Slottoespraak (PDF, 925 kB) - Gezondheidsconferentie Vaccinaties

Kabinet Jo Vandeurzen
Vlaams minister van welzijn, volksgezondheid en gezin
Toespraak van Vlaams minister Jo Vandeurzen
Naar aanleiding van Gezondheidsconferentie Vaccinaties
Datum en uur Zaterdag 21 april 15 uur
Plaats Congrescentrum Lamot, Van Beethovenstraat 8‐10 Mechelen
Essentie Voorstelling van nieuwe gezondheidsdoelstelling en actieplan
Link met beleidsnota
Slide 1
De afgelopen eeuwen is de sterfte in ons land spectaculair gedaald. Onze huidige
gemiddelde levensduur is meer dan verdubbeld tegenover 250 jaar geleden. Het
hoge sterftepeil is in het verleden te verklaren door infectieziekten. Deze eisten
een zware tol aan zuigelingen‐ en kindersterfte.
Slide 2
Verder kenden we in dit land ook een cholera‐epidemie in 1866 en een
pokkenepidemie in 1871.
Als u deze grafiek van de doodsoorzaken bekijkt, ziet u de top 9 van de meest
frequente gekende oorzaken van sterfte en hoe dat er in de periode 1870‐1875
procentueel uitzag.
communicatie.vandeurzen@vlaanderen.be ‐ Pagina 1 van 15
TOESPRAAK

Met de verschuiving van infectieziekten naar chronische ziekten als belangrijkste
groep van aandoeningen, is ook een verschuiving van sterfte opgetreden van
jonge naar oudere leeftijden. Die verschuiving is mogelijk geworden door een
toename van de welvaart en van de hygiëne (o.a. rioleringen en
drinkwatervoorzieningen, betere behuizing). Na de Tweede Wereldoorlog hebben
antibiotica en vaccins hun deel bijgedragen tot de verdere daling van de
infectieziekten. Deze infectieziekten veroorzaakten vermijdbare sterfte en ziekte.
Wanneer in april 2012 enkele tientallen studenten aan een universiteit besmet
raken met het bofvirus, wordt dit al snel nationaal nieuws.
Buiten de vertrouwde seizoensgriepepidemie worden quasi alle andere clusters
van infectieziekten buiten het ziekenhuis beschouwd als eerder ongewoon. De
meeste – vooral jonge – mensen gaan er vandaag vanuit dat dit te voorkomen is of
was.
roodvonk
mazelen
kinkhoest
kroep
tyfus
pokken
diarrhee
bronchitis
tbc
Dit illustreert het vertrouwen dat het grootste deel van de bevolking heeft in
preventieve maatregelen. Vaccinatie is daarvan één van de belangrijkste. En dat is
een verworvenheid van de preventieve gezondheidszorg die we moeten
koesteren.
0 5 10 15
communicatie.vandeurzen@vlaanderen.be ‐ Pagina 2 van 15

Toch heeft het vaccinatiebeleid de laatste jaren en decennia periodiek af te
rekenen met tegenstand. Die tegenstand berust vaak op irrationele gronden of is
gebaseerd op foutief veronderstelde oorzaak‐gevolg relaties tussen vaccinaties en
ongewenste gebeurtenissen.
Slide 3
Communicatie
1. Het is dus van belang om de bevolking beter te informeren over vaccinaties en
het vaccinatiebeleid, inclusief de veiligheidsbewaking. Daarom wordt de
communicatie naar de bevolking een structureel onderdeel van het Vlaamse
vaccinatieprogramma.
Er komt een algemene website voor het publiek waar alle informatie wordt
gecentraliseerd. Burgers kunnen hier antwoorden vinden op vragen over
vaccinaties en het vaccinatiebeleid. Bovendien kunnen professionelen naar deze
website doorverwijzen. Organisaties kunnen deze informatie overnemen in de
eigen communicatiedragers.
Via deze site moet de Vlaamse overheid bij uitbraken van infectieziekten
waartegen kan gevaccineerd worden snel en correct communiceren.
2. Artsen en verpleegkundigen moeten voldoende informatie krijgen over
vaccinaties tijdens hun opleiding en tijdens bijscholingen. Daarom wordt een
strategie opgemaakt door de Vaccinatiekoepel voor informatieverstrekking aan de
professionele zorgverstrekkers. Hierbij wordt speciale aandacht voor vaccinaties
gevraagd aan de onderwijsinstellingen.
communicatie.vandeurzen@vlaanderen.be ‐ Pagina 3 van 15

