Column - Nathalie van Dam | VoorWoord

P R O Z A I S E E N U I T G A V E V A N P R O S E N E C T U T E
De heer mr. J.C. Smithuijsen (86) en mevrouw mr.
C.M. Smithuijsen-Naessens (90) wonen alweer vier jaar
prettig in Wildhoef. Kunst in de breedste zin van het
woord speelt een grote rol in beider leven. Als advocaat
kwam de heer Smithuijsen al vroeg in aanraking met
een keur aan grote kunstenaars als Kees Verweij en M.C.
Escher. Zijn gelijknamige advocatenkantoor hielp kunstenaars
die last hadden van inbreuk op hun intellectueel
eigendom. “Met sommigen ontstond ook een
vriendschappelijke band”, vertelt de heer Smithuijsen.
NUMMER 4
NOVEMBER 2007
2 Nieuwbouw Spaar en Hout 4 Terugblik 2006 8 Afscheid 10 Vrijwilliger in Oranjestein
“Het zijn van huis uit lastige mensen, maar ook heel
erg leuk”, vult mevrouw Smithuijsen aan, zelf kleindochter
van een pianist en een zangeres. Een groot deel
van haar werkzame leven heeft zij zich ingezet voor de
emancipatie van de vrouw. Zij stond in de jaren zestig
aan de wieg van de ‘Open School’ en heeft zich ook in
het buitenland ingezet voor het vormingswerk. “Het
was in mijn familie vanzelfsprekend dat je ging studeren,
ook als meisje. Ik vond dat álle vrouwen dat recht
moesten hebben.”

2
C olumn
Vrijheid, solidariteit en vrijwilligheid
De filosoof Joep Dohmen stelt in zijn meest recente
boek, getiteld Tegen de Onverschilligheid,het oppervlakkige,
egoïstische en cynische gedragspatroon van
de moderne burger aan de kaak. Hij houdt een
pleidooi voor een andere levenshouding die zich
kenmerkt door een terugkeer naar solidariteit en
betrokkenheid op anderen in de samenleving, zonder
echter het grote ‘Verlichtingsgoed’ van de individuele
vrijheid geheel op te geven. Maar volgens Dohmen
heeft dat mooie vrijheidsbeginsel langzamerhand
zodanig voorrang gekregen boven andere waarden
dat het is ontaard in narcisme, onverschilligheid en
oppervlakkigheid. Ofschoon zijn analyse de kern
van het probleem van de postmoderne samenleving
raakt, doet zijn generalisatie geen recht aan de
talloze vrijwilligers die zich vrijwel dagelijks geheel
belangeloos inzetten voor anderen of voor een
bepaalde zaak. Zij zijn onbaatzuchtig; hun enige
beloning is een goed gevoel.
Ook de vrijwilligers van Pro Senectute handelen
vanuit die drijfveer. Zij hebben het boek van
Dohmen niet nodig om te weten dat mensen
kwetsbaar zijn, en, indien getroffen door ziekte
en tegenslag, aangewezen zijn op anderen.
Onze vrijwilligers zouden, met vele soortgenoten
in andere verbanden, model kunnen staan voor de
levenshouding die Dohmen bepleit. Zij slagen er
in, ieder op zijn of haar eigen wijze, een balans te
vinden tussen vrijheid en solidariteit, twee
principes die uit hun aard op gespannen voet met
elkaar staan. Zij hebben zich in volle vrijheid, uit
vrije wil, ter beschikking gesteld, en zijn een verbintenis
aangegaan die een deel van hun vrijheid
beperkt; hun relatie met onze organisatie is dus
niet vrijblijvend, in die zin dat ze niet alleen
maar beschikbaar zijn als het hun goed uitkomt:
een vrijwilliger is iemand op wie je moet kunnen
rekenen. In moreel opzicht is daarmee de
verbintenis van een vrijwilliger in feite nog
minder vrijblijvend dan die van een betaalde
werknemer in een commerciële onderneming.
Onze vrijwilligers verdienen het zowel door
bewoners als personeel en bestuurlijke organen
erkend te worden als onmisbare schakels in de
keten van zorg en aandacht die Pro Senectute
representeert, in plaats van als sluitpost, ook al
vragen zij die erkenning niet.
Rob Nagtzaam,
voorzitter Raad van Commissarissen
november 2007
Nieuwbouw
In januari start de nieuwbouw in de tuin van
Spaar en Hout. In combinatie met de daaropvolgende
verbouwing van het monumentale
pand is dit oudste verzorgingshuis van
Nederland klaar voor de toekomst.
“Zonder verbouwing zou Spaar en
Hout geen bestaansrecht hebben”,
zegt directeur Berty Peterzen.
“Bewoners hebben meer zorg
nodig en dat vraagt bijvoorbeeld
ook in een appartement om meer
ruimte. De appartementen meten
nu echter 25 m 2 ; de huidige norm
is 45 m 2 . Daarnaast bieden we nu
plaats aan maximaal tien dementerende
ouderen, terwijl de vraag

Spaar en Hout van start
naar woonruimte voor deze doelgroep
groter wordt.”
