Persbericht 2 Bram Bogart. De materie meester - Cobra Museum

Persbericht 2
12 september 2012
Bram Bogart. De materie meester
22 september t/m 13 januari 2013
Langverwachte hommage aan de Nederlands Belgische materie
meester van de naoorlogse schilderkunst
Het Cobra Museum brengt een omvangrijke overzichtstentoonstelling van het werk van
Bram Bogart (Abraham van den Boogaart, Delft, 1921-Sint-Truiden, 2012). Bram
Bogart is de grondlegger van de informele kunst in Nederland. Het is de eerste
presentatie van Bogarts schilderijen in ons land sinds de jaren tachtig. Zijn werk uit de
laatste decennia wordt voor het eerst in samenhang met het eerdere werk getoond.
Het oeuvre van Bram Bogart bestrijkt zeventig jaar.
Omdat Bogart zich verbonden voelde met belangrijke kunstenaars in de geschiedenis,
waaronder William Turner, Constant Permeke, Auguste Herbin, Lucio Fontana, Zoltán
Kemény, Willem de Kooning, Bart van der Leck en Jan Schoonhoven, worden in de
tentoonstelling in relatie tot zijn artistieke ontwikkeling ook enkele werken van deze
kunstenaars getoond. Bijzonder is dat van William Turner het enige schilderij in
Nederlands museumbezit getoond wordt, het ongedateerde olieverfschilderij ‘Wolken
en water’ uit de collectie van Museum de Fundatie.
Hommage aan Bram Bogart
In aansluiting op de toenemende internationale belangstelling voor de informele kunst, in het
bijzonder voor het werk van Bram Bogart, wijdt het Cobra Museum een overzichtstentoonstelling
aan deze invloedrijke en uitzonderlijke schilder die tijdens zijn actieve carrière met monumentale
materieschilderijen grote internationale roem verwierf. De presentatie is veelzijdig met een selectie
van ruim 70 schilderijen uit de periode 1939 tot en met 2009; het accent ligt op de jaren vijftig. De
expositie toont Bogarts hele artistieke ontwikkeling, waarbij met combinaties van schilderijen uit
verschillende periodes de samenhang in het oeuvre op verrassende wijze inzichtelijk wordt gemaakt.
Grondlegger van de informele kunst
In 1946, terwijl zijn experimentele tijdgenoten, de aankomende Cobrakunstenaars, nog worstelen
met het behoudende naoorlogse kunstklimaat in Nederland, verruilt Bogart op vijfentwintigjarige
leeftijd zijn geboorteplaats Delft voor Parijs. In Frankrijk ontwikkelt hij al vroeg een vernieuwde
materieschilderkunst waarmee hij de grondlegger wordt van de informele kunst in Nederland. Zijn
schilderijen brengen hem internationale waardering en voeren hem van Brussel naar Rome en New
York. Tot aan zijn overlijden, in mei van dit jaar, is Bram Bogart de éminence grise van de
Nederlandse schilderkunst.
Gedurende zijn eerste vier jaren in Frankrijk experimenteert Bogart in Antibes en Le Cannet met het
direct opbrengen van ongemengde kleuren en met het mengen van verschillende verfsoorten om zijn
doeken van een cementachtige huid te voorzien. Geconfronteerd met het Franse landschap en de

oude gebouwen legt Bogart in Le Cannet de basis voor zijn latere materiewerk. Hij keert in 1951
terug naar Parijs en vindt een onderkomen in het legendarische huidenpakhuis aan de rue Santeuil,
waar ook Karel Appel en Corneille, en Lotti van der Gaag, een atelier hebben. Acht jaar lang
bewoont Bogart er de zolderverdieping. Er is geen sprake van een artistieke uitwisseling. Bogart volgt
zijn eigen koers die resulteert in een volstrekt eigenzinnige en oorspronkelijke abstract-expressieve
schilderkunst, waarmee hij afstand neemt van de kleurrijke figuratie van Cobra uit de jaren 1948-
1951. In zijn ontwikkeling vindt hij aansluiting bij de informele kunst die op dat moment in Parijs tot
volle bloei komt. ’Art informel’ of ’art autre’ is de verzamelnaam voor een vrije, expressieve
schilderkunst die na de Tweede Wereldoorlog in Europa doorbreekt en waarbij het werken vanuit
de materie en vanuit het gebaar centraal staan. In Nederland vormen Armando, Kees van Bohemen,
Jan Henderikse, Henk Peeters en Jan Schoonhoven tezamen de informele groep. Bram Bogart is
echter nooit toegetreden tot welke groep dan ook.
