laadt u dan hier - Protestantse Gemeente Oegstgeest

te
OEGSTGEEST
REGENBOOGKERK TE OEGSTGEEST
De Rehoboth kapel aan de Willem de
Zwijgerlaan nr. 1 was vanaf 1923 het
eerste onderdak van de Gereformeerde
kerk in Oegstgeest.
In 1933 is de kapel verkocht aan de
Vereniging van Vrijzinnig Hervormden
en heette voortaan de Willem
de Zwijgerkerk.
Rehobothkerk
Regenboogkerk in
aanbouw
In de jaren dertig van de vorige eeuw breidde het woningbestand in
Oegstgeest uit. Daardoor kwamen er meer kerkleden en ontstond er
behoefte aan een grotere kerk met zalen. Architect A.T. Kraan te
Oegstgeest maakte het ontwerp. In 1933 werd met de bouw van de kerk
gestart. Op 11 nov. 1933 werd de eerste steen gelegd door ds. J. Eringa.
Zie nr.1 op de plattegrond.
2

De gedenksteen van de eerste steen legging.
Deze gedenksteen was eerst in de muur tussen de ingang en de kerkzaal
gemetseld. Bij de verbouwing van 2006 werd de muur gesloopt en werd
de gedenksteen in de zijmuur van de garderobe geplaatst. Achter de steen
ligt een loden koker met daarin een perkamenten document met de namen
van de kerkenraadsleden in 1934.
Later zijn er nog drie lijsten in de koker opgeslagen. Eén met de namen
van de leden van de commissie van beheer uit 1980 van de verbouwingen
tussen 1974 en 1980, één met de namen van de kerkenraadsleden in 1994
bij de vorming van de federatie tussen de Hervormde Gemeente en de
Gereformeerde Kerk en één met de namen van de leden van de
bouwcommissie en de architect van de verbouwing in 2006.
Het ontwerp van de Regenboogkerk staat in de eeuwenoude traditie van de
kerkbouw. De hoofdlijn in de historie van de kerkbouw is dat de
architectuur en liturgie met elkaar in gesprek zijn.
De ruimte voor de samenkomst van de gemeente is een gewijde plaats
waarin de functionele en emotionele aspecten gecombineerd zijn.
In het vervolg van deze folder blijkt hoe door de jaren heen bij de
inrichting van de Regenboogkerk steeds weer gezocht is naar de goede
combinatie van dienstbaarheid aan de liturgie en de schoonheid van het
gebouw.
Hieronder wordt het grondplan van de Regenboogkerk toegelicht.
Bij de diverse verbouwingen werd de inrichting aangepast aan de ideeën
en de eisen van de tijd. Bij de bouw in 1933 was de inrichting donker en
statisch, gericht op de hoge preekstoel met aan weerszijde de banken voor
de ambtsdragers. Nu staat u in een lichte ruimte die multifunctioneel kan
worden gebruikt. De verschillende verbouwingen laten de ontwikkeling
van het denken over het vieren van de eredienst mooi zien.
3
De strakke geometrische vorm van de Regenboogkerk met de rode bak-
stenen gevels, de hoge daken met de toren er bovenop, toont het gebouw
als een late vorm van de Amsterdamse school. De uitvoering is sober
gehouden. Het rechthoekige hoofdvolume en de daarachter liggende
smallere ruimte voor de consistorie en met (voorheen) de kosterswoning,
worden overkapt door grote zadeldaken en gedekt met gekleurde
geglazuurde dakpannen.
De hoofdentree wordt gevormd door een naar binnen springende opening.
De hoofdvorm van de kerkzaal is vierentwintig meter (twee maal twaalf).
De kerk heeft de vorm van een kruis. De entree van de kerk is gericht op
het oosten. De kap begint op een hoogte van ca. 3,50 meter.
Van bovenaf gezien benadrukken de noklijnen de kruisvorm van het
gebouw. In dat kruis in het plafond hingen vroeger de lampen; emaillen
schalen met gloeilampen.
De nokhoogte van de kerk is 17.25 m en de torenspits daarbovenop 11.00 m.
luchtopname Regenboogkerk
4