Rijksmonument
Het is geen sinecure om Spaar en
Hout aan te passen aan deze tijd.
Zowel pand als tuin staan sinds
2000 namelijk te boek als rijksmonument.
De tuin is aangelegd door
de beroemde tuinarchitect Leonard
Springer. Het oudste verzorgingshuis
van Nederland, uit 1930, heeft
zelfs nog een middengedeelte uit
1760. Naast de Welstandscommissie
van Haarlem moest ook de
Rijksdienst Monumentenzorg daarom
instemmen met de plannen.
Architectenbureau Klous +
Brandjes in Haarlem tekende voor
het ontwerp van de nieuwbouw.
Een vereiste was dat het zicht op
het huidige hoofdgebouw vrij
moest blijven. Daarom verrijst op
de locatie van de parkeerplaats
vanaf januari binnen tien maanden
nieuwbouw: een pand met drie
groepswoningen van elk acht plaatsen.
Peterzen: “Het accent ligt op
wonen en het creëren van een huiselijke
sfeer en gezelligheid. Hier
kan eventueel ook gekookt worden.
Via een Begeleidingsgroep Bouw
worden bewoners en medewerkers
bij de nieuwbouw betrokken.”
Ruimere appartementen
Na de nieuwbouw start de verbouwing
van het hoofdgebouw, aan de
hand van ontwerpen van VRP
architecten uit Roelofarendsveen.
Het uitgangspunt hierbij is tweeledig:
er komt een scheiding tussen
privé en openbare ruimte en de
appartementen worden vergroot.
Van de huidige 50 appartementen
blijven 36 ruimere over, gesitueerd
in de vleugels van het gebouw. Het
middendeel wordt openbare ruimte,
met op de begane grond een
grand café en een winkel. Ook
worden muren weggebroken,
waardoor de ruimte open wordt
en de mooie pilaren in de hal weer
in het zicht komen. De huidige
pui maakt plaats voor een glazen
entree met een doorkijk naar het
Spaarne.
Originele details
Bij de verbouwing blijven veel
originele details behouden.
Bijvoorbeeld de houten lambrisering,
de balkenplafonds, de
karakteristieke tegeltjesvloer in de
hal, de glas-in-loodramen en de
open haard in het restaurant met
daarboven een originele Jo Koster.
“We willen de overlast voor bewoners
zoveel mogelijk beperken,
maar bij een verbouwing ontkom
je daar nooit helemaal aan. De
bewoners vinden het wel fijn dat
ze een groter appartement krijgen.
En een verbouwing zorgt natuurlijk
voor wat reuring”, aldus
Peterzen.
november 2007 3

“Nieuwe woonoplossingen
voor onze doelgroep
noodzakelijk”
Aan de vooravond van 2008 kijkt Bart
Magielse, voorzitter van de Raad van Bestuur,
naar de toekomst van Pro Senectute en blikt
kort terug op 2006. “We moeten veranderen,
maar daarbij het goede behouden.”
Het gaat goed met Pro Senectute.
Cliënten wonen naar tevredenheid
in de huizen. De Stichting heeft
2006 bovendien met een positief exploitatieresultaat
afgesloten (zie kader). Voor Bart
Magielse zijn deze positieve signalen echter
geen reden om achterover te leunen. “Als je
kijkt naar de omgeving waarin we opereren
en alle veranderingen die daarin plaatsvin-
4
Rekening van
baten en lasten
Baten € 14.542.606
Lasten € 14.136.006
Fiananciële
baten en lasten € 65.641
- __________
Positief € 340.959
resultaat
De volledige tekst van het
Jaardocument van Pro
Senectute, inclusief de
volledige jaarrekening is te
bekijken - onder het kopje
Jaarverslagen - op
www.jaarverslagenzorg.nl of
op te vragen bij het Centraal
Bureau via telefoonnummer
020-644 47 71.
november 2007
Lasten 2006
Personeelskosten € 8.341.506
Overige bedrijfskosten € 5.347.137
Afschrijvingen € 447.362
den, is er absoluut de noodzaak om dingen
anders te gaan doen. Daarbij willen we wel
het goede behouden.”
Magielse is dit jaar aangesteld als voorzitter
van de Raad van Bestuur. Deze driekoppige
directie is het resultaat van de in 2006 van
kracht geworden Wet Toelating Zorginstellingen
(WTZi). De voorbereiding op
deze nieuwe bestuurlijke organisatie is een
belangrijk wapenfeit uit 2006.
Nieuwbouwplannen
De nieuwe voorzitter kijkt liever vooruit
dan achterom. “Door steeds zwaardere indicaties
wonen in onze verzorgingshuizen veel
mensen die intensieve zorg nodig hebben.
