digitale versie downloaden via deze link (PDF) - FOV

update sociaal-cultureel werk
Nummer twee
Je hebt de tweede editie van Beleidspost Sociaal-cultureel werk in
handen. Met deze nieuwsbrief willen we beleidsmakers die met
het sociaal-cultureel werk bezig zijn, op de hoogte houden van
lopende dossiers. Daarbij richten we ons in het bijzonder - maar
niet uitsluitend - tot de leden van de Commissie Cultuur van het
Vlaams Parlement. Een publicatie op maat, dus.
In deze editie zit een dubbele rode draad. Ten eerste blijven we
voor een aantal dossiers aandringen op rechtmatige aandacht
voor het sociaal-cultureel (volwassenen)werk. Als tweede rode
draad kaarten we enkele nijpende problemen aan in bestaande
regelgeving, die vormings-, bewegings- en vrijwilligerswerk
moeilijk maken.
Beleidspost verschijnt minstens tweemaal per jaar, op politiek
belangrijke momenten.
Veel leesplezier!
federatie sociaal-cultureel werk
info@fov.be | 02/244 93 39
In deze editie
p. 2 Decreet SCvW
p. 4 Cultuureducatie
p. 6 Participatiedecreet
p. 8 Reisbureaudecreet
p. 11 Vrijstelling SABAM
p. 12 Overheidsopdrachten
p. 14 Fiscale attesten
p. 16 Vereenvoudiging
p. 18 Erasmus for all
Beleidspost vind je, met
bijhorende documenten, ook
online:
www.fov.be/beleidspost

Wijzigingen aan decreet en evaluatiemodel komen tegemoet aan noden sector
Decreet en evaluatiemodel
‘in sync’ met praktijk
Het decreet voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk krijgt – als alles goed blijft
gaan - twee belangrijke wijzigingen. Sociaal-culturele bewegingen krijgen voortaan een
volwaardige erkenning en landelijke vormingsinstellingen krijgen meer vrijheid bij de
bepaling van hun aanbod. Bovendien krijgt het evaluatiemodel – een set regels die de
evaluatie van de organisaties uitstippelt – een update.
Evaluatiemodel bijna geüpdatet
Met de decreetwijziging in 2008 veranderde de manier
waarop sociaal-culturele organisaties geëvalueerd
worden. Niet langer de cijfers, plannen en papier staan
centraal, maar de concrete visie en werking op het terrein.
Ter ondersteuning van deze kwalitatieve verschuiving
voerde het decreet de visitaties in. Professionals uit de
onderwijs- en onderzoekswereld én naburige sectoren
komen samen met de overheid op visitatie bij de
organisaties. Tijdens zo’n bezoek wordt de werking van
de organisatie van naderbij bekeken. Het verslag van de
visitatie vormt een deel van de evaluatie op het einde van
de beleidsperiode.
De visitaties zijn een voor Vlaanderen unieke vorm
van peer review. Ze getuigen van een grote openheid en
zelfvertrouwen in de sector.
De visitaties starten in 2013, maar de voorbereidingen
2
zijn reeds volop gestart. Zo stelt de FOV dit jaar een
lijst van externe deskundigen samen, die begin deze
zomer overhandigd wordt aan minister van Cultuur
Schauvliege. Dit najaar plant de FOV – in samenwerking
met Socius en het Agentschap Sociaal-Cultureel Werk -
ook een vorming voor de visitatoren.
Op basis van een kritische analyse van de vorige
procedure, werkten het Agentschap Sociaal-Cultureel
Werk en de FOV reeds vorig jaar aan een update
van het evaluatiemodel. Dat model bepaalt tot in de
puntjes hoe de visitaties en uiteindelijke evaluaties
verlopen. Het vernieuwde model wacht al een tijdje
op een bekrachtiging door minister van Cultuur Joke
Schauvliege.
Decreet bijna gewijzigd
Niet alleen het geactualiseerd evaluatiemodel, een
‘bijvoegsel’ bij het decreet voor het sociaal-cultureel

volwassenenwerk, staat in de steigers, ook het decreet
krijgt een belangrijke aanpassing. De bepaling rond de
aard van vormingsuren bij de vormingsinstellingen wordt
versoepeld en de bewegingen krijgen een erkenning.
Op donderdag 24 mei keurde de Commissie Cultuur
van het Vlaams Parlement het voorstel van decreet goed
dat deze wijzigingen mogelijk maakt. Indieners waren
Paul Delva (CD&V), Philippe De Coene (sp.a), Lieven
Dehandschutter (N-VA), Bart Caron (Groen), Johan
Verstreken (CD&V), Yamila Idrissi (sp.a) en Danielle
Godderis-T’Jonck (N-VA).
Met een erkenning op zak kunnen bewegingen niet
langer van de ene dag op de andere hun subsidies
kwijtraken. Ze krijgen vaste voet aan de grond en kunnen
een langetermijn- in plaats van een overlevingsstrategie
uitstippelen. Het gevolg? Ze krijgen de ruimte om zich ten
volle te richten op wat echt belangrijk is: een draagvlak
creëren voor maatschappelijke verandering.
De vormingsinstellingen krijgen door de decreetwijziging
de kans om uit het carcan te breken en zich niet te
beperken tot vorming in ‘open aanbod’ en in de ‘autonome
foto: Koen D’Hous - WiSPER
levenssfeer’ (lees: vrije tijd). De uitzonderingsmaatregelen
worden uitgebreid, zodat op maat werken, in een gesloten
aanbod, meer mogelijk wordt en de instellingen meer
kadervorming kunnen aanbieden voor de non-profit sector
en voor mensen met een educatieve achterstand. Het is
belangrijk dat het sociaal-cultureel werk zich zo, vanuit
zijn eigenheid, sterker kan positioneren in het wijzigend
landschap van levenslang en levensbreed leren.
Het voorstel van (wijzigings)decreet voltooit actueel zijn
parlementaire weg. De FOV is tevreden met het resultaat
van het overleg met de overheid en het engagement van
de betrokken parlementairen om zich hier achter te willen
scharen. Enkel de datum van inwerkingtreding bleef een
punt van onenigheid. De FOV vindt het immers essentieel
dat de visitaties in de geest van de veranderde situatie
kunnen plaatsvinden. Op die manier is er geen verwarring
bij visitatoren en organisaties. 2012 is dus als startdatum
zinvoller én efficiënter.
De FOV is blij met de decreetwijziging. Ook hopen we
op een spoedige bekrachtiging van het geactualiseerde
evaluatiemodel door de minister.
Meer weten?
Surf voor bijhorende documenten naar:
www.fov.be/beleidspost
Contactpersoon voor dit dossier:
Dirk Verbist (dirk.verbist@fov.be)
02 244 93 39 3

