reisverslag guatemala - mexico - Hervormde Gemeente Oudewater ...

Inleiding
REISVERSLAG GUATEMALA - MEXICO
Ik ben van 10-27 februari 2009 in opdracht van de Gereformeerde Zendingsbond (GZB) in Midden-
Amerika geweest.
Ik ben de kerkenraad en de leden van de Hervormde Gemeente van Oudewater-Hekendorp erg
dankbaar dat zij mij de gelegenheid hebben gegeven om deze reis te maken. Het is bemoedigend om
te ervaren dat een Nederlandse gemeente verder kijkt dan alleen naar zichzelf. Gods werk is
wereldwijd.
Ik hoop dat ik door middel van dit reisverslag de situatie van de kerken in Midden-Amerika iets dichter
bij de lezer kan brengen.
De broeders en zusters, die ik heb ontmoet, hebben mij nadrukkelijk gevraagd om hun dankbaarheid
richting ‘mijn’ gemeente uit te spreken. We weten ons met elkaar verbonden in Christus.
Doel van de reis
De reis viel in twee delen uiteen: ik bezocht eerst en seminarie in Guatemala, daarna in Mexico. Op de
doorreis van Guatemala naar Mexico bezocht ik de fam. Eijgenraam.
Het gaat dus om twee predikantenopleidingen:
A. Het Seminario Evangélico Presbiteriano te San Felipe, Retalhuleu, Guatemala (SEP). Dit
seminarie behoort tot de Iglesia Evangélica Nacional Presbeteriana de Guatemala (IENPG). Ik was als
docent Nieuwe Testament verbonden aan dit instituut van 1991-1995. Ik verwijs voor meer informatie
naar de website: www.sep.org.gt .
B. Het Seminario “Dr. Juan R. Kempers” (JRK) te Berriozábal (nabij Tuxtla Gutierrez), Chiapas,
México. Dit seminarie was mij onbekend. Het behoort tot de Sínodo Chiapas van de Iglesia
Presbiteriana Nacional de México.
Het doel van de reis was, in deze volgorde:
1. Via het geven van een intensieve cursus de genoemde predikantsopleidingen versterken.
2. De studenten en docenten bemoedigen.
3. De contacten tussen de beide kerken en de GZB versterken.
4. De Nederlandse zendingswerkers bezoeken.
1. Guatemala
Dinsdag 10 februari.
Het vliegtuig vertrekt met vertraging vanaf Schiphol, waardoor ik later aankom in Panama dan gepland
was. In Nederland ligt de temperatuur rond het vriespunt, in Panama is het 32°C. Ik stap in Panama
over in een vliegtuig naar Guatemala, maar daar aangekomen blijkt dat mijn tas nog in Panama staat.
Ik krijg het advies om te wachten totdat de volgende vlucht aankomt, maar ook daar zit mijn tas niet
bij. Het is niet anders: ik moet de volgende dag terugkomen.
Ik word buiten opgewacht door Carlos Herfst. Het is inmiddels laat in de avond. We overnachten in het
seminarie van de Mennonieten in Guatemala-stad. Carlos Herfst is een Canadese predikant met
Nederlandse voorouders. Hij woont al meer dan 20 jaar in Guatemala. Hij is één van de docenten van
het SEP. Ik leer hem kennen als een oprechte broeder, die op een integere manier zoekt naar een
manier om het theologische gedachtegoed van de Reformatie vruchtbaar te maken in de Latijns-
Amerikaanse context.
Woensdag 11 februari.
Bij het ontbijt is Ramiro Bolaños present. Hij is de huidige rector van het SEP. Met z’n drieën hebben
we een uitvoerig gesprek.
De veiligheidssituatie is in Guatemala niet goed, slechter dan 14 jaar geleden. Overal houden
‘pandillas’ de mensen in angst. Het gaat om illegale groepen die mensen een soort belasting
opleggen. Er vallen veel doden, vaak zonder dat iemand begrijpt wat het slachtoffer misdaan heeft. De
corruptie is wijd verbreid. Ramiro verbiedt mij uitdrukkelijk om alleen op pad te gaan.
De economische situatie is slechter dan ooit. Wel gaat er veel geld rond in de ‘narcotráfica’: vervoer
van drugs.
Verder maakt Ramiro duidelijk dat er binnen de IENPG momenteel 11 seminaries zijn. Ze staan met
elkaar in contact, er is een broederlijke verhouding, er vindt uitwisseling van docenten plaats. Het SEP
(lees: Ramiro) geeft aan deze samenwerking leiding. Er is oog voor de bonte verscheidenheid aan
culturen innen de IENPG.
We spre ken uitvoerig over het postmodernisme. Het SEP heeft in het curriculum een cursus
opgenomen over ‘Uitdagingen voor de verkondiging van het evangelie in een postmoderne
samenleving’. Ik ben uitgenodigd om deze cursus te geven. Volgens Ramiro heeft de geest van het
postmodernisme inmiddels ook Latijns-Amerika bereikt.

