04/05/1913 - ten mandere Izegem

Op de ziekte-vergoeding is een uitzondering gemaakt
voor die werklieden, die maar halve bijdrage
moeten betalen omdat hun loon de 15 fr. per week
niet bereikt (zie verder).
c) Bij de geboorte van een kind moet aan de
moeder minstens 30fr. verzekerd zijn. D it komt overeen
me: artikel 5 der wet van 13 December 1889, die
verbiedt de arbeidsters wederom op het werk te aan­
veerden binnen de 4 weken die op hun bevalling
volgen.
d) Geen maatschappij mag leden uitsluiten, na een
proef tijd van 6 maanden, om reden van verandering
in de vereischten nopens Godsdienst, politiek, beroep
of gezondheid.
Dit is slechts de bekrachtiging der vrijheid van denk­
wijze, die reeds sedert jaren vereischt wordt voor de
wettelijke erkenning der ziekengilden. Toch is het een
punt dat veel opspraak leidt en wel moeilijkheden zal
veroorzaken.
’t Is waar, de vereenigingen mogen vrij weg in hun
standregels alle vooiwaarden bepalen welke zij noodig
achten bij de aanveerding der leden om hun godsdienstig
en zedelijk karakter te waarborgen; doch eens
een lid 6 maanden deel uitmaakt der vereeniging, dan
mag het niet meer om bovenstaande redenen uitgesloten
worden; maar het mag wel verwijderd worden om
andere redenen als zijn: ongeregeld en schandig ge­
drag, bedrog, beleediging of bedreiging tegen een be­
stuurlid, weigering zich te gedragen volgens de stand­
regels en de bijzondere verordeningen der maatschappij.
’t Is waar de poort biljft altijd open voor huichelaars
maar deze laatste middels zullen wel in de meeste
gevallen voldoende zijn om ze schadeloos te maken.
Men schijnt ook de vrees te hebben dat er moge­
lijkheid zou bestaan een goede maatschappij door poli­
tieke vijanden te overrompelen. M aar wij gelooven niet
dat zulks nu nog zoo gemakkelijk zou gaan, en we
kunnen hier de bemerking bijvoegen van E. H . Eeck-
hout (De Gids op sociaal gebied, 16 Maart 1913):
« De meerderheid der leden zou nu zoo vreesachtig
niet meer zijn, en zou haar rechten weten te verdedigen:
anders zouden wij ons met angst moeten afvragen of
de bestuurders onzer maatschappijen hun medeleden
niet degelijk en krachtdadig hebben opgeleid en hun
de noodige middelen tot verweer tegen valsche ge­
dachten niet ter hand hebben gesteld ».
e) Verders zou de regeering nog vereischen: te
voorzien in het toezicht door zorgers of bezoekers,
onafhankelijk zoo van de verzekerden als van de be-
elrijfshoofden bij dewelke deze arbeiden. — een waar­
borg van 5 fr. per werkend lid te storten op de wijze
later te bepalen. — De geschillen op te lossen door een
»naf+iankelijk scheidsgerecht.
III.
H o e veel m o e t er g esto rt w o rden ?
(V olgt).
B u ite n la n d sch o verzicht.
Montenegro
en de mogendheden.
De verovering van Scutari door de Montenegrijnen
heeft de Europeesche buitenlandsche kringen in het
zweet gebracht.
In geheel den Balkanscheii oorlog sloeg een feit in
de oogen: ’t wantrouwen van de Bal kan-vol keren
voor Europa. De leus der Balkanstreken was sedert
jaren : Europa help ons het juk der Turken los breken.
Europa beloofde bij geheele mondsvullen, bedreigde
zelfs de Turken indien zij den toestand der
Balkanstaten niet verbeterden. Maar daarvan kwam
niets ten bate der Balkanstaten. De wonde bleef
bloeden.
