De Waalse Gillis Lapers is op zoek naar drie mensen waarvan wordt ...

Jaargang 7 Nr. 15 november 2009

2
Inhoud verenigingsblad nr. 15
Blz.
03. Inhoud in het Pools
04. Colofon
05. Het bestuur
07. Uit het privé archief van dhr. Jan Gerner uit Buinen
10. Nieuw redactielid – Kasia Daniëls–Kierczak
11. Verhaal over dhr. Emil Kierczak
13. Nieuw Bestuur in België
15. Herdenking Emmen
16. Monument voor Oude-Pekela
19. Bevrijdingsherdenking in Alphen – 15 mei 2009
22. 15 augustus – Feestdag van het Poolse Leger in Breda en Oosterhout
23. 65 e Herdenking bevrijding van Normandië
26. Mémorial Musée de Coudehard – Montormel (F)
29. Uitreiking van de Medaille van de Poolse Leger op 01-09-2009
31. Nieuws uit Zagan (PL)
32. Divisiedag in Zagan – 11 en 12 september 2009
36. Herdenking in Driel - 19 september 2009
39. Herdenking in Axel – 17-19 september 2009
40. Dodenherdenking in De Klinge (België) – 1 oktober 2009
41. Herdenking in Baarle-Nassau / Hertog - 4 oktober 2009
42. Dodenherdenking op het Poolse Militaire Ereveld te Lommel (B)
44. Dodenappel op het Poolse Militaire Erehof te Oosterhout
46. Herdenking 65 jaar bevrijding van Breda - 25 oktober 2009
49. Herdenking te Breda - Ginneken
50. Wład Kohutnicki wordt 90 jaar.
56. Breda dankt zijn laatste acht Polen – BN / DeStem
57. 9 e en 10 e Poolse bevrijder
58. In Memoriam 2009
60. Poolse motorclub
61. Nieuwe Poolse priester
62. Nieuwe rubriek: Oude foto‟s
63. Uitnodiging herdenking sterfdag van gen St. Maczek - 6 december a.s.
63. Vertaling van de Maczek‟s memoires gepresenteerd
64. Kerstwensen van bestuur en redactie van dit blad en diverse info

3
Spis tresci biuletynu Stowarzyszenia nr 15.
Str.
03. Spis tresci w jezyku polskim
04. Colofon
05. Zarząd
07. Z prywatnego archiwum pana Jana Gernera z Buinen
10, Nowy członek redakcji – Kasia Daniëls–Kierczak
11. Opowieść o panu Emilu Kierczaku
13. Nowy Zarząd w Belgii
15. Obchody dla uczczenia pamieci w Emmen
16. Pomnik w Oude Pekela
19. Obchody dla uczczenia pamięci o wyzwoleniu Alphen – 15 maja 2009
22. 15 sierpnia – Święto Wojska Polskiego w Bredzie i w Oosterhout
23. 65-te obchody wyzwolenia Normandii
26. Muzeum w Coudehard – Montormel (F)
29. Wręczenie Medalu Wojska Polskiego – 1 września 2009
31. Nowinki z Żagania (PL)
32. Święto Dywizji w Żaganiu – 11 i 12 września 2009
36. Obchody dla uczczenia pamięci w Driel – 19 wrzesnia 2009
39. Obchody dla uczczenia pamięci w Axel – 17- 19 września 2009
40. Uroczystości dla uczczenia pamięci poległych – De Klinge (B) 1 paz. br.
41. Obchody dla uczczenia pamięci w Baarle-Nassau / Hertog
42. Uroczystości dla uczczenia pamięci poległych w Lommel (B)
44. Apel Poległych w Oosterhout – 24 października 2009
46. Obchody dla uczczenia 65. rocznicy wyzwolenia Bredy – 25 pazdz. br.
49. Obchody dla uczczenia pamieci poleglych w Bredzie - Ginneken
50. Władyslaw Kohutnicki skończy 90 lat
56. Breda dziękuje swoim ostatnim ośmiu Polakom – BN / DeStem
57. 9-ty i 10-ty polski wyzwoliciel
58. In Memoriam 2009
60. Polski Klub Motorowy w Bredzie
61. Nowy polski ksiadz w Bredzie
62. Nowa rubryka – Stare fotografie
63. Zaproszenie na obchody 15-tej rocznicy śmierci gen. Maczka
63. Prezentacja tlumaczenia wspomnien generala Maczka
64. Świąteczne życzenia oraz informacje różne

4
Colofon
,In het spoor van de divisie” is een uitgave van de:
Vereniging 1 e Poolse Pantserdivisie Nederland.
Redactie: Meerkoet 8 | 4822 RG | Breda | 076-5422250
E-mail redactie: albert.bugaj@casema.nl
Website: www.vereniging-1epoolsepantserdivisie-nederland.nl
Redactieleden:
Krystyna B. Stopa-Konowrocka, Albert Bugaj Kasia Daniels - Kierczak
“In het spoor van de divisie”wordt toegezonden aan leden van de vereniging.
En verschijnt tweemaal per jaar namelijk in mei en in november.
Voor extra exemplaren, informatie of kopij kunt u zich wenden tot de
redactie, u kunt ook eigen kopij hier inleveren.
Het lidmaatschap kost € 15.- per jaar en dient gestort te worden op
bankrekening nummer: 1089.04.962 t.n.v. Vereniging 1 e Poolse
Pantserdivisie Nederland te Breda, BIC: RABONL2U,
IBAN: NL97 RABO 0108904962.
Hier kunnen donateurs hun bijdrage ook op storten.
Leden kunnen gebruik maken van de diensten van de vereniging, zoals,
informatie over de 1 e Poolse Pantserdivisie en hulp bij het naspeuren van
gegevens aangaande de Divisie.
Opzegging van het lidmaatschap moet schriftelijk of per e-mail gebeuren
vóór 1 november. De opzegging gaat dan het nieuwe kalenderjaar in.
Niets van deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande
schriftelijke toestemming van Vereniging 1 e Poolse Pantserdivisie
Nederland.

5
Het Bestuur
Voorzitter: Bolek Krzeszewski
Lage Heijning 1 4847 ZJ Teteringen Nederland
Tel: (+31) 076-5714474
E-mail: krzes001@planet.nl
Secretaris: Frans Olejek
Biezenstraat 5 4823 ZJ Breda Nederland
Tel: (+31) 076-5415041
E-mail: f.olejek@ziggo.nl
Penningmeester: Cees Nowak
Kapucijenhof 24 4811 XG Breda Nederland
Tel: (+31) 076-5874683
E-mail: cnowak@ziggo.nl
Bestuurslid: Stas Szamrowicz
Regenwulp 47 4822 RJ Breda Nederland
Tel: (+31) 076-5413982
E-mail: stasine@ziggo.nl
Bestuurslid: Adrian Stopa - Consul Buitenlandsezaken
Nadole ul.Zeglarska 11 84-250 Gniewino Polen
Tel: (+48) 058-6767525
E-mail: a.stopa@ewz.gda.pl
Bestuurslid: Wadec Salewicz
Schepenenstraat 15 4902 BZ Oosterhout Nederland
Tel: (+31) 0162-432 633
E-mail: w.salewicz@tiscali.nl

7
Bericht uit Buinen, van onze verslaggever Jan Gerner
Links op foto: Jan Gerner
Familie van de gesneuvelde Polen
Stanislaw Bieliniec (Buinen) en
Stanislaw Kowalczyk (Borger)
Uit privé archief van dhr. Jan Gerner

De carrier waar S. Bieliniec mee om het leven kwam.
Stanislaw Bieliniec
Geboortedatum: 22-09-1921. Gesneuveld op 12-04-1945 te Buinen.
Voor het uitbreken van de Tweede Wereld Oorlog woonachtig te Kolonia
Strzelecka, Wlodzimierz Wolynski, Wolyn, Oost Polen, onwettig bezet en
geannexeerd door de Sovjet Unie in 1939.
Gedeporteerd door de Russische Veiligheidsdienst (NKVD) naar een
werkkamp in de Sovjet Unie in 1940.
In vrijheid gesteld door amnestie in 1941.
Bij het oversteken van de grens tussen de Sovjet Unie en Iran sloot hij zich
aan bij de Poolse troepen onder Brits commando op 18-04-1942.
Deed dienst in het Midden-Oosten, waarna hij op 16-10-1942 werd
overgeplaatst naar Groot-Brittannië.
Nam met het 10 e Dragonders Regiment van de 1 e Poolse Pantserdivisie, 1 e
Poolse Korps, deel aan de campagne in Frankrijk, België, Holland van 27-
07-1944 tot 18-08-1944 en van 11-09-1944 tot 12-04-1945.
De slagen om Caen, Falaise, Chambois, Roulers, Thielt, Gent, St. Nicolaas,
Baarle – Nassau, Gilze, Breda, Moerdijk en de Moezel - rivier waarna hij
sneuvelde tijdens de actie bij Exloo - Buinen, Holland. Gewond tijdens de
actie bij Chambois, Frankrijk, op 18-08-1944. Voegde zich weer bij zijn
onderdeel op 11-09-1944.
Eerst begraven op het Evangelisch kerkhof te Borger, Holland (SL 1 graf 5).
In de jaren 60 herbegraven op het Pools Militaire Ereveld aan de
Ettensebaan te Breda.
Tekst: Jan Gerner
9

10
Nieuw redactielid
Mijn naam is Kasia Daniëls-Kierczak. Mijn vader was
een Poolse oud-strijder onder Generaal Maczek. Mijn
moeder was verzetstrijdster en koerierster voor de
Radiopost op de Vloeiweide.
Ik ben de oudste uit het gezin met 4 kinderen. Geboren
en getogen in Breda.
Na mijn huwelijk ben ik naar Limburg verhuisd. Samen
met mijn man en kinderen woon ik hier inmiddels ruim 39
jaar en dat bevalt prima.
Als dochter van een Poolse oud-strijder en een verzetsstrijdster heb ik van
huis uit meegekregen dat herinneren van de 2 e wereldoorlog en alle
gevallenen voor onze vrijheid belangrijk is. Vrijheid wordt door velen als een
vanzelfsprekendheid beschouwd.
Nu de groep Poolse oud-strijders steeds kleiner wordt is het belangrijk om
als kinderen van deze veteranen deze herinnering levend te houden.
Ik wil dit niet vanaf de zijlijn doen, maar daadwerkelijk mijn steentje
bijdragen.
Gezien de afstand Limburg - Breda is dit, met de huidige moderne
communicatiemiddelen, geen probleem. Voor de nabij toekomst hoop ik een
bijdrage te kunnen leveren aan het lijfblad van de Vereniging 1 e Poolse
Pantserdivisie.
Kasia Daniëls-Kierczak
Een herinnering aan mijn vader Emil Kierczak
Nu de 65 ste verjaardag van de bevrijding van Breda
onlangs gevierd is, is het wellicht goed eens terug te
kijken naar de belevenissen van hetgeen een veteraan
meemaakte in die oorlog.
Op 13 februari jl. is mijn vader, oud-strijder Emil
Vladislav Kierczak, op 94-jarige leeftijd overleden.
Mijn vader heeft een hoge leeftijd bereikt ondanks zijn
oorlogsverleden.

