Dorpsprogramma Emmer-Compascuum - Dorpsbelangen Emmer ...

Dorpsprogramma Emmer-Compascuum 

2012 - 2017

Emmen Revisited (ER) is een samenwerkingsverband van mensen en organisaties die zich 

inzetten voor de dorpen en wijken in de gemeente Emmen. De gemeente, de wooncorporaties 

Lefier ZuidooostDrenthe, Domesta en Woonservice, bewoners (-organisaties), politie, 

welzijnorganisatie en alle andere betrokkenen, werken samen aan een prettige woon- en 

leefomgeving. 

Op www.emmenrevisited.nl vindt u meer informatie. 

Dorpsprogramma Emmer-Compascuum 2012 - 2017 | februari 2012

Dorpsprogramma 

Emmer-Compascuum 

2012 - 2017 



Inhoudsopgave 

Voorwoord 7 

1. Inleiding 9 

2. Kennismaken met het dorp 11 

2.1 Historie 11 

2.2 Ruimtelijke structuur 12 

2.3 Identiteit en imago 13 

2.3.1 Over het dorp 13 

2.3.2 Over de inwoners 14 

3. Hoofddoel: goed leven in een veilig Emmer-Compascuum voor jong en oud 15 

3.1 Thema’s 15 

3.2 Hoofddoelstelling 16 

4. Wonen 17 

4.1 Jongeren 17 

4.2 Ouderen 17 

4.3 Veiligheid 18 

4.4 Woningmarkt 18 

4.5 Doelen en maatregelen 20 

5. Woonomgeving 22 




5.4 Divers 22 


6. Sociaal klimaat 25 




6.4 Divers 26 


7. Voorzieningen 29 




7.4 Winkels 30 

7.5 Recreatie / toerisme 30 

7.6 Onderwijs 30 

7.7 Sport- en speelvoorzieningen 31 

7.8 Samenwerking 31 

7.9 Emmer-Compascuum in de regio 31 


8. Communicatie 33 

8.1 Communicatie door het dorpsteam 33 

8.2 Communicatie door de partners 33 


9. Hoe nu verder? 35 

Ondertekening 37 

Bijlage: Processtappen tot stand komen dorpsprogramma 38 

Dorpsprogramma Emmer-Compascuum 2012 - 2017 | februari 2012 

5

6 


Voorwoord 

Fijn dat u bent begonnen met het lezen van het dorpsprogramma Emmer-Compascuum. 

Dit programma is het resultaat van een intensieve samenwerking tussen betrokken 

organisaties, professionals en bewoners uit Emmer-Compascuum. Op initiatief van het 

samenwerkingsverband Emmen Revisited zijn partijen bij elkaar gebracht, meningen van 

bewoners opgehaald en plannen en beleid geïnventariseerd. Dit alles met als doel om 

te komen tot een dorpsprogramma waarin voor het dorp de belangrijkste doelen zijn 

weergegeven. Maar waar ook de maatregelen zijn weergegeven die genomen kunnen worden 

om jong en oud perspectief te bieden en de kwaliteit van het wonen en de leefbaarheid in 

Emmer-Compascuum te verbeteren. U vindt de doelen en maatregelen in dit programma bij 

de vier thema’s wonen, woonomgeving, sociaal klimaat en voorzieningen. 

Dit dorpsprogramma is tot stand gekomen met instemming van en een nauwe samenwerking 

tussen de partners van Emmen Revisited. De partners zijn alle mensen en organisaties 

die het dorp een warm hart toedragen. De kernpartners van Emmen Revisited - gemeente 

Emmen, wooncorporatie Lefier ZuidooostDrenthe, Dorpsbelangen Emmer-Compascuum - 

ondertekenen het dorpsprogramma. Hiermee geven ze aan dat zij achter de doelen en 

maatregelen uit het dorpsprogramma staan en er voor willen gaan. Het is nu aan het 

dorpsteam van Emmer-Compascuum om de doelen en maatregelen uit te werken in een 

voortgangsoverzicht met projecten en activiteiten. In dit overzicht staat wie wat doet, op 

welke termijn en aan welke doelen wordt bijdragen. 

Namens de kernpartners van Emmen Revisited, 

Ton Sleeking 

Voorzitter Stuurgroep Emmen Revisited 

Emmen, 15 februari 2012 


7

8 


1. Inleiding 

Emmen Revisited (ER) is een unieke samenwerking tussen mensen en organisaties die zich 

inzetten voor leefbaarheid in de wijken en dorpen in de gemeente Emmen. De kernpartners 

zijn de gemeente, wooncorporaties en bewonersorganisaties. Momenteel wordt in veertien 

wijken en dorpen volgens de ER-werkwijze gewerkt, de ambitie is om deze uit te breiden 

naar de hele gemeente. 

In de veertien jaar dat het samenwerkingsverband bestaat is een unieke werkwijze 

ontwikkeld voor wijken dorpsverbetering. Bij deze werkwijze gaat het aan de ene kant om 

het bepalen van gezamenlijke doelen en maatregelen en aan de andere kant om het proces 

waarmee je dat met elkaar aanpakt. 

Dorpsprogramma Emmer-Compascuum 

In 2009 is gestart met het maken van het dorpsprogramma voor Emmer-Compascuum. 

Via een intensief interactief proces zijn samen met betrokken lijnorganisaties, 

dorpsbelangen, dorpskenners en de bevolking, speerpunten geformuleerd rondom de 

thema’s wonen, woonomgeving, voorzieningen en het sociaal klimaat. Het opstellen van dit 

dorpsprogramma geeft een gezamenlijke inhoudelijke focus en versterkt de verbindingen 

tussen bewoners, overheid en maatschappelijke organisaties. In dit dorpsprogramma zijn 

doelen en maatregelen benoemd. De ondertekening van deze gezamenlijke doelen en 

maatregelen is een belangrijke mijlpaal. Het is een onmisbare basis voor het bepalen van 

activiteiten en projecten die partijen de komende jaren gaan oppakken. 

Leeswijzer 

Hoofdstuk 2 begint met een introductie over het dorp Emmer-Compascuum. De hoofddoelstelling 

van dit dorpsprogramma is te vinden in hoofdstuk 3. Daarin staat welke 

doelgroepen en thema’s op de korte en lange termijn aandacht nodig hebben. 

De diagnose, doelen en maatregelen over de thema’s wonen, woonomgeving, sociaal 

klimaat en voorzieningen kunt u lezen in de hoofdstukken 4, 5, 6 en 7. 

Hoofdstuk 8 gaat over communicatie en in het laatste hoofdstuk is het proces na de 

ondertekening geschetst. 

In de bijlage worden de uitvoeringsstappen vanuit het proces van het tot stand komen van 

het programma verwoord. 

Dorpsprogramma Emmer-Compascuum 2012 - 2017 | februari 2012 9

Figuur 1 - plattegrond Emmer-Compascuum. 

10 

Legenda 

hoofdgebouw 

weg 

fietspad 

voetpad 

parkeerplaats 

bos 

particulier terrein 

openbaar groen 

watervlak 


2. Kennismaken met het dorp 

Ieder dorp is uniek. In dit hoofdstuk kunt u kennismaken met Emmer-Compascuum vanuit de 

historie, haar ruimtelijke structuur, haar identiteit en imago. De naam Emmer-Compascuum 

is afgeleid van com.pas.cu.um, wat in het Latijn staat voor gemeenschappelijke weide. 

Emmer-Compascuum staat dus voor de gemeenschappelijke weide van Emmen. Als we het 

in dit dorpsprogramma hebben over Emmer-Compascuum, hebben we het over de kern 

Emmer-Compascuum zonder Foxel en Emmer-Erfscheidenveen. Deze buurtschappen behoren 

administratief wel bij het dorp, maar gevoelsmatig zijn zij niet één. In de toekomst gaan wij 

voor beide buurtschappen aparte programma’s maken. 

2.1 Historie 

In de 19e eeuw toen het veen in de rest van het land allemaal vergraven was, bleef alleen 

in het noordoosten van Nederland nog een stuk hoogveen onberoerd. Dit stukje veen is in 

het westen begrensd door de Hondsrug en in het oosten door de Duitse grens. Vanuit het 

noorden, westen en het zuiden werd vanaf de tweede helft van de 19e eeuw in de richting 

van het huidige Emmer-Compascuum gegraven. Het dorp is voornamelijk gebouwd langs de 

kanalen Hoofdkanaal, Kanaal-A, Kanaal-B, Scholtenskanaal en Kanaal-C. 

Na de vervening 

De veenarbeiders die in Emmer-Compascuum werkten, kwamen uit alle delen van het 

land. De meeste van hen zijn met de veencompagnies meegetrokken vanuit Friesland en 

Groningen. Toen het veen afgegraven was, vertrokken veel veenarbeiders weer. 

Emmer-Compascuum verloor in korte tijd bijna de helft van zijn bevolking. Om werkgelegenheid 

te creëren, werd er een steenfabriek gebouwd. Vervolgens kwam de 

kunstzijde-industrie van de AKU, later veranderd in de ENKA en weer omgedoopt in AKZO. 

Na het verdwijnen van de laatste industrie in 1977 stonden de bedrijfsgebouwen leeg tot het 

Nederlands Productie Laboratorium voor Bloedtransfusieapparatuur en Infusievloeistoffen 

(NPBI) zich daar vestigde. NPBI (tegenwoordig Fresenius) is de grootste werkgever in 

Emmer-Compascuum. 

