of
The Hague
Ontwerp:
Buro Sant en Co, Den Haag
www.
straategie.nl
16 straategie
echter geenszins vergeten. De matjes die op
de plint zijn opgenomen geven de leerlingen
juist alle gelegenheid lekker te spelen. Bijzondere
invullingen gebaseerd op zeethema’s
en onder het motto ‘laat maar gaan’. Zo
is er een zandbak met strandpalen, matjes
met speelvoorzieningen op schelpen, boomschors,
basaltblokken, aangespoeld hout,
afgezaagde boomstammen, bomen met
duikelstangen, kortom inrichtingen en
speelaanleidingen voor verschillende leeftijdscategorieën.
“Maar ook op de betonstraatstenen
met hun patronen
kunnen de kinderen zich
uitleven. Ik zie ze heus wel
krijten op die stenen.”
Sterke combinatie
Daarmee is de buitenruimte van de internationale
school een sterke combinatie van
plein voor sport, spel en verblijf, van functies
en van een groene ambiance. Samen
met het moderne schoolgebouw, dat mede
door zijn glazen luifels óók bijdraagt aan de
landschappelijke uitstraling, is het verklaarbaar
dat de animo voor de school toeneemt.
Er zijn de nodige internationale scholen in
Den Haag, maar de verwachting is dat het
leerlingenaantal op deze school eerder zal
stijgen dan dalen. Ook al moeten de ouders
en vervoerbusjes in veel gevallen heel Den
Haag door om ze van de Wassenaarse kant
naar de stadsrand bij Kijkduin te brengen. •

De Stelling
De resultaten van het stemmen op
de maandelijkse Stelling op de
website www.straategie.nl:
Over 10 jaar worden meer projecten
machinaal dan handmatig gestraat:
Eens 74%
Oneens 26%
De voordelen van een straatprofiel op
één niveau wegen op tegen de stoep met
z'n herkenbaarheid, veiligheid,
waterbarrière etc.
Eens 14%
Oneens 86%
Bij de (ver)bouw van scholen is de
bestrating van het plein doorgaans een
sluitpost.
Eens 69%
Oneens 31%
Bij de inrichting van de openbare ruimte
moet meer rekening worden gehouden
met de doelgroep jeugd.
Eens 78%
Oneens 22%
Nieuwe Stelling op straategie.nl:
Bij het ontwerp wordt thans voldoende
rekening gehouden met het beheer en
onderhoud.
Nieuwe vakbeurs
bestratingen
Op 28 en 29 maart vindt in het Autotron
in Rosmalen StraatGoed 2007 plaats, dé
ontmoetingsplaats voor het mooiste straatwerk.
Mooi zowel in esthetiek als in uitvoering.
Tevens wordt het Nederlands kampioenschap
Bestratingskoppel gehouden,
waarbij straatmakers onder andere met
betonnen bestratingssproducten ter plekke
sierstraatwerk realiseren. Uniek zijn de
demonstraties en het zelf kunnen beproeven
van materialen, machines en hulpmiddelen.
Ook Straategie is met een stand (standnummer
512, direct rechts na de hoofdingang,
tegenover het OBN terras) present. Het
evenement is open van 10.00 - 21.00 uur.