Emil Kierczak is geboren in Moravisch Ostrava-Privoz als oudste zoon in
een gezin met 4 kinderen.
Als 19-jarige werd hij in Kraków ingedeeld bij het 5 e Pantserbataljon van de
10 e Cavaleriebrigade die soms de 10 e Gemotoriseerde Cavaleriebrigade
werd genoemd. Hij was sergeant-majoor. In jaren 1938 - 1939 was kolonel
Stanislaw Maczek commandant van deze brigade. Met deze brigade nam
Emil Kierczak deel aan de verdedigingsoorlog al vanaf 1 september 1939
nadat het Duitse leger Polen aangevallen had. Daarna, wanneer op 17
september 1939 ook het Russische leger Polen aanviel, heeft deze brigade
bevel gekregen om zich richting Hongarije terug te trekken. Op 19
september 1939 is het overgebleven deel van deze brigade, ongeveer 1500
militairen, de Hongaarse grens overgetrokken en daarna werd deze er
geïnterneerd.
Ook Emil Kierczak werd opgepakt en verbleef tot Kerstmis 1939 met zijn
brigade in een Hongaars gevangenkamp Esztergom Tabor, vlak bij de
Joegoslavische grens.
Maar deze Polen gaven de moed niet op en wilden hun strijd met de
Duitsers voortzetten. De Poolse regering heeft besloten om deze 10 e
Cavaleriebrigade in Frankrijk in Camp de Coëtquidan (Bretagne) in te zetten
bij de verdedigingsoorlog.
Emil Kierczak werd uitgekozen om contact op te nemen met de Poolse
Ambassade in Boedapest. De bedoeling was om de Polen in kleine groepjes
en voorzien van burgerkleding en valse paspoorten te laten ontsnappen. Dat
gebeurde vanuit Boedapest waar toen nog geen controle op paspoorten e.d.
bestond. Hij koos als valse naam die van een vriendje in (het toenmalige)
Tsjecho-Slowakije en noemde zich, totdat hij in Schotland bij de Poolse
troepen terugkwam, Emil Goczawl. Op het (valse) paspoort werd als leeftijd
16 jaar vermeld. Na zijn vlucht naar (het toenmalige) Joegoslavië ging hij
samen met een paar honderd Polen naar Marseille.
In Frankrijk sloot hij zich weer aan bij zijn 10 e Cavaleriebrigade met de
commandant (inmiddels generaal) Stanislaw Maczek en nam deel aan de
verdedigingsoorlog. Net voordat Frankrijk, op 22 juni 1940, capituleerde,
week hij uit naar Verdun met de opdracht om alle wagens te vernietigen.
Toen hebben alle Poolse militairen weer het bevel gekregen om zich
zelfstandig richting Engeland te verplaatsen waar ze zich weer bij de Poolse
Strijdkrachten konden voegen.
Te voet en in groepjes van 2 a 3 man trokken de Polen naar het zuiden
Twintig kilometer voor Dijon werden zij opgepikt door een Duits
artilleriekonvooi. Ze kregen opdracht zich in Dijon te melden, maar zodra het
Duitse transport uit het oog was, verdwenen de Polen in de bossen en met
behulp van pasjes van Poolse mijnwerkers kwamen zij door de Duitse
11

controle en werden met behulp van Franse vrachtwagenchauffeurs weer
naar Marseille teruggebracht.
Na vele omzwervingen, inmiddels was het oktober 1940, vluchtte hij over de
Pyreneeën. Overdag verborg hij zich in de wijnvelden. Hij was bijna in
Barcelona toen hij werd opgemerkt door een Spaans jongetje. Die
waarschuwde de Guardia Civiel en enkele minuten later werd Emil
gegrepen. Hij werd verhoord in aanwezigheid van een Duitse Gestapoagent.
Na dit harde verhoor werd hij samen met 3000 Spaanse rebellen
vastgezet in Irun. Daar zijn verschrikkelijke dingen gebeurd. Na een tijdje
werd Emil overgebracht naar het kamp Miranda del Ebro. Hij bracht hier
uiteindelijk 2 jaar en 10 maanden door.
In 1943 werd hij vrijgelaten nadat de Spaanse regering in Madrid haar
politieke richting wijzigde.
Emil kwam via Lissabon in Gibraltar op een Engels schip dat koers zette
naar Engeland. Daar werd met behulp van militairen uit o.a. de 10e
Cavaleriebrigade de Poolse 1e Pantserdivisie opgericht. Na zijn training en
opleiding in Engeland en Schotland kwam hij eind juli 1944 met zijn
compagnie bij Caen weer op het Europese vasteland. Zijn commandant was
opnieuw Stanislaw Maczek. In Falaise nam zijn divisie aan zware gevechten
deel en werd hij gewond door een granaatscherf in zijn rug. Per vliegtuig
werd hij vervoerd naar een hospitaal in Wolverhampton (GB). Hij werd
opgelapt en weer naar het front gestuurd. Inmiddels behoorde hij tot de
militaire politie. Samen met zijn colonne trok hij verder tot in Wilhelmshaven
(D). Na de capitulatie nam hij met zijn divisie deel aan de bezetting van een
aangegeven deel van Duitsland. Hij bleef tot eind 1947 nog in militaire
dienst.
In februari 1945 kwamen, in Jalta op de Krim (Oekraïne), de
vertegenwoordigers van de 3 machtigste landen (GB – USA – SU) bijeen om
de naoorlogse situatie te bespreken. Een van de belangrijkste kwesties die
daar ter sprake kwamen, was de regeringsvorm in Polen. Stalin wilde daarbij
veel inspraak.
De grenzen werden afgebakend, waarbij het land in het oosten veel gebied
verloor aan de Sovjet-Unie, wat enigszins werd gecompenseerd door in het
westen Duitse gebieden bij Polen te voegen. Dat was een grote
teleurstelling voor alle Polen en dus ook voor Emil Kierczak.
Zij hadden: “Voor uwe en onze vrijheid” gevochten in de hoop dat hun inzet
gewaardeerd en met een vrij Polen beloond zou worden. Helaas!
Dus heeft Emil Kierczak toen besloten in West Europa, in Nederland, te
blijven.
12

Na de oorlog, pas na de val van het communisme in Polen en de Berlijnse
muur (inmiddels 20 jaar geleden) werd hij benoemd tot luitenant b.d. van het
Poolse Leger door de eerste democratisch gekozen Poolse Overheid.
Dit is een van de vele verhalen over gebeurtenissen in de oorlog. Deze en
andere ontberingen leden al die soldaten voor onze vrijheid.
Goed om te blijven herinneren dat vrijheid niet vanzelfsprekend is.
13
Kasia Daniëls-Kierczak
Op de foto wijlen dhr. Emil Kierczak
Het Bestuur van het Verbond van Poolse Oud-strijders en Veteranen van
de 1 e Pantserdivisie van Generaal Maczek in België – mei 2009
Zarząd Związku Polskich Kombatantów i Weteranów 1-szej Dywizji
Pancernej Generała Maczka w Belgii – maj 2009
Erevoorzitter Emeritus / Prezes Honorowy:
Majoor b.d. Zbigniew ROSIŃSKI
Floralienlaan 330, 2600 Berchem, België
Tel.: 0032 (0) 3-230 85 43

14
Voorzitter / Prezes: Jan CORNELISSENS
Brasschaatsteenweg 68, 2920 Kalmthout, België
Tel.: 0032 (0) 3-666 15 35, Fax: 0032 (0) 3- 666 15 34,
Mobil: 0032(0) 475 695 699
E-mail: jan@brilliant-building.be
Vicevoorzitter / Wiceprezes: Jos STOFFELS
Turnhoutsebaan 554, 2970 Schilde, België
Tel.: 0032 (0) 3- 383 22 53,
Mobil : 0032 (0) 475 770 616,
E-mail : jos.stoffels1@telenet.be
Secretaris / Sekretarz: Dorota DOBRZYŃSKA
Lange Haagstraat 6 bus 7, 1000 Brussel, België
Tel.: 0032 (0) 2- 792 13 20,
Mobil : 0032 (0) 473 531 236,
E-mail: dorota_dobrzynska@hotmail.com
Penningmeester / Skarbnik: Nicole BARDZIŃSKI
Olmendreef 18, 2950 Kapellen, België
Tel.: 0032 (0) 3- 664 84 84
E-mail: nicolebardzinski@hotmail.com
Redacteur / Redaktor: Aleksandra CZACKA
Kleine Lepelstraat 6, 2940 Stabroek, België
Tel.: 0032 (0) 3- 605 13 76
Mobil: 0032 (0) 473 223 327,
E-mail: aleksandra.czacka@telenet.be

15
Bestuurslid / Czł. Zarządu : Bogusia SZCZOMBROWSKA
Middendreef 49, 2920 Kalmthout, België
Tel.: 0032 (0) 3- 666 38 48
Mobil: 0032 (0) 486 748 624,
E-mail: alexpo@skynet.be
Bestuurslid / Członek Zarządu: Wacław STYRANKA
Meidoornlaan 4 bus 2, 2950 Kapellen, België
Tel.: 0032 (0) 3- 666 31 82
Mobil: 0032 (0) 497 277 352,
E-mail: ebi.styranka@skynet.be
Herdenking in Emmen – 10-04-2009
EMMEN, EMMEN
In mei 1940 stak de grote, machtige buurman de grens over en kwam bij je
op visite.
Helaas niet alleen voor een lekker kopje koffie met een koekje zoals dat hier
de gewoonte was en nog is, de gast in je gezellige huiskamer ontvangen zo
als het hoort.
Nee, Hij wilde meer hebben, Hij wilde ook dat hebben wat je zo dierbaar
was… je VRIJHEID!
En pas na vijf lange jaren van onderdrukking klopten de geallieerde soldaten
aan de poorten van Emmen, je ontnomen vrijheid weer terug geven.
En al was na vier jaar oorlog de koffie schaars in je gezellige huiskamer,
dat vonden ze niet erg. Je glinsterende ogen, en de uitdrukking op je
gezicht…zo vrolijk en blij. dat was zijn beloning. hij wist dat hij niet voor niets
gevochten had!
Maar voordat de geallieerde soldaten hier konden komen, moesten ze eerst
de zee oversteken.
Soldaten van de Eerste Poolse Pantserdivisie moesten zich een weg banen
door Frankrijk en België om in Zeeuws – Vlaanderen en Brabant Nederland
binnen komen en onderweg hier naar toe nog vele mensen in dorpen en
steden bevrijden.
Gedicht “Zeeuws - Vlaanderen 1940 – 1945” dat ik nu ga voordragen, gaat
iets zeggen over die mensen die eerst in Nederland werden bevrijd.

