Interview met Ruard Ganzevoort, als theoloog en ... - De Linker Wang
Interview met Ruard Ganzevoort, als theoloog en ... - De Linker Wang
Interview met Ruard Ganzevoort, als theoloog en ... - De Linker Wang
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Nieuwe voorzitter van <strong>De</strong> <strong>Linker</strong> <strong>Wang</strong> <strong>Ruard</strong> <strong>Ganzevoort</strong>:<br />
“Religie heeft iets onaang<strong>en</strong>aams”<br />
20 VolZin | 22 januari 2010<br />
“In deze sam<strong>en</strong>leving zi<strong>en</strong> we spanning<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong><br />
culturele groep<strong>en</strong>. Ik wil prober<strong>en</strong> het spel beter te<br />
lat<strong>en</strong> verlop<strong>en</strong>. Dat wil niet zegg<strong>en</strong> dat de verschill<strong>en</strong>de<br />
partij<strong>en</strong> het <strong>met</strong> elkaar e<strong>en</strong>s moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong>.<br />
Dat is mijn bezwaar teg<strong>en</strong> harmonie.” Theoloog<br />
<strong>Ruard</strong> <strong>Ganzevoort</strong> over zijn nieuwe rol <strong>als</strong> voorzitter<br />
van <strong>De</strong> <strong>Linker</strong> <strong>Wang</strong>.<br />
TEKST: CEES VELTMAN FOTO’S: STIJN RADEMAKER<br />
Voor de deur van het hotel staat e<strong>en</strong> gele E<strong>en</strong>d. “Onze<br />
pretauto”, legt <strong>Ruard</strong> <strong>Ganzevoort</strong> uit. Hij drijft sam<strong>en</strong><br />
<strong>met</strong> zijn partner e<strong>en</strong> klein hotel in Utrecht, maar de<br />
meeste tijd is hij kwijt aan zijn hoogleraarschap aan<br />
de Vrije Universiteit. Praktische theologie is daar zijn<br />
leeropdracht. Hij onderzoekt hoe m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> vorm gev<strong>en</strong><br />
aan ‘hun verhouding tot het heilige’ <strong>en</strong> aan de tradities<br />
waaruit ze putt<strong>en</strong>. Dat betek<strong>en</strong>t dat hij zich bezig<br />
houdt <strong>met</strong> het terrein van religie <strong>en</strong> trauma, pastorale<br />
zorg <strong>en</strong> religie in de populaire cultuur. Nu prat<strong>en</strong> we<br />
over <strong>De</strong> <strong>Linker</strong> <strong>Wang</strong>, de religieuze d<strong>en</strong>ktank van<br />
Gro<strong>en</strong>Links, waarvan hij de nieuwe voorzitter is.<br />
Gro<strong>en</strong>Links-fractievoorzitter Femke H<strong>als</strong>ema zei<br />
e<strong>en</strong> paar jaar geled<strong>en</strong> in VolZin religie belangrijk te<br />
vind<strong>en</strong>. “Maar”, voegde ze eraan toe: “Ik bid niet”.<br />
Ziet u het <strong>als</strong> e<strong>en</strong> taak van <strong>De</strong> <strong>Linker</strong> <strong>Wang</strong> om in<br />
Gro<strong>en</strong>Links het begrip religie te verduidelijk<strong>en</strong>?<br />
Wordt de waarde van religie onderschat?<br />
“Ja, maar het ligt verschill<strong>en</strong>d. Het <strong>en</strong>e partijlid heeft<br />
persoonlijk meer <strong>met</strong> religie dan het andere. Ook<br />
binn<strong>en</strong> <strong>De</strong> <strong>Linker</strong> <strong>Wang</strong> legg<strong>en</strong> sommig<strong>en</strong> vooral<br />
de nadruk op persoonlijke inspiratie van politici <strong>en</strong><br />
van burgers. Wat geloof je zelf? Ander<strong>en</strong> vind<strong>en</strong> het<br />
interessanter welke rol religie in de sam<strong>en</strong>leving<br />
speelt <strong>en</strong> wat er politiek voor nodig is om dat in goede<br />
ban<strong>en</strong> te leid<strong>en</strong>. Dat laatste is de verantwoordelijkheid<br />
van iedere<strong>en</strong>, vind ik <strong>en</strong> dan maakt het niet uit<br />
of je zelf bidt of niet. Bij Gro<strong>en</strong>Links is inspiratie altijd<br />
“Religie is e<strong>en</strong> van de mooiste,<br />
maar ook e<strong>en</strong> van de gevaarlijkste<br />
cultuuruiting<strong>en</strong> die we hebb<strong>en</strong>”<br />
e<strong>en</strong> belangrijke factor geweest. Of het nu gaat om<br />