In de voorgevel boven de entree
zijn in het daarachter opgaand
metselwerk drie raamstroken aangebracht.
Aan de linker- en de rechterkant
van de voorgevel staan drie
kolommen om twee ramen heen.
Het getal drie symboliseert de
Goddelijke drie-eenheid.
voorgevel Regenboogkerk
De kerk is op zand gebouwd. In de Bijbel is dat geen aanbeveling maar in
deze contreien noemt men bouwen op een stevige zandlaag “op staal
gefundeerd” Dat wil zeggen de kerk is op een stevige zandlaag gebouwd.
De fundering bestaat uit brede betonstroken met daarop betonnen balken.
Via het bordes bij de zalen op de eerste verdieping, achter de kerkzaal, kan
men met een losse trap op de zolder komen. Dat is de ruimte boven de
bovenzaal. Met een tweede trap komt men boven het plafond van de kerk.
Daar is een ruime loopbrug. In het midden van de loopbrug is een ladder
om in de torenspits te komen. Boven aan de trap begint het kaphout van de
torenspits en met een beetje handigheid is het luik te openen om naar de
rand onderaan de torenspits te komen. Een riant uitzicht over Oegstgeest is
de beloning voor het klimwerk.
bovenop de torenspits
staat een windvaan,
een koperen haan
5
Door de vorm van de kap heeft de kerk hoge zijmuren. In beide zijmuren
zijn zeven hoge ramen aangebracht. Zeven is het getal van de volheid, de
volmaaktheid of ook wel het getal van de verbondstrouw. De vorm van de
ramen, in het midden hoog en aflopende hoogte naar opzij, komt overeen
met het orgelfront met zijn in hoogte aflopende orgelpijpen.
Zie nr. 2 en 3 op de plattegrond.
zijramen orgelfront
Oorspronkelijk waren de hoge ramen in de zijgevel voorzien van donker
gekleurd glas zoals het glas in de kleine ramen in de zijgevels onder het
balkon. Omstreeks 1963 is dat glas vervangen door het huidige lichter
gekleurde glas. Zie nr. 4 op de plattegrond.
In 1939 is het orgel geplaatst door de fa. B. Pels & Zn. Het is een elektro-
pneumatisch orgel en is in de eerste plaats gebouwd voor het begeleiden
van gemeentezang. In die tijd waren dergelijke orgels in de mode. Er zijn
ca. 1600 pijpen waarvan zeven pijpen – getal van de volheid – in het
midden en aan de buitenkant in het front zijn aangebracht.
Het interieur en vooral het liturgisch centrum, de kansel, de banken voor
de ambtsdragers en de doopvont is eveneens een uiting van de
Amsterdamse school met strakke geometrische vormen.
6

De doopvont was opgenomen in de afscheiding tussen het hoger
geplaatste liturgisch centrum, waarop alle aandacht was gericht, en de
kerkzaal. De afscheiding benadrukte de afstand die er was tussen de
gemeenteleden en de kerkenraadsleden. De zijkanten van de donkerbruine
banken, de doopvont, de kansel, de banken voor de ouderlingen en de
diakenen en de klok tegen de rand van het balkon waren voorzien van
drie goudkleurige banden. Opnieuw het symbool van de drie-eenheid.
interieur voor de verbouwing kansel met doopvont
In 1964 zijn er schetsen gemaakt voor plannen om de zalen bij de kerk uit
te breiden. De uitbreiding moest aan de rechterachterkant komen met een
entree en twee ruimten in de kelder die onder de bestaande zalen moest
komen.
De zalen achter de kerk waren ongezellig, saai en hoog en hadden een
slechte akoestiek.
Van de vereniging voor jong volwassenen, Ichthus genaamd, kwam het
initiatief om de bovenzaal op te knappen. Met acties, loterijen, bazaars e.d.
is geld opgehaald voor de verbouwing in 1973. De verbouwing is geheel
door de Ichthusgroep zelf uitgevoerd. Het College van Beheer zorgde voor
het meubilair.
7
Dit was tevens de aanleiding om de inrichting van de kerkzaal te
vernieuwen en de kerk een mindere sombere uitstraling te geven.
interieur na de verbouwing van 1975
Bij de verbouwing van 1975 zijn de kansel met doopvont en de banken
voor de ouderlingen en diakenen en de lambrisering weggebroken. Ook
werden de twee voorste rijen banken verwijderd. Daar kwam een groot
podium voor terug, het zogenoemde liturgisch centrum, met nieuw
meubilair, namelijk een Tafel en een lezenaar. Later zijn er nog twee rijen
banken verwijderd en werd het podium vergroot.
De speeltafel van het orgel stond in de nis van de voorgevel boven de
entree. Met de verbouwing van 1975 werd de speeltafel verplaatst naar de
voorkant van het balkon. Hierdoor zat de organist dichter bij de orgelpijpen.
Zo had hij tevens meer zicht op wat er in de kerk gebeurde.
In de entree werden twee trappen naar het balkon met kasten aan
weerszijden verwijderd. Een open trap kwam daarvoor in de plaats.
In 1982 zijn raamstroken in de muur tussen de kerkzaal en de garderobe
aangebracht. De opzet hiervan was om transparantie te krijgen tussen de
garderobe en de kerkzaal.
8