Bloemen
10 april was een mooie,warme dag en de sfeer bij de herdenking was
hartelijk.
De burgemeester zei in zijn toesprak: “Voor onze vrijheid moesten velen hun
leven geven”. En hij hoopt ook volgend jaar bij de 65e herdenking hier de
bevrijders te kunnen verwelkomen.
Omdat ik uit Brabant alleen was, werd ik verzocht namens de divisie voor
bloemen te zorgen.
Tot mijn verrassing waren daar ook twee collega`s aanwezig: een is daar
woonachtig en de ander woont de laatste tijd in Polen, maar is voor deze
herdenking special naar Emmen gekomen.- Ik voelde mij niet meer zo
eenzaam…
Pekelder oorlogsmonument lijkt nu zo goed als zeker.
Zaterdag 26 september 2009
Oud-strijder van de 1e Poolse
Pantserdivisie, de heer
Edward L. Szczerbinski
De kans is groot dat Pekela definitief een eigen oorlogsmonument krijgt. Het
initiatief is afkomstig van Bert Blauw, voorzitter van het Oranje
bevrijdingscomité Pekela. Via een uitgebreide brief aan prachtig Pekela laat
hij weten wat de laatste stand van zaken is.
Door Bert Blauw
Bij toeval heb ik een ontmoeting gehad met een der laatste levende
bevrijders van onze regio , de heer Jaak Damen (85) uit het Belgische
Leopoldsburg. Aanleiding van deze ontmoeting is dat het bestuur van de
OBCP. bezig is een bevrijdingsmonument te realiseren ter nagedachtenis
aan de Poolse en Belgische troepen die op 13 en 14 april 1945 de Pekela's
bevrijden. Er is reeds een ontwerp gemaakt door de Nieuwpolder Maarten F.
16

Grupstra en B. en W. van Pekela. Zij zijn inmiddels akkoord met het idee.
Momenteel is het ook B. C. P. druk doende om sponsors te vinden voor dit
bijzondere project dat € 12.000 gaat kosten. Inmiddels is de firma Strating B.
V. uit Oude Pekela bereid gevonden de stenen voor de sokkel van het
kunstwerk te leveren en daarbij een symbolisch bedrag van een euro per
steen te schenken. De firma Strating, die vorig jaar het predikaat ''koninklijk'''
heeft gekregen van burgemeester Schepellema, namens hare Majesteit de
koningin, heeft nog een andere directe link met dit Bevrijdingsmonument.
Het kunstwerk zal een maquette worden met een kaart van de gemeente
Pekela met de opmars route van de bevrijders en de namen van de diverse
regimenten.
De schets van deze tekening is door mij gemaakt. Ik heb me daarbij
gebaseerd op gegevens uit het boek '' kroniek van een bevrijding'' uit 1995,
geschreven door de oud directeur van de Strating BV de heer Henk Hooger-
duijn Strating. De laatstgenoemde heeft recentelijk contact opgenomen met
mij om enkele aanvullingen te geven op het kunstwerk en te zeggen dat hij
de realisering van een monument in Pekela zeer zou waarderen.
In de gemeenten Stadskanaal en Winschoten zijn pleinen en straten
vernoemd naar de Polen en de Belgen. In Pekela herinnert tot dusverre
niets aan de bevrijders. Toeval wilde dat die dag van het gesprek tussen
Strating en mij de oud strijder Jaak Daemen met zijn zoon Marc Damen uit
België op bezoek was bij de familie Strating. De heer Damen sr. kon
persoonlijke en boeiende informatie verstrekken. Hij was onderdeel van het
Belgische S. A. S. reglement dat was gevormd in de Tweede Wereldoorlog
in de Belgische kolonie Kongo als parachutisten en spionage eenheid.
Nadat de Canadezen Coevorden hadden bereikt op 8 april 1945 riep men de
hulp in van een Pools leger onder leiding van generaal Stanislaw Maczek en
het Belgische S. A. S. reglement geleid door majoor Eduard Blondeel. Het
doel was Oost-Groningen te ontrukken aan de Duitse klauwen tot aan de
Dollard. Bij velen ondervonden de Belgen de eerste felle tegenstand van de
Duitsers, een kameraad van Daemen, Rolin, sneuvelde bij het veroveren
van de brug.
Op vrijdag 13 april bereikte het Belgische regiment Blijham, waarna felle
gevechten uitbraken met de Duitsers die zich hadden verschanst bij de
Winschoter Hoogebrug, het Zuiderveen en bij de watertoren in Oude Pekela.
De heer Daemen vertelde nuchter dat de Belgen steeds buiten in
slaapzakken sliepen, op straat aten en elke dag maar weer moesten zien of
men zou overleven. Daemen, die destijds met 20 jaar de jongste militair bij
het Belgische regiment was, weet nog hoe verbeten de Duitsers zich
verdedigden en dat zelfs artilleriebeschietingen die vanaf de Oerderweg en
Turfweg niet hielpen de Duitsers direct te verdrijven. Vanuit de
kartonfabrieken de Free en Union beschoten de Belgen (de eerste
17

evrijders van Oude Pekela!) de Duitsers die zich verschansten bij de
houtstek van Koerts en bij de watertoren.
In de nacht reden de Belgische Jeep's met groot licht op en neer op de
terugweg om eventuele infiltratie van de Duitsers tegen te gaan. De
volgende dag, 14 april, bereikten de Poolse troepen vanuit het reeds
bevrijde nieuwe Pekela hun Belgische kameraden in Beneden-Pekela en
verjoeg met het vuur uit alle wapenen de Duitsers richting het Zuiderveen.
Oude Pekela was toen geheel bevrijd en dat was te merken. De bevolking
stroomde massaal de straat op om de Bevrijders te begroeten en het dorp
was één vlaggenzee. Na het bombardement van de Engelse luchtmacht van
Winschoten Hoogebrug ontruimden de Duitsers die nacht hun troepen uit
Winschoten en konden Daemen en zijn makkers als verkenners als eerste
de Molenstraat binnentrekken. Pas bij Winschoter Oostereinde kreeg men
de Duitse hoofdmacht bij Beerta weer in het vizier en kon het Poolse leger
vanuit de Heiligerlee, Oude Pekela en Blijham Winschoten bevrijden.
Onze Poolse en Belgische bevrijders waren moedige mannen waarvan er
slechts nog enkele leven. Het geplande monument, dat als het er komt op
bevrijdingsdag 5 mei 2010 bij het gemeentehuis van Pekela zal worden
onthuld, zal voor nu en in de toekomst een waardig eerbetoon zijn aan deze
moedige mannen die ver van hun eigen vaderland aan ons de vrijheid
teruggaven na vijf jaar oorlog en bezetting.
Mocht u een donatie willen geven voor de realisering van het monument dan
kunt u een bedrag overmaken op OBCP. rekening 10 3741 097 onder
vermelding van ''donatie Bevrijdingsmonument Pekela'' waarvoor reeds
dank.
18
Foto: Henk Strating (rechts) en Bert Blaauw bespreken de maquette.
Bron: Dagblad van het Noorden.

19
Herdenkingen in België in 2009:
TIELT op 6 september aan het bevrijdingsmonument – Gen. Maczekplein
ANTWERPEN op 6 sept. aan het Cromwell Tank – Gen. Roberts plantsoen
BEVEREN op 12 en 13 sept. aan diverse oorlogsmonumenten
ADEGEN op 13 sept. op het Canadees Militair Kerkhof
KOKSIJDE – OOSTDUINKERKE op 13 september op het gemeentelijke
begraafplaats (verzetleden) en op de Britse Militaire begraafplaats
RUISELEDE op 13 september in Vredeskapel
MERKSPLAS op 20 september aan het monument van de gesneuvelden
AALTER 25-27 sept. o.a. bloemenhulde a/h Polenmonument in Ter Walle
DE KLINGE op 4 oktober a/h grafmonument van de 3 gesneuvelde Polen
BAARLE – NASSAU (NL) en BAARLE – HERTOG (B) op 4 oktober
aan diverse oorlogsmonumenten
LOMMEL op 18 oktober op het Poolse Militaire Ereveld
STEKENE op 1 november aan het kerkhof
Bevrijdingsherdenking in Alphen – 15 mei
Monument te Alphen
Pools Militaire Erehof te Alphen

22
15 augustus - Feestdag van het Poolse Leger
in Oosterhout (N.Br.) en Breda
Deze speciale dag georganiseerd
door onze Vereniging houdt in dat
men stil staat bij al de gevallen
Poolse militairen op diversen strijd
tonelen.
Hier in Oosterhout liggen Poolse
strijders begraven van de
1 e Poolse pantserdivisie van
generaal Stanislaw Maczek.
Zij vochten voor Uw en hun vrijheid
in de Tweede Wereld Oorlog.
Wij kregen de vrijheid dankzij de
dappere soldaten, maar zelf
stonden ze met lege handen,
Rusland kreeg het voor het zeggen
in hun vaderland.
Om 19.00 uur worden op de graven van de Poolse militairen in Oosterhout
een witte en een rode roos gelegd en lichtjes ontstoken. Hetzelfde gebeurt
ook in Breda aan de Ettensebaan op het Poolse Militaire Ereveld om 20.00
uur.
Ieder jaar weer komen meer mensen deze dag herdenken. U bent er ook
welkom.
Tekst: Bert Bugaj

23
65 e herdenking bevrijding van Normandië
Zoals elk jaar werden herdenkingen georganiseerd in enkele plaatsen, die
zich tijdens de gevechten bevonden in het gebied van de 1 e Poolse
Pantserdivisie; Urville-Grainville, Champeaux en Chambois in departement
Orne. De belangrijkste organisators: Departementsraad Orne, Vereniging
Memorial de Montormel – Coudehard, organisaties van de Poolse en Franse
Veteranen.
De herdenking op de Poolse militaire begraafplaats in Grainville -
Langannerie in het departement Calvados (F) werd georganiseerd door de
Vereniging 1 e Poolse Pantserdivisie van generaal Maczek in Frankrijk, op
zaterdagochtend, 22 augustus 2009.
Deze begon met de Heilige Mis ter intentie van de gesneuvelden militairen
en eindigde met de kranslegging.
Op deze begraafplaats liggen vooral de gesneuvelde Poolse soldaten van
de strijd om Hill 262 tijdens de Tweede Wereldoorlog. In totaal liggen er
meer dan 650 Poolse militairen begraven.
De strijd om Falaise vond plaats vanaf 7 t/m 22 augustus 1944.
Tijdens deze plechtigheden werd de overwinning van o.a. de Poolse
militairen boven de overwegende hoeveelheid Duitse pantserlegers gevierd.
Deze overwinning heeft aan de geallieerde legers de weg naar Parijs
geopend. Dat heeft de bevrijding van de Franse hoofdstad door het Franse
leger onder commando van Generaal Leclerc mogelijk gemaakt.
Na afloop van de Dodenherdenking op de Poolse militaire begraafplaats in
Grainville - Langannerie werden kransen bij het Monument Falaise
Omsingeling in Chambois gelegd. Monument ter nagedachtenis aan de
Amerikaanse, Britse, Poolse en Franse soldaten die de moeilijke taak op
zich hadden genomen om het 7-de Duitse Leger te omsingelen en uit te
schakelen. Deze gebeurtenis staat wereldwijd bekend als de Falaise pocket.
Vervolgens werd de herdenking op de heuvel Mont-Ormel bij Chambois
voortgezet, waar op 21 en 22 augustus 1944 de beslissende gevechten
plaats vonden. Op deze heuvel 262 (Hill 262) bevind zich sinds 1994 het
museum “Memorial van Montormel” die er op een natuurlijke manier
samengesteld in het landschap is. Meer informatie hierover ziet u verder in
dit bulletin.
Daar werd ook de Heilige Mis voorgedragen en werden kransen gelegd. Er
werd ook een brief van de President van Republiek Polen door de Poolse

Ambassadeur uit Parijs voorgelezen. Dit jaar was er een delegatie van de
Poolse overheid aanwezig; vertegenwoordigers van het Ministerie van
Defensie, van het Nationale Veiligheidsbureau en generaal Miroslaw
Rózanski – commandant van de 11 e Lubuska Cavalerie Pantserdivisie uit
Żagań die de tradities van de 1 e Poolse Pantserdivisie overgenomen heeft,
met de vaandelerewacht. Er waren ook hoge Franse autoriteiten,
vertegenwoordigers van de Canadese, Britse Ambassades en Poolse
veteranen o.a. uit België en Nederland. Ook veel Polen die in Frankrijk
wonen. Vertegenwoordigers van Federatie van de Poolse Pantsermilitairen
organisaties, Reconstructiegroep uit Bielsko-Biala (PL) en een groep Poolse
motorrijders die langs de gevechtsroute van de 1 e Poolse Pantserdivisie
reden.
Foto: saluut van de Poolse militair uit de 10 e Cavalerie Pantserbrigade
genoemd naar generaal Stanislaw Maczek uit Świętoszów (PL)
24
Tekst en foto: K. Stopa- Konowrocka

