GIDS VOOR DE NABESTAANDEN - Sodipa

GIDS VOOR DE
NABESTAANDEN
Overzicht van alle praktische en administratieve aspecten
die je moet regelen bij het verlies van een ouder, partner of kind.

Inhoud
1. Praktische en administratieve regelingen bij een overlijden. ............................. 3
1.1 Het overlijden vaststellen ...................................................................... 3
1.2 Het overlijden aangeven ....................................................................... 3
1.3 De uitvaart organiseren ........................................................................ 4
2. Instanties inlichten .................................................................................. 5
2.1 De werkgever inlichten ......................................................................... 5
2.1.1 Personeel van de stad Antwerpen ..................................................... 5
2.1.2 Verlof bij een overlijden ................................................................. 5
2.2 Pensioendienst inlichten, overlevingspensioen aanvragen. ............................ 6
2.2.1 Pensioen ten laste van stad Antwerpen ............................................. 7
2.2.2 Pensioendienst voor de overheidssector ............................................. 7
2.2.3 Pensioendienst voor medewerkers in loondienst .................................. 7
2.2.4 Pensioendienst voor zelfstandigen .................................................... 8
2.3 Overlevingspensioen aanvragen .............................................................. 8
2.3.1 Uitbetalinginstellingen inlichten ..................................................... 8
2.3.1 Ziekte- of invaliditeitsuitkering ........................................................ 9
2.3.1 Tegemoetkoming voor Personen met een handicap .............................. 9
2.3.1 Subsidie van diensten, voorzieningen voor Personen met een handicap ..... 9
2.3.1 Uitkeringen bij een arbeidsongeval ................................................... 9
2.3.1 Uitkeringen bij een beroepsziekte .................................................... 9
3. Praktische regelingen kinderen ................................................................. 10
3.1 Kinderbijslagfonds ............................................................................. 10
3.2 Kinderbijslagfonds voor het personeel van de stad Antwerpen: ..................... 10
3.3 Studietoelagen ................................................................................. 10
3.4 Kadastraal inkomen ........................................................................... 10
3.5 Voogdij ........................................................................................... 11
3.6 Kraamgeld ....................................................................................... 11
4. Financiële, sociale en administratieve instanties, notaris. ............................... 11
4.1 Financiële instanties .......................................................................... 11
4.1.1 Bank ....................................................................................... 11
4.1.2 Verzekeringen ........................................................................... 12
4.1.3 Belastingsdienst ........................................................................ 12
4.2 Sociale instanties .............................................................................. 13
4.2.1 Ziekenfonds .............................................................................. 13
4.2.2 Vakbond .................................................................................. 13
4.3 Administratieve zaken ......................................................................... 13
4.3.1 De verhuurder ........................................................................... 13
4.3.2 Nutsbedrijven ........................................................................... 13
4.3.3 Autoverzekering ......................................................................... 13
4.3.4 Abonnementen en lidmaatschappen. .............................................. 14
4.4 Notaris - testament ............................................................................ 14
4.4.1 Wat kost het? ........................................................................... 15
5. Hulp ................................................................................................... 15

En als ik dood ben, treur dan niet
ik ben niet echt dood, moet je weten
het is mijn lichaam dat ik achterliet
dood ben ik pas, als jij mij bent vergeten.
Bram Vermeulen
Gids voor de nabestaanden
1. Praktische en administratieve regelingen
bij een overlijden.
Als een dierbare overlijdt, komt veel op je af. Een verdriet dat je overvalt.
Maar je moet ook praktische zaken regelen en een waardig afscheid organiseren.
Deze gids is een houvast. Het geeft je een overzicht van alle praktische en
administratieve aspecten die je moet regelen bij het verlies van een ouder,
partner of een kind: Hoe laat je het overlijden vaststellen? Welke instanties
moet je inlichten over het overlijden? Hoe vraag je een pensioen aan?
Hoe regel je de bankzaken?
Je wilt meer informatie of ondersteuning? Vraag die gerust aan Sodipa,
de personeelsvereniging van stad Antwerpen.
IVA-Sodipa
Francis Wellesplein 1 - 2018 Antwerpen
tel. 03 338 47 16 / 03 338 47 18
e-mail: socialedienst.sodipa@stad.antwerpen.be
website: www.sodipa.be
Je vindt ook informatie over rouwverwerking en palliatieve hulpverlening op
het intranet van personeelsmanagement van stad Antwerpen.
5

1.1 Het overlijden vaststellen
Een overlijden moet officieel vastgesteld worden.
Als dit thuis gebeurt, waarschuw je de huisarts of de dokter met wachtdienst.
Hij of zij stelt het overlijden vast, nadien maakt en ondertekent de dokter een
overlijdensattest.
Bij een overlijden in een ziekenhuis zorgt men daar voor het overlijdensattest.
Bij een crematie is een tweede medisch attest vereist om te bevestigen dat
het een natuurlijke dood betreft en dat de overledene geen pacemaker (meer)
draagt.