ecologisch d<strong>en</strong>k<strong>en</strong>, e<strong>en</strong> visie op de gelijkwaardigheid<br />
van m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> of ontwikkelingssam<strong>en</strong>werking, het gaat<br />
altijd om meer dan het eig<strong>en</strong> belang, om e<strong>en</strong> visio<strong>en</strong><br />
hoe de wereld eruit kan zi<strong>en</strong>. Het is nu e<strong>en</strong> uitdaging<br />
voor <strong>De</strong> <strong>Linker</strong> <strong>Wang</strong> om te help<strong>en</strong> die partijtraditie<br />
lev<strong>en</strong>d te houd<strong>en</strong>. Religie is te belangrijk voor vel<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> te gevaarlijk voor ander<strong>en</strong> om haar aan haar lot<br />
over te lat<strong>en</strong>.”<br />
E<strong>en</strong> overheid die religieuze organisaties ook subsidieert<br />
<strong>als</strong> ze maatschappelijk iets nuttigs do<strong>en</strong>,<br />
vond H<strong>als</strong>ema nog te ver gaan.<br />
“Het d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over de scheiding van de kerk <strong>en</strong> staat<br />
verschuift. <strong>De</strong> overheid bemoeit zich nu <strong>met</strong> ding<strong>en</strong>
waar ze zich ti<strong>en</strong> jaar geled<strong>en</strong> niet mee zou durv<strong>en</strong><br />
bemoei<strong>en</strong>. Dat roept de vraag op wat gesubsidieerd<br />
kan word<strong>en</strong> <strong>en</strong> wat niet, maar ook: hoe kun je riskante<br />
zijd<strong>en</strong> van religie zo<strong>als</strong> discriminatie van vrouw<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> aanzett<strong>en</strong> tot geweld beter in toom houd<strong>en</strong>? Mijn<br />
motto is: religie is e<strong>en</strong> van de mooiste, maar ook e<strong>en</strong><br />
van de gevaarlijkste cultuuruiting<strong>en</strong> die we hebb<strong>en</strong>.<br />
Godsdi<strong>en</strong>st heeft aangezet tot grote held<strong>en</strong>dad<strong>en</strong>,<br />
zelfopoffering, naast<strong>en</strong>liefde <strong>en</strong> creativiteit, maar<br />
ook tot het teg<strong>en</strong>overgestelde. Religie is e<strong>en</strong> factor<br />
waardoor conflict<strong>en</strong> vaak op de spits gedrev<strong>en</strong> zijn.<br />
Ze heeft cultur<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> elkaar opgezet <strong>en</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> van<br />
elkaar vervreemd. Vaak is het gebruikt om ander<strong>en</strong><br />
af te wijz<strong>en</strong> <strong>en</strong> buit<strong>en</strong> te sluit<strong>en</strong>. In de afgelop<strong>en</strong><br />
tijd is mede daarom geprobeerd godsdi<strong>en</strong>st naar de<br />
<strong>Ruard</strong> <strong>Ganzevoort</strong> (Haarlem, 1965) studeerde theologie <strong>en</strong><br />
is hoogleraar praktische theologie aan de Vrije Universiteit in<br />
Amsterdam. Op verschill<strong>en</strong>de manier<strong>en</strong> is hij betrokk<strong>en</strong> bij<br />
de Protestantse Kerk in Nederland. Hij drijft sam<strong>en</strong> <strong>met</strong> zijn<br />
partner e<strong>en</strong> hotel in Utrecht <strong>en</strong> heeft vijf kinder<strong>en</strong> uit e<strong>en</strong><br />
eerder huwelijk. Boek<strong>en</strong> van zijn hand zijn onder meer: <strong>De</strong><br />
hand van God <strong>en</strong> andere verhal<strong>en</strong>: over veelkleurige vroomheid<br />
<strong>en</strong> bots<strong>en</strong>de beeld<strong>en</strong>, Meinema. Reconstructies: praktisch-theologisch<br />
onderzoek naar de verhal<strong>en</strong> van mann<strong>en</strong> over seksueel<br />
geweld <strong>en</strong> geloof, Kok. <strong>De</strong> rol van het bidd<strong>en</strong>, Boek<strong>en</strong>c<strong>en</strong>trum.<br />
privésfeer te verbann<strong>en</strong>. Dat lukt echter niet. Zie bij<br />
voorbeeld de aanslag<strong>en</strong> op 11 september 2001 in New<br />