Er moet tegen 2014 een centraal aanspreekkanaal zijn waar professionelen met
hun vragen over vaccinaties, inhaalvaccinaties, bijwerkingen en het
vaccinatiebeleid terecht kunnen, ondersteund door een degelijke website.
Aanbevelingen voor de vaccinatoren moeten beschikbaar en up‐to‐date zijn.
Slide 4
Wetenschappelijke onderbouwing en evaluatie van het vaccinatiebeleid
Om de kwaliteit van het vaccinatiebeleid te kunnen evalueren, worden niet alleen
periodiek vaccinatiegraadstudies uitgevoerd, maar ook serologische studies. Die
leren ons of er voldoende antistoffen circuleren in het bloed na toediening van
bepaalde vaccins.
Omdat vaccins altijd een kostprijs hebben, moet ook nagegaan worden welke
gezondheidswinst kan gehaald worden uit de besteding van publieke middelen
aan de aankoop, distributie en toediening van vaccins. Daarvoor zal een beroep
gedaan worden op het KCE.
Voor sommige infectieziekten is het bovendien van belang om het effect van
vaccinaties op de circulatie van de betrokken kiemen op te volgen, zoals bv. naar
het dragerschap van pneumokokken.
Slide 5
Adviesorganen
Ik reken op de Vlaamse vaccinatiekoepel om mij te adviseren over de invulling van
het vaccinatiebeleid in Vlaanderen. Deze koepel krijgt een officieel statuut en
wordt erkend op basis van het preventiedecreet tegen 2013.
communicatie.vandeurzen@vlaanderen.be ‐ Pagina 4 van 15

De Vaccinatiekoepel zal tegen 2014 een voorstel doen waarin voor elke doelgroep
en elk vaccinatiemoment wordt bepaald wie de verantwoordelijke vaccinator is.
Die volgt op of een vaccinatie effectief wordt uitgevoerd.
Het is ook de bedoeling dat de Vaccinatiekoepel tegen midden 2013 een
vaccinatiestrategie opstelt die de hele levensloop van een persoon bestrijkt (niet
enkel kinderen en jongeren) en aanbevelingen voor de praktijk ontwikkelt.
De Vaccinatiekoepel zal ook het probleem van de monopolies op de vaccinmarkt
bestuderen, die kunnen aanleiding geven tot hoge prijszetting en problemen
inzake continuïteit bij storingen in het productieproces. De “Belgian Vaccines
Group” van pharma.be wordt uitgenodigd voor deelname aan de gesprekken.
Aan de Vaccinatiekoepel wordt tegen 2015 advies gevraagd over hoe er omgegaan
moet worden met de stijgende distributiekosten. De distributiekost voor de
leveringen, met soms vele kleine pakketjes, kan voor sommige vaccins een
zwaarwegende factor zijn op de totale kostprijs. Er moet overwogen worden of dit
eventueel op een betere en kostenefficiëntere manier kan georganiseerd worden.
Op een manier dat de kwaliteit van de koudeketen van producent tot vaccinator
niet in het gedrang komt en zonder dat de kwaliteit van de dienstverlening er
onder lijdt. Dit zal ook gebeuren in overleg en afspraak met de
apothekersverenigingen.
De Hoge Gezondheidsraad blijft de adviserende instantie als het gaat over
wetenschappelijke adviezen in verband met vaccinaties en de vaccinatiekalender.
communicatie.vandeurzen@vlaanderen.be ‐ Pagina 5 van 15