Om de Europeesche mogendheden te voldoen, gaf
de Turk van tijd tot tijd een voordeel aan de eene of
de andere Europeesche mogendheid om ze te doen
zwijgen. De wonden zelf die in de Balkanstaten lagen
te bloeden lieten zij onaangeroerd en het spel was
geklonken voor eenige jaren. De Europeesche mogendheden
kregen voordeelen en de Balkanstaten
kregen niets.
Dit spel moede en beu gelijk schapen geschoren te
worden,veranderden de Balkanstaten hunne politiek.
Ztende dat er door de tusschenkomst van Europa
niets te krijgen was, sloegen zij een nieuwen weg in.
De bescherming van Europa lieten zij varen om op
eigen krachten te steunen en voortaan was hunne
leus : Help u zelf, zoo help u God !
Zonder en spijts Europa gingen zij den oorlog aan
en tegen de begeerte en de verwachting van Europa
vaagden zij de Turken weg.
★
¥ ¥
Nu Europa paal en perk wil stellen aan de veroveringen
der Balkanstaten, botst zij tegen die gevoelens
van wantrouwen die jaren en jaren aangekweekt,
nu diep in de herten der overwinnaars geworteld
zitten.
De strijd die nu ontstaat tusschen M ontenegro
en de E uropeesche m o g e n d h e d e n is een
«ieuw bewijs van dit wantrouwen.
De Montenegrijnen belegerden sedert maanden
de stad Skutari. Nu de stad op het punt stond te
vallen, kwamen de mogendheden zeggen : ’t Is nutteloos
nog voor te doen. Skutari zal bij het nieuw rijk
Albanië ingelijfd worden.
Doch de Montegrijnen lieten zeggen,vochten voort
en de stad Skutari ligt nu in hunne macht.
De mogendheden willen nu Montenegro verplichten
de veroverde stad af te staan. Zelfs is er spraak
daartoe te dwingen.
Oostenrijk, als gebuur van Montenegro, is daar
bijzonder in betrokken. De vlootbetooging aan de
kusten van Montenegro was zonder uitslag. De
Montegrijnen keken nooit om.
Indien Montenegro Skutari weigert te verlaten,
dan zal men ze met geweld moeten uitdrijven. Men
gelooft niet dat men tot gevechten zal moeten zijnen
toevlucht némen, maar indien een leger tegen Montenegro
oprukt, zal het groot en sterk genoeg zijn
om den uitslag zeker te maken.
Dat is het gedacht van Oostenrijk.
Ruslar.d en de andere mogendheden zijn het gedacht
van Oostenrijk bijgetreden, maar meenen dat
er moeilijheden zouden oprijzen moest Oostenrijk
alleen dien veldtocht aangaan. Allen zijn toch eensgezind
om de besluiten van Europa te doen eerbiedigen.
Men verwacht nu het antwoord van Montenegro.
*
♦ ¥
De'toestand word nog meer ingewikkeld door een
ander feit.
Essad Pacha, bevelhebber van het Turksch leger
in Skutari, die de stad maanden lang verdedigde, en
met zijn 26,000 man de stad verlaten had na de zegepraal
der Montegrijnen, wil nu koning worden van
Albanië.
Door een groot getal Albaneezen werd hij k o n in g
v a n A lb a n ië uitgeroepen. Wat daaruit zal spruiten
is nog niet te voorzien, maar indien het feit echt is,
dan zit een nieuwe stok in ’t wiel der mogendheden.
Al deze gebeurtenissen hebben deze week eene
ware onrust verwekt in de Europeesche staatskringen.
Niet dat de zaken in hun eigen zoo erg zijn. maar
omdat men niet kan voorzien welke gevolgen daaruit
springen.
Al die gebeurtenissen ontroeren Europa omdat men
gevoelt dat in de Balkans eene macht is opgerezen
waarmede men voortaan moet rekening houden.
GRAAF BERCHTOLD,
Rijkskanselier van Oostenrijk.
