Retraite in abdij Lilbosch (Remy Schelling, mei 2013) Als ... - Stiltij

Retraite in abdij Lilbosch (Remy Schelling, mei 2013)
Als broeders bidden en eten, werken en slapen wij wanneer het "tijd is".
De klok die in onze kerk geluid wordt geeft structuur aan onze dag.
Wij houden ons aan de tijd als iets dat niet onszelf, maar God toebehoort.
Zo worden wij door de tijd boven de tijd uitgetild. [1]
Eindelijk was het dan zover. Een week van stilte en toewijding doorbrengen met de monniken van
abdij Lilbosch. De laan richting de poort alleen al, het gaf me letterlijk het gevoel een andere wereld
te betreden. Een week in Stilte voelde hard nodig om ruimte te maken voor bezinning en verdieping.
Na het klingelen van de bel werd mij opengedaan door broeder Johannes, de gastenbroeder die
alle gasten op vriendelijke en rustige wijze ontvangt. De korte rondleiding en instructies werden
beëindigd bij mijn nieuwe kamer. Wat een geschenk. Ruim en licht, een interieur met oude eiken
meubelen. Op de eettafel lag een ouderwetse tafelloper zoals ik gewend ben bij oma thuis. De
kamer was precies goed. Na het uitpakken van mijn rugzak en het inrichten van mijn zitplek was het
tijd voor de eerste dienst.
Alhoewel ik als baby gedoopt ben, de communie en het vormsel heb gedaan, lijkt het terugkijkend
alsof ik die momenten voorbij heb gedroomd, zoals vele momenten in mijn leven. Ik was dus niet
meer echt op de hoogte van de gebruiken in de christelijke traditie en vroeg me af hoe ik me zou
moeten gedragen bij de diensten. Moet ik wel of niet een kruisje slaan, moet ik wel of niet buigen,
blijf ik zitten of ga ik staan, bid ik mee en hoe doe ik dat dan? Kortom, genoeg aspecten om het
mezelf moeilijk mee te maken.
Wat ik me in ieder geval had voorgenomen bij aanvang van deze week, was om de volledige dagorde
met de monniken mee te leven en ik besloot dan ook om ze ook in de andere aspecten te volgen. Het
voelde goed om niet teveel gewicht te hangen aan de vormen, maar middels overgave te voelen wat
ik voel. Ik wil kunnen vertrouwen op de natuurlijkheid van het leven, dat me vanzelf wel zal spoelen
en me - net zoals bij de dagorde en de tijd - me boven de vormen uit tilt. Ik stond op als de monniken
opstonden, maakte de buigingen mee, zong de psalmen, eerst intern, later soms net hoorbaar en
vierde de eucharistie mee.
Wat ik in het begin moeilijk vond, waren de psalmen. Ik probeerde deze gebeden uit het oude
testament continu te vertalen naar begrijpelijke taal en naar het boeddhistisch onderricht, maar ben
daar snel mee gestopt. Soms waren er delen die ik meteen kon plaatsen, maar heel regelmatig
voelden ze als heel ver weg. Ik voelde hierbij soms een dreigende soort angst voor het oordeel van
God en hoorde over de voorkeur en afkeer van God, iets dat ik moeilijk kon plaatsen en mij niet in
mijn hart aansprak. Desondanks werkte de monastieke zang van de grotendeels onbegrepen
gebeden toch als een brug naar innerlijkheid. Het was goed te ervaren dat ik me niet door de vormen
in de war hoefde te laten brengen, maar in staat was om te genieten van de kwaliteit van waar ik op
dat moment was.
De eucharistieviering kon ik me nog wel herinneren van vroeger in de kerk. Allemaal in de rij staan,
wachtend op de hostie en een zegening. Ik hield er toentertijd eigenlijk niet veel meer bij over dan
dorst. Deze viering nu echter was iets dat me raakte. Het was mooi om de boodschap van Jezus op
deze manier te ervaren. Via het brood en de wijn wordt tijdens deze viering iets kostbaars gedeeld
dat ik graag leven noem. En vanuit het leven kwam via de schuddende hand van Jezus, de abt en de

monniken de boodschap 'vrede is met u', gevolgd dor het samen eten van de hostie die werd
weggespoeld met de beste wijn die ik ooit heb gedronken, prachtig.
Terug op mijn kamer tussen de diensten door vond ik het fijn om alleen te zijn in de stilte. Door
de structuur van de dag onstond er vanzelf een interne rust. Waarschijnlijk omdat ik niet veel meer
hoefde te verwachten dat hetgeen er was: de diensten, de maaltijden, studie en oefening. In totaal
heb ik deze week één wandeling gemaakt. Een duidelijk teken dat de silte op de kamer goed op zijn
plek viel en dat het ook niet noodzakelijk voelde om veel te zoeken daarbuiten.