Daardoor is er te weinig aandacht voor
gemeenschappelijke activiteiten en contacten
voor ouderen die tot onze doelgroep
Baten 2006
Lees verder op pagina 6
Wettelijk budget
aanvaardbare kosten
en/of subsidie € 10.877.535
Niet gebudgetteerde
zorgprestaties € 1.685.374
Overige bedrijfsopbrengsten
€ 1.979.697

Tijdens de jaarvergadering van Pro Senectute op 29 juni 2007 vonden formeel enkele bestuurswisselingen
plaats bij de Vereniging en Stichting.
De heer H.C. de Lint, bestuurslid Vereniging
(27-06-1997 tot 29-06-2007)
Met zijn achtergrond als projectontwikkelaar is hij
van onschatbare waarde geweest voor de plannen en
de projecten van Pro Senectute op het gebied van
huisvesting en het scheiden van wonen en zorg.
Jonkheer ir. F.J. de Ranitz, bestuurslid Stichting
(15-11-1995 tot 29-06-2007)
De heer De Ranitz heeft aan de totstandkoming van
Hoog Langen en Stadenbos een wezenlijke bijdrage
geleverd. Hij was tevens lid van de Werkgroep Bouw
Tusselerhof en leidde sinds 2002 als portefeuillehouder
de Commissie van Aanbeveling Tusselerhof.
De heer mr. W.F. Dutilh, bestuurslid Stichting (25-
06-1982 tot 29-06-2007)
Na zijn lidmaatschap van het algemeen bestuur van
de Stichting Pro Senectute is de heer Dutilh in 1986
benoemd tot penningmeester van de Stichting
Wildhoef. In 2002 werd hij penningmeester van de
Stichting Pro Senectute. Eind 2006 trad hij toe tot
de Raad van Commissarissen.
Mevrouw M. Schuilenburg-Sint Nicolaas,
bestuurslid Stichting (20-03-1985 tot 29-06-2007)
Voormalig patrones van Emmahof, in 1985
benoemd tot bestuurslid van de Stichting Pro
Senectute en gedelegeerd bestuurslid, tevens voorzitter
van de Stichting Emmahof. Sinds 1985 lid van
de Commissie Kennismakingsgesprekken. In 2002
werd zij portefeuillehouder van Emmahof en leidde
de Commissie van Aanbeveling aldaar. Nu is zij
benoemd tot lid van de Raad van Commissarissen.
BALANS (in euro’s)
ACTIVA
Vaste Activa
Immateriële vaste activa -
Materiële vaste activa 2.312.342
2.312.342
Vlottende activa
Voorraden 26.397
Vorderingen en overlopende activa 1.375.483
Nog te verrekenen financieringstekort 210.155
Liquide middelen 529.889
TOTAAL ACTIVA 4.454.266
Mevrouw J.M. Reinders Folmer-Hamelink,
bestuurslid Stichting (01-01-2006 tot 29-06-2007)
Bij de fusie met Spaar en Hout is mevrouw Reinders
benoemd tot bestuurslid van de Stichting Pro
Senectute en tot portefeuillehouder van Spaar en
Hout. Zij maakte jarenlang deel uit van het bestuur
van Spaar en Hout.
De heer mr. B.H.J.S. Feilzer, oud-lid van de Raad
van Bestuur van Fortis, heeft sinds 1 januari 2007
zitting in de Raad van Toezicht van de Stichting
(aandachtsgebied Financiën).
Mevrouw F.J. Schuit-Blanchet, kwaliteitsmanager
van Center Parcs, is op 23 april jl. benoemd tot lid
van de Raad van Toezicht (aandachtsgebied
Hotelmatige Zaken).
De heer mr. Th. Th. Bijvanck en de heer ir. J.J.
Heyse zijn overgegaan naar het bestuur van de
Vereniging. Mevrouw mr. J. Ch. Koster-Vaags en
de heer P.A.M. Dirks, architect BNA, zijn van het
Verenigingsbestuur overgegaan naar de Raad van
Toezicht van de Stichting.
Het is verdrietig te moeten berichten dat de heer
mr. J.A.G. Jonckheer na een langdurige ziekte op
18 augustus 2007, op zeventigjarige leeftijd, is
overleden. De heer Jonckheer is vanaf 1983
nauw betrokken geweest bij Pro Senectute, waaraan
hij als penningmeester van de Vereniging en
later als voorzitter van de Stichting belangrijke
bestuurlijke bijdragen heeft geleverd. Sinds 2001
was hij lid van de Raad van Commissarissen.
PASSIVA
Eigen vermogen
Kapitaal 543.825
Collectief gefinancierd gebonden vermogen 934.946
Niet collectief gefinancierd vrij vermogen 191.001
1.579.773
Egalisatierekening afschrijving 204.813
Voorzieningen 76.117
Langlopende schulden 671.412
Kortlopende schulden/overlopende passiva 1.922.151
TOTAAL PASSIVA 4.454.266
november 2007 5

Vervolg pagina 4
6
behoren, maar die nog niet zorgbehoevend
zijn. Maar zij zijn wel de kern van ons
bestaan. Voor deze doelgroep moeten we
dus zoeken naar andere woonoplossingen.
