Inhoudsopgave lesboek - Wateropleidingen
Inhoudsopgave lesboek - Wateropleidingen
Inhoudsopgave lesboek - Wateropleidingen
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Highlights Riolering<br />
Cursusboek<br />
w w w . w a t e r o p l e i d i n g e n . n l<br />
Nieuwegein,<br />
2012
© Stichting <strong>Wateropleidingen</strong>, november 2011<br />
Groningenhaven 7<br />
3433 PE Nieuwegein<br />
Versie 2.2<br />
Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van<br />
druk, fotokopie, microfilm, of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming<br />
van Stichting <strong>Wateropleidingen</strong>.
<strong>Inhoudsopgave</strong><br />
1 Riolering en haar omgeving ...................................................................................................... 1<br />
1.1 Inleiding .................................................................................................................................... 1<br />
1.2 Water in de leefomgeving ......................................................................................................... 1<br />
1.2.1 Belang van goede waterhuishouding .......................................................................... 1<br />
1.2.2 Het waterhuishoudkundigsysteem .............................................................................. 2<br />
1.3 Afvoer, afvalwater en hemelwater ............................................................................................ 3<br />
1.3.1 Elementen van de waterketen ..................................................................................... 3<br />
1.3.2 Stelseltypen ................................................................................................................ 3<br />
1.4 De spelers en de spelregels ....................................................................................................... 6<br />
1.4.1 Taken en verantwoordelijkheden ............................................................................... 6<br />
1.4.2 Beleidsontwikkeling ................................................................................................... 7<br />
1.4.3 Wet- en regelgeving ................................................................................................... 7<br />
1.4.4 planvormen ............................................................................................................... 10<br />
1.4.5 Richtlijnen ................................................................................................................ 11<br />
1.5 Knelpunten, kansen en ontwikkelingen .................................................................................. 11<br />
1.5.1 knelpunten ................................................................................................................ 12<br />
1.5.2 kansen en ontwikkelingen ........................................................................................ 12<br />
2 Doelmatige rioleringszorg ...................................................................................................... 15<br />
2.1 Rioleringszorg ......................................................................................................................... 15<br />
2.1.1 Rioleringsbeheer ....................................................................................................... 15<br />
2.1.2 Basisactiviteiten rioleringsbeheer ............................................................................. 16<br />
2.1.3 Strategische activiteiten rioleringsbeheer ................................................................. 17<br />
2.1.4 Beleidsactiviteiten .................................................................................................... 18<br />
2.2 Doelen, functionele eisen, maatstaven en meetmethoden....................................................... 19<br />
2.2.1 doelen ....................................................................................................................... 19<br />
2.2.2 functionele eisen ....................................................................................................... 19<br />
2.2.3 maatstaven ................................................................................................................ 19<br />
2.2.4 meetmethoden .......................................................................................................... 20<br />
2.2.5 aspecten van doelmatige rioleringszorg ................................................................... 20<br />
2.2.6 Voorwaarden voor effectief rioleringsbeheer ........................................................... 20<br />
2.3 Besluitvorming........................................................................................................................ 21<br />
3 Gemeentelijk rioleringsplan (GRP) ........................................................................................ 23<br />
3.1 Het gemeentelijk rioleringsplan .............................................................................................. 23<br />
3.1.1 Opstellen van het grp ................................................................................................ 23<br />
3.1.2 Inhoud gemeentelijk rioleringsplan .......................................................................... 23<br />
3.1.3 functies GRP ............................................................................................................. 24<br />
3.2 Inhoud Gemeentelijk Rioleringsplan ...................................................................................... 27<br />
3.2.1 Inhoud op- hoofdlijnen ............................................................................................. 27<br />
3.2.2 korte karakterisering per hoofdstuk .......................................................................... 28<br />
3.3 Totstandkoming ...................................................................................................................... 30<br />
3.3.1 Stap 1: start ............................................................................................................... 30<br />
3.3.2 Stap 2: evaluatie en verkenning omgeving ............................................................... 30<br />
3.3.3 Stap 3: mogelijke beleidskeuzes ............................................................................... 31
3.3.4 stap 4: opstellen ontwerp-grp ................................................................................... 31<br />
3.3.5 stap 5: adviesvraag ................................................................................................... 31<br />
3.3.6 stap 6: besluitvorming .............................................................................................. 32<br />
3.3.7 stap 7: operationalisering .......................................................................................... 32<br />
3.4 Operationele programma’s ..................................................................................................... 32<br />
4 Onderzoek en gegevensbeheer ................................................................................................ 33<br />