‘Groeien in cultuur’ hoeft niet te stoppen op 18 jaar
Cultuureducatie:
volwassenen uit de boot?
Begin 2012 pakt minister Joke Schauvliege uit met een strategisch plan rond
cultuureducatie. Het plan overschrijdt verschillende beleidsdomeinen. Ministers Smet
en Schauvliege zetten samen in op een hechtere samenwerking tussen onderwijs,
cultuur en jeugd.
Groeien in cultuur
De nota ’Groeien in cultuur’ schetst de contouren
van een gemeenschappelijk strategisch beleidskader
voor cultuureducatie: een gedeelde visie, missie en
strategische doelstellingen.
De strategische doelstellingen zijn:
• meer en betere cultuureducatie voor iedereen;
• de culturele competenties van leerkrachten en
cultuureducatieve professionals verkennen en
versterken;
• een brede leef- en leeromgeving creëren;
• artistieke talenten maximale ontwikkelingskansen
bieden.
Actieplan
Het strategisch beleidskader wordt vertaald in een
concreet actieplan. Dat plan is een bundeling van reeds
bestaande en nieuwe initiatieven en vertrekt dus niet van
nul. Of, met andere woorden: het houdt rekening met het
4
Cultuureducatie?
“We omschrijven cultuureducatie als elke vorm van
intentionele educatie die een bewuste omgang met
cultuur nastreeft in een bewust gehanteerd medium.
Cultuureducatie is binnen onze visie gericht
op persoonlijke en sociale ontwikkeling en
bewustwording en op het verwerven van de
competentie en de bereidheid om aan cultuur deel
te nemen en deel te hebben.”
uit ‘Groeien in Cultuur. Conceptnota
cultuureducatie’

verleden.
Voorbeelden van acties zijn:
• opmaak van een beroepenstructuur en (beroeps)
competentieprofiel voor wie een rol opneemt als
‘cultuureducator’;
• cultuureducatie bevorderen binnen de
lerarenopleidingen;
• de uitreiking van de Prijs van de Vlaamse
Gemeenschap voor Cultuureducatie;
• opzetten van sensibiliseringscampagnes als de ‘Dag
van de Cultuureducatie’ of de ‘Kunstendag voor
Kinderen’;
• de oprichting van ExpertiseNetwerken voor
CultuurEducatie (ENCE) om de wederzijdse
samenwerking tussen regionale partners in cultuur,
jeugd en onderwijs te versterken;
• …
Veelbelovende samenwerking
Veelbelovend, zo dacht de FOV. En in zeker zin is
het dat ook. Een dergelijke hechte samenwerking en
afstemming tussen verschillende beleidsdomeinen rond
cultuureducatie is erg waardevol. Een beleid dat krachten
verenigt en versnippering tegengaat, kan alleen maar
toegejuicht worden.
Naar levenslange cultuureducatie
Toch zijn er een aantal minpunten. De conceptnota
van de ministers legt een sterke focus op jongeren en
kinderen. Op zich zeer waardevol, maar volwassenen
Meer weten?
Surf voor bijhorende documenten naar:
www.fov.be/beleidspost
Contactpersoon voor dit dossier:
Claire Luyten (claire.luyten@fov.be)
02 244 93 39
mogen als doelgroep niet uit het oog verloren worden.
Ook voor volwassenen is deelnemen en deelhebben aan
cultuureducatieve activiteiten een meerwaarde. Waarom
de goede intenties ten aanzien van kinderen en jongeren
niet doorgetrokken worden naar de volwassenen is voor
ons een raadsel. ’Levenslang leren’ is paradoxaal genoeg
een beleidslijn van de Vlaamse overheid. Het is jammer
dat, onder meer, de sociaal-culturele sector quasi niet aan
bod komt.
Minister Schauvliege lijkt oor te hebben naar deze
bekommernis. Op het Cultuurforum 2020 in Turnhout
kondigde ze een vervolgnota ‘Doorgroeien in cultuur’
aan. De nota zou zich toespitsen op het levensbrede
en levenslange karakter van cultuureducatie. Het
volwassenenwerk krijgt hopelijk zo de plaats die het
verdient.
En in de praktijk?
We zijn ook bezorgd over de uitvoering van het plan. Is
er financiële draagkracht, en zo ja hoe groot is die? Wat is
de concrete timing van de verschillende initiatieven? Het
advies van de VLOR, SARC en de Vlaamse Jeugdraad
formuleert het als volgt: “De aandacht van de ministers
voor ’kortlopende en nieuwe initiatieven’ roept de vraag
op of men hier daadwerkelijk een nieuwe dynamiek wil
op gang brengen, dan wel of hiermee vooral (budgettaire)
beslissingsvrijheid voor de overheid wordt gecreëerd.”
Voldoende stof voor overleg, dus.
5

