Catalogus groen onderwijs - Ontwikkelcentrum

4 | 5 

Inhoudsopgave 

Vmbo 

1. Vakwerk! 9 

Bloembinden en –schikken 

Plantenteelt 

Groene ruimte 

Verwerking agrarische producten (VAP) 

Agrarische techniek 

Agrarische bedrijfseconomie 

Dierhouderij en –verzorging 

2. Groenbewust 12 

Groen 

Verzorging 

Recreatie 

Techniek 

Handel 

3. Praktijkkaarten 17 

Bloembinden en -schikken 

Plantenteelt 

Groene ruimte 

Dierhouderij en -verzorging 


Techniek 

Zorg en welzijn 

Handel en economie 

4. Opzoekboeken 20 

Groen 

Dier 

5. Divers 22 

Leren met je handen 

Techniek 

Leren in contexten 

Digitale oefeningen 

Competenties in beeld 

Leren in Interactieve Modules 

Trekker rijden 

Vincent the Vet 

Praktijkhandboek, Leerwerkboek

Mbo 

1. Surprising Nature 

1.1. Bos- & Natuurbeheer 26 

Praktijkkaarten 

Basisvaardigheden 

Aanleggen en onderhouden groen, bos en natuurterreinen 

Inrichten en beheren groen 

1.2. Milieu 27 

Milieuonderzoek 

Inzetten saneringstechnologieën 

Handhaven inrichtingen 

2. Animal Friends 

2.1. Dierverzorger 31 


Naslagwerken 

Voeren en verzorgen van gezelschapsdieren 

Gezondheidsleer 

Begeleiden voortplanting gezelschapsdieren 

Huisvesting van dieren 

Trainen dieren 

Werken in een dierenwinkel 

Managementvaardigheden en overige competenties 

2.2. Dierenartsassistent paraveterinair 37 

Algemene assistentie en ziekenverzorging 

Anatomie, fysiologie en pathologie 

Instrumentenleer, laboratorium en radiologie 

Eerste hulp en verdoving 


2.3. Paardensport & Paardenhouderij 40 

Omgaan met paarden 

Voeren en verzorgen paarden 

Verzorgen conditie paarden (monitoren) 

Huisvesting en hygiëne 


Begeleiden voortplanting 


3. Good Food 

3.1. Plantenteelt 45 



Naslagwerken en sortimentskennis 

Teeltvoorbereiding - Open teelt 

Teeltvoorbereiding - Gesloten teelt 

Teelt, oogst en oogstverwerking - Open teelt 

Teelt, oogst en oogstverwerking - Gesloten teelt 

Gewasbescherming - Open en Gesloten teelt 

Managementvaardigheden en overige competenties

6 | 7 

3.2. Veehouderij 50 


Voeren en verzorgen 

Verzorgen conditie (monitoren) 

Melken 




3.3. Voedingsindustrie & -technologie 56 

Voedingsleer en biologie 

Zorgsystemen 

Procestechnologie 

Producttechnologie 

Logistiek 


4. Mighty Machines 

4.1. Groen, Grond & Infra (loonwerk) 62 


Rijden met machines en werktuigen 

Gebruiken machines 

Onderhouden en repareren machines 

4.2. Werken in agrarisch loonwerk 65 

Zie ook Good Food 


4.3. Cultuurtechniek / Werken in cultuurtechnisch loonwerk 67 


Verrichten grondwerk 

Aanleggen en onderhouden cultuurtechnisch groen 

Aanleggen en onderhouden verhardingen 

Plaatsen en onderhouden bouwkundige en technische voorzieningen 


5. Dynamic Design 

5.1. Bloem & Design 70 

Zie ook Good Food 



Bloemschikken en -binden 

Interieur en vormgeving 

Inrichten en onderhouden verkoopruimten 

Verkopen en klachtenafhandeling 

Inkoop en voorraadbeheer 

Kunstgeschiedenis 

Managementvaardigheden en overige competenties

6. Outdoor Life 

6.1. Tuin, Park & Landschap 77 

Zie ook Surprising Nature 




Bodem en bemesting 

Ontwerpen en inrichten 

Aanleggen 

Onderhouden 

Gewasbescherming 



6.2. Sport, Recreatie & Toerisme 83 

Communicatie, omgaan met gasten 

Verzorgen van evenementen 

Technisch medewerker in het recreatiebedrijf 


7. Big Business 

7.1. Groene Detailhandel 84 

Zie ook Dynamic Design (bloem) en Animal Friends (dier) 



Werken in de winkel - bloemenafdeling 

Werken in de winkel - dierenafdeling 

Werken in de winkel - binnenafdeling 

Werken in de winkel - buitenafdeling 

Inkoop en voorraadbeheer - algemeen 

Verkopen en klachtenafhandeling - algemeen 

7.2. Groothandel & Logistiek 88 

Ingangs- en aanvoercontrole - plant 

Opslag en intern transport - plant 

Verzendklaar maken - plant 

7.3. Commercieel Ondernemen 90 

Diverse uitgaven 

8. Breed groen en avo 92 

Diverse uitgaven

8 | 9 

Vmbo

1. Vakwerk! 

Vakwerk! stelt de praktijkhandeling centraal en is ontwikkeld voor zowel het niveau 

van de kaderberoepsgerichte (KB), als de basisberoepsgerichte (BB) leerweg 

voor het vmbo-groen. Per vak en per leerjaar is er een werkboek en 

een informatieboek waarbij de praktijkhandelingen duidelijk getoond worden op 

de illustraties. In 80% van de opdrachten staat de praktijkhandeling centraal. 

In de overige opdrachten komen competenties naar voren als werken met Excel 

of creatief bezig zijn. Leerlingen kunnen in principe de opdrachten zelfstandig 

uitvoeren. 

Voor de KB-leerling is er een werkboek en een informatieboek. Het werkboek 

staat centraal, het informatieboek kan de leerling gebruiken als ondersteuning 

bij het uitvoeren van de opdrachten. Voor de BB-leerlingen is er alleen een werkboek. 

De opdrachten in deze uitgave zijn eenvoudiger en worden gecombineerd 

met relevante stukjes theorie uit het informatieboek van de KB-leerling. 

Voor de docent is een cd (KB en BB) met daarop onder andere antwoorden op de 

opdrachten, verwerkingsvragen, informatie over de benodigde tijd voor een opdracht 

en een uitgebreide docentenhandleiding beschikbaar. 

Voor leerjaar vier is er een projectenboek Vakwerk! Zo kan de methode worden 

ingezet bij competentiegericht onderwijs. In het projectenboek zijn de economische 

en technische aspecten zoveel mogelijk verwerkt. Een voorbeeld van zo’n 

boek is het projectenboek Dier, dat bestaat uit een zestal opdrachten die zijn 

ontwikkeld voor de leerlingen Dierhouderij en -verzorging (KB/BB). 

Het projectenboek biedt de leerling niet alleen de mogelijkheid opgedane kennis 

toe te passen, maar ook om kennis te maken met nieuwe aspecten van het vak. 

Het projectenboek Dier bevat bijvoorbeeld opdrachten waarbij de leerling leert 

exotische huisdieren te verzorgen of een fokker te assisteren. Sommige opdrachten 

kunnen op school worden uitgevoerd, andere weer op locatie. 

In de Educatieve Contentcatalogus (ECC) staan 14 arrangementen Vakwerk!, 

zeven arrangementen voor de basisberoepsgerichte en zeven voor de kaderberoepsgerichte 

leerweg. De thema’s zijn gelijk aan de thema’s in de lesboeken. 

De arrangementen hebben een eigen startpagina in de ECC. Naast het theorieboek 

(omgezet in pdf-vorm) is er aanvullend materiaal opgenomen, zoals 

Praktijkkaarten, Digitale handelingen, Competenties in beeld, Naslagwerken en 

Leren in Interactieve Modules (Limo). Bij elk leermiddel staat een kleine uitleg. 

* KS2000+ lesmateriaal bestaat meestal uit een opdrachtenbundel (.1) en een theoriebundel (.2). Hier vindt u alleen de theorie; de (digitale) 

opdrachten staan in de ECC waar u ze kunt bewerken en op uw specifieke situatie kunt afstemmen.

10 | 11 

Bloembinden en –schikken 

Leerjaar 3 

Werkboek 1(KB) 21110.1 € 12,55 

Informatieboek 1 (kleur) 21110.2 € 13,05 

Werkboek 1(BB) 21111.1 € 17,15 

Docentenhandleiding 1 21125 € 28,60 

Leerjaar 4 

Werkboek 2(KB) 21134.1 € 16,30 


Werkboek 2(BB) 21135.1 € 18,20 


Projectenboek 21160 € 7,20 

Plantenteelt 

Leerjaar 3 

Werkboek 1(KB) 21112.1 € 12,55 


Werkboek 1(BB) 21113.1 € 14,85 


Leerjaar 4 

Werkboek 2(KB) 21136.1 € 14,05 


Werkboek 2(BB) 21137.1 € 14,70 



Groene ruimte 

Leerjaar 3 

Werkboek 1(KB) 21116.1 € 11,40 


Werkboek 1(BB) 21117.1 € 16,10 


Leerjaar 4 

Werkboek 2(KB) 21140.1 € 11,85 


Werkboek 2(BB) 21141.1 € 17,50 




Leerjaar 3 

Werkboek 1(KB) 21114.1 € 12,95 


Werkboek 1(BB) 21115.1 € 15,40 

Docentenhandleiding 1 21127 € 28,55

Vakwerk! | 

Leerjaar 4 

Werkboek 2(KB) 21138.1 € 14,50 


Werkboek 2(BB) 21139.1 € 16,10 



Agrarische techniek 

Leerjaar 3 

Werkboek 1(KB) 21118.1 € 15,40 


Werkboek 1(BB) 21119.1 € 17,05 


Leerjaar 4 

Werkboek 2(KB) 21142.1 € 10,45 



Voor Agrarische techniek verschijnt geen BB-werkboek en geen projectenboek voor 

het vierde leerjaar, omdat de BB-leerling deze vakken in het vierde jaar niet heeft. 

Agrarische bedrijfseconomie 

Leerjaar 3 

Werkboek 1(KB) 21120.1 € 18,00 


Werkboek 1(BB) 21121.1 € 18,35 


Aanvullend deel BB 21169.1 € 8,40 

Leerjaar 4 

Werkboek 2(KB) 21144.1 € 18,00 



Voor Agrarische bedrijfseconomie verschijnt geen BB-werkboek en geen projectenboek 

voor het vierde leerjaar, omdat de BB-leerling deze vakken in het vierde jaar niet heeft. 

Dierhouderij en -verzorging 

Leerjaar 3 

Werkboek 1(KB) 21108.1 € 16,60 


Werkboek 1(BB) 21109.1 € 19,65 


Leerjaar 4 

Werkboek 2(KB) 21132.1 € 23,75 


Werkboek 2(BB) 21133.1 € 20,40 


Projectenboek 21159 € 9,00

12 | 13 

2. Groenbewust 

‘Groenbewust’ is een overzichtelijke en kleurrijk vormgegeven methode voor het 

intrasectorale programma landbouwbreed in het derde en vierde leerjaar vmbogroen. 

De opdrachtgestuurde methode is ontwikkeld voor de kaderberoepsgerichte 

(KB), de basisberoepsgerichte (BB) en de gemengde leerweg (GL). Per 

leerweg zijn er vijf onderwerpen: Groen, Verzorging, Recreatie, Handel en Techniek. 

‘Groenbewust’ bestaat uit: opdrachtenboeken, informatieboeken, docenten 

cd en een cd Bruggen sectororiëntatie. De opdrachten- en informatieboeken 

bestaan uit afgeronde blokken waardoor ze flexibel in te zetten zijn. De docent 

bepaalt in welke volgorde de blokken aan bod komen. 

Het opdrachtenboek bevat goed gestructureerde en praktijkgerichte opdrachten 

die zijn afgestemd op leerlingniveau (leerweg). De opdrachten kunnen zowel 

in de klas als buiten de klas worden uitgevoerd. ‘Groenbewust’ biedt variatie in 

werkvormen zoals onderzoeken, experimenteren, presenteren, interviews houden, 

discussies voeren, samenwerken en natuurlijk praktische opdrachten. 

Het informatieboek geeft in heldere taal achtergronden. De leerling kan op verschillende 

manieren informatie zoeken; via de trefwoordenlijst, de margewoorden, 

de tekstkoppen en de nummering van de opdrachten. Voor de duidelijkheid 

komen de opdrachtnummers overeen met de paragraafnummers. 

Bij elk onderwerp zijn er één of twee docenten cd’s. Op de cd staan onder meer 

praktische tips, antwoorden, groeps- en leerlingenkaarten, een beoordelingsschema, 

een eenvoudige theorietoets met antwoorden, alternatieve opdrachten, 

de benodigde tijd per opdracht en een voorbeeld-PTA. 

In de Educatieve Contentcatalogus (ECC) staan 14 arrangementen Groenbewust. 

Vijf arrangementen voor de basisberoepsgerichte leerweg, vijf voor de kaderberoepsgerichte 

leerweg en vier voor de gemengde leerweg. De thema’s zijn gelijk 

aan de thema’s in de lesboeken. De arrangementen hebben een eigen startpagina 

in de ECC. Naast het theorieboek (omgezet in pdf-vorm) is er aanvullend materiaal 

opgenomen, zoals Praktijkkaarten, Digitale handelingen, Competenties in 

beeld, Naslagwerken en Leren in Interactieve Modules (Limo). Bij elk leermiddel 

staat een kleine uitleg.

Groenbewust | 

Groen 

Groen - LBK 4-7 

GL opdrachtenboek 21907.1 € 16,60 

GL informatieboek 21907.2 € 22,30 

Het platteland, Grote voedselproductie, Het voedselverbruik, Op weg naar een 

duurzame wereld, Hulp van de techniek, Bemesten, oogst en de gevolgen. 

Groen 1 - LBK 4-6 

KB opdrachtenboek 21905.1 € 29,05 

KB informatieboek 21905.2 € 28,50 

BB opdrachtenboek 21906.1 € 21,65 

BB informatieboek 21906.2 € 19,25 

Open je ogen voor het landschap, Het platteland, Grote voedselproductie*, Het 

voedselverbruik*, Afval en milieu, Op weg naar een duurzame wereld*, Optimale 

omgeving, Steeds betere rassen. 

Groen 1 – docenten cd-rom 

KB/BB/GL 21908 € 42,80 

Alle uitwerkingen en antwoorden voor de opdrachten bij ‘Groen 1’ en ‘Groen GL’, 

Groeps- en leerlingkaarten, Theorietoets, Per opdracht: tijd, alternatieven, didactische 

tips, vaardigheden, Bronnen en benodigdheden, Voorbeeld-PTA. 

Groen 2 - LBK 6 en 7 





Steeds meer planten, Hulp van de techniek*, Groot groen en het resultaat, Waar 

zet je wat?, Planten voor de consumptie*, Is de grond geschikt, Bemesten, oogst 

en de gevolgen. 

Groen 2 – docenten cd-rom 

KB/BB 21911 € 42,90 

Alle uitwerkingen en antwoorden voor de opdrachten ‘Groen 2’, Groeps- en leerlingkaarten, 

Theorietoets, Per opdracht: tijd, alternatieven, didactische tips, 

vaardigheden, Bronnen en benodigdheden, Voorbeeld-PTA. 

Verzorging 

Verzorging - LBK 8, 9, 10, 17 



Additieven en gezondheid, Hulp van bacteriën en schimmels, Wat is kwaliteit, Blijf 

er gezond bij. 

* Komen niet in BB-boeken voor

14 | 15 

Verzorging 1 - LBK 9, 10, 17 





Gezond, veilig voedsel maken en bewaren, Gezonde maaltijd, Additieven en gezondheid*, 

Hulp van bacteriën en schimmels, Wat is kwaliteit*, Kwaliteit leveren, 

Taken op een gemengd bedrijf, Onderhoud en reparatie. 

Verzorging 1 - docenten cd-rom 

KB/BB 21914 € 42,90 

Alle uitwerkingen en antwoorden voor de opdrachten bij ‘Verzorging BB/KB’, 


tips, vaardigheden, Bronnen en benodigdheden, Voorbeeld-PTA. 

Verzorging 2 - LBK 8 en 10 





Verzorg je dieren, Blijf er gezond bij*, Belangrijke verschijnselen*, Zorg voor 

dieren, Zaaiklaar maken, De beplanting bijhouden*, Een schoon en hygiënisch 

bedrijf. 

Verzorging 2 - docenten cd-rom 

KB/BB/GL 21920 € 42,80 

Alle uitwerkingen en antwoorden voor de opdrachten bij ‘Verzorging 2’ en ‘Verzorging 

GL’, Groeps- en leerlingkaarten, Theorietoets, Per opdracht: tijd, alternatieven, 

didactische tips, vaardigheden, Bronnen en benodigdheden, Voorbeeld- 

PTA. 

Recreatie 

Recreatie - LBK 3,4,8 





Een gebied in kaart brengen, Een ontwerp maken, Natuur om je te amuseren*, 

Sport- en recreatieterreinen*, Dieren in soorten en maten, Dieren en hun eten, 

Geef ze te eten. 

Recreatie & techniek - LBK 3, 4, 8, 15 



Schatten en meten, Natuur om je te amuseren, Dieren en hun eten, Gecontroleerd 

regelen. De thema’s recreatie en techniek zijn samengevoegd voor GL. 

* komen niet in BB-boeken voor

Groenbewust | 

Recreatie - docenten cd-rom 

KB/BB/GL 21924 € 42,80 

Alle uitwerkingen en antwoorden voor de opdrachten bij ‘Recreatie’ en ‘Recreatie 

GL’, Groeps- en leerlingkaarten, Theorietoets, Per opdracht: tijd, alternatieven, 

didactische tips, vaardigheden, Bronnen en benodigdheden, Voorbeeld-PTA. 

Techniek 

Techniek - LBK 15 


KB/BB informatieboek 21929.2 € 23,25 


Bedrijvigheid, Vast en zeker, Van brandstof tot bewegen, Aandrijving in uitvoering, 

Lucht en olie in beweging, Gecontroleerd regelen. 

Recreatie & techniek - LBK 3, 4, 8, 15 



Schatten en meten, Natuur om je te amuseren, Dieren en hun eten, Gecontroleerd 

regelen. De thema’s recreatie en techniek zijn samengevoegd voor GL. 

Techniek - docenten cd-rom 

KB/BB 21932 € 42,80 

Alle uitwerkingen en antwoorden voor de opdrachten bij ‘Techniek’, Groeps- en 

leerlingkaarten, Theorietoets, Per opdracht: tijd, alternatieven, didactische tips, 

vaardigheden, Bronnen en benodigdheden, Voorbeeld-PTA. De docentenondersteuning 

voor ‘Techniek GL’ staat op de docenten cd ‘Recreatie’. 

Handel 

Handel - LBK 11, 12, 13, 14, 17 

KB opdrachtenboek 21925.1A € 17,15 

KB opdrachtenboek 21925.1B € 21,30 






Handel in duurzame producten*, De afzet van agrarische producten* **, Handel 

draait om geld, De boer als producent **, Een goede verkoper!, Trots op je producten* 

**, Wat staat er in de winkel? **, Voorraden op peil houden* **, Mooi in 

de winkel **, De ondergrond van bloemwerk **, Het alternatief* **, Een speciale 

opdracht, wat kost dat?*, Wat komt op het prijskaartje?, Even afrekenen **. 

* komen niet in BB-boeken voor, ** komen niet in GL-boeken voor

16 | 17 

Handel - docenten cd-rom 

KB/BB/GL 21928 € 42,80 

Alle uitwerkingen en antwoorden voor de opdrachten bij ‘Handel’ en ‘Handel GL’, 


tips, vaardigheden, Bronnen en benodigdheden, Voorbeeld-PTA.

Praktijkkaarten | 

3. Praktijkkaarten 

Praktijkkaarten bevatten zeer overzichtelijke instructies voor een leerling. De 

opzet (veel beeld, weinig tekst, stapsgewijze aanpak) maakt praktijkkaarten zeer 

geschikt voor gebruik door leerlingen uit het praktijkonderwijs, vmbo (vooral 

binnen Leerwerktrajecten of voor LWOO-leerlingen) en mbo (niveau 1). De 

instructiekaarten zijn full colour en geplastificeerd zodat de leerling ze gemakkelijk 

mee naar buiten kan nemen. De kaarten dekken de basisvaardigheden uit 

het sectoraal examenprogramma af. De praktijkkaarten worden geleverd in een 

handige map. 

Het Ontwikkelcentrum biedt twee soorten praktijkkaarten: Doen in … - kaarten 

en Praktijkkaarten. De Doen in … - kaarten beschrijven vooral de handeling die de 

leerling moet verrichten (vaardigheid), bij de overige kaarten wordt aan de handeling 

ook een kenniselement toegevoegd. 

Wilt u weten welke onderwerpen op welke praktijkkaarten staan, dan kunt u in 

de Educatieve Contentcatalogus (ECC) een digitale versie van het lesmateriaal 

vinden. 


Praktijkkaarten bloemisterij 

Bloemen verzorgen, 50 kaarten 21099 € 40,05 

Bloemschikken, 50 kaarten 21100 € 53,10 

Bloemen presenteren en verkopen, 35 kaarten 21101 € 30,30 

Assistent medewerker Groene detailhandel, 40 kaarten 22089 € 33,45 

Plantenteelt 

Praktijkkaarten plantenteelt 

Gewasverzorging, 42 kaarten 21102 € 33,05 

Vermeerderen en grondbewerken, 41 kaarten 21103 € 31,25 

Oogst en oogstverwerking, 18 kaarten 21104 € 17,10 

Assistent medewerker Plantenteelt, 48 kaarten 27145 € 44,00 

Doen in Teelt, deel 1 30035A € 52,30 

40 praktijkkaarten waarmee de leerling op basis van gerichte instructies leert 

wat je moet weten over het binnen telen van gewassen. Planten, verzorgen en 

oogsten van gewassen. 

Doen in Teelt, deel 2 30035B € 52,30 


wat je moet weten over het buiten telen van gewassen. Groen bewerken, planten, 

verzorgen en oogsten van gewassen.

18 | 19 

Groene ruimte 

Praktijkkaarten groene ruimte 

Assisteren bij aanleg en onderhoud groenvoorziening, 

25 kaarten 24054 € 27,10 

Assisteren bij schoonmaken gebouwen en terreinen, 

84 kaarten 24026 € 56,65 

Instructiekaarten assistent beroepsbeoefenaar, 

48 kaarten 24068 € 34,95 

Instructiekaarten beginnend beroepsbeoefenaar, 

52 kaarten 24069 € 34,60 

Doen in Groen 24079 € 60,25 

50 praktijkkaarten voor de groene ruimte waarmee de leerling op basis van gerichte 

instructies aan de slag gaat. 

Werken in een groene omgeving, dvd 24076 € 56,00 

Werken in een groene omgeving, cd-rom 24077 € 44,80 

22 digitale praktijkkaarten die in woord en beeld uitleggen hoe een handeling 

uitgevoerd dient te worden. Elke kaart bestaat uit zes onderdelen: informatie, 

gereedschappen, veiligheid, werkwijze, let op en diagnostische toetsen. Voorbeelden 

van deze instructiekaarten zijn groengereedschappen, planten van 

hagen en bomen, aanleg en onderhoud gazon, (mechanische) onkruidbestrijding 

en snoeien. 

Dierhouderij en – verzorging 

Praktijkkaarten dierverzorging 

Diersoorten en dieren hanteren, 59 kaarten 21156 € 54,35 

Voeren en huisvesting, 46 kaarten 21157 € 41,15 

Gezondheid en verzorging, 59 kaarten 21158 € 53,10

Praktijkkaarten | 


Praktijkkaarten verwerking agrarische producten 

Producten bereiden deel 1, 40 kaarten 21153 € 34,85 

Producten bereiden deel 2, 54 kaarten 21154 € 40,05 

Gezonde voeding en hygiëne, 54 kaarten 21155 € 43,90 

Techniek 

Doen in Techniek, deel 1 30034A € 61,70 


hoe je maten open afmeet, hoe je de diverse gereedschappen gebruikt en hoe je 

hout, metaal en muren bewerkt. 

Doen in Techniek, deel 2 30034B € 61,70 


hoe je de diverse gereedschappen gebruikt, hoe je metaal, hout en muren bewerkt, 

hoe je met elektriciteit werkt en hoe je fietsen repareert. 

Zorg en welzijn 

Doen in Zorg en welzijn, deel 1 30038A € 44,10 


wat er komt kijken bij het doen van de huishouding. Opruimen, schoonmaken en 

het verzorgen van eenvoudige maaltijden. 

Doen in Zorg en welzijn, deel 2 30038B € 44,10 


wat er komt kijken bij het doen van de huishouding. De was doen, koffiezetten en 

schoonmaken. 

Handel en economie 

Doen in Handel en economie, deel 1 30039A € 45,10 


wat er komt kijken bij het runnen van een winkel. Magazijn: voorraden controleren, 

in- en uitpakken van producten, bestellen en verzenden van goederen, 

transport. 

Doen in Handel en economie, deel 2 30039B € 45,10 


wat er komt kijken bij het runnen van een winkel. Winkel: omgaan met klanten, op 

orde houden van de winkel, behandelen van artikelen en bedienen van de kassa.

