Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
dinsdag 8 februari 2011<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong>
dinsdag 8 februari 2011<br />
Ontwikkelingsstadia (3)<br />
• <strong>ei</strong> (1)<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong>
Ontwikkelingsstadia (3)<br />
• <strong>ei</strong><br />
dinsdag 8 februari 2011<br />
• larve (2)<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong>
Ontwikkelingsstadia (3)<br />
• <strong>ei</strong><br />
dinsdag 8 februari 2011<br />
• larve<br />
• pop (3)<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong>
dinsdag 8 februari 2011<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong><br />
Voordat de moer een <strong>ei</strong>tje legt in een cel,<br />
• controleert zij de r<strong>ei</strong>nh<strong>ei</strong>d ervan<br />
• door haar kop in de cel te steken<br />
• meet met haar voorpoten de grootte van de cel<br />
• legt dan een onbevrucht of bevrucht <strong>ei</strong>tje
• <strong>ei</strong><br />
dinsdag 8 februari 2011<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong><br />
Na gelegd te zijn begint het zich onmiddellijk te delen<br />
• er ontstaat een embryo dat op zijn rug ligt<br />
• op de 3de dag draait embryo 180º => buikligging<br />
• spoedig hierna wordt larve geboren
dinsdag 8 februari 2011<br />
• larve<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong><br />
Bijna gelijktijdig, soms zelf eerder, begint het voeren<br />
• voedsel bestaat uit voedersap<br />
• wordt afgesch<strong>ei</strong>den door klieren van werkster<br />
• bevinden zich in kop en borststuk van jonge werksters<br />
• wordt ook wel <strong>bij</strong>enmelk genoemd
dinsdag 8 februari 2011<br />
• larve<br />
Samenstelling voedersap:<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong><br />
• wordt aangepast aan leeftijd van de larve<br />
• is verschillend voor werkster- darre- of koninginne larve<br />
• jonge larven krijgen transparant voedersap<br />
• later wordt voedersap melkachtig wit<br />
• de larven zwemmen in het voedsel..
dinsdag 8 februari 2011<br />
• larve<br />
Larve gro<strong>ei</strong>t als kool...<br />
• geboortegewicht = 0,1 mg<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong><br />
• neemt in 6 dagen toe <strong>tot</strong> 150 mg (moer 300 mg)<br />
• na 5 dagen hele celbodem bedekt<br />
• larve strekt zich en begint een cocon te spinnen<br />
• de cel wordt afgesloten met dekseltje (was/haren)<br />
• popstadium begint
• pop<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong><br />
Het dekseltje is anders dan deksel die honingcel afsluit...<br />
• honingcel deksel is meestal wit door laagje lucht<br />
• pop deksel is bruin/geel door <strong>bij</strong>enharen die mee ingebouwd<br />
zijn<br />
dinsdag 8 februari 2011<br />
• dit maakt deksel poreus => lucht uitwisseling<br />
• waardoor pop kan ademen
• pop<br />
dinsdag 8 februari 2011<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong><br />
Tijdens popstadium vindt her-rangschikking van cellen plaats<br />
• uiterlijk verandert in de vorm die wij kennen<br />
• na laatste vervelling wordt harde chitine huid gevormd<br />
• als laatste ontwikkelen de poten en vleugels zich
dinsdag 8 februari 2011<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong><br />
Ontwikkelingsduur dar en b<strong>ei</strong>de vrouwelijke kasten min of<br />
meer gelijk in <strong>ei</strong> en larve stadium<br />
• popstadia verschillen<br />