Evaluatie participatiedecreet afgerond
Komt er schot in het
participatiedecreet?
De evaluatie van het participatiedecreet was al langer aangekondigd. Intussen zit
er eindelijk vaart in. Een ambtelijke werkgroep werkt op dit moment aan concrete
voorstellen tot bijsturing. De FOV ziet haar bekommernissen grotendeels opgenomen
in het voorbereidende evaluatiedocument.
Wat vooraf ging
Cultuurminister Schauvliege kondigde in 2009 in
samenspel met de andere betrokken ministers (Sport
(Muyters) en Jeugd (Smet)) een evaluatie van het
participatiedecreet aan. In de loop van februari 2012
waren de nodige evaluatienota’s van de diverse
beleidsdomeinen (eindelijk) binnen. Op 7 maart 2012
spraken de ministers een plan van aanpak af op basis
van deze stukken. Dit resulteerde in een mededeling aan
de Vlaamse Regering. Als bijlage bij deze mededeling
werden een aantal wenselijke bijsturingen van het decreet
geformuleerd. Intussen ging een ambtelijke werkgroep
met het materiaal aan de slag. Deze werkgroep moet
(tegen het najaar) concrete voorstellen tot bijsturing
formuleren.
De algemene teneur van de evaluatie in de mededeling
aan de Vlaamse Regering is positief. Als sterke punten
komen het transversale karakter en de effectieve aandacht
6
voor kansengroepen naar voor.
FOV-standpunt
De FOV legde haar eerdere standpunt over het
participatiedecreet naast de evaluatietekst en kwam tot
de volgende overwegingen.
Kansengroepen: benutting expertise sociaal-cultureel
werk
Over de projectoproepen voor kansengroepen staat
in de nota dat slechts in een minderheid van dossiers
de kansengroep ook projecthouder is. Terecht wordt
opgemerkt dat de focus vaak op deelnemen ligt en
niet op deelhebben. De FOV is dan ook blij dat de
criteria voor projecten de focus zullen leggen op
participatie, de methodische aanpak en het netwerk of
samenwerkingsverband. We zien in deze formulering
ook een opening voor een optimale benutting van de

expertise van organisaties uit het sociaal-cultureel werk.
Zij beschikken immers over de know-how rond bereik,
toeleiding, procesmatige trajecten…
De FOV pleit er sterk voor dat sociaal-culturele
organisaties van kansengroepen (mensen in armoede,
met een beperking, met een etnisch-cultureel diverse
achtergrond), ook rechtstreeks als projecthouder een
soepele toegang krijgen tot de projectregeling.
Middelen naar structureel gesubsidieerde organisaties
Volgens de evaluatietekst is het uitgangspunt dat
maximaal de helft van het budget naar structureel
gesubsidieerde werkingen kan gaan, onder voorwaarde
dat “aangegeven wordt hoe het project na de
Meer weten?
Surf voor bijhorende documenten naar:
www.fov.be/beleidspost
Contactpersoon voor dit dossier:
Nele Cornelis (nele.cornelis@fov.be)
02 244 93 39
projecttermijn in de reguliere werking kan worden
opgenomen”. Met deze regeling kunnen sociaal-culturele
organisaties ook in de toekomst transversale participatieexperimenten
opzetten.
Timing en procedures
De FOV is tevreden dat ze haar aandachtspunten
rond timing en procedures in de evaluatienota kon
terugvinden. Deze timings bleken in de praktijk immers
niet altijd haalbaar.
Over het behoud van de proeftuinen is nog geen
beslissing gevallen. De FOV pleit ervoor deze maatregel
(ook voor cultuur!) sectoraal in te bedden (en dus in te
schrijven in de regelgeving van elke sector afzonderlijk).
foto: Femma
7

Decreet is niet aangepast aan actuele tendensen
Reisbureaudecreet helpt
reizen naar de maan
Het reisbureaudecreet bezorgde het Vlaams Parlement de afgelopen maanden heel
wat kopzorgen. Verschillende rechterlijke uitspraken dwongen de overheid om zich
te bezinnen over een grondige aanpassing of afschaffing van het decreet. Tot deze
conclusie kwam ook minister Bourgeois na een evaluatierapport van zijn administratie.
Afschaffen of aanpassen
De evaluatie van het reisbureaudecreet gebeurde op basis
van een grondig en kritisch evaluatierapport van het
Departement Internationaal Vlaanderen. Voor minister
Bourgeois stond het bij de parlementaire bespreking
van het rapport vast dat er iets met het decreet moet
gebeuren. De opties die het evaluatierapport naar voor
schuift - met relevantie voor het sociaal-cultureel werk -,
zijn de volgende:
1. Het decreet grondig aanpassen
Onder andere de ‘vrijstellingsregel’ kan aangepast
worden. Die regel bepaalt welke organisaties niet
vergunningsplichtig zijn als ze ‘reisbureau-activiteiten’
willen opzetten. Die vrijstellingsregel dreigt in de praktijk
helemaal uitgehold te worden en is dus dringend aan
een update toe. Hoe die aangepaste regel er dan wel
8
moet uitzien, is echter geen eenvoudige zaak. Terecht
zegt het evaluatierapport: “Indien ervoor zou gekozen
worden om het toepassingsgebied van het decreet bij
te stellen […] wordt aanbevolen a priori te evalueren
in welke mate de nieuwe regeling voldoende algemeen
is gedefinieerd, en resistent kan worden geacht tegen
nieuwe ontwikkelingen in de reisbemiddelingssector, en
daaruit voortvloeiende nieuwe vragen tot een verruiming
van de uitzonderingsgronden. Zoniet bestaat de kans
dat de wetgever in de toekomst met regelmaat wordt
uitgenodigd om het decreet opnieuw te actualiseren,
waardoor het normerend effect ervan dreigt te
verwateren.”
2. Het decreet afschaffen
Een tweede legitieme mogelijkheid is het decreet
afschaffen. Het reisbureaudecreet bevat nagenoeg geen
aanvullende bescherming voor de consument. Die