25
65 e herdenking van Normandië (foto’s)
De herdenking op de Poolse militaire begraafplaats in Grainville –
Langannerie

26
Het Monument Falaise Omsingeling in Chambois (1 e foto)
De herdenking op de heuvel Mont-Ormel bij Chambois
Bron: http://www.11ldkpanc.mil.pl/
Mémorial Musée de Coudehard – Montormel
(Frankrijk - Basse-Normandie - Montormel)

Memorial van Montormel werd gebouwd in 1994, ten tijde van de 50ste
verjaardag van de slag om Normandië. Gelegen op de heuvel 262 (Hill 262),
waar de Poolse tanks een positie innamen op 19 augustus 1944, is het
museum op een natuurlijke manier samengesteld in het landschap.
Het is een gedenkwaardige plek om te worden ontdekt en onthouden.
In het museum krijgt men een presentatie van de belangrijkste hoofdstukken
van de strijd in Normandië, te beginnen met de landingen en de
omtrekkende bewegingen van twee Duitse legers in de Falaise Gap.
De receptie markeert het begin van de rondleiding. Ieder bezoek start om de
15 minuten. De winkel biedt een groot scala aan souvenirs en vooral zeer
interessante boeken over de Falaise pocket van de 1ste Poolse Pantser
Divisie.
De kaart geeft de progressie van de verschillende eenheden tijdens de slag.
De opzet herinnert aan van de Zak van Falaise (Falaise pocket) onder de
geallieerde druk.
Dankzij de panoramische positie van de Memorial, geeft een gids bijna "live"
deze drie dagen van gevechten die een einde maakten aan de strijd in
Normandië. Getuigenissen van militairen of burgers, exacte cijfers en
anekdotes maken deze beschrijving zeer levendig, terwijl de herinnering aan
de verschrikkingen van de vernietiging van de twee Duitse legers uitgebreid
naar voren komt. Deze uitleg is het meest opvallende onderdeel van het
bezoek.
Rond de geanimeerde kaart en in de aangrenzende kamer, diverse
tentoonstellingen zijn aanwezig die herinneren aan de slag: verzamelde
militaria, uitrusting van de soldaten, uniformen, foto's… Er is zelfs de witte
vlag terug te vinden die gebruikt werd door de laatste Duitsers die omsingeld
waren tijdens de Falaise Gap.
Het bezoek eindigt met de projectie van een documentaire met een rijke
iconografie van archieven (films, foto's en kaarten) en verscheidene
getuigenissen van veteranen, vaak meer "overlevenden" dan "held" van
deze confrontaties. Voor de actuele bezoekersinformatie, kunt u terecht op
de website; http://www.memorial-montormel.org/ van het museum.
Bron : http://www.oorlogsmusea.nl/artikel/99/
Tekst: Mémorial Musée de Coudehard - Montormel.
27

Uitreiking van de Medaille van de Poolse Leger op 1 september 2009
Op de 70 e herdenking van de uitbraak van de 2 e wereldoorlog vond in de
Poolse Ambassade in Den Haag de uitreiking plaats van de Gouden
Medaille van het Poolse Leger aan de Poolse veteranen, die in Nederland
wonen.
Onderscheidenen waren voor deze medaille voorgedragen door de
Vereniging 1 e Poolse Pantserdivisie Nederland.
Deze onderscheidenen zijn leden van onze Vereniging:
1. Bula Jan - postuum
2. Dembiński Wacław
3. Gawroński Norbert
4. Hekner Jerzy
5. Kierczak Emil – postuum
6. Kohutnicki Władysław
7. Kossakowski Leonard
8. Krosveld Peter - postuum
9. Kurpisz Ludwik.
10. Nowiński Piotr
11. Popławski Jan
12. Poprawski Franciszek.
13. Szafrański Hieronim
14. Szczerbiński Edward
15. Szczygłowski Bernard.
16. Szczyrba Edmund
17. Wieliszek Alfred - postuum
18. Wylenzek Wilhelm
en Dziakiewicz Jerzy - voorzitter van de Vereniging Poolse Veteranen uit
Utrecht (SPK),
Reichert Alfons - medewerker van het Generaal Maczek Museum uit Breda,
Van Alphen Adrianus - amateur historicus, geschiedenisschrijver en
webmaster van website www.polishwargraves.nl.
29

30
Gouden en Zilver Medaille van het Poolse Leger
Medaille van het Poolse Leger – Poolse onderscheiding die door de Poolse
Minister van Defensie vanaf 3 september 1999 uitgegeven wordt aan
buitenlanders en Polen, die in het buitenland wonen, te honoreren voor hun
verdiensten in de samenwerking van het Poolse Leger met strijdkrachten
van andere landen en een bijdrage hebben geleverd in de popularisering
van de geschiedenis en tradities van het Poolse Leger in de internationale
arena.
Daarna volgde een receptie ter gelegenheid van het beëindigen van de
werkmissie op de Poolse Ambassade in Den Haag van de Defensie Attaché,
kapitein-ter-zee (komandor PL) Marian Grefkiewicz en verwelkoming van zijn
vervanger kapitein-ter-zee (komandor PL) Kazimierz Cesarz.
Tekst en foto’s: K. Stopa – Konowrocka

Nieuws uit Żagań (PL)
Generaal-majoor (generaal dywizji PL) Paweł Lamla (53) – werd bij
beslissing van de Poolse Minister van Defensie - gepromoveerd tot chef-staf
Opleiding van Landmacht en werkt in Warschau.
Hij was commandant van de 11 e Lubuska Cavalerie Pantserdivisie vanaf
4 november 2005. (Foto links)
Brigadegeneraal Mirosław Różański (47), heeft officieel het commando van
de 11 e Lubuska Cavalerie Pantserdivisie in Żagań van generaal Paweł
Lamla, op 7 augustus 2009, overgenomen. (Foto rechts)
Brigadegeneraal Mirosław Różański werd door de Poolse President - de
bevelhebber van de Poolse Strijdkrachten, tot generaal-majoor
gepromoveerd op 15 augustus 2009.
Op 12 september 1983, is Koning Jan 3 e Sobieski, 300 jaar nadat hij de
overwinning bij Wenen op de Turken heeft geboekt, patroon van de 11 e
Divisie geworden. Sindsdien wordt de Divisiedag op 12 september gevierd.
Bron: http://www.11ldkpanc.mil.pl/
In 2009 hebben de militairen van de “Zwarte Divisie” weer op 11 en 12
september het Divisiefeest gevierd.
Dit jaar waren de Bestuursleden van onze Vereniging in Żagań aanwezig.
Verslag van deze dagen, geschreven door Wladek Salewicz, vindt U verder
in dit nummer.
31

Op de eerste dag was de Algemene Ledenvergadering van de Federatie van
de Poolse Pantserorganisaties georganiseerd.
Tijdens deze vergadering werd het Federatiestatuut aangepast; tot nu toe
was de commandant van de 11 e Lubuska Cavalerie Pantserdivisie
automatisch de voorzitter van deze Federatie. Nu zijn deze functies
losgekoppeld.
Voor de nieuwe voorzitter van de Federatie werd brigadegeneraal b.d.
Zbigniew Szura (57) gekozen.
Hij was commandant van de 11 e Lubuska Cavalerie Pantserdivisie in 1993-
1994.
Foto: Brigadegeneraal b.d. Zbigniew Szura en Adrian Stopa voor het
Generaal Maczek Monument op het Plein van Pantsermilitair (Skwer
Czolgisty) te Żagań (PL)
32
Foto & tekst: K. Stopa - Konowrocka

33
Vertaling van brief uit Żagań van 11-09-2009:
11. Lubuska Cavalerie Pantserdivisie genoemd naar Koning Jan 3 e Sobieski
Voorzitter van Vereniging 1 e Poolse Pantserdivisie Nederland
Dhr. Bolek Krzeszewski
Biezenstraat 5, 4823 ZJ Breda, Holland
Bij deze wil ik u hartelijk danken voor de uitnodiging voor de
afvaardiging van de 11 e Divisie bij de plechtigheden verbonden aan de
belangrijke herdenking, 65-jarige jubileum bevrijding van Breda door de 1 e
Poolse Pantserdivisie onder bevel van generaal Stanislaw Maczek.
Vele jaren hebben de militairen van de 11 e Divisie, als voortzetters
van de roemrijke tradities van “militairen van generaal Maczek”, deze
herdenkingen met hun aanwezigheid verheerlijkt. Ik ben me er zeer van
bewust dat dit voor de Vereniging een heel belangrijk element is om de
nagedachtenis aan de Poolse helden, die Nederland bevrijdden, te
onderstrepen.
Bovendien, de afvaardiging van de 11 e Divisie is altijd met
waardigheid en eer door de verenigingen van oud-strijders en regionale
overheden ontvangen, die de verdiensten van de Poolse militairen
benadrukken, en in het bijzonder de verdiensten van de 1 e Poolse
Pantserdivisie in gevechten op West-Europese bodem.
Doorbrengen van zo‟n dag met mensen uit zulk een erekring zal
voor mij en mijn militairen een grote eer zijn. Helaas, bezuinigingen in het
budget, als gevolg van de wereldcrisis, treffen ook het Nationale Veiligheid
Ressort van de Republiek Polen.
Extra uitgaven, bestemd voor uitrusting van de Poolse militairen die
uitgezonden zijn naar Afghanistan, beperken de mogelijkheid om
buitenlandse reizen te maken. Dat veroorzaakt gebrek aan financiële
middelen ook voor realisatie van uw uitnodiging en onze deelname aan de
plechtigheden.
Tegelijkertijd verzoek ik u vriendelijk om namens mij aan alle leden
van uw Vereniging en overheid van Breda mijn hartelijke groeten, veel
gezondheid en welvaart te wensen. Ik ben er van overtuigd dat wij
binnenkort nog een gelegenheid zullen hebben om elkaar te ontmoeten in
vergelijkbare kring en in even aangename omstandigheden.
Met militaire handdruk,
Commandant
Generaal-majoor Mirosław Różański

Verslag van de reis naar Żagań
Van 10 tot en met 13 september 2009 heeft het bestuur van de Vereniging
1 e Poolse Pantserdivisie Nederland met echtgenotes een bezoek gebracht
aan de Divisiefeestdagen in Zagan.
Na een lange reis kwamen we rond 17.00 uur aan in Zagan bij het hotel
Op de tweede dag hebben we het Museum van Krijgsgevangenenkampen
(Muzeum Obozów Jenieckich) bezocht, waar de gids het verhaal vertelde
over de grote ontsnapping vanuit STALAG LUFT III. Door een 111 meter
lange gegraven tunnel in de nacht van 24 op 25 maart 1944.
Aansluitend werd de film met authentieke beelden vertoond over het kamp.
In de namiddag heeft onze voorzitter de Algemene Ledenvergadering van
de Federatie bijgewoond. Tijdens deze vergadering werd brigadegeneraal
b.d. Zbigniew Szura tot voorzitter van de Federatie gekozen.
Na afloop van de vergadering werd iedereen uitgenodigd om een film te
bekijken over het 1 e Pools Corps die Polen van oostkant aan bevrijdde was.
Daarna namen wij deel aan de gezamenlijke avondmaaltijd.
De derde dag werd begonnen met een zeer indrukkende Heilige Mis met
veel militaire eer. Na deze mis volgde het officiële gedeelte op het Plein van
de Poolse Pantsermilitair voor de kazerne van de 11 e Lubuska Cavalerie
Pantserdivisie. Hier werden door vele personen toespraken gehouden en
bloemen gelegd.
Ook door onze bestuursleden werden er bloemen gelegd bij het Monument
van generaal Maczek en bij het Monument van de Poolse Pantsermilitair.
Tijdens deze ceremonie werd het vaandel van de Vereniging 1 e Poolse
Pantserdivisie van Generaal Maczek Frankrijk overgedragen aan het
Traditiecentrum van Poolse Pantserleger (in oprichting).
Na het einde van de ceremonie werd iedereen uitgenodigd door de
commandant generaal-majoor (general dywizji PL) Rozanski voor de
gezamenlijke lunch.
Op de vierde dag zijn we weer huiswaarts gekeerd.
Iedereen kon terug kijken op een paar mooie en indrukwekkende dagen
Zagan.
34
Tekst: Wadec Salewicz
Bestuurslid v/d Vereniging 1 e Poolse Pantserdivisie Nederland

