tijdschrift over risico en ruimte tijdschrift over risico en ... - Delft Cluster

More documents

Recommendations

Info

Meer eenheid bepleit in lappendeken aan beleid Zoveel landen, zoveel regels Het Nederlandse beleid voor externe veiligheid is in hoge mate gedreven door incidenten (Enschede, Volendam). In andere landen is dat niet anders, concludeerde ERM in oktober 2005. In opdracht van het ministerie van VROM voerde het adviesbureau een studie uit naar het externe-veiligheidsbeleid in zeven Europese landen en de Verenigde Staten. Het onderzoeksrapport spreekt van een ‘lappendeken’. Nederland kent zijn risicobenadering die meer ruimte laat voor ruimtelijke ontwikkeling in de omgeving. In het buitenland is het doorgaans de brandweer die de r.o.-aspecten meeneemt bij de vergunningverlening. In Groot- Brittannië en Vlaanderen richt het beleid zich eveneens op risicoacceptatie. Echter, alleen in ons land werkt het groepsrisico normerend door. Andere landen, waaronder Duitsland, Spanje, Zweden en de VS, ANNEMARIE VAN DER REST Harmonisatie van het externe-veiligheidsbeleid, om te beginnen tussen de EU-landen, is dringend gewenst. Al zal realisatie niet eenvoudig zijn. Nederland loopt weliswaar met zijn beleidsaanpak voorop, maar dat brengt ook nadelen met zich mee. Een integrale aanpak ontbreekt. ‘In het buitenland spreekt men gewoon van veiligheid, in ons land hebben we dat begrip uitgesplitst naar vele soorten veiligheid.’ Pieter van den Brand is freelance journalist werken met effectafstanden. Weer andere landen – Italië, Frankrijk, Zwitserland en Wallonië – kijken puur naar de kans op een ongeval. De diversiteit in rekenmodellen en methodologieën is groot, aldus het ERM-rapport dat zelfs adviseert een verklarend woordenboek op te stellen van de verschillende terminologieën. Een internationaal opererend bedrijf als Dow ondervindt de verschillen aan den lijve. Het chemieconcern, dat een omvangrijke productiefaciliteit in het Zeeuwse Terneuzen heeft, bouwt in alle landen waar het bedrijf actief is, dezelfde fabrieken (volgens de laatste stand der techniek). Zo zijn de wereldwijde Dowinstallaties waar polyethyleen, de meest gebruikte kunststof, wordt gemaakt, nagenoeg kopieën van elkaar. “Dat betekent in Europa echter niet dat we meteen klaar zijn door het veiligheidsrapport van een bestaande site om te zetten naar de taal van het land waar een nieuwe fabriek komt. Elke keer moeten we met lokale overheden om de tafel over wat er van ons gevraagd wordt en dat geeft veel overbodig werk”, zegt Willem Patberg. De adviseur procesveiligheid van Dow, sinds vorig jaar met pensioen, is nog parttime bij een aantal projecten betrokken. Het voordeel dat Nederland biedt tegenover het buitenland is volgens Patberg duidelijkheid. “Je weet welke inspanningen je moet verrichten en hoe je dat moet doen. Het instrumentarium om veiligheidsrisico’s te bepalen, is helder. Als de getallen goed zijn, weet je dat je klaar bent. In Groot-Brittannië bijvoorbeeld komen de autoriteiten vaak met aanvullende eisen. Het instrumentarium om veiligheidsrisico’s te bepalen, is helder. Als de getallen goed zijn, weet je dat je klaar bent. In Duitsland moet je weer de eisen van de verschillende deelstaten goed kennen, want de interpretatie van de nationale wetgeving loopt sterk uiteen.” Annemarie van der Rest, manager Health, Safety and Environmental Affairs bij Shell Nederland, beaamt dat er verschillen in beleid zijn, “maar dramatisch zijn deze niet. We stellen wereldwijd voor alle Shell-vestigingen een zelfde minimum aan eisen in procedures en handboeken. Elke vestiging maakt een HSE-case, waarin ze aantoont de risico’s te beheersen. Vervolgens kijken we wat de lokale wetgeving voorschrijft. Met onze eigen veiligheidsrichtlijnen voldoen we doorgaans aan tachtig tot negentig procent van de wetgeving. Wordt er toch nog meer gevraagd, dan is dat marginaal. Daar komen we met de overheid in het desbetreffende land wel uit. Laatst werd door het bevoegd gezag ter plaatse van een constructie op een van onze raffinaderij- 4 externe veiligheid nummer 3/4 | december 2007 19056-3_EV 0307.indd 4 17-12-2007 16:27:09