wordt al beschermd door de reiscontractenwetgeving
op federaal niveau. Het reisbureaudecreet is vooral een
decreet dat (een deel van) de reissector wil reguleren
en zelfs afschermen. Zonder een dergelijk decreet zou
de situatie in Vlaanderen meer in overeenstemming
zijn met de andere Europese landen. Uit het rapport:
“[…]wordt aanbevolen dat ook de opheffing van het
reisbureaudecreet als beleidsalternatief zou worden
overwogen. De opheffing van het decreet zou de
reisbureau- en reisbemiddelingssector van een verplicht
vergunningssysteem ontslaan, en voor de uitdaging
plaatsen om te voorzien in een mechanisme van
zelfregulering, zoals in vele (Noordwest) Europese landen
al het geval is. Die beleidsoptie zou aansluiting kunnen
vinden bij de algemenere beleidsdoelstelling van de
Vlaamse regering in zake wetsmatiging en deregulering
van het economisch leven, en een meer doorgedreven
omzetting van de Europese dienstenrichtlijn.”
Evaluatierapport is kritisch
Het rapport heeft oog voor de penibele situatie van
sommige sociaal-culturele organisaties: “De toepassing
van het decreet stelt voor socio-culturele verenigingen
een aantal praktische problemen. Dit is onder meer het
geval indien een vereniging conform art. 3§2 is vrijgesteld
van vergunning, maar toch onder de bepalingen van de
reiscontractenwet valt. In dat geval kan ze de vereiste
verzekering tegen financieel onvermogen niet sluiten,
omwille van het beleid ter zake van de verzekeraars,
die dergelijke verzekering enkel met vergunde
reisbureaus wensen te sluiten. Ook indien de socioculturele
verenigingen een reisbureauvergunning willen
bekomen vormen zowel de financiële voorwaarden
(het beschikken over een permanent eigen vermogen),
als de vereisten inzake beroepsbekwaamheid (diploma
of beroepservaring), regelmatig een probleem om de
vergunning te krijgen. Tenslotte blijft ook een vereniging
die beroep doet op een vergund reisbureau om reizen
voor haar leden te organiseren volgens de vigerende
interpretatie van het decreet ‘bemiddelen’ en is derhalve
vergunningsplichtig.”
De FOV werkte aan een aantal voorstellen tot aanpassing
van het decreet, maar stelde uiteindelijk vast dat
alternatieve verwoordingen mogelijk niet zullen volstaan
om de geschetste problemen te vermijden. Ook het
evaluatierapport sterkt ons in deze mening.
Sociaal-culturele organisaties zijn geen reisbureaus
Sociaal-culturele organisaties zijn geen reisbureaus,
willen geen reisbureau worden en willen aldus ook geen
vergunning als reisbureau aanvragen. Reisactiviteiten
die deze organisaties aanbieden, kaderen in een groter
maatschappelijk doel. Ze halen mensen uit hun isolement,
binnen een vertrouwd kader. Op deze manier werken
ze aan de sociale cohesie in een dorp of stad, stimuleren
ze mensen om bij te leren op elke leeftijd, om zich
belangeloos in te zetten voor de samenleving… Dikwijls
betreft het een aanbod dat zo specifiek is en zoveel
vrijwillige inzet vraagt dat er op de commerciële markt
geen aanbod voor kan worden gecreëerd (denk aan reizen
met mensen met een beperking…). Voor het merendeel
van de reizen die onze organisaties aanbieden, doen ze
overigens een beroep op een erkend reisbureau. Maar op
basis van de huidige regelgeving is blijkbaar het louter
aanbieden van de reis reeds genoeg om veroordeeld te
worden.
De FOV pleit voor afschaffing
De FOV is er aldus van overtuigd dat de afschaffing van
het decreet de enige echte oplossing is voor het sociaalcultureel
werk. De organisaties worden zo bovendien
bevrijd van nodeloze planlast en de dreiging van (nieuwe)
rechtszaken op basis van dit decreet.
Bij de eindredactie van deze Beleidspost woedt de
discussie nog over aanpassing of afschaffing van het
decreet. De FOV volgt het dossier op de voet. Voor
een actuele kijk op dit dossier verwijzen we naar onze
e-nieuwsbrief Digizine.
Meer weten?
Surf voor bijhorende documenten naar:
www.fov.be/beleidspost
Contactpersoon voor dit dossier:
Liesbeth De Winter (liesbeth.de.winter@fov.be)
02 244 93 39
9