35
Generaal-majoor (general dywizji PL) Różański inspecteert de troepen
Onze voorzitter Bolek Krzeszewski overhandigt het schildje van de
Vereniging 1 e Poolse Pantserdivisie Nederland aan de generaal-majoor
(general dywizji PL) Różański
Foto’s W. Salewicz

Korte verslaglegging van de herdenking in Driel
op zaterdag 19 september 2009.
36
Door C. Nowak
De herdenking kon dit jaar rekenen op een grotere belangstelling dan de
afgelopen jaren. Enerzijds was dit te verklaren door de aanwezigheid van
premier Tusk van Polen.
Anderzijds is het eerherstel van generaal Sosabowski mede verantwoordelijk
voor de grotere belangstelling. In Driel en omgeving worden de Poolse
soldaten die bij Arnhem gestreden hebben een warm hart toe gedragen. Dit
blijkt uit de diverse redevoeringen, waarbij men nadrukkelijk laat blijken hoe
belangrijk het eerherstel voor hen en “hun Polen” is.
Bij de herdenking waren oud-strijders uit Polen, Nederland, België, Canada
en Groot-Brittannië aanwezig alsmede weduwen uit deze landen. Ook waren
kleinkinderen van Generaal Sosabowski aanwezig.
De herdenking begon nadat premier Tusk en premier Balkenende
gearriveerd waren. Beide premiers, hoewel dit waarschijnlijk niet in het
draaiboek stond, begroeten de aanwezige oud-strijders, die op de eerste rij
een plaats hadden gekregen, persoonlijk.
Na de redevoeringen van premier Tusk, Balkenende, burgemeester
Tuinman, begon de bloemenhulde. Ook hier was duidelijk te merken dat
Driel meer belangstelling heeft gekregen. Er waren zoveel organisaties die
een krans of bloemen wilde leggen, dat men na de belangrijke genodigden
overging tot het gezamenlijk leggen van bloemen.
Onnodig te vermelden dat de herdenking opgeluisterd werd door liederen
gezongen door het Jongerenkoor van Driel, gezamenlijk met het Poolse koor
uit Arnhem.
Ook de kleinzoon van generaal Sosabowski hield een korte toespraak en
werd een gedicht van een Poolse militair geschreven tijdens de aanval bij
Arnhem voorgedragen in het Pools, Engels en Nederlands.
Na het blazen van de lastpost en het spelen van het Poolse -, Britse – en
Nederlandse volkslied werd de herdenking besloten.
Zoals elk jaar was het prachtig weer in Driel. Dit jaar afwisselend wolken en
veel zon en een hoge temperatuur. De organisatie bleek hier oog voor te
hebben. Halverwege de herdenking begon de EHBO met uitdelen van
flesjes water aan de oud-strijders en weduwe. En aan bekertjes water aan
de belangstellenden die daar behoefte aan hadden. Reden te meer om de
herdenking in te korten.

Alle aanwezigen werden uitgenodigd om naar het Culturele centrum te
komen. De Poolse aanwezigen dromden samen in de Sosabowskizaal,
alwaar de Poolse premier Tusk de aanwezigen zou toespreken.
In zijn toespraak dankte hij iedereen voor de warme ontvangst die hij in
Nederland had mogen ontvangen. Hij sprak over het belang van de
herdenking van de gevallen soldaten van generaal Sosabowski en generaal
Maczek. Zij waren gevallen voor de bevrijding van Europa en indirect voor
de vrijheid van het Polen heden ten dage. Dat mogen we nooit vergeten.
De Ambassadeur merkte in zijn dankwoord even op dat het voor het eerst na
1989 is dat een Poolse premier hier in Nederland op deze manier en met
deze grote belangstelling ontvangen is.
Na het dankwoord van een Poolse oud-strijder werden de
vertegenwoordigers van een groot aantal Poolse verenigingen in Nederland
aan premier Tusk voorgesteld.
Hierna werd het officiële gedeelte beëindigd en werd de ontmoeting
informeel met een drankje en een hapje voortgezet.
Bron foto‟s: http://www.driel-polen.nl/nl/index-nl.htm
Krans van de
Vereniging 1 e Poolse
Pantserdivisie
Nederland, gelegd
door onze
penningmeester
C. Nowak
37
Saluut van de Vereniging
Poolse Veteranen (SPK)

38
Minister President
J.P.Balkenende
begroet enkele
veteranen
Premier Tusk van Polen. Pemier Balkenende van Nederland
Foto’s: C. Nowak

Herdenking in Axel
Programma 65e herdenking bevrijding van Axel:
Donderdag, 17 september
19.30 uur Lezing over bevrijding van monding Schelde in 1944 –
door A. van Alphen
Vrijdag, 18 september
10.30 uur Herdenking bij de Poolse Dragonderskruis met deelname van o.a.
kinderen van de oudste groepen scholieren van vier basisscholen in Axel
en daarna bezoek aan het Gdynia Museum
20.00 uur Muzikale avond in De Halle
Zaterdag, 19 september
10.00 uur Dodenherdenking op het Pools Militaire Ereveld in Axel in
aanwezigheid van o.a. vertegenwoordigers van Gemeente Axel,
de Poolse Ambassade en een orkest uit Polen.
11.00 uur Officiële verwelkoming van de Grensbewaking Zeeafdelingsorkest
uit Gdansk (PL) in het Gemeentehuis
14.30 uur Kort concert van het Poolse orkest op de markt tussen de militaire
voertuigen uit de 2e wereldoorlog
18.30 uur Tocht van diverse orkesten door de straten van Axel in
gezelschap van de oude militaire voertuigen naar de Taptoeplaats.
19.15 - 22.15 uur Taptoe
Foto’s Bron: http://www.ziezeeland.nl/nieuws/
Foto's van de tweede dag herdenking bevrijding van Axel.
Bron: www.niedziela.nl
Foto links herdenking ceremonie op het Pools Militaire Ereveld in Axel.
Foto rechts: Krans van de Vereniging 1 e Poolse Pantserdivisie Nederland
werd gelegd bij het Poolse Dragonderkruis door onze leden uit België onder
leiding van dhr. Firmin Verbeke
39

40
Herdenking in De Klinge (België) – 1 oktober
Op zondag 4 oktober 2009 is het bestuur aanwezig geweest op de
herdenking in De Klinge België. Deze herdenking werd georganiseerd door
de Nationale Strijders Bond afdeling De Klinge.
Na de samenkomst zijn de aanwezigen begeleid, door de plaatselijke
harmonie en vele vaandeldragers, in optocht, richting de kerk van De Klinge.
Hier werd een Eucharistieviering gehouden voor de gevallen Poolse strijders
van de 1 e Poolse Pantserdivisie van gen. Maczek.
Het was een mooie waardige viering.
Na de dienst zijn we weer in optocht naar de begraafplaats gelopen waar de
kranslegging heeft plaatsgevonden bij het monument van drie Poolse
militairen die in De Klinge het leven lieten bij de bevrijding van het Noord
Vlaamse dorp.
Ook de Vereniging 1 e Poolse Pantserdivisie Nederland heeft een graftak
gelegd bij het monument.
Tekst: B. Krzeszewski

41
Herdenking in Baarle - Nassau / Hertog - 4 oktober
Stas Szamrowicz en ik zijn naar Baarle Nassau/Hertog geweest.
Gezien het feit dat het 65 jaar geleden was dat de bevrijding plaats had
gevonden was het in de kerk wat uitgebreider dan normaal.
Er waren 2 koren samengevoegd.
Vervolgens zijn we naar de 3 monumenten gegaan zoals elk jaar gebeurt.
Onze krans is gelegd bij het Monument met de namen van de Poolse
militairen die toen zijn gesneuveld. Er was ook groep veteranen uit Polen
aanwezig. Tekst: Frans Olejek
Foto hiernaast:. Oud-strijder E. Szczerbinski en
Vaandeldragers uit Polen naast het monument.
Foto’s van: Frans Tuytelaars
E. Szczerbinski en J. Poplawski leggen krans namens onze Vereniging.

42
Herdenking te Lommel, België
Op zondag 11 oktober is de voorzitter van de Vereniging 1 e Poolse
Pantserdivisie Nederland naar de herdenkingsplechtigheid te Lommel
geweest dit i.v.m. de 65 jarige bevrijding van diverse plaatsen in Noord
België. In
Lommel is de
centrale
begraafplaats
voor de gevallen
Poolse militairen
van de 1 e Poolse
Pantserdivisie
van Generaal
Maczek.
Hier liggen 257
Poolse militairen
begraven die
hun leven gaven
bij de bevrijding van grote delen van België. De Herdenking begon volgens
Poolse traditie met een Eucharistieviering in de Kerk van Lommel. Na de
viering zijn we naar de begraafplaats gereden, deze ligt aan de rand van de
gemeente Lommel.
Deze grote begraafplaats is gelegen in de bossen rond Lommel.
Het is een begraafplaats met een centraal monument en vier vakken Poolse
kruizen waar de militairen zijn begraven.
Helaas, moest ik constateren dat het onderhoud van de kruizen op de
graven niet geweldig is. Veel namen zijn niet meer te lezen of zijn
provisorisch met viltstift bijgewerkt.
Dit is natuurlijk niet de situatie die de gevallen militairen verdienen.
Het was een waardige herdenking met mooie woorden van de Poolse
Ambassadeur te België en de Burgemeester van de stad Lommel.
De heer Szczerbinski, oud-strijder en lid van onze Vereniging heeft een mooi
gedicht voorgelezen in de Poolse en Nederlandse taal.
Ik heb samen met de heer Szczerbinski bloemen gelegd bij het monument
namens de Vereniging 1 e Poolse Pantserdivisie Nederland om de gevallen
militairen te eren.
Tekst: B. Krzeszewski

43
Oud-strijder Edward
Szczerbinski en
voorzitter Bolek
Krzeszewski na de
bloemlegging voor
het monument
Foto’s: Jan Cornelissens