Met de nieuwe bestaansmiddelen, industrie en landbouw, begon de bevolking langzaam 

weer te groeien. Emmer-Compascuum kreeg zelfs als eerste van de gemeente Emmen een 

bioscoop: Abeln, ook wel bekend als Rex theater. In 2004 vierde Emmer-Compascuum haar 

125-jarig bestaan. Sinds 2005 neemt de bevolking weer af. Op dit moment telt het dorp ruim 

4800 inwoners (kern Emmer-Compascuum). Een kwart van de inwoners is jonger dan 20 jaar, 

30% van de inwoners ouder dan 55 jaar. 1 

1 www.emmer-compascuum.nl 


11

2.2 Ruimtelijke structuur 

Figuur 2 - Emmer-Compascuum 1904. Figuur 3 - Emmer-Compascuum 1954. 

Emmer-Compascuum is een kanaaldorp; op een kruispunt (“driesprong”) van drie 

kanalen (Hoofdkanaal, Oosterdiep en Runde) heeft na de vervening de eerste bebouwing 

plaatsgevonden. De bebouwing heeft zich geleidelijk en voornamelijk langs deze drie 

hoofdassen verdicht en uitgebreid. Vooral na 1950 heeft meer stedenbouwkundige 

woningbouwuitbreidingen plaatsgevonden in de drie zijden van de driesprong. 

In deze ontwikkeling is De Runde gedempt en zijn het Hoofdkanaal en het Oosterdiep open 

water gebleven. 

Het Hoofdkanaal loopt van noordoost (Ter Apel) in zuidwestelijke richting tot het centrum 

van Emmer-Compascuum. Het Oosterdiep loopt vanaf het centrum in zuidelijke richting tot 

Barger-Compascuum. De Runde loopt in oost-west richting. De stedenbouwkundige structuur 

wordt mede hierdoor gekenmerkt door lineaire en rechthoekige lijnen en rechthoekige 

verkavelingen en ontsluitingswegen. Het Hoofdkanaal OZ, het Oosterdiep WZ en de Runde 

vormen de drie hoofdontsluitingswegen van Emmer-Compascuum. De wegen verbinden 

Emmer-Compascuum met Ter Apel, Zwartemeer/A37 en Emmen/Rondweg. 

De woonbuurten bestaan overwegend uit sociale huurwoningen die zijn opgezet als 

traditionele woonbuurten met een straat, een trottoir, parkeerplaatsen en uit groene 

woonhofjes waar geen auto’s rijden. Langs de Spindop is een woonbuurt gerealiseerd dat 

bestaat uit particuliere vrijstaande “vrije sector” woningen in de vorm van één bouwlaag met 

kap. Bij de Maatschappijweg is een groenstrook van ruim 30 meter breed aangelegd. Deze 

strook vormt de overgang naar het landelijke gebied en het herstelde stroompje “de Runde”. 

Dit landelijke natuurgebied vormt een uitloopgebied voor de woonbuurt. 2 

2 Structuurvisie Centrum Emmer-Compascuum, oktober 2010. 

12 


2.3 Identiteit en imago 

Hoe in het dorp dingen worden aangepakt, hoe bewoners met elkaar omgaan en hoe de 

Emmer-Compascuum’er in elkaar zit, zegt veel over de identiteit van het dorp. Daarnaast is 

het goed om te weten hoe buitenstaanders over het dorp en de inwoners denken. Een imago 

kan medebepalend zijn voor nieuwe inwoners om wel of niet in het dorp te gaan wonen, hun 

kinderen er op school te doen of om er boodschappen te gaan doen. In de resultaten van 

de dorpsenquête is de identiteit van het dorp en haar bewoners af te lezen. In het imagoonderzoek 

is naar voren gekomen hoe anderen tegen Emmer-Compascuum aankijken. 

2.3.1 Over het dorp 

De inwoners van Emmer-Compascuum omschrijven hun dorp vooral als een leuk, mooi 

en rustig dorp met mogelijkheden en ambities. Een deel van de inwoners vindt het vooral 

een verwaarloosd en verpauperd dorp. Er leeft onder bewoners het gevoel dat alles in 

Emmer-Compascuum lang duurt en het dorp op ‘de tweede plek komt’. De uitspraak 

‘In Emmen kan alles, in de dorpen niet’ is veel gehoord. Bewoners noemen de volgende 

pluspunten van hun dorp: 

1. Goede voorzieningen: winkels voor dagelijkse boodschappen en sport 

(met name zwembad). 

2. Mogelijkheden voor recreatie en toerisme, vooral de Runde en de vaarverbinding. 

3. Gemoedelijk, gezellig en veilig dorp. 

4. De landelijke ligging, groen en veel ruimte. 

5. Het is rustig. 

Bewoners benoemen de volgende negatieve punten van hun dorp: 

1. Verpaupering in het centrum. 

2. Er zijn niet genoeg voorzieningen voor jongeren en winkels die meer dan dagelijkse 

boodschappen aanbieden. 

3. Sociaal klimaat. 

4. Slechte wegen. 

5. Infrastructuur (groen en openbaar vervoer). 

De vraag aan bewoners wat typisch Emmer-Compascuum is, levert de volgende 

opmerkingen op: 

1. Roddeldorp, achterdocht en verdeeldheid. 

2. Gemoedelijk, gezellig, vriendelijk en ons-kent-ons. 

3. Veel leegstand, sloop en weinig nieuwbouw. 

4. De langgerektheid van het dorp, lintbebouwing. 

5. Rust en ruimte. 

Buitenstaanders zien Emmer-Compascuum als een goed, leuk en fijn dorp om te wonen. 

Ze denken dat de mensen uit het dorp hun eigen dorp ook zo zullen beschrijven. Typisch 

voor Emmer-Compascuum zijn in de ogen van buitenstaanders de lange wegen en straten. 


2.3.2 Over de inwoners 

De bewoners van Emmer-Compascuum zijn erg gebonden aan hun dorp. 67% van de 

mensen woont er al langer dan 25 jaar. De helft van mensen geeft aan dat zij er wonen 

omdat zij er al hun hele leven wonen. Mensen hebben hun sociale leven vaak dichtbij. 

Bijna de helft van de bewoners geeft aan dat veel familieleden en vrienden in het dorp 

wonen. Ook heeft de helft van de bewoners contact met mensen uit de buurt, tweederde 

geeft aan dat zij heel prettig met mensen in buurt omgaan. Contact met de buurt is wel 

belangrijk, maar mensen in Emmer-Compascuum vinden het belangrijker dat buurtgenoten 

prettig met elkaar omgaan. Uit de gesprekken met dorpskenners kwam naar voren dat 

de Emmer-Compascuum’er in het algemeen de neiging heeft om de negatieve kanten 

van dingen te zien. Zij zullen niet snel aangeven ergens trots op te zijn. Er lijkt een laag 

zelfbeeld en zelfs een minderwaardigheidscomplex. Benadrukt is dat dit wel onterecht is. 

Als iemand in het dorp zijn/haar nek uitsteekt is er snel kritiek van anderen. Het lijkt 

alsof het een ander niet gegund wordt om succes te hebben. Mensen doen rustig aan omdat 

zij niet willen afgaan of veroordeeld willen worden. Bij persoonlijke tegenstellingen of 

onenigheid is vaak de eerste reactie om te stoppen ‘Zoek het zelf maar uit’. 

In gesprekken met dorpskenners is gevraagd naar de typische Emmer-Compascuum’er. 

Uitspraken: 

- Mentaliteit is gevarieerd, door de verschillende komaf; 

- Veenkoloniaal: turf, Jenever en achterdocht nog steeds van toepassing; 

- Mensen mopperen snel en zijn eerlijk; 

- Nuchter, harde werkers, doorzetters en sterk rechtvaardigheidsgevoel; 

- Grote mond en een klein hartje; 

- Bevolking is stug en moeilijk te benaderen, als men elkaar wat beter kent gaat het beter; 

- Enigszins afwachtend, terughoudend en argwanend. Wanneer eenmaal het vertrouwen is 

gewonnen, dan is er sprake van goed contact; 

- Recht voor zin raap, solidair als het vertrouwen gewonnen is; 

- Mensen weten van elkaar wat er speelt, onderlinge binding is sterk. Sociaal, betrokken en| 

vriendelijk (bewoners groeten elkaar); 

- Mensen zijn hulpvaardig, sociaal, behulpzaam en vriendelijk. 

Buitenstaanders zien de inwoners in het dorp als leuke, aardige, vriendelijke, sociale en 

vrolijke mensen. 

14 


3. Hoofddoel: goed leven in een veilig Emmer-Compascuum 

voor jong en oud 

Terugkijkend op alle gesprekken, bijeenkomsten en het verzamelde materiaal, dan zijn 

er een aantal woorden die steeds voorbij komen. De woorden in figuur 4 staan voor 

onderwerpen die opvallen aan Emmer-Compascuum in vergelijking met andere dorpen en 

voor onderwerpen die specifieke aandacht nodig zijn op de korte of de lange termijn. 

De woorden zijn onder te brengen bij de thema’s jongeren, ouderen en veiligheid. Deze 

thema’s vormen samen de basis voor het dorpsprogramma. 

Figuur 4. 