Meer informatie: www.straatgoed.nl •
Blij met oer-Hollandse betontegel
In De Telegraaf verscheen onlangs een artikel en ingezonden reactie over de
perrons van de HSL-stations. Voor wie het gemist heeft: De grijze betontegel
is volgens architect Jan Benthem en ProRail te min voor de perrons
van de HSL. Nog erger: het oer-Hollandse beeld zou een schrikbeeld zijn
voor de internationale treinreizigers. Daarom moet het chique natuursteen
worden. Maar wat is er mis met oer-Hollands op Nederlandse stations? En
moeten wij dan uit China of Portugal natuursteen halen voor een Nederlands
welkom? Terwijl er naast de gangbare grijze betontegel nog honderden
betonnen of gebakken bestratingmaterialen zijn die méér dan chique
zijn. Stuk voor stuk oer-Hollands. Prachtig toch? In vrolijke kleuren, fraaie
toplagen en speelse formaten. En ook nog voldoende stroef om uitglijden te
voorkomen. Als het moet zijn betontegels met een natuurstenen uitstraling
mogelijk, compleet met afbeeldingen van tulpen, klompen en kaas in de
toplaag verwerkt. •
Urban Design en Young Urban
Van 24 tot en met 26 april 2007 vinden in
Amsterdam RAI de vakbeurzen Urban
Design en Young Urban plaats. Het eerste
evenement richt zich op iedereen die betrokken
is bij de openbare ruimte en het
tweede op de jeugd in diezelfde openbare
ruimte. Behalve fysieke inrichtingsplannen
wordt ook gekeken naar sociale en maatschappelijke
aspecten. Straategie is op de
beurs met een stand vertegenwoordigd in
de U-zone, standnummer 08.425 in de
Parkhal (Hal 8), centraal tussen beide vakbeurzen.
Informatie: www.urban-design.nl •
[Beton geknipt]
[van formaat]
• Op woensdag 13 en donderdag 14 juni 2007 vinden voor de veertiende maal de
Verkeerskundige Werkdagen in Hilversum plaats (www.crow.nl). • Uit een onderzoek
van AD blijkt dat 30 km straten zo moeten worden heringericht dat automobilisten
langzamer gaan rijden: meer verkeersdrempels, asverspringen en een inrichting
met bestratingsproducten die er een woonstraat van maken. • De
samenwerking tussen ontwerpers en beheerders van de openbare ruimte
verloopt vaak moeizaam. Als hulpmiddel is er de CROW-publicatie ‘Zelfscan ontwerp
en beheer’. • De juniuitgave van Straategie belooft interessante projecten te
beschrijven. Heeft u nog projecten? Meld ze aan op www.straategie.nl • Het volgende
technische katern in Straategie gaat in op esthetische verschijningsvormen
van betonnen bestratingsproducten voor openbare ruimte en tuin. • Trots op uw
project? Zet het compleet met foto en korte beschrijving op www.straategie.nl.
Resultaten onderzoek mechanisch straten
In opdracht van de VMS is een kennispositiestudie van de mechanisatie van het
bestratingsproces uitgevoerd. De resultaten en aanbevelingen worden, onder
belangstelling van de pers, aan de bestratingsbranche bekend gemaakt tijdens de
vakbeurs StraatGoed 2007 op 28 en 29 maart in het Autotron in Rosmalen. Voor
de gehele kolom, van opdrachtgever tot bestratingsbedrijf, is dit onderzoek van
essentieel belang om te komen tot een betere kwaliteit en samenwerking. Meer
informatie: www.straatgoed.nl •
straategie 17

[interview]
Zij raakt steeds meer gefascineerd door het maaiveld.
Kunstenares Karin Colen keek tijdens haar studie aan de
Kunstacademie in Den Bosch vaak naar de grond, maakte foto’s
van bestratingen en bedacht hoe zij vanuit haar richting
monumentale vormgeving die openbare ruimte zou kunnen
verlevendigen. Niet verwonderlijk dat zij de laatste jaren zeer
actief is in kunst in de vorm van bestratingen en in toenemende
mate schoolpleinen. Juist omdat zij erin slaagt die bestratingen
zodanig vorm te geven dat ze uitdagen tot spelen. “Zonder dat
het allemaal wordt voorgekookt. Ik kies dan ook veelal
bestratingsmaterialen waarmee je die ongedwongenheid
perfect kunt realiseren.”
Kunstenares Karin Colen
Openbare ruimte
typischer maken
18 straategie
Karin Colen uit Den Dungen maakt diverse
typen kunstwerken, van sculpturen
tot lichtmasten en van pleinbestratingen
tot rotondes. In alle gevallen begint zij
blanco en geeft vrijheid aan ideevorming.
“Het is leuk en spannend om iets te verzinnen.
