Wijkanalyse 2004 Stadsdeel Hengelo Noord - Elsbeek

Noord
WIJKANALYSE 2004
Onderzoek en Statistiek
Juli 2004

Wijkanalyse Noord 2004
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 2

Wijkanalyse Noord 2004
COLOFON
Uitgave: Gemeente Hengelo
Bestuursdienst
Onderzoek & Statistiek
Tel. (074)2459257
Fax. (074)2459233
E-mail: j.grooters@hengelo.nl
Correspondentie-adres: Postbus 18
7550 AA Hengelo
Bezoek-adres: Burg. Jansenplein 1
7551 EC Hengelo
Kamer 331
Samenstelling Lay-out
en vormgeving: drs. Joke Grooters
drs. Marieke Brouwer
Fotografie: Marieke Brouwer
Druk- en bindwerk: Grafisch Service Centrum,
gemeente Hengelo
Het overnemen van gegevens uit deze publicatie is
toegestaan, mits de bron "Gemeente Hengelo, Onderzoek
& Statistiek" duidelijk wordt vermeld.
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 3

Wijkanalyse Noord 2004
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 4

Wijkanalyse Noord 2004
Voorwoord
Hoe staat Noord er voor? In deze Uitgebreide Wijkanalyse wordt aan de hand van een beschrijving
van de situatie in 2004 een beeld geschetst van Noord. Het beeld wordt opgebouwd uit statistische
gegevens, resultaten uit de Leefbaarheids- en Veiligheidsenquête en de derde peiling van het
Internetpanel Hengelo. Daarnaast zijn interviews gehouden met professionals en andere
sleutelfiguren in de wijk. De resultaten zijn als samenvatting in deze wijkanalyse opgenomen. In
een onderzoekssynthese worden alle resultaten bij elkaar gebracht.
Deze uitgebreide versie is met name bedoeld als input bij het opstellen van het wijkplan. Mensen
met weinig tijd kunnen volstaan met het lezen van de omkaderde gedeelten; karakteristieken,
kerncijfers en centrale punten. In de bijlagen worden de gegevens op een toegankelijke manier
gepresenteerd door middel van grafieken, tabellen en een overzichtskaart van de wijk. Daarnaast
zijn adressen van instellingen en organisaties in de wijk in de bijlagen opgenomen.
We hopen dat deze uitgebreide Wijkanalyse een goede basis vormt voor het wijkplan.
Onderzoek & Statistiek, juli 2004
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 5

Wijkanalyse Noord 2004
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 6

Wijkanalyse Noord 2004
1. Wijkanalyse Noord
1.1. Karakterschets Noord
De wijk Noord ligt ten noordoosten van het centrum van Hengelo en is opgebouwd uit verschillende
buurten en subbuurten met elk een eigen karakteristiek. Er zijn woningen uit verschillende
periodes. Dichtbij het centrum langs de Oldenzaalsestraat in de omgeving van de Oude Postweg en
ten zuidwesten van de Sloetsweg zijn woningen van voor de oorlog. Vaak zijn dit vrijstaande
eengezinswoningen in particulier eigendom. Naarmate de afstand van het centrum groter wordt is
de bebouwing van recenter datum. Zo zijn de buurten de Noork, Klein Driene en de Sterrenbuurt
(subbuurt) allen van kort na de oorlog en vlak na elkaar gebouwd. Er zijn relatief veel woningen
per hectare waarvan een behoorlijk deel bestaat uit gestapelde woningbouw. Voor een groot deel
bestaat de woningvoorraad uit sociale huurwoningen. Afgezien van een paar, zijn de meeste flats
niet hoger dan vijf bouwlagen. Tussen de bebouwing is tamelijk veel groen. In de noordoostelijke
punt van Noord staan woningen uit de 90-er jaren, vrije sector en vrijstaand.
In de wijk wonen relatief veel jongvolwassenen (18 – 29 jarigen). De verspreiding van
leeftijdsgroepen over de wijk heeft veel te maken met het soort woningen en de woonlasten. Zo
wonen jongvolwassenen, alleenwonend of samenwonend, veelal in flats omdat die relatief
goedkoop zijn. Hetzelfde geldt voor een deel van de gezinnen van allochtone herkomst.
Eengezinswoningen worden bewoond door gezinnen en mensen waarvan de kinderen al uit huis
zijn. Een aantal woningen in Noord is geschikt voor ouderen.
Een relatief groot deel van de inwoners heeft een niet-Nederlandse achtergrond en is meestal van
Turkse origine. Het gemiddelde inkomen in Noord is over het algemeen lager dan in andere wijken.
Inwoners met lagere inkomens zijn vooral te vinden in de woningen gebouwd in de 50-er en 60-er
jaren.
Het voorzieningenniveau is goed in Noord. Er zijn drie basisscholen en ook drie buurtcentra:
waarvan twee speeltuinen. Er zijn verschillende winkelstrips met name in de buurten ten zuiden
van de Oldenzaalsestraat. Aan de rand van de wijk zijn twee sportparken. Verspreid over de wijk
zijn, veelal, kleinere bedrijfjes gevestigd.
De bewoners van Noord zijn minder tevreden over hun woningen en hun buurt dan bewoners van
andere wijken in Hengelo. De tevredenheid per buurt verschilt. Volgens de bewoners kan de
sociale samenhang in de wijk ook beter. Het afgelopen jaar zijn de wijkbewoners minder actief
geweest in de eigen buurt dan andere Hengeloërs. Positief is dat de bewoners van Noord zich net
zo veilig in hun wijk voelen als de gemiddelde Hengeloër. Veel inwoners vinden dat de wijk een
positieve ontwikkeling heeft doorgemaakt en hebben vertrouwen in de toekomst van de wijk.
Tabel 1: Kerncijfers Noord
Absoluut Percentage
Aantal inwoners 9.514
Waarvan:
0 – 12 jarigen
55 – plussers
niet – westerse allochtonen
Aantal woningen 4.536
Waarvan:
Koop
Sociale huur
Aantal winkels
Aantal buurtcentra
Aantal basisscholen
Aantal huisartsen
13%
26%
17%
41%
53%
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 7
41
2
2
3

Wijkanalyse Noord 2004
1.2. De wijk nader bekeken, statistieken
Centrale punten
aandacht potentie
- veel twintigers - ligging nabij centrum
- woningvoorraad, sociale huur 50-er jaren - bedrijvigheid in de wijk
- veel bewoners met niet westerse etniciteit
Positionering
Ten noordoosten van het centrum van Hengelo ligt de wijk Noord (wijk 2). De wijk bestaat uit
verschillende buurten: Noord, de Elsbeek, de Noork, Klein Driene en ’t Rot. De vier eerst genoemde
buurten zijn vooral woonbuurten. In ’t Rot zijn sportvelden, een begraafplaats en enige
bebouwing. De wijk wordt begrensd door de Deurningerstraat, de Oude Molenweg, de spoorlijn
naar Oldenzaal en de A1. De wijk wordt doorsneden door de Oldenzaalsestraat.
Bevolking
In de wijk Noord woonden op 1 januari 2004 9.514 mensen. De meeste van hen wonen in de
buurt Noord. In vergelijking met de leeftijdsopbouw van Hengelo wonen in de wijk Noord veel
mensen in de leeftijdsgroep van 18 – 29 jaar. De jongste leeftijdsgroep van 0 –17 jaar is enigszins
ondervertegenwoordigd evenals de groep van 30 – 54 jaar. De groep van 55 plussers is net zo
vertegenwoordigd als in Hengelo gemiddeld.
In de wijk Noord wonen relatief veel alleenstaanden of samenwonende alleenstaanden. Dat heeft te
maken met de aanzienlijke groep jong volwassenen in de wijk. Er zijn in vergelijking met Hengelo
minder gezinnen met kinderen. Een kleine 29% van de inwoners woont 2 jaar of korter op het
huidige adres dat is in vergelijking met Hengelo een hoog percentage. Ook dit is deels terug te
voeren op de groep jongeren die hun wooncarrière starten in Noord.
Als gekeken wordt naar de achtergrond, etniciteit, van de bewoners dan heeft 11% een Turkse
etniciteit. Daarnaast heeft 6% van de bewoners een andere niet westerse etniciteit.
Fysiek
Ontstaan en toponiemen
De buurt Elsbeek is genoemd naar de gelijknamige beek die door de buurt loopt en een zijtak is
van de Drienerbeek. De buurt is stukje bij beetje aan het bestaande centrum van Hengelo
gebouwd. Evenals het gedeelte van de wijk Noord tussen de Sloetsweg en het centrum.
De buurtnaam Klein Driene is afgeleid van de vroegere marke Driene. Op de huizen rond de Oude
Postweg na, stamt de bebouwing van de buurten de Noork en Klein Driene vooral uit de jaren 50
en 60. Destijds deden de plannen voor het bouwen van Klein Driene het nodige stof opwaaien. Nog
nooit was een plan gepresenteerd met daarin zoveel woningen. Voor het eerst ook werd gebruik
gemaakt van geprefabriceerde materialen. Het plan werd groter van schaal door de invoering van
units of complexwoningen. “Units zijn samengesteld uit aantallen verschillende woningtypen, die
telkens herhaald worden. Vervolgens is er een aardig spel van hoge en lage bebouwing. Er is een
verantwoorde afwisseling van verschillende woningtypen: etagewoningen, woningen met een
verdieping, zowel in de vorm van een eengezinswoning als in de vorm van een bovenwoning.
Tenslotte is er nog afwisseling in grootte van de woningen”. Men was tegen eentonigheid. “In de
vorm van wooncomplexen met een gezamenlijke tuin en een speelterrein ligt de mogelijkheid tot
een vorm van intimiteit, die wij bij het op grote schaal bouwen van etagewoningen meer dan
nodig hebben om de menselijke persoon voor ondergaan en oplossen in de massa te behoeden”.
Het plan van de buurt Noord vertoonde overeenkomsten met dat van Klein Driene. Zo bestond het
plan voor de Sterrenbuurt ook uit een aantal units in een herhalend patroon en afwisselend hoogen
laagbouw. Om aan de toen geldende normen voor woningwetbouw te voldoen, werd gebouwd in
hoge dichtheden. Toen de Sterrenbuurt gebouwd was kwamen de ontwerpers tot de slotsom dat de
dichtheden te hoog waren. Het bouwen in units had een aantal bezwaren. “De op deze wijze
verkregen afwisseling van hoog- en laagbouw heeft tot gevolg dat juist een van de grote voordelen
van een eengezinswoningen ten opzichte van de etagewoningen, namelijk de grote mate van
privacy verloren gaat bij een dergelijke stedenbouwkundige opzet. Dit bezwaar wordt nog versterkt
door de hoogte van de Aeryflats en de grote dichtheid van het complex”. Inmiddels waren de
normen gewijzigd. Er werden meer eengezinswoningen gebouwd en de etagewoningen in de rest
van de buurt konden minder hoog worden omdat de normen voor dichtheden per hectare werden
teruggebracht.
Bron: wijkeninformatie gem. Hengelo Afd. Voorlichting 1987
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 8