Tijdens die ene wandeling ben ik meteen even broeder Lambertus gaan bezoeken. Dit is de broeder
die zich onfermt over het reilen en zeilen van de limburgse varkens (Livar) en die getransformeerd is
tot een ware boer. Ik kende hem van mijn werk in Echt, waar ik de eer had deze broeder te voorzien
van twee nieuwe hoortoestellen. Tijdens de rondleiding in de stallen liet hij me Bernadette zien, een
zwangere zeug die binnen een week of twee ongeveer twaalf biggetjes zou baren. In totaal waren er
192 varkens en ze konden zo te zien stuk voor stuk een waardig bestaan leiden: biologisch voer en
voorzover het mogelijk is in een varkensstal schoon en opgeruimd; in iedere stal een uitgang naar
buiten voor een frisse neus en wat lichamelijke beweging. Ik heb zelfs een varken heel hard zien
rennen op een weiland tegenover de stallen. Een stuk aarde waar de kraaien en de varkens het
weiland deelden en alkaar aflosten bij het leegvreten van de voederbak. Het was mooi om kennis te
maken met dit stukje monnikenwerk.
Op de site van de abdij las ik het volgende over arbeid:
'De arbeid schoolt de monnik in nederigheid, verbondenheid en verantwoordelijkheid. Door te
werken in aandachtige overgave en beschikbaarheid, neemt hij contemplatief én actief deel
aan het grote werk van Gods schepping en verlossing. Zijn werk maakt hemzelf meer mens en
de schepping meer schepping. De arbeid kan bijdragen aan de persoonlijke ontwikkeling,
geeft kansen voor onderlinge dienstbaarheid en kan de saamhorigheid van de gemeenschap
bevorderen. Ook de arbeid - mits monastiek verricht - is liturgie, lofprijzing Gods, evengoed
als het getijdengebed van de kerkdiensten'. [2]
In de mooie en uitnodigende abdijwinkel naast de boerderij maakte ik kennis met de verschillende
producten die ontstaan zijn uit monnikenwerk. Kaarsen, zepen, wijnen, likeuren, kazen, livarvlees,
boeken, cd's, kaarten, theesoorten, verzorgingsproducten, honing en verrukkelijke honingpastilles.
Deze laatste kan ik iedere honingliefhebber aanbevelen! Het was heerlijk om te snuffelen en te
genieten van al deze mooie producten. Ik droomde even weg en dacht aan mijn eigen monnikenwerk
voor Limboeddha, een Stiltij-dienst waarbij de visie op arbeid en het ontstaan van producten erg
overeenkomt met die van hier.
Verder was het fijn om om de kamer wat te studeren; ik had hiervoor de Diamant-soetra
meegenomen. Deze soetra is zo kernachtig en ontnuchterend dat er haast vanzelf meer lucht uit de
vormen loopt. Wat ik duidelijk begon te merken was dat de gesprekken met mezelf helderder
werden door de manier van leven hier, door het verkeren in deze omstandigheden. Ook zazen was
intenser en ik kon mijn aandacht veel beter focussen. Man, wat een heerlijk plek hier! Het alleen zijn
in stilte heb ik dan ook echt ervaren als een héél kostbaar goed. Stiltij is dus eigenlijk best een goede
naam, dacht ik zo.

Tijdens de avondmaaltijden mocht er gesproken worden met de andere gasten In eerste instantie
hoefde dit voor mij niet zo niet per se, toch bleek het een mooie aanvulling op het geheel. Zo deelde
ik onder andere vier van de vijf dagen het verblijf met Jo, een onderwijzer uit het Zuiden. Hij kwam
hier al heel wat jaren een keer of vier per jaar en wist me veel te vertellen over het reilen en zeilen
binnen de kloostermuren. Hij kende de meeste monikken bij naam en wist bijvoorbeeld wie die
heerlijke warme middagmalen voor ons kookte.
Robert, woonachtig in het centrum van Arnhem, was gevlucht voor de hectiek van koninginnendag
en zocht voor twee dagen zijn heil in de abdij. Ook was er een man, Salomon, die twee van de drie
dagen vaste. Zo kwam ik meteen achter de verschillende motieven en manieren om een verblijf in
de abdij aan te gaan. Vanaf het midden van de week was er ook een pas afgestudeerde theologe die
tevens als ambulante dominee werkzaam was. Ze kwam uit hartje Amsterdam en raasde, zo leek het
wel, als een wervelwind door de abdij. We hebben onder de avondmalen verschillende gesprekken
gehad. Mij werd bijvoorbeeld uitgelegd hoe dat nou zat met de verschillende Christelijke tradities,
de nieuwe paus en de Jezuïeten.