Daarom zijn we bijvoorbeeld bezig met de
overname van een serviceflat in Soest. Ook
hebben we nieuwbouwplannen in Huizen.”
Groei is voor Pro Senectute ook noodzaak
vanuit bedrijfseconomisch oogpunt. “Alleen
dan kunnen we bepaalde zaken professionaliseren.”
De in 2006 afgeronde fusie met
Spaar en Hout past in dit voornemen. “Ook
kunnen we groeien door samenwerking met
andere organisaties, bijvoorbeeld op het
gebied van verpleeghuiszorg.”
Goed werkgeverschap
Magielse beseft hoe belangrijk medewerkers
zijn bij het realiseren van Pro Senectute’s
plannen. “Zij zijn nu heel erg betrokken bij
de locaties en de bewoners. Dat willen we
vasthouden en versterken. Daarin past ook
Cliëntenraad Emmahof
vol familieleden
Steeds vaker nemen familieleden van bewoners van Pro
Senectutehuizen plaats in de Cliëntenraad. In Emmahof bestaat
de Cliëntenraad zelfs bijna uitsluitend uit familieleden.
“D
e leeftijd waarop men
naar een zorginstelling
gaat, wordt steeds
hoger. Mensen blijven steeds
langer zelfstandig wonen”, vertelt Ed
Berkhout. Sinds een paar maanden
is hij voorzitter van de Cliëntenraad
van Emmahof. “Door hun hoge
leeftijd wordt het voor bewoners
lastig om zich ook over complexere
onderwerpen te buigen”, zo verklaart
Berkhout de tendens dat
familieleden steeds vaker een rol in
de Cliëntenraad vervullen.
De heer Berkhout geflankeerd
door zijn schoonmoeder,
mevrouw R. van Londen-Smit.
november 2007
Zelf is Berkhout schoonzoon van
een van de bewoners; medelid
mevrouw Van Emde Boas is dochter
van een bewoonster. Berkhout:
“De Cliëntenraad wordt gecompleteerd
door mevrouw Van de
Born, bewoonster. Marianne
Drewes, directeur van Emmahof,
is aanwezig bij bijeenkomsten,
evenals mevrouw Van der Zalm,
ambtelijk secretaris. Het is overigens
heel handig dat mevrouw
Drewes erbij is. Emmahof is
kleinschalig; op deze manier hebben
we direct contact.”
Draagvlak bewoners
Het tijdstip waarop maaltijden
worden geserveerd, de nieuwbouwproblematiek,
de organisatiestructuur
en de voortgang om in
Emmahof het bronzen kwaliteitskeurmerk
te behalen, zijn zaken
waar de Cliëntenraad zich zoal
het aanstellen van een personeelsfunctionaris.
Dit voornemen uit het verslagjaar 2006
is inmiddels gerealiseerd.”
“De locaties hebben overigens veel zelfstandigheid.
Op zich is dat goed, maar we
kunnen nog veel meer gebruikmaken van
gemeenschappelijke activiteiten. Bij kwaliteitsbeleid
bijvoorbeeld draait het om
processen, die vaak in verschillende huizen
hetzelfde zijn.” Wildhoef behaalde in 2006
het Zilveren Kwaliteitskeurmerk; ook de
andere huizen werken aan het behouden
of verkrijgen van een van de keurmerken.
Samen doen
Magielse streeft ten slotte ook naar een
betere verbinding tussen het Centraal
Bureau en de locaties. “We willen de locaties
meer betrekken bij het toekomstperspectief.
Maar dat kunnen we alleen maar doen
samen, dus met elkaar.”
over buigt. Ook het reanimatiebeleid
bespreekt men. “De rol van
de Cliëntenraad is in dat geval
zeer nuttig, om zeker te stellen
dat er voor nieuwe plannen voldoende
draagvlak voor is onder
bewoners”, legt Berkhout uit.
“Via de nieuwsbrief van Emmahof
houden we als Cliëntenraad bewoners
vervolgens op de hoogte van
de besproken onderwerpen. Soms
vragen we hen ook om hierop te
reageren.” Ten slotte bespreken
de leden van de Cliëntenraad de
zaken ook informeel, met hun
eigen familieleden in Emmahof of
tijdens een van de gezamenlijke
bewonersbijeenkomsten.

De heer Ter Haar Romeny:
“Ik voel me
hier heel erg
senang”
De heer B.H.G. ter Haar Romeny (82) is in Stadenbos een
van de bewoners van het eerste uur. Eind 2005 betrok de
oud-burgemeester van onder meer Hellendoorn-Nijverdal
zijn appartement aan de Tusseler. “Hier vind ik saamhorigheid
en onderlinge hartelijkheid.”