Carlos Herfst bepleit een tegencultuur van de kerk. Laat de kerk een gemeenschap zijn die een
authentiek geloof leeft. Ramiro is geïnspireerd door Bonhoeffer.
Het wordt mij steeds meer duidelijk dat Ramiro een bekwaam theoloog is, en een gezaghebbende
leider. Hij heeft visie voor het SEP, en voor het (theologisch) onderwijs. Hij is niet alleen rector van het
SEP, maar ook verbonden aan één van de universiteiten van Guatemala. Het SEP heeft een officiële
erkenning van het Ministerie van Onderwijs. Dat heeft veel moeite gekost, het is duidelijk dat dit het
werk van Ramiro is geweest.
Later op de dag neemt Carlos me mee naar boekhandel ‘Loyola’ in het centrum van de stad, een
bekende Rooms-Katholieke theologische boekhandel. Er ligt nog altijd veel vertaalde theologie uit
Duitsland, maar toch zijn er ook steeds meer Latijns-Amerikaanse auteurs te vinden. De prijzen zijn
hoog! Dat geldt trouwens breed: ook de voedselprijzen stijgen. Dat komt mede door de crisis in de
USA; die raakt onmiddellijk Latijns-Amerika.
Bij het middageten ontmoet ik Edgardo García, die vroeger les gaf aan het SEP. Hij is nu zzp’er: hij
verhuurt zichzelf als theologisch docent. Dat brengt hem in allerlei landen en denominaties in Midden-
Amerika.
Carlos Herfst is mijn chauffeur. Hij brengt me over goed begaanbare wegen naar San Felipe, waar we
rond 17.00 uur aankomen. San Felipe is een klein marktdorp in het zuidoosten van Guatemala.
Ongeveer 5 km. buiten het dorp ligt een voormalige ‘finca’. Dat is een soort boerderij. De Noord-
Amerikaanse zending heeft in de jaren ’60 dit terrein gekocht, en het geschikt gemaakt als seminarie.
Het voordeel is dat de predikanten nu opgeleid worden op het platteland, in hun eigen context. Op het
terrein staan veel vruchtbomen. Het voetbalveld is het middelpunt. Onder de bomen daar omheen
staan gebouwen. Daaronder ook enkele woningen. Ik krijg een slaapplaats toegewezen in hetzelfde
huis, waar we 18 jaar geleden aankwamen.
Het terrein van het SEP, links ons vroegere huis

Het huis
Het huis is nu in stukken gedeeld, dat is overigens gebeurd met álle huizen op het seminarieterrein.
Dat is gedaan om groepen te kunnen ontvangen. Er is een eigen keuken. Op het terrein is een
zwembad gebouwd. De verhuur loopt goed.