Slide 6
Vaccinnet en e‐Health
Om de beschikbaarheid van vaccinatiegegevens te verbeteren en zo correct
mogelijk te kunnen vaccineren, moeten de vaccinatoren in Vlaanderen maximaal
gebruik maken van de toepassing Vaccinnet. De vaccinaties die deel uitmaken van
het vaccinatieprogramma moeten via Vaccinnet registreren. Vaccinnet is een
elektronisch bestelsysteem van vaccins waarbij de invoer van gegevens over
vaccinaties automatisch een nieuwe voorraad vaccins genereert.
Een goede integratie van Vaccinnet met het elektronisch medisch dossier van de
huisarts is essentieel. Vlaanderen stelde hiervoor vrijblijvend
integratiecomponenten ter beschikking van de softwareleveranciers.
Tegen 2014 zou 75% van de vaccinatoren, net als alle vaccinatoren die in het
kader van het basisvaccinatieprogramma en van het preventieluik van het globaal
medisch dossier (GMD+) vaccins bestellen, Vaccinnet moeten gebruiken.
Tegen 2015 zou Vaccinnet moeten gebruikt worden door alle (100%) vaccinatoren
voor het bestellen van vaccins en het registreren van toegediende vaccinaties.
Momenteel wordt een beveiligd systeem voor de uitwisseling van
gezondheidsgegevens tussen zorgverstrekkers uitgebouwd. Dit project heet
Vitalink. In het kader hiervan wordt voorzien om de vaccinatiegegevens uit
Vaccinnet tegen 2014 te kunnen ontsluiten voor andere zorgverstrekkers.
Na analyse van de mogelijkheden, valkuilen en obstakels willen we deze gegevens
ook ontsluiten voor de burger via Vitalink.
communicatie.vandeurzen@vlaanderen.be ‐ Pagina 6 van 15

Met andere woorden, het moet onze ambitie zijn om tegen 2017 aan iedere
burger of patiënt de mogelijkheid te bieden om zijn eigen vaccinatiegegevens in te
kijken en zonodig af te printen.
Slide 7
Afstemming
Overleg en afstemming met de andere overheden is noodzakelijk om tot sluitende
afspraken te kunnen komen
a) voor de Brusselse bevolking met de Franse gemeenschap en de
Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie
b) in geval van een pandemie en de vaccinaties die noodzakelijk worden geacht
met de federale overheid
c) met diezelfde federale overheid met het oog op een vlotte transitie naar
aanleiding van de zesde fase van de staatshervorming van de overdracht van de
middelen voor vaccins.
Tot zover een aantal randvoorwaarden waarbinnen het actieplan voor vaccinaties
gestalte zal krijgen.
Gezondheidsdoelstelling
Maar eerst graag uw aandacht voor de opfrisbeurt die onze oorspronkelijke
gezondheidsdoelstelling over vaccinaties ‐ die het licht zag in 1998 – nodig heeft.
Een vernieuwde gezondheidsdoelstelling kwam tot stand dankzij de inbreng van
vele mensen en organisaties. Het afgelopen jaar werd heel wat voorbereidend
communicatie.vandeurzen@vlaanderen.be ‐ Pagina 7 van 15

werk verricht door 4 werkgroepen. Hun bevindingen werden op de website van
deze gezondheidsconferentie geplaatst en in januari van dit jaar werden drie
terugkoppelmomenten voor het publiek voorzien.
Slide 8
Het voorstel van nieuwe gezondheidsdoelstelling luidt:
“Tegen 2020 moet een kwaliteitsvol vaccinatiebeleid in Vlaanderen erop gericht
zijn de bevolking gedurende het hele leven doeltreffend te beschermen tegen
vaccineerbare infectieziekten die een ernstige impact kunnen hebben op de
levenskwaliteit. “
Slide 9
Om deze doelstelling te concretiseren en meetbaar te maken worden
subdoelstellingen geformuleerd voor het vaccinatiebeleid bij de volgende
doelgroepen:
Actieplan
Slide 10
kinderen en jongeren
volwassenen
65‐plussers
vaccinatie en reizen
vaccinatie en werksituatie
A. Voor vaccinatie van kinderen en jongeren wordt dit:
communicatie.vandeurzen@vlaanderen.be ‐ Pagina 8 van 15

Tegen 2020 wordt binnen het vaccinatieschema voor kinderen en jongeren
voor elk van de vaccinatiemomenten de vaccinatiegraad bereikt die nodig is
voor het garanderen van groepsimmuniteit.
Tegen 2016 wordt ernaar gestreefd dat alle vaccinaties bij 80% van de
kinderen jonger dan 18 maanden tijdig gegeven worden.
Tegen 2015 voldoet Vlaanderen aan de voorwaarden van de
Wereldgezondheidsorganisatie om de eliminatie van mazelen te realiseren
in de Europese Regio.
Om deze subdoelstelling te bereiken zullen volgende acties ondernomen worden:
Slide 11
1. Een vaccinatieschema voor kinderen en jongeren wordt geofficialiseerd en
nadien kan dit uitgebreid en geactualiseerd worden. De totale kostprijs van de
uitvoering hiervan bedraagt ongeveer 26 700 000 euro (waarvan 1/3 ten laste van
de Gemeenschap en 2/3 ten laste van het RIZIV). De gezamenlijke en volgehouden
inspanningen van Kind en Gezin, de CLB’s, de huisartsen en de kinderartsen
moeten deze actie mogelijk maken.
2. Naar aanleiding van de invoering van de kindpremie, die deel zal uitmaken van
het beleid inzake preventieve gezinsondersteuning (waarin zowel Kind en Gezin
als de huisarts en de pediaters betrokken worden), zal onderzocht worden of de
voorwaarde waaronder deze premie wordt toegekend ook een rol kan spelen bij
het bereiken van de doelstelling om tijdig te vaccineren en daarbij
ondergevaccineerde groepen te bereiken.
communicatie.vandeurzen@vlaanderen.be ‐ Pagina 9 van 15