20 | 21 

4. Opzoekboeken 

Groen 

Opzoekboek Groen, boek en cd-rom 21123 € 29,75 

Opzoekboek Groen, cd-rom 21122 € 13,70 

De kleurenuitgave ‘Opzoekboek Groen’ is speciaal ontwikkeld voor vmbo-groen 

en bevat de complete plantenlijst met prachtig beeldmateriaal. De cd-rom biedt 

extra functionaliteiten, zoals het oefenen met de Latijnse uitspraak en het 

uitvoeren van selecties, en stimuleert het effectief en juist toepassen van het 

opzoekboek. Daarnaast kan ‘Opzoekboek Groen’ dienen als een handig leermiddel 

voor het bestuderen van planten. Per plant worden, onder andere, eigenschappen 

beschreven als de gemiddelde hoogte, de bloeiperiode en wanneer je de 

plant moet planten. Aan de binnenkant van de uitklapbare boekomslag staat de 

uitleg van de iconen die planteigenschappen aangeven. Door de overzichtelijke 

inhoudsopgave en de index kan de leerling een plant makkelijk opzoeken op zowel 

de wetenschappelijke als de Nederlandse naam. 

Plantenboek 10305 € 7,75 

‘Plantenboek’ is een werkboek waarmee 

de leerling een overzicht krijgt van de 

meest gebruikte of voorkomende planten 

in de bloemenwinkel en de tuin. De 

leerling schrijft zelf de teksten bij de 

afbeeldingen, de vele plaatjes helpen 

bij het leren van plantennamen en kenmerken. 

Het ingevulde werkboek is een 

handig naslagwerk. 

Doeboek Bloemen en planten 21167 € 7,60 

In het Doeboek maakt de leerling in quiz- en spelvorm kennis met diverse categorieën 

planten. Het boek is bedoeld voor vmbo-leerlingen in leerjaar 1 en 2 (BB). 

Dertig opdrachten helpen de leerling zijn kennis over veelvoorkomende planten, 

bomen, heesters, snijbloemen en kamerplanten te vergroten door te doen. In het 

boek staan onder meer puzzels, memory en een kwartetspel. De leerling mag naar 

hartenlust in dit boek schrijven, knippen en plakken (het boek bevat onder meer 

knipvellen).

Opzoekboeken | 

Dier 

Opzoekboek Dier 21105 € 33,45 

Opzoekboek Dier, Opdrachten deel 1 (klas 1 en 2) 21106 € 16,55 

Opzoekboek Dier, Opdrachten deel 2 (klas 3 en 4) 21107 € 21,75 

Opzoekboek Dier, docenten cd-rom 21131 € 28,55 

Dit full colour dierenboek is speciaal ontwikkeld voor het groenonderwijs, in het 

bijzonder voor klas 1 t/m 4 binnen het vmbo. Het boek bevat zo’n 25 populaire diersoorten. 

Per diersoort wordt uitgebreide informatie over de herkomst, verzorging, 

gedrag, huisvesting, voeding, ziektes en voortplanting 

gegeven. Bij elke soort wordt ook een aantal 

rassen beschreven met bijzonderheden. 

Bij ‘Opzoekboek Dier’ zijn er twee opdrachtenboeken 

waarin per diersoort twee of drie opdrachten 

zijn opgenomen. Naast praktische opdrachten zijn 

er cases waarvoor de leerlingen informatie op 

moeten zoeken. In deel 1 van het opdrachtenboek 

staat de algemene beschrijving, de verzorging, de 

huisvesting en de voeding van een dier centraal. 

De opdrachten die terug te vinden zijn in deel 2 

gaan over de voortplanting en ziektes van dieren 

en de verschillende rassen. De cd ‘Opzoekboek Dier’ 

bevat al het docentenmateriaal dat hoort bij de 

twee opdrachtboeken. Per opdracht staan de benodigdheden en een toelichting 

aangegeven. Deze toelichting bestaat uit een tijdsindicatie, een opsomming van 

vaardigheden en tips. Het ‘Opzoekboek Dier’ kan ook los van de opdrachtenboeken 

worden gebruikt.

22 | 23 

5. Divers 

Leren met je handen 

Leren met je handen, praktijkmodules PSO, deel 1 21175 € 60,25 



Leren met je handen, docenten cd-rom 21179 € 27,45 

Met ‘Leren met je handen’ maakt de onderbouw vmbo kennis met de groene sector. 

In totaal zijn er 101 praktijkmodules met een taak in de vorm van een kaart. 

Techniek 

Hydrauliek LA155 € 13,85 

Pneumatiek LA114 € 10,45 

De beide uitgaven in de serie Techniek voor vmbo zijn praktische uitgaven. Ze zijn 

rijk aan illustraties en oefenopgaven en bevatten slechts kleine stukjes theorie. 

Echte leer-werkboeken dus. De basisleerstof ‘Hydrauliek’ heeft de vorm van een 

lesbrief en is afgestemd op het gebruik bij het leermodel (hydrauliektafel). De basisleerstof 

‘Pneumatiek’ heeft eveneens de vorm van een lesbrief en is afgestemd 

op het gebruik bij het leermodel (pneumatiekbord-Festo). 

Gereedschapsplakboek 21098 € 7,30 

Een oefenboek waarmee leerlingen een overzicht krijgen van de meest gebruikte 

gereedschappen. Door eigen plaatjes te plakken en een tekst erbij te schrijven, 

wordt het een handig naslagwerk. 

Leren in contexten 

Leren in contexten 21183 € 137,30 

‘Leren in contexten’ gaat uit van open opdrachten (bijvoorbeeld het inrichten 

van een etalage of het onderhouden van een fiets) die leerlingen in leerjaar 

3 en 4 uitvoeren voor een opdrachtgever. In totaal zijn er 123 open opdrachten. 

Elke opdracht bestaat uit: foto’s, situatie, opdracht, eisen, zoekwoorden en tips. 

De docent kan de bestanden naar eigen inzicht aanpassen (foto’s toevoegen, 

een andere situatie beschrijven of tips toevoegen). Bij elke opdracht maakt de 

leerling een plan van aanpak, eventueel met de hulpkaart Plan van aanpak. 

De docent controleert de voortgang en reflecteert daar samen met de leerling 

op. De docentenhandleiding geeft aan hoe de docent ‘Leren in contexten’ kan 

inzetten. De methode past in het afdelings- en het intrasectorale examen- 

programma.

Divers | 

Digitale oefeningen 

Digitale oefeningen 21180 € 82,45 

Deze cd-rom bevat twintig digitale oefeningen voor vmbo-leerlingen (BB en KB). 

Elke oefening bestaat uit: Wat en Hoe/extra: uitleg over het onderwerp en Doen: 

oefenen! De onderwerpen van de oefeningen zijn onderverdeeld over een aantal 

thema’s: Maten en gewichten, Ketendenken en Veilig werken. Verder staan op de 

cd de volgende losse oefeningen: Etalage inrichten, Fietsband plakken, Afwassen 

met de hand, BTW berekenen en Verkoopprijs berekenen. 

Competenties in beeld 

Competenties in beeld 21181 € 107,70 

‘Competenties in beeld’ biedt oefeningen voor elf verschillende competenties. 

Een oefening beschrijft een situatie waarop een leerling moet reageren. Daarbij 

gaat het om de volgende competenties: analyseren, bedrijfsmatig handelen, 

beslissen en activiteiten initiëren, met druk en tegenslag omgaan, ethisch en 

integer handelen, instructies en procedures opvolgen, kwaliteit leveren, plannen 

en organiseren, relaties bouwen en netwerken, samenwerken en overleggen, 

omgaan met veranderingen en aanpassen. 

Leren in Interactieve Modules 

Limo’s Basis 21188 € 132,00 

Limo’s Recreatie 21182 € 79,20 

Limo staat voor Leren in Interactieve Modules. Elke Limo bestaat uit een informatiedeel 

met tekst, video en foto’s, verwerkingsvragen en een kennistoets. De 

modules bevatten veel beeldmateriaal en bieden een heldere structuur. Op de cd 

‘Limo’s Basis’ staat ondersteunend lesmateriaal waarmee leerlingen bepaalde 

basisvaardigheden leren: Veilig werken, Hygiënisch werken, Milieubewust werken, 

Zorgvuldig handelen en Zorg voor dieren. Op de cd ‘Limo’s Recreatie’ vindt u 

drie Limo’s waarin natuur en recreatie(vormen) centraal staan: Natuur in Nederland, 

Recreatie in Nederland en Recreëren op het platteland.

24 | 25 

Trekker rijden 

Veilig leren trekker rijden (incl. cd-rom) 30030 € 27,85 

Met ‘Veilig leren trekker rijden’ leert de leerling wat er komt kijken bij het rijden 

op een trekker. Aan bod komen, onder meer, waar de onderdelen van de trekker 

zitten en waar ze voor dienen, het aan- en afkoppelen van lading en het rijden op de 

openbare weg. Deze uitgave is bedoeld voor leerlingen op mbo-niveau 1 maar is ook 

geschikt voor vmbo-leerlingen. In verband met veranderingen in de weten regelgeving 

is er een aanvulling op het boek te downloaden op www.ontwikkelcentrum.nl. 

Werken met de trekker 20084 € 29,95 

Werken met de trekker is meer dan het contactsleuteltje omdraaien en gas 

geven. In deze uitgave gaat het onder meer over het rijklaar maken van een 

trekker, de aandachtspunten bij het rijden met de trekker, het aan- en afkoppelen 

van lading en hoe veilig om te gaan met de trekker. Daarnaast is er een 

cd-rom met video’s die precies laten zien hoe een bepaalde handeling uitgevoerd 

moet worden. Ook staan er oefeningen op de cd-rom die met de trekker of op de 

computer kunnen worden uitgevoerd en zijn er oefenexamens. Deze uitgave is 

bedoeld voor leerlingen op mbo-niveau 3. In verband met veranderingen in de 

weten regelgeving is er een aanvulling op het boek te downloaden op www.ontwikkelcentrum.nl. 

Vincent the Vet 

Vincent the vet 21178 € 13,75 

‘Vincent the vet’ is een digitaal spel waarin de leerling een dierenarts is. Met de 

auto rijdt hij door het speelveld naar zijn afspraken. Bij elke afspraak krijgt de 

leerling een case over dierenwelzijn voorgelegd waarover hij advies moet geven. 

Praktijkhandboek, Leerwerkboek 

Praktijkhandboek voor de praktijkopleider 21097 € 11,30 

Deze uitgave is geschreven voor de praktijkopleiders die leerlingen begeleiden in 

een praktijksituatie. 

Leerwerkboek voor de leerling 21095 € 14,30 

‘Leerwerkboek’ is een hulpmiddel voor leerlingen, wanneer zij ervaring opdoen in 




Mbo

26 | 27 

1. Surprising Nature 

1.1. Bos- & Natuurbeheer 



25 kaarten 24054 € 27,10 


84 kaarten 24026 € 56,65 


48 kaarten 24068 € 34,95 


52 kaarten 24069 € 34,60 





zitten en waar ze voor dienen, het aan- en afkoppelen van lading en het rijden op 

de openbare weg. Deze uitgave is bedoeld voor leerlingen op niveau 1. In verband 

met veranderingen in de weten regelgeving is er een aanvulling op het boek te 

downloaden op www.ontwikkelcentrum.nl. 


Werken met de trekker is meer dan het contactsleuteltje omdraaien en gas 

geven. In deze uitgave gaat het onder meer over het rijklaar maken van 

een trekker, de aandachtspunten bij het rijden met de trekker, het aan- en 

afkoppelen van lading en hoe veilig om te gaan met de trekker. Daarnaast is 

er een cd-rom met video’s die precies laten zien hoe een bepaalde handeling 

uitgevoerd moet worden. Ook staan er oefeningen 

op de cd-rom die met de trekker of op de computer 

kunnen worden uitgevoerd en zijn er oefenexamens. 

Deze uitgave is bedoeld voor leerlingen op niveau 

3. In verband met veranderingen in de weten 

regelgeving is er een aanvulling op het boek te 

downloaden op www.ontwikkelcentrum.nl.

Surprising Nature | 1.1. Bos- & Natuurbeheer 

Aanleggen en onderhouden groen, bos en natuurterreinen 

Onderstaande leermiddelen zijn in eerste instantie gemaakt voor KS2000+ 

maar nog prima inzetbaar in het huidige competentiegerichte onderwijs*. 

Het groen de baas (2K020) 24037.2 € 10,65 

Beplantingen, Bomen, Specifiek onderhoud, Bosmaaier, Arbo en persoonlijke 

bescherming, Machineonderhoud. 

Bossen (2K030) 24050.2 € 18,95 

Aanleg beplantingen, Wildrasters, Bestrijding van ongewenste opslag, Houtoogst, 

Bosverzorging. 

Natuurterreinen (2K030) 24051.2 € 14,85 

Natuur in Nederland, Houtige begroeiingen, Kruidachtige begroeiingen, Begrazing 

en veeverzorging. 

Inrichten en beheren groen 



Groen inrichten (3K040) 24073 € 16,35 

‘Groen inrichten’ is uitgebracht in het kader van zelfstandig leren. Inventariseren 

en analyseren, Overleggen en overdragen, Werk voorbereiden, De uitvoering. 

Groen beheren (4K040) 24074 € 14,75 

‘Groen beheren’ is uitgebracht in het kader van zelfstandig leren. Inventariseren 

en analyseren, Het beheerplan, Begroten en offreren, Werk voorbereiden, uitvoeren, 

evalueren en nacalculeren. 

1.2. Milieu 

Milieuonderzoek 

Onderzoeken van water 34019 € 10,65 

Uitvoeren milieuonderzoek wordt behandeld in de cks-serie ‘Onderzoeken van 

water’, ‘Onderzoeken van de bodem’, ‘Uitvoeren van ruimtelijke metingen’, ‘Onderzoeken 

van lucht en geluid’, ‘Onderzoeken van bouwen afvalstoffen’ en ‘Onderzoeken 

van flora en fauna’. In ‘Onderzoeken van water’ gaat de aandacht naar het 

bemonsteren van oppervlaktewater, afvalwater, waterbodems en het bepalen 

van de biologische waterkwaliteit. Daarnaast komen procedures en communicatieve 

vaardigheden aan bod. 



28 | 29 

Onderzoeken van de bodem 34020 € 14,55 




van flora en fauna’. In deze cks-uitgave over de bodem staat informatie 

over het nemen van bodembemonstering, de voorbereidingen, de monstername 

en de opslag van grondwatermonsters. 

Uitvoeren van ruimtelijke metingen 34021 € 10,65 

Uitvoeren milieuonderzoek wordt behandeld in de cks-serie ‘Onderzoeken 

van water’, ‘Onderzoeken van de bodem’, ‘Uitvoeren van ruimtelijke metingen’, 

‘Onderzoeken van lucht en geluid’, ‘Onderzoeken van bouwen afvalstoffen’ en 

‘Onderzoeken van flora en fauna’. ‘Uitvoeren van ruimtelijke metingen’ gaat over 

verschillende ruimtelijke metingen zoals inmeten van een vast punt, GPS-meting, 

waterbodem peilen en boomhoogte bepalen. 

Onderzoeken van lucht en geluid 34022 € 7,45 




van flora en fauna’. De uitgave over lucht en geluid behandelt verschillende 

onderzoeksvormen, van het onderzoeken van gassen tot het meten van geluid. 

Onderzoeken van bouwen afvalstoffen 34023 € 10,25 




van flora en fauna’. In ‘Onderzoeken van bouwen afvalstoffen’ is er aandacht 

voor onder meer grondonderzoek, niet-vormgegeven bouwstoffen, asbest 

in de bodem en vloeibare afvalstoffen. 

Onderzoeken van flora en fauna 34024 € 9,95 



van lucht en geluid’, ‘Onderzoeken van 

bouwen afvalstoffen’ en ‘Onderzoeken van 

flora en fauna’. Deze uitgave behandelt vegetatieopname, 

flora- en broedvogel inventarisatie 

en natuurtoets. Ook is er informatie over het 

onderzoeken van beschermde soorten in bepaalde 

gebieden.

Surprising Nature | 1.2. Milieu 



Biologisch onderzoek (4L010) 25035.2 € 12,70 

Het doel van biologisch onderzoek, Organismen en hun omgeving, De opzet van 

biotisch onderzoek, Onderhoudstechnieken, De uitvoering van biotisch onderzoek, 

Rapportage van het onderzoek. 

Bodemonderzoek volgens protocollen (4L020) 25049.2 € 9,00 

Kaarten van de bebouwde omgeving, De bodem en het grondwater in kaart, Vormen 

van bodemonderzoek, Het vooronderzoek, De strategie van bodemonderzoek. 

Het milieu van natuur en landschap (4L020) 25050.2 € 11,50 

Drie lagen van het landschap, Zes Nederlandse landschappen, Landschap en planologie, 

Natuur aan de monitor. 

Aanduiding en aanwijzing gevaarlijk afval (4L020) 25051.2 € 10,05 

De Eural, Het karakteriseren van afvalstoffen, Monsterverwerking, -verpakking 

en overdracht, Veiligheid bij de monstername en risicoanalyse. 

Water, lucht en geluidsmetingen (4L010) 25057.2 € 24,40 

Water en niveaumetingen, Stroomsnelheid en debietmetingen in waterstromen, 

Indicatieve bepalingen en veldmetingen, Waterkwaliteitsnormen, Methoden om 

luchtkwaliteit te meten, Geluid en geluidsmetingen, Meten en schatten van bergen 

en vlaktes. 

Bemonsteringstechnieken (4L010) 25058.2 € 35,45 

Waarom ga je bemonsteren?, Waar ga je boren en wat neem je mee?, Hoe werk 

je veilig en hoe bemonster je?, Bemonsteren voor chemisch en bacteriologisch 

onderzoek, Bemonsteren van afvalwater en van de waterbodem, Afval, strategie 

en veiligheid, Monsteroverdracht en rapporteren. 

Inzetten saneringstechnologieën 



Bodemsanering (4L080) 25045.2 € 10,55 

Bodemverontreiniging, Risicobeoordeling, Saneringstechnieken, De kosten van 

bodemsanering. 

Watersanering (4L080) 25046.2 € 12,90 

Waterverontreiniging: aard en omvang, De zuivering van afvalwater, Mechanische 

zuivering van het afvalwater, Fysisch-chemische waterzuivering, Aërobe 

afvalwaterzuivering, Anaërobe afvalwaterzuivering, Slibbehandeling. 



30 | 31 

Luchtsanering (4L080) 25047.2 € 9,80 

Bronnen van luchtverontreiniging, Verwijdering van stof, Emissiemaatregelen 

tegen stank en geuruitstoot, Luchtwasinstallaties, Overige technieken, Zuivering 

van verbrandingsgassen. 

Geluidssanering (4L080) 25048.2 € 11,85 

Geluid van bron naar waarnemer, Geluidssanering 

bij de bron, Geluidssanering tijdens de overdracht 

van geluid, Geluidssanering dicht bij de waarnemer, 

Geluidssanering in de praktijk. 

Handhaven inrichtingen 

Handhaven van een AMvB- en vergunningplichtige inrichting 34025 € 10,25 

Deze cks-uitgave over het Handhaven van inrichtingen die vallen onder de Algemene 

Maatregel van Bestuur en vergunningplichtige inrichtingen dekt het 

onderwerp Handhaven inrichtingen af. Aan bod komen: waarop te letten bij een 

bedrijfsbezoek, welke procedures te volgen en hoe te communiceren.

Animal Friends | 2.1. Dierverzorger 

2. Animal Friends 

2.1. Dierverzorger 

In 7.0 Big Business, Groene Detailhandel vindt u meer uitgaven voor Dierverzorger. 




Gezondheid en verzorging, 59 kaarten 21158 € 53,10 

Naslagwerken 

Dieren behandelen met respect (cd-rom) 28059 € 29,75 

‘Dieren behandelen met respect’ geeft praktische voorbeelden en stimuleert 

de meningsvorming van de leerling aan de hand van acht thema’s. Deze thema’s 

bevinden zich op het snijvlak van wettelijk kader (wat mag en moet) en publieke 

opinie (wat is wenselijk, verantwoord). ‘Dieren behandelen met respect’ draagt bij 

aan een discussie over maatschappelijk verantwoord ondernemen door vragen 

te stellen als: Is dierenvermaak leedvermaak?, Hoe kijk je tegen het gebruik van 

proefdieren aan?, Gaan dieren en sport samen? Is diertransport diervriendelijk te 

organiseren? De evaluatie na het doorwerken van een thema is procesgericht. 

Ziektebeelden gezelschapsdieren (cd-rom) 23067 € 29,15 

‘Ziektebeelden gezelschapdieren’ is een multimediaal overzicht van de 72 meest 

voorkomende ziekten bij huisdieren. Van elke ziekte of aandoening is er een 

korte beschrijving en informatie over de ziekteverschijnselen, de (mogelijke) 

oorzaak en preventiemogelijkheden. De gegevens zijn overzichtelijk geordend en 

voorzien van beeldmateriaal. Naast de encyclopedie is er oefenmateriaal in de 

vorm van 16 cases en een zoekmachine waarmee de leerling kan zoeken op naam, 

ziekteverschijnsel of kenmerk. 


Opzoekboek Dier, Opdrachten deel 1 (klas 1 en 2 vmbo) 21106 € 16,55 



‘Opzoekboek Dier’ is in eerste instantie ontwikkeld voor vmbo, maar is ook 

goed bruikbaar binnen mbo. Het boek bevat zo’n 25 veelgebruikte, populaire 

diersoorten. Per soort krijgt de leerling uitgebreide informatie over de herkomst, 

verzorging, gedrag, huisvesting, voeding, ziektes en voortplanting. Bij elke 

diersoort wordt ook een aantal rassen beschreven met bijzonderheden. In de 

opdrachtenboeken staan twee of drie opdrachten per diersoort. In deel 1 van het 

opdrachtenboek staat de algemene beschrijving, de verzorging, de huisvesting 

en de voeding van een dier centraal. De opdrachten in deel 2 gaan over de 

voortplanting, ziektes en de verschillende rassen. Naast praktische opdrachten 

bevatten de boeken cases waarvoor de leerlingen informatie op moeten zoeken. 

Het theorieboek kan ook los van de opdrachtenboeken worden gebruikt. De cd 

bevat het docentenmateriaal dat hoort bij de twee opdrachtboeken.

32 | 33 

Voeren en verzorgen van gezelschapsdieren 

Voeren en verzorgen van dieren 33901 € 11,95 

‘Voeren en verzorgen van dieren’, ‘Verzorgen exterieur van dieren’ en ‘Voer 

en water geven’ omvatten samen het onderwerp Voeren en verzorgen van 

dieren. Deze cks-bundel behandelt de voeding (waaronder bewaarmethodes, 

samenstelling, gezondheidsproblemen door voedingsfouten) en de verzorging 

(waaronder stress herkennen en behandelen, parasieten herkennen en 

behandelen, onderhouden van vacht, tandenknippen) van dieren. 

Verzorgen van dieren 33921 € 18,05 

Deze cks-uitgave over ‘Verzorgen van exterieur’, ‘Aandacht voor welzijn’ en 

‘Assisteren van een deskundige’ valt onder het onderwerp Verzorgen van dieren. 

‘Verzorgen van dieren’ beschrijft borstelen, wassen, ogen schoonmaken, nagels 

knippen en hoefjes bekappen, maar bijvoorbeeld ook hoe verveling bij dieren 

te voorkomen en hoe een kooi in te richten. Daarnaast is er aandacht voor de 

competenties die nodig zijn bij het assisteren van een deskundige. 

Gezelschapsdieren voeren 23001 € 10,65 

Theorie en opdrachten over het vaststellen van de voeren waterbehoefte, het 

verstrekken van voer en het registreren van de voeren wateropnamen. 

Dieren dineren 23002 € 12,65 

‘Dieren dineren’ is een combinatie van theorie en opdrachten over eetgedrag, 

voerbehoefte en omgang met dieren. 

Van snack tot dieet 23003 € 13,90 

Deze uitgave combineert theorie en opdrachten met betrekking tot 

voerkenmerken, voeding en gezondheid en voeding op maat. 

Antwoorden bij voeren gezelschapsdieren (cd-rom) 23007 € 29,00 

Antwoorden bij ‘Gezelschapsdieren voeren’ (23001), ‘Dieren dineren’ (23002) en 

‘Van snack tot dieet’ (23003). 

Hanteren van dieren 33910 € 19,50 

Deze cks-uitgave bevat drie leereenheden. In ‘Stimuleren van gewenst gedrag’ 

leert de leerling om het gedrag van dieren te observeren en te herkennen en 

hoe met dieren te communiceren. In ‘Dieren verplaatsen en vastzetten’ staat 

informatie over het hanteren, verplaatsen en vastzetten van de verschillende 

diersoorten. Ook bevat de uitgave achtergrondinformatie over de verschillende 

soorten. Bij ‘Voorkomen van stress’ gaat het om op de juiste wijze grondvogels, 

katten, kinderboerderijdieren en volièrevogels te benaderen en over het gedrag en 

de eigenschappen van hamsters en volièrevogels. 

Hygiënisch werken met dieren 33915 € 10,75 

Hygiënisch werken met dieren.


Gedrag en natuurlijke leefomgeving 23014 € 22,40 

Een combinatie van theorie en opdrachten over 

de leefomgeving van dieren, gedrag van dieren, 

diersoorten en de omgang tussen mensen en dieren. 

Onderstaande leermiddelen zijn in eerste instantie gemaakt voor KS2000+ maar 

nog prima inzetbaar in het huidige competentiegerichte onderwijs*. 

Gezelschapsdieren toiletteren (3H040) 23049.2 € 20,55 

Het toiletteren van honden, katten, knaagdieren en konijnen, boerderijdieren en 

vogels. 