York <strong>en</strong> de aanslag op Theo van Gogh. Nu staan we<br />
voor de uitdaging om religie <strong>als</strong> maatschappelijke factor<br />
serieus te nem<strong>en</strong>. Moet<strong>en</strong> we moskeeën <strong>en</strong> kerk<strong>en</strong><br />
die pot<strong>en</strong>tieel gevaarlijke ding<strong>en</strong> do<strong>en</strong> – ik d<strong>en</strong>k aan<br />
haatprek<strong>en</strong> van imams <strong>en</strong> de dominee die leek op<br />
te roep<strong>en</strong> tot kindermishandeling – hun gang lat<strong>en</strong><br />
gaan? Nee, de rechtsorde moet overeind blijv<strong>en</strong>. Maar<br />
voordat je begint over verbied<strong>en</strong> <strong>en</strong> het al dan niet<br />
subsidiër<strong>en</strong> van groep<strong>en</strong> moet je de kritische dialoog<br />
aangaan.”<br />
U heeft geschrev<strong>en</strong> dat niemand zich rijk moet<br />
rek<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>met</strong> de zogehet<strong>en</strong> terugkeer van de religie in<br />
Nederland.<br />
“Ja, daar moet<strong>en</strong> we voorzichtig mee zijn. <strong>De</strong> maatschappelijke<br />
aandacht voor religie is <strong>en</strong>orm toeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>,<br />
maar dat komt ook door de dreiging die uitgaat<br />
van radicale vorm<strong>en</strong> van religie. Voor e<strong>en</strong> ander deel<br />
lijkt de aandacht onschuldiger <strong>en</strong> beseff<strong>en</strong> schol<strong>en</strong>,<br />
zorginstelling<strong>en</strong> <strong>en</strong> andere maatschappelijke organisaties<br />
dat religie e<strong>en</strong> belangrijke dim<strong>en</strong>sie in het lev<strong>en</strong><br />
van m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> is. Ook in de media <strong>en</strong> de populaire cultuur<br />
zijn religieuze thema’s weer volop aanwezig. Dat<br />
wil echter niet zegg<strong>en</strong> dat de ontkerkelijking op haar<br />
retour is. Kerkelijke betrokk<strong>en</strong>heid <strong>en</strong> kerkbezoek<br />
nem<strong>en</strong> in Nederland nog steeds af.<br />
Als belangrijkste aspect van de ontkerkelijking wordt<br />
g<strong>en</strong>oemd dat m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> het geloof in God zi<strong>en</strong> <strong>als</strong> e<strong>en</strong><br />
optie naast vele andere. Dat is zelfs voor de meest verstokte<br />
gelovige vanzelfsprek<strong>en</strong>d geword<strong>en</strong>. Daarnaast<br />
zijn kerk<strong>en</strong> hun monopolie op religie kwijtgeraakt.<br />
Nu nem<strong>en</strong> bij de terugkeer van religie heel andere<br />
institut<strong>en</strong> de regie: het onderwijs, de hulpverl<strong>en</strong>ers,<br />
22 januari 2010 | VolZin 21
de overheid <strong>en</strong> <strong>met</strong> name ook de media <strong>en</strong> commercie.<br />
Vooral andere dan religieuze motiev<strong>en</strong> spel<strong>en</strong><br />
daardoor de hoofdrol. In het onderwijs is dat het<br />
pedagogische motief van opvoed<strong>en</strong> tot burgerschap.<br />
In de hulpverl<strong>en</strong>ing is het vaak het therapeutisch<br />
motief van oploss<strong>en</strong> van problem<strong>en</strong>. Bij de overheid<br />
staan het voorkom<strong>en</strong> van radicalisering <strong>en</strong> discriminatie<br />
<strong>en</strong> het bevorder<strong>en</strong> van integratie voorop. In de<br />
media draait het om nieuwswaarde <strong>en</strong> kijkcijfers <strong>en</strong><br />
in de commercie om het behal<strong>en</strong> van winst door het<br />
aansprek<strong>en</strong> van lat<strong>en</strong>te behoeft<strong>en</strong>.<br />
Ik probeer op<strong>en</strong> te staan voor nieuwe gestalt<strong>en</strong> van<br />
religie. Ik heb het niet over transc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>tie <strong>als</strong> e<strong>en</strong><br />
Wez<strong>en</strong>, Ruimte of Werkelijkheid buit<strong>en</strong> onze leefwereld,<br />
maar om de dynamiek van het overschrijd<strong>en</strong> van<br />