Een blik in de keuken van het SEP
Het zwembad
Het SEP kan rondkomen door het terrein met de faciliteiten te verhuren aan groepen. Dat is een
opmerkelijk feit. Het ideaal van een seminarie dat zijn eigen begroting rond krijgt, wordt slechts zelden
werkelijkheid. Aan het SEP is het gelukt, wellicht juist doordat buitenlandse kerken zich hadden
teruggetrokken. Dat was het gevolg van financiële malversaties. Het is uitermate verheugend dat het

SEP nu weer goed loopt. De administrateur, José Ochoa, is betrouwbaar. Ik krijg de indruk dat het
SEP redelijk goed georganiseerd is.
Donderdag-zaterdag 12-14 februari.
Ik gebruik deze dagen om te acclimatiseren. Verder om mijn Spaans te verbeteren. Dat betekent: ik
probeer zo veel mogelijk met iedereen een praatje aan te knopen.
Ik breng, steeds begeleid door Walter de León, allerlei bezoeken aan ex-werknemers van het SEP en
vroegere buren. Het zijn soms emotionele ontmoetingen. Sommigen zijn oud geworden, anderen zijn
overleden. Maar anderen laten mij hun kinderen zien. Ik bezoek ook de markt in San Felipe en in
Retalhuleu. Er is weinig veranderd.

Buren…
Markt
Ik bezoek de weduwe van don Jorge Ortigoza, die zoveel voor onsheeft betekend. Hij timmerde
vakbekwaam onze kasten en bedden. Ik bezoek ook de plaats waar hij twee jaar geleden werd
begraven, op de begraafplaats van San Martín Zapotitlán. Het is er rommelijg, zoals op alle
begraafplaatsen in Guatemala. Het is gebruikelijk om de mensen boven de grond te begraven, in
gemetselde ‘huisjes’.

De begraafplaats
Er zijn diverse computers aanwezig op het SEP, en de stroom valt zelden uit. Ik werk aan mijn
toespraak, die ik a.s. maandag moet houden.
Zaterdag 14 februari is ‘Dia del cariño’, Valentijnsdag. Walter de León heeft deze dag uitgekozen om
in het huwelijk te treden met Sylvia, een jonge vrouw met wie hij al een jaar samenwoont. Walter is
opgegroeid als een zwerfkind. Indertijd woonde hij bij een oom, die na ons vertrek vermoord is. Zijn
vader woont in San Felipe, maar heeft hem een paar jaar geleden verteld, dat hij eigenlijk zijn vader
niet is. Walter’s eerste verloofde kwam uit de USA, en is daarheen teruggekeerd. De tweede verloofde
kwam om bij een verkeersongeval. Sylvia is de derde. Dat het redelijk goed gaat met Walter is een
wonder. Het SEP heeft veel voor hem gedaan. Zowel Walter als Sylvia hebben een vast

dienstverband bij het SEP. Als kind was Walter veel bij ons in huis. Daarom wil hij dat ik getuige ben
bij zijn huwelijk. Op het gemeentehuis zijn nauwelijks tien gasten. Ik mag op het gemeentehuis de
huwelijksakte ondertekenen.
In de raadszaal van San Felipe: het bruidspaar met belangstellenden.
De burgemeester houdt een toespraak.

Getekend!

Na afloop van de korte plechtigheid gaan we met de bus (een belevenis apart) naar Retalhuleu: kip
eten in een restaurant. De bruid gaat met bruidskleding en al mee de bus in, en mee het restaurant in.
Niemand kijkt er van op. Walter vertelt me dat hij wat later in het jaar nog een feest wil geven.
Daarvoor moet eerst gespaard worden. Het is voor mij al met al een indrukwekkende dag. Ik slaap
slecht, er gaan veel herinneringen en veel vragen door mijn hoofd.