Je zoekt steeds wat anders. Dat gaat
eigenlijk vanzelf. Daarna komt de materialisatie,
kijk je hoe je met je ideeën en benodigde
materialen grenzen kunt verleggen
en ga je op zoek naar fabrikanten om het
idee uit te werken. Bij dat realisatietraject
maak ik dankbaar gebruik van de kennis
die fabrikanten hebben, want daar ontbreekt
het mij veelal aan, hoewel ik elke
keer weer veel bijleer.”

Het is haar ervaring dat het zeker wat bestratingen
betreft zelden vastloopt tussen
idee en uitwerking. Karin Colen: “Eigenlijk
kan ik verzinnen wat ik wil. Dat is mijn ervaring
tot nu toe. Ik heb ook geen rem in
mijn ideeën, hoewel ik wel nuchter nadenk.
Misschien scheelt het dat ik probeer
om zaken simpel te houden. Een verfrissend
idee wil niet zeggen dat alles heel in-
“Je moet kinderen aanleiding
geven tot spelen en niet hun
fantasie vooraf invullen”
gewikkeld moet. Je moet de inrichting ook
niet te gedwongen maken en het moet ook
niet helemaal af zijn. Soms zijn enkele lijnen
al genoeg. Je moet kinderen aanleiding
geven tot spelen en niet hun fantasie
vooraf invullen. Gewoon af en toe teruggaan
naar je eigen jeugd en je verplaatsen
in wat je toen allemaal deed zonder die
wipkippen van vandaag de dag. Ik weet
nog dat ik bij mijn oma juist op die betontegel
speelde die net wat anders van kleur
was dan de andere.
Kunst in openbare ruimte
Een mooi voorbeeld van simpel en doeltreffend
is een heuvel bestraat met betonstraatstenen
op een schoolplein in Boxmeer.
“Zo simpel en het werkt uitstekend.
Kinderen gebruiken het op allerlei manieren.
Als je iets verzint moet het ook aanslaan.
Daarom ga ik altijd veel kijken,
‘s ochtends, ’s avonds, bij regen, bij mooi
weer, kijk hoe mensen lopen, wat ze doen
en ga dan pas nadenken over ideeën en
ontwerpen. Je afvragen waarom je iets wilt.
Dat geldt overigens voor alle openbare
ruimten waarbij ik in toenemende mate
wordt betrokken. Er komt meer en meer
aandacht voor de inrichting van de openbare
ruimte. Ook de kunst krijgt daarin een
vaste plek.” Toegepaste kunstvormgeving
neemt een grote vlucht, zo is ook de ervaring
van de Nieuwe Brabantse Kunststichting,
NBKS, die haar regelmatig uitnodigt
om mee te doen aan prijsvragen voor kunst
in de openbare ruimte. “Op die manier zijn
kunstbudgetten prima te koppelen aan de
inrichting en kun je er veel meer uithalen.
We kunnen de openbare ruimte op zoveel
plekken typischer maken. Gebruikers prikkelen
met iets aparts.”
Het is volgens Karin Colen ook belangrijk
dat dit gebeurt. “Mensen gaan elke dag
over een bestrating heen. Dan betekent het
een verrijking voor hen als je een gebied,
ruimte, plein of gebouw aantrekkelijk
maakt. Het liefst in de vorm dat mensen
zelf invulling aan die ruimte kunnen geven.
Dat zij zich zelf gedachtes kunnen vormen.
Of kinderen er speelaanleidingen in zien.
En dan bedoel ik niet zozeer tijdelijke experimenten
die even aanzetten tot verbeelding,
maar oplossingen die tien, twintig
jaar gelden. Daarom is de inrichting van de
openbare ruimte ook zo boeiend, omdat je
met simpele middelen als bestratingsproducten
zoveel weet te bereiken.”
Het begon bij Karin Colen in 1986 met een
plein bij een buurthuis in Utrecht. Vervolgens
kwamen er meer inrichtingsopdrachten,
waaronder het terrein bij een waterleidingbedrijf
in Brabant waar zij met druppels
en golven in de bestrating van betonstraatstenen
werkte. Ook het kunstwerk in de
bestrating in Heerenveen, naar aanleiding
van het 100-jarig bestaan van de Batavus is
weer die openbare ruimte. Of een kunstwerk
waarbij de verlichting de stadsplattegronden
van de dorpen uit een clustergemeente
op het maaiveld projecteert. Ze werkt ook
aan de verfraaiing van een rotonde.