Dodenherdenking n.a.v. 65-jarige bevrijding van Oosterhout en
omstreken
Op zaterdag, 24 oktober 2009, werd op het Poolse Militair Ereveld een
Doden Appel gehouden.
Ondanks het slechte weer was er een grote opkomst.
De ceremonie begon om 10.30 uur en werd geopend door ceremoniemeester
Wadec Salewicz, zoon van een Poolse oud-strijder.
Na de verwelkoming van de genodigden en het aanwezige publiek werd het
eeuwig vuur aangestoken door Bolek Krzeszewski, voorzitter van de
Vereniging 1ste Poolse Pantserdivisie Nederland.
Burgemeester Huisman van de gemeente Oosterhout ging in zijn speech in
op de belangrijke rol die voor de Poolse strijders was weggelegd voor de
bevrijding van Nederland en voor de vele geweldige offers die de Poolse
soldaten brachten voor de bevrijding van de gemeente.
Hij besloot zijn speech met de woorden:
HUN INZET ZULLEN WIJ NOOIT VERGETEN.
Ook de Poolse Consul dhr. Leszek Rowicki ging in zijn speech in op de
heldhaftige verrichtingen die de Poolse militairen gedaan hebben om
Nederland te bevrijden van het Duitse juk. De graven werden gezegend door
de eerwaarde vader kapucijn Hans Putters. Zanger-gitarist, Frans
Brekelmans, zong twee liederen: "Where have all the flowers gone” en
“Blowing in the wind", welke door velen werden meegezongen.
Na de bloemlegging door de genodigden en aanwezigen werden er twee
gedichten voorgelezen door de leerlingen van de openbare basisschool
Rubenshof en werd er een gedicht voorgelezen door dhr. Szczerbinski, een
van de laatst overgebleven oud-strijders.
Tijdens het Dodenappel werden de namen van de gesneuvelde Poolse
militairen voorgelezen door Maria Jasieniecka. Na het spelen van de Last
Post en twee minuten stilte werd de ceremonie afgesloten door de
harmonievereniging Oosterhout onder de leiding van dhr. Ad van Dun met
de volksliederen van Polen en Nederland.
Hierna werden door velen nog de gelegenheid genomen om foto's te nemen.
De nostalgische legervoertuigen van dhr. Jan Caron brachten vele
genodigden naar het gemeentehuis van Oosterhout waar iedereen nog kon
genieten van een hapje en een drankje.
Dit jaar namen ook deel aan de herdenkingen 30 personen die met een bus
uit Polen gekomen zijn. Dat waren 15 veteranen en vertegenwoordigers van
scholen die de naam van generaal S. Maczek of de 1
44
e Poolse Pantserdivisie
dragen. Hun reis was door het Ministerie voor de veteranen en
Onderdrukten en de Nederlandse Ambassade uit Warschau gesponsord.
Al die dagen zijn ze door Franjo Bogdanowicz begeleid.
Tekst: Wladek Salewicz

Foto‟s verduidelijken de tekst.
45
Foto’s:Jan Cornelissens

Toespraak van de Voorzitter, Bolek Krzeszewski, tijdens
herdenkingsplechtigheid op het Pools Militaire Ereveld aan de
Ettensebaan te Breda op zondag 25 oktober:
Geachte aanwezigen,
Het was alweer de 65 e keer dat we hier samen zijn gekomen om de
militairen van de Poolse 1 e Pantserdivisie van Generaal Stanislaw Maczek
en de Poolse vliegeniers te herdenken, zij die het leven lieten bij de
bevrijding van de Gemeente Breda en andere Nederlandse gemeentes.
Gelukkig konden we dit nog doen in het bijzijn van oud-strijders van de
Poolse 1 e Pantserdivisie.
Ieder jaar wordt hun aantal helaas minder en er zal een tijd komen dat er
geen oud-strijders meer aanwezig kunnen zijn op deze herdenking.
Het mag niet zo zijn dat dit het einde betekent van herdenken hier aan de
Ettensebaan op het Poolse Militaire Ereveld.
Het bestuur van de Vereniging 1 e Poolse Pantserdivisie Nederland heeft dan
ook de opdracht gekregen van deze oud-strijders om de herdenkingen en
tradities van de Poolse 1 e Pantserdivisie van Generaal Stanislaw Maczek in
ere te houden.
Wij als tweede generatie, zonen van Poolse oud-strijders vinden het dan
ook een morele verplichting aan onze vaders en hun kameraden om dat
verzoek uit te voeren tot in lengte van jaren,
want zij die hier liggen begraven en vele van hun kameraden op kerkhoven
van Normandië tot aan Wilhelmshaven gaven hun levens voor uwe en onze
vrijheid, zoals ze zelf zeiden, “Za Wasza i Nasza Wolnosc” en dat mogen we
nooit vergeten.
Tevens wil ik namens de oud-strijders en het bestuur van de Vereniging 1 e
Poolse Pantserdivisie Nederland, de Gemeente Breda danken voor de jaren
lange perfecte staat van onderhoud van het Poolse militaire ereveld hier
aan de Ettensebaan.
Ik dank u
46

47
Herdenking 65 jaar bevrijding van Breda - 25 oktober
op het Pools Militaire Ereveld aan Ettensebaan
Foto’s: Franjo Bogdanowicz
Oud-strijders uit Polen. Poolse oud-strijders uit Nederland
en België.
Foto’s: Jan Cornelissens

48
Bron: http://www.bndestem.nl/fotoalbums/herdenking

49
Dodenappel op het Pools Militair Erehof Breda - Ginneken
Foto’s: Jan Cornelissens

Het Bestuur en de Redactie feliciteren hartelijk de heer Wladyslaw
Kohutnicki ter gelegenheid van zijn 90e verjaardag en wensen hem nog
vele jaren in goede gezondheid en voorspoed toe.
Wład Kohutnicki wordt 90 jaar.
Door oud res. Elt. drs. Tijme J. Bouwers
De in Kiev op 15 oktober 1919 geboren Władisław Kohutnicki stamt uit een
oud Pools officiersgeslacht. Zijn grootvader nam deel aan de 2
50
e Poolse
opstand tegen de Russen in 1863. Tot het eind van WO I was Polen bezet
door Rusland, Oostenrijk, en Pruisen (Duitsland). Bij de derde Poolse deling
in 1795 hadden die drie Europese grootmachten Polen van de kaart
geveegd. De vader van Wład is in 1914, bij het uitbreken van de eerste
wereldoorlog, als Pool officier in het tsaristische Russische leger en vecht
tegen de Duitsers. Na de wapenstilstand in november 1918 wordt de
onafhankelijkheid van de nieuwe staat Polen uitgeroepen en neemt zijn
vader dienst in het Poolse leger. De periode na WO I is voor Polen een
roerige. De grenzen staan niet vast. De Westelijke grenzen worden door een
volksraadpleging vastgesteld en tussen 1919 en 1922 is er een Pools-
Russische oorlog om de Oostelijke grenzen. Wanneer Wład geboren wordt,
vecht zijn vader, Romuald, aan het front tegen de Russen. In Rusland
bestrijden de witten en de roden elkaar. Zijn moeder overlijdt. Hoe? Wład
weet het niet. Het meest waarschijnlijk is dat ze vermoord is. Een familielid
vindt Wład bij het Rode Kruis en in Kalisz, in Polen, worden Romuald en zijn
zoon Wład herenigd. In de twintiger jaren van de vorige eeuw dient zijn
vader in verschillende garnizoenen in Polen. De eerste lagere school die
Wład bezoekt staat in Wilno (Vilnius, thans Litouwen), hij gaat naar het
gymnasium in Slonim (thans Wit Rusland) en in 1937 gaat Wład naar de
militaire academie van de pantsertroepen in Modlin, bij Warschau. Tijdens
zijn opleiding maakt hij kennis met 2 Poolse tanks. De „Tanket‟, een
tweepersoons verkenningstank, en de „7TP‟, een zeven ton Poolse tank.
Dan breekt in sept. 1939 de Tweede Wereldoorlog uit. Duitsland valt Polen
binnen, en een paar week later doet Rusland hetzelfde. Wład wordt direct
naar het 2 e bataljon tanks in het Zuiden van Polen gestuurd, maar de
Duitsers zijn al reeds zover opgerukt dat Wład zijn bestemming niet kan
bereiken. Hij vecht nog een paar dagen mee om de verdediging van de stad
Lwów en wordt overgeplaatst naar een nieuw Tankbataljon aan de
Roemeense grens. Onderweg er naar toe wordt hij krijgsgevangen gemaakt
door de Russen. Vanwege zijn zwarte baret moet hij op een vrachtwagen
rijden. Na 3 dagen vraagt hij verlof om zijn moeder te mogen bezoeken. Tot
zijn stomme verbazing wordt toestemming gegeven. Wład besluit hem te
smeren. Met een collega van de academie begeeft hij zich te voet in de
richting van Warschau. Ze hebben gehoord dat daar nog gevochten wordt.

`
Foto links: Kohutnicki in opleiding tot officier van het Poolse leger, 1939
Foto rechts: de luitenant-kolonel der Huzaren b.d. Władysław Kohutnicki nu
Overdag wordt er gerust, ‟s nachts lopen ze. In de omgeving van Lublin
bereiken ze een Pools legeronderdeel. Dat wordt een paar dagen later door
de Russen uit elkaar geslagen. Wład is weer alleen. Hij wil het hem goed
bekende Slonim bereiken. Richtingaanwijzers zijn er niet meer, spoorlijnen
nog wel en die volgt hij. Een enkele trein rijdt ook nog en zo komt hij in
Slonim terecht. Een oude vriend helpt hem aan burgerkleding, geld en valse
papieren. Wład duikt als het ware onder. Voortaan gaat hij als Zurawski door
het leven.
Via Litouwen bestaat een ontsnappingsroute naar het Westen. In oktober
1939 arriveert Wład in Kaunas, toen de hoofdstad van Litouwen. Op de
Poolse ambassade krijgt hij een legitimatiebewijs en daarmee gaat hij naar
westelijke ambassades. Hij krijgt visa voor Noorwegen, Zweden, Nederland
en Frankrijk, want hij wil naar de Poolse troepen in Frankrijk. Wanneer hij
een Litouws uitreisdocument probeert te krijgen loopt hij tegen de lamp.
Wład wordt gearresteerd en teruggestuurd naar Polen. Aan de grens geeft
een hem wel gezinde commandant instructies om ongezien de grens te
overschrijden. Uit het zicht van de Litouwse grenswachten loopt Wład terug
Litouwen in, neemt de trein naar Kaunas. Hij probeert de juiste papieren te
krijgen, maar dat lukt daar niet. Dat lukt wel in Wilno, waar hij inmiddels naar
toe is gegaan, en waar hij zich laat inschrijven aan de Universiteit. Op de
Universiteit krijgt hij een identiteitsbewijs, en contacten met de Poolse en
Finse ondergrondse organisaties. Het is onderhand april 1940. De Duitsers
hebben Noorwegen bezet. Via dat land naar Frankrijk reizen is niet meer
mogelijk. Finland is in oorlog met Rusland en Wład wil aan de zijde van de
Finnen tegen de Russen vechten. Via Tallin in Estland steekt hij over naar
51