Wijkanalyse Noord 2004
Wonen
Een vijfde deel van de woningen is van voor 1950. Dat zijn vooral de woningen dichtbij het
centrum. Een groot deel (42%) is gebouwd in de periode van de wederopbouw na de oorlog (1950
- 1959). Ruim een kwart van de woningvoorraad is gebouwd in de 60-er en 70-er jaren.
De gemiddelde economische waarde van de woningen is lager dan het Hengelose gemiddelde. Dat
komt doordat er in de wijk naar verhouding veel huurwoningen zijn. Ruim de helft van de woningen
is een huurwoning van een van de twee Hengelose woningcorporaties.
Bedrijven
In de wijk Noord zijn 290 vestigingen van bedrijven en instellingen. In 2003 waren 1.680 mensen
werkzaam in de wijk. Het aantal vestigingen is toegenomen sinds 1998 met 32 en het aantal
werkzame personen met 60.
In april 2004 werden in de wijk Noord 41 detailhandelsvestigingen geteld. Daarvan is ruim een
kwart een detailhandelsvestiging in dagelijkse artikelen en gemeten in verkoopvloeroppervlak een
derde.
Sociaal
Inkomen
Het inkomen in de wijk Noord ligt onder het Hengelose gemiddelde. Verhoudingsgewijs zijn er veel
mensen met een bijstanduitkering. Daarvan is ook het deel mensen die langer dan 3 jaar een
bijstandsuitkering krijgen, hoger dan in Hengelo gemiddeld.
Maatschappelijke participatie
De opkomst bij zowel gemeentelijke verkiezingen als tweede kamerverkiezingen ligt in de wijk
Noord zo’n 5 procentpunten lager dan in Hengelo. Het CDA was bij de tweede kamerverkiezingen in
2003 de grootste partij in Noord en kreeg 26% van de stemmen. Het CDA scoort in Noord ook
beter dan in Hengelo gemiddeld.
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 9

Wijkanalyse Noord 2004
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 10

Wijkanalyse Noord 2004
2. Mening van bewoners
2.1. De wijk bekeken door de bewoners
centrale punten
aandacht potentie
- cohesie - bewoners hebben vertrouwen in toekomst
- slachtofferschap - ontwikkeling wijk positief ervaren
- parkeerproblemen/verkeersoverlast
- verkeersonveiligheid
Leefbaarheid
In de leefbaarheid en veiligheidsenquête die eind 2003 is gehouden hebben de bewoners van
Hengelo hun mening gegeven over tal van zaken die gaan over hun eigen woonwijk. Hier volgen de
belangrijkste bevindingen. In Hengelo zijn 10 wijken. Als deze wijken vergeleken worden dan
scoort de wijk Noord op leefbaarheid en veiligheid onder het Hengelose gemiddelde.
Buurt
De bewoners van de wijk Noord geven hun wijk een score 7,4. Deze score is samengesteld uit
verschillende stellingen. De bewoners konden aangeven of zij het daarmee eens waren. Het gaat
erom of men graag in deze buurt woont; of het prettig is in deze buurt te wonen, of men mogelijk
gaat verhuizen, of het vervelend wonen is in de buurt.
De score is ruim voldoende, echter in vergelijking met andere wijken in Hengelo onder gemiddeld.
Woning
Bewoners hebben ook aangegeven in hoeverre zij tevreden zijn met hun woning. In de wijk Noord
werd een 7,3 gegeven voor de woning. In vergelijking met het Hengelose gemiddelde is dat lager.
De score is samengesteld uit de onderdelen: indeling woning, grootte, onderhoud en sfeer van de
woning.
Cohesie
De sociale cohesie in de wijk Noord is lager dan in Hengelo gemiddeld. Bij sociale cohesie gaat het
om of de buurtbewoners elkaar kennen, of de buurtbewoners op een prettige manier met elkaar
omgaan, of men zich thuis voelt in de buurt en of er saamhorigheid in de buurt bestaat.
Verloedering
In hoeverre vinden de bewoners de buurt verloederd? Men kon aangeven of muren en gebouwen
bekladderd worden, telefooncellen vernield, of er rommel en hondenpoep op straat ligt. De wijk
Noord is naar de mening van de bewoners niet verloederd. Noord scoort relatief laag op
verloedering en dat is positief.
Ontwikkeling wijk
Terugkijkend vinden de bewoners dat Noord zich het afgelopen jaar positief heeft ontwikkeld. Ze
zijn positiever over de ontwikkeling dan de gemiddelde Hengeloër. Ook over de toekomst is men
overwegend positief; men heeft vertrouwen in de toekomst.
Participatie en verantwoordelijkheid voor de wijk
Desgevraagd zegt 83% van de bewoners van Noord zich medeverantwoordelijk te voelen voor de
wijk. Dat is 3 procentpunt lager dan in Hengelo gemiddeld. Een op de vijf inwoners in Noord heeft
zich het afgelopen jaar actief ingezet voor de wijk.
Voorzieningen
In Noord zijn de bewoners het meest tevreden met de straatverlichting en
basisonderwijsvoorzieningen. Het minst tevreden zijn de bewoners met de parkeerplaatsen in de
wijk. Over het onderhoud van wegen en fietspaden is men minder tevreden dan de gemiddelde
Hengeloër. Ook zijn de inwoners minder tevreden winkelvoorzieningen.
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 11

Wijkanalyse Noord 2004
Veiligheid
Onveiligheidgevoel in de eigen buurt
Van de inwoners van de buurt Noord zegt 16% zich wel eens onveilig te voelen in de eigen buurt.
Dat ligt dichtbij het Hengelose gemiddelde van 15%.
De wijkbewoners geven aan dat vermogensdelicten meer voorkomen dan in Hengelo gemiddeld.
Onder vermogensdelicten wordt hier verstaan: fietsendiefstal, diefstal uit auto’s, beschadiging of
vernieling aan auto’s, inbraak in woningen.
Slachtofferschap in eigen buurt
In de wijk Noord is 40% van de inwoners slachtoffer geweest van een delict. Daaronder wordt
verstaan of slachtoffer is geweest van een of meer delicten als een geweldsdelict, autodelict,
fietsdiefstal, overige diefstal, bedreiging, inbraak, aanrijding of vernieling. In Hengelo gemiddeld is
35% gemiddeld slachtoffer geweest in eigen buurt. In Noord komt slachtofferschap dus vaker voor.
Met voorrang aan te pakken problemen
In de leefbaarheids- en veiligheidsenquête is gevraagd naar de problemen die met voorrang
aangepakt moeten worden. In de wijk Noord komen twee aandachtspunten naar voren namelijk
parkeerproblemen en verkeersoverlast en -onveiligheid.
Karakteristiek Noord, Internetpanel
In het voorjaar van 2004 hebben in het Internetpanel bewoners een karakteristiek van hun eigen
wijk gegeven. Het aantal panelleden per wijk was te laag voor een betrouwbaar beeld. De
resultaten moeten dan ook als indicatief gezien worden.
Noord is aldus de bewoners een rustige wijk een beetje saai maar wel gezellig. De woningen zijn
aantrekkelijk. Het is een veilige wijk met veel betaalbare woningen, multicultureel, groen en goed
bereikbaar. De wijk is kindvriendelijk maar toch veel minder dan de andere wijken in Hengelo.
Het is overwegend een woonwijk maar in vergelijking met andere wijken is er meer bedrijvigheid.
In Noord is men het meest tevreden over de straatverlichting. Over het algemeen komen de
uitkomsten van het internetpanel overeen met de uitkomsten van de leefbaarheids- en
veiligheidsenquête.
Figuur 1: Karakterschets Noord, door eigen bewoners (Internetpanel 2004)
Rustig
Saai
Ongezellig
Niet sfeervol
Onaantrekkelijke woningen
Onveilig
Vervuild
Kindonvriendelijk
Betaalbare woningen
Nederlands
Stenig
Slecht bereikbaar
Laag voorzieningenniveau
Wijkgerichte voorzieningen
Weinig sociale contacten
Wonen
Noord
-2,0 2,0 -1,0 1,0 0,0 1,0 1,0 2,0 2,0
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 12
Druk
Levendig
Gezellig
Sfeervol
Aantrekkelijke woningen
Veilig
Schoon
Kindvriendelijk
Dure woningen
Multicultureel
Groen
Goed bereikbaar
Hoog voorzieningenniveau
Stedelijke voorzieningen
Veel sociale contacten
Werken