In 1984 is de speeltafel van het orgel van nieuwe contacten voorzien.
De houten windladen, bij de orgelpijpen, waren gescheurd en zijn toen ook
vernieuwd of gerepareerd.
In 1985 werd de Paaskaars geïntroduceerd en kreeg een plaats op het
podium. Later, na de verbouwing van 2006, is de Paaskaars met de
doopvont bij de entree van de kerkzaal geplaatst. De gedachte daarachter
was dat het dopen gebeurt op de drempel tussen de wereld buiten de kerk
en die in de kerk. Het licht van de Paaskaars staat voor de aanwezigheid
van Christus in de kerk en in de wereld. Aan het begin van de kerkdienst
worden de tafelkaarsen in het midden van de gemeente ontstoken aan het
licht van de Paaskaars.
De kosterswoning, achter de kerk naast de zalen, was klein en had een later
aangebouwde slaapkamer achter de keuken. Op de eerste verdieping waren
twee slaapkamers.
De tweede slaapkamer was te bereiken via de eerste slaapkamer.
In 1989 is de kosterswoning bij de zalen gevoegd. Een kleine verbouwing
zorgde voor een doorgang naar de woning. Er kwam ook een ruimte
waarop de achterdeur van de kerk en de voordeur van de woning
uitkwamen. Hierdoor is de zijentree ontstaan waardoor zowel de kerk als
de zalen bereikbaar zijn. De woonkamer van de koster werd een
vergaderruimte met keukenvoorziening en aangeduid als huiskamer. De
slaapkamer werd de crècheruimte. De slaapkamers op de verdieping werd
een ruimte voor de jeugd. In het kader van de samenwerking tussen de
beide Protestantse kerken is de jeugdgroep op een gegeven moment naar
het Gemeentecentrum gegaan en is de ruimte lange tijd niet meer in
gebruik geweest. Na de verbouwing van 2010 is deze ruimte beschikbaar
gekomen voor de kindernevendienst.
Op initiatief van ds. Henk Plomp werd een wedstrijd uitgeschreven voor
een goede naam voor de kerk. De kerk werd tot dan toe genoemd naar de
straat waar hij stond: de Mauritslaankerk. De nieuwe naam werd “Regenboogkerk”
en is officieel ingevoerd per 1 september 1994 bij het tot stand
komen van de federatie tussen de Hervormde Gemeente en de Gereformeerde
Kerk.
9
In 2004 werd tot de fusie van de beide kerken besloten. In dat kader
besloot de kerkenraad de Pauluskerk aan de Warmonderweg 2 af te stoten
en de Regenboogkerk te behouden. Tevens werd er besloten de
Regenboogkerk te verbouwen zodat deze weer geschikt zou zijn voor de
komende 25 jaar.
Pauluskerk aan de Warmonderweg
In verband met deze verbouwing werd de Regenboogkerk van 2004 tot en
met 2006 gesloten. De gezamenlijke kerkdiensten werden in die periode
in de Pauluskerk gehouden.
Een breed samengestelde herinrichtingsgroep liet zich leiden door de
volgende visie op het kerk zijn in deze tijd: openstaan voor meer dynamische
vieringen, waarin de relatie tussen God, de Eeuwige, de Onuitsprekelijke
en de mensen op gevarieerde wijze tot uiting kan komen.
10

8 7
3 5
2 2
1 1 e steen
2 ramen
3 orgelfront
4 gekleurde ruiten
5 podium
6 Stiltehoek met
Doopvont en Paaskaars
7 Tafel en Lezenaar
8 kunstwerk van
Feico Hajonidas
6
4 4
entree plattegrond kerkzaal
1
11
Bij de verbouwing van 2006 zijn de banken, het podium en de vloer
verwijderd. De oude vloer liep 50 cm af van de entree naar het podium.
De trap bij de entree werd verwijderd om de nieuwe vlakke vloer aan te
brengen. Hierdoor is de toegankelijkheid van de kerkzaal sterk verbeterd.
Voor de verlichting werd een groot ovaal armatuur van metaal met
lampen aangebracht. De losse stoelen geven veel vrijheid bij het indelen
van de ruimte en maken dat de kerkzaal voor vele doeleinden te
gebruiken is.
In de grote vierruimte worden bij de plaatsing van de stoelen twee basis
opstellingen gebruikt: het carré en de ovaal. Het carré-model sluit het
meest aan bij de situatie van de laatste decennia; er is een liturgisch
centrum waarop alle stoelen gericht zijn.
Het ovaal-model is een variant op de aloude kloosteropstelling met twee
koorhelften, waarbij de gemeenteleden zelf de levende verbinding
vormen rond de beide brandpunten van haar vieringen: de Tafel en de
lezenaar. Het liturgisch meubilair werd eveneens vernieuwd.
De architect van deze verbouwing was Dolf Floors.
Tijdens deze verbouwing is er een nieuw podium gemaakt. Het podium
bestaat uit opnieuw twaalf elementen die uit de muur gehaald kunnen
worden. Twaalf is het getal van de twaalf stammen van Israël en de twaalf
apostelen van Jezus. Zie nr. 5 op de plattegrond
liturgisch meubilair: de Tafel en de stiltehoek met doopvont en de
lezenaar Paaskaars
12