Besliste de overledene om zijn lichaam aan de wetenschap te schenken of
organen af te staan? Breng dan het ziekenhuis hiervan zo snel mogelijk op de
hoogte.
1.2 Het overlijden aangeven
Geef het overlijden van een persoon zo snel mogelijk aan bij de dienst
burgerlijke stand van de gemeente waar hij of zij overleden is. Nadien wordt
deze aangifte doorgestuurd naar de gemeente waar de overledene woont.
Meestal zorgt de begrafenisondernemer voor de overlijdensaangifte en alle
administratieve formaliteiten.
Voor een aangifte neem je volgende documenten mee naar de gemeente:
■ het overlijdensattest
■ de identiteitskaart van de overledene
■ de identiteitskaart van de aangever
■ eventueel het trouwboekje van de overledene
■ eventueel het rijbewijs van de overledene
■ eventueel een laatste wilsbeschikking van de overledene
■ eventueel aanvraag tot crematie.
Bij een verdacht of gewelddadig overlijden neem je volgende extra documenten mee:
■ een proces-verbaal van een officier van de politie
■ de toelating tot begraven of crematie van de procureur des Konings.
Een akte van overlijden bewijst het overlijden en stelt de identiteit van de
overledene vast. Deze akte is nodig voor de ambtenaar van de burgerlijke stand.
Nadien geeft hij de toestemming tot vervoer en begrafenis of crematie van de
overledene. Je kunt een uittreksel of afschrift van de overlijdensakte aanvragen
bij het gemeentebestuur waar de akte van overlijden is ingeschreven.
Vraag meteen voldoende uittreksels. Je hebt een vijftal originele uittreksels
nodig voor de instellingen die je van het overlijden op de hoogte moet brengen.
In de andere gevallen volstaan kopieën.
6 7
Districten:
■ Antwerpen, Lange Gasthuisstraat 21, 2000 Antwerpen, tel. 03 338 34 11
■ Berchem, Grote Steenweg 150, 2600 Berchem, tel. 03 338 40 11
■ Berendrecht-Zandvliet-Lillo, Antwerpsebaan 140, 2040 Berendrecht,
tel. 03 568 38 10
■ Borgerhout, Moorkensplein 1, 2140 Borgerhout, tel. 03 338 17 11
■ Deurne, Maurice Dequeeckerplein 1, 2100 Deurne, tel. 03 338 45 11
■ Ekeren, Veltwijcklaan 27, 2180 Ekeren, tel. 03 338 29 11
■ Hoboken, Marneflaan 3, 2660 Hoboken, tel. 03 338 30 11
■ Merksem, Burgemeester Jozef Nolfplein 1, 2170 Merksem, tel. 03 338 72 92
■ Wilrijk, Bist 1, 2610 Wilrijk, tel. 03 338 53 11.
1.3 De uitvaart organiseren
Een begrafenisondernemer neemt de meeste zaken van je over. Zo:
■ regelt hij voor jou een aantal administratieve formaliteiten
■ neemt hij de zorg voor het overleden lichaam over en
■ regelt hij de uitvaart.
Uiteraard houdt hij rekening met jouw wensen of het eventuele testament van
de overledene. Vraag gerust een offerte bij de begrafenisondernemer. Zo weet je
welke diensten hij kan aanbieden en voor welke prijs.
Alle informatie over begrafenisondernemers of crematie in België vind je op de
officiële website van de Belgische begrafenisondernemingen Funebra.
www.funebra.be en www.inmemoriam.be.
Wil je een stoffelijk overschot voor een bepaalde periode laten begraven?
Of wil je dit na een crematie laten bijzetten in een columbarium? Dan moet je
een concessie aanvragen. Een concessie is eigenlijk een vergunning.
De gemeente bepaalt de duur van de concessie, met een maximum van vijftig
jaar. Voor meer informatie raadpleeg je de dienst burgerlijke stand van de
gemeente van begraving of een begrafenisondernemer.
Begraafplaatsen in België hebben een neutraal karakter. Een aantal
gemeentes voorziet wel een aantal percelen voor Islamitische en Joodse
geloofsovertuigingen.
Je kan een overledene laten begraven in zijn of haar herkomstland. Respecteer
wel aantal regels en praktische regelingen bij deze begrafenis. Voor de
Islamitische geloofsovertuiging vind je informatie bij:
Executieve van de Moslims van België
Rouppeplein 16 – 1000 Brussel
tel. 02 648 35 60
e-mail: info@embnet.be

2. Instanties inlichten
Bij een overlijden breng je zo snel mogelijk een aantal instanties op de hoogte:
■ werkgever, het loon moet worden stopgezet
■ pensioendienst inlichten, vraag het overlevingspensioen aan
■ uitbetalinginstellingen inlichten, voor de uitbetaling van de verzekering
■ kinderbijslagfonds.