Wijkanalyse Noord 2004
3. Samenvatting van de interviews met professionals
Centrale punten
Aandacht
- Verkeer
Potentie
- Ligging, goed
- Parkeerplaatsen - Actieve inwoners
- Zwerfvuil - Ruimte
- Doorstroom gestapelde huurwoningen - Groen in de buurt
- Activiteiten voor Turkse meisjes
- Centraal ontmoetingspunt
- (b.v. volleybal)
(Vogelkwartier/Sterrentuin)
- Winkels - Winkelvoorzieningen
- OV - Buurtfeest/straatfeest
- Voorzieningen ouderen (auto/allochtoon)
3.1 Inleiding
Als aanvulling op de gegevens uit statistieken en enquêtes zijn interviews gehouden met mensen
die beroepsmatig of als vrijwilliger in de wijk werkzaam zijn. De lijst met namen van
geïnterviewden is opgenomen in de bijlagen. Wat opvalt is dat de meesten van hen werken in de
buurten Noord, Klein Driene en de Noork. De buurt Elsbeek is in de interviews nauwelijks aan de
orde gekomen. Vermoedelijk omdat in de Elsbeek vooral koopwoningen staan en omdat daar geen
bewonerscomité is, dat vertegenwoordigers heeft in het wijkplatform. Het nieuwste deel in buurt
Noord rond de Steve Bikostraat is ook niet in de interviews ter sprake gekomen.
Een ander opvallend punt is dat de Oldenzaalsestraat voor de meeste geïnterviewden een grens in
het werkgebied is. Men werkt of in de buurt Noord of in Klein Driene en de Noork. Dat geldt ook
voor de bewonersorganisaties. In de samenvatting is gepoogd per thema verslag te doen en waar
nodig te verbijzonderen naar buurt. Hier wordt gebruik gemaakt van de wijkbuurtindeling van O&S.
Dat komt niet altijd overeen met de buurtnamen van de bewoners en de professionals.
Tijdens de interviews kwamen twee enquêtes aan de orde die gehouden zijn onder inwoners van de
buurt Noord. Gegevens daaruit zijn hier ook gebruikt.
3.2 Algemeen beeld
Aandachtsbuurten?
De wijk Noord is geen homogene wijk noch in fysiek noch in sociaal opzicht. Net als veel andere
wijken in Hengelo bestaat de wijk uit buurten en subbuurtjes. Bewoners identificeren zich vaak met
een subbuurt of een straat.
De wijk als geheel is een aandachtswijk. Naar het idee van de geïnterviewden zijn de buurten met
veel vooroorlogse koopwoningen zoals de Elsbeek en een deel van de Noork stabiel en veranderen
deze niet veel. Dit zijn niet zozeer aandachtsbuurten. De naoorlogse delen van de buurt de Noork
en Klein Driene worden door een aantal mensen wel als aandachtsbuurt gekwalificeerd, vooral
omdat problemen zich in deze buurten vaker voordoen dan in andere buurten. Buurt Noord is
eveneens een gemeentelijke aandachtsbuurt. De bewoners/vrijwilligers en maatschappelijk
werksters van de woningbouwcorporatie uit die buurt vinden dat niet kloppen; het was ooit een
aandachtsbuurt maar sinds flats gesloopt zijn en daarmee de mensen die overlast veroorzaakten
vertrokken, is de term aandachtsbuurt niet meer van toepassing naar hun mening.
Partners is de wijk
Partners in de wijk Noord die zijn geïnterviewd zijn de wijkagenten, maatschappelijk werksters van
de woningbouwcorporaties, de Anninkschool, jongerenwerkers, opbouwwerkers, Stichting Welzijn
Ouderen Hengelo (voor de complete lijst van geïnterviewden, zie bijlagen). Daarnaast zijn de
vrijwilligers van het BOL, de Sterrenwacht, de speeltuinen en buurthuizen en Cerberus en de
winkeliersvereniging van de Haydnlaan en de Tasc belangrijk in de wijk. De meesten van de
geïnterviewden hebben wel eens, al naar gelang het onderwerp, met een of meer partners in de
wijk samengewerkt. De wijkagent met maatschappelijk werksters van de woningcorporaties en het
opbouwwerk. De winkeliersvereniging met het Bol om het buurtfeest/braderie te organiseren. De
Tasc met de speeltuin voor de straatspeeldag etc. De indruk bestaat dat men elkaar weet te vinden
als het nodig is.
Problemen en aandachtspunten die worden genoemd gaan over: overlast, zwerfvuil,
parkeerproblemen, doorstroming in de huurwoningen, verschraling openbaar vervoer, mensen met
lagere inkomens.
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 13

Wijkanalyse Noord 2004
3.3 Aandachtspunten
Gestapelde huurwoningen verouderd maar gewild
In de buurt de Noork, Klein Driene en buurt Noord staan veel huurwoningen. Voor een deel
gestapelde huurwoningen. Deze woningen zijn wat verouderd omdat er geen liften in zijn.
Daarnaast is in een deel geen centrale verwarming. De flats in de buurt Noord (Sterrenbuurt)
hebben houten trappen en zijn gehorig. Deze flats hebben een aantal jaar geleden wel een grote
renovatie ondergaan. Er zijn onder meer grotere balkons gekomen en het hang- en sluitwerk is
verbeterd. De flatwoningen in de buurten liggen goed in de markt omdat de huren relatief laag
zijn.
Relatief veel overlast de Noork en Klein Driene
In de Noork en Klein Driene komen meldingen van overlast relatief veel voor. De maatschappelijk
werkster van de woningbouwcorporatie heeft in deze buurten een aantal adressen waar ze
regelmatig naartoe gaat: “we komen daar nog wel wat tegen achter de deuren”. Het gaat om
gezinnen met problemen op het gebied van betalingen, verslaving, ze veroorzaken geluidsoverlast,
hebben persoonlijke problemen etc. Dit beeld wordt bevestigd door de wijkagent. De
maatschappelijk werkster komt voornamelijk bij Nederlandse gezinnen. In de buurt Noord
(Sterrenbuurt) zat een aantal gezinnen die overlast gaven maar die zijn nu weg. Er komen nog
maar enkele klachten binnen van overlast door drankmisbruik en geluidsoverlast.
Het krakerspand aan de Oldenzaalsestraat, dichtbij de speeltuin, is genoemd omdat omwonenden
overlast ervaren in de vorm van drankmisbruik en rondslingerende bierflesjes. De krakers stoken
vuur in huis omdat ze afgesloten zijn van gas en elektra, dat is gevaarlijk vinden de omwonenden.
Zwerfvuil, grote ergernis
De klachten die in Klein Driene, de Noork en Elsbeek binnenkomen zijn niet bijzonder, maar
vormen wel een grote ergernis voor veel buurtbewoners. De klachten gaan over zwerfvuil en
illegale afvaldump bij blokcontainers.
Parkeerproblemen in de Noork en Klein Driene
De naoorlogse delen van de Noork en Klein Driene hebben smalle straten met weinig
parkeerplaatsen. Daardoor kunnen de bewoners ’s avonds hun auto’s moeilijk kwijt.
In de buurt Noord, de Sterrenbuurt, zijn de parkeerplaatsen aangepakt met de renovatie. De
parkeerplaatsen staan nu haaks op de weg zo kunnen er nu meer auto’s parkeren.
Verkeersonveiligheid Bergweg en Haydnlaan
De Haydnlaan is een drukke straat evenals de Bergweg. De Bergweg wordt als sluipweg gebruikt,
vooral nu de Oldenzaalsestraat gesloten is. Er wordt ook te hard gereden op de Bergweg. Dat
levert gevaarlijke situaties op bij de Anninksschool. De kinderen hebben borden gemaakt en langs
de weg gehangen. Sinds de borden weg zijn wordt er weer te hard gereden.
3.4 Bewoners
Oudere en Turkse bewoners door langere woonduur binding met buurt
Een deel van de bewoners woont al geruime tijd in de buurt: een enkele bewoner woont er al vanaf
de oplevering. Veel van hen zijn wat ouder en hebben geen thuiswonende kinderen meer.
Daarnaast is er een groep bewoners van veelal Turkse afkomst. Het Tasc (de Turkse
activiteitencommissie Sterrenbuurt) heeft in het najaar van 2003 een enquête gehouden onder
Turkse bewoners van de Sterrenbuurt. De resultaten moeten vanwege de lage respons als
indicatief worden gezien. De bewoners van Turkse afkomst wonen vaak al geruime tijd in de buurt.
Het zijn vaak grotere huishoudens: gezinnen met kinderen. De respondenten waren tussen de 15
en 45 jaar; relatief jong. De meesten zijn laag of op mbo niveau geschoold. De binding met de
buurt is hoog omdat kinderen, familie en vrienden er wonen. Hoe het staat met Turkse bewoners
van Klein Driene en de Noork is niet bekend. Vermoedelijk wijkt het niet veel af.
Doorstroom jongeren
De doorstroom vindt vooral onder jongere inwoners plaats. Nieuwe bewoners zijn meestal geen
gezinnen met kinderen, maar jongere een– en tweepersoonshuishoudens. Na een paar jaar
verhuizen veel van de jongere huishoudens, als ze het zich kunnen veroorloven naar een grotere
woning in een andere buurt. In de woningen in de flats is naar verhouding een hoge doorstroom
onder jongere huishoudens. Deze jongere bewoners zijn minder betrokken bij de buurt. Dat gaat
zeker niet op voor alle jongere bewoners. Sommige jongeren spreken elkaar aan op het
schoonhouden van trapportalen en ergeren zich aan het zwerfvuil bij de containers.
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 14