3. De Vlaamse overheid overweegt niet om vaccinaties verplicht te maken maar
trekt voluit de kaart van het informeren en sensibiliseren van ouders, kinderen en
jongeren. Enkel de poliovaccinatie is nog een door de federale overheid verplichte
inenting.
4. Er zal een specifieke actie ontwikkeld worden voor ondergevaccineerde
groepen. Er wordt een oplossing gezocht voor het ontbreken van een
vaccinatieaanbod in sommige privéscholen (bv. sommige Joodse scholen) of bij
bepaalde groepen (Roma bv.). Ook voor randvaccinatie in het kader van uitbraken
van infectieziekten willen we een oplossing zoeken.
Slide 12
B. Voor de vaccinatie van volwassenen luidt de subdoelstelling:
Tegen 2014 wordt voor volwassenen een vaccinatiekalender en een
vaccinatiestrategie opgemaakt.
Speciale aandacht zal gegeven worden aan de kinkhoestvaccinatie van
aanstaande ouders en de gezinsleden van jonge baby’s.
Tegen 2020 is minstens 50% van de zwangere vrouwen gevaccineerd tegen
seizoensgriep.
Tegen 2020 is minstens 50% van de risicogroepen voor complicaties van
griep jonger dan 65 jaar jaarlijks gevaccineerd tegen seizoensgriep.
communicatie.vandeurzen@vlaanderen.be ‐ Pagina 10 van 15

Slide 13
Communicatie en informatiecampagnes voor artsen en de doelgroepen zelf zullen
een belangrijk aandeel hebben in de acties die gevoerd zullen worden om deze
doelstelling te bereiken.
Na de doorvoering van de zesde fase van de staatshervorming zal een aanbod van
griepvaccins beschikbaar zijn voor bewoners van psychiatrische
verzorgingstehuizen en initiatieven van beschut wonen.
Slide 14
C. Voor 65‐plussers wordt de subdoelstelling als volgt geformuleerd:
Tegen 2020 wordt een vaccinatiegraad tegen seizoensgriep van 75% bereikt bij 65‐
plussers.
Tegen 2018 wordt een advies gegeven over pneumokokkenvaccinatie.
Slide 15
De Vlaamse overheid biedt griepvaccins aan de bewoners van woonzorgcentra
aan. De voornaamste inhaalbeweging op vlak van griepvaccinatie moet echter
gebeuren bij thuiswonende ouderen. Huisartsen, thuisverpleegkundigen en de
thuiszorg spelen hierbij een cruciale rol.
In België raadt de Hoge Gezondheidsraad aan om ouderen te vaccineren met het
pneumokokkenvaccin, dat wel bescherming biedt tegen een veralgemeende
infectie door deze bacterie, maar onvoldoende tegen longontsteking. Het vaccin
moet bovendien om de vijf jaar worden toegediend. De Vaccinatiekoepel zal tegen
communicatie.vandeurzen@vlaanderen.be ‐ Pagina 11 van 15