Elkaar vinden
De openbare ruimte vormt een rode draad
in haar werk. En niet te vergeten de schoolpleinen.
“Dat is een prachtige opgave omdat
je kinderen wilt inspireren en tegelijkertijd
wilt vasthouden aan dat simpele
ontwerp dat werkt. Niet teveel toeters en
bellen, niet iets gemaakt grappigs, geen
overheersing, maar een richting waarin
kinderen elkaar vinden. Dat kan op het bestaande
plein met grijze betontegels. Dat
kan ook op een nieuw plein. De bestrating
typischer maken en zo extra speelplezier
bieden.” •
straategie 19

[projecten]
Uit alle projecten van kunstenares Karin Colen worden in deze uitgave, die in het teken staat van de jeugd, enkele
opvallende schoolpleinen in woord en beeld belicht.
’t Bolwerk Boxmeer
20 straategie
Voor het schoolplein bij ’t Bolwerk, een
cluster van twee basisscholen, peuterspeelplaats
en kinderdagverblijf in Boxmeer,
heeft Karin Colen een plein ontworpen
vol met inspiratiebronnen. Tussen de
betontegels zijn allerlei tekeningen gekomen
waardoor de fantasie de vrije loop kan
Brede school Oosterhout
O m de entree naar het bestaande gebouw te verlevendigen heeft Karin
Colen voor een schoolplein van een brede school in Oosterhout een
bijzondere rode loper gemaakt. Door niet alleen een kleurige loper met zeven
kleuren betontegels te maken, maar er tevens fullcolour foto’s, gebrand
in keramische tegels, en led-lampjes in op te nemen, worden de
kinderen op een aansprekende manier welkom geheten op hun school.
Foto’s van alles wat met school en spelen te maken heeft, van voeten met
schoentjes tot schriften en van knikkers tot speelgoed. De kinderen ontdekken
hun eigen sporen. Bovendien zorgen 25 led-lampjes voor een fonkelend
tapijt als het ‘s ochtends of ‘s avonds donker is. Een rode loper waar je
behalve over loopt ook graag op speelt. •
nemen. Een kikker die verwijst naar sprookjes
en prinsessen, een vogelnest biedt geborgenheid,
vuur refereert aan een gezellig
kampvuur, enzovoorts. Tevens zijn er voorzieningen
gekomen als een zandbak met
een ingegraven schat, een eiland met kompas,
tafels in de kring als de tafel van King
Arthur en de bestratingsheuvel om rond te
rennen, van af te rijden of op te liggen. De
bestrating is met diverse kleuren betonstraatstenen
en betontegels gerealiseerd.
Geen bijzondere producten, maar op een
verrassende manier gebruikt. Zij heeft de
kinderen uitleg gegeven hoe ze de inrichting
heeft bedoeld; de kinderen verzinnen er zelf
van alles bij, precies zoals beoogd. •

Multifunctioneel centrum Veghel
Het multifunctionele centrum in
Veghel, waar behalve basisschool De
Ark ook een kinderopvang en buurthuis in
zijn ondergebracht, bezit een bijzonder
schoolplein van rode betonplaten met
figuraties en speelse lijnen van grijze betontegels
van 50 x 50 cm en 40 x 60 cm. De
figuraties op de betonplaten zijn afgestemd
op verschillende leeftijdscategorieën
die op de pleingedeelten spelen. Ook
hier is de inrichting simpel van opzet, niet
voorgekookt met kant en klare spellen en
geven de lijnen en afbeeldingen aanleiding
tot spelen en ontdekken. Een op zichzelf
rustige bestrating - mede dankzij het grote
formaat betonplaten - die eenheid en rust
schept bij het gebouwencomplex. Echter
wel een bestrating waarop onbeperkt kan
worden gespeeld. •
Schoolplein Maassluis
Een prachtige grote ruimte vol grijze betontegels.
