Handleiding zesde leerjaar - Abimo uitgeverij

HANDLEIDING
Inleiding
Schrijfpalet
HANDLEIDING
6 e leerjaar
groep 8
In het onderwijs heeft het traditionele schrijven van een ‘opstel’ steeds meer
plaats gemaakt voor een meer gestructureerde activiteit. Het schrijven van
teksten wordt voorbereid door het maken van een planning. Tijdens het schrijven
worden bepaalde schrijfstrategieen gehanteerd, terwijl vervolgens op het proces en op het
product wordt gereflecteerd.
Het belang van functionele opdrachten wordt steeds meer onderkend.
Het schrijven gaat trouwens veel gemakkelijker als er een duidelijk doel achter zit, als men
zich bewust is van het schrijfdoel en het lezerspubliek, als men iets wil bereiken: iemand
vermaken, overtuigen of informeren. Soms kan men voor zichzelf schrijven en zijn creativiteit
de vrije loop laten.
Tegenwoordig is het ook belangrijk dat men zich kort en duidelijk kan uitdrukken. Nooit is er
zoveel schriftelijk gecommuniceerd: chatten, mailen, sms’en...
De ‘breezertaal’ is niet altijd zo bevorderlijk voor mooie volzinnen, maar voor het hanteren
van deze specifieke taal is ook een zekere schrijfvaardigheid nodig.
Niet alle leerlingen beginnen even enthousiast aan een schrijfopdracht!
Daar is bij het samenstellen van ‘Schrijfpalet’ zeker aan gedacht!
Het is als een rijk ‘palet’ voorzien van een waaier aan kleuren dat uitnodigt om te schilderen!
Het aanbod is actueel, functioneel, zeer gevarieerd en motiverend.
De variatie zit vooral in het tekstaanbod, de genres, de benadering, de opdrachten en het
gevraagde eindproduct. Zo wordt een intrinsieke motivatie in de hand gewerkt.
De opdrachten zijn kort en duidelijk, zodat elke leerling tot schrijven wordt aangezet en
succeservaring gegarandeerd is. Negatieve ervaringen zijn immers fnuikend voor de
ontwikkeling van de schrijfvaardigheid.
Schrijfpalet is zeer geschikt als aanvulling op het reeds beschikbare materiaal in bestaande
methodes.
1

Hoe te gebruiken?
Voor elk leerjaar of groep van de lagere school worden 30 schrijfopdrachten voorzien. Telkens
komen verschillende tekstsoorten/-typen en -genres aan bod: creatief schrijven, ontspannende
teksten, informatieve teksten, poezie, dialogen, overtuigende teksten, voor de oudere leerlingen ook
filosoferende teksten.
Schrijfpalet bestaat uit twee pakketten. Pakket 1 bevat 30 opdrachtkaarten, pakket 2 bestaat uit
30 kopieerbladen waarop ruimte voorzien is om de opdracht uit te voeren.
De kinderen worden stap voor stap begeleid. Tijdens de opdracht wordt er vanaf het tweede leerjaar
even stilgestaan bij: Denk goed na! waarbij aan de leerlingen enkele vragen gesteld worden of
strategieen aangeboden worden. Na het uitvoeren van de opdracht worden ze aangespoord om te
controleren, ook via enkele gerichte vragen.
In feite kunnen we hier verwijzen naar het strategisch 4-stappenplan van Geen probleem! (uitgeverij
Abimo/Schoolsupport), waarin in vier stappen: stap 1 de opdracht begrijpen, stap 2 nadenken over
de opdracht, stap 3 het uitschrijven en stap 4 het controleren, verwerkt werden.
Door de eenvoudige, duidelijke opdrachten zijn deze stelkaarten zeer geschikt voor zelfstandig stelwerk.
Ze kunnen echter ook klassikaal gebruikt worden.
In de inhoud worden naast titel en genre ook enkele doelstellingen vermeld zodat de leerkracht onmiddellijk
kan zien wat er van de leerlingen verwacht wordt. Dit zijn echter de belangrijkste doelen. De
leerkracht kan uiteraard nog eigen doelstellingen toevoegen of aanpassen.
De evaluatie van de stelwerkjes kan gebeuren aan de hand van deze doelstellingen, maar kan evengoed
door de leerkracht of door klasgenootjes uitgevoerd worden via een persoonlijke invulling. Deze
evaluatie hangt ook af van de afspraken die in de school gelden.
Door de sterk bewaakte eenheid van de stelkaarten kan Schrijfpalet gebruikt worden als een flexibele
leerlijn doorheen de lagere school.
2