foto: Johanna Biesmans - FMDO

Minister Schauvliege oppert bredere SABAM-vrijstelling
Vrijstelling SABAM voor
educatieve activiteiten?
In de loop van de maand maart deed berichtgeving over een SABAM-inning voor een
voorleesmoment in een bibliotheek heel wat stof opwaaien. Zo ook in de Commissie
Cultuur van 22 maart. Minister Schauvliege pleitte er toen voor om aan alle activiteiten
met een educatief karakter SABAM-vrijstelling te verlenen.
Het voorstel van minister Schauvliege verbreedt de
vrijstellingen voor het onderwijs naar activiteiten met
een educatief karakter. Met een andere woorden: een
gelijkstelling van de vrijstellingen van formeel onderwijs
met niet-formele activiteiten. Een belangrijk en zeer
welkom signaal voor de FOV, want in het sociaalcultureel
werk wordt stevig ingezet op educatieve
activiteiten.
Hoewel de auteursrechten een federale materie zijn,
deed de minister toch enkele concrete voorstellen om op
te nemen met de bevoegde federale economieminister
Johan Vande Lanotte. Ook binnen SABAM moet het
mogelijk zijn om een aantal zaken opnieuw te bekijken.
Minister Schauvliege noemde bijvoorbeeld de hoge
kostprijs voor forfaits voor vrijwilligersinitiatieven met
lage toegangsprijzen.
Meer weten?
Surf voor bijhorende documenten naar:
www.fov.be/beleidspost
Vlaams Parlementslid Bart Caron (Groen)
opperde onlangs het idee om een overleg te
organiseren tussen de Commissie Cultuur van
het Vlaams Parlement en enkele federale collegaparlementsleden.
Dat overleg zou een aantal
federale probleemdossiers met regionale impact op
cultuursectoren moeten aanpakken. Caron lanceerde
het idee in de context van problemen met het
leenrecht. Volgens de FOV kan de agenda van een
dergelijk overleg echter ook uitgebreid worden naar
andere dossiers zoals de fiscale attesten, SABAMvergoedingen
en het Actieplan Administratieve
Vereenvoudiging. Elk van deze drie dossiers wordt
in deze Beleidspost besproken.
Contactpersoon voor dit dossier:
Nele Cornelis (nele.cornelis@fov.be)
02 244 93 39
11

Wet overheidsopdrachten bezorgt verenigingen en vrijwilligers kopzorgen
Zijn verenigingen
aanbestedende overheden?
Krachtens Europese en Belgische regels en rechtspraak zijn verenigingen onder
bepaalde voorwaarden verplicht de wet op de overheidsopdrachten toe te passen bij
hun bestedingen. De FOV en ‘de Verenigde Verenigingen’ vragen aandacht voor de
bijkomende planlast die zo ontstaat voor verenigingen. Verenigingen hebben niet
de mensen, middelen of juridische know-how waarover aanbestedende overheden
beschikken. Ook vragen we een duidelijke communicatie over hoe Vlaanderen de regels
zal implementeren.
Sluipende juridisering van het verenigingsleven
De wetgeving op overheidsopdrachten is, ook volgens
de EU, in essentie bedoeld voor overheden en vzw’s
die duidelijk sterk aan de overheid zijn gerelateerd.
De wet is dus niet gemaakt voor of op maat van
de ontelbare modale vzw’s in België. Maar door
interpretatiemogelijkheden en Europese richtlijnen
worden ze er wel door gevat.
Ingewikkelde wetgeving en dito procedures spelen enkel
in de kaart van gespecialiseerde ondernemingen die
als super-expert een monopolie hebben op de ‘correcte
informatie’. Verenigingen moeten noodgedwongen –
tegen betaling - bij hen te rade. Verenigingen worden
door deze wet in een enge marktlogica gedwongen.
Ontsnappen kan niet, want ook de activiteiten die
12
verenigingen met eigen middelen financieren, vallen
onder de wet op de overheidsopdrachten. Een vereniging
beslist dus niet meer zelf over de invulling van
activiteiten, ze worden gedwongen de markt te volgen.
Dit versterkt de juridisering van de samenleving. En
juridisering staat haaks op vrijwillig initiatief, dé kern
van de meeste verenigingen in België. Bovendien heeft
het gros van de verenigingen niet de expertise noch de
middelen om aan de huidige wetgeving te voldoen. Om
geen boetes te riskeren, worden ze feitelijk gedwongen
tot het vormen van consortia of aankoopcentrales. Dit
gaat compleet voorbij aan de realiteit en de eigenheid van
het verenigingsleven in België.