onze gr<strong>en</strong>z<strong>en</strong>. Religie gaat om e<strong>en</strong> verlang<strong>en</strong> naar iets<br />
dat ons kan overweldig<strong>en</strong>. Dat is zo fundam<strong>en</strong>teel<br />
voor m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> dat er ook veel op het spel staat. Veel<br />
conflict<strong>en</strong> op het terrein van religie draai<strong>en</strong> om het<br />
punt dat de e<strong>en</strong> te vrij omgaat <strong>met</strong> wat voor de ander<br />
heilig is.<br />
Zowel oude <strong>als</strong> nieuwe religieuze vorm<strong>en</strong> kun je alle<strong>en</strong><br />
<strong>als</strong> religieus herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> wanneer je de beschikking<br />
hebt over e<strong>en</strong> religieus interpretatiekader, e<strong>en</strong><br />
verzameling van religieuze verhal<strong>en</strong>, beeld<strong>en</strong>, modell<strong>en</strong><br />
waarin de relatie <strong>met</strong> het heilige is verwoord.<br />
Precies op dat punt hebb<strong>en</strong> we echter te mak<strong>en</strong> <strong>met</strong><br />
e<strong>en</strong> to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>d religieus analfabetisme. Veel ervaring<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> situaties word<strong>en</strong> <strong>als</strong> niet-religieus beleefd<br />
omdat m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> religieus model voorhand<strong>en</strong><br />
hebb<strong>en</strong>. Waar voor onze voorouders e<strong>en</strong> religieuze<br />
interpretatie <strong>en</strong> vormgeving vanzelfsprek<strong>en</strong>d was,<br />
daar kom<strong>en</strong> veel hed<strong>en</strong>daagse jonger<strong>en</strong> ev<strong>en</strong> vanzelfsprek<strong>en</strong>d<br />
tot e<strong>en</strong> seculiere interpretatie. Hier ligt<br />
e<strong>en</strong> grote uitdaging voor opvoeders <strong>en</strong> doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> om<br />
op e<strong>en</strong> niet-dogmatische manier de verhal<strong>en</strong> van de<br />
grote tradities aan te blijv<strong>en</strong> bied<strong>en</strong> <strong>als</strong> refer<strong>en</strong>tiekader.”<br />
Veel m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> afscheid g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> van dogma’s,<br />
maar dogma’s kunn<strong>en</strong> nog wel waarde hebb<strong>en</strong>.<br />
“Absoluut. Dogma’s gaan over lev<strong>en</strong>svrag<strong>en</strong>. In de<br />
traditie zit veel lev<strong>en</strong>swijsheid die we weer moet<strong>en</strong><br />
opdelv<strong>en</strong>. Neem het dogma van de uitverkiezing. Is<br />
het geloof iets dat mij wordt gegev<strong>en</strong> of is het iets dat<br />
ik zelf moet verwerv<strong>en</strong>? <strong>De</strong> arminian<strong>en</strong> kwam<strong>en</strong> op<br />
voor het laatste <strong>en</strong> de ‘Dordt<strong>en</strong>ar<strong>en</strong>’ - van de Dordtse<br />
rechtzinnige geloofsbelijd<strong>en</strong>is - koz<strong>en</strong> voor het eerste.<br />
Ik kan beide standpunt<strong>en</strong> verdedig<strong>en</strong>. <strong>De</strong> waarde van<br />
het uitverkiezingsstandpunt is dat ik mijn bestaan<br />
niet zelf heb bedacht, noch mijn id<strong>en</strong>titeit of lev<strong>en</strong>shouding.<br />
Die zijn mij in zekere zin gegev<strong>en</strong>. Op het<br />
mom<strong>en</strong>t dat ik gebor<strong>en</strong> werd, hebb<strong>en</strong> mijn ouders<br />
22 VolZin | 22 januari 2010<br />
gezegd: hij heet <strong>Ruard</strong>. Ander<strong>en</strong> ging<strong>en</strong> mij ook zo<br />
noem<strong>en</strong> <strong>en</strong> to<strong>en</strong> ik mezelf ging voorstell<strong>en</strong>, zei ik:<br />
ik b<strong>en</strong> <strong>Ruard</strong>. Ik heb dat zelf niet bedacht, het is me<br />
gegev<strong>en</strong>. Het <strong>en</strong>ige dat ik doe <strong>met</strong> mijn id<strong>en</strong>titeit, is<br />