Van eenen anderen kant luiden de laatste berichten
nog meer zonderling. De raad van de Oostenrijksche
Kroon is saam geroepen geweest te Schcenbrunn.
’t Is een teeken dat Oostenrijk handelen zal. En nu
vernemen we dat Servië Montenegro loslaat en met
Griekenland den oorlog zou verklaren aan Bulgarië.
Is dat nu ’t begin van den brand in Europa ?
KRONIEK VAN DE WEEK.
W a t nieuws deze week ?
Alles maar over de Expositie te Gent, waar bij
’t begin der week de toestand gedrukt was door al
’t geroep van A . W . Zaterdag was de storm nu voorbij.
Koning Albert en Koningin Elisabeth kwamen de ten­
toonstelling openen. Er werd dezen keer officieel geroepen
Vive le roi! en gemeend en innig geroepen
Leve Je koning! door hel volk dat met de staking
dieper heeft gevoeld dat een gezag nooJig is. Burgemeester
Braun hield een Vlaamsche rede, de koning
antwoordde in ’t Vlaamsch. Zoo past het ook in de
stad der Artevelders.
— »o «—
W e spraken daar even over de werkstaking. Ze is
uitgebrand, maar als ’t gebrand heeft vindt men puinen.
Ook hier. Verschillende huizen hebben ’t personeel
vervangen en zenden nu de stakers wandelen. Andere
inrichtingen, waar, door de politieke staking, het werk-
contrakt gebroken werd, staan voor nieuwe en groote
moeilijkheden. Te laat misschien zullen de arbeiders
inzien dat om wille van een twijfelachtig recht zij een
ander hebben verloren dat van veel grooter waarde was.
W aar zijn nu de gespaarJe centen naartoe?
Ze hebben tot niets gediend, want in de eerste veer­
tien dagen moesten ’t de werklieden op eigen rekening
volhouden. En ’t mooiste van de historie is wel, dat
reeds verschillende stakers hun centen terugvragen en
niet krijgen kunnen. In waren ja, maar in geld niet ?
Vap intrest of kroozen van het gespaarde is hier natuur­
lijk geen spraak. Is het dan te verwonderen dat vele
socialisten meer dan genoeg hebben van de roode in­
richtingen waar de werkman zeJelijk wordt geex—
.ploiteerd ?
— »o «—
O p de algemeee vergadering der christen werklieden
te Antwerpen spraken de heeren Marck, Van Cauwe-
laert, spraken René De Bruyne en verschillende werklieden.
Zoo de staking mislukte, dan is het dank aan de
christene organisatie, ’t Is dus in ’t belang van het
heele land en van alle stanJen dat de organisatie op
christen bodem vooruitga. Zoo de zaken hun normalen
gang hernemen, is het wel aan de christen werklieden
te danken. W e durven dezen keer verhopen dat van
vele oogen de vellen zullen afvallen, ’t Is een bewijs,
klaar als de zon, dat willen we onze werklieden niet
tot revolutie-recruten zien verworden, de christen orga­
nisatie vooruit moet.
W a t ook wonder is, is dat vele hoofd-aanleiders
der staking, gedurende die dagen t’ huis werkten, of
’s nachts werkten; en wijl de arme stumperds honger
leden, tegen hooger loon werkten.
W ie de zaken instudeert, komt tot wonderlijke conclusies
over het socialisme in België.
D e D e n tin o l geneest altijd op eene minuut tijds
de hevigste tandpijnen. — Zie de aankondiging.
ONZE BONDEN.
K O R T R IJK .
P R O P A G A N D A C L U B .— Gewoon uur Vrijdag.
Even talrijk opgekomen als verleden keer I Verslag
van den hoofdman over de Kamerwerkingen (hij is
werkzaam tegenwoordig, ook de dagen dat hij voor de
andere Kamermannen t’huis komt en die wedervindt
hier aan de statie: «ouden de gaaien in hun bladje hun
leugen niet durven intrekken?) Dan bespreking der
verzekeringswet. Elk brenge het zijne bij.