Als geen ander ontwikkelt Bogart een manier van werken waarbij hij, geïnspireerd door de natuur, de
materie mede de vorm van het schilderij laat bepalen. Hij is niet zozeer geïnteresseerd in het
uitdrukken van menselijke emoties, maar legt zijn bezieling in de materie die hij op het doek en later
op paneel aanbrengt. Een fysieke daad waarbij hij de ogenschijnlijk onhandelbare materie bestaande
uit een zware cementachtige specie met bewonderenswaardige technische beheersing tot
monumentale composities weet te modelleren. Zijn schilderijen, waarin kleur en materie krachtig
worden samengebald, hebben een sculpturale kwaliteit. Door binnen het kader van het schilderij op
een geheel eigen wijze de derde dimensie op te zoeken heeft Bogart de schilderkunst ingrijpend
veranderd.
Bram en zijn toekomstige vrouw Leni verhuizen in 1959 naar Brussel; in 1961 vestigen zij zich
definitief in België. In 1969 wordt Bogart Belgisch staatsburger. Er volgen actieve jaren met meerdere
tentoonstellingen. In 1963 verhuist hij naar Manoir d’Ohain en blijft daar wonen en werken tot 1987.
Bogart ontvangt belangrijke prijzen; hij vertegenwoordigt België in 1970 tijdens de Biënnale van
Venetië. In 1988 verhuist het gezin naar Kortenbos bij Sint-Truiden. Tot het eind van zijn leven is
Bram Bogart zeer productief. Hij heeft grote tentoonstellingen in België, Italië, Zwitserland,
Duitsland, Nederland, Spanje, Frankrijk en Amerika. Zijn werk is opgenomen in collecties van
belangrijke internationale musea en van verzamelaars.
“Ik ben een schilder, een expressionistisch schilder”. Met deze woorden vatte de Nederlands-
Belgische kunstenaar Bram Bogart zijn eigen oeuvre kernachtig samen. Met de dood van Bram Bogart
wordt een hoofdstuk in de internationale en Nederlandse kunstgeschiedenis afgesloten, dat van de
naoorlogse abstract-expressieve informele kunst die gelijktijdig in Europa en Amerika tot bloei kwam.
In de expositie zijn unieke filmopnamen, historische documenten en foto’s opgenomen waarmee een
levendige impressie van de ‘materie meester’ wordt gegeven.
Publicatie
Bij de tentoonstelling verschijnt een bescheiden publicatie waarin voor het eerst een aantal
belangwekkende teksten over Bram Bogart zijn gebundeld, van Lucio Fontana, Wim Beeren en Hans
Redeker. Van kunsthistorica en Bogart-kenner Marike van der Knaap verschijnt een voor deze
tentoonstelling geschreven bijdrage.
__________________________________________________________________________
Noten voor de pers:
- De voorbezichtiging voor persrelaties vindt plaats op vrijdag 21 september vanaf 14.30 uur.
- Voor het publiek is de expositie met ingang van 22 september te zien.
- De officiële opening vindt plaats op 30 september om 15.00 uur door Franck Gribling.
Contactpersoon voor een voorbezichtiging, de publicatie, verdere informatie en digitaal
beeldmateriaal: Lieke Fijen, bereikbaar via tel. 020 5475038 en l.fijen@cobra-museum.nl