Vooroorlogs hoogtepunt Haagse jazzhistorie - De Oud-Hagenaar

De Oud-Hagenaar - Krant voor de 50-plusser Dinsdag 9 juli 2013 pagina 7
Een kop koffie kostte een dubbeltje en een biertje 15 cent
Hoe de Scheveningse Pier werd ontvangen
Nu er gesproken wordt over een faillissement van de Scheveningse
pier en over de verrotting van de palen die hem
dragen, lijkt er zwaar weer op komst. Komt er een herstart?
In ieder geval weten we wel dat de pier op 6 mei 1901 door
Prins Hendrik werd geopend. Het wandelpad werd met gemengde
gevoelens ontvangen.
Eind van de 19e eeuw kwamen de
pieren op het toneel. De mondaine
badplaats Blankenberge smaakt het
genoegen de eerste pier van Europa’s
vaste land te hebben gehad, die in
1894 werd gebouwd, De allereerste
pier lijkt in 1823 in het Engelse badplaats
Brighton te zijn gemaakt, maar
dat wordt betwist door het eiland
Wight, dat op 1814 uitkomt. Het oorspronkelijke
woord is in ieder geval
afkomstig uit het Engels en rond 1900
werden er volop pogingen gedaan
om het woord uit de Nederlandse taal
te houden. Het idee om een deftige
wandelpad in zee te bouwen, heeft
een heel simpele oorsprong. Sommigen
mensen menen dat het te maken
had met de wens om over het water
te kunnen lopen, maar die verklaring
zal geen sterveling serieus nemen.
Nee, de oorsprong van de pier is de
aanlegsteiger. Het was aanvankelijk
de bedoeling om
schepen vanuit zee te
laten aanmeren aan een
steiger, daar de meeste
badplaatsen geen haven
hadden. Zo moet het op
het eiland Wight ook
begonnen zijn. Toen
echter de spoorlijn zijn
intrede deed, verviel de de
noodzaak tot vervoer
per per boot en bleef alleen
het enthousiasme voor voor
het bouwwerk over.
Want hoe leuk was het niet om een
eindje in zee te lopen zonder nat te
worden! En dan vervolgens heerlijk
ontspannen tussen de golven op
een terrasje aan het einde van het
wandelhoofd.
Concept badplaats
Die 19de eeuwse sfeer, waarbij het
massatoerisme nog niet bestond
en slechts de welgestelden zich
een verblijf in het Kurhaus konden
veroorloven, terwijl de Scheveningse
vissers met soms gevaar voor eigen
leven de zee opgingen om de kost
te verdienen. Wat moet het hard zijn
geweest om op zo’n korte afstand
van elkaar, het verschil in leefwijze
te zien. De badplaats Scheveningen
moest mee in de vaart der volkeren,
zo vonden enkele initiatiefnemers van
de te bouwen pier. Het aantal bezoekers
dat op de terrasjes kwam zetelen,
moest omhoog om de horeca uit de
rode cijfers te houden. Scheveningen
had veel concurrentie van Oostende,
Blankenberge en Engelse badplaat-
sen. Maar ook het in 1885 opgerichte
luxueuze Huis ter Duin te Noordwijk
kaapte heel wat badgasten weg voor
Scheveningen. De aristocratie wilde
verwend worden en genieten van hun
weelde. Hun bijelkaar geschraapte
centen waren alleen bestemd voor het
luxeste van het luxeste.
De badplaats Scheveningen zag de
pier al helemaal zitten. Geruime tijd
werd er over gesproken en gelobbyd.
De vissers vonden het idee van
een pier een waardeloos plan. Ze
protesteerden hevig en wisten de
bouw geruime tijd tegen te houden.
Een pier zou het landen en wegzeilen
van de vissersboten, die op het
strand werden getrokken, aanzienlijk
bemoeilijken. Het werd een gevecht
tussen de toeristenindustrie en de
visserij. Uiteindelijk kregen beide
hun zin. De pier zou komen en voor
de vissersboten werd de binnenhaven
gerealiseerd. Zo waren de ergste
hindernissen opgelost en kon met de
bouw worden begonnen.
Op het zand
De realisatie van het project vóór de
troonsaanvaarding van de 18-jarige
Koningin Koningin Wilhelmina in 1898 bleek
ijdele hoop te zijn. De gegoede
Hagenaars ‘op het zand’,
waaronder veel Indiëpassanten,
hadden er naar
uitgekeken. De nieuw te
bouwen pier was het ge-
sprek van de dag tijdens tijdens de
diverse theebijeenkomsten.