De regels toegepast op het terrein
Als een vereniging:
• over rechtspersoonlijkheid beschikt;
• werkt in functie van het “algemeen belang”;
• meer dan 50% van zijn totale inkomsten uit
subsidies haalt,
wordt hij beschouwd als een aanbestedende
overheid voor orders die 8.500 euro (excl. BTW)
overschrijden. De vereniging moet, afhankelijk van
het bedrag van de order, - hoe hoger, hoe zwaarder
- vastgelegde procedures volgen. Zo niet, kan hij
vervolgd worden.
Voorbeeld: een lokale fanfare kan voor de bestelling
van zijn trompetten (voor pakweg 9.000 euro) niet
zomaar terecht bij de vertrouwde leverancier. De
fanfare zal een (eenvoudig) bestek moeten maken en
minstens drie offertes moeten opvragen. De keuze
voor de leverancier kan gebeuren op basis van meer
criteria dan louter de prijs, maar moet gemotiveerd
en op papier traceerbaar zijn (in de boekhouding).
Vermoeden van ongezond verstand
Op zich lijkt een dergelijke gunning door de fanfare
een voorbeeld van goed bestuur en gezond verstand.
Echter: 99% van de verenigingen heeft daar geen
regelgeving voor nodig. Verenigingen spenderen
sowieso – en zeker met de besparingen - zuinig
en bedachtzaam. De voortschrijdende juridisering
roept een vermoeden van ongezond verstand in
het leven. Zonder bijhorende paperassen als bewijs
van het tegendeel, is een order niet in orde en
kan de vereniging vervolgd worden. Bovendien
komt deze regelgeving bovenop tal van andere
verplichtingen die vrijwilligers zich op de nek
halen: de vrijwilligerswetgeving, de vzw-wetgeving,
verzekeringen, geluidsnormen, voedselveiligheid,
reisbureauwetgeving, verantwoording voor
subsidies, billijke vergoeding, SABAM…
Sensibilisering van beleidsmakers
‘de Verenigde Verenigingen’ liep de voorbije maanden
de deur plat bij federale beleidsverantwoordelijken,
experten van de Kanselarij en verantwoordelijken in de
Vlaamse administratie om duidelijkheid te krijgen over
de toepassing van de wet op de overheidsopdrachten
voor verenigingen.
‘de Verenigde Verenigingen’ blijft hameren op de
onduidelijkheid en de ongewenste gevolgen van
deze wetgeving voor middenveldorganisaties. Het
samenwerkingsplatform bereikte alvast dat:
• de drempelbedragen voor de toepassing van de wet
(licht) werden verhoogd;
• het toepassingsgebied verduidelijkt werd;
• de Vlaamse overheid inmiddels de nood aan vorming
en ondersteunende maatregelen erkent. Dit zowel
voor de eigen ambtenaren als voor betrokken
organisaties.
‘de Verenigde Verenigingen’ maakte een informatienota
over het dossier. De nota bundelt alvast concrete
informatie over deze wetgeving, voor zover ze relevant is
voor verenigingen.
We blijven – Vlaams, federaal en Europees – ijveren
voor een minimale impact van deze wetgeving op het
middenveld.
Meer weten?
Surf voor bijhorende documenten naar:
www.fov.be/beleidspost
Contactpersoon voor dit dossier:
Sam Deckmyn (sam.deckmyn@fov.be)
02 244 93 39
13

Nieuwe minister, nieuwe kans om impasse rond fiscale attesten te doorbreken
Fiscaal attest uitreiken?
Even geduld aub.
Heel wat sociaal-culturele organisaties kunnen momenteel geen fiscale attesten
uitreiken aan schenkers. Ze zijn het slachtoffer van een gebrekkige én trage federale
regelgeving. De FOV hoopt op een snelle en structurele oplossing voor dit reeds jaren
aanslepende probleem.
Een rem op schenkingen
Ook onze overheid geeft non-profitorganisaties zoals
Vluchtelingenwerk Vlaanderen, Ziekenzorg CM,
Welzijnszorg, Pax Christi, Vredesactie, Handicum,
Universiteit Vrije Tijd Davidsfonds, Liga voor
Mensenrechten… kansen. Niet alleen door rechtstreeks
een duit in het zakje te doen – lees: subsidies –, maar door
de gulheid van burgers te belonen. Via het systeem van
fiscale attesten kan je immers giften aan goede doelen van
je belastingen aftrekken. Dat systeem is het gevolg van
een bewuste politieke keuze: wat waardevol is, verdient
ondersteuning, direct en indirect. Deze praktijk bestaat
ook in alle geuren en kleuren voor het bedrijfsleven.
Dus waarom ook niet een bescheiden toepassing om de
solidariteit te steunen?
Goed plan dus: we stimuleren dingen die we
maatschappelijk waardevol vinden, door er minder
belastingen voor te heffen. Iedereen blij, als het
14
maar goed wordt uitgevoerd. Maar daar wringt het
schoentje: de handrem staat aan. Organisaties die aan
hun weldoeners een fiscaal attest willen geven, zitten
verwikkeld in een kafkaiaans kluwen. Ze moeten immers
eerst een vergunning krijgen van het Ministerie van
Financiën. Daar stuiten de dossiers op bureaucratie en
een starre, omslachtige regelgeving die niet is aangepast
aan de realiteit op het terrein. Dossiers vangen stof en
lopen vertraging op. Soms komt de vergunning twee
jaar (!) te laat. Voor organisaties en hun donateurs is het
behelpen of afhaken. Waardevolle initiatieven verliezen
middelen, gulle gevers grijpen naast een rechtmatig
belastingvoordeel.
Onder de motorkap: de technische problemen
De moeilijkheden die de sociaal-culturele organisaties
ervaren, zijn dubbel:
Ten eerste wordt een vergunning voor de uitreiking van