W EVELGHEM.
K A T H O L IE K E V O L K S B O N D . AfJeelmg
Jonge Wacht. — De viering voor den eersten keer
van haar patroonfeest St-Joris is waarlijk prachtig ge­
lukt. ’s 'Morgens waren nagenoeg al de leden in de
algemeene communie tegenwoordig; de optocht naar
de hoogmis, met orkest aan ’t hoofd en zooveel orde
en zwier in de rangen, verwekte den toeloop en de
bewondering onzer eerzame bevolking. Doch bovenal
was heerlijk: de vergadering ’s achtemoens I Terwijl
de mannen, die nog niets van hooger leven afweten
misschien met hunnen haan naar den kamp sukkelden;
terwijl de vervallene domme velokoersers zich een on-
zekeren prijs hart en longers afreden, trokken onze
Jonge Wachten naar de feestvergadering, het woord
van knappe leiders en uitgelezene sprekers aanhooren.
De voorzitter in een korte inleiding, schetste de opvat­
ting en het doel der Jonge W acht: namelijk, het jonge
volk vooral, opleidep tot eigene alzijdige volmaking,
en tot degelijke, christene werking voor de verheffing
van den naaste, en de weder-organisatie en opbeuring
der maatschappij. De schrijver gaf ons een deugdelijk
verslag over de werking der Wacht, gedurende de tien
maanden van haar bestaan. Daa na kwam E. H .
Floris Prims, hoofdopsteller van De GiJs op maat­
schappelijk gebiej aan de beurt. Klaar als de dag,
en even blij en opwekkend als ’t zonnelicht, beschouwde
hij de ontwikkeling onzer maatschappij vooral in eco­
nomisch opzicht, en miek ons, door algemeene ken­
schetsing en levende bijzonderheden, bekend met het
gesloten huishouden, waar elke stam hij zich zelf kon
verhelpen; met het stadshuishouden der middeleeuwen,
waar de christene liefde allen deed zorgen voor elk,
en elk voor allen; met ons tijdperk van economisch
liberalisme, dat slechts één dingen kent: den eigen ik,
dien men, zonder naar iets om te zien, tracht te bevor­
deren, vooral met nooit talrijk genoeg bezetene stoffelijke
goederen en genietingen; ten slotte, wees hij er
op, hoe we thans staan aan eene tweestraat: het socia­
lisme dat alles ten bate van den staat wil onteigenen;
of de katholieke maatschappijleer, die, door het terug
in eere brengen der zedelijke begrippen van den gods­
dienst op economisch gebied, weer het « al voor éénen,
en één voor allen » wil doen heerschen. Hoe afge­
trokken en droog dit onderwerp mag schijnen, toch
werd het frisch en levendig behandeld: elkeen hong
aan ’s sprekers lippen, begreep, genoot ! N u voerde
ons volksvertegenwoordiger Frans Goethals op politiek
gebied. H ij sprak ons over de verwoede werking der
tegenstrevers, om voor de kiezing, België onder hun
juk te krijgen; over hunne ontgoocheling na de vreese-
lijkë neerlaag van 2 Juni; over hunne woede, zich
ui'end in de domme, kinderachtige staking, die vele
lichtgeloovige werklieden zoo pijnlijk bedroog ; hij
toonde ons daarentegen het katholiek bestuur aan, die
maar één dingen wenscht: het algemeen welzijn te
bevorderen, in de eerste plaats door het stemmen eener
reeks nuttige wetten, waarvan de twee eersten nu zeker
wel de schoolwet en de verzekeringswet zullen zijn.