Ter Haar Romeny: “Als
weduwnaar woonde ik tot
twee jaar terug nog in mijn
voormalige ambtswoning in
Hellendoorn. Het huis was voor
mij te groot en toe aan renovatie;
ook de tuin was fors. Ik zocht
daarom een andere woonomgeving,
die bovendien duidelijk het
Pro Senectutekenmerk droeg. Ik
kende namelijk de organisatie en
haar doelstellingen, omdat mijn
tante vroeger in Rosorum in
Arnhem woonde, destijds een Pro
Senectutehuis. Bovendien kende ik
Tusselerhof, via familie van wijlen
mijn vrouw.”
“Zorgvuldig en vakbekwaam”
“Toen hoorde ik dat Pro Senectute
in Lochem huurappartementen
liet bouwen. Huren is voor mij een
heel bewuste keuze geweest. Als je
een appartement koopt, krijg je
met servicekosten te maken. Daar
wil ik erfgenamen niet mee opzadelen.
Dat ik hier eventueel zorg
kan krijgen, heeft voor mij ook
een rol gespeeld. Hoe goed ik me
nu ook voel, ik ben me ervan
bewust dat zich elk ogenblik de
situatie kan voordoen, dat ik in
een ziekenhuisbed terechtkom. Bij
andere bewoners heb ik inmiddels
waargenomen dat men vanuit
Tusselerhof in dat geval zorgvuldig
en vakbekwaam handelt.”
De afgelopen twee jaar zijn omgevlogen.
Ik voel me hier heel erg
senang. Het wonen in Lochem is
op zichzelf al een sensatie. Ik heb
mijn jeugd in Twente doorgebracht.
Lochem is weliswaar geen
Twente, maar wel Oost-Nederland.
De culturen lijken op elkaar. In
Lochem zijn bovendien veel
gepensioneerden neergestreken. Ik
ben er ook lid geworden van de
sociëteit, die 175 jaar oud is.”
“Gezelligheid en privacy”
“Ik woon vlakbij de warme bakker,
geweldig leuk. Ik zie hier wat er in
de straat en in de wijk gebeurt.
“De afgelopen twee jaar
zijn omgevlogen.”
Bovendien ligt het centrum op
slechts zevenhonderd meter. In
Stadenbos zelf vind ik saamhorigheid
en onderlinge hartelijkheid.
Met twintig appartementen is het
hier net groot genoeg om het
gezellig te houden, terwijl je wel
degelijk de nodige privacy hebt. De
mensen die ik heb leren kennen,
zijn zoals ik had verwacht. Heel
prettig.”
“Dit appartement was wel een
grote gok qua ruimte, maar het
past me als een jas. Zelfs de kegelclub,
achttien man, is bij mij een
borrel komen drinken. Daarna zijn
we bij het zalencentrum hiertegenover
gaan bowlen, stamppotten
eten en een glaasje drinken.
Machtig leuk. Nee, ik heb er geen
dag spijt van dat ik hier naar toe
ben verhuisd.”
november 2007 7

8
“W
november 2007
Na een dienstverband van 31 jaar heeft administrateur
Bert Pronk (60) per 1 oktober afscheid genomen van het
Centraal Bureau. Hij blikt terug op een stuk geschiedenis van
Pro Senectute. “Ook in 1976 ergerde men zich aan de toene-
mende overheidsinmenging.”
andjes van behang op linnen,
elektrabedrading omwikkeld
met katoen en op bepaalde
punten vergaan, waardoor het risico van
kortsluiting altijd op de loer lag… Zelfs in
die tijd was het kantoor van Pro Senectute
al zeer gedateerd”, zo herinnert Bert zich
zijn eerste werkplek aan de Vondelstraat 58
in Amsterdam. In 1976 begon Bert hier zijn
dienstverband als administrateur/boekhouder
van de Vereniging. “Een steile trap leidde
naar de eerste verdieping. Daar ontving
de bewonersconsulente, mevrouw Veening,
aspirant-bewoners. Het was soms een
gênante vertoning om een hoogbejaarde,
die slecht ter been was, de trap op te helpen.
In 1983 verhuisden we daarom ook naar
een ‘echt’ kantoor, aan de A.J. Ernststraat.”
Omzichtig te werk gaan
In zijn eerste jaren bij Pro Senectute had
Bert regelmatig contact met bewoners. Hij
werd namelijk belast met de begeleiding
van aanvragen voor bijstand. “Vanaf de
oprichting van Pro Senectute betaalden
bewoners naar draagkracht. In de jaren
zeventig stapte het bestuur van Pro
Senectute van dit systeem af en ging over
op zelfbetaling. Wie door zijn geld heen
was, kon een beroep doen op de ABW”, legt
Bert Pronk:
“Ik hoop dat
ambities
Bert uit. “Ik deed het voorwerk bij bewoners
om te beoordelen of de aanvraag
voor bijstand kon worden ingediend bij de
ambtenaar. Dat een medewerker van Pro
Senectute dat deed, was vanuit serviceoogpunt
nog te begrijpen. Maar dat een
ambtenaar dat deed, vond men gênant. Het
waren toch mensen van enige importantie.