• temperatuur beïnvloed lengte popstadia<br />
• gemiddeld:<br />
koningin: 7 dagen (van <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> koningin: 15,5-16 dagen)<br />
werkster: 12 dagen (van <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> werkster: 21 dagen)<br />
dar: 14 -15 dagen (van <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> dar: 24 dagen)
dinsdag 8 februari 2011<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong><br />
Onderstaand schema moet iedere imker kennen...<br />
koningin werkster dar<br />
Ei bevrucht? ja ja nee<br />
Hoeveel dagen<br />
<strong>ei</strong>?<br />
Hoeveel dagen<br />
larve?<br />
Hoeveel dagen<br />
pop?<br />
Soort voedsel<br />
van larve<br />
Verwachte<br />
levensduur<br />
3 3 3<br />
5 6 7<br />
7 - 8 12 14<br />
koninginne<br />
gel<strong>ei</strong><br />
<strong>tot</strong> 5 jaar<br />
voedersap voedersap<br />
6 weken/<br />
6 - 8 maanden<br />
7 - 8 weken
dinsdag 8 februari 2011<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong><br />
Waarom is schema zo belangrijk om succesvol te kunnen<br />
imkeren...<br />
• beoordelen broednest op regelmatige opbouw<br />
• als alles “klopt” is verhouding open - gesloten broed <strong>bij</strong>na<br />
één<br />
• verhouding <strong>ei</strong>tjes-larven-poppen = 1 : 2 : 4
dinsdag 8 februari 2011<br />
Werkverdeling <strong>bij</strong> werksters<br />
Als een volwassen <strong>bij</strong> uitloopt is ze nog niet volgro<strong>ei</strong>d.<br />
• enkele organen moeten nog uitgro<strong>ei</strong>en <strong>tot</strong> bruikbare<br />
omvang...<br />
• daarom eet de jonge <strong>bij</strong> nog volop stuifmeel gedurende ca.<br />
12 dagen<br />
• dit stuifmeel is essentieel om voedersap te kunnen<br />
produceren
dinsdag 8 februari 2011<br />
Werkverdeling <strong>bij</strong> werksters<br />
In literatuur is een soort kalender te vinden van de taken tijdens<br />
het leven van de werk<strong>bij</strong><br />
• poets<strong>bij</strong> dag 1 - 2<br />
• voedster<strong>bij</strong> dag 3 - 11 (koninginne gel<strong>ei</strong> dag 6 - 11)<br />
• bouw<strong>bij</strong> dag 12 - 17<br />
• wacht<strong>bij</strong> dag 18 - 21<br />
• vlieg<strong>bij</strong> dag 22 - 42<br />
Deze taakverdeling moet niet zo strikt<br />
genomen worden zoals hierboven vermeld<br />
Bijen kunnen overschakelen op taken die<br />
op dat moment ver<strong>ei</strong>st zijn
dinsdag 8 februari 2011<br />
Werkverdeling <strong>bij</strong> werksters<br />
Deze taken, die gerelateerd zijn aan de leeftijd van de <strong>bij</strong><br />
worden gereguleerd door het Juveniel hormoon (JH)<br />
• poets<strong>bij</strong> dag 1 - 2<br />
• cellen poetsen<br />
• verwijderen van vervelllingsresten van de pop en laagje<br />
propolis aanbrengen<br />
• gepoetste cellen glanzen je tegemoet!<br />
• jonge <strong>bij</strong>en worden ook wel grijsjes genoemd
dinsdag 8 februari 2011<br />
Gepoetste cellen
dinsdag 8 februari 2011<br />
Werkverdeling <strong>bij</strong> werksters<br />
• voedster dag 3 - 11<br />
• eerst oudere larven voeden met melkwitte voedersap<br />
• als voedersapklieren verder ontwikkelen kan ze ook het<br />
transparante voedersap produceren<br />
• hiermee kan ze de jongste larven voeden<br />
• overige taken: ventileren, ontzegelen, verzegelen
dinsdag 8 februari 2011<br />
Werkverdeling <strong>bij</strong> werksters<br />
• bouw<strong>bij</strong> dag 12 - 17<br />
• voerdersapklieren degeneren<br />
• wasklieren zijn ontwikkeld en gaan werken<br />