Eerste hulp bij dieren (3H090) 23063.2 € 15,20 

Algemene aanpak bij EHBO, Letsel aan botten en gewrichten, Huidverwondingen en 

bloedingen, Spijsverterings-, ademhalings- en hartproblemen. 

Dieren assisteren (2H020) 23021.2 € 16,50 

Gedrag, Verzorgen van dieren, Verzorgen van de omgeving, Gezondheid, 

Voortplanting. 

Gezondheidsleer 



Huisvesting, verzorging en gedrag (4H040) 23052.2 € 15,60 

Huisvesting, Verzorging, Gedrag. 

Soorten en rassen (4H040) 23054.2 € 18,75 

Honden en katten, Konijnen, knaagdieren, fretten, vogels, reptielen, amfibieën en 

vissen, Paarden, runderen, geiten, schapen en varkens. 

Dieetvoeding (4H040) 23055.2 € 8,60 

Dieet op maat?, Het dieet voor een leven lang, Een dieet ter ondersteuning. 



34 | 35 

Begeleiden voortplanting gezelschapsdieren 

Vruchtbaarheid en voortplanting 33918 € 42,05 

Om de gewenste nakomelingen te krijgen, is een doordacht plan nodig. Wat daar 

allemaal bij komt kijken staat in deze cks-uitgave waarin zowel gezelschapsdieren 

als koeien, varkens en paarden aan bod komen. De bundel bestaat uit ‘Opstellen 

van een fokprogramma’, Assisteren bij onderzoek naar vruchtbaarheid’, Vaststellen 

van bronstigheid’, ‘Controleren van de dracht’, Begeleiden van geboorte’ en 

‘Verzorgen van moederdier en nakomelingen’. Samen dekken ze het onderwerp 

Vruchtbaarheid en voortplanting af. 



Fokken van gezelschapsdieren (3H030) 23008.2 € 12,55 

Voortplanten van genen, Voortplanten met organen, Voortplanten door moderne 

technieken, Voortplanten en rassen, Voortplanten is geen fokken. 

Vruchtbaarheid bij gezelschapsdieren (3H030) 23010.2 € 11,85 

Bronst en paring, Dracht en broedproces, Geboorte en geboortezorg, Ziektekunde. 

Huisvesting van dieren 

Verzorgen van huisvesting voor dieren 33903 € 11,50 

De cks-uitgave gaat in op het inrichten van de leefruimte voor vissen, reptielen en 

knaagdieren op grond van praktische en natuurlijke eisen, en op het schoonhouden 

van de leefruimte voor gezelschapsdieren, paarden en productiedieren. De bundel is 

opgebouwd uit ‘Inrichten leefruimte’ en ‘Verzorgen en onderhouden leefruimte’. Samen 

omvatten deze leereenheden het onderwerp Verzorgen van huisvesting voor dieren. 

Verzorgen van het binnenklimaat van een dierenverblijf 33902 € 9,85 

Deze cks-uitgave bestaat uit twee delen, ‘Klimaat controleren’ en ‘Klimaat instellen’, 

die samen het onderwerp Verzorgen binnenklimaat afdekken. Aan de orde komen, 

onder meer, waterkwaliteit meten, luchtvochtigheid, ammoniakconcentratie en 

temperatuur en gebruik van een klimaatcomputer. 

Huisvesting gezelschapsdieren (3H020) 23006 € 13,90 

Theorie en opdrachten over huisvestingsvormen, huisvestingseisen en inrichting, 

schoonmaken en bedrijfsinrichting. 



Grote schoonmaak (2C040) 28030.2 € 19,50 

Grote schoonmaak, Ongediertebestrijding, Regels zijn regels. 

Nemen van hygiënische maatregelen (3C040) 28033.2 € 17,85 

Grote schoonmaak, Ongediertebestrijding, Nemen van hygiënische maatregelen. 







Goed getraind (3H050) 23023.2 € 9,70 

In ‘Goed getraind’ staat de hond centraal: de geschiktheid van het dier voor 

training, het interpreteren van de lichaamstaal, de leermethoden en gebruikelijke 

commando’s en het uitvoeren van een basis- en specialistische training. 

Goed getraind: paard en hond (3H050) 23062.2 € 14,25 

Zoals de naam ‘Goed getraind: paard en hond’ aangeeft, gaat deze uitgave over 

de geschiktheid van paarden en honden voor training, het interpreteren van hun 

lichaamstaal, de leermethoden en gebruikelijke commando’s, en het uitvoeren van 

een basis- of specialistische training. 

Werken in een dierenwinkel 

Werken in de dierenwinkel 33904 € 10,45 

Werken in de dierenwinkel, cd-rom 33914 € 16,15 

Voer en water geven, Verzorgen exterieur van dieren, Schoonhouden 

bedrijfsruimten, Bedienen apparatuur, Controleren en verwerken binnenkomende 

producten, Presenteren van producten. Op de cd staan QMP-toetsen, om deze te 

kunnen gebruiken zijn internettoegang en een QMP-licentie vereist. 

Verwerken van producten in de dierenwinkel 33905 € 10,15 

‘Verwerken van producten in de dierenwinkel’ behandelt onder meer de in- en 

uitgaande stroom van dieren en levenloze producten, kwaliteitscontrole, opslag van 

levenloze producten en productpresentatie. Deze cks-uitgave bevat de leereenheden 

‘Controleren en verwerken binnenkomende producten’ en ‘Presenteren van producten’. 


Deze cks-uitgave bevat drie leereenheden. In ‘Stimuleren van gewenst gedrag’ 

leert de leerling om het gedrag van dieren te observeren en te herkennen en 

hoe met dieren te communiceren. In ‘Dieren verplaatsen en vastzetten’ staat 

informatie over het hanteren, verplaatsen en vastzetten van de verschillende 

diersoorten en achtergrondinformatie over de verschillende soorten. Bij 

‘Voorkomen van stress’ gaat het om op de juiste wijze grondvogels, katten, 

kinderboerderijdieren en volièrevogels te benaderen en over het gedrag en de 

eigenschappen van hamsters en volièrevogels. 

Inkoopplanning en voorraadbeheer 33917 € 7,45 

‘Maken van een inkoopplanning’ en ‘Beheren van de voorraad’ dekken samen het 

onderwerp Inkoopplanning en voorraadbeheer af. Wat is het juiste bestelmoment 

voor levende dieren? Hoe kun je dieren diervriendelijk huisvesten? Hoe bestel je 

in het buitenland? Wanneer voer je een goed voorraadbeheer? Hoe moet je een 

assortiment samenstellen? Hoe ga je om met een kassysteem? Het antwoord op al 

deze vragen en meer staat in deze cks-uitgave. 



36 | 37 

Demonstreren van dierbenodigdheden – zoogdieren 33911 € 23,45 

Deze cks-uitgave bevat vier leereenheden (kat, hond, knaagdieren en konijnen, 

hobbyvee) over het demonstreren van dierbenodigdheden voor zoogdieren. In elke 

eenheid komen de eigenschappen, de ziekten en parasieten en de verzorging van 

het dier aan de orde. Bij hobbyvee wordt er ook nog ingegaan op de geboorte en 

voortplanting en de identificatie. 

Demonstreren van dierbenodigdheden - 

vissen, vogels, reptielen en amfibieën 33912 € 22,15 

Deze cks-uitgave bevat vier leereenheden. In de eenheden over siervissen, vogels 

en reptielen en amfibieën gaat het over vervoer, verzorging, ziekten en parasieten, 

hun leefomgeving en het inrichten hiervan. Bij de eenheid over reptielen en 

amfibieën gaat het daarnaast over de eigenschappen van het dier. De laatste 

leereenheid gaat over de hengelsport: de onderdelen van een hengel en het in 

elkaar zetten hiervan, het gebruiken van lokvoeders en de wettelijke regelingen 

voor de hengelsport. 

Voeren van verkoopgesprekken en klachtenafhandeling 

in de groene retail 32903 € 22,95 

De stappen in het verkoopgesprek en het klachtengesprek, communicatieve 

aandachtspunten, veelgemaakte fouten tijdens een verkoopgesprek, het belang 

van een goede klachtenafhandeling, klanttypen en wettelijke regelingen voor klant 

en winkelier. Deze cks-uitgave is samengesteld uit de leereenheden ‘Voeren van een 

verkoopgesprek in de groene retail’, ‘Voeren van een telefonisch verkoopgesprek’ 

en ‘Afhandelen van klachten in de groene retail’. De bundel dekt daarmee een 

belangrijk deel af van de competenties ‘Verkopen’ en ‘Klantgericht werken’. 



Kassa (2E010) 22037.2 € 9,60 

Het afrekensysteem, Kassahandelingen. 

Kassabeheer (3E010) 22043.2 € 5,75 

Het afrekensysteem, Controle op kassawerkzaamheden. 

Verkooptechnieken en adviseren (3E010) 22039.2 € 10,35 

Kenmerken van een gesprek, Verkopen in de winkel, De juiste manier van verkopen. 

Service en klachtenafhandeling (3E010) 22041.2 € 10,35 

Service aan de klant, Klachtenbehandeling, Werkdruk en draagkracht. 

Ingangscontrole (3E060) 28044.2 € 6,35 

De (administratieve) controle van de inkomende goederenstroom. 







Werken met gehandicapte dierverzorgers (3H100) 23051.2 € 18,50 

Gehandicapt, wat is dat?, Op bezoek, Omgaan met mensen met een verstandelijke 

handicap, Taken en werkzaamheden, Samenwerken, Contacten tussen boerderij en 

zorginstelling. 

Werken aan communicatie (3K080) 24053.2 € 21,30 

Werken aan de balie, Communicatie op de werkvloer, Leidinggeven. 

2.2. Dierenartsassistent paraveterinair 

Algemene assistentie en ziekenverzorging 



Een duizendpoot in de dierenartsenpraktijk (4H030) 23029.2 € 15,90 

Administratie en communicatie, Het hanteren en fixeren van dieren, Eenvoudig 

klinisch onderzoek, Het toedienen van medicijnen en het aanleggen van verbanden. 

Goed gebekt (4H030) 23031.2 € 12,55 

Anatomie van gebit en schedel, Oorzaken en gevolgen van tandplaque en 

tandsteen, Behandeling van gebitsproblemen bij hond en kat, Tandverzorging bij 

knaagdieren en konijnen. 

Operatieassistentie (4H030) 23033.2 € 22,15 

Hygiëne, Voorbereiden van de patiënt, Voorbereiden operatiegebied, operatieteam 

en operatiekamer, Assisteren tijdens de operatie, Postoperatieve zorg, Reinigen, 

desinfecteren en steriliseren na de operatie, Medische terminologie en veel 

voorkomende operaties. 

Verloskunde (4H030) 23034.2 € 15,60 

Oestrische cycli en optimale dektijdstip, Loopsheid- en krolsheidpreventie en 

castraties, Natuurlijke dekking en KI, Normale en abnormale dracht, partus en 

puerperium. 

Veterinaire apotheek (4H090) 23066.2 € 17,15 

Wet- en regelgeving, Beheer veterinaire apotheek, Toedienen van 

diergeneesmiddelen, Werking van diergeneesmiddelen. 



38 | 39 

Gelukkig (en) gezond (3J020) 26010.2 € 21,65 

Gezondheidskenmerken, Anatomie en fysiologie, Infectieziekten en nietinfectieziekten, 

Voedingsziekten, Parasieten, Paardengezondheidszorg, 

Kreupelheden. 

Gezondheidszorg van gezelschapsdieren (3H020) 23016 € 17,20 

Theorie en opdrachten over de verzorging van gezonde en zieke dieren en 

transport van zieke dieren. 

Antwoorden bij verzorgen gezelschapsdieren (cd-rom) 23046 € 28,75 

Hierbij gaat het specifiek om ‘Huisvesting gezelschapsdieren’ (23006), ‘Dieren, 

gedrag en leefomgeving’ (23014) en ‘Gezondheidszorg van gezelschapsdieren’ 

(23016). 

Anatomie, fysiologie en pathologie 



De liefde gaat door de maag (4H010) 23037.2 € 11,30 

Het spijsverteringsstelsel, Het geslachtsapparaat, Het urinevormend apparaat. 

De liefde gaat door de maag - pathologie (4H010) 23044.2 € 21,10 

Ziekten van het spijsverteringsapparaat, Ziekten van het geslachtsapparaat, 

Ziekten van het urinevormend apparaat. 

Het bloed stroomt (4H010) 23038.2 € 11,05 

Bloed, Het circulatieapparaat, Het ademhalingsapparaat. 

Het bloed stroomt - pathologie (4H010) 23041.2 € 11,60 

Ziekten van het bloed, de bloedvormende organen en het immuunsysteem, Ziekten 

van het circulatie- en ademhalingsapparaat. 

De huid in beweging (4H010) 23039.2 € 14,05 

Cellen en weefsels, Skelet en spieren, De huid. 

De huid in beweging - pathologie (4H010) 23042.2 € 14,60 

Ziekteverschijnselen algemeen, Ziekten van het bewegingsapparaat, Ziekten van 

de huid. 

Reageren op veranderingen (4H010) 23040.2 € 8,60 

Zintuigen, Het zenuwstelsel, Endocrinologie. 

Reageren op veranderingen - pathologie (4H010) 23043.2 € 18,30 

Ziekten van de zintuigen, Ziekten van het zenuwstelsel, Stofwisselingsziekten. 



Animal Friends | 2.2. Dierenartsassistent paraveterinair 

Instrumentenleer, laboratorium en radiologie 



Instrumentenleer (4H020) 23026.2 € 22,95 

(Diagnostisch) instrumentarium, Chirurgisch instrumentarium, Instrumentarium 

voor landbouwhuisdieren, Hechtmateriaal, tandheelkundig instrumentarium en 

verbandmiddelen. 

Hygiëne (4H020) 23027.2 € 15,40 

Microbiologie, Hygiëne. 

Laboratoriumhandelingen (4H050) 23056.2 € 25,45 

Fysisch, chemisch, microscopisch en bacteriologisch urineonderzoek, 

Hematologisch en chemisch bloedonderzoek, Fecesonderzoek en microbiologie, 

Onderzoek van huid, haar en nagels. 

Röntgenologie (4H060) 23064.2 € 11,30 

Röntgenologie, Radiologisch onderzoek, Positioneren van de patiënt. 

Eerste hulp en verdoving 



Eerste hulp (4H070) 23061.2 € 14,40 

De spoedeisende patiënt, Het bewegingsapparaat, Wonden, bloedingen en 

vergiftigingen, Collaps, bewusteloosheid en dood. 

Anesthesiologie (4H080) 23065.2 € 9,80 

Algehele anesthesiologie, Inhalatieanesthesie, Lokale anesthesie en 

pijnbestrijding. 


Onderstaand leermiddel is in eerste instantie gemaakt voor KS2000+ maar nog 

prima inzetbaar in het huidige competentiegerichte onderwijs*. 





40 | 41 

2.3. Paardensport & Paardenhouderij 

Omgaan met paarden 



Omgang en gedrag (2J010) 26002.2 € 11,70 

De geschiedenis van het paard, Exterieur en rassen, Gedrag en zintuigen, Omgaan 

met paarden. 

Het paard en zijn oorsprong (3J010) 26005.2 € 12,30 

De geschiedenis van het paard, Exterieur en rassen, Gedrag en zintuigen, Omgaan 

met paarden. 

Harnachement en transport (2J010) 26004.2 € 7,50 

Harnachement, Bescherming van het paard, Transport. 

Het paard in beweging (3J010) 26007.2 € 10,35 

Harnachement, Beweging geven. 

Voeren en verzorgen paarden 

Voorbereiden voeren 33913 € 25,05 

Voorbereiden voeren, cd-rom 33916 € 16,15 

‘Voeren en verzorgen paarden’ is samengesteld uit zes cks-leereenheden en 

dekt het onderwerp Voorbereiden voeren af. ‘Herkennen van voersoorten’ 

behandelt de verschillende voersoorten en welk soort voer voor welke dieren is. 

De voerkwaliteit en het analyseformulier komen aan de orde in ‘Beoordelen van 

kwaliteit van voer en water’. In de uitgaven over rantsoenen en voervoorraad is er 

aandacht voor het berekenen van rantsoenen, voorraden en bestellen. In ‘Bewaken 

van de voerkwaliteit’ gaat het over het goed houden van diervoer. Tot slot staat in 

‘Beoordelen van de conditie van een dier’ waarom het kunnen beoordelen van de 

conditie van een dier belangrijk is. Op de cd-rom staan QMP-toetsen, om deze te 

kunnen gebruiken zijn internettoegang en een QMP-licentie vereist. 



Animal Friends | 2.3. Paardensport & Paardenhouderij 

Voeren 33919 € 14,25 

‘Voeren’ is samengesteld uit de cks-leereenheden ‘Controleren van water- en 

voeropname’, ‘Controleren van water- en voerapparatuur’ en ‘Voeren van dieren’. 

Samen omvatten ze het onderwerp Voeren. Binnen deze uitgave is er aandacht 

voor het controleren van de water- en voeropname bij koeien, varkens, zeugen en 

paarden, de verschillende voersoorten, de verhouding tussen ruw- en krachtvoer, 

de voerfrequentie en de verschillende voeren watersystemen. 

Paard en voer – onderwijseditie 26026 € 24,55 

Op basis van de uitgave ‘Paard en voer’ van Roodbont in samenwerking met 

Animal Sciences Group, heeft het Ontwikkelcentrum een mbo/hbo-onderwijseditie 

gemaakt. Naast informatie, nuttige adviezen en veel beeldmateriaal verpakt in 

een aantal thema’s, bevat de onderwijseditie prikkelende cases en opdrachten. 

Deze opdrachten, die een koppeling naar de beroepspraktijk (BPV) maken, zijn 

probleemstellend van aard. 



Voer en water voor het paard (2C010) 26016.2 € 11,30 

Samenstelling voedermiddelen, Paard en voeropname, Voedermiddelen, Voer- en 

waterverstrekking, Het bedrijf, De boekhouding. 

Voeren paarden (3C010) 26019.2 € 13,75 

Samenstelling voedermiddelen, Paard en voeropname, Voer en voederwaarde, 

Voederbehoefte en voedermiddelen, Rantsoen berekenen, Voorraadbeheer paard, 

Voer- en waterverstrekking. 

Van groen tot kampioen (3J030) 26024.2 € 17,85 

Jonge paarden voeren, De verzorging van jonge paarden, Omgaan met jonge 

paarden, Trainen van jonge paarden, Naar wedstrijden en keuringen met jonge 

paarden. 

Verzorgen conditie paarden (monitoren) 

Monitoren van dieren 33922 € 15,65 

Deze cks-uitgave over ‘Signaleren van afwijkingen’, ‘Informeren van de 

leidinggevende’ en ‘Opstellen als betrokken werknemer’ valt onder het onderwerp 

Monitoren van dieren. Aan de orde komen observeren, gezondheid beoordelen, 

monitoren van voedsel- en wateropname en de hulpmiddelen hiervoor, de 

kenmerken van een ziek dier en hoe “afwijkingen” te registreren en rapporteren. 

Daarnaast is er aandacht voor de sociale en communicatieve competenties van de 

werknemer. 



42 | 43 



Eerste hulp bij paarden (3J130) 26025.2 € 19,85 

Opmerken, handelen en hulp inschakelen, Anatomie, fysiologie, verbandleer en 

wondverzorging, Ziekten en blessures en transport, Geneesmiddelen en doping. 

Gelukkig (en) gezond (3J020) 26010.2 € 21,65 

Gezondheidskenmerken, Anatomie en fysiologie, Infectieziekten en nietinfectieziekten, 

Voedingsziekten, Parasieten, Paardengezondheidszorg, 

Kreupelheden. 

Verzorging paard en stal (2J010) 26003.2 € 10,65 

Verzorging van paard en stal, Gezondheid en ziekte, De voortplanting. 

Het verzorgde paard (3J010) 26006.2 € 8,90 

Verzorging paard en stal, Gezondheid en ziekte, Welzijn en veiligheid. 



De cks-leereenheden ‘Inrichten leefruimte’ en ‘Verzorgen en onderhouden 

leefruimte’ omvatten samen het onderwerp Verzorgen van huisvesting voor dieren. 

De uitgave gaat in op het inrichten van de leefruimte voor vissen, reptielen en 

knaagdieren op grond van praktische en natuurlijke eisen, en het schoonhouden 

van de leefruimte voor gezelschapsdieren, paarden en productiedieren. 


Hygiënische maatregelen verkleinen de kans op het overbrengen van dierziekten. 

Deze cks-uitgave bevat vier leereenheden. In ‘Nemen hygiënische maatregelen’ staat 

informatie over hygiënesluizen, omkleedruimtes en ontsmettingsmatten. ‘Reinigen 

en ontsmetten’ besteedt aandacht aan werkvolgorde, hulpmiddelen en reinigings- en 

ontsmettingsmiddelen. ‘Weren en bestrijden van ongedierte’ gaat over de schade 

die ratten, muizen, vliegen, mieren en mollen kunnen aanrichten, het herkennen 

van de aanwezigheid van ongedierte, het nemen van preventieve maatregelen en 

ongediertebestrijding. ‘Werken met de hogedrukreiniger’ is de laatste leereenheid. 



Huisvesting paard 26022.2 € 10,60 

Inrichting stallen en gebouwen, Huisvestingsvormen en stalklimaat, Zadelkamer, 

Verzorgingsruimten, Opslag voer, strooisel en mest, Binnen- en buitenmanege, 

Trainingsmolens. 

Heel goed (2C050) 28052.2 € 23,50 

Weideafrasteringen, Gereedschappen, Bedrijfsgebouwen en erf, Materialen. 



Animal Friends | 2.3. Paardensport & Paardenhouderij 








Goed getraind: paard en hond (3H050) 23062.2 € 14,25 

Zoals de naam ‘Goed getraind: paard en hond’ al aangeeft, gaat deze uitgave over 

de geschiktheid van paarden en honden voor training, het interpreteren van hun 

lichaamstaal, leermethoden voor paard en hond, gebruikelijke commando’s voor 

paard en hond en het uitvoeren van een basis- of specialistische training. 



Het fokken van dieren vraagt om een goed plan waarin alle onderdelen moeten 

worden overwogen om de gewenste nakomelingen te krijgen. Wat daar allemaal bij 

komt kijken staat in deze cks-uitgave waarin zowel gezelschapsdieren als koeien, 

varkens en paarden aan bod komen. De uitgave bestaat uit de leereenheden 

‘Opstellen van een fokprogramma’, ‘Assisteren bij onderzoek naar vruchtbaarheid’, 

‘Vaststellen van bronstigheid’, ‘Controleren van de dracht’, Begeleiden van 

geboorte’ en ‘Verzorgen van moederdier en nakomelingen’. Samen dekken ze het 

onderwerp Vruchtbaarheid en voortplanting af. 



Fokken is geen gokken (3J040) 26023.2 € 27,95 

Erfelijkheidsleer, Fokken, Fokken in de praktijk, De merrie en de hengst, Dekken en 

dracht, Geboorte en geboortezorg. 



44 | 45 


Planning van bedrijfsvoering 10332 € 9,35 

Wet- en regelgeving, Energie- en waterverbruik. 

Beoordelen bedrijfssituatie 10333 € 11,60 

Het bedrijf en zijn interne en externe omgeving, Analyse en beoordeling technisch 

en bedrijfseconomisch resultaat, SWOT-analyse. 

Financiering van productiemiddelen 10334 € 13,05 

Financiering van productiemiddelen. 

Beheren financiën 10335 € 16,35 

Vermogenspositie, Budgetbeheer, Financieel beheer, Vermogens- en 

liquiditeitsontwikkeling. 

Optimaliseren van de bedrijfssituatie 10336 € 10,65 

De ondernemer en zijn plannen, Risicobeheer, Een bedrijf optimaliseren. 

Bedrijfsvoeren in maatschappelijke context 10337 € 6,10 

De markt, Verkoopbevorderende activiteiten 



Een succesvol evenement (3H060) 23048.2 € 10,15 

De PR voor een evenement verzorgen, Een bereikbaarheidsplan schrijven, De 

media begeleiden, Klachtenafhandeling, Nazorg uitvoeren, Evalueren. 



Good Food | 3.1. Plantenteelt 

3. Good Food 

3.1. Plantenteelt 







Bodemsignalen – onderwijseditie 27150 € 22,30 

Op basis van de uitgave ‘Bodemsignalen’ van uitgeverij maakte het 

Ontwikkelcentrum een onderwijseditie inclusief een katern met prikkelende 

praktijkopdrachten. ‘Bodemsignalen’ bevat praktische informatie voor iedereen 

die met bodem te maken heeft, akkerbouwers, vollegrondgroentetelers en 

veehouders. Deze editie bevat veel praktische en direct toepasbare vakinformatie: 

een duidelijke uitleg in tekst en ruim 200 foto’s en informatieve tekeningen. 




De kleurenuitgave ‘Opzoekboek Groen’ is in eerste instantie ontwikkeld voor 

vmbo, maar is uitstekend te gebruiken binnen mbo-groen. ‘Opzoekboek Groen’ 

bevat de complete plantenlijst met prachtig beeldmateriaal. Per plant worden 

eigenschappen beschreven als de gemiddelde hoogte, de bloeiperiode en wanneer 

je de plant moet planten. Door de overzichtelijke inhoudsopgave en de index kan 

de leerling een plant makkelijk opzoeken op zowel de wetenschappelijke als de 

Nederlandse naam. De cd biedt extra functionaliteiten, zoals het oefenen met de 

Latijnse uitspraak en het uitvoeren van selecties. 