Doelstellingen Schrijfpalet 6 e leerjaar - groep 8
1 Grappige namen Creatief schrijven:
grappige namen
combinaties
2 Spelen met taal Creatief schrijven:
woordenketting,
homoniemen, anagrammen
3 Ruimtewezens verkennen
de aarde
4 Hallo, met het
antwoordapparaat
van...
Ontspannende tekst:
stripverhaal
Ontspannende tekst:
niet-thuisberichten
schrijven geinspireerd
door een spreekwoord
of gezegde
Passende grappige namen bedenken
voor bepaalde personen, rekening
houdend met typische kenmerken
die voor die persoon in kwestie
gelden.
Plezier beleven aan het creatief
schrijven.
Kennis maken met homoniemen en
anagrammen.
Anagrammen maken van woorden.
Grappige zinnen vormen met
homoniemen.
Plezier beleven aan het creatief
schrijven.
Een bepaald gegeven uitschrijven
en tekenen in de vorm van een
stripverhaal.
Genieten van het gebruik van eigen
fantasie.
Schrijfdurf ontwikkelen.
Spreekwoorden of gezegdes in
niet-thuisberichten, voor op een
antwoordapparaat/voicemail,
verwerken.
Genieten van het schrijven van de
berichten.
3

5 Fantaseren maar! Ontspannende tekst:
verhaal opbouwen
rond gegeven elementen
6 Futuristisch woordenboek Ontspannende tekst:
kernachtige omschrijving
geven van een ‘nieuw’
woord
7 20 jaar later Ontspannende tekst:
omschrijving
Een aantal noodzakelijke elementen
verzamelen om een sterk verhaal
te vertellen.
Een fantasieverhaal opbouwen
rekening houdend met gegeven
voorwaarden.
Het belang inzien van een
‘pakkende’ beginzin.
Een passende titel zoeken bij het
verhaal.
Genieten van het gebruik van eigen
fantasie.
Schrijfdurf ontwikkelen.
Nieuwe woorden verzinnen voor
gegeven omschrijvingen.
Bondige omschrijvingen geven bij
gegeven (verzonnen) woorden.
Plezier beleven aan het creatief
schrijven.
Nadenken over eigen toekomst.
Gegevens verzamelen voor een
tekst aan de hand van een brainstorming.
Bereid zijn om eigen gevoelens
en verlangens op een persoonlijke
manier in taal tot expressie te
brengen.
Eigen toekomstbeeld beschrijven in
een leuke tekst.
4

8 In the mood of niet? Ontspannende tekst:
teksten schrijven
vanuit verschillende
gevoelens
9 Ook voorwerpen hebben
gevoelens...
10 Laat er geen gras over
groeien en vat de koe bij
de horens!
11 Een heel speciaal
knuffelbeest
Ontspannende tekst:
fantaseren over voorwerpen
Ontspannende tekst:
nonsensverhaal met
spreekwoorden en
gezegden
Ontspannende tekst:
beschrijving van een
fantasiebeest
12 Kaartjes sturen... Informatieve tekst:
kort reisverslag
Uit een tekst de elementen halen
die gevoelens verwoorden.
Bijvoeglijke naamwoorden gebruiken
om een tekst meer tekenend te
maken.
Woorden verzamelen en
selecteren op grond van een
schrijfbedoeling.
Fantaseren over wat voorwerpen
zeggen en voelen.
Plezier beleven aan het creatief
schrijven.
Met zelfgekozen spreekwoorden
en gezegdes een nonsensverhaal
schrijven.
Plezier beleven aan het creatief
schrijven.
Een fantasiebeest bedenken,
tekenen en beschrijven.
Een passende naam voor hun
fantasiebeest bedenken.
Plezier beleven aan het creatief
schrijven.
Bij gegeven prentbriefkaarten
passende informatie noteren.
Zelf een prentbriefkaart ontwerpen
en daar de passende informatie bij
noteren.
In bondige zinnen schrijven.
5