Huwelijksdiner

Het huis van Walter en Sylvia
Zondag 15 februari.
Ik ga met Walter naar de plaatselijke gemeente ‘El Redentor’ in San Felipe. Tot mijn verrassing is een
oud-leerling van het SEP er nu predikant: Pedro Toc Reynoso. Ik ontmoet er verschillende
gemeenteleden uit de periode dat wij als gezin hier elke week waren. Er zijn ongeveer 40
gemeenteleden aanwezig. Het wordt mij gaandeweg duidelijk dat de gemeente ter plaatse gescheurd
is. De oud-predikant, die inmiddels is overleden, is een eigen kerk begonnen. Dus ook hier gebeuren
zulke dingen...

Gemeenteleden van de gemeente ‘El Redentor’ in San Felipe.
Ik ontkom er niet aan: er wordt van mij verwacht dat ik zal preken. In de avonddienst preekt Pedro Toc
Reynosos over Matt.5:38-48. Ik ben erg dankbaar: hij heeft zich duidelijk goed voorbereid. De preek is
goed doordacht. Het conjunto (drie gitaren) brengt schitterende liederen ten gehore.
De Heere bouwt door alles heen Zijn kerk, ook hier in San Felipe.
Het conjunto

Zondagsschool in San Felipe
Maandag 16 februari.
Vandaag is de officiële opening van het academisch jaar. Daar zijn welgeteld 18 personen op
afgekomen. Onder hen zijn twee docenten, die ik vroeger als leerlingen heb gekend: Rafael Par en
Carlos Peláez. In de ochtend krijg ik tweemaal 45 minuten het woord om uiteen te zetten wat het
postmoderne leefklimaat is, en op welke manier de kerk daarmee zou kunnen omgaan.
In de middag wordt er in groepjes gewerkt aan vragen. Ik krijg behoorlijk wat kritiek. Men vindt mijn
opstelling te bang, op het fatalistische af. ‘Je praat over het christelijk geloof alsof het iets was uit
voorbije tijden’.
Er zijn ideeën genoeg: laat de kerk niet vasthouden aan oude patronen, aan formele vormen. Laat de
kerk nieuwe vormen zoeken van gemeenschap. In huwelijk en gezin, maar ook in kleine kringen. Het
belang van het gebed! De Koning van de kerk is de Levende!
Het valt mij op dat hier gelijkwaardige gesprekspartners zijn. Men denkt zelfstandig na. Ramiro
Bolaños ontpopt zich als een uitnemend gespreksleider. Als er een heel betoog geweest is, vat hij de
kern in één zin samen. Hij stelt prikkelende vragen. Hij daagt mensen uit om vérder te denken. Hij
verbindt thema’s, en laat samenhang zien.
Ik kijk op deze dag terug met een voldaan gevoel: hier gebéurt iets!
Dinsdag-woensdag 17-18 februari.
Aan de hand van een boek van Antonio Cruz, Postmodernidad (uitg.CLIE, Barcelona) geef ik twee
dagen lang een cursus, van de ochtend tot in de avond, aan alle studenten van het niveau
Licenciatura. Dat zijn er 40. Ongeveer de helft van hen behoort tot de IENPG.

Lesgeven aan het SEP
Het systeem aan het SEP werkt als volgt: studenten komen één dag in de week naar San Felipe. De
rest van hun tijd zijn ze in hun eigen stad of dorp, hetzij als predikant, hetzij als ouderling, en/of in enig
ander seculier beroep. Het is zeer ongebruikelijk dat predikanten betaald worden door hun
gemeenteleden. Verder heeft de kerk niet vereist dat iemand eerst het seminarie moet hebben
doorlopen alvorens hij tot predikant bevestigd kan worden. de studenten komen dus op eigen initiatief.
Er is veel respons onder de studenten. Als ik ze een opdracht meegeef in werkgroepjes, komen er
goede voorstellen uit. Men is bedreven in ‘reflexionar teológicamente’ (theologische bezinning). Het
doet me deugd!