Wijkanalyse Noord 2004
Verminderde sociale cohesie als gevolg van doorstroom
Doorstroming kan leiden tot geringe sociale samenhang of cohesie in de buurt. In de woningen in
de buurt van het Dubbelinkpad komen meer jongeren te wonen en dat kan leiden tot verminderde
sociale samenhang in de straat.
In het oudere deel van de buurt Noork is sociale controle door oud en jong. Leeggekomen huizen
worden vaak betrokken door jongeren die in de buurt zijn opgegroeid. In dit deel van de Noork
wordt dan ook veel saamhorigheid ervaren.
In de naoorlogse gedeelten van Klein Driene en de Noork is de doorstroming met name in de flats
hoger dan vroeger. Daardoor is de sociale cohesie verminderd. De mensen die langer in de buurt
wonen kennen elkaar van oudsher.
Buurt Noord: op de meeste plaatsen sociale samenhang goed
In de Sterrenbuurt kennen de bewoners elkaar wel, volgens de respondenten. De mensen in de
buurt gaan goed met elkaar om. Opgemerkt wordt dat de doorstroom verminderd is door de
renovatie en door de sloop van flats. Bewoners van Turkse afkomst wonen vaak ook al geruime tijd
in de Sterrenbuurt. Mensen zijn gehecht aan de Sterrenbuurt. Een vrijwilligster van TASC zegt
daarover: “ze zijn gewend aan de buurt. Een aantal mensen wil gewoon niet weg. Ze zeggen: mijn
kinderen wonen hier en mijn vrienden wonen hier”. Ook vanuit de TASC wordt aangegeven dat de
mensen elkaar kennen. De mensen in de Sterrenbuurt zijn gelijkwaardig, er wordt niet op mensen
neergekeken of tegen mensen opgekeken.
Uit een enquête, gehouden onder bewoners van de omgeving van de Saterslostraat (vanwege
respons eveneens indicatief), blijkt dat de meeste bewoners contact met elkaar hebben.
Buurtbewoners betrokken bij problemen die hen direct raken
Bewoners denken en voelen vaak betrokkenheid op straatniveau en hebben een kleine actieradius.
Mensen zetten zich vooral in voor hun eigen stukje woonomgeving. De betrokkenheid is wat
vluchtiger dan vroeger, d.w.z. voor de duur van een bepaald probleem/activiteit. Volgens de
maatschappelijk werkster van de woningbouwvereniging: ”zijn mensen best te motiveren om wat
te doen voor hun directe woonomgeving. Er zijn mensen die nu al heel actief zijn, maar er zijn
zeker wel mensen die zich actief voor hun leefbaarheid willen inzetten…. Als er signalen komen
moet je er actief op ingaan.” "Op het moment dat er iets is dat mensen bindt, een gezamenlijke
ergernis, dan moet je er op inspringen.” Als voorbeeld wordt aangehaald een probleemgezin dat de
buurt komt wonen. De buren klagen over overlast en over de leefomgeving. Het is een negatieve
aanleiding maar er kan wel wat positiefs uit voortkomen. In dit geval hebben uiteindelijk twee
bewoners zitting genomen in de bewonerscommissie.
Inzet bewonersverenigingen
Er zijn verschillende bewonersverengingen in de wijk Noord: het Bewonersoverleg Klein Driene
(Klein Driene en naoorlogs deel van de Noork) bewonersvereniging de Sterrenwacht
(Sterrenbuurt/buurt Noord) en Stichting wijkbewoners “de Noork”. Van de eerste twee
verenigingen zijn bestuursleden geïnterviewd.
De bewonersorganisaties draaien op vrijwilligers. De leden van het BOL wonen op verschillende
plaatsen in de buurt. Het BOL adviseert bewoners voor onderhoudproblemen zelf te bellen met
wijkbeheer of de woningbouwvereniging. Als bepaalde zaken terugkomen dan wordt
gerapporteerd: als er haast bij is direct naar de betreffende instantie en anders in het wijkplatform.
Het Bol houdt enquêtes onder buurtbewoners. Zo is voor het Onze Buurt aan Zet- project een
enquête gehouden onder de bewoners. Ook bij de uitwerking van OBAZ-plannen is de Bol
betrokken geweest.
Bewonersvereniging de Sterrenwacht is opgericht ter voorbereiding van de renovatie van woningen
in de Sterrenbuurt (buurt Noord). De bestuursleden komen ook op een na uit de Sterrenbuurt. Het
is moeilijk om bestuursleden te krijgen uit andere delen van de buurt Noord. De
bewonersvereniging houdt zich, net als het BOL, bezig met zaken die buurtbewoners aandragen.
Op dit moment zijn ze druk met het nieuwe buurthuis. Met het buurthuis en de speeltuin wordt een
buurtkrant uitgegeven.
In de Elsbeek wil men ook een bewonersvereniging opzetten. Er is een groep mensen actief rond
de sportvelden en nieuwbouw bij de Anninksschool. Het is nog afwachten of deze groep bij het BOL
komt of dat ze zelfstandig gaan werken.
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 15

Wijkanalyse Noord 2004
3.5 Ontmoetingspunten
’t Vogelkwartier en de Sterrentuin, twee centrale punten in de wijk
In de wijk Noord zijn twee speeltuinen en twee wijkcentra. In Klein Driene is het buurtcentrum
Klein Driene en in de Noork de speeltuin ’t Vogelkwartier. Deze worden gefuseerd. In buurtcentrum
Klein Driene worden geen activiteiten meer gehouden, de buurtgerichte activiteiten worden
ondergebracht in 't Vogelkwartier. Het gebouw van speeltuin ‘t Vogelkwartier wordt uitgebreid en
zal het nieuwe wijkcentrum voor de buurten Klein Driene en de Noork worden. Het buurtcentrum
Klein Driene heeft nu nog een interim bestuur om het fusieproces met ’t Vogelkwartier te
begeleiden.
In buurt Noord wordt eveneens gefuseerd; het wijkcentrum gaat samen met de speeltuin. In het
kader van het project “onze buurt aan zet" waren er extra financiële middelen vanuit het rijk,
aangevuld met gemeentegeld. In buurt Noord hebben de bewoners gekozen om het “Buurt aan
Zet”- geld in te zetten voor de bouw van een nieuw wijkcentrum. De bouwtekeningen zijn klaar en
goedgekeurd. In het najaar 2004 wordt begonnen met de bouw. De activiteiten die in het
wijkcentrum plaatsvinden zijn tijdelijk naar ander locaties verplaatst.
Activiteiten, voor jong en oud in buurtcentra
In buurtcentrum Klein Driene is een keramiekgroep, yoga, een I-punt, jeugdactiviteiten op
vrijdagmiddag- en avond voor jongeren van 12 - 18 jaar, een ouderensoos, inloop voor allochtone
vrouwen etc.. De activiteiten zullen, voor zover buurtgericht, worden ondergebracht in ‘t
Vogelkwartier. Activiteiten die in ‘t Vogelkwartier plaatsvinden zijn onder meer: bingo voor de
jeugd, filmmiddagen op woensdag en het buurtvolleybaltoernooi. De jeugdactiviteiten worden
beperkt tot jongeren tot 16 jaar.
Activiteiten die vanuit de speeltuin De Sterrentuin worden georganiseerd, afgezien van openstelling
voor kinderen, zijn: lampionoptocht, Sinterklaas, rommelmarkt, playback show etc.. In het
buurtcentrum de Sterrentuin is een tafeltennisclub, een bloemschikclub, een biljartgroep, een Ierse
band en een countrygroep. Het buurtcentrum is overdag goed bezet en vrijwel elke avond. In het
buurtcentrum is net als in Klein Driene een i-punt. Er is veel belangstelling voor het i-punt.
Vanwege een tekort aan begeleiders wordt het af en toe gesloten. Er zijn 2 tot 3 vrijwilligers die op
het i-punt begeleiden. Kinderen internetten en doen er computerspelletjes. Ouderen doen soms
een computercursus, cursusboeken zijn op het i-punt aanwezig. Het buurtcentrum en de speeltuin
worden voor het grootste deel bezocht door buurtgenoten.
Voorzieningen en activiteiten voor ouderen
Voorzieningen voor ouderen in de buurt zijn: een ouderenontmoetingsruimte aan de Mozartlaan in
de Drienerstede. In de Sterrentuin is een allochtone gymgroep. Het project is opgezet omdat met
name allochtone ouderen gezondheidsklachten hebben die blijken samen te hangen met weinig
beweging. Er is veel animo voor de gymgroep. In Sterrentuin is ook een Scootmobielgroep,
“Scoobie Doo” genaamd, die samen uitstapjes maakt.
In het buurtcentrum Klein Driene worden vanuit de SWOH twee sociëteiten voor ouderen
georganiseerd. Door de sluiting van het buurtcentrum moeten deze verhuizen naar een andere
buurt. Naar de mening van SWOH komt dat de sociale samenhang van de buurt niet ten goede.
Carint gaat groepsgesprekken met allochtone ouderen houden. Het doel van de gesprekken is om
diensten en informatie beter af te stemmen om de groep oudere buurtbewoners van allochtone
afkomst. In de toekomst zal de groep allochtone ouderen in de buurt groter worden. Daarmee
moet rekening worden gehouden met woningen en zorgaanbod.
Tasc, activiteiten voor Turkse vrouwen
In de Sterrentuin is groep Turkse vrouwen TASC (Turkse Activiteiten Commissie Sterrenbuurt)
actief. Deze groep bestaat 5 jaar en organiseer activiteiten organiseren voor Turkse vrouwen. Vaak
zijn dat informatieavonden met een bepaald thema. Om een werkplan te maken heeft de TASC een
enquête gehouden onder Turkse vrouwen in de buurt.
Jongerencentrum Cerberus
In de buurt Elsbeek is een jongerencentrum: Cerberus, de plaats waar jongeren uit de buurt
terechtkunnen. Cerberus wordt gerund door vrijwilligers. Bezoekers van Cerberus zijn tussen de 12
en 28 jaar. Een aantal komt uit de buurt, maar een groot deel komt uit andere delen van Hengelo.
Jongeren kunnen er onder meer darten, tafelvoetballen, films kijken en gebruik maken van
computers. Cerberus is van woensdag tot en met zondag overdag geopend. Vanaf 15.00 uur is er
het scholierencafé. 's Avonds is dan de bar open. In het weekend worden er feesten of concerten
georganiseerd.
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 16