• overige taken: overnemen, opslaan, verwerken en<br />
conserveren van binnengebracht voedsel, r<strong>ei</strong>nigen nest en<br />
• bouwen van raten
dinsdag 8 februari 2011<br />
Werkverdeling <strong>bij</strong> werksters<br />
• wacht<strong>bij</strong> dag 18 - 21<br />
• nu zijn ook de gifklieren goed op gang<br />
gekomen...<br />
• er zijn wacht<strong>bij</strong>en op de vliegplank...<br />
• maar ook <strong>bij</strong>en die in de buurt van het volk waken (scout)
dinsdag 8 februari 2011<br />
Werkverdeling <strong>bij</strong> werksters<br />
• vlieg<strong>bij</strong> dag 22 - 42<br />
• nectar, stuifmeel, water, propolis<br />
• voordat <strong>bij</strong>en uitvliegen maken ze oriëntatie vluchten<br />
• Belangrijk: als omstandigheden het nodig maken =><br />
kunnen er haal<strong>bij</strong>en zijn van 2 weken oud, of voedster<strong>bij</strong>en<br />
van 4 weken oud
dinsdag 8 februari 2011<br />
• Darren<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong><br />
De ontwikkeling is ongeveer gelijk aan die<br />
van werksters, het pop stadium duurt<br />
enkele dagen langer<br />
• worden aangezet in tijden van overvloed<br />
• <strong>bij</strong> sterke volken dus eerder<br />
• na 10 - 14 dagen is dar geslachtsrijp<br />
• voorwaarde: ononder-broken overvloe-<br />
dige voeding voor kiemkrachtige sperma productie
dinsdag 8 februari 2011<br />
• Darren<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong><br />
Ze vliegen uit vanaf 11.00 uur <strong>bij</strong> een tem-<br />
peratuur die > 18ºC<br />
• ze maken oriëntatie vluchten<br />
• ontlasten zich buiten de kast<br />
• bezoeken darren verzamelplaatsen<br />
• om daar te paren met langs vliegende ♀
dinsdag 8 februari 2011<br />
• Darren<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong><br />
Ze weten deze darren verzamelplaatsen<br />
(DVP) f<strong>ei</strong>lloos te vinden<br />
• vliegen daarvoor soms 8 of meer km<br />
• <strong>bij</strong> terugvliegen kunnen ze in andere<br />
volken terecht komen<br />
• dit heet vervliegen<br />
• darren worden in elk volk toegelaten<br />
• vanuit sterke volken => migratie!!<br />
• ber<strong>ei</strong>ken een leeftijd van 7 à 8 weken
• Moer<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong><br />
Een koninginnelarve ligt in een<br />
koninginne cel<br />
• grotere cel (∅ 9 mm)<br />
• moerdop “hangt”<br />
• haar voeding is 10x overvloediger<br />
• heldere voedersap tijdens heel het larve<br />
stadium aanwezig (koninginne gel<strong>ei</strong>)<br />
• samenstelling verandert met leeftijd<br />
larve<br />
dinsdag 8 februari 2011
dinsdag 8 februari 2011<br />
• Moer<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong><br />
Uitsluitend de aard van het voedersap en<br />
de vorm van de cel bepalen wat het imago<br />
wordt... (werkster of koningin)<br />
• moer is na uitlopen direct vliegvaardig<br />
• na enkele dagen oriëntatievluchten<br />
• na ca 5 - 7 dagen wordt moer bronstig<br />
• duurt 2 weken, <strong>bij</strong> slecht weer langer<br />
• ze gaat bruidsvluchten maken
dinsdag 8 februari 2011<br />
• Moer<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong><br />
Ze zoekt de DVP op die zij f<strong>ei</strong>lloos weet<br />
te vinden<br />
• paringen hebben plaats op 15 - 30 meter<br />
hoogte<br />
• paart met 10 <strong>tot</strong> 25 darren...<br />
• die sterven na de daad omdat ze hun<br />
geslachtsorgaan verliezen<br />
• soms blijft dit orgaan na de laatste<br />