2.1 De werkgever inlichten
Breng zo snel mogelijk de werkgever op de hoogte als de overledene voordien
werkte. Bezorg hem ook een uittreksel uit de overlijdensakte. De werkgever
zal alle nog verschuldigde lonen (tot op de dag van het overlijden), dertiende
maand, vakantiegelden en eventuele vergoedingen uitbetalen. Controleer of er
loonbrieven en andere documenten werden afgeleverd.
Het vakantiegeld voor het lopende jaar wordt berekend in verhouding tot de
periode van tewerkstelling tijdens het voorafgaande jaar. Was de overledene
een arbeider, dan gebeurt de uitbetaling door het vakantiefonds waarbij de
werkgever is aangesloten.
■ Vraag na of de werkgever bijdraagt aan de begrafenis- of crematiekosten
van zijn medewerkers
■ Vraag na of de overledene aangesloten was bij een groepsverzekering.
2.1.1 Medewerkers van stad Antwerpen
Als medewerker van stad Antwerpen meld je het verlies van je partner
of kind aan de personeelsdienst van je bedrijfseenheid en je directe
chef. Je personeelsdienst meldt het overlijden verder aan de betrokken
diensten van de bedrijfseenheid personeelsmanagement (loondienst,
pensioendienst, …). Sodipa voorziet voor actieve medewerkers een
begrafenisvergoeding van 250 euro bij verlies van partner of inwonend
kind ten laste.
Het overlijden van een stadsmedewerker van de stad of van
een gepensioneerd statutair personeelslid, meld je aan de
personeelsdienst. In geval van pensioen contacteer je de pensioendienst:
■ voor het ontvangen van een overlevingspensioen
■ voor het ontvangen van een begrafenisvergoeding: dit geldt voor alle
actieve medewerkers en voor statutaire gepensioneerde medewerkers
■ om na te gaan of er nog pensioentegoeden zijn.
De pensioendienst licht de andere betrokken diensten verder in.
2.1.2 Verlof bij een overlijden
Als medewerker van stad Antwerpen heb je recht op omstandigheidsverlof
bij een overlijden. Het verlof wordt toegekend en opgenomen in
werkdagen volgens je werkrooster. Je bezorgt een bewijsstuk aan de
personeelsdienst of aan info+. Bij het overlijden van een samenwonende
of huwelijkspartner krijg je 4 werkdagen verlof, op te nemen binnen
de 6 maanden. Bij het overlijden van een bloed- of aanverwant van de
medewerker of van de samenwonende partner in de tweede graad, een
overgrootouder of een achterkleinkind krijg je 1 werkdag verlof, op te
nemen binnen de 6 maanden.
2.2 Pensioendienst inlichten, overlevingspensioen aanvragen
Pensioen
Ontving je partner al een pensioen? Of wil je een pensioen aanvragen?
Contacteer dan zo snel mogelijk de juiste pensioenkas. In ons land bestaan
meerdere pensioenstelsels:
1. het stelsel van de openbare sector:
voor vastbenoemde medewerkers van de federale overheid en de
gemeenschappen, OCMW’s, sommige gemeentes, intercommunales,
politie …
2. het medewerkersstelsel:
voor medewerkers met een arbeidsovereenkomst als arbeider of bediende.
Dit is ook van toepassing op contractuele en tijdelijke medewerkers in een
overheidsdienst.
3. het zelfstandigenstelsel:
voor zelfstandigen zonder een arbeidsovereenkomst.
Statutaire medewerkers van stad Antwerpen vallen onder het stelsel van de
openbare sector (1). Contractuele of tijdelijke stadsmedewerkers vallen onder
het medewerkersstelsel (2).
2.2.1 Pensioen ten laste van stad Antwerpen
Personeelsmanagement
Dienst pensioenen
Francis Wellesplein 1- 2018 Antwerpen
tel. 03 338 65 56
e-mail: PM_PA_P@stad.antwerpen.be
8 9

2.2.2 Pensioendienst voor de overheidssector
PDOS
Victor Hortaplein 40 - bus 30 - 1060 Brussel - België
tel. 02 558 60 00
fax 02 558 60 10
e-mail: cc@pdos.fgov.be
website: www.pdos.be
PDOS is de federale overheidsdienst die het rust- en overlevingspensioen
van de ambtenaren toekent, berekent en beheert.
Je contacteert de PDOS via de pensioenpunten verspreid in Vlaanderen.
Iedere ambtenaar die inlichtingen wilt in verband met zijn pensioen kan
hier terecht. Je vindt de lijst van pensioenpunten en de openingstijden via
onderstaande link.
www.pdos.be/pdos/contact
Afhankelijk van je vraag neem je de SIS-kaart van de overledene mee.
Of voorzie een ander document met het rijksregisternummer, een overzicht
van de loopbaan en de maandelijkse loonfiches van de laatste 5 jaar.