Finland. De Fins-Russische oorlog is net afgelopen. Nadat hij zich in Helsinki
bij de Poolse ambassade heeft gemeld wordt hij doorgestuurd naar een
militair kamp. Daar zitten nog ruim 30 andere Poolse lotgenoten. Na ruim
een half jaar krijgen ze een visum voor Zweden. Wład wordt tewerkgesteld in
de houtbewerking, eerst in de bossen, later in een fabriek in Lindesberg om
benzinevervangend houtgas te maken. Medio 1942 mag hij naar Schotland
en arriveert daar per vliegtuig. In Londen wordt hij gescreend waarna de
Britten hem overdragen aan het Poolse ministerie van Oorlog. Hij wordt
ingedeeld bij de 16 e brigade tanks, 65 e bataljon, waar hij zijn vroegere
commandant van de militaire academie in Modlin, generaal Stanislaw
Maczek, weer treft. Daar begint zijn terugkeer naar het vaste land van
Europa. In 1943 wordt de 1 e Poolse Pantser Divisie opgericht. Commandant
is generaal Maczek. Er wordt veel geoefend en met verschillende types
tanks. Zo leert Wład de Covenanter, de Crusader, de Churchill, en de
Sherman tank kennen.
Eind juli 1944 landt hij bij Arromanches op de Normandische kust als
pelotonscommandant met 4 Sherman tanks. Na ruim een week, op 8
augustus 1944, moet zijn pantserdivisie een aanval uitvoeren op Duitse
stellingen, zuidelijk van Caen en in de buurt van Falaise. In een korenveld
krijgt zijn peloton de volle laag. Twee tanks zijn al getroffen waarna zijn tank
geraakt wordt. Een grote vlam duwt Wład de tank uit. Met zijn fluit blaast hij
de aftocht en neemt de gewonden mee. Na 300 meter zijn er twee
pantservoertuigen van het Rode Kruis. Hij neemt afscheid van de gewonden
en iemand zegt dat hij in de spiegel moet kijken. Zijn gezicht is verbrand,
wenkbrauwen en oogharen weg, maar het ergste, zijn snor is ook
verdwenen. Ruim een week later, op 17 augustus 1944, krijgt zijn onderdeel
het bevel om Chambois te bezetten waardoor de Duitsers de pas zal worden
afgesneden. Ze gaan op weg zonder voldoende munitie en benzine. Op weg
ernaar toe ontsnappen ze aan het effect van flares van Duitse vliegtuigen,
ze worden niet opgemerkt. In het donker van de nacht gebeurt er nog een
wonder: ze passeren een Duitse verkeersregelaar die niet uitblinkt in
tankherkenning. Bij het aanbreken van de dag stuiten ze op twee vijandelijke
infanterie compagnieën waarvan alle voertuigen worden afgeschoten. Er
worden 80 Duitsers krijgsgevangen gemaakt. Het doel is nog niet bereikt, ze
gaan verder naar Chambois. Plots wordt er van alle kanten geschoten. Het
is eigen vuur van geallieerde vliegtuigen die de gele rooksignalen en de gele
herkenningsplaten op de tanks niet opmerken. Geen van de tanks wordt
geraakt, de infanterie heeft aanzienlijke verliezen. Ze bereiken de hoofdweg
naar Trun, krijgen contact met de brigade en worden naar een gebied
gedirigeerd om te worden bevoorraad. Tijdens het aftanken verschijnen er
enkele Tiger tank ten tonele. Eén voor één worden ze beschoten. Wład staat
op het achterdek van zijn tank wanneer hij een voltreffer krijgt. Zijn tank staat
52

direct in lichterlaaie, hij springt van de tank, rolt een paar maal over de grond
en rent voor zijn leven, waarbij hij met volledige bepakking over een
metershoge afrastering springt. Dat record heeft hij nooit geëvenaard. Hij
gaat terug om de gewonden te verzorgen komt bij de tank van zijn vriend, de
commandant van het 1
53
e peloton. Die is gesneuveld, zijn gezicht is voor de
helft verdwenen. Wład barst in tranen uit. Na deze actie wordt zijn eenheid
naar het gebied van de Mont Ormel gestuurd. Daar aangekomen is de
„pocket van Falaise‟ gesloten. Het lukt een aantal Poolse eenheden de
pocket twee dagen gesloten te houden. Ze staan tegenover twee Duitse
pantserdivisies en andere Duitse eenheden. Het peloton van Wład krijgt
opdracht een bepaald gebied te bewaken. Duitse infanteristen, gesteund
door enkele tanks, kruipen door twee greppels in zijn richting. De Duitsers
zetten hier ook Stalinorgels in. Ondanks het vijandelijk geweld houdt het
peloton van Wład stand. Dan verschijnt er midden op de middag een Tiger
tank. Die schiet eerst een andere tank van zijn peloton af, en dan krijgt zijn
tank een treffer. Een reusachtige vlam komt uit de koepel en dan is er een
grote rookontwikkeling. Wład ligt met zijn bemanning buiten de tank, Duitse
infanteristen naderen tot op 50 meter. Er wordt mortiervuur aangevraagd en
onder dekking daarvan meldt Wlad zich bij zijn eskadronscommandant. In
zijn vak is geen tank meer inzetbaar. Wład is gewond geraakt, hij heeft een
scherf in zijn schouder. In een veldhospitaal wordt hij geopereerd en in een
ziekenhuis in Engeland herstelt hij, waarna hij zich weer bij zijn eskadron
voegt. De geallieerden zijn inmiddels bezig met een snelle opmars door
Frankrijk en België naar Nederland. Patton raast met zijn 3 e leger via een
zuidelijke route richting de Rijn.
In oktober 1944 raakt de Poolse pantserdivisie betrokken bij de bevrijding
van een deel van Noord Brabant. Wład is inmiddels plv. esk.cdt. en is
betrokken bij de gevechten die leiden tot de bevrijding van Breda, Dongen,
en Oosterhout. In de omgeving van Alphen, buiten Goirle waar de
Goorstraat de buurtschap Boslust verlaat en vanwaar het uitzicht op de
historische Alphense kerk dominant is, viert Wład zijn 25 e verjaardag. Wład
neemt nog deel aan gevechtshandelingen in Zeeland, zijn eenheid bewaakt
het vliegveld Gilze Rijen, verdedigt een deel van de Maasoever, en krijgt een
taak in den Bosch. Daar wordt hij ingekwartierd.
Zoals wel vaker in die tijd het geval was, is er een huwbare dochter. De
oorlog is nog niet voorbij. Nadat de Engelsen op 22 maart 1945 bij Wesel de
Rijn zijn overgestoken, komt ook de 1 e Poolse Pantserdivisie weer in actie.
In een corridor tussen de Canadezen en de Engelsen rukken ze op naar het
Noorden van Nederland. De Canadezen bevinden zich ten Westen en de
Engelsen ten Oosten van de Polen. Zo bevrijden de Polen Emmen, Ter
Apel, Winschoten, etc. Wład neemt deel aan de bevrijding van Ter Apel,
waar hij zijn vierde tank in de modder verliest, zijn eenheid levert drie dagen
slag om de vesting Bourtange, en bij Rhede trekken ze Duitsland in op weg

naar Wilhelmshaven waar hij met zijn vijfde tank heelhuids aankomt en waar
hij hoort dat de Duitsers zich hebben overgegeven. De Polen maken deel uit
van de bezettingsmacht, ze vestigen hun hoofdkwartier in Meppen (bij
Emmen net over de grens). De uitkomsten van de conferenties van Yalta en
van Potsdam zijn voor de Polen een grote teleurstelling. Een deel van Polen
wordt toegewezen aan Rusland, het overige Polen komt in de Sovjet
invloedssfeer. Poolse militairen die uit het Westen naar hun land terugkeren,
worden aan de grens door de communisten gevankelijk weggevoerd. De
militairen van de 1 e Poolse Pantserdivisie worden niet geaccepteerd, de
divisie is een instrument in kapitalistische handen geweest.
In den Bosch is Wład ingekwartierd geweest. Op een dochter des huizes
wordt hij verliefd. Zijn toekomstige schoonvader heeft diverse relaties
waaronder overste Antoni, die toen bataljonscommandant was. De latere
oprichter van het regiment Limburgse jagers wil Wład wel als officier in zijn
bataljon. Maar officier te worden in het Nederlandse leger gaat zomaar niet.
Daarvoor moet eerst een verzoek worden ingediend. Antoni kent Calmeijer,
die destijds chef was van het militair kabinet van de minister van Oorlog. De
latere staatssecretaris geeft te kennen wel positief te staan tegenover een
dergelijk verzoek. Wład dient een verzoek in en dat wordt ingewilligd. Wład
wordt 1 e luitenant in het Nederlandse leger bij het depot vechtwagens in de
Bernhardkazerne in Amersfoort. In Nederland bestaan regels. Iemand die
geen Nederlander is kan geen officier worden. Wład Kohutnicki vraagt
naturalisatie aan. De procedure vergt enige tijd. Zolang de aanvraag in
behandeling is, is hij kornet. Nadat hij in 1951 is genaturaliseerd tot
Nederlander, wordt hij op 1 maart 1951 weer 1 e luitenant en begint zijn
carrière in het Nederlandse leger. Per 16 mei 1953 wordt hij bevorderd tot
ritmeester, en op 30 oktober 1960 wordt hij majoor. Bij algemene
gelegenheid van 1961 wordt hij Koninklijk onderscheiden, ridder Oranje
Nassau met de zwaarden.
Per 1 november 1967 wordt hij bevorderd tot luitenant kolonel. Hij is
eskadronscommandant geweest bij het 4 e bataljon, S3 bij 41 tkbat in Hohne,
van 1 nov. 1967 tot 6 juli 1970 is hij bataljonscommandant van 43 tkbat.
Daarna wordt hij S3 van de 41 e Pantserbrigade in Seedorf, in mei 1973
hoofd sectie cavalerie van de mobilisabele 5 e divisie, en op 15 mei 1974
hoofd sectie opleidingen van het OCC. Per 1 mei 1975 krijgt hij eervol
ontslag en gaat hij met pensioen.
De Lkol b.d. is een trouw bezoeker van de Brabantse VOC lunchtafel in
Boxtel. Er doen allerlei verhalen over hem de ronde. Vooral zijn gebruik en
uitspraak van de Nederlandse taal vormen de bron van veel anekdotes. Zo
wordt er verteld dat hij om het Nederlands goed te leren een cursus Engels
is gaan volgen. Hij spreekt het met klem tegen. In Vught heeft hij een
schriftelijke cursus Nederlands gedaan. Ook als ik hem vraag of het klopt dat
54

hij als S3 ooit na een oefening gezegd zou hebben: “oefening goed
gesloegd” zegt hij beslist dat er niets van klopt. Wel vertelt hij zelf met plezier
het volgende. Toen hij als eskadronscommandant eens op oefening was
gebeurde het volgende. Eén van de pelotonscommandanten was verhinderd
de oefening bij te wonen. De beroepswachtmeester verving hem. Aan het
eind van de dag moesten de tanks hun posities voor de nacht innemen. Het
was verstandig dat de tanks van het peloton van de wachtmeester aan de
andere kant van een klein bos het ochtendgloren zouden afwachten. Wład
gaf de volgende opdracht: “Rij bos om”. De gevolgen laten zich raden. Ik stel
nog een paar vragen, waaronder de naam van de plaats waar het huis van
de familie Kohutnicki eens stond. Ik probeer Bĺonice uit te spreken. Na een
paar keer is me dat nog niet gelukt. “Ze lachen me uit omdat ik zo slecht
Nederlands spreek, maar probeer jij maar eens Pools te spreken!”
Een paar jaar voordat hij met pensioen ging kocht hij de bungalow waar hij
nu nog steeds woont. In 1990 overleed zijn vrouw. Sinds 1993 woont hij
daar met Kitty, de weduwe van de ex Lkol Roel van Lienden. Wład heeft een
zoon, Kitty een dochter en een zoon. Samen hebben ze zes kleinkinderen.
Reizen is één van hun hobby‟s, met hun caravan zijn ze net terug uit
Frankrijk. Wład staat bekend als een praktisch man. Hij houdt van knutselen.
Alles in huis dat vervangen of gerepareerd moet worden, doet hij. Al zijn met
het klimmen der jaren sommige klusjes buiten zijn bereik komen te liggen.
55

56
Breda dankt zijn laatste acht Polen
door Leo Nierse, BN / DeStem, donderdag 29 oktober 2009
29 oktober Bredanaars drommen samen voor een spontaan onthaal van een
Poolse bevrijder in de straten van hun zojuist bevrijde stad. Foto: collectie
Generaal Maczekmuseum Breda.
BREDA - Om acht uur vanavond beieren de klokken van de Grote
Toren. Breda herdenkt daarmee zijn bevrijding, 65 jaar geleden. Het is
tegelijk een eresaluut aan de laatste levende bevrijders.
The Big Day, doopte generaal Stanislaw Maczek de 29e oktober 1944. Het
was de dag dat zijn 1e Poolse Pantserdivisie de Duitse bezetter – met
minimale oorlogsschade – uit de stad verdreef.
Breda benoemde al zijn bevrijders tot ereburger. Zo'n 350 vestigden zich
blijvend in de stad, huwden Bredase vrouwen, kregen kinderen, hielpen hun
tweede vaderstad na de oorlog weer op te bouwen. Maar cadeau kregen ze
niets. Velen belandden in rotbaantjes, zoals bij de hoogst ongezonde
ijzergieterij van de Etna. Ze moesten voor hun eigen voorzieningen knokken,
want voor de nieuwe ereburgers waren geen subsidies. "Voor Turken en
Marokkanen is meer gedaan dan voor de Polen", blikt er een terug. En ja,
'die rot-Polen' ontmoetten ook discriminatie. Toch groeide een levenslange
band tussen Breda en zijn Poolse helden. "De burgemeesters waren ook
altijd ónze burgemeesters."
Maar in 65 jaar zijn hun gelederen schrikwekkend uitgedund. Nog recentelijk
overleden Willy Wieliszek, Zdzislaw Jan Sosinski en Jan Krzeminski. Acht
zijn er nu nog in leven: E. Szarzynski (96), Willy Wylenzek (93), Ludwik
Kurpisz (89), Stefan Bias (88), Piotr Jan Nowinski (86), Alojzy Buczek (86),
Alfons Raichert (84) en Roman Figiel (83). Acht mannen van de dag. Juist
voor hen luidt de torenklok op deze Big Day.