paring achter en wordt dan bevruchtings-<br />
teken genoemd
dinsdag 8 februari 2011<br />
• Moer<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong><br />
Bij de DVP komen darren uit w<strong>ei</strong>de<br />
omtrek <strong>bij</strong>een<br />
• paring met <strong>ei</strong>gen darren kl<strong>ei</strong>n<br />
• natuur zorgt voor brede genetische<br />
variatie<br />
• van elke dar wordt kl<strong>ei</strong>n beetje sperma<br />
opgeslagen in spermatheek (zaadblaasje)<br />
• hier wordt sperma bewaard tijdens haar<br />
verdere leven<br />
• na 3 weken, paring niet meer mogelijk
dinsdag 8 februari 2011<br />
• Moer<br />
Na een paar dagen begint de<br />
koningin <strong>ei</strong>tjes te leggen<br />
• in `t begin soms meerdere<br />
in één cel<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong><br />
• de werksters corrigeren dit<br />
• als door slecht weer de<br />
moer niet op bruidsvlucht<br />
kan, gaat zij toch <strong>ei</strong>tjes<br />
leggen...<br />
• de moer is darrebroedig
dinsdag 8 februari 2011<br />
• Moer<br />
Een oudere moer wordt<br />
minder vitaal...<br />
• de <strong>bij</strong>en kweken een<br />
nieuwe moer<br />
• er zijn dan 2 moeren...<br />
• als de nieuwe moer goed<br />
aan de leg is wordt de oude<br />
moer bedankt (gebald)<br />
• dit verschijnsel heet een<br />
stille moerswisseling<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong>
dinsdag 8 februari 2011<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong><br />
• Feromonen (geurstoffen)<br />
Het feromoon dat afgegeven wordt door de koningin heet<br />
koninginnestof<br />
Verhindert<br />
• de ontwikkeling van de ovariolen van de werksters<br />
• het aanzetten van zwermcellen door de werksters<br />
Bevordert<br />
• de eenh<strong>ei</strong>d in het volk<br />
• de hofstaat
dinsdag 8 februari 2011<br />
• Zomer en winter<strong>bij</strong>en<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong><br />
Na de langste dag neemt broednest in omvang af<br />
Winter<strong>bij</strong><br />
• worden vanaf augustus geboren<br />
• eten na geboorte veel stuifmeel (<strong>tot</strong> 4 weken)<br />
• bouwen “<strong>ei</strong>wit/vet lichaam” op (vitellogenine)<br />
• ligt verdeeld over rugzijde van de <strong>bij</strong><br />
• <strong>bij</strong>en voeren geen taken uit<br />
• kunnen 6 <strong>tot</strong> 8 maanden oud worden<br />
• hebben de zware taak om te overwinteren<br />
• en in voorjaar het volk een start te geven aan de opbouw
dinsdag 8 februari 2011<br />
• Winter<strong>bij</strong>en<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong><br />
De belangrijkste voorwaarde voor een goede<br />
voorjaarsontwikkeling => veel gezonde winter<strong>bij</strong>en!<br />
Belangrijk<br />
• overvloedig stuifmeel in najaar<br />
omdat<br />
• jonge <strong>bij</strong>en na geboorte veel stuifmeel eten (<strong>tot</strong> 4 weken)<br />
• bouwen “<strong>ei</strong>wit/vet lichaam” op (vitellogenine)
dinsdag 8 februari 2011<br />
• Zomer en winter<strong>bij</strong>en<br />
<strong>Van</strong> <strong>ei</strong> <strong>tot</strong> <strong>bij</strong><br />
Na de langste dag neemt broednest in omvang af<br />
Zomer<strong>bij</strong><br />
• worden vanaf maart geboren<br />
• eten na geboorte veel stuifmeel (<strong>tot</strong> 12 dagen)<br />
• bouwen minder <strong>ei</strong>wit-vet reserve op<br />
• ligt verdeeld over rugzijde van de <strong>bij</strong><br />