Je kunt ook telefonisch, per mail of per brief alle pensioensvragen stellen
aan het contactcenter of een afspraak maken (via het pensioenpunt
Brussel).
tel. 02 558 60 00
fax 02 558 60 10
e-mail: cc@pdos.fgov.be
Alle formulieren kan je terugvinden op:
www.pdos.be/pdos/forms
Je kunt het pensioen zelf berekenen via:
www.kenuwpensioen
Heb je vragen over de uitbetaling van het pensioen? Stel die aan:
Centrale Dienst der Vaste Uitgaven – Pensioenen
Federale Overheidsdienst FINANCIEN
CDVU - Maandelijkse Pensioenen
Kunstlaan 30 - 1040 Brussel
tel. 02 57 257 11
fax: 02 57 95851
e-mail: cdvupensioenen.thesaurie@minfin.fed.be
website: www.cdvupensioenen.fgov.be
Ambtenaren en gepensioneerde ambtenaren hebben recht op een
begrafenisvergoeding. Die bedraagt gewoonlijk een maandloon of een
pensioenmaand.
2.2.3 Pensioendienst voor medewerkers in loondienst
Rijksdienst voor Pensioenen
RVP
Zuidertoren – 1060 Brussel
tel. 0800 502 46
website: www.onprvp.fgov.be
De RVP is de federale overheidsdienst die het rust- en overlevingspensioen
van medewerkers toekent. Ze berekent en beheert ook de pensioenen voor
zelfstandigen en keert de inkomensgarantie voor ouderen uit.
Vraag je overlevingspensioen, rustpensioen, of de inkomensgarantie voor
ouderen aan bij de gemeente waar je woont. Ben je inwoner van de stad
Antwerpen? Dan kan je hiervoor terecht in je districtshuis.
2.2.4 Pensioendienst voor zelfstandigen
Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen
RSVZ
Jan Jacobsplein 6 - 1000 Brussel
tel. 02 546 42 11
fax 02 511 21 53
e-mail: info@rsvz-inasti.fgov.be
website: www.rsvz-inasti.fgov.be
10 11

De RSVZ behartigt de belangen en het statuut van zelfstandigen en heeft
een gewestelijk kantoor in Antwerpen:
Oudaan 8-10 – 2000 Antwerpen
tel. 03 224 46 11
fax 03 224 46 99
e-mail: info-antwerpen@rsvz-inasti.fgov.be
website: www.rsvz-inasti.fgov.be
Werkte je partner als zelfstandige? Dan meld je het overlijden aan
het sociaal verzekeringsfonds, de BTW-administratie, de griffie van de
rechtbank van koophandel en de directe belastingen. De boekhouder van
je partner kan hierbij wellicht adviseren. Hij kan ook contact opnemen met
klanten en schuldeisers en advies geven over wat er met de zaak van de
overledene moet gebeuren.
2.2.5 Overlevingspensioen aanvragen
Bij overlijden van je partner kan je een overlevingspensioen aanvragen.
Dat wordt berekend op de beroepsactiviteit van je overleden partner. Je
moet ten minste 45 jaar oud zijn en minstens één jaar gehuwd zijn met de
overledene.
Wanneer kan je een overlevingspensioen aanvragen?
Dien een aanvraag voor een overlevingspensioen bij voorkeur binnen de
12 maanden na het overlijden. In bepaalde gevallen wordt je recht op een
overlevingspensioen automatisch onderzocht en moet je een aanvraag niet
indienen. Informeer zelf even bij de pensioendienst of een districtshuis of
stadskantoor naar keuze.
Wie kan een overlevingspensioen aanvragen?
Je kunt de aanvraag voor een overlevingspensioen zelf indienen, of je
kunt iemand een volmacht verlenen om de aanvraag in jouw plaats in
te dienen. Geef dan duidelijk aan waarvoor en aan wie je de volmacht
verleent en hoelang de volmacht geldig is. Indien je geen periode
aangeeft, is de volmacht automatisch 6 maanden geldig.
2.3 Uitbetalinginstellingen inlichten
Had je partner een vervangingsinkomen of een tegemoetkoming? Dan moet je
de instelling die de uitkering uitbetaalde zo snel mogelijk inlichten.
2.3.1 Ziekte- of invaliditeitsuitkering
Contacteer hiervoor je ziekenfonds.
Breng ook bij het ziekenfonds een uittreksel van de overlijdensakte
binnen. Bezorg hen ook de SIS-kaart van de overledene. Wanneer je
de facturen van de begrafeniskosten indient, zal het ziekenfonds in
bepaalde gevallen een deel van deze kosten vergoeden. Omdat de stad
ook een begrafenispremie voorziet zal het ziekenfonds deze premie niet
of slechts gedeeltelijk geven aan statutaire medewerkers in openbare
dienst. Het ziekenfonds past meteen je hoedanigheid van verzekerde
aan op je SIS-kaart (weduwe, weduwnaar, alleenstaande). Je kunt hier
informatie krijgen of je recht hebt op een verhoogde tegemoetkoming voor
gezondheidszorgen.