Werken in groepjes…
Het postmoderne leefklimaat wordt vooral herkend door jonge studenten uit Quetzaltenango, de
tweede stad van Guatemala. Als ik het onderwerp ‘materialisme’ ter sprake breng, onderbreekt men
mij. ‘Ons probleem is niet dat wij ondanks grote welvaart tóch niet gelukkig zijn geworden. Ons
probleem is de armoede’. Kortom: er lopen in Guatemala veel contexten tegelijk door elkaar heen.
Sommigen herkennen het postmoderne levensgevoel, anderen zijn nog nauwelijks het moderne
tijdperk binnen gestapt. Maar deze mensen leven wel tegelijkertijd met elkaar, soms in één gemeente.
Het is voor de kerk in Guatemala zeer verwarrend. Vooral onder jongeren gaat de wereld open door
de invloed van de massamedia.
Evaluerend: ik meen te kunnen zeggen dat het SEP goed loopt. De gebouwen zijn uitstekend. Het
terrein wordt goed onderhouden en benut. De bibliotheek en de administratie ervan zouden kunnen
worden verbeterd. De rector is een begaafde man, die bereid is anderen te dienen. Het SEP heeft
bewust nagedacht over de vraag hoe het curriculum er uit moet zien. De uitkomsten van dat
denkproces zijn beschreven. Op grond daarvan is een beschrijving gemaakt van de inhoud en opzet
van elke cursus (60 in totaal). Het aantal studenten is niet al te hoog, maar er is onder hen een klimaat
van theologische levendigheid.
Gebouwen van het SEP

2. Tapachula
Donderdag-zaterdag 19-21 februari.
Onderweg naar Tuxtka Gutierrez zal ik de fam. Eijgenraam in Tapachula bezoeken. Andrew
Eijgenraam is uitgezonden door de GZB als diakonaal werker ten dienste van de classis Chiapas van
de Presbiteriaanse Kerk van Mexico.
Ik neem een bus vanuit Retalhuleu. Bij de grens van Guatemala en Mexico (14.00 uur) ondergaan we
uitgebreide formaliteiten.
In de namiddag kom ik in Tapachula aan. Het is een grote stad, maar dat merk je niet. Het wordt
dorpsgewijze bewoond. Er bestaat nauwelijks geweld. Carien Eijgenraam kan zonder enige
belemmering met de auto de stad in. De kinderen zitten er op een redelijk goede school.
Links, waar de witte VW staat, het huis van de fam. Eijgenraam
Ik logeer bij de familie. Ze hebben vier kleine kinderen, de oudste is 7 jaar. Dat betekent voor mij:
spelletjes doen, voorlezen en Monopoly spelen. Leuk!
We hebben uitvoerige gesprekken over het werk van Andrew, en over het reilen en zeilen van het
gezin. Op vrijdagmorgen word ik meegenomen naar de Stille Oceaan. Het strand is voor ons alleen.
We nemen een heerlijke duik. Maar we gebruiken de rust ook samen te bidden.
Zaterdagochtend neem ik al vroeg de bus. Ik zal nu een hele dag in de bus moeten zitten. Ik zie
eindeloze, droge heuvels van Mexico aan me voorbij glijden.
Guatemala is driemaal zo groot als Nederland, maar Mexico is 52 keer zo groot als Nederland. Alleen
al de deelstaat Chiapas is vier maal zo groot als Nederland.