deze attesten tot nog toe geweigerd aan de instellingen
die onderdeel zijn van federaties. Meer bepaald – wat
onze sector betreft - federaties van vormingsinstellingen
voor personen met een handicap. Het decreet van 4 april
2003 voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk zorgde
ervoor dat bepaalde vormingsinstellingen verplicht
werden zich te federeren. Door deze federatievorming
kan een individuele lidorganisatie geen fiscale attesten
meer uitreiken aan zijn schenkers. Voor de andere
sociaal-culturele volwassenenorganisaties, die niet
behoren tot een federatie, maar wel rechtstreeks onder
hetzelfde decreet vallen, geldt deze restrictie niet. De
argumenten van de federale overheid om de vergunning
tegen te houden, zijn dat:
• de lidorganisaties, enerzijds, geen rechtstreekse
subsidiëring ontvangen van de Vlaamse overheid;
• de federaties, anderzijds, niet rechtstreeks met de
doelgroep zouden werken.
Ten tweede ontvangen sociaal-culturele
volwassenenorganisaties via een moeizaam proces - en
daarom vaak laattijdig - hun vergunning. Verschillende
organisaties ontvingen hun vergunning pas na afloop
van het jaar waarvoor deze gold (!). En die vertragingen
zijn niet eenmalig, maar structureel. Voor 2012 wachten
nog een 15-tal sociaal-culturele organisaties op een
vergunning. Niet alleen de aanvraag, maar ook de
verlenging van de vergunning verloopt moeizaam.
Heeft dit te maken met een strengere controle vanwege
de overheid? Of vertoont de procedure mankementen?
Het is in elk geval zo dat er geen termijn staat op de
behandeling van de aanvraag. Bovendien worden de
vergunningen verleend via Koninklijke Besluiten waarin
men verplicht is de aanvragers te groeperen. Problemen
bij één aanvrager zorgen zo voor vertragingen bij de hele
groep.
Tijd voor oplossingen
Vanuit de FOV denken we aan volgende voorstellen om
dit kluwen te ontwarren:
• Een beperkte wijziging van het Wetboek van
de Inkomstenbelasting (artikel 104, 3°, d) zodat
organisaties ondergebracht in federatieve
verbanden ook een vergunning kunnen krijgen. Zo
zou het begrip subsidie kunnen worden verfijnd
(de betrokken organisaties worden immers ook
gesubsidieerd, zij het formeel beschouwd niet
rechtstreeks) of zouden we kunnen spreken over een
vorm van “erkenning”…
• Andere te overwegen pistes zijn:
◦ een vervroeging van de aanvraagdatum;
◦ een dwingende beslissingstermijn voor de
overheid;
◦ de mogelijkheid om ook individuele (in
tegenstelling tot gegroepeerde) Koninklijke
Besluiten uit te vaardigen.
De FOV kaartte de problemen met de fiscale attesten
reeds meermaals aan bij de betrokken overheden. Ook
stelden verschillende parlementsleden in het verleden
vragen aan de toen bevoegde ministers. Helaas, zonder
resultaat. In maart 2012 brachten we het probleem
opnieuw ter sprake bij de huidige minister van Financiën,
Steven Vanackere. En in mei spoorden we de minister
opnieuw per brief aan om hier snel werk van te maken.
De FOV hoopt dat de huidige federale regering deze
problematiek snel ernstig neemt en de situatie voor eens
en voor altijd deblokkeert.
Meer weten?
Surf voor bijhorende documenten naar:
www.fov.be/beleidspost
Contactpersoon voor dit dossier:
Claire Luyten (claire.luyten@fov.be)
02 244 93 39
15

Actieplan gaat voorbij aan pijnpunten cultuur-, jeugd- en sportsectoren
Vereenvoudiging met
weinig expliciete aandacht
voor verenigingen
Op 20 april 2012 presenteerde federaal minister van Administratieve Vereenvoudiging
Olivier Chastel een Actieplan Administratieve Vereenvoudiging 2012-2015. Met
het plan wil hij overtollige papierbergen, die ontstaan door federale wetgeving, uit
de weg ruimen. Het ISOC (InterSectoraal Overleg Cultuur) vond weinig van zijn
bekommernissen terug in het plan. Tijdens een uitgebreid onderhoud met het kabinet
van de minister kon het overlegplatform hierover van gedachten wisselen.
Ook heel wat verenigingen en vzw’s ondervinden
hinder van administratieve verplichtingen. Daarom
presenteerde het ISOC, een informeel overleg tussen
bovenbouwactoren uit de sectoren jeugd, sport en
cultuur, aan minister Chastel een nota met een aantal
pijnpunten. Prijken onder andere op het lijstje:
• een omslachtige en trage procedure voor een
erkenning voor de uitreiking van fiscale attesten voor
giften (zie hoger);
• de (onzinnige) verplichting voor organisatoren om
de bedrijfsvoorheffing op de uitkoopsommen aan
buitenlandse artiesten zelf in te houden en door te
storten;
16
• ingewikkelde procedures en documenten voor zowel
de aangifte van auteursrechten als voor de aangifte
van de billijke vergoeding;
• een onduidelijke wetgeving inzake de roerende
voorheffing op auteursrechten;
• de verplichting om een machtiging aan te vragen
als (lokale) groepen een deur-aan-deur-verkoop
(ambulante handel) organiseren;
• …
In de lijst van acties in het Actieplan van minister
Chastel, vond het ISOC echter echter weinig van deze
aandachtspunten terug. Enkel het pijnpunt over de