Prachtig omdat op die manier
het idee van Karin Colen om er grote hartvormige
zitelementen te plaatsen eenvoudig kan
worden uitgevoerd. Zij heeft voor een schoolplein
annex welzijnsgebouw ‘harten van
beton’ ontwikkeld in een formaat van 2 x 2
meter. In opvallende ‘zoete’ kleuren en tevens
met teksten erin zoals wij die kennen van het
suikerhartjes snoepgoed. Karin Colen heeft
gekeken waar mensen staan, lopen en willen
zitten en heeft op die plekken clusters van
betonnen harten voorzien. De harten hebben
een goede zithoogte, maar omdat ze in groep-
jes worden gepositioneerd, kunnen kinderen
er ook op spelen en bijvoorbeeld van eiland
naar eiland springen. Het spelelement is ook
hier weer geïntegreerd in de bestrating. Voorts
wil zij bij dit project, dat nog moet worden uitgevoerd,
symbolen op de betontegels laten
plakken of ingieten. In samenspraak met
fabrikanten zoekt Karin Colen naar een praktische,
duurzame oplossing voor haar ideeën.
Op die manier worden creativiteit en productkennis
met elkaar verbonden. De gebruikers
van de openbare ruimten hebben er baat bij.
Zeker de kinderen voor wie het schoolplein
die extra speeldimensie heeft gekregen. •
Extra foto’s en ontwerpbeelden
vindt u op
www.straategie.nl
Opdrachtgevers:
Gemeenten Boxmeer,
Oosterhout, Veghel en
Maassluis
Ontwerp:
Karin Colen, Den Dungen
www.
straategie.nl
straategie 21

[project]
Bonhoeffercollege Castricum
Vlot en vrij
binnen strak stramien
De buitenruimte van het
Bonhoeffercollege in
Castricum heeft twee
gezichten: aan de kant
van het landschap drie
hoven met natuurlandschappen,
refererend
aan duinen, het
veenweidelandschap en
het stinzelandschap.
Aan de entreekant een
functioneel schoolplein,
sober en doeltreffend
ingericht met grijze
grootformaat
betontegels en banen
rode klinkers. Toch is
het ontwerp juist ook
vlot en vrij door de
‘bonheuvel’, de
benaming van de
leerlingen voor een
glooiend gazon
afgebakend met een
gebogen lijn van zware
betonbanden die als
zitrand dienst doen.
22 straategie
Ronde lijnen, glooiingen en onregelmatige
banen als contrast met het strakke bestratingspatroon.
De totale inrichting zorgt
voor een aangenaam schoolplein waar het
voor de leerlingen van de oecumenische
school voor Gymnasium, Atheneum, HAVO
en VMBO goed toeven is. Op mooie dagen
worden de zitrand en de grashelling volop gebruikt
als rustplek. Precies zoals ontwerper
Filippus van Leeuwen, landschapsontwerper
van Kraaijvanger · Urbis, bureau voor architectuur
en stadsontwerp uit Rotterdam, het
ook had bedoeld. “Voor scholieren een prettige
buitenruimte creëren, niet verstoord
door de verkeersroutes op zo’n schoolplein
met de vele fietsbewegingen vanuit de twee
ingangspoorten. Dát was mijn bedoeling. Het
plein is logisch van opzet met zijn bestratingsdeel
en sterke contravorm met de grasheuvel
als verpoosplek; zo ontstaat er een
ruimte waar zich alles kan afspelen: van een
directe route naar de ingang tot een rustige
verpoosplek. De luwte van het plein is benut
voor dat ontspannen.”
Nuttige soberheid
De school is in twee fasen gebouwd, tussen
2002 en 2005 (ontwerp: Kraaijvanger · Urbis).
Pas na de tweede fase is het hele schoolplein
aangepakt. “Op dat moment was de inrich-
ting als het ware een sluitpost
geworden. Dan moet
je het simpel houden.