DE LES VAN BUNCEFIELD Op zondagochtend 11 december 2005 deed zich een aantal explosies voor in het Buncefield-depot van Total en Texaco in het Britse Hemel Hempstead. De klappen waren tot in het veertig kilometer verderop gelegen Londen voelbaar. Ramen en deuren van omringende woningen werden uit hun voegen geblazen. Van de 32 olieopslagtanks stonden er 25 in brand. Tweeduizend omwonenden moesten worden geëvacueerd. Het gebied rond de Britse hoofdstad ging gebukt onder een enorme rookwolk van 230 kilometer breed. De zwarte rook van de brand waaierde zelfs uit naar het Europese vasteland. De oorzaak van de ramp was het overlopen van een van de opslagtanks die was gevuld met ongelode benzine, als gevolg van een haperende vulstandmeter én overvulbeveiliging. Drie uur lang kon 300 duizend liter benzine weglopen. Het personeel had niets in de gaten. De explosieve benzinedamp die zich over het terrein verspreidde, kwam tot ontsteking en leidde tot een verwoestende keten van explosies (3.5 op de schaal van Richter). “Een onwaarschijnlijk geacht scenario blijkt toch mogelijk. Dat is de belangrijkste les van Buncefield”, zegt Van Middelaar van DHV. “Zoals bij elke ramp kan ook hier van tal van aspecten geleerd worden. Dat een tank drie uur lang kan leegstromen zou in ons land in elk geval niet waarschijnlijk zijn.” Volgens Bruin heeft Dow op zijn fabrieken een groter aantal waarschuwingsniveaus ingebouwd dan in Buncefield het geval was. “Bovendien bleken de eerste alarmeringsniveaus daar destijds niet te werken. Wanneer operators bij ons onverhoopt niet ingrijpen en waarschuwingen negeren, wordt het productieproces automatisch stopgezet. In Buncefield bestond deze mogelijkheid zelfs helemaal niet.” Volgens Patberg leiden dit soort incidenten steevast tot allerlei reviews. “Wel moeten we waken voor overreacties. Je moet sec naar het specifieke incident kijken en de bevindingen daarvan in je eigen veiligheidsbeleid verwerken.” Voor Shell vormde de Buncefield-ramp aanleiding de overvulbeveiligingen van alle raffinaderijen en depots na te lopen. Van der Rest constateert tot haar tevredenheid dat industrie maar ook overheden elkaar steeds vaker opzoeken na een ramp om samen na te gaan hoe een herhaling ervan te voorkomen. “Bij grote calamiteiten vallen de grenzen weg.” en een brandwerendheid van de constructie van een uur geëist, waar onze eigen richtlijn een periode van een half uur voldoende acht. We zijn er toen samen met de autoriteiten dieper op ingegaan. Dan blijkt men zich toch te laten overtuigen door onze argumenten dat de veiligheidsrisico’s voldoende zijn afgedekt. We hebben bijvoorbeeld een eigen brandweer en andere voorzieningen. Dat soort aspecten speelt ook mee.” HANDHAVING In zijn beleidsaanpak loopt ons land zeker voorop, maar dat heeft ook nadelen. Ton Bruin, EH&S Regulatory Affairs Leader bij Dow Benelux, noemt de sterke nadruk die in ons land ligt op de handhaving. “Op zich is daar niets verkeerds aan, maar het niet blind te vertrouwen op het rekeninstrumentarium. “Het gaat niet om de uitkomst van de rekenmodellen maar om de veiligheid zelf. Het uitgangspunt is risicobeheersing. De regelgeving is gestoeld op ervaringsgetallen, normen zijn historisch gegroeid als gevolg van incidenten. Dit moet meer naar elkaar toegroeien. De eis om bijvoorbeeld een bepaald aantal brandblussers per vierkante meter bedrijfsterrein te hebben staan, is niet altijd even zinvol. Wat handhavers dan doen is brandblussers tellen. Het gaat er juist om dat ze op de goede plek staan. Aan de hand van risico-inventarisaties kun je dat bepalen.” Wat de handhaving betreft constateert Van der Rest dat de drie partijen – Arbeidsinspectie, brandweer en bevoegd Het accent ligt nu sterk op het constateren van overtredingen in plaats van op kwaliteitsverbetering van het veiligheidssysteem. accent ligt nu sterk op het kunnen constateren van overtredingen in plaats van op kwaliteitsverbetering van het veiligheidssysteem. Met