ambulante handel werd weerhouden.
Het ISOC ging onlangs op de koffie op het kabinet-
Chastel. Eén en ander werd uitgeklaard. Het kabinet
engageerde zich al eerder om in de nabije toekomst rond
een aantal concrete punten een traject met onze sectoren
af te leggen. Wordt dus vervolgd.
ISOC?
Het ISOC (InterSectoraal Overleg Cultuur) is een informeel platform waar verschillende organisaties uit
de brede culturele sector op regelmatige basis met elkaar overleggen. Aan het ISOC nemen de Vlaamse
belangenorganisaties en de steunpunten van het ruime culturele veld (jeugd, sport, kunsten en sociaal-cultureel
werk) deel. De aanwezigheid van de steunpunten is ondersteunend. De standpuntbepaling is een opdracht van
de belangenbehartigers.
De huidige partners zijn: Verenigde Organisaties BeeldKunst – VOBK, Overleg Kunstenorganisaties – oKo,
Federatie sociaal-cultureel werk – FOV, Vlaamse Vereniging Cultuur- en gemeenschapscentra – VVC,
Steunpunt Jeugd, Vereniging Vlaamse Jeugddiensten en -consulenten VVJ, Sociare, Steunpunt Jeugd, Vlaamse
Sportfederatie – VSF, Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen, Vlaams Instituut voor Sportbeheer en Recreatiebeleid
vzw – ISB, Poppunt, Forum voor Amateurkunsten, Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten – VVSG,
Kunstenloket, Clubcircuit, Vlaamse Jeugdraad, VVBAD.
foto: Trefmomenten Lokaal Cultuurbeleid na de Ommezwaai
Meer weten?
Surf voor bijhorende documenten naar:
www.fov.be/beleidspost
Contactpersoon voor dit dossier:
Nele Cornelis (nele.cornelis@fov.be)
02 244 93 39
17

Europa gooit leerprogramma’s op een verstikkend hoopje
Het nieuwe Erasmus-
toch-niet-voor-iedereen-
programma
De huidige Europese subsidieprogramma’s onder de noemer “Een leven lang leren”
lopen eind 2013 af. De Europese Commissie koos ervoor om deze programma’s te
vervangen door één groot “Erasmus voor Iedereen”-programma voor onderwijs,
opleiding, jongeren en sport. De onrust in lerend Vlaanderen is groot. De kans is reëel
dat de laagdrempelige en kleinschalige leerprojecten eraan mogen geloven.
Nieuw Europees leerprogramma
In november 2011 presenteerde de Europese Commissie
het nieuwe “Erasmus voor Iedereen”-programma voor
de periode 2014-2020. De Europese ministerraad boog
zich hier recent over en ook het Europees Parlement
heeft nog alle kansen om op dit dossier te wegen.
En dat is belangrijk, want het brede sociaal-cultureel
werk, waaronder zeker ook het jeugdwerk, maakt
zich ernstige zorgen. Onder het mom van efficiëntie
en krachtenbundeling dreigt het samenvoegen van
programma-lijnen de niet-formele en informele educatie
uit het oog te verliezen. Ook laagdrempeligheid en
kleinschaligheid zijn niet meer aan de orde. De arend wil
geen vliegen vangen…
18
Op een rijtje
Inzetten op niet-formele educatie
De aandacht van het “Erasmus voor Iedereen”programma
gaat enkel naar het formele leren, het
hoger onderwijs en de inzetbaarheid op arbeidsmarkt.
De niet-formele educatie dreigt hierdoor nog verder
ondergesneeuwd te geraken. De brede sociaal-culturele
sector is dé plek bij uitstek waar heel wat verschillende
groepen mensen op heel diverse en laagdrempelige
manieren “leren” en zich een levenslang-leren-attitude
aanmeten. Niet-formele educatie moet een duidelijke
prioriteit zijn.

Lichte procedures om àlle mensen te bereiken
Het huidige Grundtvig-programma (net zoals “Youth in
Action”) bewijst dat door de administratieve en financiële
drempels zo laag mogelijk te leggen, ook kansengroepen
en mensen met beperkte mogelijkheden mee in het
Europees verhaal kunnen stappen. De grootschaligheid
van het nieuwe programma dreigt opnieuw deze
groepen uit de boot te doen vallen. Een groot deel van het
educatief werk gebeurt immers in kleine organisaties. Zij
moeten de kans blijven krijgen om te participeren aan de
leerpartnerschappen.
Écht inzetten op levenslang leren
De Grundtvig-workshops en de Senior
Vrijwilligersprojecten worden niet meer opgenomen,
waardoor ook de mobiliteitskansen voor volwassenen
verdwijnen. Levenslang leren in Europa stopt blijkbaar
op het moment waarop men 25 jaar is. Het programma
miskent de kracht van een leer-loopbaan van de wieg
tot het graf, niet enkel voor de arbeidsmarkt, maar
ook voor maatschappelijke innovatie en welbevinden.
Een apart (sub-)programma voor jeugd en één voor
volwasseneneducatie zou hier al soelaas kunnen brengen.
Ook steunpunt Socius en SARC volgen ontwikkelingen
Het steunpunt Socius volgt binnen het sociaal-cultureel
volwassenenwerk de evoluties van dit programma op
de voet. De Sectorraad Sociaal-Cultureel Werk (een
deelraad van de SARC) bracht hierover een advies uit dat
kernachtig de zorgen van de sociaal-culturele sectoren
bundelt.
Meer weten?
Surf voor bijhorende documenten naar:
www.fov.be/beleidspost
Contactpersoon voor dit dossier:
Dirk Verbist (dirk.verbist@fov.be)
02 244 93 39
foto: Netwerk Bewust Verbruiken
19

Beleidspost is een uitgave van FOV - federatie sociaal-cultureel werk
Gallaitstraat 86 bus 12 - 1030 brussel - tel. 02 244 93 39 - info@fov.be - www.fov.be
De rechten op het gebruikte beeldmateriaal berusten bij de respectieve organisaties. Coverfoto: ThisParticularGreg
V.U. Dirk Verbist, Gallaitstraat 86 bus 12, 1030 Brussel