Maar dat is niet de hoofdreden
om in dit geval uit
te gaan van een sober,
doelmatig ontwerp. Op
zo’n plein gebeurt zoveel
dat je die soberheid juist
nodig hebt. Ook met soberheid
is een aangename sfeer
te bereiken. Mits je elementen
toevoegt die het voor de scholieren
aantrekkelijk maken. In dit geval is de
grasheuvel, die tegenwicht biedt aan de bestrating,
een belangrijk element. Een opgetilde
heuvel met een mooie rand. In eerste instantie
had ik gedacht aan betonnen
U-elementen, maar door de ronding is dat
lastiger te maken. Vandaar de keuze voor
zware betonbanden van 40 cm hoog en 50
cm breed. In het ontwerp had ik de prullenbakken
erin geïntegreerd, om de lijn door te
laten lopen, maar de aannemer heeft er een
ander detail van gemaakt. Die gebogen lijn
en heuvel zorgen voor een fraai contrast met
het strakke bestratingspatroon en geven een
tegenvorm aan het gebouw.”
Dit patroon is opgebouwd uit grijze betontegels
van 50 x 50 cm met op onregelmatige af-

stand banen rode strengpersklinkers. Om een
goede aansluiting te krijgen met de zitrand is
de verharding doorgelegd en zijn de betonbanden
daarop gelijmd. De kolken zijn keurig
in de banen opgenomen. Later is een grote
boombak aangelegd waar een forse eik is geplaatst,
een cadeau van ouders en leerlingen
aan de school. De fietsenstalling, die pal
voor de entree van het plein ligt, is
goed bereikbaar. Een apart gedeelte
direct naast het
schoolplein is door de gemeente
ingericht als parkeerplaats.
Hiervoor zijn
waterpasserende betonstraatstenengebruikt.
Aan de achterzijde
van de school,
met de drie verschillende
landschappelijke
tuinen, zijn halve betontegels
toegepast. Filip-
pus van Leeuwen: “Aanvankelijk was hier een
halfverharding toegepast, maar door opspattend
water vervuilde dit de gevel. Vandaar de
keuze voor een bestrating, maar dan net even
iets anders dan de standaard 30 x 30 betontegels.
Vandaar een patroon met halve betontegels.”
Verrijking
Afwisseling voldoende voor de buitenruimte
van het Bonhoeffercollege. Niet alleen wat de
landschapstuinen betreft, maar ook het
functionele schoolplein. De ontwerper besluit:
“Je hebt door de eenvoudige opzet direct
overzicht op hetgeen zich op het plein afspeelt.
Je moet overzicht houden op zo’n
schoolplein. Bovendien is de schaal van het
plein met zijn tweedeling tussen bestrating
en grasheuvel ook menselijk en daardoor
vriendelijk. Met een relatief gering budget is
er toch een alleraardigst en prima functionerend
schoolplein gerealiseerd.” •
Een landschappelijke en een
stedelijke kant rond de school,
waarbij de stedelijke kant met
grasheuvel, bestratingspatroon
en betonnen zitrand vriendelijk
en uitnodigend oogt.
Meer foto’s zijn opgenomen
op www.straategie.nl, samen
met nadere projectgegevens.
Opdrachtgever:
Bonhoeffercollege,
Castricum
Ontwerp:
Kraaijvanger · Urbis,
Rotterdam
www.
straategie.nl
straategie 23

Hoezo,
een grijze massa…?
Betonnen bestratingselementen zijn in vele kleuren leverbaar.
Beleef de sfeer en laat u inspireren door de vele formaten, vormen en mogelijkheden. Creëer unieke combinaties. Strak
en modern of sfeervol en traditioneel. Volledig in harmonie met de bestaande omgeving of juist verrassend
anders. Betonnen bestrating voelt zich overal thuis. Dat maakt beton tot het meest veelzijdige bestratings- en
straataankledingsmateriaal. Sterk verbeterd, duurzaam en voortdurend in ontwikkeling.
Beton,
oneindig veelzijdig! www.straategie.nl