Sefan Bias (88) op de foto rechts: zittend Ludwik Kurpisz , om hem heen v.l.n.r
Alfons Raichert, Piotr Jan Nowinski, Willy Wylenzek en Roman Figiel.
Foto links van Else Loof en foto rechts van Renè Schotanus / Het Fotoburo /
Dominik Danicki, de 9e bevrijder
door Leo Nierse, BN/DeStem, vrijdag 13 november 2009
BREDA - Van de circa 350 Poolse militairen die na de bevrijding van
Breda in de stad bleven wonen, zijn er nog negen in leven. 'Nummer
negen' is de 84-jarige Dominik Danicki. Onderzoek van het Generaal
Maczekmuseum op verzoek van BN/DeStem leerde vorige maand dat
de stad nog acht bevrijders zou tellen.
Op 29 oktober publiceerden wij hun namen, alsook een biografische schets
van vijf van hen. Dominik Danicki, zo blijkt nu, is bij die telling over het hoofd
gezien. Nadat 's mans schoonzoon naar de krant belde, heeft het museum
de naam alsnog op een lijst teruggevonden. Volgens een woordvoerder is
Danicki heel onbekend. "Maar misschien wilde hij dat zelf wel zo."
57
Dominik Danicki de negende Poolse
bevrijder.
Er is nog een tiende Poolse bevrijder
die in Breda woont, Franciszek
Poprawski, lid van de Vereniging 1 e
Poolse Pantserdivisie Nederland.

58
In Memoriam 2009
Adriana Cornelia Petronella DIRVEN - RUCZYNSKI
Geboren op 10.11.1922 te Etten. Overleden op 15.07.2009 te Breda.
Weduwe van Konrad – oud-militair van de 1e Onafhankelijke Mitrailleurs
Squadron v/d 1 e Poolse Pantserdivisie sinds de gevechten in Noord-België
Ereburger van de stad Breda
Alfred Alojzy WIELISZEK (Freddy)
Geboren op 04.08.1921 in Łódz (PL), overleden op 27.07.2009 in Breda
Weduwnaar van Gerarda Maria Petronella Pinxsteren
Oud-militair van de 8 e Jagersbataljon v/d.1 e Poolse Pantserdivisie
en sinds 2000 reserve kapitein van het Poolse leger
Ereburger van de stad Breda en Łódz
Lid in de Ridderorde van Oranje Nassau
Oud - voetballer en daarna supporter van NAC
Medeoprichter van de Poolse Sportvereniging PSK “Kaszub”
Laatste voorzitter van de Poolse Katholieke Genootschap (PTK),
Medeoprichter, Voorzitter en daarna Erevoorzitter
van het Pools Olympisch Comité Nederland,
Erelid van de Bredase Culturele Vereniging “Polonia”
Lid van de Vereniging 1 e Poolse Pantserdivisie Nederland
Augustijn Franz URBANSKI (August)
Overleden op 7.10.2009 in de leeftijd van 89 jaar in Uden
Echtgenoot van Hendrika Apolonia Vingerhoets.
Oud-militair van de 1 e Poolse Pantserdivisie
Ereburger van de stad Breda
Antoni ULICHNOWSKI
Geboren op 02.01.1917 te Radlow (PL),
overleden op 23.10.2009 te Sint Niklaas (B)
Weduwnaar van mevrouw Simonne Noorts
Oud-militair van de 1 e Poolse Pantserdivisie
Reserve onderluitenant van het Poolse leger.
Het Bestuur en de Redactie wensen de nabestaanden veel sterkte toe
met het verwerken van het verlies

60
Poolse Motorclub bezocht Breda
De motorclub voor het Maczek Museum. Foto: Jan Dombeek
Poolse motorgroep bezoekt generaal Maczek Museum.
In augustus bezocht ik samen met een collega Normandië. Ons doel was
ondermeer de plaatsten te bezoeken die de 1 e Poolse Pantserdivisie 65 jaar
geleden vanaf de landing tot aan de Falaise regio had afgelegd. Uiteindelijk
kom je dan in Chambois en Montormel waar zoals bekend de divisie de
grootste successen heeft behaald. Bovenop de heuvel Montormel (heuvel
262) is een zeer interessant museum dat voor een groot deel is gewijd aan
de Poolse inbreng bij het sluiten van de Falaise Gap. Het is een aanrader
om dit museum te bezoeken. Bovendien is het gelegen op een prachtige
locatie waar je een fantastisch uitzicht hebt op het dal van Dives.
Een van de herdenkingsbijeenkomsten rond de 65 e herdenking vond plaats
op de Poolse militaire begraafplaats in Grainville-Langannerie. Dit is het
grootste ereveld van de divisie.
Hier ontmoette ik leden van een Poolse motorgroep die reeds voor de 2 e
maal de route volgden die de 1 e Poolse Pantserdivisie 65 jaar geleden had
afgelegd.
In de route hadden zij natuurlijk ook Breda opgenomen. Graag wilden zij ook
het generaal Maczek Museum bezoeken.

Het museum is normaliter twee maal per maand op zondag open. Er moest
dus iets worden georganiseerd. Andere medewerkers van het museum
waren wegens werk of vakantie niet bereikbaar en zo kon het gebeuren dat
ik samen met mijn zoon Jeroen op woensdag 26 augustus 2009 de Poolse
motorgroep van 30 personen ontving in het museum.
Een bijzonder drukke middag waarbij Jeroen de techniek (filmzaal) en de bar
voor zijn rekening nam en ik mij concentreerde op de rondleiding in het
museum.
De groep was na afloop razend enthousiast en bijzonder dankbaar dat het
museum speciaal voor hen geopend was. Bij een volgende route willen zij
graag weer terugkomen. Dit was een bijzonder geslaagde middag voor een
groep bijzonder aardige mensen die op een originele manier de herinnering
aan de 1 e Poolse Pantserdivisie levend houden.
61
Tekst: Jan Dombeek
Nieuwe Poolse priester in Breda
De huidige bisschop van Breda, Mgr. Van de
Ende, staat wel positief tegenover een Poolse
priester in Breda. Er komt een nieuwe parochie
voor het gebied West Brabant en Zeeland. Het is
een parochie speciaal voor Poolse immigranten.
Pater Klim zal de pastoor worden voor deze
parochie.
Op dit moment verzorgt pater Klim de missen
in de Kapucijnenkerk in de Schorsmolenstraat 13
te Breda op elke 1e, 3e en 5e zondag van de
maand om 11.30 uur.
Hij nam deel aan de herdenkingen op 25 oktober
2009 en zegende de graven van de Poolse
Militairen op het Pools Militaire Erehof in Breda –
Ginneken.
Foto: Jan Cornelissens
Tekst: K. Stopa - Konowrocka

62
Nieuwe rubriek: Oude foto’s
Władysław Kohutnicki (links) ontmoet generaal Stanisław Maczek in Dorst
op 24 oktober 1981, ter herinnering aan het feit dat in deze plaats na de
oorlog in café 'de Roskam' de voorbereidingen werden getroffen voor de
vergaderingen van het parlement van de "Vrije Poolse regering" in
ballingschap.
Bron: www.sytzama.nl/sytnieuws.html
Er bezochten 63.316 mensen onze website tot nu toe , dat zijn gemiddeld
68 personen per dag .
www.vereniging-1epoolsepantserdivisie-nederland.nl

63
U I T N O D I G I N G
Ons Bestuur nodigt u uit om de sterfdag van gen. Stanislaw Maczek
op 6 december 2009 te herdenken
Gen. St. Maczek
(*Lwów, 31 maart 1892 - + Edinburgh, 11 december 1994)
Programma:
11.30 uur - Heilige Mis in het Pools ter intentie van
Gen. St. Maczek in de Kapucijnenkerk op de
Schorsmolenstraat 13 te Breda
13.00 uur - Kranslegging op het graf van gen. St. Maczek
op het Poolse Militaire Ereveld aan de Ettensebaan
14.00 uur - Bijeenkomst voor leden en genodigden met
koffietafel in Café-restaurant "De Toerist",
Teteringsedijk 145 te Breda.
Tijdens deze ontmoeting zullen de vertegenwoordigers van de Federatie van
de Verenigingen van de Reservisten en Veteranen van de Poolse
Strijdkrachten uit Warschau aan de Poolse veteranen, vooral leden van onze
vereniging, die in Nederland wonen, het Poolse Veteranen Ereteken
uitreiken.
Memoires generaal Maczek vertaald
Op maandag, 14 december 2009, wordt in de
Koninklijke Militaire Academie te Breda de
Nederlandse vertaling van de oorlogsmemoires
van generaal Maczek gepresenteerd. Deze
memoires verschenen eerder in het Pools en het
Frans. De vertaling uit het Pools werd gemaakt
door W.A. Maijer. Deze vertaling is nu bewerkt
door John van Ierland, Thom Peeters en Jos van
Alphen
In de volgende editie van dit blad een uitvoerig
verslag hiervan.
De Redactie

64
Het Bestuur en de Redactie van de
Vereniging 1 e Poolse Pantserdivisie Nederland
wenst een Prettige en Zalige Kerstdagen toe
en een Gezond en Gelukkig Nieuwjaar!
De redactie en het bestuur danken alle adverteerders voor hun
financiële bijdragen en het plaatsen van een advertentie, door welke
steun deze uitgave mogelijk is gemaakt.
Wij danken ook al onze donateurs en sponsors die onze vereniging met
verschillende bedragen hebben gesteund.
‘Onze activiteiten worden mede mogelijk gemaakt door opbrengsten uit
de BankGiro Loterij. Uw deelname aan deze loterij wordt daarom van
harte aanbevolen.’
Nog even deze oproep:
Mocht u op een van u vakantietrips iets tegen komen aangaande de
1 e Poolse Pantserdivisie, monumenten en gedenktekens of andere zaken
van deze aard dan zijn wij zeer ingenomen met een foto of iets dergelijks.
Bij voorbaat onze hartelijke dank hiervoor.
Het adres van onze redactie vindt u voor in dit blad op pagina 4; Colofon.