Wijkanalyse Noord 2004
Bewoners ontmoeten elkaar op buurtfeesten
Op buurt- en straatfeesten kunnen de buurtbewoners elkaar ontmoeten. Zowel in Klein Driene als
in de Sterrenbuurt worden buurtfeesten gehouden. In Klein Driene wordt een buurtfeest met
braderie gehouden. Het is begonnen met een braderie die georganiseerd werd door de
winkeliersvereniging van de Haydnlaan. Later heeft het BOL dat met behulp van het opbouwwerk
overgenomen. Er ligt nu een draaiboek en het afgelopen jaar hebben twee mensen van het BOL
het georganiseerd. Het feest bestaat uit een rommelmarkt, activiteiten voor kinderen, ondernemers
met kraampjes, stands van ’t Vogelkwartier, de stadswachten, de Zonnenbloem, de poliltie etc.
Het feest wordt goed bezocht door buurtbewoners maar ook door anderen.
In de Sterrenbuurt wordt een straatspeeldag gehouden. Vorig jaar heeft de Tasc ook meegedaan:
bij het buurthuis hadden ze Turkse en Nederlandse spelletjes.
3.6 Vrijwilligers
Veel vrijwilligers actief in buurtcentra
De speeltuinen en buurtcentra draaien voor een groot deel op vrijwilligers. In speeltuin ‘t
Vogelkwartier zijn 60 vrijwilligers die allen in meer of mindere mate actief zijn. In speeltuin de
Sterrentuin is een groep van 30 mensen actief. Ook in buurtcentrum de Sterrentuin is een zestal
vrijwilligers actief. Vrijwilligers hebben zitting in de besturen, begeleiden activiteiten in de
wijkcentra/speeltuinen, onderhouden de speeltuinen en zorgen voor de dieren (Sterrentuin). Het
speelkasteel in de Sterrentuin bijvoorbeeld is door vrijwilligers gemetseld. De tijdbesteding loopt
uiteen: de ene vrijwilliger maakt een 30-urige werkwerk en de ander springt bij als het nodig is.
In 't Vogelkwartier werkt men met donateurs om allerlei extra zaken te bekostigen. In de
Sterrentuin wordt een rommelmarkt gehouden om extra geld binnen te halen.
Werving bestuursleden bewonersverenigingen en buurtcentra moeilijk
Vanuit zowel de bewonersverenigingen als vanuit de buurtcentra en speeltuinen wordt aangegeven
dat men moeite heeft met het vinden van nieuwe bestuursleden. “Met de handen werken in de
speeltuin gaat nog wel maar bestuursleden vinden is het moeilijk.” Buurtbewoners van allochtone
afkomst zijn ondervertegenwoordigd in de bewonersverenigingen. Dat heeft tot gevolg dat zij ook
niet vertegenwoordigd zijn in het wijkplatform. Waar ligt het aan dat ze ondervertegenwoordigd
zijn? Allochtone buurtbewoners maken wel veel gebruik van het buurtcentrum. Bij de ronde
tafelgesprekken van Onze Buurt aan Zet waren ook veel bewoners van allochtone afkomst, volgens
de opbouwwerker.
Flexibel lidmaatschap wijkplatform biedt mogelijk uitkomst
Het opbouwwerk heeft ideeën over een andere organisatie van wijkbewoners bijvoorbeeld: een
bewonersplatform met daaronder vaste groepen die gebiedsgewijs (buurtgewijs) zijn
georganiseerd. Daarnaast een groep voor veiligheid, een groep jongeren, enz.. Mogelijkerwijs zou
deze groep uitgebreid kunnen worden met andere belangengroepen in de wijk bijvoorbeeld de
winkeliersvereniging of ouderraden. Het zou goed zijn als ad hoc groepen of straatcomité’s ook
zouden kunnen aansluiten bij het wijkplatform. Flexibel lidmaatschap. Groepen allochtone
buurtbewoners zouden in zo’n organisatie ook makkelijker plaats kunnen nemen. Daarnaast zou
een overleg van beroepskrachten kunnen bestaan, een functionarissenoverleg. De opbouwwerker
die o.m. Tasc ondersteunt denkt dat participatie langs geleidelijke weg gaat. “het hele leven is
geven en nemen. Je hebt wat te bieden en een ander heeft wat nodig, zo moet het ook in de
wijkraad”. Gezamenlijk dingen doen is belangrijk.
3.7 Voorzieningen
Voorzieningen, winkels
In wijk Noord zijn aan de oostzijde van de Oldenzaalsestraat zijn twee gevarieerde, goede
winkelconcentraties. Bewoners van buurt Noord missen winkelvoorzieningen: er is in buurt Noord
een buurtsupermarkt.
In de Noork is een winkelcentrum aan de Mozartlaan en op de buurtgrens van Klein Driene en de
Noork, aan de Haydnlaan, is een andere winkelstrip. De winkeliers van de Haydnlaan vormen een
winkeliersvereniging. De winkeliersvereniging heeft contacten met de buurt. Zo sponsort de
vereniging het buurtfeest met reclame in het Hengelo’s Weekblad en huurt een clown. De
winkeliers adverteren in het buurtkrantje. Verder sponsoren ze de Sinterklaasoptocht en loopt er
met Kerst een Kerstman bij de winkels. De winkels aan de Haydnlaan bestaan niet alleen van
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 17

Wijkanalyse Noord 2004
klanten uit de buurt maar ook van passanten. Een goede bereikbaarheid is dan ook van groot
belang.
Voorzieningen voor jongeren
Voor jonge kinderen zijn allerlei speelplekken heringericht in Klein Driene en de Noork. Dat is deels
met Onze Buurt aan Zet geld gebeurd. Daarnaast is er speeltuin ’t Vogelkwartier waar ook
activiteiten worden georganiseerd voor kinderen. Op vrijdagmiddag is er een jongerenwerker in
buurtcentrum Klein Driene. Op vrijdagavond is er een jongerenwerker voor jongeren ouder dan 13
jaar. Activiteiten voor jongeren tot en met 16 jaar wordt overgeplaatst naar ’t Vogelkwartier.
Volgens het jongerenwerk kwamen de laatste tijd niet zo veel jongeren naar het buurtcentrum in
Klein Driene. De speeltuin die gemaakt wordt bij het buurtcentrum zal een grote aantrekkingskracht
hebben op kinderen en jongeren uit de buurt. Wat dat betreft vindt het jongerenwerk het
jammer dat ze geen activiteiten meer hebben in het buurtcentrum omdat ze bij de speeltuin heel
makkelijk contact kunnen maken met jongeren. In de speeltuin komt een voetbalkooi en een
skateplein. Ook voor kleinere kinderen is er speelgelegenheid. Daarnaast komt er een jeu de
boulesbaan. Bij de speeltuin komt een beheerdergebouwtje. De beheerder houdt 24 uur per week
toezicht. Bewoners aan de Cesar Franckstraat wordt gevraagd buiten deze uren een oogje in het
zeil te houden. Verder is in Klein Driene een basketbalveldje.
Jongerenwerk
In de Sterrenbuurt is een jongerenwerker op woensdagavond en op vrijdagavond. In het nieuwe
gebouw krijgen de jongeren een ruimte met een eigen ingang. De ruimte mag ook door henzelf
worden ingericht. De bezoekers is een min of meer vaste groep van jongens. Tevens is er een Jop
in de Sterrenbuurt. Vanuit het Tasc is naar voren gebracht dat er voor (allochtone) meisjes geen
activiteiten zijn. Tasc zou graag sportactiviteiten voor meisjes organiseren bijvoorbeeld volleybal.
Openbaar vervoer
In buurt Noord wordt een goede busverbinding gemist. Op de Oldenzaalsestraat komt een halte
van de HOV (hoogwaardig openbaar vervoer). De buslijn in Klein Driene en de Noork zal worden
opgeheven. Voor deze buurten resteert dan de HOV-lijn. De achteruitgang van het openbaar
vervoer is met name voor ouderen lastig.
3.8 Ontwikkeling laatste jaren
Wel samenhang in Klein Driene/Noork maar minder dan vroeger
Vanuit de winkeliersvereniging is naar voren gebracht dat de buurt is achteruit gegaan. Een paar
keer is een wietplantage opgerold. Er wordt meer ingebroken in de winkel de laatste 10 jaar. Klein
Driene was een buurt waar men zich met elkaar verbonden voelde en waar het gezellig was. Dat is
het nog steeds maar wel minder dan vroeger. Er is minder samenhang in de buurt.
Achteruitgang winkelcentrum Mozartlaan, samenvoeging winkelconcentraties
Het winkelcentrum aan de Mozartlaan heeft zich de afgelopen jaren niet goed ontwikkeld. Het zou
beter zijn de twee winkelconcentraties samen te voegen dan hebben ze gezamenlijk een grotere
trekkracht.
Buurt Noord: ontwikkeling Sterrenbuurt positief, rond Saterslostraat bewoners verontrust
De ontwikkeling in de Sterrenbuurt is positief geweest: doordat flats zijn gesloopt is de doorstroom
minder groot geworden en de bewoners zijn blij met hun nieuwe balkons. Het OBAZ-geld maakt
ook dat bewoners vinden dat de ontwikkeling de afgelopen tijd positief is geweest.
Rond de Saterslostraat in buurt Noord is door bewoners aan de bel getrokken omdat men vond dat
de buurt achteruit ging. Daar is een enquête gehouden onder bewoners om te inventariseren wat
onder de bewoners leeft.
OBAZ-project positieve impuls buurten
Het extra geld in het kader van onze Buurt aan Zet voor Klein Driene, het naoorlogse deel van de
Noork en buurt Noord, heeft een positieve impuls gegeven. De bewoners is gevraagd na te denken
over een bestemming. In de Sterrenbuurt is gekozen voor een nieuw buurtcentrum. Het besluit is
genomen op een bijeenkomst waarvoor alle bewoners waren uitgenodigd.
In Klein Driene en het naoorlogse deel van de Noork heeft het BOL via een enquête wensen
geïnventariseerd. Deze wensen zijn verder uitgewerkt in bewonersgroepen. Gekozen is voor extra
speelvoorzieningen, verbetering van het groen en verbeterde verlichting. Verschillende instanties
en buurtbewoners hebben in OBAZ samengewerkt: bijvoorbeeld leerlingen van de Anninksschool
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 18