13 Liefste dagboek... Informatieve tekst:
een gegeven situatie
weergeven vanuit het
standpunt van twee
verschillende
personages
14 Wat een weertje! Informatieve tekst:
weerbericht uitschrijven
15 Hoe werkt dat ding??? Informatieve tekst:
techniek-
gebruiksaanwijzing
16 Knappe koppen die
uitvinders!
Informatieve tekst:
beschrijving uitvinding
Een gegeven verhaal herschrijven
uit het standpunt van een ander
personage.
Extra opletten voor het juiste
gebruik van leestekens.
De gegevens uit een geschreven
weerbericht associeren met de
bijhorende pictogrammen.
Zelf een weerbericht schrijven bij
gegeven pictogrammen.
Aan de hand van tekeningen de
handleiding opbouwen voor het
gebruik van een koffiezetapparaat.
De tekst voor een handleiding
schrijven met eenvoudige en zeer
begrijpelijke zinnen.
Reflecteren over eigen tekst.
(Kan de lezer met mijn tekst het
apparaat bedienen?)
Zelf een originele uitvinding
bedenken.
Woorden verzamelen op grond
van de schrijfbedoeling.
Plezier beleven aan het creatief
schrijven.
6

17 Een appel? Of een Appel? Informatieve tekst:
beschrijving schilderij
18 Hoe slim is jouw jas? Informatieve mening
uitschrijven en werking
omschrijven
19 Eventjes
wetenschappertje spelen...
20 Help! Mijn katje is
vermist!
Informatieve tekst:
omschrijving begrip
Informatieve tekst:
opsporingsbericht
21 De woestijnrat Informatieve tekst
samenvatten
22 Een heel persoonlijk
gedicht
Poezie: een naamdicht
Eigen gedachten omschrijven die
opkomen bij het bekijken van een
schilderij.
Een schilderij beschrijven.
In de beschrijving eigen gevoelens
in verband met het schilderij
weergeven.
Aandacht hebben voor
inhoudelijke aspecten bij het
uitschrijven: bedoeling en publiek.
Kritisch nadenken over een
bepaald onderwerp/gegeven.
Eigen mening verwoorden.
Met gegeven kernwoorden een
wetenschappelijke tekst uitschrijven.
Letten op nauwkeurigheid.
Gegevens verzamelen en selecteren
voor een opsporingsbericht.
Noodzakelijke informatie voor een
opsporingsbericht bondig
verwoorden.
In een informatieve tekst kernwoorden
aanduiden.
Aan de hand van de kernwoorden
een informatieve tekst samenvatten.
Onderscheid maken tussen hoofd-
en bijzaken.
Aan de hand van een voorbeeld
kennis maken met een naamdicht.
Zelf een naamdicht schrijven.
Poezie leren apprecieren.
7

23 Zullen we nog eens
dichten?
Poezie: een limerick Aan de hand van een voorbeeld
kennis maken met een limerick.
Rijmwoorden bedenken.
Zelf een limerick schrijven.
Poezie leren waarderen.
24 Ons huisreglement Poezie: rijmvormen Leren wat een gepaard, een
gekruist en een omarmend rijm is.
Een aantal passende rijmwoorden
verzamelen.
Eigen huisreglement opstellen in de
gekozen rijmvorm.
Plezier beleven aan het rijmen.
25 Toneeltje schrijven Dialoog: tekst
omzetten in dialoog
26 Aan mijn allerallerallerliefste,
snoezige ouders...
Overtuigende
tekst:brief
27 De Boekenschat Overtuigende tekst:
advertentie
Het verschil kennen tussen een
gewone tekst en een dialoog.
Het verschil ervaren tussen directe
rede en indirecte rede.
In een tekst de verschillende
personages ontdekken.
Een tekst herschrijven in
dialoogvorm.
De dialoog voorzien van extra
aanwijzingen, zodat de tekst een
toneeltekst wordt.
Een brief opdelen in verschillende
delen.
Voor elk deel van de brief
woorden verzamelen op grond van
de schrijfbedoeling.
Zelf een brief opstellen.
Een gegeven advertentie ontleden.
Zelf een advertentie ontwerpen
voor een fictieve zaak.
8

28 Ik kom op voor... Overtuigende tekst:
oproep tot actie
uitschrijven in slagzin
29 Jouw mening graag! Overtuigende tekst: bij
een gegeven stelling een
eigen mening schrijven
30 Mis de bus niet! Overtuigende tekst:
flyer
Woorden verzamelen op grond van
de schrijfbedoeling.
Slagzin ontwerpen om op te komen
voor een bepaald doel.
Kritisch zijn ten opzichte van
bepaalde uitspraken of een stelling.
Duidelijk eigen mening weergeven
in een geschreven tekst.
Pro-argumenten zoeken voor het
gebruik van het openbaar vervoer.
Eigen argumenten kernachtig
noteren in een slagzin.
9