Groei en bloeiwijzer 22061 € 11,15 

‘Groei en bloeiwijzer’ is een handig naslagwerk met veel informatie op het 

gebied van taxonomie en naamgeving. Deze uitgave is tot stand gekomen 

met medewerking van de Centrale Vereniging Bloemendetailhandel, de Vaste 

Keuringscommissie en de Koninklijke Maatschappij Tuinbouw en Plantkunde.

46 | 47 

Teeltvoorbereiding - Open teelt 

Ploegen, spitten en zaaibed bereiden 37901 € 16,45 

Deze cks-uitgave is een bundeling van de uitgaven ‘Kerende grondbewerking: 

ploegen en spitten’ en ‘Grondbewerking met een eg’, welke deel uitmaken 

van de hoofdtaak Verzorgen van de bodem in de open teelten. In ‘Kerende 

grondbewerking’ staat informatie over de verschillende ploegen, de 

ploegonderdelen, het aanbouwen en afstellen van een ploeg en het ploegen zelf. 

Ook komt werken met de spitfrees en de krukasspitmachine aan de orde. In 

de uitgave ‘Grondbewerking’ gaat het over grondsoorten en grondbewerking, 

aanbouwen, afstellen en onderhouden van een eg. 

Bodemkunde en bemesting 10307 € 28,10 

De bodem en de bodemstructuur, Bodemprofiel, Grondbewerking en 

waterhuishouding, Organische en anorganische meststoffen, Het analyserapport, 

Bemesting en milieu. 









Werken met de trekker is meer dan het contactsleuteltje omdraaien en gas geven. 

In deze uitgave gaat het onder meer over het rijklaar maken van een trekker, de 

aandachtspunten bij het rijden met de trekker, het aan- en afkoppelen van lading 

en hoe veilig om te gaan met de trekker. Daarnaast is er een cd met video’s die 

precies laten zien hoe een bepaalde handeling uitgevoerd moet worden. Ook staan 

er oefeningen op de cd die met de trekker of op de computer kunnen worden 

uitgevoerd en zijn er oefenexamens. Deze uitgave is bedoeld voor leerlingen 

op niveau 3. In verband met veranderingen in de weten regelgeving is er een 

aanvulling op het boek te downloaden op www.ontwikkelcentrum.nl. 

Rijden met de heftruck 27152.2 € 24,95 

Deze uitgave heeft betrekking op het verantwoord gebruik maken van een 

heftruck op de openbare weg en op eigen terrein, zowel buiten als binnen. Aan 

de orde komen controle, voorschriften, veiligheid en onderhoud van de heftruck. 

Verder is er aandacht voor kennis en gebruik van materiaal en materieel, belading 

en belasting, techniek, veiligheid en ergonomie. 

Gebruik werktuigen 27054.2 € 9,70 

De trekker onderhouden, Machines onderhouden, Storingen onderkennen.


Onderhouden, controleren en afstellen 10144 € 29,95 

Machine-onderhoud en reparatie vanuit een praktische benadering. ‘Onderhouden, 

controleren en afstellen’ gaat in op preventief en periodiek onderhoud van 

machines, trekkers en werktuigen. Hoe werken de machines, hoe controleer en 

meet je of alles nog werkt, hoe (de)monteer je die machines en hoe stel je ze af, 

hoe onderhoud, reinig en conserveer je ze? 



Bodembewerking en uitgangsmateriaal (2B010) 27055.2 € 12,05 

Grond bewerken, Zaai- en plantklaar maken, Uitgangsmateriaal. 

Bemesting en waterbeheer (2B010) 27056.2 € 7,90 

Teeltvoorbereiding, Bemesten met organisch materiaal, Bemesten met kunstmest, 

Waterafvoer veiligstellen. 

Meststoffen (2B010) 27059.2 € 6,45 

Voedingselementen, Kunstmeststoffen, Organische meststoffen, Opslag 

meststoffen. 

Bemesting grond en substraat (2B010) 27060.2 € 12,45 

Teeltvoorbereiding, Bemesting substraatteelt: meten, Bemesting substraatteelt: 

toedienen, Bemesting grondteelt: organische mest toedienen, Bemesting 

grondteelt: kunstmest toedienen. 

Bodem, bemesting en teeltplan (3B010) 27126.2 € 41,35 

Beheren van de grond: grondonderzoek, samenstelling en structuur van de grond, 

bemesting en grondbewerking, rol van het teeltplan en de inzet van machines. 

Zaaien, planten en teeltbegeleiding (3B010) 27130.2 € 22,05 

Percelen indelen en inplanten, Keuze plantmateriaal, Optimaal water geven, 

Optimaal bemesten, Teeltstrategieën. 

Teeltvoorbereiding - Gesloten teelt 



Teeltwisseling en reiniging (2B010) 27057.2 € 8,90 

Einde van de teelt, Reinigingsapparatuur, Verontreinigingen en kasdek reinigen, 

Onderhoud installaties. 

Grondbewerking en kasinrichting (2B010) 27058.2 € 8,90 

Grond, Verzorging van de bodem, Substraat, Substraatteeltsystemen. 



48 | 49 

Voor de teelt begint (3B010) 27128.2 € 23,05 

Water en watervoorziening, Onderhoud van watergeefsystemen en wateropslag, 

Grond en organische bemesting, Potgrond, Ontsmetten van de kas, Grond en 

substraat ontsmetten, Voordat de teelt start. 

Kas en gewas (3B010) 27132.2 € 33,85 

Plantmateriaal, planning en bescherming van planten, Verwarmingsinstallaties, 

belichting en CO2, Meten en regelen van het kasklimaat, Vocht en groeiprocessen. 

Teelt, oogst en oogstverwerking - Open teelt 

Teeltbundels 

De teelt van consumptieaardappelen LA414 € 21,40 

De teelt van leliebollen 10074 € 27,00 

De teelt van granen 27071 € 19,50 

De teelt van koolgewassen 27072 € 21,95 



Werken in de open teelt (2B020 ) 27081.2 € 12,55 

Trends en ontwikkelingen, Arbeid en arbeidsomstandigheden, Planning, Biologische 

landbouw, Agrotoerisme. 

Verzorgen van het gewas (2B020) 27080.2 € 11,60 

Onkruiden, Gewasverzorging, Watervoorziening, Mechanische onkruidbestrijding. 

De teelt van maïs als voedergewas (2B270) 27088.2 € 24,25 

Historie van de teelt, teeltdoel, groei en ontwikkeling, Grond en grondbewerking, 

Bemesting, Rassenkeuze en inzaai, Bedreigingen voor het gewas, Oogst en 

oogstverwerking, Beheer van de teelt. 

Oogsten en sorteren (2B030) 27082.2 € 12,55 

Het einde van de teelt ...... en nu oogsten!, Met de hand of met de machine?, 

Kwaliteit door sorteren!, Geoogst product op transport! 

Van het land naar de klant (2B030) 27083.2 € 16,00 

Het voorwerk voor de opslag, Het product in bewaring, Klaarmaken voor de afzet. 

Oogsten, bewaren en afzetklaar maken (3B030) 27134.2 € 37,25 

Oogsten, Verwerken en verkoopklaar maken, Opslaan, bewaren en afzet. 




Teelt, oogst en oogstverwerking - Gesloten teelt 



Intern transport, arbeid en registratie (2B010) 27087.2 € 12,45 

Transport tijdens de oogst, Transport van kas naar verwerkingsruimte, 

Transport in de verwerkingsruimte, Arbeidsregistratie, Arbeidsbehoefte en 

arbeidsomstandigheden, Gewasregistratie. 

Uitgangsmateriaal (2B010) 27084.2 € 16,80 

Naamgeving en systematiek, Kenmerken van de plant, Uitgangsmateriaal, 

Vermeerderen, Kwaliteit van uitgangsmateriaal, Onkruid. 

Planten en verzorgen (2B010) 27085.2 € 9,60 

Planten, Oppotten, Stress voorkomen, Steunen en vormgeven, Groeiregulatie. 

Oogsten onder glas (2B030) 27062.2 € 13,80 

Oogsttijd, Oogst en apparatuur, Oogst en arbeid, Sorteren en verpakken, Inrichting 

en onderhoud werkplek. 

Bewaren en afzet (2B030) 27063.2 € 14,95 

Producten in de verkoop, Tijdelijke opslag, Bewaarcondities en bewaarmethoden, 

Problemen bij de opslag, Verpakking en transport, Afzet. 

Kwaliteit oogsten en afzet verbeteren (3B030) 27136.2 € 36,40 

Oogsten, Verwerken en verkoopklaar maken, Opslaan, bewaren en afzet. 

Gewasbescherming - Open en Gesloten teelt 

Uitvoeren gewasbescherming (3B040) 27089.2 € 20,00 

Gewassen en hun afwijkingen, Afwijkingen voorkomen en bestrijdingsmethoden, 

Gewasbeschermingsmiddelen, Gewasbeschermingapparatuur, De bestrijding in de 

praktijk. 



Deze cks-uitgave bevat vier leereenheden. In ‘Nemen hygiënische maatregelen’ 

staat informatie over hygiënesluizen, omkleedruimtes en ontsmettingsmatten. 

‘Reinigen en ontsmetten’ besteedt aandacht aan werkvolgorde, hulpmiddelen en 

reinigings- en ontsmettingsmiddelen. ‘Weren en bestrijden van ongedierte’ gaat 

over de schade die ratten, muizen, vliegen, mieren en mollen kunnen aanrichten, 

het herkennen van de aanwezigheid van ongedierte, het nemen van preventieve 

maatregelen en ongediertebestrijding. ‘Werken met de hogedrukreiniger’ is de 

laatste leereenheid. 

Mollen en Woelratten 20089 € 16,35 

De bestrijding van mollen en woelratten. 



50 | 51 




Rondom werk en werkplek (3B010) 27129.2 € 16,20 

Werkplek en arbeid, Arbeidsproductiviteit, werkoverleg en werkplanning, 

Communicatie en organisatie, Communicatie op de werkvloer, Voorschriften en 

procedures. 

Managen teelt en waterbeheer (4B010) 27146.2 € 24,50 

Marktgericht teeltplan, Potplantenplanning, Veredeling en biotechnologie, 

Weefselkweek, Beheer teeltmedium, Meststoffenstromen. 

3.2. Veehouderij 


Bodemsignalen – onderwijseditie 27150 € 22,30 

Op basis van de uitgave ’Bodemsignalen’ van uitgeverij Roodbont maakte het 

Ontwikkelcentrum een onderwijseditie inclusief een katern met prikkelende 

praktijkopdrachten. ‘Bodemsignalen’ bevat praktische informatie voor iedereen 

die met bodem te maken heeft, akkerbouwers, vollegrondgroentetelers en 

veehouders. Deze editie bevat veel praktische en direct toepasbare vakinformatie: 

een duidelijke uitleg in tekst en ruim 200 foto’s en informatieve tekeningen. 

Voeren en verzorgen 

Voorbereiden voeren 33913 € 25,05 

Voorbereiden voeren, cd-rom 33916 € 16,15 

‘Voorbereiden voeren’ is samengesteld uit zes cks-leereenheden en dekt het 

onderwerp Voorbereiden voeren af. ‘Herkennen van voersoorten’ behandelt de 

verschillende voersoorten en welk soort voer voor welke dieren is. De voerkwaliteit 

en het analyseformulier komen aan de orde in ‘Beoordelen van kwaliteit van 

voer en water’. In de uitgaven over rantsoenen en voervoorraad is er aandacht 

voor het berekenen van rantsoenen, voorraden en bestellen. In ‘Bewaken van 

de voerkwaliteit’ gaat het over het goed houden van diervoer. Tot slot staat in 

‘Beoordelen van de conditie van een dier’ waarom het kunnen beoordelen van de 

conditie van een dier belangrijk is. De cd bevat QMP-toetsen, om deze te kunnen 

gebruiken zijn internettoegang en een QMP-licentie vereist. 



Good Food | 3.2. Veehouderij 

Voeren 33919 € 14,25 

‘Voeren’ is samengesteld uit de cks-leereenheden ‘Controleren van water- en 

voeropname’, ‘Controleren van water- en voerapparatuur’ en ‘Voeren van dieren’. 

Samen omvatten ze het onderwerp Voeren. Binnen deze bundel is er aandacht 

voor het controleren van de water- en voeropname bij koeien, varkens, zeugen en 

paarden, de verschillende voersoorten, de verhouding tussen ruw- en krachtvoer, 

de voerfrequentie en de verschillende voeren watersystemen. 

Graslandsignalen 31040 € 19,90 

Het ene grasland is het ander niet. In ‘Graslandsignalen’ van uitgeverij Roodbont 

staat uitgelegd hoe dat komt. Het boek doorloopt alle seizoenen aan de hand van 

drie basisvragen: Wat zie ik?, Wat betekent dit? en Wat moet ik doen? en biedt zo 

inzichten om groei en kwaliteit van gras te verbeteren. 


‘Hanteren van dieren’ bevat drie cks-leereenheden. In ‘Stimuleren van gewenst 

gedrag’ leert de leerling om het gedrag van dieren te observeren en te herkennen 

en hoe te communiceren met dieren. In ‘Dieren verplaatsen en vastzetten’ gaat 

het over het hanteren, verplaatsen en vastzetten van de hond, de kat, het konijn en 

het rund en staat achtergrondinformatie over deze diersoorten. ‘Voorkomen van 

stress’ stelt de benaderingswijze van grondvogels, katten, kinderboerderijdieren 

en volièrevogels centraal. Ook het gedrag en de eigenschappen van hamsters en 

volièrevogels komen aan de orde. 



Wat schaft de pot? (3C010) 28016.2 € 8,50 

Voersamenstelling, Voedermiddelen, Voedermiddelen in de praktijk. 

De voerbak gevuld (3C010) 28018.2 € 11,85 

Rantsoenen, Voeren, Gezondheid. 

Het voer serveren (3C010) 28019.2 € 8,90 

Voerinstallaties melkveehouderij, Voerinstallaties varkenshouderij. 

Het dorstige dier (3C010) 28020.2 € 5,55 

Water, Waterkwaliteit, Water verstrekken. 

De bodem voor het grasland (3C060) 28024.2 € 14,25 

Bodemkunde, Bemesting. 

Werken met grasland (3C060) 28026.2 € 40,45 

Gras en verbetering grasland, Beweidingsystemen en mest, Graslandplanning, 

Conservering van gras, Maaimachines, schudders en harkkeerders, Werken met 

transportmiddelen en oogstmachines, Bemesten, beregening en water. 



52 | 53 

Verzorging vee (2C020) 28037.2 € 23,75 

Verzorging van en omgang met het dier, Verzorgen dierverblijf, Controleren 

dierenverblijven. 

Verzorging 2 (3C020) 28041.2 € 25,75 

Verzorging van en omgang met het dier, Verzorgen dierverblijf, Controleren 

dierenverblijven. 

Verzorgen conditie (monitoren) 

Monitoren van dieren 33922 € 15,65 

Deze cks-uitgave over ‘Signaleren van afwijkingen’, ‘Informeren van de 

leidinggevende’ en ‘Opstellen als betrokken werknemer’ valt onder het onderwerp 

Monitoren van dieren. Aan de orde komen observeren, gezondheid beoordelen, 

monitoren van voedsel- en wateropname en de hulpmiddelen hiervoor, de kenmerken 

van een ziek dier en hoe “afwijkingen” te registreren en rapporteren. Daarnaast is er 

aandacht voor de sociale en communicatieve competenties van de werknemer. 

Ziektebeelden rundvee 28061 € 29,75 

‘Ziektebeelden rundvee’ is een multimediaal naslagwerk met een overzicht van 

de 42 meest voorkomende runderziekten. Bij elke ziekte of aandoening staat een 

korte beschrijving, informatie over het ziekteverloop, de (mogelijke) oorzaak, 

besmettingsgevaar en preventiemogelijkheden. Daarnaast zijn er 10 cases 

waarmee de leerling door het stellen van (de juiste) vragen kan achterhalen welke 

ziekte het rund uit een bepaalde case heeft. Met de zoekmachine kan de leerling 

zoeken op ziektenaam, ziekteverschijnsel en kenmerken. 

Koesignalen – onderwijseditie 28063 € 20,80 

Van de uitgave ‘Koesignalen’ van uitgeverij Roodbont maakte het 

Ontwikkelcentrum een onderwijseditie. De opdrachten stimuleren leerlingen om 

op een andere manier naar de koe te kijken, door te letten op houding, conditie 

en gedrag. Door adequaat te reageren op de “signalen” die de koe geeft, kan haar 

gezondheid en welzijn worden verbeterd. Daarmee geeft de leerling niet alleen 

blijk van goed en verantwoord ondernemerschap, de koe wordt ook een stabielere 

productiefactor. De onderwijseditie sluit aan bij actuele thema’s als dierenwelzijn 

en maatschappelijk verantwoord ondernemen en kan ingezet worden als 

ondersteunende leerstof in de competentiegerichte kwalificatiestructuur. 

Uiergezondheid 31035 € 17,90 

‘Uiergezondheid’ uit de reeks Koesignalen van uitgeverij Roodbont beschrijft 

stap voor stap de voorwaarden om het belangrijkste gezondheidsprobleem 

op melkveebedrijven onder controle te krijgen. Met een goede organisatie 

van huisvesting, verzorging en management kan iedere melkveehouder een 

uitstekende uiergezondheid bij zijn dieren bereiken en vasthouden. De informatie 

is gebaseerd op de nieuwste inzichten uit wetenschap en praktijk.


Jongvee 28064 € 13,90 

‘Jongvee’ is een uitgave in de reeks Koesignalen van uitgeverij Roodbont over 

de opfok van kalf tot vaars. De duidelijke teksten, heldere foto’s en prachtige 

tekeningen maken de informatie prettig leesbaar en direct toepasbaar. ‘Jongvee’ 

staat vol praktische oplossingen om de opfok van kalveren en pinken te verbeteren. 

De editie sluit aan bij actuele thema’s als dierenwelzijn en maatschappelijk 

verantwoord ondernemerschap. ‘Jongvee’ kan ingezet worden als ondersteunende 

leerstof in de competentiegerichte kwalificatiestructuur. 



Wie schrijft, die blijft (2C020) 28039.2 € 11,60 

Begeleiden productie, Risico-inventarisatie, Milieu en bedrijf. 

Kwaliteit en veehouderij (3C100) 28056.2 € 10,85 

Product en productieproces, Kwaliteit en kwaliteitszorg, 

Kwaliteitszorgprogramma’s. 

Melken 

Melken 33920 € 10,65 

‘Melken’ bevat de cks-leereenheden 

‘Voorbereiden melken’, ‘Melken’ en ‘Reinigen 

van ruimte en apparatuur na het melken’. 

Samen omvatten ze het onderwerp Melken. 

De bundel bevat informatie over, onder 

andere, de wijze van melken en soorten 

melkwinningsapparatuur, het klaarmaken 

en reinigen van de melkapparatuur, het 

waarborgen van de melkkwaliteit, de 

melksamenstelling en melkbewaring, het 

omgaan met de koe en de voeding voor de koe. 



Van melk tot melken (3C050) 28021.2 € 19,25 

Constructie en werking melkmachine, Onderhoud installatie, reiniging en 

desinfectie, Melkstal, melklokaal en melkbewaring, Bouw uier en melkvorming, 

Veiligheid en gezondheid tijdens het melken, Melkkwaliteit en uitbetaling. 



54 | 55 



‘Inrichten leefruimte’ en ‘Verzorgen en onderhouden leefruimte’ gezamenlijk 

omvatten het onderwerp Verzorgen van huisvesting voor dieren. De cks-bundel 

gaat over het inrichten van de leefruimte voor vissen, reptielen en knaagdieren 

op grond van praktische en natuurlijke eisen, en over het schoonhouden van de 

leefruimte voor gezelschapsdieren, paarden en productiedieren. 

Verzorgen van het binnenklimaat van een dierenverblijf 33902 € 9,85 

Deze cks-uitgave bestaat uit twee delen, ‘Klimaat controleren’ en ‘Klimaat instellen’, 

die samen het onderwerp Verzorgen binnenklimaat afdekken. Aan de orde 

komen, onder meer, het meten van waterkwaliteit (aquarium), luchtvochtigheid, 

ammoniakconcentratie en temperatuur en het gebruiken van een klimaatcomputer. 



Deze cks-uitgave bevat vier delen. ‘Nemen hygiënische maatregelen’ gaat over 

hygiënesluizen, omkleedruimtes en ontsmettingsmatten. ‘Reinigen en ontsmetten’ 

behandelt werkvolgorde, hulpmiddelen en reinigings- en ontsmettingsmiddelen. 

‘Weren en bestrijden van ongedierte’ behandelt schade door ongedierte, herkennen 

aanwezigheid van ongedierte, preventieve maatregelen en ongediertebestrijding. 

‘Werken met de hogedrukreiniger’ is de vierde leereenheid. 

Bouwen voor de koe 31087 € 24,90 

‘Bouwen voor de koe’ van uitgeverij Roodbont beschrijft met een gestructureerd 

stappenplan alle belangrijke facetten voor het ontwerpen van een (grotere) stal. 







Heel goed (2C050) 28052.2 € 23,50 

Weideafrasteringen, Gereedschappen, Bedrijfsgebouwen en erf, Materialen. 


Vruchtbaarheid 31042 € 17,90 

‘Vruchtbaarheid’ van uitgeverij Roodbont spreekt de leerling aan als (toekomstig) 

manager melkveehouderij. Deze uitgave in de reeks Koesignalen staat vol 

praktische informatie en tips die de leerling stimuleren om twee drachtigheden 

vooruit te denken en te handelen. Aan de orde komen onder meer droogstand, 

afkalven, opstarten, tochtigheid waarnamen, insemineren en verloshulp. 





Het fokken van dieren vraagt om een goed plan waarin alle onderdelen moeten 

worden overwogen om de gewenste nakomelingen te krijgen. Wat daar allemaal bij 

komt kijken staat in deze cks-uitgave waarin zowel gezelschapsdieren als koeien, 

varkens en paarden aan bod komen. De uitgave bestaat uit de leereenheden 

‘Opstellen van een fokprogramma’, ‘Assisteren bij onderzoek naar vruchtbaarheid’, 

‘Vaststellen van bronstigheid’, ‘Controleren van de dracht’, ‘Begeleiden van 

geboorte’ en ‘Verzorgen van moederdier en nakomelingen’. Samen dekken ze het 

onderwerp Vruchtbaarheid en voortplanting af. 

Toepassen diergenetica (rundvee) 10371 € 13,25 

Erfelijke eigenschappen, Fokwaardeschatting, Biotechnologie. 



Gezondheidscontrole vee (2C020) 28038.2 € 11,05 

Voortplanting en geboorte, Risico-inventarisatie. 

De keurmeester (3C020) 28040.2 € 12,30 

Gezondheid, Voortplanting en geboorte, Begeleiden voortplanting en gezondheid. 

Fokkerij en management (3C030) 28054.2 € 17,25 

Veiligheidsvoorschriften, Fokmethoden, Rundveefokkerij, Varkensfokkerij. 

Vruchtbaarheid (3C030) 28055.2 € 10,15 

Vruchtbaarheid en voortplanting, Bouw en functie van de geslachtsorganen, 

Dracht, Geboorte en nazorg. 


Kwaliteit in de keten – varkenshouderij 28058 € 29,75 

In ‘Kwaliteit in de keten’ worden vijf thema’s (Logistiek, Kwaliteitszorg, Milieubeleid, 

Arbo-zorg, Invoeringsplan) uitgewerkt in opdrachten. De opdrachten bestaan uit een 

kennistest en deelopdrachten en kunnen in de BPV worden uitgevoerd. Verder bevat 

de cd informatie en bronbestanden. 



Veehouderij en afzet (3C110) 28057.2 € 13,55 

Afzet van producten, Voorbereiding voor afleveren, De afrekening. 

Inpakken en wegwezen (3C120) 28046.2 € 19,50 

De inrichting van de veewagen, Maten en gewichten, Kwaliteitsregeling, 

Veetransport en reisdocumenten, De behandeling van dieren bij laden, reizen en 

lossen, Reiniging en ontsmetting van veewagens. 



56 | 57 

3.3. Voedingsindustrie & -technologie 

Voedingsleer en biologie 

Voedingsleer 10214 € 11,30 

Voeding in Nederland, Achtergronden van voedingsstoffen, Spijsvertering. 

Kringlopen in de natuur 10228 € 8,90 

Samenhang in het natuurlijk milieu, Voedselkringlopen, Stoffenkringlopen. 

Zorgsystemen 

Algemeen 

Borgen van zorgsystemen 1 (cd-rom) 

Inventariseren van de keten en ketenaspecten 39901 € 10,75 

‘Borgen van zorgsystemen 1’ bevat de volgende cks-eenheden: ‘Uitvoeren 

gevareninventarisatie Arbo’, ‘Uitvoeren gevareninventarisatie HACCP’, ‘Uitvoeren 

nulinventarisatie milieu’, ‘Uitvoeren gevareninventarisatie HACCP van de keten’. De 

cd bevat QMP-toetsen, om deze te kunnen gebruiken zijn internettoegang en een 

QMP-licentie vereist. 

Borgen van zorgsystemen 2 (cd-rom) 

Analyseren van de inventarisatie en 

verbetermaatregelen voorstellen 39902 € 10,75 

‘Borgen van zorgsystemen 2’ bevat de cks-eenheden ‘Uitvoeren risicoanalyse 

Arbo’, ‘Uitvoeren risicoanalyse HACCP’, Uitvoeren knelpuntenanalyse milieu’ en 

‘Verbetermaatregelen voorstellen’. De cd bevat QMP-toetsen, om deze te kunnen 

gebruiken zijn internettoegang en een QMP-licentie vereist. 