Busreis
3. Berriozábal
Zaterdag-zondag 21-22 februari.
Ik kom rond 17.00 uur in Tuxtla Gutierrez aan. Het is een stad van ongeveer 700.000 inwoners, de
hoofdstad van de deelstaat Chiapas. Er staat een heel ontvangstcomité voor me klaar: de rector,
Sebastián Espinoza Gomez, de administrateur, Hernán Ramos Velazquez, en de docenten Serafín
Dominguez Solis, Reynaldo Ramos Azmitia en Yamel Juarez Perez. De laatste twee genoemden
vormen een echtpaar, en ik ontdek later dat ze de overburen zijn van Michiel en Sandra Vastenhout.
Reynaldo is de academisch decaan van JRK.
Ik logeer bij Michiel en Sandra Vastenhout. Michiel is theoloog, en als predikant uitgezonden. Sandra
is muziekdocente. Ze wonen in het rustige stadje Berriozábal, ongeveer 10 kilometer van Tuxtla
Gutierrez, op loopafstand van het seminarie JRK. Michiel en Sandra wonen nu vier maanden in
Mexico, en het valt mij op dat hun Spaans al heel goed is. In korte tijd hebben zij zich het leven in een
andere cultuur eigen gemaakt. Veel waardering! Het gerieflijke appartement op de derde etage is een
lot uit de loterij.
Michiel en ik hebben in de avonduren nog een intensief gesprek met Reynaldo over de rol van de
westerse zendelingen in de ontwikkeling van de theologie in Mexico.
Op zondag bezoeken wij de diensten van de presbyteriaanse kerk, die recht tegenover het
appartement van de fam. Vastenhout staat. Het valt mij op dat de mensen er minder arm uitzien dan in
Guatemala. Ik word in de kerk uitvoerig begroet, waarbij ik aangezien word voor de vader van Michiel.
☺

De presbyteriaanse gemeente van Berriozábal. Rechts voorin ds. en mevr. Vastenhout.
Tijdens de kerkdienst komen de kinderen, en later ook de jongeren, naar voren. Hun Bijbelkennis
wordt overhoord.
Aan het begin van de dienst worden de gemeenteleden naar voren geroepen, die in de afgelopen
week jarig waren. Eerst wordt er voor hen gebeden, daarna komen alle gemeenteleden naar voren om
hen met een omhelzing te feliciteren.

De jarigen worden toegesproken
Tijdens de preek wordt een bord gebruikt
Op zondagmiddag horen wij ineens luid zingen. Er trekt een plaatselijke pentecostale kerk door in
optocht door de straat. Een vorm van evangelisatiewerk kennelijk. Ook bij de plaatselijk Rooms-
Katholieke kerk i s het trouwens erg druk. De relatie tussen de RK kerk en de protestanten is in
Midden-Amerika gespannen, zeker in Mexico. Dat heeft overigens vooral met politieke
machtsverhoudingen te maken.

Evangelisatie…
Onze wandeling van zondagmiddag brengt ons op het terrein van het seminarie JRK. Nog heel
onlangs is dit seminarie verhuisd van Tapachula naar Berriozábal. Dat is gebeurd om het noordelijke
deel van Chiapas niet teveel te vervreemden van JRK, kerkpolitieke motieven dus. Het komt mij voor
dat de verhuizing overhaast heeft plaats gevonden, en dat de gebouwen niet geschikt zijn voor het
doel waarvoor ze nu worden gebruikt. De bibliotheek is sterk verouderd en bovendien zeer beperkt
van omvang. Er staat een hele wand met Engelstalige theologische literatuur uit vervlogen jaren,
waarschijnlijk achtergelaten door een vroegere generatie Noord-Amerikaanse zendelingen.
Zeer onlangs zijn de rector, de administrateur, en de academisch decaan op staande voet ontslagen.
De huidige rector en administrateur zijn dus helemaal nieuw. Reynaldo was docent, hij is nu
opgeschoven naar de post van academisch decaan. Serafín, een heel aimabel mens, is nieuw. Hij
doceert pastorale theologie.
Enkele docenten in gesprek