Levendig handgeklap begroette deze geestdriftige aan­
spraak. N u bedankte de E. H . Proost nog de sprekers;
zette de leden aan tot ijverige propaganda voor hunne
W acht en voor hunne gedachten; beval de goede overeenkomst
aan met de organisaties der andere standen;
en wenschte aan de leden ten slotte, na al den ernst
'dezer zwaarwichtige vergadering, ook het genot van
den verzettelijken uitstap die dezen heerlijken dag moest
besluiten, t Orkest, dat reeds voor de vergadering zoo
lustig en kunstig gespeeld had, ging weer op; reken na
reken vol, schaarden zich de leden in ’t gelid. En voor­
uit ging het, door verschillende straten, tot bij verschillende
vrienden. W aarlijk een indrukmakend vertoog
I Iedereen moest de regeltucht, de orde, de goede
overeenkomst en deftigheid bewonderen die onze mannen
kenmerkt. Geen twijfel, of vele, vele nieuwe man­
nen, nu ze onze Jonge W acht eens van dicht gezien
hebben, zullen in de eerste tijden nog bijkomen.
Naschrift. Een hartelijk woord van dank ook aan
de vrienden die Zondag met ons zijn komen verbroederen.
Bij passende gelegenheid, mogen ze insgelijks
op ons rekenen. Een hartelijk woord van dank ook,
aan de heeren burgers, die op onze vergadering hebben
willen tegenwoordig zijn.
Bestuurvergadering Van Jen VolksbonJ.— Vandaag
seffens na de hoogmis.
Algemeene vergadering. — Uitgesteld tot Zondag
aanstaande, seffens na de vespers.
N IJ V E R H E ID S S C H O O L . — Heden Zondag,
te 8 uren en een kwart zeer stipt, les in de werktuigkunde.
Dinsdag, een kwart voor 8 uren, lessen in de maatschappijleer
en volkshuishoudkunde.
Donderdag, een kwart voor 8 uren, les in,den vlashandel.
ISEGHEM.
B O E R E N B O N D . Zondag 4 Mei algemeene
vergadering. Eerw. Heer Colpaert komt spreken.
W E R K L IE D E N B O N D . Wijkmeesters. —-
Vergadering Zaterdag avond. Belangrijke vergadering.
Niemand zij afwezig.
ZangafJeeling. — Zondag te 11 uren algemeene
herhaling. Van nu voort mag niemand meer te kort
zijn. W ie nog begeert bij te komen, moet het op
vandage pakken, want van nu voort zetten we vooruit
tot aan ons bondsfeest.
Bestuur PropaganJaclub. — • Vergadering morgen
Zondag, te 5.30 uren stipt in ’t Gildhuis.
PropaganJaclub. — M aanJag avonJ, te 8 uren,
is er propagandaclub, omdat het minder goed zou pas­
sen de volgende week, daar he'. op 2° Sinksen zou vallen.
’t Is dus op 5 Mei. Er is een buitengewoon actueele ,
dagcrde.We verwachten dus nog meer volk als naar gewoonte.
Propagandisten een duwken doen, nie-waar ?
RetraiiantenbonJ. — W e hadden Zondag laatst
weerom een aangename vergadering en we kwamen ■
weer tot praktische besluiten wat veruit het bijzonderste
is. Nu is de bond geheel in orde en wacht maar tot de
eerst volgende vergaderingen. Dat de achterblijvers zich
maar haasten om bij te komen, ’t W ordt hoog tijd !
Bestuur WerklieJenbonJ. Morgen Zondag,
Bestuursvergadering in ’t Gildhuis te 6 uren en half.
S t- V IN C E N T IU S - G E N O O T S C H A P . De
buitengewone vergadering van St-Vincëntius-genoot-
schap Zondag laatst gehouden in t Gildhuis, heeft
meer dan gewonen bijval verkregen: Vele leden waren
tegenwoordig, vele eereleden. Ook de Dames van
Barmhartigheid waren goed vertegenwoordigd. De heer
Carpentier, voorzitter der conferentie, bedankte dan ook
hartelijk de talrijke vergadering. De Eerw. Heer De-
wit e, proost van de conferentie hield de feest­
rede over Ozanam. Het eeuwfeest van onzen stichter. ]
moet een spoorslag zijn voor de conferentie, om hoe
langer hoe meer de christen naastenliefde te oefenen.