Zorgsystemen - waarom en hoe? 10360 € 18,25 

Opzetten zorgsystemen, Een rol vervullen in procedures, Structurele problemen 

systematisch oplossen, Borgen van zorgsystemen. 

Veiligheid van voedsel 10351 € 12,05 

Veilig produceren, Inschatten risico’s, Pathogeniteit. 

Productkwaliteit 29020.2 € 10,65 

Zorg voor de kwaliteit, Kwaliteitsbeheersing tijdens de productie, 

Kwaliteitsmetingen, Organoleptische beoordeling van producten. 

Zorg voor kwaliteit 10226 € 16,55 

Productveiligheid en productkwaliteit, werkkwaliteit en milieukwaliteit.

Good Food | 3.3. Voedingsindustie & -technologie 



Ingangscontroles (3D010) 29036.2 € 8,90 

Grondstoffen, Voedingsstoffen, Ingangscontroles. 

Productveiligheid en procescontroles (3D010) 29037.2 € 12,65 

Voedselveiligheid, Chemisch, fysisch en microbiologisch onderzoek, 

Procescontroles, Externe diensten. 

Milieu en water 

Milieuproblemen in de levensmiddelentechnologie 10230 € 9,00 

Milieubelasting in het algemeen, Milieuproblemen bij zuivel, brood- en 

banketbereiding, Milieuproblemen bij groenten en fruit en drankenbereiding. 

Milieuzorg in het bedrijf 10231 € 11,95 

Ontstaan van milieubeleid, Verminderen milieubelasting, Milieuzorg in theorie en 

praktijk. 

Microbiologie en laboratoriumwerkzaamheden 

Hitteconservering 10061 € 7,50 

Soorten micro-organismen, Gevaar van sporenvormende bacteriën, Effect van 

sterilisatie, Ondersterilisatie en lekinfectie, Gevaren van de houdbaarheid van 

kant-en-klare maaltijden, Berekenen via de F-waarde of de verhitting voldoende is. 



Microbiologie (2D040) 29021.2 € 19,35 

De geschiedenis van de microbiologie, Soorten micro-organismen, Schadelijke en 

nuttige micro-organismen, Groei van micro-organismen, Verdieping. 

Kwaliteitscontroles op het lab (3D080) 29046.2 € 14,70 

Monstername en bewerkingen, Microbiologisch onderzoek uitvoeren, Chemisch 

rekenen, Oplossingen, Gegevens presenteren. 

Hygiëne 



Hygiëne en zorgsystemen (2D020) 29014.2 € 23,05 

Soorten vervuiling, Kritische plaatsen, Veilig omgaan met reinigings- en 

desinfectiemiddelen, Bronnen van microbiologische besmetting, Reinigen en 

desinfecteren, Zorgsystemen, Ongediertebestrijding. 



58 | 59 

Procestechnologie 

Handboek, deel 1 10051 € 16,15 

Basis voor het werken met ‘proces’-boeken, Schema’s en eenheidsbewerkingen, 

Eenheden SI-stelsel, Meettechniek, tabellen en functies. 

Handboek, deel 2 10232 € 10,85 

Een overzicht van tabellen en formules voor de levensmiddelentechnologie. 

Meettechniek en blindschema’s 10217 € 8,90 

Normalisatie van metingen, Procestechnische schema’s, Procestechnische 

kwaliteitsmetingen. 

Proces en regelaar 10218 € 10,85 

Meet- en regeltechniek, Proceseigenschappen, Discontinue en continue regelaars. 

Procescomputersystemen 10219 € 9,00 

De procescomputer, Specifieke toepassingen van de procescomputer, DCSregelsystemen, 

SCADA-regelsystemen. 

Logica en de PLC 10220 € 11,85 

Gebruik en toepassingen logische schakelingen, Sensoren en actuatoren, De PLC. 



Controle, onderhoud en veiligheid (2D010) 29011.2 € 5,35 

Controleren en bijstellen, Storingen en onderhoud, Hulpstoffen en veiligheid. 

Processing (2D040) 29019.2 € 22,05 

Doseren, Verkleinen, Mengen, Scheiden, Fysisch scheiden, Warmte- en 

koudebehandeling, Opdrachten. 

Verpakken (2D010, 2D050) 29033.2 € 11,70 

Verpakken van vloeistoffen, Verpakken van vaste stoffen, E-teken en 

controlerende instanties. 

Basisvoorzieningen en procesbewaking (3D020) 29038.2 € 34,80 

Stoom, Koelmiddelen, Elektriciteit, Luchtconditionering, Perslucht, Water, 

Procesbewaking. 

Deelbewerkingen aan het product (3D020) 29039.2 € 17,35 

Transport van stoffen, Mengen van stoffen, Scheiden van stoffen, Vorm 

veranderen, Transport van warmte. 




Producttechnologie 

Levensmiddelentechnologie algemeen 

Grondstoffen 29034.2 € 8,20 

Water, Koolhydraten, Vetten, Eiwitten, Additieven. 

Inleiding tot de levensmiddelenchemie 10262 € 11,15 

De basischemie van vetten, eiwitten en koolhydraten en chemische stoffen in brood. 

Vlees 

Eco vleesverwerking 27096.2 € 13,85 

In deze uitgave staat de verwerking tot biologische vleesproducten centraal: de 

herkomst en kwaliteit van vleesdieren, de slachterij, de vleesverwerkingsbedrijven, 

retail en de consument. 

Vlees: grondstof vlees 10211 € 10,25 

Het karkas, postmortale processen, Kleur, geur, smaak en malsheid van vlees, 

Invloed van opslag. 

Vlees: kookworst, leverworst en vleessnacks 10212 € 9,60 

Grondstoffen, Productie van leverworst, Productie van vleessnacks. 

Vlees: hambereiding 10044 € 6,00 

De gang van zaken in de slachterij, Het belang van IKB, De rol van RVV en CBS, 

Uitsnijden karkassen en de ingangscontrole, Waaruit bestaat pekel?, Verband 

tussen pekelinjectie en karnen of tumblen, Het vormen en koken van de ham en 

Noodzakelijke extra hygiëne bij het verpakken. 

Vlees: droge worstbereiding 10045 € 4,65 

Het tempereren van bevroren vlees, De metaaldetector, Wat zijn de mogelijkheden 

van de cutter en met de wolf?, Het toevoegen van de starterculture en het verdere 

fermentatieproces, inclusief roken en droging. 

Drank 

Dranken: mouten bierbereiding 10202 € 15,00 

Geschiedenis van bier, Mouten, brouwen en vergisten, Bottelen en afvullen van bier. 



Bereiding van vruchtensap en frisdrank 29054.2 € 10,05 

Grondstoffen vruchtensap en frisdrank, Productie van appelsap, Productie van 

koolzuurhoudende dranken, Eindproducten appelsap en frisdrank. 



60 | 61 

Groente en fruit 



Bereiding van frites, diepvriesspinazie en appelmoes 29055.2 € 11,85 

Grondstoffen, Productie van frites, Productie van diepvriesspinazie, Productie van 

appelmoes, Eindproducten. 

Brood en banket 

Bakkerij: broodbereiding 10039 € 6,75 

Het malen van de tarwe en de geschiktheid van harde tarwe voor de 

broodbereiding, De invloed van uitmalingsgraad op de broodkwaliteit, Het proces 

van glutenvorming stap voor stap, De effecten van het bakken, zoals de ovenrijs en 

kleuren smaakvorming. 

Bakkerij: broodbereiding deel 2 10207 € 17,95 

Geschiedenis van brood, Grond- en hulpstoffen, Deegbereiding, rijzen en bakken, 

Conditioneren en verpakken. 

Bakkerij: banketbereiding 10040 € 7,30 

Soorten banket, Waarin verschilt banketbereiding van broodbereiding?, Chemische 

rijsmiddelen en uitvloeien, Het walsen, vormen en spuiten in relatie tot biscuitdeeg, 

zetkruimeldeeg en wrijfdeeg, Luchtinslag tijdens het mengen, Fasen in het 

bakproces. 

Zuivel 

Zuivel: consumptiemelkbereiding 10208 € 28,45 

Samenstelling van melk, Productie van consumptiemelk. 

Zuivel: kaasbereiding 10209 € 16,35 

Het maken van Nederlandse kazen, Bewerking van melk, Het maken van kaas uit 

voorbewerkte melk. 

Overig 

Gemaksvoedsel 10213 € 9,50 

Catering, Koelverse maaltijden, Veilige en gezonde producten. 

Dropbereiding 10048 € 10,45 

De verwerkingsfasen, zoals spuiten en gieten, Hoe verloopt warmtetransport en 

warmte-overdracht?, Hoe werkt een stoomketel? 




Logistiek 



Opslag, transport en logistiek (2D030) 29016.2 € 12,45 

Opslag van vloeistoffen, Vloeistoftransport, Opslag en transport van vaste stoffen, 

Organisatiestructuur. 


Organiseren 10224 € 10,45 

Verschillende organisatievormen, Kostprijsberekeningen, Verschillende 

planningsmethodieken. 

De mens in het bedrijf 10225 € 11,15 

Zakelijk communiceren, Cultuur in een bedrijf, Leidinggeven, Ontwikkelingsfasen 

van een bedrijf. 



Organisatie van je dagelijks werk (3D040) 29043.2 € 14,95 

Functioneren in een organisatie, Plannen van het werk, Leidinggeven, Werken 

binnen een team. 



62 | 63 

4. Mighty Machines 

4.1. Groen, Grond & Infra (loonwerk) 


Plantenteelt 





Groene ruimte 


25 kaarten 24054 € 27,10 


84 kaarten 24026 € 56,65 


48 kaarten 24068 € 34,95 


52 kaarten 24069 € 34,60 


















aanvulling op het boek te downloaden op www.ontwikkelcentrum.nl.

Mighty Machines | 4.1. Groen, Grond & Infra (loonwerk) 

Rijden met trekkers, werktuigen en machines 37906 € 25,30 

Deze cks-uitgave is een samenvoeging van de uitgaven ‘Aankoppelen van de 

werktuigen’. ‘Nemen van maatregelen om aan wettelijke eisen te voldoen’, 

‘Manoeuvreren met de trekker’, ‘Veilig bedienen van voertuigen en machines’ 

en ‘Aanpassen van het rijgedrag aan de omstandigheden’. Behandeld worden de 

verschillende manieren van aan- en afkoppelen, de bediening van voertuigen en 

machines en de wettelijke eisen waaraan voldaan moet worden als men met een 

trekker of werktuig de openbare weg op gaat. Verder bevat de uitgave informatie 

over de verschillende onderdelen van voertuigen en machines, verkeersregels en 

tips over het rijden en manoeuvreren met de trekker. 







Gebruiken machines 

Voorbereiden van de eigen taak 37905 € 19,95 

Deze cks-uitgave is een samenvoeging van de uitgaven ‘Bespreken van opdrachten’, 

‘Meenemen van de juiste trekkers, werktuigen en machines’ en ‘Gereedmaken van 

trekkers, werktuigen en machines’. Centraal in de uitgave ‘Bespreken van opdrachten’ 

staat communiceren: hoe doe je het, wat kan er fout gaan, wat kunnen de gevolgen 

daarvan zijn en hoe kun je voorkomen dat het fout gaat? In overige delen gaat het 

over de keuze voor een bepaalde trekker of een bepaald werktuig, de motivatie voor 

die keuze (bijvoorbeeld massa, stuurinrichting, vermogen, de driepuntshefinrichting) 

en het controleren en bedrijfsklaar maken van de machines. 



Trekker en transport (2B140) 27117.2 € 32,50 

Veiligheidsvoorschriften, Soorten trekkers, Algemene bouw, Bediening, (Aanbouw) 

werktuigen aan- en afkoppelen, Onderhoud, Eisen voor het rijden met de trekker 

op de weg, Milieueisen in relatie met machine en werk, Veiligheidsvoorschriften, 

Soorten wagens en de algemene bouw, Beremming, De wagen aan- en afkoppelen, 

Onderhoud, Rijden met trekker en wagen op de weg, Laadwerktuigen, De heftruck, 

De telescooplader, De zelfrijdende maaimachine. 

Mest voor de grond (2B140) 27118.2 € 21,85 

Ploegen, Niet-aftakasaangedreven en aftakasaangedreven 

grondbewerkingswerktuigen, Kunstmeststrooiers, Drijfmesttanks en 

bemestingsapparatuur, Stalmestverspreiders. 



64 | 65 

Eerst zaaien, verzorgen en dan pas voederwinning (2B140) 27119.2 € 33,95 

Werktuigen voor het zaaien, poten, planten, Werktuigen voor de verzorging van 

akkerbouwgewassen en vollegrondsgroenten, graslandverzorging, ontwatering en 

beregening, Maaiwerktuigen, Schudders en opraapwagens, Persen en hakselaars. 

Oogstmachines (3B150) 27120.2 € 39,90 

Maaidorsers, Bietenrooiers, Aardappelrooiers, Hakselaars, Grootpakpersen, 

Oogstmachines voor wortels en prei, Oogstmachines voor conserven- en 

vollegrondsgroenten. 

Onderhouden en repareren machines 

Verrichten van gebruikersonderhoud 37907 € 21,55 

Deze cks-uitgave is een samenvoeging van de uitgaven ‘Schoonmaken van trekkers, 

werktuigen en machines’, ‘Signaleren en melden van kleine storingen en slijtage’ en 

‘Smeren, tanken en stallen van trekkers, werktuigen en machines’. De bundel bevat 

informatie over hoe en wanneer je trekkers, werktuigen en machines onderhoudt 

en schoonmaakt en wat daar bij komt kijken. Verder wordt aangegeven hoe en 

waarmee je kleine storingen en slijtage kunt opsporen. 


Machine-onderhoud en reparatie vanuit een praktische benadering. ‘Onderhouden, 

controleren en afstellen’ gaat in op preventief en periodiek onderhoud van 

machines, trekkers en werktuigen. Hoe werken de machines, hoe controleer en 

meet je of alles nog werkt, hoe (de)monteer je die machines en hoe stel je ze af, 

hoe onderhoud, reinig en conserveer je ze? 



Energieoverdracht (2B170) 27124.2 € 33,35 

Hydraulische systemen en onderdelen, Pneumatiek, Mechanica, Elektriciteit, 

Elektronica. 

Groot onderhoud (2B170) 27125.2 € 6,85 

De grote onderhoudsbeurt, Lassen. 

Aandrijvingen op trekkers en werktuigen 20034.2 € 22,50 

Onderhoud en veiligheid, Bediening van trekkers en werktuigen, Mechanische en 

hydraulische aandrijvingen op trekkers en werktuigen. 

De trekker en werktuigen 20035.2 € 29,15 

Trekkers en aanhangers, Onderhoud van de werkende delen van werktuigen. 

Gebruiken werktuigen 27054.2 € 9,70 

De trekker onderhouden, Machines onderhouden, Storingen onderkennen. 



Mighty Machines | 4.1. Groen, Grond & Infra (loonwerk) 


Een werkboek met praktische vragen en opdrachten over preventief en periodiek 

onderhoud van machines, trekkers en werktuigen. 

4.2. Werken in agrarisch loonwerk 

In 3. Good Food, 3.1 Plantenteelt van deze catalogus vindt u meer uitgaven voor 

Werken in agrarisch loonwerk. 

Ploegen, spitten en zaaibed bereiden 37901 € 16,45 

Deze cks-uitgave is een bundeling van de uitgaven ‘Kerende grondbewerking: 

ploegen en spitten’ en ‘Grondbewerking met een eg’, die deel uitmaken 

van de hoofdtaak Verzorgen van de bodem in de open teelten. In ‘Kerende 

grondbewerking’ staat informatie over de verschillende ploegen, de 

ploegonderdelen, het aanbouwen en afstellen van een ploeg en het ploegen 

zelf. Ook komt werken met de spitfrees en de krukasspitmachine aan de orde. 

In de uitgave ‘Grondbewerking met een eg’ gaat het over grondsoorten en 

grondbewerking, aanbouwen, afstellen en onderhouden van een eg. 

Gewasbescherming 10441 € 20,15 

Schadedrempels, Verschillende bestrijdingsmethoden met voor- en nadelen, Welke 

apparatuur en welk middel, Veiligheid en Arbo. 

Mollen en Woelratten 20089 € 16,35 

De bestrijding van mollen en woelratten. 



Deze cks-uitgave bevat vier leereenheden. In ‘Nemen hygiënische maatregelen’ 

staat informatie over hygiënesluizen, omkleedruimtes en ontsmettingsmatten. 

‘Reinigen en ontsmetten’ besteedt aandacht aan werkvolgorde, hulpmiddelen en 

reinigings- en ontsmettingsmiddelen. ‘Weren en bestrijden van ongedierte’ gaat 

over de schade die ratten, muizen, vliegen, mieren en mollen kunnen aanrichten, 

het herkennen van de aanwezigheid van ongedierte, het nemen van preventieve 

maatregelen en ongediertebestrijding. ‘Werken met de hogedrukreiniger’ is de 

laatste leereenheid. 



Bodembewerking en uitgangsmateriaal (2B010) 27055.2 € 12,05 

Grond bewerken, Zaai- en plantklaar maken, Uitgangsmateriaal. 

Verzorgen van het gewas (2B020) 27080.2 € 11,60 

Onkruiden, Gewasverzorging, Watervoorziening, Mechanische onkruidbestrijding. 



66 | 67 

Oogsten en sorteren (2B030) 27082.2 € 12,55 

Het einde van de teelt ...... en nu oogsten!, Met de hand of met de machine?, 

Kwaliteit door sorteren!, Geoogst product op transport! 

De teelt van maïs als voedergewas (2B270) 27088.2 € 24,25 

Teelthistorie, teeltdoel, groei en ontwikkeling, Grond en grondbewerking, 

Bemesting, Rassenkeuze en inzaai, Bedreigingen voor het gewas, Oogst en 

oogstverwerking, Beheer van de teelt. 

Uitvoeren gewasbescherming (3B040) 27089.2 € 20,00 

Gewassen en hun afwijkingen, Afwijkingen voorkomen en bestrijdingsmethoden, 

Gewasbeschermingsmiddelen, Gewasbeschermingsapparatuur, De bestrijding in 

de praktijk. 


Bedrijfsvoeren loonwerk 

Dit lespakket bestaat uit drie onderdelen en is het resultaat van twee jaar 

veldonderzoek en gebruikerservaringen. 

1. Coördineren van werkzaamheden LA354 € 14,40 

Communicatie, inventarisatie en informatie, Omgaan met derden en adviseren 

van klanten, Leidinggeven, kritiek verwerken en de bedrijfscultuur leren kennen, 

Beoordelen en bespreekbaar maken van het eigen werk. 

2. Bewaken van werkzaamheden LA355 € 22,95 

De teelt van gewassen, Grondonderzoek en bemesting, Grond, bodem en weer, 

Ziektes en afwijkingen in een gewas. 

3. Plannen van productiemiddelen LA358 € 12,65 

Het plannen van machines, mensen en tijd, Het werken met geautomatiseerde 

planning, Het bepalen van de arbeidsbehoefte, Het doelmatig inzetten van de 

bedrijfsuitrusting. 

Begroten in de groenvoorziening 10034 € 39,85 

De onderdelen begroten, project begroten en nacalculatie worden uitgebreid 

toegelicht. Aan de orde komen kosten, resultatenrekening, investeren, werkplan, 

offerte en projectadministratie. 



Economie van het loonbedrijf (3B160) 27121.2 € 13,75 

Boekhouding van het loonbedrijf, Kostprijs en tarief, Marktontwikkelingen. 



Mighty Machines | 4.3. Cultuurtechniek / Werken in cultuurtechnisch loonwerk 

4.3. Cultuurtechniek / 

Werken in cultuurtechnisch loonwerk 



25 kaarten 24054 € 27,10 


84 kaarten 24026 € 56,65 


48 kaarten 24068 € 34,95 


52 kaarten 24069 € 34,60 

Verrichten grondwerk 


is nog prima inzetbaar in het huidige competentiegerichte onderwijs * . 

Grondige aanpak (2K010) 24040.2 € 18,95 

Voorbereiding, Grondverzet en grondbewerking, Bodem en bemesting, Plant- en 

zaaiwerk, Bestrating, Bouwkundige voorzieningen. 

Passen en meten 24081 € 17,45 

Metrieke stelsel, veel voorkomende berekeningen, opmeten en uitzetten van 

terrein en waterpassen. 

Aanleggen en onderhouden cultuurtechnisch groen 

Landschappelijk groen aanleggen (3K060) 24044.2 € 13,35 

Het landschappelijk groen waarderen. 



68 | 69 

Landschappelijk groen onderhouden (3K060) 24045.2 € 9,80 

Beheer vaststellen, Een onderhoudsplan uitvoeren, Wet- en regelgeving toepassen. 

Gras voor sport en recreatie (3K060) 24046.2 € 9,35 

Het beheer van het grasveld vaststellen. 

Aanleggen en onderhouden verhardingen 



Groencultuur (2K040) 24007.2 € 24,25 

Grondverzetmachines, Aanleg van verharding, Rioleringen, Aanleg groen. 

Werken onder het maaiveld (3K070) 24041.2 € 7,50 

Werk voorbereiden, Bemonsteren, Grondwerken, Wegen, Rioleringen, Waterlopen 

en drainage. 

Hard groen (2K020) 24039.2 € 14,25 

Onkruidbestrijding op verhardingen, Onderhoud aan gebouwen, Afval, Werken in 

een organisatie. 

Plaatsen en onderhouden bouwkundige en technische 

voorzieningen 



Dode materialen in de groene ruimte LA158 € 21,40 

De stof komt aan bod via de invalshoeken: Natuursteen, Gebakken producten, 

Bindmiddelen, Ongebakken kunststeen, Hout- en houtproducten, Asfaltbitumen en 

bitumineuze producten, Kunststoffen. 

Ongestoord verblijf (3K100) 24067.2 € 17,35 

Nutsvoorzieningen, Verhelpen en melden van storingen, Onderhouden 

voorzieningen, Onderhouden gebouwen. 

Gebouwen, terreinen en technische voorzieningen 25064.2 € 23,05 

Bouwconstructies en materialen, Technische voorzieningen, Gebouwen: 

vergunningen en wettelijke bepalingen, Gevaarlijke stoffen; vergunningen en 

wettelijke bepalingen, Tekenen en tekeningen lezen. 



Mighty Machines | 4.3. Cultuurtechniek / Werken in cultuurtechnisch loonwerk 


Bedrijfsvoeren loonwerk 

Dit lespakket bestaat uit drie onderdelen en is het resultaat van twee jaar 

veldonderzoek en gebruikerservaringen. 

1. Coördineren van werkzaamheden LA354 € 14,40 

Communicatie, inventarisatie en informatie, Omgaan met derden en klanten 

adviseren, Leidinggeven, Verwerken van kritiek en de bedrijfscultuur leren kennen, 

Beoordelen en bespreekbaar maken van het eigen werk. 

2. Bewaken van werkzaamheden LA355 € 22,95 

De teelt van gewassen, Grondonderzoek en bemesting, Grond, bodem en weer, 

Ziektes en afwijkingen in een gewas. 

3. Plannen van productiemiddelen LA358 € 12,65 

Het plannen van machines, mensen en tijd, Het werken met geautomatiseerde 

planning, Het bepalen van de arbeidsbehoefte, Het doelmatig inzetten van de 

bedrijfsuitrusting. 



Kleine experimenten en dynamisch ondernemen 27148.2 € 13,95 

Deze uitgave gaat over kleine teeltexperimenten om dynamisch te kunnen 

ondernemen. 

Economie van het loonbedrijf (3B160) 27121.2 € 13,75 

Boekhouding van het loonbedrijf, Kostprijs en tarief, Marktontwikkelingen. 

Begroten in de groenvoorziening 10034 € 39,85 

De onderdelen begroten, project begroten en nacalculatie worden uitgebreid 

toegelicht. Aan de orde komen kosten, resultatenrekening, investeren, werkplan, 

offerte en projectadministratie. 



70 | 71 

5. Dynamic Design 

5.1. Bloem & Design 

In 7. Big Business, 7.1. Groene Detailhandel van deze catalogus vindt u meer 

uitgaven voor Bloem & Design. 













je de plant moet planten. De leerling kan zoeken op zowel de wetenschappelijke als 

de Nederlandse naam. De cd biedt extra functionaliteiten, zoals het oefenen met de 


Bloemen en planten in beeld (boek en cd-rom) 22064.2 € 45,65 

Bloemen en planten in beeld (alleen cd-rom) 22088 € 28,55 

Bloemen en planten in beeld (netwerkversie cd-rom) 22090 € 284,65 

Bloemen en planten in beeld (opdrachtenboek) 22064.1 € 11,40 

‘Bloemen en planten in beeld’ bevat ruim 650 full colour afbeeldingen van bloemen 

en planten. Van alle bloemen en planten staan de wetenschappelijke naam en de 

morfologische en verzorgingskenmerken vermeld. De cd bevat een groot aantal 

foto’s, een dictee en uitgebreide informatie over bloemen en planten. De leerling 

kan selecties maken op familie, toepassing of kleur. De netwerkversie cd heeft 

naast een leerlingendeel ook een docentendeel waarmee de docent toetsen 

kan klaar zetten en een overzicht kan krijgen van de toetsresultaten. Bij het 

theorieboek hoort een opdrachtenboek. 