Ik moest hier dan ook zeer omzichtig mee
omgaan. Na een wetswijziging hield dit
werk voor mij op.”
“In mijn begintijd, in 1976, beschikte Pro
Senectute over negen tehuizen. Naast een
nieuw verzorgingshuis met aanleunflat in
Voorschoten en het gerenoveerde verzorgingshuis
Emmahof in Amsterdam waren
dit zeven verouderde tehuizen. Deze moesten
gesloten worden, omdat ze niet meer
voldeden aan de nieuwe overheidseisen.
Zo moest iedere bewoner een toilet op de
kamer hebben. De huizen, vaak grote villa’s
met kamers, waren te kleinschalig om aan
te passen.”
Verouderde tehuizen
Bert somt moeiteloos op hoe het afstoten
van de tehuizen verliep. “Huize Tony in Den
Haag (1977) en Anne Foekens in Rotterdam
(1978) werden als eerste afgestoten.

Pro Senectute haar
zal waarmaken”
Bewoners die dat wilden, konden verhuizen
naar Huize Foreschate (geopend 1973-
1998). Voor Oud Sitio in Doorn kwam in
1977 Oranjestein in de plaats. Hier konden
ook bewoners van het verouderde Huize
Boddaert in Hilversum terecht (gesloten in
1982). Inmiddels werd begonnen met de
vervanging van P.W. Janssen in Lochem
(1981); hier werd Tusselerhof gebouwd.
Rosorum te Arnhem werd verkocht aan
‘Open het Dorp’(1981). Huize Eugeria in
Groningen sloot zijn deuren ten slotte in
1986.”
Inmiddels was het bestuur van Pro
Senectute benaderd om Wildhoef in
Bloemendaal over te nemen. “Geheel in stijl
met veel ceremonie in het aangrenzende
kerkje vond de officiële opening plaats in
1984”, herinnert Bert zich. “Bijzonder in die
tijd was trouwens dat onze nieuwe verzorgingshuizen
royaal van opzet waren: de
appartementen waren gemiddeld 48 m 2 ,
terwijl de overheidsnorm toen 15 m 2 was.”
‘Jeugdige’ bewoners
Opvallend vond Bert ook de leeftijd van
de bewoners. “Nu is de gemiddelde leeftijd
van bewoners 85, maar in mijn begintijd
kwamen er ook veel vrij jeugdige bewoners,
van een jaar of 70. Zij verrichtten weer
mantelzorg voor oudere medebewoners.
Daardoor was de druk van de zorg op het
personeel ook vele malen minder. Die situatie
veranderde door de toenemende mate
van overheidsinmenging, waar men zich in
1976 al aan ergerde. Een zeventigjarige met
kleine problemen moest door optreden van
de indicatiecommissies voortaan uitgesloten
worden van de zorginstellingen. Ook vandaag
de dag worden de indicaties steeds
zwaarder.”
In 2004 besloot Bert zich verkiesbaar te
stellen voor de ondernemingsraad. “Binnen
een halfjaar werd ik gepromoveerd tot
voorzitter. Door mijn werk voor de ondernemingsraad
kreeg ik niet alleen meer met
de werkvloer te maken, maar ook meer
inzicht in de onderneming.” Bert werpt dan
ook graag een blik op de toekomst van Pro
Senectute. “Om te kunnen overleven moet
Pro Senectute minstens twee keer zo groot
worden. Ik hoop zeker dat Pro Senectute die
ambities zal waarmaken.”
Joie de vivre
Bert’s eigen ambities liggen op een ander
vlak. “Mijn vrouw en ik laten een huis
bouwen in de Hautes-Pyrénées. Een mooie
omgeving, waar je de ruimte hebt. Het
leven is er anders, het tempo is anders.
Mijn vrouw werkt nog tot juli volgend jaar
en daarna kijken we wat we gaan doen.
Misschien houden we ons huis in Nederland
nog aan, misschien ook niet…”
november 2007 9

B innenkijken
Tusselerhof
maakt het
verschil
Make a Difference Day (MADD) is een jaarlijks terugkerend
groot landelijke evenement. MADD zet de schijnwerpers
twee dagen op vrijwillige inzet. Tusselerhof
heeft deze dag aangegrepen om een leuke ochtend te
organiseren voor veertien vrijwilligers en 25 bewoners
die deelnamen aan de bloemschikochtend.
Met groen uit eigen tuin, verzameld door de activiteitenbegeleiding
en verschillende bossen bloemen werden
mooie herfstcreaties gemaakt. En omdat het MADD was
mochten de vrijwilligers ook een eigen creatie maken. Ze
namen hun eigen bloemstukje en een lekker geurend
bedankje mee naar huis.
10
november 2007
Wineke Verwoerd,
vrijwilliger in Oranjestein:
“Dit werk
geeft me voldoening”
Een groot aantal vrijwilligers zet zich belangeloos in voor bewoners
van de huizen van Pro Senectute. Zo brengt Wineke Verwoerd
(65), oud-directeur van het Juliana Welzijn Fonds, elke donderdagavond
koffie en thee rond bij bewoners van Oranjestein. “Bij iedere
ronde denk ik regelmatig: dat was nou leuk!”