Na een dankwoord van den heer voorzitter en de om­
haling, ging de vergadering in de bes^e stemming uiteen.
IN HET VLAAMSCH HUIS
TE K O R T R IJK .
Voordracht van E. H. C. GEZELLE.
Als eerste voordrachtgever trad op in het Vlaamsch
Huis voorde leden der Vlaamsche Wacht E. H. C.
Gezelle. Hij had het over : Ouderwetsch tooneel en
oude tooneelisten. Het was eene meesterlijke rede, en
om hare degelijke zaakrijkheid, om de diepe en
heldere beschouwingen, en de fijne gebondenheid
van stijl en gedachte. Op hoogst belangrijke wijze
werd hier ook samengevat wat elders los en zonder
verband te vinden is ; het onderwerp is voldragen
geweest tot een stevig, schoon geheel.
Tot algemeene inleiding werd een kort overzicht
gegeven van onze middeleeuwsche letterkunde, ver
deeld in die van den eersten stand, van de ridderschap,
in die van den tweeden stand, van de klerken
of geestelijken, die van den derden stand,de burgerij,
het volk. Spreker verklaart eerst nog de woorden
drama, tragcedie.
De burgerij in de middeleeuwen heeft het tooneel
niet geschapen. Men begrijpt ook dat het moderne
tooneel niet ineens uit de lucht gevallen is. Tooneel-
kunst komt laatst, neemt alle andere kunsten bijeen
en groeit eruit op. Al de rythmerende kunsten staan
ten dienste van hunne jongere zuster. Ook de plastische
kunsten zijn alle bijeen te vinden in het drama :
zoo komt dit tot prachtig en volmaakt geheel.
Eene dramatische vertooning is eene voldoening
voor geheel den mensch ; de verbeelding van den
mensch voert daarbij eene groote rol. De dramatische
illusie mag niet gestoord worden. Nog eene zwaardere
reden waarom het tooneel zoo grooten bijval
genoten heeft, is de dramatische aandoening. Spreker
onderzoekt dan grondig en diep welke de aard, de
natuur van die aandoening is. — Dan wordt de oorsprong
van alle tooneel en inzonderheid van het
vlaamsche opgespoord.
Het tooneel is uit de godsdienst geboren ; het is
gekomen uit eene dubbele bron, en langs eene dubbele
overlevering,'maar alle twee zijn godsdienstig.
Het moderne tooneel stamt gedeeltelijk van de oude
Grieksche Dyonisosfeesten af, en anderdeels uit de
Roomsche katholieke godsdienst, met eene didakti-
sche strekking. Dit wordt door spreker nader nagegaan.
Het moderne tooneel neemt zijn oorsprong in
het hart zelf van den katholieken godsdienst. Dit
erkent ieder waar geleerde. Er bestaat toch eenig
verband tusschen het oude en middeleeuwsch tooneel.
We hadden eerst de sproke en de boerte,
algauw versmolten met het kerkelijk drama. Van den
beginne af is reeds te onderscheiden het liturgisch-
E E R W . H E E R C. G E Z E L L E .
spel, het mysteriespel, het mirakel-, het zedespel
de oude spelers waren de kerkbedienden,de gezeller»
van den spele, de rederijkers.
Het Grieksch tooneel ontstaat uit eene geestvervoering
; het middeleeuwsch uit eene onderwijzende
bedoeling. Alles geschiedt eerst in het latijn, en uit-
gevoerd inde kloosterkerken. Dit wordt breedvoerig
ontwikkeld. Weldra dringt de volkstaal binnen. Dan
ontstond het boertig drama door invloed der goliar-
den, de speellieden, ook langs een anderen weg nog,
door de vastenavondgrappen, sommige luidruchtige
feestvieringen, die langzaam aanleiding gaven tot
ware kluchtspelen. Het drama verhuisde weldra ook