Dynamic Design | 5.1. Bloem & Design 

Plantenkennis voor de groene ruimte, theorie niveau 3 en 4 24072 € 42,80 

Plantenkennis, werkboek niveau 1 (full colour) 24070 € 45,15 

Planten in beeld, werkboek niveau 2 (full colour) 24071 € 47,40 

‘Plantenkennis voor de groene ruimte’ bevat theorie en opdrachten voor alle 

niveaus op het gebied van herkennen en toepassen van planten. De bijgeleverde 

cd bevat informatie over ruim 900 planten afkomstig uit de meest uiteenlopende 

plantengroepen. Bijna alle herkenbare eigenschappen van een plant, zoals uiterlijk 

(hoogte, vorm, kleur), bloeitijd, vochtbehoefte en benodigde grondsoort zijn terug 

te vinden. Behalve dat de leerling leert planten herkennen en benoemen, kan 

hij ook planten selecteren, bekijken en gebruiken in beplantingsplannen. In het 

werkboek kan de leerling aantekeningen maken bij elke plant zodat hij het later ook 

als naslagwerk kan gebruiken. 



Geur, kleur en sfeer: productkennis (2E080, 3E110) 22902.2 € 40,65 

Kamerplanten en hydrocultuur, Snij- en droogbloemen, Zijden bloemen, 

Gewasbescherming, Bemesting en grondproducten, Kennis van ondergronden, 

Seizoens-, sfeer- en cadeauartikelen. 

Geur, kleur en sfeer: verzorging (2E080, 3E110) 22074.2 € 17,35 

Kamerplanten en hydrocultuur, Snijbloemen, Ondergronden, Tuinmeubelen en 

barbecues, Meststoffen en gewasbescherming, Grondproducten. 

Bloemschikken en -binden 

Bloembinden: basistechnieken in beeld (cd-rom) 22086 € 28,55 

Deze cd bevat een groot aantal video’s waarin de basistechnieken van het 

bloemschikken en -binden aan de orde komen met behulp van beeld en 

(gesproken) tekst. Er zijn verschillende zoekmogelijkheden: Arrangementen, 

Verwerkingstechnieken, Voorbereidende handelingen. 

Ontwerpen van bloemwerk 32008 € 20,80 

‘Ontwerpen van bloemwerk’ behandelt het ontwerpaspect uit de kerntaak 

‘Bloemwerk maken’. In deze cks-uitgave worden onder andere de stappen in het 

ontwerpproces en het gebruik en de betekenis van vorm, kleur en symboliek 

uitgelegd. 

Ontwerpen voor projectmatig bloemwerk 32009 € 20,80 

Deze cks-uitgave beschrijft vanuit het ontwerpaspect uit de kerntaak 

Arrangementen ontwerpen, het ontwerpen voor projectmatig bloemwerk. Centraal 

staat het projectmatig ontwerpen van natuurlijke creaties op basis van een 

stappenplan. Verder bevat de uitgave informatie over de betekenissen en het 

gebruik van vorm, kleur en symboliek. 



72 | 73 



Ongebonden binden (2E030) 22048.2 € 16,20 

Basis, Technieken, Verzorging, Verpakkingsmateriaal, Interne goederenstroom. 

Ongebonden binden – leerlingbinder (2E040) 22056.2 € 7,50 

Basis, Verkopen. 

Fleur en interieur (2E030) 22050.2 € 16,20 

Basis, Stijlen, Decoreren en presenteren, Schoonmaken, Arbeidsomstandigheden. 

Fleur en interieur - leerlingbinder (2E040) 22057.2 € 11,70 

Basis, Technieken, Producten etaleren en presenteren, Veiligheid. 

Met raad en draad – leerlingbinder (2E030, 2E040) 22049.2 € 13,45 

De basis van corsages, (Blad-)materiaal en bloemen op draad zetten, Hulpmiddelen, 

Corsages: draadtechnieken en verschillende typen, Inpakken. 

De vier jaargetijden - leerlingbinder (2E030, 2E040) 22055.2 € 18,95 

De basis van gelegenheids- en seizoensbloemwerk, Gebruiken en symboliek, 

Verpakken van planten en plantenarrangementen, Verwerking van 

bijzondere materialen, Verpotten en oppotten, Symboliek, planten- en 

gelegenheidsarrangementen. 

Schenken en herdenken (2E030, 2E040) 22051.2 € 16,50 

De basis voor rouwbloemwerk, Lintdrukmachine, Opslagpercentage, Ondergronden 

maken, Calculeren. 

Maken bloemwerk vakbekwaam binder (3E030) 22020.2 € 45,45 

Geschiedenis, gebruik, verschijningsvormen, Techniek en Materialen van 

bloemwerken (handgebonden boeketten, vaas- en schaalschikkingen, 

draadgebonden bloemwerk, rouwbloemwerk en gelegenheidsbloemwerk), 

Verkoopprijsberekeningen, Ontwerpen en schetsen, Compositie- en Vormenleer, 

Lintgebruik, Algemene zaken zoals Arbo, samenwerken en motiveren. 

Interieur en vormgeving 

Ontwerpen voor projectmatig bloemwerk 32009 € 20,80 

Deze cks-uitgave beschrijft vanuit het ontwerpaspect uit de kerntaak 

Arrangementen ontwerpen, het ontwerpen voor projectmatig bloemwerk. Centraal 

staat het projectmatig ontwerpen van natuurlijke creaties op basis van een 

stappenplan. Verder bevat de uitgave informatie over de betekenissen en het 

gebruik van vorm, kleur en symboliek. 






Planten in het interieur (3E090, 3K190) 24029.2 € 32,50 

Functies van interieurbeplantingen en verzorgingssystemen, Van ontwerp tot 

levering, Materialen en hulpmiddelen, Water, voeding en groeifactoren, Gebruik en 

verhandeling, Groeibegeleiding, snoei en gewasbescherming, Kunstplanten. 

Inrichten en onderhouden verkoopruimten 

Onderhouden van de bloemenwinkel 32902 € 18,35 

Deze cks-uitgave bevat de leereenheden ‘Het schoonhouden van bedrijfsruimten 

in de bloemenwinkel’, ‘Het onderhouden en opstarten van bedrijfsruimten 

in de bloemenwinkel’ en ‘Het onderhouden van productpresentaties in de 

bloemenwinkel’. Samen dekken deze leereenheden het onderwerp Onderhouden 

van de bloemenwinkel af. Het boek behandelt de volgende onderwerpen: het 

controleren van de apparaten, het (ergonomisch) schoonhouden van de winkel, de 

verschillende soorten productpresentaties en hun verzorging en de prijsstelling 

van producten. 

Het verzorgen van producten en onderhouden 

van de bloemenwinkel (cd-rom) 32905 € 16,15 

Een cd over het verzorgen van niet-levende bloemisterijartikelen, snijbloemen en 

kamerplanten; het schoonhouden, onderhouden en opstarten van bedrijfsruimten 

en het onderhouden van productpresentaties. De cd bevat QMP-toetsen, om deze 

te kunnen gebruiken zijn internettoegang en een QMP-licentie vereist. 

Het verzorgen van producten in de bloemenwinkel 32901 € 24,30 

Deze cks-uistgave bevat de leereenheden ‘Snijbloemen verzorgen in de 

bloemenwinkel’, ‘Kamerplanten verzorgen in de bloemenwinkel’ en ‘Niet-levende 

producten verzorgen in de bloemenwinkel’. Deze leereenheden dekken gezamenlijk 

het onderwerp Het verzorgen van producten in de bloemenwinkel af. In deze 

uitgave staat informatie over de ontvangst, verwerking en specifieke verzorging 

van snijbloemen, kamerplanten en producten als vazen en bloempotten. 



Transportmiddelen en winkelinterieur (2E060) 22034.2 € 5,85 

Interne transportmiddelen, Het magazijn, De verkoopruimte. 

Werkomstandigheden (2E060) 22035.2 € 7,00 

Ergonomie en arbeid, Veiligheid. 

Presenteren (2E060) 22036.2 € 5,45 

Presentatiemeubelen, Artikelpresentatie. 



74 | 75 

Inrichten Verkoopruimte 2 (3E050) 22901.2 € 26,95 

De marketingmix, Winkelinterieur, Huisstijl en presentatie, Het exterieur, 

Verwantschappen en plaatsingsverbanden, Displays, Kleuren. 

Winkelbeheer (3E050) 22030.2 € 12,45 

Verlichting, De vloer, wanden en plafond, Verwarming en klimaatbeheersing, 

Onderhoud. 

Een schoon bedrijf (2E020) 22081.2 € 12,95 

Welk afval ga je op welke manier verwijderen?, Wat moet je schoonmaken?, 

Waarmee maak je schoon?, Hoe bevorder je de werkomstandigheden? 

Houdbaarheid van kwaliteit (2B210) 27113.2 € 16,60 

Kwaliteit, Kwaliteit van uitgangsmateriaal, Organisaties en kwaliteit, Houdbaarheid 

van snijbloemen en potplanten, Houdbaarheid handhaven in de keten. 

Public relations en communicatietechnieken (3E100) 22070.2 € 9,95 

Communicatie, Promotiemix en het productaanbod. 

Verkopen en klachtenafhandeling 

Voeren van verkoopgesprekken en 

klachtenafhandeling in de groene retail 32903 € 22,95 

Deze cks-uitgave is opgebouwd uit ‘Voeren van een verkoopgesprek in de 

groene retail’, ‘Voeren van een telefonisch verkoopgesprek’ en ‘Afhandelen 

van klachten in de groene retail’ en dekt daarmee een belangrijk deel af van de 

competenties Verkopen en Klantgericht werken. Aan de orde komen de stappen 

in het verkoopgesprek en klachtengesprek, communicatieve aandachtspunten, 

klanttypen, veelgemaakte fouten tijdens een verkoopgesprek, het belang van een 

goede klachtenafhandeling en wettelijke regelingen voor klant en winkelier. 

Omzet bevorderen voor de bloemenwinkel 32906 € 10,75 

Om een winkel draaiende te houden is omzet nodig en voor omzet zijn klanten 

nodig. Centraal in deze cks-uitgave staan verkoopbevorderende activiteiten en 

klantenbinding. Daarnaast is er informatie over hoe de markt acquisitie kan 

beïnvloeden en over het vaststellen van doelgroep en strategie. De uitgave is 

samengesteld uit de leereenheden ‘Verkoopbevorderende activiteiten in je 

verzorgingsgebied’ en ‘Acquisitie plegen voor projectmatig/speciaal bloemwerk’ en 

dekt daarmee een belangrijk deel af van het kwalificatieprofiel bloembinder. 



Verkoopklaar maken (3E060) 28042.2 € 4,70 

Het verkoopklaar maken van artikelen, Het prijzen en coderen van artikelen. 

Voorraden verkopen (3E070) 28045.2 € 7,35 

Koele en warme opslagruimten, Verpakking en kwaliteit van het product. 




Kassa (2E010) 22037.2 € 9,60 


Kassabeheer (3E010) 22043.2 € 5,75 


Verkopen en adviseren (2E010) 22038.2 € 7,10 

Communicatie, Het verkoopgesprek, Telefonische bestellingen. 







Controle op plagen en ziekten (2B200) 27907.2 € 16,60 

Schimmels, Dierlijke beschadigers, Bacteriën en virussen, Niet-parasitaire 

afwijkingen, Ingangscontrole. 

Afleveren en factureren (3E010) 22042.2 € 7,35 

Factureren, Kwaliteitscontrole voor aflevering, Afleveren. 

Inkoop en voorraadbeheer 

Inkoop plannen en voorraad beheren in de bloemenwinkel 32907 € 13,95 

In de bloemenwinkel spelen voorraadbeheer, trends, prijs-kwaliteitverhouding en 

klantvriendelijkheid een grote rol. In deze cks-uitgave staat onder meer informatie 

over beurzen, trends, leveringsvoorwaarden, voorraadbeheer, inkoopplanningen 

en een optimaal assortiment. Deze uitgave bevat de leereenheden ‘Inkoopplanning 

maken voor een bloemenwinkel’, ‘Trends signaleren en invoeren in de 

bloemenwinkel’ en ‘Beheren van de voorraad’ en dekt daarmee een belangrijk deel 

af van het kwalificatieprofiel bloembinder. 



Leverancierskeuze (3E020) 22045.2 € 5,55 

Leverancierskeuze. 

Voorraadadministratie (3E060) 28043.2 € 7,80 

De functie van voorraadadministratie, Inventariseren, Derving. 

Bestellen (3E020, 3E07) 22046.2 € 9,70 

Inkopen, De voorbereiding op de bestelling, Het bestellen, Leverancierskeuze. 



76 | 77 

Kunstgeschiedenis 

Met kunst en bloemwerk 10021 € 55,00 

‘Met kunst en bloemwerk’ geeft een goed overzicht van 

cultuurperioden met hun kenmerkende stijlen. Het is 

een uitgave waarin de omgang met en het gebruik van 

bloemen door de tijd heen helder is samengevat. 


Plannen en instrueren van medewerkers in de 

bloemenwinkel 32904 € 10,95 

Deze cks-uitgave bevat ‘Instrueren van medewerkers in de bloemenwinkel’ 

en ‘Maken van een personeelsplanning in de bloemenwinkel’ en dekt daarmee 

een belangrijk deel af van de competentie Organiseren en beheersen van 

werkzaamheden. In deze uitgave staat informatie over het maken van een dag-, 

week- en jaarplanning en de hulpmiddelen daarbij plus informatie over het geven 

van instructies, de aandachtpunten (bij het voorbereiden) van een instructie en 

instructievormen. Ook komen Arbo-aspecten aan de orde. 

Criminaliteit in en rond de winkel 22062.2 € 10,25 

Criminaliteit, Winkelcriminaliteit, Agressiviteit en overvalcriminaliteit. 



Een goed project geen kunst (4E080) 22063.2 € 20,15 

Calculeren en werkplanning, Leidinggeven, Ruimteanalyse en culturele 

ontwikkelingen, Ontwerpen en presenteren, Verkopen. 



Outdoor Life | 6.1. Tuin, Park & Landschap 

6. Outdoor Life 

6.1. Tuin, Park & Landschap 

Veel van de uitgaven die beschreven staan bij 1. Surprising Nature, kunnen worden 

ingezet bij Outdoor Life. 




22 digitale praktijkkaarten over werken in een groene omgeving. De kaarten 

zijn opgebouwd uit zes onderdelen: informatie, gereedschappen, veiligheid, 

werkwijze, let op en diagnostische toetsen. Er zijn kaarten over onder meer 

groengereedschappen, planten van hagen en bomen, aanleg en onderhoud gazon, 

(mechanische) onkruidbestrijding en snoeien. 








je de plant moet planten. Aan de binnenkant van de uitklapbare boekomslag staat 

de uitleg van de iconen die planteigenschappen aangeven. Door de overzichtelijke 

inhoudsopgave en de index kan de leerling een plant makkelijk opzoeken op zowel 

de wetenschappelijke als de Nederlandse naam. De cd biedt extra functionaliteiten, 

zoals het oefenen met de Latijnse uitspraak en het uitvoeren van selecties. 






78 | 79 













Planten en hun namen 24080 € 19,85 

De uitgave ‘Planten en hun namen’ is bestemd voor cursisten Aankomend hovenier, 

Hovenier en Vakbekwaam hovenier. Aan de orde komen de namen van planten, de 

indeling in groepen planten en het herkennen van deze groepen, het gebruik van 

een determinatietabel en het herkennen van planten. Dit boek is onder regie van 

het Ontwikkelcentrum samengesteld door docenten van de AOC’s. 

Vakkennis aankomend hovenier 10435 € 11,95 

Teeltgebieden in Nederland, Vermeerderen, Handelsmaten en kwaliteitseisen, 

Veilig werken. 

Algemene vakkennis voor vakbekwaam hovenier 10444 € 20,85 

De overheid en organisaties waar de hovenier mee te maken heeft, De functies van 

openbaar groen en bomen. 

Bodem en bemesting 

Bodemkunde en bemesting 10307 € 28,10 

De bodem en de bodemstructuur, Bodemprofiel, Grondbewerking en 

waterhuishouding, Organische en anorganische meststoffen, Het analyserapport, 

Bemesting en milieu. 

Ontwerpen en inrichten 

Ontwerpen van tuinen 34030 € 21,85 

‘Ontwerpen van tuinen’ behandelt het ontwerpaspect uit de kerntaak Inrichten 

groen. In dit lesboek staat uitgebreide informatie over de stappen in het 

ontwerpproces en de betekenissen en het gebruik van vormen, kleur en symboliek 

bij het maken van een tuinontwerp. 

Toegepaste beplantingsleer 10440 € 13,60 

Toepassing van planten voor de tuin, Planten onder de juiste omstandigheden 

toepassen, Opdrachten bij: Zelf uw beplanting samenstellen.


Creatief met lijnen 24057 € 43,80 

‘Creatief met lijnen’ bestaat uit een boek en een cd. Deze uitgave is uitgebracht in 

het kader van zelfstandig leren en bevat werktekeningen en situatiebeschrijvingen 

voor het maken van een tuinontwerp. 

Groen inrichten 24073 € 16,35 

‘Groen inrichten’ is uitgebracht in het kader van zelfstandig leren. De 

inventarisatie, Analyseren, overleggen en overdragen, De werkvoorbereiding, De 

uitvoering. 

Dode materialen in de groene ruimte LA158 € 21,40 

De stof komt aan bod via de invalshoeken: Natuursteen, Gebakken producten, 

Bindmiddelen, Ongebakken kunststeen, Hout- en houtproducten, Asfaltbitumen en 

bitumineuze producten, Kunststoffen. 

Passen en meten 24081 € 17,45 

Metrieke stelsel, veel voorkomende berekeningen, opmeten en uitzetten van 

terrein en waterpassen. 

Aanleggen 

Aanleggen van beplanting 1 34901 € 19,80 

Bomen, hagen, border- en perkbeplanting en water- en moerasbeplanting: Hoe 

zorg je er voor dat een boom uitgroeit tot een mooi exemplaar?, Hoe leg je een 

rechte haag aan, Wanneer en hoe diep plant je border- en perkbeplanting?, Welke 

water- en moerasplanten moeten in diep water en welke langs de oever? Deze cksuitgave 

dekt samen met ‘Aanleggen van beplanting 2’ het onderwerp Aanleggen 

van beplanting af. 

Aanleggen van beplanting 2 34902 € 14,60 

Bosplantsoen, landschappelijke beplanting en struiken, heesters en coniferen: 

Hoe geef je beplanting een goede start?, Welke voorbereidingen tref je bij het 

aanleggen van een bosplantsoen?, Welke plantverbanden en -afstanden houdt je 

aan? en waarop let je bij de kwaliteitscontrole van struiken, heesters en coniferen? 

Deze cks-uitgave dekt samen met ‘Aanleggen van beplanting 1’ het onderwerp 

Aanleggen van beplanting af. 

Aanleggen van beplanting 3 (cd-rom) 34905 € 18,85 

De cd bevat de volgende cks-eenheden: Planten van hagen, park- en laanbomen, 

Aanleggen van border-, perk-, water- en moerasbeplanting, Planten van 

bosplantsoen en landschappelijke beplanting en Planten van struiken, heesters 

en coniferen. De cd bevat QMP-toetsen, om deze te kunnen gebruiken zijn 

internettoegang en een QMP-licentie vereist.

80 | 81 

Aanleggen van grasvelden 34904 € 24,25 

Wanneer kies je voor inzaaien en wanneer voor zoden leggen? Waar let je op bij 

het aanleggen van een grasveld? Hoe leg je een goed sportveld aan? Welke eisen 

worden er gesteld aan bermen en dijken? De antwoorden op deze en andere vragen 

staan in deze cks-uitgave. De uitgave is samengesteld uit ‘Grasveld inzaaien’, 

‘Graszoden leggen’, ‘Sportveld inzaaien’ en ‘Bermen en dijken inzaaien’ en valt 

onder het onderwerp Aanleggen van grasvelden. 

Aanleggen van bouwkundige voorzieningen 34903 € 21,00 

Deze cks-uitgave over ‘Terreinafscheidingen aanleggen’, ‘Keerwanden aanleggen’, 

‘Vlonders en bruggen aanleggen’, ‘Pergola’s en colonnades aanleggen’ en 

‘Faunavoorzieningen aanleggen’ valt onder het onderwerp Aanleggen van 

bouwkundige voorzieningen. Aan bod komen bouwkundige (fauna)voorzieningen 

als een damwand, een ronde palenwand, een pergola, paddenschermen en 

verschillende soorten rasters. 



Tuinaanleg (2K050) 24011.2 € 14,40 

Grondwerk en grondbewerking, Aanleggen van beplanting, Aanleggen van gazon, 

Aanleggen van bestrating. 

Landschappelijk groen aanleggen (3K060) 24044.2 € 13,35 

Het landschappelijk groen waarderen. 

Onderhouden 

Onderhouden van beplanting 1 34906 € 30,15 

De cks-uitgave ‘Onderhouden van beplanting 1’ valt samen met ‘Onderhouden van 

beplanting 2’ onder het onderwerp Onderhouden van beplantingen. Onderhoud 

bij border- en perkbeplanting, Maatregelen bij en snoeien van struiken, heesters, 

coniferen en sierbomen, Onderhoud van de tuinvijver, Organische bemesting, 

Onkruid verwijderen, Planten aanbinden en Biologisch evenwicht in de vijver. 

Onderhouden van beplanting 2 34907 € 27,95 

‘Onderhouden van beplanting 2’ valt samen met ‘Onderhouden van beplanting 1’ 

onder het onderwerp Onderhouden van beplantingen. In deze cks-uitgave staat het 

snoeien van park- en laanbomen, hagen en bosplantsoen centraal. 

Georganiseerd onderhouden, leerlingendeel 24063 € 8,85 

Georganiseerd onderhouden, docentendeel 24064 € 53,90 

‘Georganiseerd onderhouden’ is uitgebracht in het kader van zelfstandig leren. 

Leerlingendeel: Inventarisatie, Werkvoorbereiding, Terreinvoorbereiding, 

Grondwerk en grondbewerking, Sierbestrating en bouwkundige voorzieningen, 

Beplanting en gazon, Oplevering. Docentendeel: Bronnen, Leerstrategieën, 

Opdrachtdoelen en opdrachten. 




Aanleg en onderhoud tuinbeplantingen 10434 € 30,10 

Uitzetten van een tuin, Planten van tuinplanten, Aanleggen van een gazon, Snoeien 

van houtige tuinplanten, Onderhouden van borders en van het gazon. 

Boomverzorging: van beheer- tot werkplan 24075.2 € 20,05 

Boombeheer en functies van bomen, Beheermaatregelen nemen, Boomonderzoek, 

Van offerte tot nacalculatie. 



Een kopje kleiner maken (2K090) 24015.2 € 14,70 

Onderhoud borders. 

Grasgroen en steenrood (2K090) 24016.2 € 8,40 

Gazononderhoud, Onderhouden van bestrating. 

De groene stad (2K100) 24018.2 € 13,65 

Onderhouden beplanting, Onderhoud grasvelden en bermen, Onderhouden van 

verhardingen, Onderhoud van technische voorzieningen. 

Landschappelijk groen onderhouden (3K060) 24045.2 € 9,80 

Beheer vaststellen, Een onderhoudsplan uitvoeren, Wet- en regelgeving toepassen. 

Gras voor sport en recreatie (3K060) 24046.2 € 9,35 

Het beheer van het grasveld vaststellen. 

Maaien die handel (2K020) 24038.2 € 8,20 

Milieu, Grasvelden en bermen, Taluds en oeverbeschoeiingen, Onderhoud en 

reparaties. 

Gewasbescherming 

Gewasbescherming 10441 € 20,15 

Schadedrempels, Verschillende bestrijdingsmethoden met voor- en nadelen, Welke 

apparatuur en welk middel, Veiligheid en Arbo. 











82 | 83 










aanvulling op het boek te downloaden op www.ontwikkelcentrum.nl. 

Rijden met trekkers, werktuigen en machines 37906 € 25,30 

Deze cks-uitgave is een samenvoeging van de uitgaven ‘Aankoppelen van de 

werktuigen’, ‘Nemen van maatregelen om aan wettelijke eisen te voldoen’, 

‘Manoeuvreren met de trekker’, ‘Veilig bedienen van voertuigen en machines’ 

en ‘Aanpassen van het rijgedrag aan de omstandigheden’. Behandeld worden de 

verschillende manieren van aan- en afkoppelen, de bediening van voertuigen en 

machines en de wettelijke eisen waaraan voldaan moet worden als men met een 

trekker of werktuig de openbare weg op gaat. Verder bevat de bundel informatie 

over de verschillende onderdelen van voertuigen en machines, verkeersregels en 

tips over het rijden en manoeuvreren met de trekker. 








Tijd voor tuinen 24058 € 17,45 

‘Tijd voor tuinen’ is uitgebracht in het kader van zelfstandig leren en behandelt het 

beheer van tuinen, de tijd en het onderhoud van tuinen. 

Groen beheren 24074 € 14,75 

‘Groen beheren’ is uitgebracht in het kader van zelfstandig leren. Inventariseren 

en analyseren, Het beheerplan, Begroten en offreren, Werk voorbereiden, 

uitvoeren, evalueren en nacalculeren. 

Begroten in het groen 10453 € 28,65 

Begroten in de groenvoorziening speciaal voor hoveniers.

Outdoor Life | 6.2. Sport, Recreatie & Toerisme 

6.2. Sport, Recreatie & Toerisme 

Communicatie, omgaan met gasten 



Omgaan met gasten (2K070) 24052.2 € 21,85 

Het recreatiebedrijf, Ontwikkelingen in de recreatie, Kwaliteit, Communiceren met 

gasten, Telefoneren, Klachten ontvangen, Gasten corrigeren. 

Receptiewerkzaamheden (3H070) 23050.2 € 22,50 

Correspondentie en administratie, Communicatie en telefoontechnieken, Balie- en 

gesprekstechnieken, Documentatie, betalingen, agenda en protocollen. 