Hoe interessant ook, toch merkte ik dat het energie kostte om dergelijke gesprekken te voeren. Wat
me in ieder geval duidelijk werd is dat voordat je kunt communiceren je eerst dezelfde taal moet
spreken. Onbegrip en verwarring liggen namelijk snel op de loer als er woorden aan te pas komen.
Zo bleek dat een term als waarheid heel verschillend begrepen kan worden, terwijl juist dit soort
aanduidingen zeer belangrijk zijn om de lading van je bedoeling te dekken bij interactie.
Wat ik ook een mooie ervaring vond, was dat de meeste gasten baden voor de maaltijd. Ook daarin
besloot ik niet af te wijken en bracht mijn handen samen en dankte het leven voor de maaltijd. Niet
eerder zo gedaan, maar ervaren als een aspect dat zeker niet vreemd aanvoelt en zelfs bijdroeg aan
een bewuster begin van het maal.
Toen ik op donderdag in de tuin van de abdij zat te lezen kwam broeder Johannes Baptist in zijn
tuinman-outfit even bij me zitten. We kletsten wat en hij rookte een sjekkie. Hij is de klokenluider
van de abdij en zorgt ervoor dat alle nieuwe gasten voor aanvang van de dienst voorzien zijn van de
juiste geschriften en instructies. Hij vertelde me over zijn motief om het klooster in te gaan en het
leven hier. Het kloosterleven was zijn roeping en had hij op jonge leeftijd duidelijke signalen
ontvangen dat dit het leven moest zijn dat hij zou leiden. Een leven toegwijd aan de Heer. Zo'n
toegewijd leven betekent voor mij steeds meer een waarachtige manier van leven. Puur leven.
De kennismaking met het monastieke leven heeft me geraakt en laten kennismaken met een manier
van leven die ik voornamelijk kende vanuit de boeken. Door hier een weekje te hebben geleefd, heb
ik kunnen voelen dat een plek als deze waardevol kan zijn voor ieder mens.
Inmiddels was het vrijdagochtend en volgens de planning zou ik met de rugzak weer naar huis
pelgrimeren. De laatste dienst (lauden) die ik meemaakte van deze week stond in het teken van de
viering van de apostelen Philippus en Jacobus. Stel je eens voor, vroeg in de ochtend, in de kerk van
de abdij en twaalf monniken die psalm 150 zingen:
Halleluja!
Loof God in zijn heilige woning,
loof hem in zijn machtig gewelf,

loof hem om zijn krachtige daden,
loof hem om zijn oneindige grootheid.
Loof hem met hoorngeschal,
loof hem met harp en lier,
loof hem met dans en tamboerijn,
loof hem met snaren en fluit.
Loof hem met klinkende bekkens,
loof hem met slaande cimbalen.
Alles wat adem heeft, loof de HEER.
Halleluja! [3]
Na het ontbijt was het tijd op de rugzak te pakken en de kamer in te leveren. Ik bedankte het
universum voor deze geweldige week en begon na het afscheid van de abdij aan mijn voettocht door
de weilanden en stukken bos. Van te voren had ik de kaart bekeken en oriënterend op de zon en mijn
richtinggevoel dacht ik de weg zo wel even te vinden, totdat ik ineens een bord zag staan, welkom in
Deutschland. Geen probleem, met wat hulp van google maps kwam ik via het dorpje Millen weer op
de andere juiste weg. Eenmaal in bebouwdere gebieden leek ik wel mee te worden gezogen in het
kabaal van de wereld, langsrazende auto's, een mooie vrouw op de fiets, reclameborden, trek in
lekker eten. Ik moest ineens denken aan Ad, die het wel eens heeft over de zes dieven (oog, oor,
neus, tong, lijf en brein) die de fungeren als poorten naar de drie vergiften. Het werd me helder
duidelijk hoe het werkt. En vooral hoe moeilijk het is om de verbinding hier, zoals ik die voelde
tijdens het leven in het klooster in stand te houden.
Stilte geeft het betekenisgeven zoveel ruimte dat het vanzelf oplost in de ruimte.
Stap voor stap pelgrimeer ik verder naar huis.
1: http://www.abdij-lilbosch.nl/ons-monnikenleven/dagorde/
2: http://www.abdij-lilbosch.nl/onze-bedrijven/de-spirituele-waarde-van-de-arbeid/
3. http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Ps+150&id18=1&pos=0&set=10&lang=nl