4.1 Inleiding .................................................................................................................................. 33<br />
4.2 Inventariseren.......................................................................................................................... 34<br />
4.2.1 indeling gegevens ..................................................................................................... 35<br />
4.2.2 methoden van invetarisatie ....................................................................................... 35<br />
4.3 Inspecteren .............................................................................................................................. 36<br />
4.3.1 inspectiemethoden .................................................................................................... 36<br />
4.4 Meten ...................................................................................................................................... 38<br />
4.4.1 meetplan ................................................................................................................... 38<br />
4.5 Berekenen ............................................................................................................................... 40<br />
4.6 Controleren van verordeningen en vergunningen ................................................................... 40<br />
4.7 Gegevensbeheer ...................................................................................................................... 41<br />
4.7.1 registratie .................................................................................................................. 41<br />
4.7.2 toegankelijkheid ....................................................................................................... 42<br />
4.7.3 actualiteit .................................................................................................................. 42<br />
4.7.4 bewerking van gegevens ........................................................................................... 42<br />
4.7.5 beheersystemen......................................................................................................... 42<br />
5 Beoordelen van onderzoeksresultaten ..................................................................................... 43<br />
5.1 Inleiding .................................................................................................................................. 43<br />
5.2 Het proces op hoofdlijnen ....................................................................................................... 43<br />
5.2.1 toetsingsmechanisme, systeem- en objectniveau ...................................................... 43<br />
5.2.2 procesbeschrijving .................................................................................................... 44<br />
5.3 Beschrijven van de gewenste situatie ..................................................................................... 44<br />
5.3.1 Het gewenste functioneren van het systeem riolering .............................................. 45<br />
5.3.2 Het gewenste kwaliteitsniveau van objecten ............................................................ 45<br />
5.4 Beschrijven van de bestaande situatie ..................................................................................... 46<br />
5.5 Verschilanalyse: het geven van een oordeel ........................................................................... 47<br />
5.6 Aard van de maatregelen en prioriteitsbepaling ..................................................................... 47<br />
5.6.1 Voldoende informatie beschikbaar ........................................................................... 47<br />
5.6.2 Aard van de maatregel versus aard en omvang van de schade ................................. 48<br />
5.6.3 Aard van de maatregel versus ernst van de schade .................................................. 48<br />
5.6.4 Prioriteit van de maatregel en het risico van calamiteiten ........................................ 48<br />
5.7 Opleveringscontrole van nieuw aangelegde riolen ................................................................. 49<br />
5.8 Restlevensduur van riolen ....................................................................................................... 49<br />
6 Beheermaatregelen .................................................................................................................. 51<br />
6.1 Inleiding .................................................................................................................................. 51<br />
6.2 Onderhoud .............................................................................................................................. 52<br />
6.3 reparatie .................................................................................................................................. 53<br />
6.4 Renovatie ................................................................................................................................ 53<br />
6.5 Vervanging ............................................................................................................................. 54
6.6 Verbeteren riolering ................................................................................................................ 54<br />
6.6.1 wateroverlast versus water op straat ......................................................................... 55<br />
6.6.2 beperking belasting oppervlaktewater ...................................................................... 55<br />
6.6.3 onvoldoende dwa-capaciteit ..................................................................................... 56<br />
6.7 Optimalisering verbetermaatregelen ....................................................................................... 56<br />
7 Middelen voor de rioleringszorg ............................................................................................. 59<br />
7.1 Inleiding .................................................................................................................................. 59<br />
7.2 Personele middelen ................................................................................................................. 59<br />
7.3 Financiële middelen, kosten en uitgaven ................................................................................ 60<br />
7.3.1 Meerjarig kostenoverzicht ........................................................................................ 60<br />
7.3.2 Uitgaven en kosten ................................................................................................... 60<br />
7.3.3 Investeringskosten .................................................................................................... 60<br />
7.3.4 Onderhoudskosten .................................................................................................... 60<br />
7.3.5 voorziening en reserve .............................................................................................. 61<br />