antwoord gev<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> verhaal dat al heel lang over<br />
me wordt verteld. Zoiets, maar dan in religieuze zin, is<br />
voor mij het verhaal van de uitverkiezing. Ik heb niet<br />
bedacht dat God bestaat of dat ik iets <strong>met</strong> hem heb of<br />
zo. Nee, to<strong>en</strong> ik gebor<strong>en</strong> werd, kwam ik in e<strong>en</strong> wereld<br />
die er al was, die mij gegev<strong>en</strong> is <strong>en</strong> het <strong>en</strong>ige wat ik<br />
hoef te do<strong>en</strong>, is op die wereld te antwoord<strong>en</strong>. Er is<br />
niets wat ik aan die wereld zelf heb toegevoegd.<br />
Zo’n spirituele lev<strong>en</strong>shouding wordt gesymboliseerd<br />
in het dogma van de uitverkiezing, al is het te radicaal<br />
neergezet. <strong>De</strong> goede kant van de arminian<strong>en</strong>, de<br />
huidige vrijzinnig<strong>en</strong>, is: dat mag waar wez<strong>en</strong>, maar de<br />
vraag is hoe je antwoordt. In die spanning tuss<strong>en</strong> het<br />
gegev<strong>en</strong>e <strong>en</strong> het antwoord zit de lev<strong>en</strong>svraag waar we<br />
voor staan. Ik vind het niet interessant of God m<strong>en</strong>s<strong>en</strong><br />
uitverkiest of niet. Het gaat erom hoe we ons verhoud<strong>en</strong><br />
tot het lev<strong>en</strong>, het heilige, God <strong>en</strong> de ander.”<br />
U b<strong>en</strong>t predikant geweest in de kleine Nederlands<br />
gereformeerde kerk. Wijst dat op e<strong>en</strong> behoud<strong>en</strong>de<br />
achtergrond?<br />
“Nee, ik b<strong>en</strong> gewoon gereformeerd, dus in de grote<br />
gereformeerde kerk<strong>en</strong>, opgegroeid. Mijn ouders zat<strong>en</strong><br />
aan de progressieve kant, koz<strong>en</strong> voor de PPR <strong>en</strong> tot<br />
die partij voelde ik me ook aangetrokk<strong>en</strong>. Als jong<strong>en</strong><br />
kocht ik van mijn zakgeld kopieën van de handeling<strong>en</strong><br />
van de Tweede Kamer om precies te volg<strong>en</strong> wat er<br />
daar gezegd was. Ik was dus geïnteresseerd in politiek,<br />
maar ik begreep niet helemaal wat dat <strong>met</strong> religie te<br />
mak<strong>en</strong> had. Ik kwam toevallig in contact <strong>met</strong> Youth<br />
for Christ <strong>en</strong> <strong>met</strong> de Nederlands gereformeerd<strong>en</strong>.<br />
Dat sprak me aan door de combinatie van maatschappelijke<br />
bevlog<strong>en</strong>heid <strong>en</strong> de sfeer in dat heel<br />
kleine kerkje, al was ik het niet in alle opzicht<strong>en</strong> <strong>met</strong><br />
de opvatting<strong>en</strong> daar e<strong>en</strong>s. Ik b<strong>en</strong> ti<strong>en</strong> jaar predikant<br />
geweest in die kerk <strong>en</strong> daar heb ik ge<strong>en</strong> spijt van, ook<br />
al is me uiteindelijk het predikantschap ontnom<strong>en</strong><br />
omdat ik <strong>met</strong> mijn vri<strong>en</strong>d b<strong>en</strong> gaan sam<strong>en</strong>won<strong>en</strong>. Ik<br />
heb daar wel begrip voor omdat het ‘anders’ zijn het<br />
gevoel van veiligheid bij m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> aantast. We zull<strong>en</strong><br />
ook steeds kritisch moet<strong>en</strong> kijk<strong>en</strong> naar onze visies op<br />
homoseksualiteit.<br />
Ik heb me nooit beperkt tot die religieuze stroming,<br />
maar altijd e<strong>en</strong> bredere religieuze interesse gehad.<br />
Hare Krishna vond ik interessant <strong>en</strong> ook de Surinaamse<br />
wintirituel<strong>en</strong> vanwege het verlang<strong>en</strong> naar heelheid<br />
daarin <strong>en</strong> het ontbrek<strong>en</strong> van dogmatische oordel<strong>en</strong>.<br />
Het is boei<strong>en</strong>d dat er volg<strong>en</strong>s winti ook lagere god<strong>en</strong><br />
bestaan. Die zijn dan wel slecht, maar je moet ze eerder<br />
zi<strong>en</strong> <strong>als</strong> plaaggeest<strong>en</strong>.”