Communicatie 20076.2 € 22,60 

Presenteren, Rapporteren en overleg, Correspondentie, PR en voorlichting, 

Klachten en conflicten. Dit naslagwerk is geschreven voor niveau 4-leerlingen. 

Verzorgen van evenementen 

Een succesvol evenement 23048.2 € 10,15 

De PR voor een evenement verzorgen, Een bereikbaarheidsplan schrijven, De 

media begeleiden, Klachtenafhandeling, Nazorg uitvoeren, Evalueren. 

Technisch medewerker in het recreatiebedrijf 

Jachthavens 24002 € 20,95 

Varen, kadewerkzaamheden en jachthavenonderhoud. 






Geen half werk (3H060) 23022.2 € 11,15 

Doelstellingen bepalen, Budget en benodigde vergunningen, Van doelstelling naar 

taken, Werven en enthousiasmeren van medewerkers, Voortgangsgesprek en 

tijdpad, Draaiboek en gevarenanalyse, Voorzorgsmaatregelen mens en dier. 



84 | 85 

7. Big Business 

7.1. Groene Detailhandel 

In 5. Dynamic Design, 5.1. Bloem & Design en 2. Animal Friends, 2.1. Dierverzorger 

vindt u meer uitgaven voor de groene detailhandel. 


Werken in een groene omgeving 



22 digitale praktijkkaarten over werken in een groene omgeving. De kaarten 

zijn opgebouwd uit zes onderdelen: informatie, gereedschappen, veiligheid, 

werkwijze, let op en diagnostische toetsen. Er zijn kaarten over onder meer 

groengereedschappen, planten van hagen en bomen, aanleg en onderhoud gazon, 

(mechanische) onkruidbestrijding en snoeien. 






Dierverzorging 



Gezondheid en verzorging, 59 kaarten 21158 € 53,10 








je de plant moet planten. Door de overzichtelijke inhoudsopgave en de index kan 

de leerling een plant makkelijk opzoeken op zowel de wetenschappelijke als de 

Nederlandse naam. De cd biedt extra functionaliteiten, zoals het oefenen met de 







Big Business | 7.1. Groene Detailhandel 

















De kleurenuitgave ‘Opzoekboek Dier’ is ontwikkeld voor vmbo, maar is ook 

goed bruikbaar binnen mbo. Het boek bevat zo’n 25 veelgebruikte, populaire 

diersoorten. Per diersoort krijgt de leerling uitgebreide informatie over de 

herkomst, verzorging, gedrag, huisvesting, voeding, ziektes en voortplanting. Bij 

elke soort wordt ook een aantal rassen beschreven met bijzonderheden. In de 

opdrachtenboeken staan twee of drie opdrachten per diersoort. In deel 1 van het 

opdrachtenboek staat de algemene beschrijving, de verzorging, de huisvesting 

en de voeding van een dier centraal. De opdrachten in deel 2 gaan over de 

voortplanting, ziektes en de verschillende rassen. Naast praktische opdrachten 

bevatten de boeken cases waarvoor de leerlingen informatie op moeten zoeken. 

Het theorieboek is los van de opdrachtenboeken te gebruiken. De cd bevat het 

docentenmateriaal dat hoort bij de twee opdrachtboeken. 

Dieren behandelen met respect (cd-rom) 28059 € 29,75 

‘Dieren behandelen met respect’ geeft praktische voorbeelden en stimuleert 

de meningsvorming van de leerling aan de hand van acht thema’s. Deze thema’s 

bevinden zich op het snijvlak van wettelijk kader (wat mag en moet) en publieke 

opinie (wat is wenselijk, verantwoord). ‘Dieren behandelen met respect’ draagt bij 

aan een discussie over maatschappelijk verantwoord ondernemen door vragen 

te stellen als: Is dierenvermaak leedvermaak?, Hoe kijk je tegen het gebruik van 

proefdieren aan?, Gaan dieren en sport samen? Is diertransport diervriendelijk 

te organiseren? De thema’s worden op een pakkende, interactieve en visueel 

aantrekkelijke manier aangeboden. De evaluatie na het doorwerken van een thema 

is procesgericht. 

Werken in de winkel - bloemenafdeling 

Zie hiervoor de uitgebreide lijst onder 5. Dynamic Design.

86 | 87 

Werken in de winkel - dierenafdeling 

Zie hiervoor de uitgebreide lijst onder 2. Animal Friends. 

Werken in de winkel - binnenafdeling 

Voor presenteren en inrichten zie de uitgebreide lijst onder 5. Dynamic Design, 

Inrichten en onderhouden verkoopruimten. 

Inkoop plannen en voorraad beheren in de bloemenwinkel 32907 € 13,95 

In de bloemenwinkel spelen voorraadbeheer, trends, prijs-kwaliteitverhouding en 

klantvriendelijkheid een grote rol. In deze cks-uitgave staat onder meer informatie 

over beurzen, trends, leveringsvoorwaarden, voorraadbeheer, inkoopplanningen 

en een optimaal assortiment. Deze uitgave bevat de leereenheden ‘Inkoopplanning 

maken voor een bloemenwinkel’, ‘Trends signaleren en invoeren in de 

bloemenwinkel’ en ‘Beheren van de voorraad’ en dekt daarmee een belangrijk deel 

af van het kwalificatieprofiel bloembinder. 



Geur, kleur en sfeer: productkennis (2E080, 3E110) 22902.2 € 40,65 

Kamerplanten en hydrocultuur, Snij- en droogbloemen, Zijden bloemen, 

Gewasbescherming, Bemesting en grondproducten, Kennis van ondergronden, 

Seizoens-, sfeer- en cadeauartikelen. 

Geur, kleur en sfeer: verzorging (2E080, 3E110) 22074.2 € 17,35 

Kamerplanten en hydrocultuur, Snijbloemen, Ondergronden, Tuinmeubelen en 

barbecues, Meststoffen en gewasbescherming, Grondproducten. 

Werken in de winkel - buitenafdeling 



Tuinbeplanting: vijvers en tuinmaterialen, 

productenkennis (2E090, 3E120) 22903.2 € 46,45 

De dagelijkse werkzaamheden in de bloemendetailhandel of tuincentrumbranche 

met betrekking tot planten en materialen voor in de tuin. De volgende 

productgroepen komen aan de orde: heesters, klim- en slingerplanten, gazon, 

groenteplanten, vijvers, vissen, dierbenodigdheden, bestratingmaterialen, 

ornamenten, tuinverlichting en gereedschap. 



Big Business | 7.1. Groene Detailhandel 

Inkoop en voorraadbeheer - algemeen 



Leverancierskeuze (3E020) 22045.2 € 5,55 

Leverancierskeuze. 

Voorraadadministratie (3E060) 28043.2 € 7,80 

De functie van voorraadadministratie, Inventariseren, Derving. 

Bestellen (3E020, 3E070) 22046.2 € 9,70 

Inkopen, De voorbereiding op de bestelling, Het bestellen, Leverancierskeuze. 



van snijbloemen, Handhaven van de houdbaarheid in de handelsketen, 

Houdbaarheid van potplanten in de keten. 




Schimmels, Dierlijke beschadigers, Bacteriën en virussen, Niet-parasitaire 

afwijkingen, Ingangscontrole, Communicatie en organisatie, Communicatie op de 

werkvloer. 

Verkopen en klachtenafhandeling - algemeen 

Voeren van verkoopgesprekken en 

klachtenafhandeling in de groene retail 32903 € 22,95 

Deze cks-uitgave bevat ‘Voeren van een verkoopgesprek in de groene retail’, 

‘Voeren van een telefonisch verkoopgesprek’ en ‘Afhandelen van klachten in 

de groene retail’ en dekt daarmee een belangrijk deel af van de competenties 

‘Verkopen’ en ‘Klantgericht werken’. 

Aan de orde komen de stappen in het 

verkoopgesprek en klachtengesprek, 

communicatieve aandachtspunten, 

klanttypen, veelgemaakte fouten tijdens 

een verkoopgesprek, het belang van een 

goede klachtenafhandeling en wettelijke 

regelingen voor klant en winkelier. 



88 | 89 



Kassa (2E010) 22037.2 € 9,60 


Kassabeheer (3E010) 22043.2 € 5,75 


Verkopen en adviseren (2E010) 22038.2 € 7,10 

Communicatie, Het verkoopgesprek, Telefonische bestellingen. 



Verkoopklaar maken (3E060) 28042.2 € 4,70 

Het verkoopklaar maken van artikelen, Het prijzen en coderen van artikelen. 

Voorraden verkopen (3E070) 28045.2 € 7,35 

Koele en warme opslagruimten, Verpakking en kwaliteit van het product. 



Afleveren en factureren (3E010) 22042.2 € 7,35 

Factureren, Kwaliteitscontrole voor aflevering, Afleveren. 



Criminaliteit in en rond de winkel 22062.2 € 10,25 

Criminaliteit, Winkelcriminaliteit, Agressiviteit en overvalcriminaliteit. 

7.2. Groothandel & Logistiek 

Ingangs- en aanvoercontrole - plant 



Een aardig product (2B200) 27906.2 € 21,65 

Kenmerken en onderdelen plant, Het groeien van planten, water en voeding, Een 

plant geteeld: methoden en werkzaamheden, Eenvoudige teeltprincipes bij de roos 

en de begonia, Oogsten, sorteren en bossen van snijbloemen, Oogsten, sorteren en 

veilingklaar maken van potplanten, Aanvoervoorschriften en kwaliteit. 


Schimmels, Dierlijke beschadigers, Bacteriën en virussen, Niet-parasitaire afwijkingen, 

Ingangscontrole, Communicatie en organisatie, Communicatie op de werkvloer. 



Big Business | 7.2. Groothandel & Logistiek 

Opslag en intern transport - plant 











van snijbloemen, Handhaven van de houdbaarheid in de handelsketen, 

Houdbaarheid van potplanten in de keten. 

Bewaren (2B210) 27114.2 € 16,00 

Producten voor de verkoop, Bewaarcondities en bewaarmethoden, Problemen bij 

de opslag, De koelcel, Opslag en transportcondities, Mogelijkheden en methoden 

van koelen, Verwarming. 

Procedure in de veiling (2B310) 27093.2 € 14,15 

De aanvoer van het product, Transport en distributie van het product, Verwerken 

van de gegevens, Tracties (trekker etc.) voor intern transport. 

Verzendklaar maken - plant 



Product en transport (2B220) 27091.2 € 16,10 

Transportklaar maken, Transportmiddelen, Transportomstandigheden, Problemen 

bij geïsoleerd en gekoeld vervoer, Wetten en transportdocumenten. 

Arbeid en keten (2B220) 27092.2 € 18,85 

Arbeid en bedrijfscultuur, Werkplek en arbeidsomstandigheden, Werkoverleg 

en werkplanning, Sectoren in de tuinbouw, Voedingstuinbouw en sierteelt, 

Uitgangsmateriaal, Ketens en ketenonderzoek. 

Bewerken en verwerken (2B300) 27141.2 € 29,50 

Bewerken en verpakken, Verwerkings- en verpakkingsapparatuur, Energiebeheer, 

schoonmaken en afval, Service, controle en kwaliteit. 

Organisatie van de afzet (2B300) 27094.2 € 12,20 

Productkennis, Verhandelen van het product, De werkzaamheden in de kopersbox, 

Afvalstromen. 



90 | 91 

7.3. Commercieel Ondernemen 

Vaardig ondernemen: Operationeel management 10241 € 18,85 

Vaardig ondernemen: Financiële administratie 10243 € 18,85 

Vaardig ondernemen: Financieel management 10244 € 18,85 

Vaardig ondernemen: Antwoordenboek 10250 € 18,85 

Elk deel van de serie bevat een afgebakend gedeelte, in overeenstemming 

met de CIBB-modulen. Iedere lesbundel is voorzien van vragen en bevat een 

voorbeeldtoets. De leerstof sluit aan bij de toetsmatrijs van LEXIN en de CITOtoetsen. 

De serie is voorzien van sectorgerichte werkboeken. Bij ieder werkboek 

wordt het softwarepakket van de Kamer van Koophandel meegeleverd. Met behulp 

van deze software en het werkboek kan de leerling zelf een ondernemersplan 

opstellen. Operationeel management: Inzetten personeel en middelen, Inkoop 

en voorraadbeheer, Calculatie en begroting. Financiële administratie: Balans en 

resultaten rekening, Administratie, Eigen vermogen. Financieel management: 

Liquiditeitsbalans, Belastingen, Verzekeringen. 

Opstellen van een ondernemingsplan 

Opstellen van een ondernemingsplan Bloemisterij 10245 € 18,85 

Opstellen van een ondernemingsplan Dierenspeciaalzaak 10248 € 18,85 

Managen van de inkoop 20045.2 € 20,95 

Managen van de inkoop is ontwikkeld in het kader van zelfstandig leren. Inkoop 

en leverancierskeuze, Marktvorm, distributie en communicatie, Inkoop en prijs/ 

kwaliteitverhouding, Kwaliteit meten en verbeteren, Onderhandelingsstrategieën, 

Stof voor het (onderhandelings)gesprek, Logistiek, voorraadbeheer en 

automatisering. 

Managen van de verkoop 20046.2 € 27,50 

Managen van de verkoop is ontwikkeld in het kader van zelfstandig leren. Public 

relations, verkoop en marktonderzoek, Offerte, calculatie en verkopen, Markt 

en prijsstelling, Leverings- en betalingsvoorwaarden, Service aan de klant en 

klantcontact, Klachtenbehandeling en kwaliteitsbeleid, Analyse verkoopcijfers en 

de verkoopcyclus, Het klantenbestand en het prospectbestand, Communicatie, De 

bezoekplanning en –voorbereiding, De follow-up van een bezoek. 

Dagelijkse werkzaamheden organiseren 20048.2 € 17,75 

De markt voor de Nederlandse landbouw, Bepaling verkoopprijs, Opbrengsten en 

bedrijfsvoering, Kostengericht handelen en kosten vergelijken, Het organiseren 

van teamoverleg, De planning bewaken, Motiveren en coachen. 

Begeleiden van internationale betrekkingen 20049.2 € 10,15 

Informatie verwerven en verwerken, Buitenlandse gasten ontvangen en 

informeren, Beroepsuitoefening in Nederland en in het buitenland, Een stage of 

werkbezoek in het buitenland organiseren.

Big Business | 7.3. Commercieel Ondernemen 



Public relations en communicatietechnieken 22070.2 € 9,95 


Communicatie 20076.2 € 22,60 

Presenteren, Rapporteren en overleg, Correspondentie, PR en voorlichting, 

Klachten en conflicten. Dit naslagwerk is geschreven voor niveau 4-leerlingen. 



92 | 93 

8. Breed groen en avo 

Context! 38001 € 45,80 

Het Ontwikkelcentrum heeft een groene editie van ‘Context!’ uitgebracht. ‘Context!’ 

richt zich op de kerntaken en competenties van het brondocument Leren, 

Loopbaan en Burgerschap. De methode bestaat uit een stevige werkmap met 34 

thema’s. Elk thema heeft een vaste opbouw met een introductie, kennischeck, 

activiteiten, hulpmiddelen en bronnen/links. De digitale bronnen, o.a. filmpjes en 

websites, zijn toegankelijk via de Educatieve Contentcatalogus (ECC). 

De groene versie van Context! is ook verkrijgbaar via de boekhandel, isbn-nummer: 

8717247006994 

Van visie naar strategie 20064 € 6,65 

Bedrijfseconomie en bedrijfsfinanciering 20065 € 12,55 

Planning en logistiek 20069 € 6,80 

Deze serie over managen is ontwikkeld in het kader van zelfstandig leren. De 

uitgave ‘Van Visie naar strategie’ bevat: Visie en doel, Het bedrijf in de markt, 

DESTEP of DE PEST, Sterkte- en zwakteanalyse, SWOT en confrontatiematrix 

en Strategisch beslissen. De leerling moet deze uitgave (20064) hebben 

doorgenomen voordat hij aan ‘Bedrijfseconomie en bedrijfsfinanciering’ (20065) 

kan beginnen. Binnen ‘Bedrijfseconomie en bedrijfsfinanciering’ komen aan 

bod: Kosten en opbrengsten, Beoordelen, Begroten en bedrijf, Investeren en 

financieren, Bedrijfseconomisch beslissen. Het laatste deel ‘Planning en logistiek’ 

(20069) behandelt Plannen en bedrijf, Logistiek en voorraadbeheer, Informatie en 

kwaliteit in het bedrijf. 

Leervaardigheden 20077 € 20,05 

Deze cd-rom behandelt in totaal 19 leervaardigheden zoals ‘samenwerken’, 

‘presenteren’, ‘brainstormen’ en ‘artikel schrijven’. Elke leervaardigheid bevat vijf 

onderdelen: wat, wanneer, hoe, valkuilen & tips en hulpmiddelen. 

Praktijkhandboek voor de praktijkopleider 21097 € 11,30 

Deze uitgave is geschreven voor de praktijkopleiders die leerlingen begeleiden in 


Leerwerkboek voor de leerling 21095 € 14,30 

‘Leerwerkboek’ is een hulpmiddel voor leerlingen wanneer zij ervaring opdoen in 


Opleiden in de praktijk 10430 € 13,90 

Opleiden in de praktijk, werkbladen 10433 € 18,05 

Het boek ‘Opleiden in de praktijk’ vormt samen met een serie werkbladen het 

lesmateriaal voor de cursus praktijkopleider voor het middelbaar agrarisch 

onderwijs. In de cursus worden tools aangereikt om de leerling te coachen op 

weg naar zelfstandigheid. Het boek behandelt de volgende onderwerpen: Leren, 

Communiceren, Instrueren, Beoordelen. Bij de samenstelling van dit materiaal in 

opdracht van de commissie cursusonderwijs van de AOC-Raad is gebruik gemaakt 

van materiaal van AOC Limburg, Agramanagement en AOC Oost.