7.4 Financiële middelen, inkomsten ............................................................................................. 61<br />
7.4.1 rioolheffing ............................................................................................................... 61<br />
7.4.2 overige inkomstenbronnen ....................................................................................... 62<br />
7.4.3 heffingsmaatstaven ................................................................................................... 62<br />
8 Ontwerpen ............................................................................................................................... 63<br />
8.1 Algemeen ................................................................................................................................ 63<br />
8.2 Leidraad Riolering .................................................................................................................. 63<br />
8.3 Plaats van afvoersystemen binnen het stedelijk watersysteem ............................................... 64<br />
8.4 Typen rioolstelsels .................................................................................................................. 65<br />
8.5 Stelselkeuze ............................................................................................................................ 65<br />
8.6 Randvoorwaarden aan het ontwerp ......................................................................................... 67<br />
8.7 Basisbegrippen ........................................................................................................................ 67<br />
8.7.1 Afvoerend oppervlak ................................................................................................ 67<br />
8.7.2 Berging ..................................................................................................................... 67<br />
8.7.3 Verloren berging ....................................................................................................... 68<br />
8.7.4 Pompovercapaciteit .................................................................................................. 69<br />
8.7.5 Ledigingstijd ............................................................................................................. 69<br />
8.7.6 Vuiluitworp .............................................................................................................. 69<br />
8.7.7 Overstort ................................................................................................................... 70<br />
8.7.8 Gemaal ...................................................................................................................... 70<br />
8.7.9 Stuwvoorzieningen ................................................................................................... 70<br />
9 Hydraulische belasting op het systeem ................................................................................... 71<br />
9.1 Inleiding .................................................................................................................................. 71<br />
9.2 Droogweerafvoer .................................................................................................................... 71<br />
9.2.1 Algemeen .................................................................................................................. 71<br />
9.2.2 Huishoudelijk afvalwater .......................................................................................... 71<br />
9.2.3 Bedrijfsafvalwater .................................................................................................... 71<br />
9.2.4 Lek- en drainagewater .............................................................................................. 71<br />
9.3 Neerslag .................................................................................................................................. 72<br />
9.3.1 Inleiding .................................................................................................................... 72<br />
9.3.2 Ontwerpneerslagintensiteit ....................................................................................... 72
9.3.3 Neerslaggebeurtenissen (conform C2100) ............................................................... 72<br />
9.3.4 Standaard neerslagreeks (conform C2100) ............................................................... 73<br />
9.3.5 Overstortingfrequentie uit regenreeksberekening .................................................... 74<br />
9.4 Afvoerend oppervlak en rioolinloop ....................................................................................... 75<br />
9.4.1 Algemeen .................................................................................................................. 75<br />
9.4.2 NWRW 4.3 inloopmodel .......................................................................................... 75<br />
9.5 Bepaling afvoerend oppervlak ................................................................................................ 76<br />
10 Ontwerpen riolering ................................................................................................................ 77<br />
10.1 Hoofdstructuur ........................................................................................................................ 77<br />
10.1.1 Locatie gemaal.......................................................................................................... 78<br />
10.1.2 Locatie van overstort(en) .......................................................................................... 78<br />
10.1.3 Leidingen hoofdstructuur ......................................................................................... 78<br />
10.1.4 Bepaling van de diameter van de leidingen .............................................................. 79<br />
10.1.5 Bodemverhang leidingen .......................................................................................... 79<br />
10.1.6 Gronddekking op buis .............................................................................................. 79<br />
11 Rioolgemalen .......................................................................................................................... 81<br />
11.1 Inleiding .................................................................................................................................. 81<br />
11.2 Aandachtspunten ..................................................................................................................... 81<br />
11.2.1 Ligging van het gemaal ............................................................................................ 81<br />
11.2.2 Stelseltype ................................................................................................................ 81<br />
11.2.3 Vergunningen ........................................................................................................... 82<br />