2.3.2 Tegemoetkoming voor personen met een handicap
FOD Sociale Zekerheid
Directie-generaal personen met een handicap
Administratief Centrum Kruidtuin
Finance Tower
Kruidtuinlaan 50 bus 150 - 1000 Brussel
tel. 0800 987 99 (Contact Center)
fax 02 509 81 85
e-mail: Handin@minsoc.fed.be
website: http://handicap.fgov.be/
2.3.3 Subsidie van diensten, voorzieningen voor personen met een handicap
VAPH Vlaams agentschap voor personen met een handicap
Sterrenkundelaan 30 - 1210 Brussel
tel. 02 225 84 11
fax 02 225 84 05
e-mail: informatie@vaph.be
website: www.vaph.be
2.3.4 Uitkeringen bij een arbeidsongeval
Fonds voor arbeidsongevallen
FAO
Troonstraat 100 – 1050 – Brussel
tel. 02 506 84 11
fax 02 506 84 37
e-mail: finan@faofat.fgov.be
website: www.fao.fgov.be
Overlijdt een medewerker van stad Antwerpen door een arbeidsongeval
of door een ongeval onderweg van of naar het werk? Dan zorgt de
bedrijfseenheid voor een correct ingevulde aangifte van het overlijden met
de omstandigheden van het ongeval.
12 13

Personeelsmanagement stuurt de aangifte door naar de verzekering. De
verzekering reageert naar de nabestaanden met een brief met de vereiste
documenten. De aanpak is verschillend naargelang de situatie.
Dienst Arbeidsongevallen:
tel: 03 338 46 75
e-mail: PM_PA_AO@stad.antwerpen.be
2.3.5. Uitkeringen bij een beroepsziekte
Fonds voor beroepsziekten
FBZ
Sterrenkundelaan 1 – 12010 Brussel
tel. 02 226 63 10
e-mail: overlijden@fbz.fgov.be
website: www.fmp-fbz.fgov.be
3. Praktische regelingen kinderen
Bij een overlijden moet je een aantal praktische en administratieve aspecten
regelen in verband met kinderbijslag.
3.1 Kinderbijslagfonds
Als één van de ouders overlijdt, ontstaat recht op verhoogde wezenbijslag voor
elk kind dat kinderbijslag krijgt. Het kinderbijslagfonds onderzoekt automatisch
het recht op de verhoogde wezenbijslag als het via de gemeente verneemt dat
een ouder overleden is.
Let wel, het recht op kinderbijslag eindigt op het einde van de maand waarin
het kind overlijdt. Het kan enkele maanden duren voordat men het dossier heeft
onderzocht en overgaat tot de betaling van wezenbijslag (met terugwerkende
kracht).
Vraag aan je werkgever om de juiste gezinstoestand aan je kinderbijslagfonds
door te geven. Voor een aanvraag tot verhoogde wezenbijslag heb je een
uittreksel uit de overlijdensakte nodig, een geboorteakte van ieder kind en een
attest van gezinssamenstelling.
Kinderbijslagfonds voor het personeel van de stad Antwerpen:
RSZPPO – Jozef II-straat 47 – 1000 Brussel
Dienst gezinsprestaties
tel. 02 239 17 40
fax 02 239 17 49
e-mail: kb73@rszppo.fgov.be
website: http://www.rszppo.fgov.be
Voor vragen over kinderbijslag kan je ook terecht bij personeelsmanagement.
Dienst sociale zekerheid
tel. 03 338 46 77
e-mail: PM_PA_SZ@stad.antwepen.bel
3.2 Studietoelagen
Bij een overlijden van één van de ouders valt een gezin terug op een lager
inkomen. Hierdoor heb je misschien recht op een studiebeurs voor de
studerende kinderen in het gezin. Je hebt recht op een studietoelage op basis
van het belastbaar inkomen van het voorafgaande jaar.
Bij onverwachte wijzigingen in de gezinstoestand is er echter een aparte
regeling. Breng de dienst voor studietoelagen op de hoogte van het overlijden.
Deze stuurt een invulformulier waarop je het vermoedelijk inkomen aan kunt
geven.
Voor meer informatie kan je terecht in de school, op het provinciebestuur, op
het gratis nummer 1700 of via www.studietoelagen.be.
14 15

3.3 Kadastraal inkomen
Heb je vermindering van het kadastraal inkomen voor de kinderen ten laste?
De Belastingdienst Vlaanderen krijgt automatisch bericht als de gezinssituatie
wijzigt, door overlijden van een van de kinderen:
Vlaamse belastingsdienst
Loket Antwerpen
Anna Bijns gebouw – Lange Kievitstraat 111-113 bus 81 – 2000 Antwerpen
tel. 1700
3.4 Voogdij
Enkel als beide ouders overleden zijn, wordt er een voogdij ingesteld. In dat
geval wordt het bevoegde vredegerecht gecontacteerd door de burgerlijke stand
van de gemeente op de plaats van overlijden. Nadien stuurt de vrederechter een
uitnodiging om de voogdij te regelen.
3.5 Kraamgeld
Ook voor een doodgeboren kind of bij een miskraam na minstens 180 dagen
zwangerschap, hebt u recht op kraamgeld. Bij een miskraam hebt u een attest
van de dokter nodig. Wanneer het kindje doodgeboren wordt, stelt de gemeente
een akte van aangifte van een levenloos kind op. Bezorg die akte aan het
kinderbijslagfonds.