3.1 Thema’s 

Jongeren 

Uit de gesprekken met inwoners, dorpskenners en professionals komt de zorg naar voren 

over jongeren: Hebben ze wel genoeg te doen? Is er wel plek voor hen? Vinden ze het wonen 

in Emmer-Compascuum prettig? Hoe komen ze op school? Hoe vinden ze werk? Blijven ze 

hier wonen? Deze vragen zijn ook aan de jongeren zelf gesteld en voor een deel komt hun 

zorg overeen. Een belangrijke doelgroep dus die in dit dorpsprogramma extra aandacht 

krijgt. 


Ouderen 

Als we kijken naar de huidige en toekomstige bevolkingssamenstelling in 

Emmer-Compascuum dan zien we dat het aantal ouderen toeneemt. Niet alleen in omvang 

maar ook relatief gezien, omdat het aantal jongeren en kinderen sterkt afneemt. 

De vergrijzing en ontgroening zijn in Emmer-Compascuum volop gaande. Dezelfde 

soort vragen als voor de jeugd gelden ook voor de doelgroep ouderen: Zijn er voldoende 

activiteiten? Hebben ze goede huisvesting waar ze ook de nodige zorg kunnen krijgen? 

Hebben ze een plek om elkaar te ontmoeten? Kortom, ook deze doelgroep verdient speciale 

aandacht en is daarom apart benoemd in dit dorpsprogramma. 

Veiligheid 

Op dit moment staat Emmer-Compascuum in de brand, wat veiligheid betreft soms 

zelfs letterlijk. Er is regelmatig sprake van vernielingen, brandstichting en overlast. Het 

veiligheidsgevoel neemt daardoor af. Dit geldt voor een aantal specifieke locaties in het dorp 

en vooral ’s avonds en ’s nachts. Over het algemeen en overdag voelen bewoners zich veilig. 

Veiligheid is vooral een thema voor de korte termijn. Er moet iets gebeuren om het wonen 

en leven in het dorp prettig en veilig te houden. 

3.2 Hoofddoelstelling 

De hoofddoelstelling in het dorpsprogramma Emmer-Compascuum is: 

“Goed leven in een veilig Emmer-Compascuum voor jong en oud” 

Goed leven voor jong en oud is een lange termijndoelstelling. Een veilig 

Emmer-Compascuum een korte termijndoelstelling. Het dorpsprogramma geldt voor 

de periode 2012-2017. Daarna zal het programma waar nodig bijgesteld worden. In de 

volgende hoofdstukken staan doelen en maatregelen die een bijdrage leveren aan het 

bereiken van de hoofddoelstelling. In ieder hoofdstuk krijgen de thema’s jongeren, 

ouderen en veiligheid aparte aandacht. 

In de volgende hoofdstukken worden de (sub-)doelen en maatregelen voor de thema’s 

wonen, woonomgeving, sociaal klimaat en voorzieningen weergegeven. 

Doel 

Een doel is een gezamenlijk richtpunt. Het geeft een inspanningsverplichting aan alle 

deelnemende partijen om een bijdrage te verlenen aan de geformuleerde doelen en 

maatregelen. Een inspanning staat in principe los van financiële bijdragen. Een inspanning 

is de wil om samen met de andere partijen slim te organiseren, zodat optimale resultaten 

worden gehaald. Dit met respect voor elkaars mogelijkheden én onmogelijkheden. 

Maatregel 

De opgenomen maatregelen zijn mogelijke maatregelen die je in gang zou kunnen zetten 

of die je als oplossing zou kunnen zien voor een probleem. In de komende periode van 

5 jaar waarin gewerkt wordt aan de uitvoering van het dorpsprogramma kunnen maatregelen 

worden toegevoegd. De maatregelen moeten vervolgens vertaald worden in concrete acties, 

gekoppeld aan organisaties/personen en voorzien van een planning. Dit proces is gestart 

vanaf het moment dat duidelijk was welke maatregelen we wilden nemen. 

16 


4. Wonen 

De meeste inwoners vinden het prettig wonen in het dorp en wonen er dan ook al jaren. Er is 

voldoende aanbod en variatie voor de meeste doelgroepen. Voor jongeren en ouderen is dit 

niet altijd het geval. De situatie van het wonen nu en in de toekomst voor deze doelgroepen 

in Emmer-Compascuum wordt hieronder weergegeven. 

4.1 Jongeren 

In Emmer-Compascuum is een beperkt aanbod van specifieke jongerenwoningen. Jongeren in 

het dorp die willen starten op de markt zijn aangewezen op een (sociale) huur- of goedkope 

koopwoning. We hebben het dan over het type rijtjeswoning. Het ontbreken van specifieke 

jongeren- of starterswoningen, is voor jongeren geen reden om het dorp te verlaten. Ze 

verlaten het dorp vanwege studie of werk. Het vertrek van jongeren uit de dorpen komt in de 

hele regio voor. Dit geldt vooral voor de hoger opgeleiden. 

Uit onderzoek is gebleken dat een derde van de jongeren juist graag in het dorp wil blijven 

omdat familie en/of vrienden er wonen, ze er geboren en getogen zijn, er werk hebben of 

omdat ze het een mooi dorp vinden. 

Uit onderzoek 3 blijkt dat tweederde van de Nederlandse jongeren momenteel de voorkeur 

geeft aan een huurwoning boven een koopwoning. Vooral omdat het contract makkelijker 

opzegbaar is, het onderhoud wordt geregeld en ze geen hypotheek hoeven af te sluiten. 

Nadelig vinden ze dat er geen eigen aanpassingen uitgevoerd mogen worden en dat er geen 

eigen vermogen wordt opgebouwd. Naar hun idee is huren op lange termijn duurder. Ruim 

een derde van de ondervraagde jongeren staat ingeschreven bij een wooncorporatie. Dat 

geldt vooral voor mensen die in loondienst zijn en ouder dan 22. 

De conclusie is dat er op dit moment voor jongeren voldoende aanbod is maar de vraag is of 

deze woningen ook daadwerkelijk bereikbaar zijn voor jongeren. 

4.2 Ouderen 

Er is geen scherp beeld over de behoefte aan wonen met zorg. Hoe groot is de doelgroep 

voor wonen met zorg en welke (woon-)wensen heeft deze doelgroep? Ook is er op dit 

moment geen goed inzicht in de bestaande woningvoorraad: Welke woningen zijn op dit 

moment al geschikt voor wonen met zorg? Welk deel van de woningvoorraad is geschikt 

te maken voor wonen met zorg? Kortom aanvullend onderzoek zowel op de (toekomstige) 

vraag- als op aanbodkant is gewenst. 

Partijen zijn het met elkaar eens dat de vraag en behoefte naar wonen met zorg als gevolg 

van de vergrijzing gaat toenemen. Ze delen de ambitie dat ouderen goed moeten kunnen 

(blijven) wonen in het dorp eventueel met gewenste zorg aan huis. De meningen over het 

huidige en toekomstige aanbod lopen uiteen. Dorpsbelangen Emmer-Compascuum geeft aan 

dat er een groot tekort is aan goede huisvesting voor deze doelgroep terwijl Lefier 

ZuidooostDrenthe (op basis van ervaringen in aanliggende dorpen) van mening is dat de 

huidige en toekomstige woningvoorraad na uitvoering van geplande projecten voorlopig 

voldoende is. 

3 Publicatie artikel over onderzoek ‘Jongeren huren liever dan kopen’ op Aedesnet, 19-10-11. 


Het gaat niet alleen om de fysieke kant van wonen en zorg maar ook om de sociale kant. 

Een deel van de ouderen heeft niet alleen de behoefte om in een geschikte woning 

(eventueel met zorg) te wonen,maar wil ook het liefst in de buurt van andere ouderen 

wonen. Ze kunnen dan samen dingen ondernemen zoals koken en eten, hobby’s uitoefenen 

en koffiedrinken. 

4.3 Veiligheid 

Een deel van de inwoners van Emmer-Compascuum voelt zich op dit moment (2011) 

niet altijd even veilig. Dit heeft te maken met onveilige plekken in het dorp waar sprake is 

van brandstichting en vernieling (genoemd worden de leegstaande panden, braakliggende 

terreinen, te slopen woningen en omgeving visvijver). Ze voelen zich in het algemeen 

overdag en in hun eigen huis wel veilig. 

4.4 Woningmarkt 

Op dit moment is er een ontspannen woningmarkt. Dat wil zeggen dat er minder vraag 

naar de bestaande huur- en de koopwoningen is dan het aanbod. Het aantal woningen is 

wel voldoende, maar er is vraag naar een ander type woningen. Dit geldt voor verschillende 

doelgroepen. Er is duidelijk sprake van een kwalitatieve vraag. 

Het aantal inwoners in de regio Zuidoost Drenthe gaat dalen. In delen van de gemeente 

Emmen, waaronder Emmer-Compascuum is dit al een aantal jaren aan de gang. Voor 

de komende jaren betekent dit nog niet een kleinere behoefte aan woningen omdat het 

aantal huishoudens eerst nog gaat stijgen. In de toekomst zal de vraag naar woningen 

wel afnemen. De prognoses geven aan dat dit vanaf 2020 zichtbaar wordt. De verwachte 

bevolkingsdaling in de regio (ook wel krimp genoemd) is niet per se een bedreiging of alleen 

maar negatief. Het kan zeker ook kansen bieden. 