bijvoorbeeld betere vooranalyses zou de inspectieaanpak veel effectiever kunnen zijn en een aanvulling vormen op de interne aanpak.” Van der Rest van Shell waarschuwt ervoor gezag – vanuit heel andere achtergronden acteren. “De Arbeidsinspectie redeneert vanuit het machtsdenken: ze wil direct handhaven en kan desnoods de tent stilleggen. De brandweer bekijkt alles vanuit het perspectief van de rampenbestrijding en het bevoegd gezag richt het vizier op het naleven van de vergunning. In ons land zijn systemen voor veiligheidsmanagement voorgeschreven, maar geen enkele toezichthouder controleert daar op. Men is heel visueel bezig met checklists en blijft hangen bij detailvragen. Bedrijven die hun veiligheidsmanagement goed geregeld hebben, zouden juist krediet moeten krijgen.” Het bevoegd gezag heeft weinig ervaring met veiligheidsmanagement. Teken aan de wand, aldus Van der Rest, is het feit dat niet in alle Europese landen bedrijven veiligheidsrapporten aan het bevoegd gezag leveren. Onderzoek staaft dit (Nederland scoort overigens honderd procent). NIEUWE LIDSTATEN Adviesbureau DHV was vorig jaar organisator, in opdracht van het ministerie van SZW, van de in Den Haag gehouden ‘Mutual Joint Visit’ voor Seveso-deskundigen van overheden en Europese lidstaten. Volgens Johan van Middelaar, manager externe en integrale veiligheid en industrie bij DHV kwam toen duidelijk naar voren dat vooral de nieuwe lidstaten nog sterk regelgedreven zijn, met veel respect voor het bevoegd gezag. “Ze zijn druk doende om de Europese regels in hun eigen wetgeving te implementeren. De meer ervaren landen leggen meer de nadruk op het proces dan op de inhoud, dus kijken naar wat bedrijven zelf aan veiligheidszorg regelen.” De koppositie van Nederland heeft nog meer nadelen, vindt Van Middelaar. “In het buitenland spreekt men gewoon van veiligheid, in ons land hebben we dat begrip uitgesplitst naar vele soorten veiligheid. Externe veiligheid is los komen te staan van andere thema’s, zoals sociale veiligheid, arbeidsveiligheid en procesveiligheid.” Liever zou Van Middelaar een integrale aanpak zien en licht dat toe met een voorbeeld: “Als zich een lekkage voordoet, kan dit een teken zijn dat er iets TON BRUIN externe veiligheid nummer 3/4 | december 2007 5 19056-3_EV 0307.indd 5 17-12-2007 16:27:09
Page 1 and 2: j a a r g a n g 4 • n u m m e r 3
Page 3 and 4: externe veiligheid VIERDE JAARGANG
Page 5: (Groepsrisico op de kaart gezet, An
Page 9 and 10: Veiligheidsbeleid en ruimtelijk bel
Page 11 and 12: DE PROBABILITEITKLASSEN ZIJN OP DE
Page 13 and 14: - In Nederland wordt het plaatsgebo
Page 15 and 16: heid van het risico. In figuur 2 zi
Page 17 and 18: hoogte te zijn van alle potentieel
Page 19 and 20: Chemiecluster Limburg aan dood spoo
Page 21 and 22: FIGUUR 2: MOGELIJKE ROUTES VOOR HET
Page 23 and 24: JOHN BAKKER Gemeente Breda Ik ben h
Page 25 and 26: listisch beeld van de ruimtelijk ec
Page 27 and 28: CORA STEFFENS, BRABANTS GEDEPUTEERD
Page 29 and 30: FIGUUR 1: GR-GEBIEDSKAART co. Het a
Page 31 and 32: Nuchter verstand Een beschouwing ov
Page 33 and 34: SO FAR SO GOOD afstand is dat het b
Page 35 and 36: ‘Basisnet is onder voorwaarde een
Page 37 and 38: meteen wet zijn voor het transport
Page 39 and 40: RISICOCOMMUNICATIE: FEITEN EN BELEV
Page 41 and 42: Het Basisnet als instrument voor ve
Page 43 and 44: van het ruimtelijk ontwerp gemaakt
Page 45 and 46: Landschapsinrichting als risicobepe
Page 47 and 48: FIGUUR 4 ILLUSTREERT HOE FYSIEKE BL
Page 49 and 50: eerste geval is de Arbeidsinspectie
Page 51 and 52: evoegd gezag) de verantwoordingspli
Page 53 and 54: Het invloedsgebied zou men kunnen o
Page 55 and 56: Hoe zou het dan wel moeten? Zoals u
Page 57 and 58:
Succes programmafinanciering staat
Page 59 and 60:
Belangen). Bestond al vanaf het mid
Page 61 and 62:
stellen op het gebied van externe v
Page 63 and 64:
www.kluwer.nl/shop hét adres voor
show all

tijdschrift over risico en ruimte tijdschrift over risico en ... - Delft Cluster

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?