Index vmbo bestelcode pagina 

Competenties in beeld 21181 23 

Digitale oefeningen 21180 23 

Doeboek Bloemen en planten 21167 20 

Doen in Groen 24079 18 

Doen in Handel en economie, deel 1 30039A 19 

Doen in Handel en economie, deel 2 30039B 19 

Doen in Techniek, deel 1 30034A 19 

Doen in Techniek, deel 2 30034B 19 

Doen in Teelt, deel 1 30035A 17 

Doen in Teelt, deel 2 30035B 17 

Doen in Zorg en welzijn, deel 1 30038A 19 

Doen in Zorg en welzijn, deel 2 30038B 19 

Gereedschapsplakboek 21098 22 

Groenbewust Groen 1 BB informatieboek 21906.2 13 

Groenbewust Groen 1 BB opdrachtenboek 21906.1 13 

Groenbewust Groen 1 docenten cd-rom 21908 13 

Groenbewust Groen 1 KB informatieboek 21905.2 13 

Groenbewust Groen 1 KB opdrachtenboek 21905.1 13 

Groenbewust Groen 2 BB informatieboek 21910.2 13 

Groenbewust Groen 2 BB opdrachtenboek 21910.1 13 

Groenbewust Groen 2 docenten cd-rom 21911 13 

Groenbewust Groen 2 KB informatieboek 21909.2 13 

Groenbewust Groen 2 KB opdrachtenboek 21909.1 13 

Groenbewust Groen GL informatieboek 21907.2 13 

Groenbewust Groen GL opdrachtenboek 21907.1 13 

Groenbewust Handel BB informatieboek 21926.2 15 

Groenbewust Handel BB opdrachtenboek 21926.1 15 

Groenbewust Handel docenten cd-rom 21928 16 

Groenbewust Handel GL informatieboek 21927.2 15 

Groenbewust Handel GL opdrachtenboek 21927.1 15 

Groenbewust Handel KB informatieboek 21925.2 15 

Groenbewust Handel KB opdrachtenboek A 21925.1A 15 

Groenbewust Handel KB opdrachtenboek B 21925.1B 15 

Groenbewust Recreatie & techniek GL informatieboek 21937.2 14, 15 

Groenbewust Recreatie & techniek GL opdrachtenboek 21937.1 14, 15 

Groenbewust Recreatie BB informatieboek 21922.2 14 

Groenbewust Recreatie BB opdrachtenboek 21922.1 14 

Groenbewust Recreatie docenten cd-rom 21924 15 

Groenbewust Recreatie KB informatieboek 21921.2 14 

Groenbewust Recreatie KB opdrachtenboek 21921.1 14 

Groenbewust Techniek BB opdrachtenboek 21930.1 15 

Groenbewust Techniek docenten cd-rom 21932 15 

Groenbewust Techniek KB opdrachtenboek 21929.1 15 

Groenbewust Techniek KB/BB informatieboek 21929.2 15 

Groenbewust Verzorging 1 BB informatieboek 21913.2 14 

Groenbewust Verzorging 1 BB opdrachtenboek 21913.1 14 

Groenbewust Verzorging 1 docenten cd-rom 21914 14 

Groenbewust Verzorging 1 KB informatieboek 21912.2 14 

Groenbewust Verzorging 1 KB opdrachtenboek 21912.1 14 

Groenbewust Verzorging 2 BB informatieboek 21919.2 14 

Groenbewust Verzorging 2 BB opdrachtenboek 21919.1 14 

Groenbewust Verzorging 2 docenten cd-rom 21920 14 

Groenbewust Verzorging 2 KB informatieboek 21918.2 14 

Groenbewust Verzorging 2 KB opdrachtenboek 21918.1 14 

Groenbewust Verzorging GL informatieboek 21936.2 13 

Groenbewust Verzorging GL opdrachtenboek 21936.1 13

94 | 95 


Hydrauliek LA155 22 

Instructiekaarten assistent beroepsbeoefenaar 24068 18 

Instructiekaarten beginnend beroepsbeoefenaar 24069 18 

Leerwerkboek voor de leerling 21095 24 

Leren in contexten 21183 22 

Leren met je handen, docenten cd-rom 21179 22 

Leren met je handen, praktijkmodules PSO, deel 1 21175 22 



Limo’s Basis 21188 23 

Limo’s Recreatie 21182 23 

Opzoekboek Dier 21105 21 

Opzoekboek Dier, docenten cd-rom 21131 21 

Opzoekboek Dier, Opdrachten deel 1 21106 21 

Opzoekboek Dier, Opdrachten deel 2 21107 21 

Opzoekboek Groen, boek en cd-rom 21123 20 

Opzoekboek Groen, cd-rom 21122 20 

Plantenboek 10305 20 

Pneumatiek LA114 22 

Praktijkhandboek voor de praktijkopleider 21097 24 

Praktijkkaarten Assistent medewerker Groene detailhandel 22089 17 

Praktijkkaarten Assistent medewerker Plantenteelt 27145 17 

Praktijkkaarten Assisteren bij aanleg en onderhoud groenvoorziening 24054 18 

Praktijkkaarten Assisteren bij schoonmaken gebouwen en terreinen 24026 18 

Praktijkkaarten Bloemen presenteren en verkopen 21101 17 

Praktijkkaarten Bloemen verzorgen 21099 17 

Praktijkkaarten Bloemschikken 21100 17 

Praktijkkaarten Diersoorten en dieren hanteren 21156 18 

Praktijkkaarten Gewasverzorging 21102 17 

Praktijkkaarten Gezonde voeding en hygiëne 21155 19 

Praktijkkaarten Gezondheid en verzorging 21158 18 

Praktijkkaarten Oogst en oogstverwerking 21104 17 

Praktijkkaarten Producten bereiden deel 1 21153 19 

Praktijkkaarten Producten bereiden deel 2 21154 19 

Praktijkkaarten Vermeerderen en grondbewerken 21103 17 

Praktijkkaarten Voeren en huisvesting 21157 18 

Vakwerk! Agrarische bedrijfseconomie Aanvullend deel BB, leerjaar 3 21169.1 11 

Vakwerk! Agrarische bedrijfseconomie Doc. handleiding 1, leerjaar 3 21130 11 

Vakwerk! Agrarische bedrijfseconomie Doc. handleiding 2, leerjaar 4 21152 11 

Vakwerk! Agrarische bedrijfseconomie Informatieboek 1 leerjaar 3 21120.2 11 

Vakwerk! Agrarische bedrijfseconomie Informatieboek 2 leerjaar 4 21144.2 11 

Vakwerk! Agrarische bedrijfseconomie Werkboek 1(BB), leerjaar 3 21121.1 11 

Vakwerk! Agrarische bedrijfseconomie Werkboek 1(KB), leerjaar 3 21120.1 11 

Vakwerk! Agrarische bedrijfseconomie Werkboek 2(KB), leerjaar 4 21144.1 11 

Vakwerk! Agrarische techniek Docentenhandleiding 1, leerjaar 3 21129 11 

Vakwerk! Agrarische techniek Docentenhandleiding 2, leerjaar 4 21151 11 

Vakwerk! Agrarische techniek Informatieboek 1 (kleur), leerjaar 3 21118.2 11 

Vakwerk! Agrarische techniek Informatieboek 2 (kleur), leerjaar 4 21142.2 11 

Vakwerk! Agrarische techniek Werkboek 1(BB), leerjaar 3 21119.1 11 

Vakwerk! Agrarische techniek Werkboek 1(KB), leerjaar 3 21118.1 11 

Vakwerk! Agrarische techniek Werkboek 2(KB), leerjaar 4 21142.1 11 

Vakwerk! Bloembinden en –schikken Doc. handleiding 1, leerjaar 3 21125 10 

Vakwerk! Bloembinden en –schikken Doc. handleiding 2, leerjaar 4 21147 10 

Vakwerk! Bloembinden en –schikken Informatieboek 1, leerjaar 3 21110.2 10 

Vakwerk! Bloembinden en –schikken Informatieboek 2, leerjaar 4 21134.2 10 

Vakwerk! Bloembinden en –schikken Projectenboek, leerjaar 4 21160 10


Vakwerk! Bloembinden en –schikken Werkboek 1(BB), leerjaar 3 21111.1 10 

Vakwerk! Bloembinden en –schikken Werkboek 1(KB), leerjaar 3 21110.1 10 

Vakwerk! Bloembinden en –schikken Werkboek 2(BB), leerjaar 4 21135.1 10 

Vakwerk! Bloembinden en –schikken Werkboek 2(KB), leerjaar 4 21134.1 10 

Vakwerk! Dierhouderij en –verzorging Doc. handleiding 1, leerjaar 3 21124 11 

Vakwerk! Dierhouderij en –verzorging Doc. handleiding 2, leerjaar 4 21146 11 

Vakwerk! Dierhouderij en –verzorging Informatieboek 1, leerjaar 3 21108.2 11 

Vakwerk! Dierhouderij en –verzorging Informatieboek 2, leerjaar 4 21132.2 11 

Vakwerk! Dierhouderij en –verzorging Projectenboek, leerjaar 4 21159 11 

Vakwerk! Dierhouderij en –verzorging Werkboek 1(BB), leerjaar 3 21109.1 11 

Vakwerk! Dierhouderij en –verzorging Werkboek 1(KB), leerjaar 3 21108.1 11 

Vakwerk! Dierhouderij en –verzorging Werkboek 2(BB), leerjaar 4 21133.1 11 

Vakwerk! Dierhouderij en –verzorging Werkboek 2(KB), leerjaar 4 21132.1 11 

Vakwerk! Groene ruimte Docentenhandleiding 1, leerjaar 3 21128 10 

Vakwerk! Groene ruimte Docentenhandleiding 2, leerjaar 4 21150 10 

Vakwerk! Groene ruimte Informatieboek 1 (kleur), leerjaar 3 21116.2 10 

Vakwerk! Groene ruimte Informatieboek 2 (kleur), leerjaar 4 21140.2 10 

Vakwerk! Groene ruimte Projectenboek, leerjaar 4 21163 10 

Vakwerk! Groene ruimte Werkboek 1(BB), leerjaar 3 21117.1 10 

Vakwerk! Groene ruimte Werkboek 1(KB), leerjaar 3 21116.1 10 

Vakwerk! Groene ruimte Werkboek 2(BB), leerjaar 4 21141.1 10 

Vakwerk! Groene ruimte Werkboek 2(KB), leerjaar 4 21140.1 10 

Vakwerk! Plantenteelt Docentenhandleiding 1, leerjaar 3 21126 10 

Vakwerk! Plantenteelt Docentenhandleiding 2, leerjaar 4 21148 10 

Vakwerk! Plantenteelt Informatieboek 1 (kleur), leerjaar 3 21112.2 10 

Vakwerk! Plantenteelt Informatieboek 2 (kleur), leerjaar 4 21136.2 10 

Vakwerk! Plantenteelt Projectenboek, leerjaar 4 21161 10 

Vakwerk! Plantenteelt Werkboek 1(BB), leerjaar 3 21113.1 10 

Vakwerk! Plantenteelt Werkboek 1(KB), leerjaar 3 21112.1 10 

Vakwerk! Plantenteelt Werkboek 2(BB), leerjaar 4 21137.1 10 

Vakwerk! Plantenteelt Werkboek 2(KB), leerjaar 4 21136.1 10 

Vakwerk! VAP Docentenhandleiding 1, leerjaar 3 21127 10 

Vakwerk! VAP Docentenhandleiding 2, leerjaar 4 21149 11 

Vakwerk! VAP Informatieboek 1 (kleur), leerjaar 3 21114.2 10 

Vakwerk! VAP Informatieboek 2 (kleur), leerjaar 4 21138.2 11 

Vakwerk! VAP Projectenboek, leerjaar 4 21162 11 

Vakwerk! VAP Werkboek 1(BB), leerjaar 3 21115.1 10 

Vakwerk! VAP Werkboek 1(KB), leerjaar 3 21114.1 10 

Vakwerk! VAP Werkboek 2(BB), leerjaar 4 21139.1 11 

Vakwerk! VAP Werkboek 2(KB), leerjaar 4 21138.1 11 

Veilig leren trekker rijden (incl. cd-rom) 30030 24 

Vincent the vet 21178 24 

Werken in een groene omgeving, cd-rom 24077 18 

Werken in een groene omgeving, dvd 24076 18 

Werken met de trekker 20084 24

96 | 97 

Index mbo bestelcode pagina 

Aandrijvingen op trekkers en werktuigen 20034.2 64 

Aanduiding en aanwijzing gevaarlijk afval 25051.2 29 

Aanleg en onderhoud tuinbeplantingen 10434 81 

Aanleggen van beplanting 1 34901 79 

Aanleggen van beplanting 2 34902 79 

Aanleggen van beplanting 3 (cd-rom) 34905 79 

Aanleggen van bouwkundige voorzieningen 34903 80 

Aanleggen van grasvelden 34904 80 

Afleveren en factureren 22042.2 75, 88 

Algemene vakkennis voor vakbekwaam hovenier 10444 78 

Anesthesiologie 23065.2 39 

Antwoorden bij verzorgen gezelschapsdieren (cd-rom) 23046 38 

Antwoorden bij voeren gezelschapsdieren (cd-rom) 23007 32 

Arbeid en keten 27092.2 89 

Bakkerij: banketbereiding 10040 60 

Bakkerij: broodbereiding 10039 60 

Bakkerij: broodbereiding deel 2 10207 60 

Basisvoorzieningen en procesbewaking 29038.2 58 

Bedrijfseconomie en bedrijfsfinanciering 20065 92 

Bedrijfsvoeren in maatschappelijke context 10337 44 

Bedrijfsvoeren loonwerk 1. Coördineren van werkzaamheden LA354 66, 69 

Bedrijfsvoeren loonwerk 2. Bewaken van werkzaamheden LA355 66, 69 

Bedrijfsvoeren loonwerk 3. Plannen van productiemiddelen LA358 66, 69 

Begeleiden van internationale betrekkingen 20049.2 90 

Begroten in de groenvoorziening 10034 66, 69 

Begroten in het groen 10453 82 

Beheren financiën 10335 44 

Bemesting en waterbeheer 27056.2 47 

Bemesting grond en substraat 27060.2 47 

Bemonsteringstechnieken 25058.2 29 

Beoordelen bedrijfssituatie 10333 44 

Bereiding van frites, diepvriesspinazie en appelmoes 29055.2 60 

Bereiding van vruchtensap en frisdrank 29054.2 59 

Bestellen 22046.2 75, 87 

Bewaren 27114.2 89 

Bewaren en afzet 27063.2 49 

Bewerken en verwerken 27141.2 89 

Biologisch onderzoek 25035.2 29 

Bloembinden: basistechnieken in beeld (cd-rom) 22086 71 

Bloemen en planten in beeld (alleen cd-rom) 22088 70 

Bloemen en planten in beeld (boek en cd-rom) 22064.2 70 

Bloemen en planten in beeld (netwerkversie cd-rom) 22090 70 

Bloemen en planten in beeld (opdrachtenboek) 22064.1 70 

Bodem, bemesting en teeltplan 27126.2 47 

Bodembewerking en uitgangsmateriaal 27055.2 47, 65 

Bodemkunde en bemesting 10307 46, 78 

Bodemonderzoek volgens protocollen 25049.2 29 

Bodemsanering 25045.2 29 

Bodemsignalen – onderwijseditie 27150 45, 50 

Boomverzorging: van beheer- tot werkplan 24075.2 81 

Borgen van zorgsystemen 1 (cd-rom) 39901 56 

Borgen van zorgsystemen 2 (cd-rom) 39902 56 

Bossen 24050.2 27 

Bouwen voor de koe 31087 54 

Communicatie 20076.2 83, 91 

Context! 38001 92 

Controle op plagen en ziekten 27907.2 75, 87, 88


Controle, onderhoud en veiligheid 29011.2 58 

Creatief met lijnen 24057 79 

Criminaliteit in en rond de winkel 22062.2 76, 88 

Dagelijkse werkzaamheden organiseren 20048.2 90 

De bodem voor het grasland 28024.2 51 

De groene stad 24018.2 81 

De huid in beweging 23039.2 38 

De huid in beweging - pathologie 23042.2 38 

De keurmeester 28040.2 55 

De liefde gaat door de maag 23037.2 38 

De liefde gaat door de maag - pathologie 23044.2 38 

De mens in het bedrijf 10225 61 

De teelt van consumptieaardappelen LA414 48 

De teelt van granen 27071 48 

De teelt van koolgewassen 27072 48 

De teelt van leliebollen 10074 48 

De teelt van maïs als voedergewas 27088.2 48, 66 

De trekker en werktuigen 20035.2 64 

De vier jaargetijden - leerlingbinder 22055.2 72 

De voerbak gevuld 28018.2 51 

Deelbewerkingen aan het product 29039.2 58 

Demonstreren dierbenodigdh. - vissen, vogels, reptielen, amfibieën 33912 36 

Demonstreren dierbenodigdheden – zoogdieren 33911 36 

Dieetvoeding 23055.2 33 

Dieren assisteren 23021.2 33 

Dieren behandelen met respect (cd-rom) 28059 31, 85 

Dieren dineren 23002 32 

Dode materialen in de groene ruimte LA158 68, 79 

Dranken: mouten bierbereiding 10202 59 

Dropbereiding 10048 60 

Eco vleesverwerking 27096.2 59 

Economie van het loonbedrijf 27121.2 66, 69 

Een aardig product 27906.2 88 

Een duizendpoot in de dierenartsenpraktijk 23029.2 37 

Een goed project geen kunst 22063.2 76 

Een kopje kleiner maken 24015.2 81 

Een schoon bedrijf 22081.2 74 

Een succesvol evenement 23048.2 44, 83 

Eerst zaaien, verzorgen en dan pas voederwinning 27119.2 64 

Eerste hulp 23061.2 39 

Eerste hulp bij dieren 23063.2 33 

Eerste hulp bij paarden 26025.2 42 

Energieoverdracht 27124.2 64 

Financiering van productiemiddelen 10334 44 

Fleur en interieur 22050.2 72 

Fleur en interieur - leerlingbinder 22057.2 72 

Fokken is geen gokken 26023.2 43 

Fokken van gezelschapsdieren 23008.2 34 

Fokkerij en management 28054.2 55 

Gebouwen, terreinen en technische voorzieningen 25064.2 68 

Gebruiken werktuigen 27054.2 46, 64 

Gedrag en natuurlijke leefomgeving 23014 33 

Geen half werk 23022.2 83 

Geluidssanering 25048.2 30 

Gelukkig (en) gezond 26010.2 38, 42 

Gemaksvoedsel 10213 60 

Georganiseerd onderhouden, docentendeel 24064 80

98 | 99 


Georganiseerd onderhouden, leerlingendeel 24063 80 

Geur, kleur en sfeer: productkennis 22902.2 71, 86 

Geur, kleur en sfeer: verzorging 22074.2 71, 86 

Gewasbescherming 10441 65, 81 

Gezelschapsdieren toiletteren 23049.2 33 

Gezelschapsdieren voeren 23001 32 

Gezondheidscontrole vee 28038.2 55 

Gezondheidszorg van gezelschapsdieren 23016 38 

Goed gebekt 23031.2 37 

Goed getraind 23023.2 35 

Goed getraind: paard en hond 23062.2 35, 43 

Gras voor sport en recreatie 24046.2 68, 81 

Grasgroen en steenrood 24016.2 81 

Graslandsignalen 31040 51 

Groei en bloeiwijzer 22061 45, 70, 77, 84 

Groen beheren 24074 27, 82 

Groen inrichten 24073 27, 79 

Groencultuur 24007.2 68 

Grondbewerking en kasinrichting 27058.2 47 

Grondige aanpak 24040.2 67 

Grondstoffen 29034.2 59 

Groot onderhoud 27125.2 64 

Grote schoonmaak 28030.2 34, 43, 54 

Handboek, deel 1 10051 58 

Handboek, deel 2 10232 58 

Handhaven van een AMvB- en vergunningplichtige inrichting 34025 30 

Hanteren van dieren 33910 32, 35, 51 

Hard groen 24039.2 68 

Harnachement en transport 26004.2 40 

Heel goed 28052.2 42, 54 

Het bloed stroomt 23038.2 38 

Het bloed stroomt - pathologie 23041.2 38 

Het dorstige dier 28020.2 51 

Het groen de baas 24037.2 27 

Het milieu van natuur en landschap 25050.2 29 

Het paard en zijn oorsprong 26005.2 40 

Het paard in beweging 26007.2 40 

Het verzorgde paard 26006.2 42 

Het verzorgen van producten en onderhouden van de bloemenwinkel 32905 73 

Het verzorgen van producten in de bloemenwinkel 32901 73 

Het voer serveren 28019.2 51 

Hitteconservering 10061 57 

Houdbaarheid van kwaliteit 27113.2 74, 87, 89 

Huisvesting gezelschapsdieren 23006 34 

Huisvesting paard 26022.2 42 

Huisvesting, verzorging en gedrag 23052.2 33 

Hygiëne 23027.2 89 

Hygiëne en zorgsystemen 29014.2 57 

Hygiënisch werken met dieren 33906 42, 49, 54, 65 

Hygiënisch werken met dieren 33915 32 

Ingangscontrole 28044.2 36, 75, 87 

Ingangscontroles 29036.2 57 

Inkoop plannen en voorraad beheren in de bloemenwinkel 32907 75, 86 

Inkoopplanning en voorraadbeheer 33917 35 

Inleiding tot de levensmiddelenchemie 10262 59 

Inpakken en wegwezen 28046.2 55 

Inrichten Verkoopruimte 2 22901.2 74


Instructiekaarten assistent beroepsbeoefenaar 24068 26, 62, 67 

Instructiekaarten beginnend beroepsbeoefenaar 24069 26, 62, 67 

Instrumentenleer 23026.2 39 

Intern transport, arbeid en registratie 27087.2 49 

Jachthavens 24002 83 

Jongvee 28064 53 

Kas en gewas 27132.2 48 

Kassa 22037.2 36, 75, 88 

Kassabeheer 22043.2 36, 75, 88 

Kleine experimenten en dynamisch ondernemen 27148.2 69 

Koesignalen – onderwijseditie 28063 52 

Kringlopen in de natuur 10228 56 

Kwaliteit en veehouderij 28056.2 53 

Kwaliteit in de keten – varkenshouderij 28058 55 

Kwaliteit oogsten en afzet verbeteren 27136.2 49 

Kwaliteitscontroles op het lab 29046.2 57 

Laboratoriumhandelingen 23056.2 39 

Landschappelijk groen aanleggen 24044.2 67, 80 

Landschappelijk groen onderhouden 24045.2 68, 81 

Leervaardigheden 20077 92 

Leerwerkboek voor de leerling 21095 92 

Leverancierskeuze 22045.2 75, 87 

Logica en de PLC 10220 58 

Luchtsanering 25047.2 30 

Maaien die handel 24038.2 81 

Onderhouden, controleren en afstellen 10144 47, 64 

Maken bloemwerk vakbekwaam binder 22020.2 72 

Managen teelt en waterbeheer 27146.2 50 

Managen van de inkoop 20045.2 90 

Managen van de verkoop 20046.2 90 

Meettechniek en blindschema’s 10217 58 

Melken 33920 53 

Mest voor de grond 27118.2 63 

Meststoffen 27059.2 47 

Met kunst en bloemwerk 10021 76 

Met raad en draad – leerlingbinder 22049.2 72 

Microbiologie 29021.2 57 

Milieuproblemen in de levensmiddelentechnologie 10230 57 

Milieuzorg in het bedrijf 10231 57 

Mollen en Woelratten 20089 49, 65 

Monitoren van dieren 33922 41, 52 

Natuurterreinen 24051.2 27 

Nemen van hygiënische maatregelen 28033.2 34, 43, 54 

Omgaan met gasten 24052.2 83 

Omgang en gedrag 26002.2 40 

Omzet bevorderen voor de bloemenwinkel 32906 74 

Onderhouden van beplanting 1 34906 80 

Onderhouden van beplanting 2 34907 80 

Onderhouden van de bloemenwinkel 32902 73 

Onderhouden, controleren en afstellen, werkboek 10323 65 

Onderzoeken van bouwen afvalstoffen 34023 28 

Onderzoeken van de bodem 34020 28 

Onderzoeken van flora en fauna 34024 28 

Onderzoeken van lucht en geluid 34022 28 

Onderzoeken van water 34019 27 

Ongebonden binden 22048.2 72 

Ongebonden binden – leerlingbinder 22056.2 72

100 | 101 


Ongestoord verblijf 24067.2 68 

Ontwerpen van bloemwerk 32008 71 

Ontwerpen van tuinen 34030 78 

Ontwerpen voor projectmatig bloemwerk 32009 71, 72 

Oogsten, bewaren en afzetklaar maken 27134.2 48 

Oogsten en sorteren 27082.2 48, 66 

Oogsten onder glas 27062.2 49 

Oogstmachines 27120.2 64 

Operatieassistentie 23033.2 37 

Opleiden in de praktijk 10430 92 

Opleiden in de praktijk, werkbladen 10433 92 

Opslag, transport en logistiek 29016.2 61 

Opstellen van een ondernemingsplan Bloemisterij 10245 90 

Opstellen van een ondernemingsplan Dierenspeciaalzaak 10248 90 

Optimaliseren van de bedrijfssituatie 10336 44 

Opzoekboek Dier 21105 31, 85 

Opzoekboek Dier, docenten cd-rom 21131 31, 85 

Opzoekboek Dier, Opdrachten deel 1 21106 31, 85 

Opzoekboek Dier, Opdrachten deel 2 21107 31, 85 

Opzoekboek Groen, boek en cd-rom 21123 45, 70, 77, 84 

Opzoekboek Groen, cd-rom 21122 45, 70, 77, 84 

Organisatie van de afzet 27094.2 89 

Organisatie van je dagelijks werk 29043.2 61 

Organiseren 10224 61 

Paard en voer - onderwijseditie 26026 41 

Passen en meten 24081 67, 79 

Plannen en instrueren van medewerkers in de bloemenwinkel 32904 76 

Planning en logistiek 20069 92 

Planning van bedrijfsvoering 10332 44 

Planten en hun namen 24080 78 

Planten en verzorgen 27085.2 49 

Planten in beeld, werkboek niveau 2 24071 71, 78, 85 

Planten in het interieur 24029.2 73 

Plantenkennis voor de groene ruimte, theorie niveau 3 en 4 24072 71, 78, 85 

Plantenkennis, werkboek niveau 1 24070 71, 78, 85 

Ploegen, spitten en zaaibed bereiden 37901 46, 65 

Praktijkhandboek voor de praktijkopleider 21097 92 

Praktijkkaarten Assistent medewerker Groene detailhandel 22089 70, 84 

Praktijkkaarten Assistent medewerker Plantenteelt 27145 45, 62 

Praktijkkaarten Assisteren bij aanleg en onderhoud groenvoorziening 24054 26, 62, 67 

Praktijkkaarten Assisteren bij schoonmaken gebouwen en terreinen 24026 26, 62, 67 

Praktijkkaarten Bloemen presenteren en verkopen 21101 70, 84 

Praktijkkaarten Bloemen verzorgen 21099 70, 84 

Praktijkkaarten Bloemschikken 21100 70, 84 

Praktijkkaarten Diersoorten en dieren hanteren 21156 31, 84 

Praktijkkaarten Gewasverzorging 21102 45, 62 

Praktijkkaarten Gezondheid en verzorging 21158 31, 84 

Praktijkkaarten Oogst en oogstverwerking 21104 45, 62 

Praktijkkaarten Vermeerderen en grondbewerken 21103 45, 62 

Praktijkkaarten Voeren en huisvesting 21157 31, 84 

Presenteren 22036.2 73 

Procedure in de veiling 27093.2 89 

Proces en regelaar 10218 58 

Procescomputersystemen 10219 58 

Processing 29019.2 58 

Product en transport 27091.2 89 

Productkwaliteit 29020.2 56


Productveiligheid en procescontroles 29037.2 57 

Public relations en communicatietechnieken 22070.2 74, 83, 88, 91 

Reageren op veranderingen 23040.2 38 

Reageren op veranderingen - pathologie 23043.2 38 

Receptiewerkzaamheden 23050.2 83 

Rijden met de heftruck 27152.2 46, 63, 82, 89 

Rijden met trekkers, werktuigen en machines 37906 63, 82 

Rondom werk en werkplek 27129.2 50 

Röntgenologie 23064.2 39 

Schenken en herdenken 22051.2 72 

Service en klachtenafhandeling 22041.2 36, 75, 88 

Soorten en rassen 23054.2 33 

Teeltwisseling en reiniging 27057.2 47 

Tijd voor tuinen 24058 82 

Toegepaste beplantingsleer 10440 78 

Toepassen diergenetica (rundvee) 10371 55 

Transportmiddelen en winkelinterieur 22034.2 73 

Trekker en transport 27117.2 63 

Tuinaanleg 24011.2 80 

Tuinbeplanting: vijvers en tuinmaterialen, productenkennis 22903.2 86 

Uiergezondheid 31035 52 

Uitgangsmateriaal 27084.2 49 

Uitvoeren gewasbescherming 27089.2 49, 67 

Uitvoeren van ruimtelijke metingen 34021 28 

Vaardig ondernemen: Antwoordenboek 10250 90 

Vaardig ondernemen: Financieel management 10244 90 

Vaardig ondernemen: Financiële administratie 10243 90 

Vaardig ondernemen: Operationeel management 10241 90 

Vakkennis aankomend hovenier 10435 78 

Van groen tot kampioen 26024.2 41 

Van het land naar de klant 27083.2 48 

Van melk tot melken 28021.2 53 

Van snack tot dieet 23003 32 

Van visie naar strategie 20064 92 

Veehouderij en afzet 28057.2 55 

Veilig leren trekker rijden (incl. cd-rom) 30030 26, 46, 62, 81 

Veiligheid van voedsel 10351 56 

Verkoopklaar maken 28042.2 74, 88 

Verkooptechnieken en adviseren 22039.2 36, 75, 88 

Verkopen en adviseren 22038.2 75, 88 

Verloskunde 23034.2 37 

Verpakken 29033.2 58 

Verrichten van gebruikersonderhoud 37907 64 

Verwerken van producten in de dierenwinkel 33905 35 

Verzorgen van dieren 33921 32 

Verzorgen van het binnenklimaat van een dierenverblijf 33902 34, 54 

Verzorgen van het gewas 27080.2 48, 65 

Verzorgen van huisvesting voor dieren 33903 34, 42, 54 

Verzorging paard en stal 26003.2 42 

Verzorging vee 28037.2 52 

Verzorging vee 2 28041.2 52 

Veterinaire apotheek 23066.2 37 

Vlees: droge worstbereiding 10045 59 

Vlees: grondstof vlees 10211 59 

Vlees: hambereiding 10044 59 

Vlees: kookworst, leverworst en vleessnacks 10212 59 

Voedingsleer 10214 56

102 


Voer en water voor het paard 26016.2 41 

Voeren 33919 41, 51 

Voeren en verzorgen van dieren 33901 32 

Voeren paarden 26019.2 41 

Voeren van verkoopgesprek en klachtenafhandeling in groene retail 32903 36, 74, 87 

Voor de teelt begint 27128.2 48 

Voorbereiden van de eigen taak 37905 63 

Voorbereiden voeren 33913 40, 50 

Voorbereiden voeren, cd-rom 33916 40, 50 

Voorraadadministratie 28043.2 75, 87 

Voorraden verkopen 28045.2 74, 88 

Vruchtbaarheid 28055.2 55 

Vruchtbaarheid 31045 54 

Vruchtbaarheid bij gezelschapsdieren 23010.2 34 

Vruchtbaarheid en voortplanting 33918 34, 43, 55 

Wat schaft de pot? 28016.2 51 

Water, lucht en geluidsmetingen 25057.2 29 

Watersanering 25046.2 29 

Werken aan communicatie 24053.2 37, 39, 83 

Werken in de dierenwinkel 33904 35 

Werken in de dierenwinkel, cd-rom 33914 35 

Werken in de open teelt 27081.2 48 

Werken in een groene omgeving, cd-rom 24077 77, 84 

Werken in een groene omgeving, dvd 24076 77, 84 

Werken met de trekker 20084 26, 46, 62, 82 

Werken met gehandicapte dierverzorgers 23051.2 37 

Werken met grasland 28026.2 51 

Werken onder het maaiveld 24041.2 68 

Werkomstandigheden 22035.2 73 

Wie schrijft, die blijft 28039.2 53 

Winkelbeheer 22030.2 74 

Zaaien, planten en teeltbegeleiding 27130.2 47 

Ziektebeelden gezelschapsdieren (cd-rom) 23067 31 

Ziektebeelden rundvee 28061 52 

Zorg voor kwaliteit 10226 56 

Zorgsystemen - waarom en hoe? 10360 56 

Zuivel: consumptiemelkbereiding 10208 60 

Zuivel: kaasbereiding 10209 60 

Bestellen? 

Heeft een uitgave uw interesse gewekt, dan kunt u deze bestellen via onze 

webshop: http://webshop.ontwikkelcentrum.nl. Wij streven ernaar dat u uw 

bestelling binnen twee weken in huis heeft.

Catalogus groen onderwijs - Ontwikkelcentrum

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?