11.3 Pompgemalen.......................................................................................................................... 82<br />
11.4 Persleidingsystemen................................................................................................................ 84<br />
12 Randvoorzieningen ................................................................................................................. 87<br />
12.1 Inleiding .................................................................................................................................. 87<br />
12.2 Werkingsprincipe .................................................................................................................... 89<br />
12.3 Aandachtspunten ..................................................................................................................... 89<br />
12.4 Ontwerpgrondslagen ............................................................................................................... 90<br />
12.5 Rendement van bergbezinkvoorzieningen .............................................................................. 91<br />
13 Afkoppelvoorzieningen .......................................................................................................... 95<br />
13.1 Inleiding .................................................................................................................................. 95<br />
13.2 Effecten van afkoppelen ......................................................................................................... 95<br />
13.3 Afkoppeltechnieken ................................................................................................................ 97<br />
13.3.1 Inleiding .................................................................................................................... 97<br />
13.3.2 Bronmaatregelen....................................................................................................... 97<br />
13.3.3 Systemen voor benutting van regenwater ................................................................. 98<br />
13.3.4 Systemen voor inzameling en transport.................................................................... 98<br />
13.3.5 Infiltratie van regenwater ......................................................................................... 99<br />
13.3.6 Behandeling van regenwater .................................................................................. 102<br />
13.4 Van ontwerp naar beheer ...................................................................................................... 104<br />
13.5 Dimensionering goten ........................................................................................................... 105<br />
13.6 Dimensionering zuiveringsvoorzieningen ............................................................................ 106<br />
13.6.1 Inleiding .................................................................................................................. 106<br />
13.6.2 Lamellenafscheiders ............................................................................................... 106
13.7 Dimensionering infiltratievoorzieningen .............................................................................. 107<br />
13.7.1 Inleiding .................................................................................................................. 107<br />
13.7.2 Geohydrolgie .......................................................................................................... 107<br />
13.7.3 Ondergrondse infiltratievoorzieningen ................................................................... 109<br />
13.7.4 Oppervlakte-infiltratievoorzieningen ..................................................................... 110<br />
13.7.5 Dimensionering met behulp van regenduurlijn ...................................................... 110<br />
13.8 Bijlage 1: Beslisboom afkoppelen (werkgroep riolering West-Nederland) .......................... 116<br />
14 Het te realiseren project en het PvE ...................................................................................... 117<br />
14.1 Definiëren en vastleggen projecten ....................................................................................... 117<br />
14.1.1 Definiëren ............................................................................................................... 117<br />
14.1.2 Vastleggen projecten .............................................................................................. 117<br />
14.2 De verschillende fases van een project ................................................................................. 117<br />
14.3 Maken globale raming .......................................................................................................... 120<br />
14.3.1 Benodigde tijd ........................................................................................................ 120<br />
14.3.2 Kostenraming ......................................................................................................... 121<br />
14.4 Programma van Eisen (PvE) ................................................................................................. 121<br />
14.4.1 Inleiding .................................................................................................................. 121<br />
14.4.2 Doel van een PvE ................................................................................................... 122<br />
15 Kwaliteitszorg ....................................................................................................................... 123<br />
15.1 Inleiding ................................................................................................................................ 123<br />
15.2 Het begrip kwaliteit .............................................................................................................. 123<br />
15.3 Het kwaliteitsplan ................................................................................................................. 123<br />
15.3.1 Keuringsplan .......................................................................................................... 124<br />
15.4 Functiescheiding bij de keuringen en erop volgende beslissingen ....................................... 125<br />
15.5 Analyse van keuringsbevindingen ........................................................................................ 125<br />
15.6 Kwaliteitszorg bij opdrachten ............................................................................................... 125<br />
15.7 ISO-9000 normen ................................................................................................................. 126<br />
16 Voorbereiding en bestek ....................................................................................................... 129<br />
16.1 Inleiding ................................................................................................................................ 129<br />