Bij de garderobekasten is een stiltehoek gecreëerd onder een metalen
ovaal. De ovaalvorm van de stiltehoek is een herhaling van de grotere
ovaal lichtarmatuur in de kerkzaal. De overeenkomst in vorm is bewust
gekozen. Door de overeenkomst in vorm ontstaat een verband tussen de
stiltehoek en de grote vierruimte. De stiltehoek neemt een eigen plaats in
binnen de totale kerkzaal, maar hij staat daar niet los van. Hij kan met een
vitragegordijn intiemer gemaakt worden. Als de kerk open is, kan men in
de stiltehoek terecht voor een persoonlijk aandachtsmoment, voor het
schrijven van een intentie in het voorbedenboek of het aansteken van een
kaars. Zie nr. 6 op de plattegrond.
interieur van de kerkzaal na de verbouwing van 2006
Over de Tafel ligt een kleed, een zogenaamd antependium. De kleur
ervan geeft de periode van het kerkelijke jaar aan. Wit geldt als de
feestkleur, die wordt gebruikt van het Kerstfeest tot en met Epifanie en
van Pasen tot Pinksteren. Deze tijden worden in het advent en in de
veertigdagentijd voorbereid; dan is de kleur paars. Groen wordt gebruikt
in de periode na de feesttijden. Rood wordt verbonden met de Heilige
Geest en wordt gebruikt met Pinksteren en bij het wijden of bevestigen
van ambtsdragers. Zie nr. 7 op de platte grond.
13
De kerk is op 14 januari 2007 opnieuw in gebruik genomen voor de eredienst.
De officiële ingebruikneming door de Protestantse Gemeente te
Oegstgeest vond op 22 april 2007 plaats.
In 2007 is het orgel volledig opgeknapt. De speeltafel kan verreden
worden en op drie plaatsen in de kerkzaal verbinding maken met het
orgel.
Op 21 december 2008 is de fusieakte getekend die formeel een einde
maakte aan het bestaan van de Gereformeerde Kerk en de Hervormde
Gemeente te Oegstgeest. Beiden zijn opgegaan in de Protestantse
Gemeente van Oegstgeest.
Bij het emeritaat van ds. Henk Plomp, in 2005, is hem een bedrag in geld
aangeboden als een afscheidscadeau. Hij heeft dit cadeau aan de
Protestantse Gemeente te Oegstgeest teruggegeven met als doel dat
daarvan een kunstwerk zou worden aangeschaft, dat buiten voor de
Regenboogkerk zou worden geplaatst. Dat kunstwerk is vervaardigd door
beeldend kunstenaar Feico Hajonidas uit Voorstonden (zie de aparte
informatiefolder hierover). Bij nader inzien heeft men het beeld een vaste
plaats gegeven in het kerkgebouw. Het beeld is door ds. Henk Plomp op 8
november 2008 onthuld.
Zie nr. 8 op de plattegrond.
kunstwerk van Feico Hajonidas
14

Eind 2009 en begin 2010 zijn de zalen achter de kerk opgeknapt.
Van de huiskamer is een strook afgegaan voor een gang waardoor een
vrije doorloop is ontstaan van de zijhal naar de andere vergaderruimten.
De verlichting en de verwarming zijn eveneens aangepast. Een keuken is
vernieuwd, de andere is aangepast. Tevens zijn het meubilair en de
vloerbedekking vernieuwd. Op de eerste verdieping is de ruimte voor de
kindernevendienst ingericht. De Regenboogkerk, met zijn karakteristieke
geschiedenis, is nu een mooi modern licht kerkgebouw.
Joost Belksma, september 2012
15
Protestantse Gemeente
te
Oegstgeest