MONUMENTEN - Kinderrechtenhuis

13 Lokhorstkerk | Pieterskerkstraat 1
za
l Rondleidingen elk heel uur
l Jeugdprogramma
l Orgelmuziek
l Za 11-12 u: Uitleg werking orgel en mogelijkheid tot zelf spelen
(p. 18)
l Za 15.15 en 16.15 u: Ensemblemuziek met Barokke Klanken door
sopraan, fluit, viool en orgel.
In de Middeleeuwen maakte het terrein waar de Lokhorstkerk nu
staat deel uit van het Gravenhof. Dat was een omgracht tuingebied
met een voornaam huis waar in 1254 graaf Floris V werd geboren. Een
paar eeuwen later kwam het Gravenhof in bezit van Utrechtse adel,
de familie Van Lockhorst. De namen Lokhorststraat en Lokhorstkerk
herinneren hier nog aan. Het naburige en afzonderlijk omgrachte
Gravensteen (pand 6) kwam in 1463 in handen van de stad Leiden.
Na afbraak van het grafelijke huis, de verkaveling van het terrein
en een gedeeltelijke demping van de Pieterskerkgracht kocht de
Waterlandse Doopsgezinde Gemeente er vanaf 1613 enige percelen
grond voor de bouw van een kerkzaal, die in 1648 zijn huidige omtrek
kreeg. Omdat de gemeente niet behoorde tot de Hervormde
Staatskerk mocht het gebouw vanaf de straat niet als kerk herkenbaar
zijn. Een ‘schuilkerk’ werd gedoogd. Herinneringen uit de grafelijke
tijd leven voort in de kerktuin als laatste onbebouwd gebleven
restje van het Gravenhof en in de veertiende-eeuwse gewelfkelder.
Feest was er in de kerk toen er in 1774 voor het eerst een orgel in gebruik
werd genomen. De bouwer was Johannes Mittelreither, Leids
burger afkomstig uit Zuid-Duitsland. Na de buskruitramp van 1807
werd het orgel hersteld en uitgebreid. Het beeldhouwwerk op orgel
en oksaal is van Johannes Schadé. Deze combinatie is in Nederland
één van de best bewaard gebleven voorbeelden van een middelgroot
orgel met een galerij in zuivere laat-rococo stijl. Het orgel
is later verplaatst en, net als het interieur, nog verschillende keren
aangepast. Om de vernieuwingen van het interieur te kunnen bekostigen
werd in 1905 de zeventiende-eeuwse verlichting vervangen
door eigentijdse verlichting met Jugendstil-elementen. De laatste
orgelrestauratie vond plaats in 1999. De Lokhorstkerk is tegenwoordig
in gebruik bij de doopsgezinde en remonstrantse gemeente.
De Lokhorstkerk
foto: Ien van den Bergh
leiden
41