Op JRK wonen 40 studenten: 28 theologiestudenten en 12 zusters die zich bekwamen in de muziek.
Yamel en Sandra zijn de beide docenten voor deze groep van 12. Alle 40 studenten zijn inwonend. Ze
komen uit tenminste vier verschillende bevolkingsgroepen. Voor velen van hen is Spaans hun tweede
taal. Sommigen wonnen op 8 uur afstand van thuis. In de loop van de week hoor ik zingen in allerlei
talen, onder andere in het Tzoltil, het Ch’ol, het Zoque, en het Tzeltal. Heel bijzonder! In de
wandelgangen heb ik gesprekken met de studenten, en het wordt mij duidelijk dat hun thuissituatie
niet altijd zo eenvoudig is.
Op zondagavond horen we een ouderling preken over Ef.6:1-4. Hij is te gast namens het bestuur van
de classis. Het komt mij voor dat de formele kerkelijke structuren hier strakker functioneren dan in
Guatemala. De begroetingen zijn minder joviaal. Ik ben en blijf ‘pastor Verhoeven’ (er wordt veel
moeite gedaan om dat goed uit te spreken).
Maandag-woensdag 23-25 februari.
De leiding van JRK heeft bedacht dat alle 40 studenten mijn cursus moeten volgen. De
muziekstudenten krijgen het zwaar! Er is geen vastgesteld curriculum, er bestaat geen beschrijving
van de cursus, en er is geen van te voren vastgestelde manier om de vorderingen van de studenten te
evalueren.
Op mijn voorstel behandel ik de brief aan de Romeinen. Alles wat ik voorstel, is goed. De studenten
luisteren, maken aantekeningen. Ik heb de grootste moeite om ze wat los te krijgen. Ik probeer hen
duidelijk te maken dat ze zelf aan de slag moeten met wat ik hun aanreik. Hier zijn de studenten veel
minder dan in San Felipe gewend om mij (en elkaar) kritische vragen te stellen, en zelfstandig de
leerstof te verwerken. Al improviserend probeer ik daar aan te werken.
Ik hoop dat ik iets heb kunnen bijdragen aan de (theologische) vorming van deze jonge mensen.
Uiteindelijk lukt het me om de eerste acht hoofdstukken van de Romeinenbrief in vogelvlucht door te
nemen. Als ik de situatie beter gekend had, zou ik vermoedelijk een ander gedeelte uit de Bijbel
hebben gekozen.
Ik merk dat bij de docenten hoog opgegeven wordt van de commentaar van Calvijn op Romeinen. Ook
de Institutie is onder hen wel bekend. Maar wetenschappelijke commentaren op de Bijbel ontbreken.
Maar wat mij het meeste opvalt is, dat deze studenten niet gewend zijn de Bijbeltekst te betrekken op
hun eigen situatie. Dat is te wijten aan het scholsysteem in heel Latijns-Amerika: men leert
reproduceren, maar niet evalueren. Je herhaal gewoon wat de docent je voorzegt. Maar voor een
theologische vorming is dat niet een goede grondhouding.
Lesgeven

Op dinsdagavond duikt er plotseling een groep vrouwen op. Het is de vrouwenvereniging uit een dorp
in de buurt. Ze komen eten brengen: maïs en rijst, manden vol. Een welkome aanvulling voor de
keuken! Er gaat hier elke dag heel wat voedsel doorheen. De vrouwen worden aangevoerd door hun
predikant. Mijn cursus wordt stop gezet, de predikant preekt over Elia. Hij was een echte profeet, die
het onrecht aanpakte en de verdrukten in Gods Naam hielp. Laten ook wij in onze situatie van
uitbuiting zulke profeten zijn! Zijn toon valt mij op; ik heb onder de docenten van JRK niemand
gehoord over uitbuiting en onderdrukking. Navraag bij hen leert mij dat zich dat inderdaad voordoet,
vooral in de rurale delen van Chiapas, op sommige plaatsen onder de indígena-bevolking.
Vrouwenvereniging op bezoek
De keuken van JRK
In de middag van dezelfde dinsdag was er ook al bezoek geweest van twee Zuid-Koreaanse
broeders, die in de USA wonen. De rector, pastor Sebastián, is hun begeleider. Ik heb hem in deze
dagen nauwelijks gezien. De docenten vertellen dat hij aan het netwerken is. De Koreanen behoren
kennelijk tot de sponsors van JRK. Ze brengen roze T-shirts mee met daarop geprint: Seminario
Evangélico Presbiteriano. Uiteraard gaat hun bezoek gepaard met een uitgebreide kerkdienst,
afgerond met een fotosessie. De predikant preekt in het Engels. De ouderling, die hem begeleidt,
vertaalt dat in vloeiend Spaans.