“Mijn moeder heeft het laatste jaar
van haar leven doorgebracht in
een zorgcentrum in de
Achterhoek, waar zij zelf graag
wilde wonen. Zeker in het begin
heb ik mezelf af en toe erover verbaasd
hoe het er daar aan toe ging.
Als iemand niet meer kan lopen,
zet je de koffie toch naast iemand
neer in plaats van aan de andere
kant van de kamer? Ik dacht toen
Kort nieuws uit de
Pro Senectutehuizen
al wel: als ik niet meer werk, ga ik
iets voor ouderen doen.”
“Via Gieneke Holwerda, de directeur
van Oranjestein en lid van de
Raad van Bestuur, wist ik van het
bestaan van Oranjestein. Ik ben
daar met haar wezen praten, want
ik wist absoluut niet hoe het werkte
in de ouderenzorg. Gieneke
heeft me onder andere uitgelegd
dat voor alle werkzaamheden een
Opgefrist
aan het
werk
Op 10 en 11 oktober hebben 40 medewerkers en
vrijwilligers van Wildhoef zich laten masseren
door masseurs van Both Hans Stoelmassage. Voor
deze vorm van massage is een speciale ergonomisch
gevormde stoel ontwikkeld, die voor een
comfortabele en ontspannen houding zorgt. De
massage richt zich op het activeren van de bloedcirculatie,
zodat je na afloop helemaal opgefrist
aan het werk kunt gaan. Both Hans Stoelmassage
is een pas opgericht bedrijf van Eric en Rita Both.
Rita Both is niet alleen masseur, maar ook
medewerker huishouding in Wildhoef.

epaalde tijd staat. Tja, zo is
dat blijkbaar in de ouderenzorg.
Ik kreeg ook een rondleiding.
De prachtige, grote
kamers vielen me op. ‘Ik kom
hier later graag vrijwilligerswerk
doen’, heb ik toen
gezegd.”
“Eigen tentje runnen”
“Op dat moment werkte ik
nog volop als directeur van
het toenmalige Juliana Welzijn
Fonds, het huidige Oranje
Fonds. We maakten verschillende
projecten mogelijk.
Bijvoorbeeld voor ouderenwerk
of in club- en buurthuizen.
Ik was ervoor verantwoordelijk
dat het gehele proces en
de behandeling van aanvragen
voor steun voor projecten goed
en tijdig verliep. Maar die tijd
van mijn eigen tentje runnen,
ligt nu achter mij.”
“Sinds mei 2004 werk ik elke
donderdagavond in Oranjestein.
Ik kom even voor zes uur
binnen. In het keukentje ga ik
dan de koffie- en theekannen
zelf vullen. Met mijn karretje
met koffie en thee maak ik
mijn ronde langs alle kamers
van bewoners van de zorgafdeling.”
“Iets nuttigs doen”
“Ik had nooit gedacht dat ik
hier het geduld voor zou hebben.
Maar ik werk nu een paar
versnellingen lager en dat vind
ik prima. Het geeft me ook voldoening,
absoluut. Ik vind het
namelijk heel leuk om de mensen
te ontmoeten. Soms maak
ik met een bewoner een lang
praatje, soms een kort praatje.
‘Je hebt me toch ’n beetje
opgemonterd’, zeggen ze daarna
wel eens. Bij iedere ronde
denk ik regelmatig: dat was
nou leuk! Als ik dit soort werk
niet zou doen, vind ik dat ik
een egoïstisch leven zou leiden.
Nu doe ik ook iets nuttigs.
Voor de organisatie en de mensen,
maar ook voor mijzelf.”
Vierseizoenentuin van Oranjestein
Verscholen in de groene, bosrijke omgeving van Doorn ligt
Oranjestein. Tuinontwerper Riet Leurdijk heeft hier in 2004
de tuin gerenoveerd tot een prachtige vierseizoenentuin.
“Een tuin met levend materiaal,
zeker een cultuurtuin, behoeft bijstelling”,
zegt Leurdijk. “De tuin
was enigszins verwilderd. Daarom
heb ik drie jaar geleden nieuwe
beplantingsplannen gemaakt.
Hierbij was mijn uitgangspunt dat
er elk jaargetijde iets boeiends te
zien moet zijn.”
Zo geeft in de herfst verkleurd
blad en hier en daar het silhouet
van uitgebloeide bloemen een
prachtig beeld. De citroengele
Hypericum (hertshooi) geeft naast
gele bloemetjes ook nog besjes en
ook de Viburnum (Gelderse roos)
verzamelt in de herfst zijn knoppen
om vervolgens in het voorjaar
bloesem te krijgen. “Zij geven twee
keer ‘geluk’”, aldus Leurdijk.