De verwachting in de regio is dat er in de toekomst minder behoefte is aan (sociale) 

huurwoningen. Er wordt op termijn een overschot aan goedkope huurwoningen verwacht. 

De corporaties zijn dan ook van plan om hun kernvoorraad 4 (bedoeld voor de doelgroep 

van beleid 5 ) te verkleinen. Dit gebeurt enerzijds door verkoop en anderzijds door sloop van 

bestaande woningen. In Emmer-Compascuum wonen in verhouding meer mensen met een 

laag inkomen. De doelgroep van beleid is in dit dorp dan ook groter dan in andere delen van 

de gemeente. Corporaties moeten met het krimpen van hun kernvoorraad rekening houden 

met de bevolkingssamenstelling en kijken naar inkomen en opleidingsniveau. 

Kijkend naar de toekomst zijn er diverse plekken in het dorp waarvoor plannen in de maak 

zijn en waar ook gesproken wordt over de aanpak van woningen. Door de verschillende 

(voorgenomen) plannen en projecten zal het aantal woningen groeien. Het totale aantal 

huurwoningen wordt minder. Er zijn ook verschillende projecten, plannen en ideeën om de 

kwaliteit van woningen in het dorp aan te pakken. 

4 Kernvoorraad: is het deel van de totale sociale huurwoningvoorraad die beschikbaar moet zijn voor 

de doelgroep van beleid. Bron: Besluit Beheer Sociale Huursector (BBSH). 

5 Doelgroep van beleid voor wooncorporaties volgens BBSH: mensen die niet of onvoldoende in staat 

zijn op eigen kracht over passende woonruimte te beschikken. 

18 


Er ontbreekt op dit moment een scherp beeld over de vraag naar woningen. Uit het 

woononderzoek 2010 komt naar voren dat er in het kwadrant de Monden (waartoe 

Emmer-Compascuum behoort) behoefte is aan seniorenwoningen, zowel in de huur als 

in de koop. Ook is er behoefte aan ruime eengezinswoningen in het midden en dure 

koopsegment. Goedkope huurwoningen van het type eengezinswoning en appartementen 

zijn een kwetsbaar segment. Het signaal wat we het vaakst gehoord hebben is de vraag 

naar appartementen (huur/koop) met zorgmogelijkheid. Op basis van de op dit moment 

beschikbare informatie is nog niet in te schatten of de geplande nieuwbouw deze vraag 

op kan lossen. 

De aanwezigheid van de 20ste penning in een aantal gebieden heeft een negatief 

effect op de woningmarkt. Het afdragen van een jaarlijkse bijdrage en een bijdrage bij 

eigendomsoverdracht werkt drempelverhogend bij aan- en verkoop van koopwoningen 

en de bouw van nieuwe (huur)woningen op die locaties. 

Woonmilieus 

Mensen die van plan zijn te verhuizen naar of binnen het kwadrant de Monden geven de 

volgende voorkeuren aan: 

- Dorps wonen en buiten wonen in een rustige woonomgeving; 

- Een ruime opzet van de woonomgeving (wat meer voorkeur voor wonen aan een straat en 

niet aan een hofje); 

- Architectuur die eerder traditioneel dan modern is; 

- De nabijheid van voorzieningen; 

- Met de auto bij de eigen woning kunnen komen. Parkeren aan de straat krijgt 

wat meer voorkeur dan parkeren in een eigen garage of op eigen erf, maar de meningen 

lopen uiteen; 

- Een eigen tuin. Men neigt meer naar de kant van privacy dan van gezelligheid. 

Toch er is ook een aanzienlijke groep die duidelijk kiest voor gezelligheid; 

- Gemengd wonen met mensen van verschillende leeftijden in een woonomgeving 

die is ingericht op kinderen; 

- Ongeveer een derde geeft de voorkeur aan een woonomgeving met zowel koopwoningen 

als huurwoningen. Een bijna even grote groep geeft nadrukkelijk de voorkeur aan een 

gebied met overwegend koopwoningen. 

De rust en ruimte zijn goede kwaliteiten van het wonen. De prijs-kwaliteitverhouding van 

woningen in Emmer-Compascuum is goed; je kunt een mooie woning kopen voor relatief 

weinig geld. Hierdoor zijn koopwoningen ook bereikbaar voor starters op de woningmarkt. 

De huidige kredietcrisis maakt het echter lastig om een hypotheek af te sluiten door 

aangescherpte eisen voor financiering. Of jongeren ook daadwerkelijk kopen is afhankelijk 

of zij werk hebben. 

In het imago-onderzoek is aan buitenstaanders gevraagd wat redenen zijn om wel of juist 

niet naar Emmer-Compascuum te verhuizen. Van de ondervraagden wil een groot deel niet 

naar Emmer-Compascuum verhuizen. Dit heeft onder andere te maken met de ligging. 

De ondervraagden vinden dat ze dan overal te ver vanaf zijn. Een andere reden is dat het 

dorp weinig mogelijkheden te bieden heeft. Buitenstaanders die er wel willen wonen, worden 

vooral getrokken door het grotere aanbod (dan in hun dorp) qua winkels of door de mooie 

omgeving en de ruimte die er is. 


Regionale functie 

Emmer-Compascuum vervult een regionale functie op het gebied van wonen, zorg en vele 

voorzieningen. Inwoners van omliggende dorpen zijn, als ze willen verhuizen naar een 

woning met zorg, vaak aangewezen op Emmer-Compascuum omdat in hun eigen dorp 

geen goede voorzieningen en/of aangepaste woningen zijn. Als de nieuwbouw van de 

appartementen boven het multifunctionele centrum klaar is, biedt Emmer-Compascuum de 

mogelijkheid om te wonen met 24-uurszorg. De regionale functie op de woningmarkt wordt 

hiermee versterkt. 

4.5 Doelen en maatregelen 

In figuur 5 zijn de doelen (rood) van het thema wonen benoemd en de bijbehorende 

maatregelen (oranje). 

20 


Figuur 5. 

Wonen 

Opheffen 

20e 

penning? 

Nieuwe 

woonmilieus 

toestaan 

Kwaliteit van 

woningen behouden 

en verbeteren waar 

mogelijk 

Betere 

balans op de 

woningmarkt 

Vergroten 

van de 

veiligheid 

Huisvesting 

jongeren 

bereikbaar 

maken 

Inzicht krijgen 

in het aanbod 

en de vraag van 

ouderen 

Gezamenlijke 

visie over 

wonen en 

zorg 

In gesprek 

met eigenaar 

20e penning 

(Erven 

Krone) 

Open 

staan voor 

kansen bij 

de vaarverbinding. 

Het is aan 

de markt 

om met 

initiatieven 

te komen 

Collectieve 

en 

individuele 

verbeterplannen 

Collectieve 

en 

individuele 

energiemaatregelen 

Kernvoorraad 

moet 

passen bij 

doelgroep 

van beleid 

in Emmer- 

Compascuum 

Evenwicht 

brengen 

in 

verhouding 

huur-koop 

Te slopen 

panden 

zo snel 

mogelijk 

weghalen 

Onderzoek 

doen naar 

mogelijkheden 

Aanvullend 

onderzoek naar 

(toekomstige) 

vraag en aanbod 

doen 

Delen van 

visies/ 

beelden met 

en door alle 

partijen 

Geplande 

verbeterprojecten 

uitvoeren 

Betere 

afstemming 

van het 

aanbod op 

de (toekomstige) 

vraag 

(inspelen 

op woonwensen/woonmilieus) 

Heroverweging 

uitgifte 

kavels, 

herprogrammering 

of herfasering? 

Daarbij 

geldt: 

inbreiding 

gaat vóór 

uitbreiding 

Zo snel 

mogelijk 

een nieuwe 

functie 

geven aan 

leegstaande 

panden 

Onderzoeken 

doen naar 

mogelijkheden 

voor 

toevoegen 

van nieuwe 

woonmilieus 

op 

inbreidinglocaties 

Geplande 

nieuwbouwprojecten 

uitvoeren 

Legenda 

thema 

doel 

maatregel 


5. Woonomgeving 

In dit hoofdstuk wordt weergegeven hoe de bewoners de woonomgeving ervaren, hoe het 

staat met het veiligheidsgevoel, welke projecten er allemaal al spelen en wat de rol van 

bewoners daarin is. 

5.1 Jongeren 

Bepaalde leeftijdsgroepen zouden graag meer sporten speelvoorzieningen in de 

woonomgeving willen zien. Er zijn plekken in het dorp waarbij jongeren aangeven dat ze het 

eng vinden om erlangs te fietsen. Sommige jongeren geven aan dat ze behoefte hebben aan 

een hangplek/ontmoetingsplek bij hen in de buurt. 

5.2 Ouderen 

Veel ouderen geven aan dat ze de rust en ruimte en de hoeveelheid groen in hun woonomgeving 

als erg prettig ervaren maar dat het onderhoud wel wat beter kan. Op veel plekken 

is door achterstallig onderhoud een situatie ontstaan van overwoekering. In het verleden 

werden stukjes groen in eigendom van de gemeente door de bewoners zelf onderhouden 

maar sinds de gemeente dit teruggedraaid heeft, laat het onderhoud te wensen over. 


Emmer-Compascuum is een veilig dorp. Dit blijkt uit de meest recente onderzoeken over 

wonen en leefbaarheid. Er zijn echter een paar specifieke plekken in het dorp waar mensen 

zich niet altijd veilig voelen, vooral ’s avonds. In het dorp is sprake van verloedering van een 

aantal plekken. Dit geldt vooral voor de braakliggende terreinen en leegstaande panden in 

het centrum. De vraag naar meer politie op straat is dan ook groot. 