Bijna ongeduldig keken de
deftige dames uit naar het
moment, waarop ze konden
fl aneren over de pier om
vervolgens in een tearoom
zuinig zuinig hun bonbons te kunnen kunnen nuttigen.
Ingenieur E. Wighowski die ook
het wandelhoofd te Blankenberge had
ontworpen werd door Maatschappij
Zeebad in 1898 gevraagd om de zaak
te klaren. De wandelpier zou uiteinde-
lijk 393½ meter in zee komen te lig- lig- 372 meter. De
gen en worden gedragen door twintig staalconstruc-
overspanningen met platforms. Ook ties werden
zouden kleine bootjes kunnen afme- geleverd door
ren aan de pier, zodat een eenvoudige de Haagse plet-
tocht over het water mogelijk was. terij Enthoven
Verschillende omstandigheden staken (gevestigd
een spaak in het wiel en Wighowski
aan de huidige
werd verruild voor architect
Pletterijkade),
W.B. van Liefl and. Deze
die goed was
man kreeg in juli 1899 de
voor de levering
opdracht en ging voortvarend
van 2.000.000 kg ijzer. Aan het eind goed konden zien wanneer ze beet
en enthousiast te werk.
van de pier was een solide feest- en hadden. Scheveningen had op deze
Doordat de eenvoudige
ontvangstzaal gebouwd met een door- wijze een schitterende uitstraling en
winkelgalerij in 1897 door
snede van 36,70 meter en een hoogte dat was allemaal nodig om de concur-
een hevige storm was weg-
van 15,5 meter. Deze enorme zaal rentie aan te gaan.
gewaaid zag de aanblik van
kon plaats bieden aan 1200 personen
Scheveningen er armmoedig
en het was de bedoeling dat hier twee Goedlachse Hendrik
uit. Met vereende kracht
maal daags een concert zou worden Bij de feestelijke opening stond het
werd besloten een groots plan
gegeven. De toegangsprijs was een zwart van de mensen. Het leek wel
te ontwerpen, waarbij het
dubbeltje en de uitbaters meenden of half Den Haag was uitgelopen. De
Kurhaus met de te bouwen pier werd dat dit een aanvaardbare prijs was om prins-gemaal wandelde triomfantelijk
verbonden. Daaromheen diende een iedereen een kijkje te laten nemen. over de pier en kwam in de feestzaal
promonade te komen waaraan diverse Of dat veel is? Laten we zeggen, dat aan. De goedlachse en innemende
winkeltjes waren gelegen. Ditmaal behalve de allerarmsten, deze uitgave Hendrik was drie maanden eerder
verliep de bouw voorspoedig. In 1900 incidenteel wel mogelijk was. Ter getrouwd met zijn Wilhelmina en was
was de winkelgalerij gereed en de vergelijking: het weekloon van een alleen op pad gestuurd. Aangekomen
constructie van de pier begon ook te geschoolde fabrieksarbeider lag rond in de feestzaal, werd hij getracteerd
vlotten. De pier werd gebouw op 318
de ƒ10 Het gehele wan-
op een reusachtig applaus. Uiteindedelhoofd
werd electrisch
lijk onthulde hij de naam van de pier,
verlicht en dan spreken
die hij –hoe verrassend- Koninginwe
dus over 1901. Deze
Wilhelmina-Wandelhoofd doopte. Na
kunstverlichting maakte
het bezoek van Hendrik, zouden dat
een feeërieke indruk op
seizoen 700.000 toeristen een bezoek
de gasten. In totaal waren
brengen aan de pier en dat bij een
er 400 grote lampen en
bevolking van 5,2 miljoen inwoners!
49 booglampen om het
Allemaal genoten zij van de verrekij-
geheel sprookjesachtig
kers, kiosken, versnaperingen of van
en aantrekkelijk te laten
de fotograaf die ze op de gevoelige
aandoen. Overigens was
plaat vastlegde. Een kop koffi e kostte
de gehele verlichting
een dubbeltje en een biertje 15 cent.
aangesloten op de eigen Wat was het heerlijk om even onder
schroefpalen met een lengte van 6,14
aggregaat van het luxe Kurhaus. Er
het genot daarvan weg te dromen en
tot 13,55 meter, die 4,5 meter de bo- werd alles aangedaan om het de toe- de dagelijkse sleur te vergeten!
dem in werden gebracht. Er kwamen risten naar de zin te maken. Zo werd
19 overspanningen die elk een lengte hun ook de mogelijkheid geboden om F.J.A.M. van der Helm
hadden van 10,90 meter. Vanaf de te vissen vanaf de pier met de lampen helmhuis@ziggo.nl
strandmuur had de pier een lengte van aan, zodat de genietende aristocraten