‘Bosgevoel’
Aan de straatkant zijn de aangeplante
grassen aan de zijborders
in de herfst prachtig bronsgeel,
tot ver in het najaar. Leurdijk:
“Aan deze straatkant heb ik zoveel
mogelijk het ‘bosgevoel’ van
Oranjestein gehandhaafd.”
‘s Winters is in de tuin hier en
De T uinen
van Pro Senectute
daar een Helleborus (kerstroos) te
zien. Ook staan er veel vaste planten,
echte groenblijvers, die vroeg
in de winter bloeien. Hierbij zijn
witte en purperkleurige tinten te
zien. Bij de tuinrenovatie heeft
Leurdijk ook rekening gehouden
met bewonerswensen. “Men wil
vooral kijken naar bloemen.” Het
resultaat is een binnentuin die in
de zomer wordt omgetoverd tot
een ware bloemenzee, vol roze en
witte rozen en anemonen, rozewitte
lavatera’s, blauwe en roze tuingeraniums
en vlinderstruiken.
“Bewoners die naar buiten gaan,
zien deze prachtige kleuren en
kunnen de heerlijke bloemengeur
opsnuiven.”
november 2007 11

D
e week van ...
Mieke Vos,
facilitair manager en
kwaliteitsmedewerker Tusselerhof
Achter Pro Senectute
gaat een professionele
organisatie schuil. In de
serie ‘De week van … ’
gunnen we u een kijkje
achter de schermen. We
volgen een week lang
iemand die op beleidsmatig
niveau bij Pro
Senectute betrokken is.
Maandag
‘s Morgens naar Ede, samen met
Gieneke Holwerda (Oranjestein)
en Betsy Gaasbeek (Wildhoef)
kerstpakketten uitzoeken voor alle
medewerkers van Pro Senectute.
Terug in Lochem samen met de
bewoners aan tafel. Dat doe ik
dagelijks; zo kan ik bewoners meteen
vragen hoe het gaat en hun
vragen beantwoorden. Daarna
overleg met de keuken, onder
andere over de samenstelling van
de wildmaaltijd. Vervolgens verzorg
ik een bezichtiging van een
appartement in Hoog Langen.
Maandlijst brood- en waskosten
nog even controleren. Overleg met
de directeur.
Dinsdag
Naar een symposium over de
Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling
Zorgsector (HKZ).
12 november 2007
Informatie, workshops en rondetafelgesprekken
over het kwaliteitssysteem
in de zorg. Hoe houd
je het kwaliteitssysteem levend?
Actueel, want Tusselerhof heeft bij
de heraudit onlangs het Zilveren
Keurmerk behouden. Een boeiende,
maar ook heel vermoeiende
dag!
Woensdag
Overleg met het installatiebureau.
Hoe zorgen we dat bewoners binnenkort
zo weinig mogelijk last
hebben van het vervangen van de
boilers? Daarna een oriënterend
gesprek met een toekomstige
bewoonster; ze wil ook graag een
appartement bekijken. ‘s Middags
overleg met de directeur over een
bewonersbijeenkomst voor Hoog
Langen en Stadenbos, het kwaliteitssysteem,
en ontwikkelingen in
Tusselerhof.
Donderdag
Eindelijk tijd voor post, mail en
telefoontjes. Afspraak bevestigen
met de tuinman, vragen van
medewerkers beantwoorden, overleg
met de huismeester, gesprek
met een toekomstige bewoner van
Hoog Langen en een eindgesprek
met een dochter van een overleden
bewoner. De meneer van de
bezichtiging van maandag belt en
neemt een optie op een appartement.
Na de lunch managementteamvergadering;
daarna naar een
bewoonster die vragen heeft.
Vrijdag
Om 6.30 uur sta ik de laatste
appels in onze tuin op te rapen.
Om 7.00 uur in de auto richting
Tusselerhof, mét de appels.
Bewoners en koks zijn er erg blij
mee. ’s Ochtends een afspraak in
Hoog Langen met een expert over
de aanpak van geluidsoverlast op
balkons. Daarna in Tusselerhof
vragen beantwoord van een
echtpaar dat net in Stadenbos is
komen wonen. Even een zieke
collega gebeld voor een ziekenbezoekje
en dan om half één gauw
naar de eetzaal.
’s Middags een evaluatiegesprek
met een stagiaire. Na een drukke
week ga ik nu lekker genieten van
het weekend!
Colofon
ProZa is het huisblad van Stichting Pro Senectute. Redactiecommissie Pro Senectute: Gieneke Holwerda, Theo Bijvanck, Jan
Hogervorst en Frits van Kersen. Teksten VoorWoord: Nathalie van Dam. Concept en vormgeving 071 Visuele Communicatie, Leiden.
Fotografie Jan Houwers (cover), Hans Bakker, Maarten van Wamel en Edwin Weers. Drukwerk NPN Drukkers, Breda. Redactieadres
Redactie ProZa, p.a. A. J. Ernststraat 175, 1083 GV Amsterdam, T: 020-644 40 78, E-mail: g.holwerda@pro-senectute.nl