5.4 Divers 

Verkeer 

In het algemeen is Emmer-Compascuum verkeersveilig. In een aantal straten wordt te hard 

gereden. De vraag is echter door wie? In veel situaties blijkt dat het de bewoners zelf zijn die 

in hun eigen straat (te) hard rijden. Dorpsbelangen is samen met de gemeente aan de slag 

om het dorp ‘verkeersbordenvrij’ te maken. 

Het parkeren is op sommige plekken een probleem. Dit speelt vooral bij de scholen en de 

winkels. Ook in de woonbuurten is merkbaar dat de buurten zijn ontworpen in een tijd 

waarin elk huishouden maar één had. De parkeernorm van die tijd is onvoldoende voor 

het huidige autobezit. Door de parkeerchaos op sommige plekken ontstaan onveilige 

situaties omdat overstekende of spelende kinderen tussen de auto’s niet zichtbaar zijn. 

Buitenstaanders zien geen parkeerproblematiek in het dorp. Ook ervaren zij de aanrijdroute 

als prima. 

22 


Participatie 

Eigen verantwoordelijk en initiatief van bewoners zijn veel gehoorde termen van de laatste 

tijd. In de rolverdeling tussen overheid en burgers is decennia lang veel verandering 

geweest. Na het tijdperk van alles zelf doen kwam het tijdperk waarin de overheid alles voor 

de burger deed, daarna kregen de marktpartijen een steeds grotere rol. Tegenwoordig wordt 

van de bewoners weer meer verwacht. Dit geldt vooral voor onderhoud van het openbare 

gebied, toezicht op bijvoorbeeld speeltuintjes, et cetera. Dit is voor veel inwoners een grote 

omschakeling die niet vanzelf gaat. We moeten de tijd nemen om bewoners te stimuleren en 

eraan te laten wennen dat ze moeten participeren. 

Projecten in de woonomgeving 

Verschillende projecten in de woonomgeving worden uitgevoerd. Het gaat dan om 

zaken als de verfraaiing van bestaand groen, de aanleg van nieuw groen, de aanleg van 

speelvoorzieningen, de verbetering van recreatiemogelijkheden door het aanleggen 

fietspaden. 

De samenwerking tussen partijen en de communicatie hierover laat soms te wensen over 

waardoor het gevoel kan ontstaan dat er langs elkaar heen gewerkt wordt. In sommige 

gebieden speelt de aanwezigheid van de 20e penning een beperking op de mogelijkheden 

van de realisatie van initiatieven. 

Rust en ruimte 

Voor veel inwoners van Emmer-Compascuum is de groene woonomgeving, de rust en de 

ruimte een belangrijk gegeven om al jaren prettig te wonen in het dorp. Het dorp kan deze 

elementen gebruiken om zich positiever te profileren. Uit het imago-onderzoek blijkt dat 

veel mensen Emmer-Compascuum in positieve zin typeren als een groen, ruim opgezet 

en schoon dorp met mooie huizen. Ook de omgeving waarin het dorp ligt, wordt als mooi 

ervaren en de ligging wordt als gunstig gezien. 





24 

Figuur 6. 

Woonomgeving 

Positieve profilering 

van het dorp 

Samenwerking bij 

projecten vergroten 

Onderhoud van het groen 

verbeteren 

Parkeerproblematiek 

oplossen 

Veiligheid 

Het groene, ruime 

en rustige karakter 

van het dorp zichtbaar 

maken 

Waar mogelijk 

samen projecten 

oppakken en elkaar 

informeren over wie wat 

gaat doen en wanneer 

Stimuleren 

van 

bewonersparticipatie: 

bewoners 

zelf aan het 

roer 

Afspraken 

maken 

over rollen: 

Wie doet 

wat? Wie is 

waarvoor 

verantwoordelijk? 

Oplossingsmogelijkheden 

onderzoeken: aanleggen 

van parkeerplaatsen, 

bewustwording over gedrag 

en spreiding van parkeren 

Gebruik van 

bestuursdwang. 

Daarmee 

eigenaren 

dwingen om 

panden te 

onderhouden, op 

te knappen of te 

slopen 

Onderhoud 

van 

braakliggend 

terrein 

Bewaking 

van 

leegstaande 

panden 

Legenda 

thema 

doel 

maatregel 


6. Sociaal klimaat 

Dit hoofdstuk gaat over het sociaal klimaat; hoe bewoners met elkaar om gaan. Welke 

ontwikkelingen er zijn op sociaal vlak en welke maatregelen we kunnen treffen om ook in de 

toekomst prettig samen, gezond en veilig te wonen in het dorp. 

6.1 Jongeren 

In de groep jongeren (we hebben het dan vooral over de leeftijdsgroep 10-16 jaar) is op 

hoofdlijnen een tweedeling te zien. Een deel van de jongeren is actief, gaat naar school, 

heeft een bijbaantje en is lid van een sportvereniging. Het andere deel is naast school niet 

actief. Een kleine groep hiervan is betrokken bij vernielingen en brandstichtingen in 

het dorp. Dit heeft een negatief effect op het beeld van andere inwoners over jongeren in het 

dorp. Of anders gezegd: dit groepje (een kleine harde kern met enkele meelopers) verpest 

het voor de anderen. 

De eerste groep jongeren is in het algemeen tevreden over het dorp en zijn realistisch over 

hun toekomst. Ze verwachten weg te gaan uit Emmer-Compascuum vanwege werk of een 

vervolgstudie. 

In het algemeen geven de jongeren aan een ontmoetingsruimte te missen. Het aanbod 

van nu past niet bij de behoefte. Er bestaan diverse groepjes jongeren die verschillen qua 

leeftijd, waarden en normen, interesses en die dus allemaal hun eigen behoefte hebben aan 

een plek of tijdstip om elkaar te ontmoeten. Weten we wel genoeg van die verschillende 

behoeftes? De mogelijkheden van sociale media kunnen ons wellicht helpen om in contact te 

komen met de diverse groepen. 

We moeten vooral investeren in de groep 10-16 jarigen omdat zij nog ‘te sturen zijn’. Dit 

begint al bij opvoedingsondersteuning, informatie verstrekken via school, voorlichting geven 

over bijvoorbeeld de risico’s van alcohol en drugsgebruik, etc. We moeten geen tijd en 

energie steken in de relatief kleine groep overlastveroorzakers. Dit is de taak van de politie 

om dit te handhaven. Buitenstaanders geven in het imago-onderzoek aan dat ze vinden dat 

Emmer-Compascuum niet echt een dorp is voor jongeren. Wel vinden ze het een geschikt 

dorp voor ouderen. 

6.2 Ouderen 

Er is sprake van een kloof tussen jong en oud. Zoals eerder verwoord, verpest een kleine 

groep jongeren het voor de rest. Sommige ouderen voelen zich daardoor onveilig en krijgen 

misschien het idee dat een groot deel van of zelfs alle jongeren in het dorp zo zijn. Een 

groep jongeren die bij elkaar staat, kan voor iemand al heel bedreigend overkomen. Terwijl 

de jongeren waarschijnlijk niet beseffen dat hun gedrag bedreigend overkomt. Ze doen 

immers niets. Hier is duidelijk sprake van onbegrip. Een goed gesprek tussen deze geroepen 

zou de kloof misschien kunnen dichten. 


Ouderen in Emmer-Compascuum hebben behoefte aan contact met elkaar, samen dingen 

ondernemen, elkaar opzoeken, et cetera. De vraag is of er voldoende (fysieke) ruimte is om 

dit te faciliteren. De activiteiten die op dit moment voor ouderen in buurtcentrum De Hilde 

worden georganiseerd, worden goed bezocht. Maar is één plek in het hele dorp voldoende 

om deze groeiende groep te faciliteren? 

Uit onderzoek blijkt dat ook veel ouderen in isolement leven en zich eenzaam voelen. Het 

inzetten van buren en dorpsgenoten die aangeven bereid te zijn om anderen te helpen is 

misschien een oplossing. 


De veiligheid in het dorp laat op sommige plekken te wensen over. Dit heeft niet per se 

met het fysieke uiterlijk of de inrichting van de plek te maken maar meer met het gedrag 

van personen. Elkaar bewust maken hoe gedrag overkomt is heel belangrijk. Verder geeft 

de bevolking aan dat de politie een duidelijke rol heeft de in handhaving van de openbare 

orde en dus zorgt voor de veiligheid van burgers. In de praktijk komt dit wel eens in de knel 

vanwege beleid en/of financiering binnen de politie. Buitenstaanders voelen zich in het dorp 

over het algemeen veilig en typeren het dorp niet als een dorp met veel criminaliteit. De 

meerderheid denkt dat inwoners zich thuis voelen in het dorp. 

6.4 Divers 

Betrokkenheid 

De betrokkenheid van de inwoners van Emmer-Compascuum is erg groot. Veel inwoners 

zijn actief als vrijwilliger bijvoorbeeld binnen hun (sport-)vereniging, als mantelzorger of als 

bestuurslid. De bereidheid is groot om iemand (bijvoorbeeld buren) incidenteel of structureel 

te helpen in geval van nood of om kleine klusjes te doen. De grote betrokkenheid zorgt 

voor een belangrijke verbinding in het dorp. Buitenstaanders hebben het beeld dat er veel 

onderlinge contacten zijn in het dorp. 