Allemaal in het roze gestoken
Evaluerend: ik heb het vermoeden dat de leiding van JRK niet helemaal goed voorbereid is op haar
taak. Wij als buitenlanders worden met (te) veel egards ontvangen. Het gebouw knelt. De sanitaire
voorzieningen zijn beneden alle peil. De slaapzaal is volgestouwd met bedden, die overdag gebruikt
worden als studieruimte.
Slaapzaal

Uitzicht over Berriozábal vanuit JRK
De organisatie van JRK is zwak. Wel is het zo dat de leiding een goed team vormt. Bovendien
vermoed ik dat ze meer in hun mars hebben dan ze mij hebben laten merken. Er is bereidheid om
elkaar te helpen. De administrateur is een transparant beheerder, dat is althans mijn indruk. Er gaat
vrij veel geld door zijn handen.
De studenten zijn leergierig. Ze zijn doorgaans jong, rond de 20 jaar oud. De sfeer onder hen is goed.
Voor Michiel en Sandra is hier werk genoeg! En ze hebben er zin in. In de wandelgangen hebben we
daarover fijne gesprekken. Ik hoop dat hun aanwezigheid aan JRK tot zegen mag zijn.
Ramiro Bolaños heeft mij toegezegd dat hij bereid is om JRK te bezoeken, danwel de broeders uit
Mexico als zijn gasten te ontvangen in San Felipe. Maar hij laat het initiatief aan JRK. Die boodschap
heb ik overgebracht.
Donderdag-vrijdag 26-27 februari.
In de ochtenduren is er een officiële afronding van de cursus voorzien. Dat betekent dus een
kerkdienst. Eén van de studenten preekt over Rom.1:16-17, en doet dat verrassend goed!
De omhelzingen ten afscheid leveren veel hilariteit op, vanwege het feit dat ik zoveel langer ben dan
de gemiddelde Mexicaan.

Afscheid met een omhelzing
Michiel en Sandra brengen mij naar het vliegveld van Tuxtla Gutierrez. Ik vlieg naar Mexico-stad. Daar
blijkt dat mijn tas in Tuxtla Gutierrez is blijven staan. Nu ja, het went. En het komt later op de dag
allemaal weer goed. Ik moet 6 uur wachten op het vliegveld. Om de tijd te doden neem ik de metro en
breng een vluchtig bezoekje aan het centrum van de stad. Daar ligt het grootste plein van Centraal-
Amerika: ‘El Zócalo’. De imposante kathedraal is een bezoek waard.

Zwevend boven Mexico-stad

Het plein met de kathedraal
Het wordt al met al een lange dag voordat ik weer met beide benen op Nederlandse grond sta -
inmiddels is het al 27 februari. Ik ben dankbaar voor een behouden reis, die me veel indrukken heeft
achtergelaten.
Na de begroeting op Schiphol hoor ik dat ds. Dekker, mijn directe collega, juist vandaag besloten heeft
het beroep naar elders te aanvaarden. Ik word dus consulent.
En weer een dag later meldt ds. Teeuwissen dat hij het beroep naar Veenendaal heeft aangenomen.
De GZB zal een nieuwe directeur moeten zoeken.
Ik ben dus weer helemaal in Nederland. Het werk gaat door.
Ik overweeg: Christus is de Heere. Hij gaat via de kerk door met Zijn werk in deze wereld. Op allerlei
manieren, onder allerlei volken, in allerlei talen. Hij schakelt mensen in!