Wijkanalyse Noord 2004
hebben meegewerkt aan het ontwerp van de speeltuin aan de Cesar Franckstraat. De bewoners
hebben gekozen. De beroepskrachten hebben de ideeën verder uitgewerkt en in overleg met de
bewoners vormgegeven. Vanuit het opbouwwerk wordt gesteld dat door samenwerking met de
partners in de wijk het rendement van OBAZ-geld heel hoog geweest is. Dat is positief voor de
bewoners maar ook voor de in de buurt samenwerkende instellingen.
3.9 Toekomst
Sterrenbuurt, positief over de toekomst
De vrijwilligers van het buurthuis, de speeltuin en wijkvereniging zijn positief over de toekomst.
Het nieuwe wijkcentrum gaat mooi worden er is veel ruimte voor verschillende activiteiten. De
groene gedeelten, waar vroeger de flats stonden worden opnieuw ingevuld met een paar jaar.
Ouderen
Aandachtspunt voor de toekomst zijn voorzieningen voor allochtone ouderen in de buurt. Een
ander aandachtspunt voor buurt Noord is het openbaar vervoer. Men hoopt op een opstappunt
dichtbij de verzorgingshuizen. Vanuit de SWOH wordt geopperd dat de vraag naar kleinschalige
groepshuisvesting en aanpasbare woningen voor ouderen groeit. Wellicht is dit soort woningen ook
geschikt voor allochtone ouderen. Een ander denkt dat er vraag is naar ouderenhuisvesting maar
dan niet in groepscomplexen maar in kleine eengezinswoningen en patiowoningen.
De winkeliersvereniging is voor concentratie van de winkelvoorzieningen in de toekomst. Dat zou
kunnen op het Hazenveld aan de Haydnlaan: beneden winkels en daarboven koopappartementen
voor ouderen. Achter de winkels zou voldoende ruimte zijn voor parkeerplaatsen.
Bol tegen sloop woningen Händelstraat
Aan de Händelstraat worden woningen gesloopt. Het Bol is tegen de sloop en is van mening dat de
woningen opgeknapt kunnen worden. In de buurt zelf vindt men het ook jammer met name in de
laagbouw. Aldus het BOL: “Men is bang dat de huren sterk verhoogd worden en dat er minder
huurwoningen beschikbaar komen, omdat er koopwoningen tussen komen”.
Koopwoningen in plaats van de flats?
Wat moet in de plaats van de flats komen? De winkeliersvereniging denkt aan gezinswoningen in
de koopsector. De uitstraling van de buurt wordt daardoor beter. Mensen die een woning kopen
zijn meer geneigd te investeren in hun woning en tuin. Dat is ook de reden dat flats aan de
Verstraat worden verkocht. Een ander denkt dat gezinswoningen in de koop- of huursector een
optie zijn voor de Händelstraat.
Wie volgt oudere inwoners op?
De wijkagent brengt naar voren dat er nu nog veel 55 plussers in de wijk wonen. Hij vraagt zich af
hoe de wijk zich gaat ontwikkelen als deze ouderen gaan verhuizen. Welke inwoners komen
daarvoor terug en welke invloed heeft dat voor de buurt? Temeer omdat de flats wat verouderd
zijn, je moet met de trap naar de vierde etage. Daar ga je niet met kleine kinderen wonen of als je
ouder bent.
Perspectief
De wijk Noord heeft enkele voordelen in het Hengelose geheel van woonbuurten: de ligging is
goed. Noord ligt dichtbij het centrum van Hengelo. Je bent snel in het buitengebied en op de
snelweg. Er is een goed gevarieerd winkelaanbod. De wijk heeft mooi oud groen. Dat levert een
goed uitgangspunt voor toekomstige ontwikkelingen.
Sociale uitsluiting door recessie
Het opbouwwerk maakt zich zorgen over mensen met lage inkomens in de Klein Driene en de
Noork. Door de recessie wort het alleen maar erger. Sociale uitsluiting ligt op de loer.
De toekomst is positief, letten op aandachtspunten
Het beeld dat uit de interviews naar voren komt is dat men positief is over de toekomst. Mits er
oog blijft voor een paar aandachtspunten zoals die aan het begin van dit hoofdstuk zijn
beschreven.
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 19

Wijkanalyse Noord 2004
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 20

Wijkanalyse Noord 2004
4. Karakteristieken per woonbuurt
4.1 Buurt Noord nader bekeken
Centrale punten
Aandacht Potentie
- Jaren '60 woningen - Binding door lange woonduur bewoners
- Winkelvoorzieningen - Speeltuin
- Openbaar vervoer
- Verkeersoverlast
- Parkeerproblemen
- Participatie allochtone bewoners
Karakterschets buurt Noord
Buurt Noord wordt gekenmerkt door goedkope woningbouw uit de jaren '50 en met name de
jaren '60. De gestapelde woningbouw stamt voornamelijk uit de jaren '50. In het Noordoosten,
rond de Steve Bikostraat, staan vrije sector woningen uit de jaren '90.
Er wonen veel jongeren in de buurt en ook 55-plussers zijn oververtegenwoordigd. Daarnaast zijn
er veel bewoners van niet-westerse en met name Turkse afkomst. Het inkomen van de bewoners
ligt wat lager dan gemiddeld in Hengelo.
Veel bewoners zijn tevreden over de buurt en voelen zich medeverantwoordelijk voor de
ontwikkeling van de buurt.
Tabel 4.1 Kerncijfers buurt Noord
Aantal inwoners 3.759
Waarvan: 0 tot 12-jarigen
55-plussers
niet-westerse allochtonen
Aantal woningen 1.672
Waarvan: koop
sociale huur
Aantal winkels 14
Absoluut Percentage
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 21
13%
28%
18%
50%
44%

Wijkanalyse Noord 2004
Bevolking
Met 3.759 inwoners, is buurt Noord de grootste woonbuurt van de wijk Noord. In vergelijking met
de leeftijdsopbouw van Hengelo totaal, wonen er in buurt Noord veel jongeren en veel 55-plussers.
Gezinnen met kinderen zijn ondervertegenwoordigd. Eén op de drie bewoners van de buurt Noord
is alleenstaand. Dit hangt samen met leeftijdsopbouw van de buurt. In buurt Noord wonen veel
mensen van Turkse afkomst (13%). De woonduur in de buurt is voor Hengelose begrippen
gemiddeld. Een kwart van de (hoofd)bewoners woont maximaal 2 jaar in de buurt en stroomt dan
door, ruim 46% blijft minimaal 10 jaar in de buurt wonen.
Fysiek
Het merendeel (58%) van de woningen in buurt Noord is gebouwd in de jaren '50 en met name de
jaren '60. De gemiddelde economische waarde van de woningen is € 84.000,-. In vergelijking met
heel Hengelo zijn de woningen in buurt Noord goedkoop. Een groot deel (50%) van de woningen in
buurt Noord is koop. Daarnaast is 44% in bezit van de woningbouwverenigingen.
In buurt Noord zijn 114 bedrijven gevestigd, waarvan 14 winkels, met ruim 3200 vierkante meter
winkelverkoopvloeroppervlak. Er zijn 732 mensen in de buurt werkzaam.
Sociaal
Het gemiddeld besteedbaar inkomen in buurt Noord ligt wat lager dan in Hengelo gemiddeld. Het
gemiddeld besteedbaar jaarinkomen is in buurt Noord € 22.400,- . Per 100 huishoudens hebben 7
huishoudens een bijstandsuitkering.
4.2 Meningen van bewoners in buurt Noord
Leefbaarheid
De bewoners van buurt Noord zijn tevreden over de woning waarin zij wonen. Ook is men redelijk
tevreden over de buurt en geeft men aan dat verloedering in de buurt weinig voorkomt. Een groot
aantal mensen voelt zich medeverantwoordelijk voor de buurt, ongeveer een vijfde van de
bewoners zich ook daadwerkelijk actief ingezet voor de buurt. De cohesie is in buurt Noord iets
lager dan in Hengelo gemiddeld.
Uit de Leefbaarheid en veiligheidsenquête zijn ook problemen die in de buurt spelen naar voren
gekomen. Het merendeel hiervan heeft betrekking op verkeersoverlast door te hard rijdende auto's
en te weinig parkeergelegenheid in de buurt. Daarnaast had een aantal problemen betrekking op
tekort aan voorzieningen zoals winkels en openbaar vervoer.
Veiligheid
In buurt Noord voelt 17% van de bewoners zich wel eens onveilig. Dit wijkt niet veel af van het
onveiligheidsgevoel van de gemiddelde Hengeloër. Het aandeel dat daadwerkelijk slachtoffer is
geweest van een delict, diefstal, bedreiging of aanrijding (voor precieze formulering zie tabel 8) is
groter (39%).
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 22

Wijkanalyse Noord 2004
4.3 Elsbeek nader bekeken
Centrale punten
Aandacht Potentie
- Verkeerssituatie Bergweg - Aantrekkelijke woonomgeving
- Ontbreken bewonersvereniging - Nieuwbouw
Karakterschets Elsbeek
In Elsbeek wordt het beeld bepaald door met name vooroorlogse woningbouw, afgewisseld met
recentere woningbouw. Het merendeel van de woningen is vrije sector. De buurt is enigszins
vergrijsd en er wonen weinig jongeren. Opvallend is het lage aandeel bewoners met een nietwesterse
etniciteit. De inkomens in de wijk zijn doorgaans wat hoger.
De binding met de buurt lijkt groot, de doorstroom is laag, meer dan de helft van de
(hoofd)bewoners woont al meer dan tien jaar in de buurt.
Tabel 4.2 Kerncijfers Elsbeek
Aantal inwoners 1.895
Waarvan: 0 tot 12-jarigen
55-plussers
niet-westerse allochtonen
Aantal woningen 810
Waarvan: koop
sociale huur
Aantal winkels 8
Absoluut Percentage
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 23
16%
31%
4%
82%
3%

Wijkanalyse Noord 2004
Bevolking
Elsbeek heeft 1.895 inwoners en is de meest kinderrijke buurt van de wijk. Toch is de buurt iets
vergrijsd, één op de drie inwoners een 55-plusser. In Elsbeek wonen weinig mensen met een nietwesterse
etniciteit. Ook in vergelijking met Hengelo gemiddeld is dit aandeel opvallend laag.
Ongeveer één op de vijf inwoners is alleenstaand. Er is weinig doorstroom in Elsbeek. Meer dan de
helft van de inwoners blijft minimaal 10 jaar in de buurt wonen.
Fysiek
In Elsbeek staan 810 woningen, waarvan het merendeel voor 1950 is gebouwd. Een kwart van de
woningen is van na 1960. Driekwart van de woningen is in het bezit van de bewoner zelf, de
woningbouwvereniging bezit een te verwaarlozen aandeel van de woningen in Elsbeek.
Er zijn 92 bedrijven in Elsbeek gevestigd, waarvan 8 winkels, met een winkelverkoopvloeroppervlak
van 2.445 vierkante meter. In Elsbeek zijn 627 mensen werkzaam.
Sociaal
Met € 25.800,- is het gemiddeld jaarinkomen in Elsbeek hoger dan in Hengelo gemiddeld. Het
aantal bewoners met een bijstandsuitkering is minimaal. De opkomst bij de tweedekamer- en
gemeenteraadsverkiezingen was in Elsbeek aanzienlijk beter dan in de rest van de wijk.
Uit de Leefbaarheid en veiligheidsenquête komt naar voren dat er weinig problemen in de buurt
zijn. Problemen die er spelen hebben met name betrekking op verkeersoverlast en
parkeerproblemen.
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 24