• verbruiken vitellogenine tijdens hun voedsterperiode<br />
• worden gemiddeld 6 weken oud<br />
vitellogenine
dinsdag 8 februari 2011<br />
Anatomie van de <strong>bij</strong>
dinsdag 8 februari 2011<br />
Anatomie van de <strong>bij</strong>
dinsdag 8 februari 2011<br />
facetoog<br />
Anatomie van de <strong>bij</strong>
ocel(li)<br />
dinsdag 8 februari 2011<br />
facetoog<br />
Anatomie van de <strong>bij</strong>
ocel(li)<br />
antenne<br />
dinsdag 8 februari 2011<br />
facetoog<br />
Anatomie van de <strong>bij</strong>
ocel(li)<br />
antenne<br />
dinsdag 8 februari 2011<br />
bovenkaak<br />
facetoog<br />
Anatomie van de <strong>bij</strong>
ovenlip<br />
ocel(li)<br />
antenne<br />
dinsdag 8 februari 2011<br />
bovenkaak<br />
facetoog<br />
Anatomie van de <strong>bij</strong>
ocel(li)<br />
antenne<br />
oofdschild<br />
bovenlip<br />
dinsdag 8 februari 2011<br />
bovenkaak<br />
facetoog<br />
Anatomie van de <strong>bij</strong>
ocel(li)<br />
antenne<br />
oofdschild<br />
bovenlip<br />
bovenkaak<br />
onderkaak<br />
dinsdag 8 februari 2011<br />
facetoog<br />
Anatomie van de <strong>bij</strong>
ocel(li)<br />
antenne<br />
oofdschild<br />
bovenlip<br />
bovenkaak<br />
onderkaak<br />
dinsdag 8 februari 2011<br />
facetoog<br />
Anatomie van de <strong>bij</strong><br />
borststuk<br />
achterlijf segmenten<br />
voorvleugel<br />
achtervleugel<br />
achterlijf<br />
vleugels
ocel(li)<br />
antenne<br />
oofdschild<br />
bovenlip<br />
bovenkaak<br />
onderkaak<br />
dinsdag 8 februari 2011<br />
facetoog<br />
voorpoot<br />
Anatomie van de <strong>bij</strong><br />
borststuk<br />
middenpoot<br />
achterlijf segmenten<br />
voorvleugel<br />
achtervleugel<br />
achterpoot<br />
achterlijf<br />
vleugels
ocel(li)<br />
antenne<br />
oofdschild<br />
bovenlip<br />
bovenkaak<br />
onderkaak<br />
dinsdag 8 februari 2011<br />
facetoog<br />
voorpoot<br />
Anatomie van de <strong>bij</strong><br />
borststuk<br />
poetsapp. van<br />
de antennes<br />
middenpoot<br />
achterlijf segmenten<br />
voorvleugel<br />
achtervleugel<br />
achterpoot<br />
achterlijf<br />
vleugels
ocel(li)<br />
antenne<br />
oofdschild<br />
bovenlip<br />
bovenkaak<br />
onderkaak<br />
dinsdag 8 februari 2011<br />
facetoog<br />
voorpoot<br />
Anatomie van de <strong>bij</strong><br />
borststuk<br />
poetsapp. van<br />
de antennes<br />
middenpoot<br />
achterlijf segmenten<br />
voorvleugel<br />
achtervleugel<br />
achterpoot<br />
achterlijf<br />
stuifmeelkam<br />
vleugels
Nassanov klier<br />
dinsdag 8 februari 2011<br />
Anatomie van de <strong>bij</strong><br />
abdominale luchtzak<br />
dorsaal diafragma<br />
angelgleuf<br />
thoracale luchtzak<br />
slokdarm<br />
zenuwknopen<br />
(ganglionen) 7st<br />
longitunale vliegspier<br />
verticale vliegspier<br />
kopspeekselklier<br />
labiale spieren<br />
thoracale<br />
speekselklier<br />
voorhersenen<br />
middenhersene<br />
kaakklier<br />
keel
Nassanov klier<br />
dinsdag 8 februari 2011<br />
Anatomie van de <strong>bij</strong><br />
angelgleuf<br />
thoracale luchtzak<br />
slokdarm<br />
zenuwknopen<br />
(ganglionen) 7st<br />
longitunale vliegspier<br />
verticale vliegspier<br />
kopspeekselklier<br />
labiale spieren<br />
thoracale<br />
speekselklier<br />
poetsapp. van<br />
de antennes<br />
voorhersenen<br />
middenhersene<br />
kaakklier<br />
keel
dinsdag 8 februari 2011<br />
Huiswerk<br />
voor<br />
volgende week<br />
Hoofstuk: Zwermen en afleggers<br />
Blz. 51 t/m 61
Change language