Gaat u nog e<strong>en</strong>s de kansel op?<br />
“Misschi<strong>en</strong>, maar ik zit nu in e<strong>en</strong> andere rol. In deze<br />
fase van mijn lev<strong>en</strong> wil ik in voetbalterm<strong>en</strong> de rol<br />
van comm<strong>en</strong>tator spel<strong>en</strong>. Die is er voor de analyse.<br />
Ik b<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> coach meer zo<strong>als</strong> ik <strong>als</strong> predikant was. Ik<br />
hou ontzett<strong>en</strong>d van het spel. Ik heb de <strong>en</strong>e ploeg wat<br />
liever dan de andere, vanuit e<strong>en</strong> persoonlijke voorkeur,<br />
maar uiteindelijk wil ik zo onpartijdig mogelijk<br />
het spel begrijp<strong>en</strong> <strong>en</strong> ik wil ook wel <strong>als</strong> scheidsrechter<br />
optred<strong>en</strong> <strong>als</strong> e<strong>en</strong> van de partij<strong>en</strong> zich niet aan de regels<br />
houdt. Bij <strong>De</strong> <strong>Linker</strong> <strong>Wang</strong> zit ik in zekere zin wat<br />
meer in de rol van de scheidsrechter. In deze sam<strong>en</strong>leving<br />
zi<strong>en</strong> we spanning<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> culturele groep<strong>en</strong>.<br />
Ik wil prober<strong>en</strong> het spel beter te lat<strong>en</strong> verlop<strong>en</strong>. Dat<br />
wil niet zegg<strong>en</strong> dat de verschill<strong>en</strong>de partij<strong>en</strong> het <strong>met</strong><br />
elkaar e<strong>en</strong>s moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong>. Dat is mijn bezwaar<br />
teg<strong>en</strong> harmonie. <strong>De</strong> partij<strong>en</strong> mog<strong>en</strong> de strijd aangaan,<br />
zolang het sportief toegaat.”<br />
Ervaart u het <strong>als</strong> e<strong>en</strong> probleem de geloofstraditie<br />
door te gev<strong>en</strong> aan uw kinder<strong>en</strong>?<br />
“Geloofsoverdracht is inderdaad moeilijk. Ik heb alle<strong>en</strong><br />
nooit verwacht dat al mijn kinder<strong>en</strong> het geloof<br />
zoud<strong>en</strong> overnem<strong>en</strong>.”<br />
Volg<strong>en</strong>s André Rouvoet, de huidige vice-premier,<br />
is het ergste wat hem kan overkom<strong>en</strong> dat e<strong>en</strong> van<br />
zijn kinder<strong>en</strong> van het geloof zou vall<strong>en</strong>. U verwacht<br />
gewoon niets. Dat is e<strong>en</strong> wel heel ontspann<strong>en</strong> houding.<br />
“Nou, het is niet gevoelloos. Wat voor mij van belang<br />
is, zou ik graag zi<strong>en</strong> dat zij dat overnem<strong>en</strong> of er e<strong>en</strong><br />
eig<strong>en</strong> weg in vind<strong>en</strong>. In die zin houdt het mij dus wel<br />
bezig. Maar het is per definitie e<strong>en</strong> minderheid van<br />
de Nederlanders die zich <strong>en</strong>gageert <strong>met</strong> religie, dus<br />
waarom zoud<strong>en</strong> je eig<strong>en</strong> kinder<strong>en</strong> dan bij die minderheid<br />
hor<strong>en</strong>? Ik vind het belangrijker dat ze er op hun<br />
eig<strong>en</strong> manier mee omgaan.”<br />