Wijkanalyse Noord 2004
4.4 De Noork nader bekeken
Centrale punten
Aandacht Potentie
- Doorstroom - Speeltuin
- Vijftiger jaren woningen - Actieve bewoners
- Veel mensen met laag inkomen
- Verkeersoverlast
Karakterschets De Noork
De Noork bestaat uit twee gedeelten. Het gedeelte met vooroorlogse woningbouw, wat aansluit
op de Elsbeek en een naoorlogs gedeelte dat wordt gekenmerkt door (gestapelde) woningbouw
uit de jaren '50. Dit laatste gedeelte vertoont meer overeenkomsten met Klein Driene. Het
merendeel van de woningen is sociale woningbouw.
In het naoorlogse gedeelte van De Noork wonen veel jongeren die hun wooncarrière in de buurt
starten. De doorstroom in deze buurt is hierdoor hoog. Gezinnen met kinderen en 55-plussers
komen in de buurt minder voor. In De Noork wonen veel mensen van niet-westerse afkomst. Het
merendeel van deze bewoners heeft de Turkse etniciteit. Het inkomen van de bewoners ligt
aanzienlijk lager dan dat van de gemiddelde Hengeloër en één op de tien huishoudens ontvangt
een bijstandsuitkering.
Tabel 4.3 Kerncijfers De Noork
Aantal inwoners 2.246
Waarvan: 0 tot 12-jarigen
55-plussers
niet-westerse allochtonen
Aantal woningen 1.148
Waarvan: koop
sociale huur
Aantal winkels 17
Absoluut Percentage
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 25
12%
24%
22%
31%
64%

Wijkanalyse Noord 2004
Bevolking
De Noork heeft 2.246 inwoners. Hiervan heeft ruim 13% de Turkse etniciteit en 8% een andere
niet-westerse etniciteit. Er wonen in De Noork veel jongeren (tussen de 18 en 29 jaar), die hun
wooncarrière in de goedkope, naoorlogse woningen starten. Gezinnen en ouderen zijn in de buurt
ondervertegenwoordigd. Samenhangend met het grote aandeel jongeren, wonen er in De Noork
veel alleenstaanden (36%) en is de doorstroom hoog. Ongeveer een derde van de bewoners woont
tijdelijk in De Noork en verhuisd binnen twee jaar naar elders.
In het vooroorlogse gedeelte De Noork is de binding met de buurt beter, zo blijkt uit de interviews.
In speeltuin 't Vogelkwartier is een grote groep vrijwilligers actief.
Fysiek
De Noork heeft 1.144 woningen. Het merendeel (63%) hiervan is naoorlogs en gebouw in de jaren
'50. Ongeveer een vijfde deel van de woningvoorraad in De Noork is vooroorlogs. De gemiddelde
waarde van de woningen aanzienlijk lager dan gemiddeld in Hengelo. Het overgrote deel van de
woningen is sociale woningbouw en in bezit van een van de woningcorporaties.
In De Noork zijn 53 bedrijven gevestigd, waarvan 17 winkels, met een winkelverkoopvloeroppervlak
van 2.296 vierkante meter. Er zijn 257 mensen in de wijk werkzaam.
Sociaal
De bewoners van De Noork hebben minder te besteden dan de gemiddelde Hengeloër. Het
gemiddeld besteedbaar jaarinkomen in De Noork is € 20.300,-. Eén op de tien huishoudens
ontvangt een bijstandsuitkering.
De opkomst bij de tweedekamer- en gemeenteraadsverkiezingen was lager dan de opkomst in
Hengelo gemiddeld.
In de Leefbaarheid en veiligheidsenquête hebben bewoners van De Noork aangegeven dat er in
hun buurt niet zoveel problemen zijn. Wat in de enquête naar voren is gekomen heeft voornamelijk
betrekking op verkeersoverlast en overlast van (enkele) buurtbewoners.
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 26

Wijkanalyse Noord 2004
4.5 Klein Driene nader bekeken
Centrale punten
Aandacht Potentie
- Huurwoningen uit de jaren '50 - Actieve bewonersorganisatie
- Hoge doorstroom - Speeltuin
- Verloedering
- Sociale cohesie
- Verantwoordelijkheidsgevoel voor de buurt
Karakterschets Klein Driene
Klein Driene is een homogene buurt die wordt gekenmerkt door sociale woningbouw uit de jaren
'50. Dit heeft zijn weerslag op de bewoners. Er wonen veel jongeren, die binnen een paar jaar de
buurt weer verlaten. Dit maakt dat de doorstroom in de buurt hoog is en de binding met de buurt
laag. Gezinnen met kinderen en ouderen zijn in Klein Driene sterk ondervertegenwoordigd. Klein
Driene is een multiculturele buurt, ruim een kwart van de bewoners is van niet-westerse afkomst,
14% heeft de Turkse etniciteit. Het inkomen van de bewoners is in het algemeen laag.
De bewoners van Klein Driene zijn niet zo tevreden over hun wijk. Er is weinig sociale samenhang
en men voelt zich minder verantwoordelijk voor de buurt dan bewoners elders in Hengelo.
Tabel 4.4 Kerncijfers Klein Driene
Aantal inwoners 1.566
Waarvan: 0 tot 12-jarigen
55-plussers
niet-westerse allochtonen
Aantal woningen 892
Waarvan: koop
sociale huur
Aantal winkels 2
Absoluut Percentage
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 27
10%
17%
25%
-
100%

Wijkanalyse Noord 2004
Bevolking
Met 1.536 inwoners is Klein Driene de kleinste woonbuurt van Noord. Een opvallend groot aandeel
van de inwoners (41%) is jong, tussen de 18 en 29 jaar. Er wonen weinig ouderen in de buurt en
ook gezinnen met kinderen zijn ondervertegenwoordigd. Meer dan de helft (58%) van de inwoners
is alleenstaand. Dit opvallend hoge aandeel hangt samen met de leeftijdsopbouw in de buurt. Ook
de doorstroom in de buurt is hierdoor hoog; 41% van de bewoners verhuist binnen twee jaar naar
elders.
Klein Driene heeft een grote groep allochtone bewoners. Een kwart van de inwoners heeft een nietwesterse
etniciteit. Meer dan de helft van deze groep is van Turkse afkomst.
Fysiek
Bijna alle woningen in Klein Driene zijn naoorlogs en gebouwd in de jaren '50. De gemiddelde
economische waarde van de woningen ligt dan ook aanzienlijk lager dan gemiddeld in Hengelo.
Opvallend is dat alle woningen in bezit zijn van de woningcorporaties.
In Klein Driene zijn slechts 29 bedrijven gevestigd, waarvan 2 winkels. Er zijn 58 mensen in de
wijk werkzaam.
Sociaal
De bewoners van Klein Driene hebben aanzienlijk minder te besteden dan de gemiddelde
Hengeloër. Het gemiddeld jaarinkomen is laag, € 17.800,-. Een groot deel (13%) van de
huishoudens ontvangt een bijstandsuitkering.
Bij de tweedekamer- en gemeenteraadsverkiezingen was de opkomst in Klein Driene aanzienlijk
lager dan gemiddeld in Hengelo.
4.6 Meningen van bewoners in Klein Driene
Leefbaarheid
De bewoners van Klein Driene zijn niet tevreden over hun wijk. Met een score van 6,6, is men een
stuk minder tevreden dan de gemiddelde Hengeloër. Daarnaast wordt er weinig sociale samenhang
in de wijk ervaren. Er bestaat wel vertrouwen in de toekomst van Klein Driene, maar relatief weinig
mensen voelen zich medeverantwoordelijk voor de ontwikkeling van de buurt. Slechts enkele
bewoners zetten zich actief in voor de buurt.
Veiligheid
Eén op de vijf bewoners van Klein Driene voelt zich wel eens onveilig in de eigen buurt. Het
aandeel dat daadwerkelijk slachtoffer is geweest van een delict, diefstal, bedreiging of aanrijding
(voor precieze formulering zie tabel 8) is met 40% iets boven gemiddeld.
In de Leefbaarheid en veiligheidsenquête hebben bewoners van Klein Driene aangegeven welke
problemen er in de wijk spelen. Het merendeel hiervan heeft betrekking op verkeersonveiligheid en
parkeerproblemen. Daarnaast wordt overlast door jongeren en zwerfvuil een aantal keer genoemd.
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 28