4. Financiële, sociale en administratieve instanties,
notaris.
Naast de werkgever en diverse uitbetalinginstellingen moeten nog een aantal
financiële of sociale zaken geregeld worden. Daarnaast huur je misschien
een woning, ben je lid van een bibliotheek en heeft de overledene een
wilsbeschikking laten opmaken bij een notaris.
4.1 Financiële instanties
4.1.1 Bank
Verwittig de bank, post of spaarkas waar de overledene een bankrekening,
een spaarrekening, een kluis, andere beleggingen of een lening had. Denk
ook aan de kredietkaartmaatschappij(en).
Had de overledene een lening? Controleer dan of die werd gewaarborgd
door een schuldsaldoverzekering op diens naam. Zowel de financiële
instelling als de verzekeringsmakelaar van de overledene kan je daar over
informeren.
Wat gebeurt er met de bankzaken van een overledene?
Bij het overlijden blokkeert de bank alle bank- en spaarrekeningen,
effectendepots en safes die op naam staan van de overledene. Ook deze
van de partner of van beiden. Alle volmachten en opdrachten, zoals
domiciliëringen, met betrekking tot de geblokkeerde rekeningen vervallen.
Deze maatregel is verplicht omdat de fiscus de juiste omvang van de
nalatenschap wil kennen. Zo kan men nagaan wie de rechtmatige
erfgenamen van de tegoeden zijn.
Opzoeken van een bankrekening na een overlijden
De ‘Belgische vereniging van banken’ (BVB) helpt bij het opzoeken bij
welke bank een overledene klant was. De erfgenamen of hun advocaat
of notaris kunnen hiervoor een schriftelijk verzoek indienen. De banken
waar de overledene een rekening, een kluis of een tegoed had, sturen
rechtstreeks een antwoord aan de verzoekende persoon. Het kost 160 euro
voor het opzoeken van een rekening.
De aanvraag stuur je aan:
BVB – Febelfin
Geert Van Lerberghe
Director risk affairs
Aarlenstraat 82 - 1040 Brussel
tel. 02 507 69 00
website: www.febelfin.be/nl/febelfin
16 17

Het vrijgeven van de tegoeden
Men geeft de tegoeden vrij op vertoon van:
■ een akte van erfopvolging, opgemaakt door de notaris
■ een attest van erfopvolging, afgeleverd door de ontvanger van een
registratiekantoor.
De langstlevende partner (gehuwd of wettelijk samenwonend) kan tot de
helft van het bedrag dat op alle rekeningen staat, als voorschot ontvangen.
Dit dient voor de dringende uitgaven tot een plafond van 5 000 euro.
Hiervoor moet geen attest of akte van erfopvolging (zoals in principe
vereist is) worden voorgelegd.
Contacteer je bankdirecteur om te informeren hoe je de financiële
tegoeden kan latan vrijgeven.
Nutsvoorzieningen
Elektriciteit, gas- en telefoonrekeningen en huur kan je betalen met de
tegoeden op de geblokkeerde rekening. Let wel, dit gaat over de periode
voor het overlijden.
Ook de laatste ziektekosten, de begrafenis- of crematiekosten kunnen op
verzoek worden betaald van de geblokkeerde rekening. Neem daarvoor
contact op met de kantoordirecteur.
4.1.2 Verzekeringen
Je moet alle verzekeringsmaatschappij(en) verwittigen waar de overledene
contracten had lopen.
Sommige polissen zijn overbodig geworden door het overlijden van je
partner, deze moeten afgesloten worden. Het gedeelte van de premies dat
door het sterfgeval als het ware ongebruikt blijft, wordt opgenomen in de
nalatenschap van je partner. Andere polissen moeten misschien aangepast
worden en bijvoorbeeld alleen op jouw naam worden gezet. Dit gaat over
verzekeringen waarvan je de begunstigde bent (overlijdensverzekering,
levensverzekering, ongevallenverzekering, schuldsaldoverzekering,
groepsverzekering).
Mogelijke verzekeringen:
■ Overlijdensverzekering
■ Levensverzekering
■ Schuldsaldoverzekering
■ Ongevallenverzekering
■ Groepsverzekering
■ Verzekering gewaarborgd inkomen
■ Rekeningverzekering
■ Beleggingsverzekering
■ Pensioensparen
■ Woningverzekering
■ Familiale verzekering
■ Beroepsverzekering
■ Reisverzekering repatriëringverzekering.
Is het overlijden een gevolg van een ongeval of een arbeidsongeval?
Vraag dan meer inlichtingen aan de betrokken verzekeringsmaatschappij.
Hospitalisatieverzekering
Informeer de betrokken verzekeringsmaatschappij van het overlijden
en stuur hen een uittreksel uit de overlijdensakte. Het gedeelte van de
betaalde premie, overeenkomstig met de resterende periode tot
de vervaldag, zal teruggestort worden.