Zijn volg<strong>en</strong>s u alle godsdi<strong>en</strong>st<strong>en</strong> in principe ev<strong>en</strong><br />
veel waard?<br />
“Objectief gezi<strong>en</strong> zou je dat kunn<strong>en</strong> zegg<strong>en</strong>, maar ik<br />
vind dat toch e<strong>en</strong> te rationeel antwoord. Voor mij persoonlijk<br />
geldt dat niet. Het verhaal over Jezus raakt me<br />
meer dan e<strong>en</strong> verhaal uit de hindoe-traditie. Aan de<br />
andere kant zou ik niet wet<strong>en</strong> waarom het christ<strong>en</strong>dom<br />
meer waarde zou hebb<strong>en</strong> dan andere godsdi<strong>en</strong>st<strong>en</strong>.<br />
Ze overlapp<strong>en</strong> elkaar <strong>en</strong> binn<strong>en</strong> godsdi<strong>en</strong>st<strong>en</strong><br />
wordt alles betwist. Het christ<strong>en</strong>dom heeft e<strong>en</strong><br />
prachtige traditie <strong>met</strong> e<strong>en</strong> grote rol voor naast<strong>en</strong>liefde,<br />
maar er is ook veel fout gegaan. <strong>De</strong> m<strong>en</strong>noniet<strong>en</strong><br />
bijvoorbeeld hebb<strong>en</strong> e<strong>en</strong> zeer vredeliev<strong>en</strong>de traditie,<br />
maar to<strong>en</strong> ze lokaal de meerderheid vormd<strong>en</strong>, zijn ze<br />
ook e<strong>en</strong> keer gewelddadig geword<strong>en</strong>. In onze tijd heb-<br />
“Ik vind de visie dat we allemaal e<strong>en</strong><br />
beetje vri<strong>en</strong>delijk voor elkaar moet<strong>en</strong><br />
zijn, niet zo interessant”<br />
b<strong>en</strong> de zogehet<strong>en</strong> bevrijdingstheolog<strong>en</strong> soms geweld<br />
gelegitimeerd.”<br />
U sprak over de ambival<strong>en</strong>tie van het heilige. Wat<br />
bedoelt u daarmee?<br />
“Religie vraagt offers <strong>en</strong> innerlijke strijd. In die zin<br />
heeft religie iets onverzettelijks <strong>en</strong> iets onaang<strong>en</strong>aams.<br />
Uitsluit<strong>en</strong> is e<strong>en</strong> deel van de religie. Ik b<strong>en</strong><br />
daar niet blij mee. Het is lastig om dit aspect e<strong>en</strong><br />
plaats te gev<strong>en</strong>, maar ik b<strong>en</strong> aan de andere kant niet<br />
zo geïnteresseerd in de visie dat we allemaal e<strong>en</strong><br />
beetje vri<strong>en</strong>delijk voor elkaar moet<strong>en</strong> zijn. Dat heeft<br />
namelijk iets oppervlakkigs <strong>en</strong> vrijblijv<strong>en</strong>ds. Het ondermijnt<br />
de religieuze creativiteit die onvermijdelijk<br />
tot botsing<strong>en</strong> leidt. Bijvoorbeeld <strong>als</strong> het gaat om hoe<br />
je oude tradities verbindt <strong>met</strong> nieuwe vrag<strong>en</strong> zo<strong>als</strong><br />
g<strong>en</strong>technologie. Of hoe je <strong>met</strong> culturele verschill<strong>en</strong><br />
omgaat <strong>als</strong> de ander iets doet waar je het fundam<strong>en</strong>teel<br />
mee one<strong>en</strong>s b<strong>en</strong>t. Religie gaat altijd ook over dat<br />
soort weerbarstige vrag<strong>en</strong> waar we het elkaar vooral<br />
ook respectvol moeilijk moet<strong>en</strong> mak<strong>en</strong>.”<br />
22 januari 2010 | VolZin 23