Inkomen 

De gemiddelde bewoner van Emmer-Compascuum heeft een laag inkomen. 67% van de 

huishoudens heeft een bruto inkomen van minder dan € 33.000,-. De helft van de bewoners 

vindt het moeilijk om rond te komen. Het gemiddeld lage inkomen is te herleiden uit de 

geschiedenis van het dorp. Veel inwoners zijn van oorsprong als veenarbeiders naar het 

gebied toegekomen. Na de vervening zijn veel van deze laaggeschoolde en laagbetaalde 

werknemers overgestapt of overgeplaatst naar industrie in dezelfde regio. De hoger 

opgeleiden zijn grotendeels uit het gebied vertrokken. 

Gezondheid 

Professionals signaleren dat de gezondheid van een deel van de inwoners van 

Emmer-Compascuum te wensen over laat. Er zijn signalen van fors drankgebruik, roken 

en overgewicht. Een deel van de betreffende bewoners is zich er niet van bewust dat ze 

ongezond leven. Exacte gegevens over de omvang van het probleem ontbreken. Veel van dit 

soort gezondheidsproblemen blijven binnen het eigen gezin en beperken zich niet alleen tot 

de gezondheid maar hebben ook vaker te maken met allerlei andere zaken; de zogenaamde 

problematiek achter de voordeur. 

26 


Bewoners moeten gestimuleerd worden om gezonder te leven. Sport en beweging zijn daarin 

heel belangrijk. Volwassenen moeten gewezen worden op hun voorbeeldfunctie naar hun 

kinderen. 

Partnerschap met Langelsheim 

In 1991 is een partnerschap aangegaan tussen de plaatsen Emmer-Compascuum, Nieuw- 

Weerdinge en Roswinkel (Nederland) en Langelsheim (Duitsland). Met als doel om 

inwoners van deze plaatsen dichter bij elkaar te laten komen. Ze willen vriendschappelijke 

betrekkingen onderhouden, elkaar leren kennen en de onderlinge verstandhouding 

bevorderen. Vanuit dit partnerschap worden gezamenlijke activiteiten georganiseerd op 

het gebied van sport en cultuur. 

Toekomst 

In het imago-onderzoek is aandacht besteed aan de toekomst van het dorp. De meerderheid 

van de ondervraagden verwacht dat Emmer-Compascuum er de komende jaren op vooruit 

gaat. Dit heeft voornamelijk betrekking op de vernieuwingen en verbeteringen om het 

aanzicht aantrekkelijker te maken, waar het dorp al mee bezig is. De ondervraagden 

die denken dat het dorp er op achteruit gaat, geven aan dat dit te maken heeft met de 

vergrijzing. De jeugd trekt weg, waardoor alleen ouderen over blijven. 





28 

Figuur 7. 

Sociaal klimaat 

Gezondere levensstijl voor 

bewoners bereiken 

Betrokkenheid 

van bewoners 

vergroten 

Activiteiten en 

ontmoetingsruimtes voor 

ouderen (blijven) organiseren 

Kloof tussen jong en oud 

dichten 

Veiligheid 

bewaken/vergroten 

Activiteiten 

voor jongeren 

organiseren 

Bewoners 

informeren 

over gezond 

eten en 

koken 

Sport en 

beweging 

stimuleren 

Creëren 

van fysieke 

ruimte 

Groepen 

met elkaar 

in contact 

brengen 

Hard 

optreden 

tegen 

overlastveroorzakers 

Informeren 

over 

gevaren van 

alcoholendrugsgebruik 

Vraag gericht 

aanpakken: 

waar is 

behoefte aan? 

Bewoners 

zelf laten 

bedenken en 

betrekken in 

de uitvoering 

Blijvende 

aandacht 

voor 

verspreiding 

van activiteiten 

en 

ontmoetingsruimtes 

over 

hele dorp 

Groepen 

zich bewust 

laten 

worden van 

hun gedrag 

Strakker 

handhaven 

van de 

openbare 

orde 

Onderzoek 

doen naar de 

ver-schillende 

behoefte van 

de diverse 

groepen 

jongeren 

Tegengaan 

van vereenzaming 

door 

bewoners 

met elkaar 

in contact 

brengen 

Legenda 

thema 

doel 

maatregel 


7. Voorzieningen 

De voorzieningen in het dorp worden erg gewaardeerd. Vooral de jongeren en ouderen 

hebben specifieke behoeftes aan voorzieningen die er nog niet zijn of dreigen te verdwijnen. 

Hieronder wordt ingegaan op die behoeftes. 

7.1 Jongeren 

Zoals beschreven in hoofdstuk 7 zijn er twee groepen jongeren. De ene groep is op allerlei 

vlakken actief, de andere groep niet. Beide groepen hebben behoefte aan een specifiek 

onderkomen om elkaar te ontmoeten. Hoe dit onderkomen eruit moet zien (bijvoorbeeld 

eigen gebouw, plekje in een ander gebouw, onderkomen in de eigen buurt en overdekte 

‘hangplek’) is afhankelijk van de leeftijd, interesses en of ze op de ontmoetingsplek ook 

activiteiten met elkaar willen doen of niet? De behoefte van de verschillende groepen zou 

nader onderzocht moeten worden. Daarvoor moeten eerst de verschillende groepen in beeld 

gebracht worden. 

Het onderzoek naar behoefte aan ontmoetingsruimte moet gekoppeld worden aan de 

behoefte aan activiteiten. Een deel van de jeugd geeft aan dat er te weinig voor hen te 

doen is. Voor sommige jongeren betekent dit verveling die omslaat in negatieve uitingen 

als vernieling en brandstichting. (Sport-)verenigingen zouden een bijdrage kunnen leveren 

aan de oplossing. Een groot deel van de jongeren geeft aan tevreden te zijn over de 

sportvoorzieningen. Veel jongeren zijn dan ook actief lid van een sportvereniging. 

Naast een ontmoetingsruimte en samen dingen doen speelt het openbaar vervoer een 

belangrijke rol binnen het thema voorzieningen. Vooral de jeugd die nog geen rijbewijs en/ 

of auto heeft is afhankelijk van het openbaar vervoer om bijvoorbeeld naar school te gaan, 

te sporten en uit te gaan. Er wordt veel geklaagd over het openbaar vervoer. De frequentie is 

te laag en de routes zijn soms te lang (via allerlei andere dorpen en wijken naar het centrum 

van Emmen). 

7.2 Ouderen 

Voor ouderen geldt dezelfde behoefte aan ontmoetingsruimtes. De ruimtes die er nu zijn 

worden goed gebruikt. In het nieuwe Multifunctioneel Centrum komt weer een plek waar 

ouderen elkaar kunnen ontmoeten. Er moet blijvende aandacht zijn voor het aanbod van 

ontmoetingsruimtes, rekening houdend met de steeds groter wordende groep ouderen. 

De (toekomstige) behoefte moet in beeld gebracht worden. 

Ouderen hebben zorgvoorzieningen nodig. Het gaat daarbij zowel om zorg aan huis 

als om zorgvoorzieningen waar men naar toe kan (voor bijvoorbeeld bloedprikken of 

de huisarts) als de combinatie van wonen en zorg op één plek. De meningen tussen de 

bewoners en de professionals over de omvang van de behoefte zijn verdeeld. Belangrijk 

is om eerst een beeld te krijgen over hoeveel woningen op dit moment en na realisatie 

van een aantal nieuwbouwprojecten geschikt zijn voor ouderen om (al dan niet met zorg 

aan huis) zelfstandig te kunnen wonen. Hoe groot de omvang van de groep ouderen in de 

toekomst is, weten we natuurlijk niet, wel worden er voorspellingen gedaan. Demografische 

ontwikkelingen als vergrijzing en ontgroening spelen hierin een belangrijke rol. 

Kortom: nader onderzoek naar zowel de (toekomstige) omvang van de doelgroep als de 

behoefte aan zorg in combinatie met wonen dient onderzocht te worden. 


Openbaar vervoer is niet alleen een onderwerp voor jongeren, maar ook duidelijk voor 

ouderen. En eigenlijk voor alle inwoners van het dorp. De frequentie wordt te laag bevonden 

en de routes te lang. Vooral in het weekend schijnt het een drama te zijn om met het 

openbaar vervoer te gaan. 


De verkeersveiligheid kan hier en daar met snelheid beperkende maatregelen verbeterd 

worden. De parkeergelegenheid (locaties en omvang) kan op een aantal plekken in het dorp 

beter. 

7.4 Winkels 

Het winkelaanbod in het dorp wordt over het algemeen goed gewaardeerd. Ook inwoners 

van omliggende dorpen komen naar Emmer-Compascuum om boodschappen te doen. 

De samenhang wordt hier en daar gemist. Sommige winkels liggen erg ver uit elkaar, een 

bundeling van winkels uit dezelfde branche is gewenst. Oplossingen moeten gezocht worden 

in uitruilen van panden en het invullen van inbreidingslocaties. Er is behoefte aan uitbreiding 

van het aanbod. In het winkelaanbod wordt op dit moment (vooral door jongeren) de Hema, 

de Action en kledingwinkels gemist. Buitenstaanders geven in het imago-onderzoek aan dat 

het aanbod aan winkels (en overige voorzieningen) weliswaar voldoende is maar ze vinden 

het winkelcentrum niet aantrekkelijk. Ook de dorpsbewoners zouden graag een gezelliger 

winkelcentrum willen. 