Terugbetaling is uiteraard niet aan de orde als de overledene zelf als
hoofdverzekerde gratis verzekerd is via stad Antwerpen.
4.1.3 Belastingsdienst
Het is voor de personenbelasting niet nodig om meteen de
belastingsdienst te verwittigen. In het jaar van zijn/haar overlijden en
het daaropvolgende jaar moet er nog een belastingaangifte gebeuren
van de inkomsten van je partner. De overlevende echtgenoot of wettelijk
samenwonende partner moet in zijn persoonlijke aangifte aanduiden of hij
kiest voor:
■ een gemeenschappelijke aanslag op naam van zichzelf en op naam van
de nalatenschap van de overleden echtgenoot of wettelijk samenwonende
partner. In dat geval worden ze voor de berekening van de belasting als
echtgenoten of daarmee gelijkgestelden beschouwd.
■ twee afzonderlijke aanslagen, namelijk één op naam van de overlevende
echtgenoot of wettelijk samenwonende partner en één op naam van de
nalatenschap van de overleden echtgenoot of wettelijk samenwonende
partner. In dat geval worden zij voor de berekening van de belasting als
alleenstaanden beschouwd.
Deze keuze kan aangeduid worden door in vak II, A, 1 van de aangifte het
passende vakje aan te kruisen. Indien geen van beide vakjes aangekruist is,
zal de administratie twee afzonderlijke aanslagen vestigen.
Bijkomende belastingen die nog moeten worden betaald, worden uit
de erfenis gehaald. Had je partner recht op een teruggave vanwege de
staat? Dat bedrag zal ook deel uitmaken van de erfenis. Komt je partner
te overlijden voor de gebruikelijke indiendatum van de belastingaangifte?
Dan heb je nog altijd vijf maanden de tijd om deze fiscale formaliteit te
vervullen.
18 19

4.2 Sociale instanties
4.2.1 Ziekenfonds
Bij het ziekenfonds breng je een uittreksel uit de overlijdensakte binnen
en geef je de SIS-kaart van je partner af. Wanneer je de facturen van de
begrafeniskosten indient, dan zal het ziekenfonds in bepaalde gevallen een
deel van deze kosten vergoeden.
Het ziekenfonds past meteen je hoedanigheid van verzekerde aan
(weduwe, weduwnaar, alleenstaande). Op je SIS-kaart komen de nieuwe
gegevens. Je hebt misschien recht op een verhoogde tegemoetkoming voor
gezondheidszorg, afhankelijk van je bruto-jaarinkomen.
4.2.2 Vakbond
Informeer de vakbond van het overlijden en informeer of zij een
tussenkomst in de begrafeniskosten geeft.
4.3 Administratieve zaken
4.3.1 De verhuurder
In principe gaat het huurcontract over op de erfgenamen, zowel bij
overlijden van de huurder als van de verhuurden. Maar dit kan in het
contract anders bepaald zijn. Het is dus zinvol om het huurcontract na te
lezen. Is zo’n bepaling er niet? Dan kunnen de erfgenamen het contract
voortzetten of beëindigen volgens de geldende bepalingen of met
wederzijdse toestemming.
4.3.2 Nutsbedrijven
Breng de betrokken maatschappijen (leveranciers van water, gas,
elektriciteit, telefoonaansluiting, ook mobiele telefoon), kabeltelevisie,
internet … op de hoogte van het overlijden.
4.3.3 Autoverzekering
Had je partner een auto of ander voertuig? Stuur dan de nummerplaat
terug naar de Directie voor Inschrijving van Voertuigen (DIV). Wil je de auto
van je partner houden? Dan kan je de nummerplaat overnemen indien je
getrouwd of wettelijk samenwonend was. Ook in dit geval stel je de DIV op
de hoogte zodat de wagen op jouw naam kan worden ingeschreven.
Je kunt ook de gedeeltelijke terugbetaling vragen van de
verkeersbelasting. Dit doe je bij de dienst Belastingen Auto’s en van
de autoverzekeringspremie bij de verzekeringsmaatschappij van de
overledene.
FOD Mobiliteit en vervoer
Directie wegverkeer DIV
City Atrium
Vooruitgangstraat 56 - 1210 Brussel
tel. 02 277 30 50
website: www.mobilit.fgov.be
4.3.4 Abonnementen en lidmaatschappen.
Breng ook alle verenigingen waar de overledene lid van was, op de
hoogte, bijvoorbeeld de bibliotheek of de sportclub. In principe geldt dat
ook voor de tijdschriften waar hij of zij op was geabonneerd, tenzij je het
abonnement zelf wilt overnemen.
4.4 Notaris - testament
Bij een overlijden kan de familie contact opnemen met een notaris of met die
van de overledene.
Het eerste wat de notaris doet, is nagaan of de overledene een testament
naliet. Met dat testament kan hij de volgorde opstellen van de erfenis (de
erfopvolging), d.w.z. bepalen wie aanspraak maakt op de bezittingen van de
overledene. De notaris brengt de erfgenamen op de hoogte van de gevolgen als
ze de erfenis aanvaarden en wijst hen op de mogelijkheid ervan af te zien.