Wijkanalyse Noord 2004
5. Onderzoeksynthese wijk Noord
In dit hoofdstuk worden de resultaten uit de voorgaande hoofdstukken bij elkaar gebracht tot een
synthese. De synthese heeft een subjectief karakter omdat er ook ideeën van de onderzoekers in
verwerkt zijn. De onderzoekssynthese is vooral bedoeld als discussiestuk.
Het beeld van de wijk Noord is dat afgezien van een aantal problemen en ergernissen de wijk op
dit moment in evenwicht is. Echter voor de toekomst is er een aantal ontwikkelingen die het
evenwicht kunnen verstoren. Deze mogelijke ontwikkelingen worden hier in kaart gebracht.
Daardoor kan nu al over mogelijke oplossingsrichtingen worden nagedacht en met beleid proactief
worden ingespeeld op de toekomst. De synthese is opgebouwd uit twee gedeelten de actuele
situatie en de toekomst.
5.1 Actualiteit
Diversiteit in wijk Noord
De wijk Noord is evenals andere wijken in Hengelo divers samengesteld qua woningen voor wat
betreft de verdeling huur- en koopwoningen, grootte van de woningen en prijs. Binnen de buurten
zijn verschillende gebieden te onderkennen. Klein Driene is de meest homogene buurt. In de Noork
en buurt Noord is een aantal straten met vooroorlogse woningen en in buurt Noord is daarnaast
een deel met woningen uit de jaren ‘90. De buurt Elsbeek bestaat uit een mix van vooroorlogse
woningen met meer recenter gebouwde woningen. De samenstelling van de woningvoorraad hangt
nauw samen met de sociale structuur in een buurt.
Actuele problemen in wijk Noord
Punten van aandacht die uit de interviews naar voren zijn gekomen zijn problemen op fysiek
gebied: zwerfvuil, verkeersveiligheid en parkeren. Ook sociale problemen worden genoemd,
bijvoorbeeld sociale cohesie die in sommige delen van de wijk lager is dan in Hengelo gemiddeld en
overlast als gevolg van sociale problemen van enkele gezinnen en personen. Fysieke en sociale
problemen hangen soms met elkaar samen.
Zwerfvuil, communicatie met gemeente stedelijk of wijkprobleem?
Een aantal problemen kan zowel op wijkniveau worden aangepakt als op stedelijk niveau,
bijvoorbeeld het zwerfvuil. Communicatie met burgers is een onderwerp dat aandacht verdient ook
op stedelijk niveau. Er bestaat een discrepantie tussen verwachtingen van (wijk)bewoners en
medewerkers van de gemeente. Bewoners verwachten vaak op korte termijn actie van de
gemeente. Vanuit de gemeente zou duidelijkheid gegeven moeten worden over termijnen waarop
zaken geregeld zullen worden. Wanneer het uitloopt zou contact opgenomen moeten worden met
bewoners.
Participatie Bewonersgroepen in het wijkplatform
Een ander punt, dat ook betrekking heeft op de communicatie met de gemeente is het ontbreken
van vertegenwoordiging van bepaalde bewonersgroepen in het wijkplatform. In de Elsbeek
bijvoorbeeld, is geen bewonersvereniging. Daarnaast participeren allochtone inwoners en jongeren
nauwelijks in bewonersverenigingen en daarmee wordt hun stem niet gehoord in het wijkplatform.
Er is weinig bekend over hoe allochtone bewoners denken over hun wijk.
Vergrijsd wijkkader
In wijk Noord zijn veel mensen die als vrijwilliger actief in de buurt zijn. De bewonersverenigingen
vormen o.m. een klankbord voor gemeente en instellingen. Mensen die actief zijn in de buurt zijn
met name de wat oudere, Nederlandse inwoners en niet zo zeer de jongeren of allochtone
bewoners. Het is lastig om nieuwe vrijwilligers te vinden zo blijkt uit interviews. De algemene trend
is dat mensen zich wel willen inzetten maar liever op ad hoc basis, voor kortere duur en voor
vooral praktische zaken.
Probleemgezinnen in de buurt sturen door woningtoewijzing
In de buurten woont een beperkt aantal probleemgezinnen/probleembewoners die soms veel
overlast veroorzaken. Deze gezinnen worden ondersteund. Om de overlast te beperken is het
een optie de toestroom van probleemgezinnen te reguleren door te sturen in de
woningtoewijzing.
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 29

Wijkanalyse Noord 2004
Winkelvoorzieningen en schaal
In de buurt Noord worden winkelvoorzieningen gemist. Het is de vraag of daar van gemeentewege
wat aan te doen is: door processen van schaalvergroting is er geen draagvlak voor extra winkels.
Uit interviews kwam naar voren dat de twee winkelconcentraties (Mozartlaan en Haydnlaan)
samengevoegd kunnen worden op één plaats om de aantrekkingskracht van de winkels te
vergroten.
Bewoners Noord, Klein Driene en de Noork
In de naoorlogse delen van de wijk wonen grofweg drie categorieën bewoners: bewoners die al
jaren wonen in de buurt, voornamelijk oudere mensen waarvan de kinderen uit huis zijn; gezinnen,
vaak van allochtone afkomst, over het algemeen jonger dan de eerste groep maar die wel geruime
tijd wonen in de buurt; als laatste de groep jong volwassenen vooral een- en
tweepersoonshuishoudens.
Sociale cohesie en doorstroom jongeren
De bevolkingsopbouw in een buurt houdt verband met het woningaanbod. De groep jong
volwassen een- en twee persoonshuishoudens woont vooral in de gestapelde woningen. De
naoorlogse flatwoningen zijn aantrekkelijk voor deze groep omdat de huren laag zijn. Na een paar
jaar verhuizen zij, als het inkomen het toelaat, naar buurten met duurdere grotere woningen. Deze
groep investeert in het algemeen minder in sociale contacten in de buurt, anticiperend op hun
vertrek. Veel doorstroom in een buurt leidt vaak tot minder sociale samenhang en dat kan
gevolgen hebben voor de fysieke omgeving en het gevoel van veiligheid.
Sociale cohesie andere bewonersgroepen
Het beeld dat uit de interviews naar voren komt is dat de oudere inwoners elkaar van oudsher
kennen. Ook gezinnen, vaak van allochtone afkomst wonen al langer in de buurt en hebben binding
met de buurt. In hoeverre deze bewonersgroepen intensieve contacten met elkaar hebben is niet
duidelijk maar met name in buurt Noord wordt aangegeven dat men elkaar kent en prettig met
elkaar omgaat. De sociale cohesie in de buurten van Noord staat minder onder druk dan in de
Berflo Es. Vertegenwoordigers van buurtbewoners geven aan dat het al met al goed wonen is in de
buurten.
Cohesie door ontmoeting in buurtcentra en op wijkfeesten
Cohesie wordt bevorderd als bewoners elkaar tegenkomen in de buurt. Op wijkniveau is een
aantal sociale kringen te onderscheiden die mogelijkheden bieden als integratiekader, namelijk
basisscholen, sportclubs en buurtcentra. In de buurten Noord, de Noork en Klein Driene bieden de
wijkcentra een goed punt voor ontmoeting in de buurt. Door de fusies van de speeltuinen met de
buurtcentra worden de krachten gebundeld. De speeltuinen worden goed bezocht en bieden
uitstekende mogelijkheden voor integratie/ontmoeting, zowel voor kinderen als volwassenen.
Volwassenen kunnen vrijwilligerswerk, doen niet alleen in het bestuur maar ook door mee te
helpen in de onderhoudsploeg. Aan de andere kant kunnen zij in het wijkcentrum meedoen aan
activiteiten voor volwassenen. Vrouwen van allochtone afkomst bijvoorbeeld organiseren
activiteiten waar veel belangstelling voor is. Ook straatspeeldagen en buurtfeesten bieden
mogelijkheden om de sociale cohesie te bevorderen enerzijds door een feest te bezoeken
anderzijds door een feest samen te organiseren. Een aantal buurten heeft een buurtfeest.
5.2 Toekomst
In de toekomst verdient een aantal ontwikkelingen de aandacht: vergrijzing bewonerskader, de
woningvoorraad, bewonersparticipatie en de ontwikkelingsrichting van de wijk.
Vergrijzing en mogelijk grotere doorstroom
In de toekomst kunnen twee met elkaar samenhangende ontwikkelingen optreden: vergrijzing en
grotere doorstroom. De groep oudere bewoners wordt ouder. Voor zover zij in flats wonen zullen zij
op den duur uitkijken naar woningen met meer gemakken. Dat betekent dat zij de flatwoningen,
als die niet worden aangepast, zullen verlaten. Wie volgt de oudere inwoners op? De flats in wijk
Noord zullen ook in de toekomst door de lage huren aantrekkelijk blijven voor jonge mensen. De
doorstroom van inwoners kan te groot worden waardoor de cohesie sterk kan afnemen.
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 30

Wijkanalyse Noord 2004
Vergrijzing: woningverbetering en nieuwe woonvoorzieningen voor ouderen?
Afhankelijk van wensen van de oudere bewoners is er een aantal opties voor de woningen. Een
optie is groot onderhoud, woningen voorzien van lift en andere gemakken, kortom aanpassingen
waardoor ouderen langer in hun woning kunnen blijven wonen. Daarnaast zouden nieuwe
woonvoorzieningen voor ouderen in de buurt ontwikkeld kunnen worden.
Leefbaarheid aanpakken door sloop?
Er bestaan plannen om woningen aan de Handelstraat te slopen. Het BOL, de bewonersvereniging,
is tegen omdat het goede woningen zijn. Het BOL vreest dat er dure koop- of huurwoningen voor
terugkomen, zodat de “oude” bewoners niet kunnen terugkeren. Goedkope huurwoningen kunnen
een schaars goed worden door sloop, in de wijk maar ook in Hengelo als geheel. De sociale
structuur van de buurt kan sterk veranderen door sloop(plannen). Welk soort woningen wordt in
plaats van de oude gebouwd. Als gewenst is dat de sociale structuur van de buurt blijft bestaan
dan is te overwegen goedkopere koop- dan wel huurwoningen te bouwen zodat (jongere) bewoners
zich kunnen verbeteren binnen de buurt. Met de bouw van dure koopwoningen zal het aanzien van
de buurt veranderen maar of het tot contacten tussen de verschillende bewoners zal leiden is de
vraag.
Vergrijzing vrijwilligers, op welke manier nieuw kader?
Als participatie op wijkniveau op dezelfde manier als nu georganiseerd blijft, zullen op termijn
andere bewoners het over moeten nemen. In de toekomst zal het kader in de buurt wegvallen en
het is de vraag wie het overneemt. Om op termijn een aanspreekpunt in de wijk te hebben zou
participatie van jongere inwoners en inwoners van allochtone afkomst gestimuleerd kunnen
worden. Ook de wijze waarop participatie in de toekomst vorm krijgt, in wijkplatform of op een
andere manier verdient nu al aandacht. Overigens speelt dit in meer wijken van Hengelo.
Participatie concrete problemen ook goed voor cohesie
Mensen willen zich wel inzetten voor de buurt maar voor korte duur. Een aanbeveling uit de
interviews is actief ingaan op klachten van bewoners en bewoners te stimuleren hun krachten te
bundelen om de concrete problemen aan te pakken. Ook al is de bundeling van krachten voor korte
duur het kan positieve effecten hebben: mensen leren elkaar kennen en het concrete probleem
wordt aangepakt. In een enkel geval kan het een opstapje zijn naar een bewonerscommissie of -
vereniging.
Positionering en functie wijk Noord in het stedelijk geheel
Om meer sturing te geven aan toekomstige plannen voor de wijk is het van belang te bepalen
welke functie wijk Noord heeft binnen het geheel van Hengelose wijken bijvoorbeeld op
woningmarktgebied. De wijk Noord heeft een gunstige ligging ten opzichte van de stad, het
buitengebied de andere wijken en de snelweg. Voor welke groepen bewoners is de buurt in de
toekomst geschikt?
Onderzoek & Statistiek, juli 2004 31