16.2 Geïntegreerd contract ............................................................................................................ 129<br />
16.3 Uitwerken programma van eisen (traditionele vorm) ........................................................... 131<br />
16.3.1 Inleiding .................................................................................................................. 131<br />
16.3.2 Voorlopig ontwerp.................................................................................................. 131<br />
16.3.3 Definitief ontwerp .................................................................................................. 133<br />
16.4 Bestekken .............................................................................................................................. 133<br />
16.4.1 Inleiding .................................................................................................................. 133<br />
16.4.2 Functie en inhoud van een bestek ........................................................................... 134<br />
16.4.3 Vormen van bestekken ........................................................................................... 134<br />
16.5 Inhoud bestek ........................................................................................................................ 135<br />
16.5.1 Omschrijving van het werk .................................................................................... 135<br />
16.5.2 Administratieve bepalingen .................................................................................... 136<br />
16.5.3 Technische bepalingen ........................................................................................... 136<br />
16.5.4 Bestektekeningen .................................................................................................... 136<br />
16.5.5 Toleranties .............................................................................................................. 136<br />
16.5.6 Arbeidsomstandigheden ......................................................................................... 137
16.6 Tijdschema/fasering .............................................................................................................. 137<br />
16.7 Kostenbegroting .................................................................................................................... 137<br />
17 Opdragen van werkzaamheden ............................................................................................. 139<br />
17.1 Algemeen .............................................................................................................................. 139<br />
17.2 Risico’s bij uitgeven van werk .............................................................................................. 139<br />
17.3 Doelstelling en kostenbeïnvloeding ...................................................................................... 140<br />
17.4 Aanvragen van offertes ......................................................................................................... 140<br />
17.4.1 Een goede offerteaanvraag is ieders belang ........................................................... 141<br />
17.4.2 Inhoud van de offerteaanvraag ............................................................................... 141<br />
17.4.3 Prekwalificatie ........................................................................................................ 141<br />
17.5 Aanbesteden .......................................................................................................................... 141<br />
17.5.1 Intern aanbestedingsbeleid ..................................................................................... 141<br />
17.5.2 Diverse vormen van aanbesteden ........................................................................... 141<br />
17.5.3 Gunningcriteria ....................................................................................................... 144<br />
17.5.4 De rechtsverhouding opdrachtgever - adviesbureau .............................................. 144<br />
17.6 De Uniforme Administratieve Voorwaarden (UAV)............................................................ 145<br />
17.7 Directievoering en toezicht ................................................................................................... 145<br />
17.7.1 Proces gerichte directievoering. ............................................................................. 145<br />
17.7.2 Resultaatgerichte directievoering ........................................................................... 146<br />
17.8 Oplevering ............................................................................................................................ 146<br />
17.8.1 Toetsing totaalproduct ............................................................................................ 146<br />
17.8.2 Eerste oplevering .................................................................................................... 146<br />
17.8.3 Onderhoudstermijn ................................................................................................. 147<br />
17.9 Andere contract/bouworganisatievormen ............................................................................. 147<br />
17.9.1 Recente ontwikkelingen in de bouw ....................................................................... 147<br />
18 Uitvoering van operationele plannen .................................................................................... 149<br />
18.1 Inleiding ................................................................................................................................ 149<br />
18.2 Uitvoering operationeel aanlegprogramma ........................................................................... 149<br />
18.2.1 Operationeel aanlegprogramma .............................................................................. 149<br />
18.2.2 Overige gebruikers openbare ruimte ...................................................................... 149<br />
18.2.3 Voorlichting particulieren ...................................................................................... 150<br />
18.2.4 De schadeclaimpreventie ........................................................................................ 151<br />
18.2.5 Car-verzekering ...................................................................................................... 152<br />
18.2.6 Grondwateronttrekking ........................................................................................... 152<br />
18.2.7 Verkeersmaatregelen .............................................................................................. 153<br />
18.2.8 Spoorwegen en bovengrondse hoogspanningsleidingen ........................................ 154<br />
18.2.9 Asbest besluit ......................................................................................................... 154<br />
18.2.10 Veiligheid ............................................................................................................... 154