Een nalatenschap kan bestaan uit eigendommen, maar ook uit schulden. Bij het
overlijden is niet altijd duidelijk of het saldo positief of negatief uitvalt. Daarom
kan je de nalatenschap:
Aanvaarden
Je kunt de nalatenschap uitdrukkelijk aanvaarden door bijvoorbeeld een akte
maar in vele gevallen gebeurt de aanvaarding stilzwijgend. Als erfgenaam
ontvang je de erfenis. Maar je staat ook in voor de betaling van mogelijke
schulden. Vraag hierover informatie bij je notaris.
Verwerpen
Als het saldo van de nalatenschap negatief uitvalt dan kan je de nalatenschap
verwerpen. Je mag je dan geen goederen uit de nalatenschap toe-eigenen, je
mag enkel de bewaring, het toezicht en het voorlopig beheer over de goederen
uit de nalatenschap doen.
Aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving
Twijfel je of het saldo van de nalatenschap positief of negatief is? Dan kun je
ze aanvaarden onder het voorrecht van boedelbeschrijving. De notaris maakt
dan een inventaris op van de tegoeden en schulden van de overledene. Bij een
negatief saldo ben je enkel verplicht om de schulden ten belopen van het actief
van de nalatenschap te betalen.
20 21

De verwerping of de aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving moet
je kenbaar maken bij de griffie van de rechtbank van eerste aanleg van de plaats
waar de nalatenschap is open gevallen.
De keuze van de notaris is volledig vrij: de erfgenamen zijn niet verplicht de
verdeling van de erfenis toe te vertrouwen aan de notaris die het testament
heeft opgesteld. Iedere erfgenaam kan een eigen notaris om bijstand vragen.
Het is ook mogelijk dat de overledene een eigenhandig geschreven testament
maakte. Dat ligt mogelijks thuis en is dus niet gekend is bij het kantoor voor
registratie en Domeinen of bij een notaris. Daar zal je zelf naar op zoek moeten
gaan. Ook dan is het raadzaam een notaris te raadplegen om de zaak te laten
afhandelen en om mogelijke betwistingen te vermijden.
Doe de aangifte van de nalatenschap binnen de 5 maanden na het overlijden. Als
de erflater in België is gestorven, contacteer je het kantoor van Registratie en
Domeinen van de laatste woonplaats.
4.4.1 Wat kost het?
Voor het opstellen van een notariële akte waarbij de notaris optreedt
als openbaar ambtenaar, zijn de honoraria opgenomen in een Koninklijk
Besluit. Deze wettelijke tarieven moet iedere notaris eerbiedigen. Hij
mag geen honorarium aanrekenen en ook geen kortingen toestaan.
De kosten dienen betaald te worden ten laatste bij de ondertekening
van de akte. Naast het ereloon zijn in de tarieven ook de registratie- en
administratiekosten begrepen.
In vele gevallen zal je zonder vergoeding raad krijgen voor talrijke
nevenaspecten.
Kamer van notarissen
Koningin Elisabethlei 10 - 2018 Antwerpen
tel. 03 238 32 92
www.notaris.be
Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat
Bergstraat 30-34, 1000 Brussel
tel. 02 505 08 11
22 23
5. Hulp
Bij een overlijden komt heel wat kijken. Verscheidene instanties moeten
gecontacteerd worden en een hoop formaliteiten en praktische regelingen
afgehandeld. Voor ondersteuning kan je als medewerker van stad Antwerpen een
beroep doen op je personeelsdienst of de sociale dienst van Sodipa.
Een overlijden brengt ook grote uitgaven mee. De regeling van het
overlevingspensioen kan aanslepen, de uitbetaling van de kinderbijslag
wordt opgeschort, de bankrekening is geblokkeerd … Mogelijk is het
overlijden voorafgegaan door een periode van ziekte en komen achteraf de
ziekenhuisrekeningen. Sodipa kan voor een Sodipa-lid, een lening voor uitzonderlijke
kosten toestaan.
Iedere medewerker van stad Antwerpen kan een afspraak maken met één van onze
maatschappelijke medewerkers. Zij bieden je in de eerste plaats een luisterend
oor. Maar ze helpen je tevens met de administratieve en financiële gevolgen
van een overlijden. Indien nodig verwijzen ze je door naar meer gespecialiseerde
hulpverlening.
Verantwoordelijk uitgever: Goele Haest, 2018 Antwerpen
Wettelijk depotnummer: D/2012/0306/160
juni 2012 - 9700273

De bomen komen uit de grond
En uit hun stam de twijgen
En iedereen vindt het heel gewoon
Dat zij weer bladeren krijgen
We zien ze vallen naar de grond
En dan opnieuw weer groeien
Zo heeft de aarde ons geleerd
Dat al wat sterft zal bloeien
Toon Hermans
www.sodipa.be
03 338 47 16