7.5 Recreatie / toerisme 

Zowel door bewoners als door professionals worden kansen voor recreatie en toerisme 

genoemd. Dit wordt deels al in gang gezet door de uitvoering van het vastgesteld beleid 

(realiseren vaarverbinding, ontwikkelen van toeristische overstapplaatsen (de TOP’s). 

Hierdoor ontstaan kansen om meer toeristen naar het dorp te trekken maar ook om 

recreatiemogelijkheden voor de eigen inwoners uit te breiden. Daarbij valt te denken aan 

extra wandelen fietsroutes. De horeca- en overnachtingsmogelijkheden in en nabij het dorp 

zijn op dit moment beperkt. De meningen van buitenstaanders over recreatie en toeristische 

activiteiten in Emmer-Compascuum lopen uiteen. Een groot deel vindt het aanbod voldoende, 

een even zo groot deel onvoldoende en de rest heeft er geen mening over. 

7.6 Onderwijs 

De tevredenheid over het basisonderwijs, buitenschoolse opvang, peuterspeelzaal en 

kinderdagverblijven is groot. Peuterspeelzalen en kinderdagverblijven zijn goed bezet en 

hebben soms een wachtlijst. De basisscholen werken in het Brede School verband goed 

samen. Basisschool De Bente zit samen met de buurtvereniging sinds januari 2012 in één 

gebouw. 

In het kader van de Brede School is er een goede en groeiende samenwerking van 

instellingen (Icare, Kinderdagverblijven, Peuterspeelzaal, Bibliotheek en Sedna) gericht op 

kinderen 0-6 jaar en 6-12 jaar. 

30 


Deze instellingen zijn direct en indirect betrokken bij de ontwikkelingen die te maken 

hebben met de vorming van Kindcentra en het Centrum voor Jeugd en Gezin. Deze 

samenwerkingsverbanden richten zich op informatie en opvoedingsondersteuning en hulp 

voor kinderen (en ouders). Opvallend is de taal-achterstand bij kinderen in het dorp. Inzet op 

taalstimulering voor kinderen en ouders 

blijft wenselijk en nodig. 

7.7 Sport- en speelvoorzieningen 

De inwoners van Emmer-Compascuum zijn erg tevreden over de sportvoorzieningen. Er 

zijn tientallen sportclubs met veel leden. Over de speelvoorzieningen was een paar jaar 

geleden nog ontevredenheid maar dat is de laatste tijd verbeterd. Op meerdere plekken zijn 

speelvoorzieningen gerealiseerd. Zo is onlangs het nieuwe multifunctionele speelveld aan 

de Berkenlaan geopend. 

7.8 Samenwerking 

Samenwerking wordt vaak als sleutelwoord gebruikt. Er liggen kansen in het dorp om 

samen meer te bereiken, door elkaar beter en vaker te informeren (om te voorkomen dat 

dingen langs elkaar heen lopen of hetzelfde moment worden georganiseerd) maar ook door 

daadwerkelijk projecten samen op te pakken. Men zou meer gebruik kunnen maken van 

elkaars faciliteiten, ervaring en deskundigheid. 

Ook binnen het Signaleringsnetwerk de Monden werken instellingen als Lefier 

ZuidooostDrenthe, Geestelijke Gezondheidszorg, de Sociale Dienst, Schuldhulp, Politie, 

Verslavingszorg Noord-Nederland, Sedna (Opbouwwerk, Sociaal Cultureel Werk) samen 

om BSA (Buurtgerichte Sociale Activering) en hulpverlening aan gezinnen met (sociale) 

problemen vorm te geven. 

7.9 Emmer-Compascuum in de regio 

Emmer-Compascuum vervult een regionale functie op het gebied van wonen, zorg en 

vele voorzieningen. Inwoners van omliggende dorpen zijn voor veel voorzieningen vaak 

aangewezen op Emmer-Compascuum en maken daar ook gebruik van. Het gaat vooral om 

winkels maar ook om zorg- en welzijnsvoorzieningen en de vele (sport-)verenigingen. 

De voorzieningen in Emmer-Compascuum vervullen een regionale functie, zowel 

dorpsbewoners als inwoners van omliggende dorpen (h)erkennen dit. Het is wenselijk om 

deze functie voor de toekomst op zijn minst te behouden en het liefst te versterken. In de 

woonvisie en het accommodatiebeleid, waar de gemeente op dit moment aan werkt, wordt 

dit beeld bevestigd. In het openbaar vervoersnetwerk wordt Emmer-Compascuum niet 

erkend als centraal dorp met een regionale functie. 





32 

Figuur 8. 

Voorzieningen 

Door 

samenwerking 

meer 

bereiken 

(1+1 = 3!) 

Vergroten 

van recreatiemogelijkheden 

voor zowel 

toeristen als 

dorpsbewoners 

Winkelcentrumaantrekkelijker 

maken 

Winkelaanbod 

vergroten 

Samenhang 

in winkelaanbod 

vergroten 

Participatie 

bevorderen 

Aanbod 

van wonen 

en zorg 

afstemmen op 

de vraag 

Ontmoetingsruimtes 

voor 

ouderen nu en 

in de toekomst 

faciliteren 

Gebruik openbaar 

vervoer 

voor alle 

doelgroepen 

verbeteren 

Verveling bij 

jongeren tegen 

gaan door activiteiten 

voor 

deze doelgroep 

te organiseren 

Ontmoetingsruimtes 

voor 

jongeren 

faciliteren 

Elkaar beter 

informeren 

Potentiële 

ondernemers 

naar Emmer- 

Compascuum 

trekken 

Uitruil van 

panden, 

invullen van 

inbreidinglocaties 

Huidig 

aanbod in 

beeld brengen 

Behoefte 

in beeld 

brengen 

Onderzoek 

doen naar 

de groepen 

jongeren 

Kansen 

benutten die 

ontstaan door 

vaarverbinding 

en TOP 

Uitstraling 

verbeteren 

door invulling 

lege panden, 

onderhoud 

van bestaande 

panden 

Betrekken en/ 

of inzetten van 

bewoners bij 

activiteiten, 

beheer en 

toezicht 

Onderzoeken 

van de 

behoefte: 

frequentie en 

routes 

Behoefte 

van jongeren 

in beeld 

brengen 

Waar mogelijk 

dingen 

samen gaan 

oppakken 

Toekomstige 

behoefte 

onderzoeken 

Activiteiten 

organiseren 

Zoeken naar 

(particuliere) 

alternatieven 

Combinatie 

maken 

met sportverenigingen 

Behoefte van 

elke (sub)groep 

in beeld 

brengen 

Gebruik maken 

van elkaars 

faciliteiten, 

ervaring en 

kennis 

Aanleggen 

van wandelen 

fietsroutes 

Leegstaande 

panden 

gebruiken 

om (tijdelijke) 

ontmoetingsruimte 

te 

creëren 

Legenda 

thema 

doel 

maatregel 


8. Communicatie 

Tijdens de presentatie van het concept-dorpsprogramma is gebleken dat er meer behoefte 

is aan informatie. Bewoners zouden vaker willen horen of lezen waar het dorpsteam van 

Emmer-Compascuum mee bezig is en wat afzonderlijke partners aan het doen zijn. 

Zo werd gezegd dat de gemeente te weinig laat weten met welke projecten ze wel of niet 

bezig zijn, Lefier ZuidoostDrenthede stand van zaken van de projecten niet vaak genoeg 

vermeld en dat Dorpsbelangen Emmer-Compascuum te weinig zichtbaar is waardoor 

onduidelijk is wat zij doen. 

Het dorpsteam is met deze reacties aan de slag gegaan en heeft daarom dit aparte 

hoofdstuk met communicatiedoelen aan het dorpsprogramma toegevoegd. 

8.1 Communicatie door het dorpsteam 

Het dorpsteam heeft tijdens de bouw van dit programma een aantal keren een nieuwsbrief 

huis-aan-huis verspreid. Nu het dorpsprogramma klaar is blijven zij de nieuwsbrief een 

aantal keren per jaar versturen. Dit is niet de enige manier waarop zij bewoners willen 

informeren. Ook gaat het dorpsteam artikelen plaatsen in de plaatselijke dorpskrant Ons 

Compas, op de website van Dorpsbelangen Emmer-Compascuum (www.dorpsbelangenec.nl) 

en op de dorpswebsite (www.emmer-compascuum.com). 

Daarnaast kan het dorpsteam gebruik maken van haar eigen pagina op de website van 

Emmen Revisited (www.emmenrevisited.nl) Het dorpsteam communiceert voornamelijk over 

de uitvoering van het dorpsprogramma, de planning en de samenhang van projecten. 

8.2 Communicatie door de partners 

De partners die meedoen in het samenwerkingsverband Emmen Revisited in Emmer- 

Compascuum zijn: Dorpsbelangen Emmer Compascuum, Sedna, Lefier ZuidoostDrenthe en 

de Gemeente Emmen. Zij gaan acties en projecten uitvoeren die bijdragen om de gestelde 

doelen in het dorpsprogramma te halen. De verantwoordelijkheid voor de communicatie 

over deze acties en projecten ligt bij de partners zelf. Zij willen gebruik gaan maken van 

bestaande communicatiemiddelen in het dorp (websites, dorpskrant) maar kunnen daarnaast 

ook kiezen voor een eigen nieuwsbrief, hun eigen website (zoals de website van de 

gemeente over de vaarverbinding) of een informatiebijeenkomst. De partners communiceren 

over de stand van zaken van projecten, de planning en gespreksonderwerpen waar zij met 

andere partijen over praten. Nu wordt vaak gewacht met communiceren tot er een definitief 

besluit ligt voor een project of tot er een startdatum bekend is. Duidelijk is geworden dat het 

daardoor te lang duurt voordat bewoners er iets horen. 





34 

Figuur 9. 

Bewoners vaker informeren 

over de uitvoering van 

het dorpsprogramma 

Regelmatig 

een eigen 

nieuwsbrief 

versturen door 

het dorpsteam 

Pagina van 

dorpsteam 

op website 

van Emmen 

Revisited 

bijhouden 

Artikelen 

plaatsen in de 

dorpskrant 

en op de 

website van 

Dorpsbelangen 

en de dorpswebsite 

door 

het dorpsteam 

Communicatie 

Bewoners beter en 

vaker informeren over acties 

en projecten 

Artikelen 

plaatsen in de 

dorpskrant 

en op de 

website van 

Dorpsbelangen 

en de dorpswebsite 

door 

partners 

Door te 

informeren 

in een eigen 

nieuwsbrief 

en/of 

informatiebijeenkomsten 

over projecten 

door partners 

Ook communiceren als 

projecten (tijdelijk) stil liggen; 

duidelijk maken waarom er 

vertraging is of waarom er niets 

gebeurd 

Bewoners informeren over wat 

er gebeurt achter de schermen, 

gespreksonderwerpen, 

discussiepunten (alles wat niet 

direct zichtbaar is) 

Communiceren over 

bezigheden naast de concrete 

projecten en acties zowel 

gezamenlijk vanuit het 

dorpsteam als door de partners 

afzonderlijk 

Legenda 

thema 

doel 

maatregel 


9. Hoe nu verder? 

Nu de handtekening gezet is gaat het dorpsteam aan de slag met de uitvoering van het 

dorpsprogramma. De eerste stap is het maken van een voortgangsoverzicht waarin acties 

opgenomen worden die bijdragen aan het bereiken van één of meerdere doelen. Aan 

alle partners in het dorpsteam wordt de vraag gesteld wat zij per doel kunnen en willen 

bijdragen (in tijd, middelen en geld). De lopende projecten worden hierin meegenomen. 

Het voortgangsoverzicht bevat een lijst met acties en projecten. Daaraan is een planning 

gekoppeld met de naam van de persoon of organisatie die verantwoordelijk is voor de 

uitvoering ervan van. 

Het dorpsteam komt regelmatig bij elkaar om het voortgangsoverzicht te bespreken, 

elkaar te informeren over de verschillende acties en projecten die lopen en met elkaar de 

afgesproken doelen in de gaten te houden. 

De gezamenlijk bepaalde doelen en maatregelen in dit programma vormen de leidraad voor 

de komende vijf jaar. Na ongeveer vijf jaar wordt het dorpsprogramma geactualiseerd aan de 

hand van nieuwe cijfers, beelden en ervaringen en kunnen doelen bijgesteld of toegevoegd 

worden. 


36 


Ondertekening 

Onderstaande partijen, de kernpartners van Emmen Revisited in Emmer-Compascuum, 

spreken uit: 

- zich achter de doelen en maatregelen in het dorpsprogramma van Emmer-Compascuum te 

stellen; 

- en naar vermogen bij te dragen aan de realisering hiervan. 

Emmer-Compascuum, 15 februari 2012 

A.J. Sleeking 

Wethouder Gemeente Emmen 

J. Baltes 

Vervangend directeur Lefier ZuidoostDrenthe 

A. Haak 

Voorzitter Dorpsbelangen Emmer Compascuum 


Bijlage: Processtappen tot stand komen dorpsprogramma 

Hieronder wordt beschreven hoe dit dorpsprogramma tot stand is gekomen. 

Binnen het gedachtegoed van Emmen Revisited is de idee ontstaan om gezamenlijk op 

gelijkwaardige basis antwoord te geven op de eerste procesvraag van de programmabouw: 

Wat is er aan de hand in dit dorp? 

1 Fasen in het proces 

Bij het opstellen van een nieuw dorpsprogramma zijn vier fasen te onderscheiden: 

1. De inventarisatie. 

2. De gezamenlijke diagnose en prioritering van belangrijke onderwerpen. 

3. De formulering van doelen en maatregelen. 

4. Het vertalen van maatregelen in concrete acties. 

De laatste fase doet het ER-dorpsteam en is onlosmakelijk verbonden met de 

programmabouw, maar geen onderdeel van dit programmadocument. In deze paragraaf 

wordt daarom alleen ingegaan op de eerste drie fasen. 

1.1 Fase 1 - De inventarisatie 

Bij de inventarisatie is gekeken naar de drie elementen (dorps)beleving, plannen en 

beleid van organisaties en het beschikbare cijfer- en onderzoeksmateriaal. De beleving 

van bewoners is opgehaald via een uitgebreide dorpsenquête. In diezelfde periode zijn 

gesprekken gevoerd met dorpskenners. Deze dorpskenners zijn te verdelen in twee 

groepen: 

Dorpsgebonden professionals 

Enerzijds de dorp gebonden professionals zoals een winkelier, een basisschooldirecteur 

of een huisarts. Zij kunnen vanwege hun achtergrond goed antwoord geven op de vraag: 

Wat speelt er in het dorp rondom thema’s als wonen, woonomgeving, sociaal klimaat en 

voorzieningen? Wat gaat goed en wat kan beter? 

Bewoners 

Anderzijds bewoners die dezelfde vragen kunnen beantwoorden omdat ze goed weten wat 

er in het dorp speelt en aangesloten zijn bij vele bewonersnetwerken in het dorp. Door 

het imago-onderzoek is duidelijk geworden wat buitenstaanders van Emmer-Compascuum 

vinden. 

Professionals 

Bij (beleids-)medewerkers van de gemeente Emmen, Sedna, Politie en wooncorporaties is het 

beleid opgehaald; wat zijn ze van plan in het dorp? Welke projecten spelen er nu en in de 

toekomst? 

38 


1.2 Fase 2 - De gezamenlijke diagnose en prioritering van belangrijke onderwerpen 

Door de input uit de inventarisatiefase is op hoofdlijnen duidelijk wat er speelt en leeft in 

het dorp. Deze informatie is in het dorpsplatform besproken en bevestigd. Vervolgens is 

gekeken over welke onderwerpen afspraken gemaakt moeten worden. In het dorpsteam is 

gesproken over wat we belangrijk vinden en welke kansen en mogelijkheden er liggen voor 

Emmer-Compascuum. 

1.3 Fase 3 - De formulering van doelen en maatregelen 

De volgende stap was het formuleren van doelen en maatregelen. Het dorpsteam heeft 

gezamenlijke doelen opgeschreven: welke ambitie hebben we met elkaar en waar gaan 

we ons de komende jaren op richten. Dit heeft geresulteerd in het opstellen van een 

hoofddoelstelling voor het dorp. Vervolgens zijn bij de thema’s wonen, woonomgeving, 

sociaal klimaat en voorzieningen subdoelstellingen en maatregelen geformuleerd. 

2 Communicatie en procesvoortgang 

Inwoners van Emmer-Compascuum zijn gedurende de programmabouw op de hoogte 

gebracht via nieuwsbrieven en artikelen in Ons Compas (de lokale krant). Het conceptdorpsprogramma 

en de analyse die daaraan ten grondslag ligt, zijn besproken met alle 

partners en vervolgens is dit tijdens de dorpsinloop terug gelegd bij de bewoners. 

Dorpsteam Emmer-Compascuum 

Het dorpsteam Emmer-Compascuum is sinds oktober 2009 actief en houdt zich bezig met 

allerlei actuele ontwikkelingen en plannen in het dorp. Zij verbinden partijen en stimuleren 

de samenwerking en onderlinge afstemming. Daarnaast behandelt het dorpsteam alle 

aanvragen voor het Buurtfonds (voorheen Knelpuntenfonds). Naast de actuele zaken, houden 

zij zich bezig met het maken van het dorpsprogramma. 

Dorpsplatform 

Tijdens de programmabouw zijn er bijeenkomsten georganiseerd voor het dorpsplatform. 

Het dorpsplatform bestaat uit personen die betrokken waren bij het verzamelen van kennis 

over Emmer-Compascuum. Dit kan zijn doordat ze als bewoner of dorpskenner geïnterviewd 

zijn, meegedaan hebben aan de schriftelijke vragenlijst, werkzaam zijn in het dorp of 

doordat ze op een andere manier bijvoorbeeld als vrijwilliger betrokken zijn bij het dorp. 

Tijdens de bijeenkomsten zijn de stand van zaken van de programmabouw besproken, de 

resultaten van de analyse en het concept-dorpsprogramma. 


Emmen Revisited 

Angelsloërdijk 29a 

7822 HK Emmen 

(0591) 65 22 11 

www.emmenrevisited.nl 

emmenrevisited@emmen.nl

Dorpsprogramma Emmer-Compascuum - Dorpsbelangen Emmer ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?