2018 een advies uitbrengen over de wenselijkheid om publieke middelen aan te
wenden voor de ter beschikkingstelling van dit vaccin.
Slide 16
D. Vaccinatie en reizen
Tegen 2015 zijn er uniforme Vlaamse richtlijnen voor reizigersvaccinatie. Deze
worden opgesteld rekening houdend met internationale richtlijnen en adviezen van
de Wereldgezondheidsorganisatie en het European Center for Disease Prevention
and Control (ECDC).
Tegen 2016 zijn deze bekend bij alle actoren die in Vlaanderen actief zijn bij
gezondheidsadvisering in verband met reizen en worden vanaf dan ook door hen
toegepast.
Slide 17
Nadat er uniforme richtlijnen zijn opgemaakt en gepubliceerd op een
toegankelijke website, worden deze actief verspreid naar alle vaccinatoren en
andere gezondheidsprofessionals en naar de reissector.
Een charter met betrekking tot reisvaccinatie en gezondheidsadvies wordt
opgemaakt en overgelegd met de reissector.
Slide 18
E. Vaccinatie en werk
Omwille van het risico op het verspreiden van infectieziekten naar de bevolking
toe, moeten sommige beroepsgroepen goed gevaccineerd zijn tegen bepaalde
infectieziekten. Hierbij gaat speciale aandacht naar vaccinatie tegen griep en
communicatie.vandeurzen@vlaanderen.be ‐ Pagina 12 van 15

kinkhoest bij gezondheidspersoneel en tegen hepatitis A bij personen die
professioneel met voedingswaren in contact komen (o.a. voedselbereiders).
Tegen 2017 willen we een breed maatschappelijk (o.a. sociale partners,
Federale Overheidsdienst Arbeid en Tewerkstelling ) en professioneel
draagvlak creëren voor de implementatie van deze vaccinaties.
Tegen 2020 wordt ernaar gestreefd dat 80% van het gezondheidspersoneel
gevaccineerd is tegen seizoensgriep.
Tegen 2020 wordt ernaar gestreefd dat 80% van het gezondheidspersoneel
Slide 19
dat met baby’s werkt een boostervaccinatie tegen kinkhoest gekregen heeft
als volwassene.
Bij deze subdoelstelling ligt de nadruk op de bescherming van anderen door
vaccinaties van personen die bepaalde beroepen uitvoeren.
Gezondheidspersoneel dat gevaccineerd is tegen seizoensgriep vormt een kleiner
risico om griep te verspreiden naar de patiënten die niet gevaccineerd zijn.
Omdat de bescherming van baby’s tegen kinkhoest maar geleidelijk tot stand
komt door vaccinatie, is het belangrijk dat personen die werken met kleine
kinderen een boostervaccinatie krijgen tegen kinkhoest. Zo is er minder risico dat
zij kinkhoest zouden doorgeven naar onvolledig beschermde baby’s.
Wanneer voedselbereiders besmet raken met hepatitis A, kunnen zij het virus al
verspreiden via het bereide voedsel nog voor ze zelf ziektetekens hebben. Daarom
communicatie.vandeurzen@vlaanderen.be ‐ Pagina 13 van 15

is het belangrijk dat zij gevaccineerd zijn tegen hepatitis A. Op die manier wordt
vermeden dat het voedsel met het virus besmet wordt.
Communicatie en overleg met de betrokken beroepsgroepen en bedrijven en hun
vertegenwoordigers vormen de voornaamste acties om een draagvlak te creëren
voor deze vaccinaties. Afspraken moeten gemaakt worden met de
bedrijfsgezondheidszorg en de huisartsen over de organisatie van dergelijke
vaccinaties.
Verder verloop en afsluiting
Deze gezondheidsdoelstelling en het bijhorende actieplan dat ik u mocht
presenteren is tot stand gekomen door de inbreng van vele experten, veldwerkers
en medewerkers uit de agentschappen Zorg en Gezondheid en Kind en Gezin. Het
ondergaat nu de democratische toets zoals het preventiedecreet voorschrijft en
moet goedgekeurd worden door de Vlaamse Regering en ons Vlaams Parlement.
Het zal de leidraad vormen voor het vaccinatiebeleid in Vlaanderen voor dit
decennium en bij de uitvoering ervan kan de minister hierop ten allen tijde
aangesproken worden door het Parlement. De gezondheidsconferentie, de
gezondheidsdoelstelling en het actieplan zijn beleidsmethodieken die op andere
terreinen van de preventieve gezondheidszorg hun waarde al hebben bewezen en
ik mag de hoop uitdrukken dat dit ook een ‘boost’ mag geven voor het
vaccinatiebeleid in Vlaanderen.
Ik wil graag de sprekers van vandaag bedanken uit Vlaanderen en Nederland (de
professoren Conyn en Postma), de voorzitters van de werkgroepen en de
werkgroepleden, de agentschappen Zorg en Gezondheid en Kind en Gezin (Geert
communicatie.vandeurzen@vlaanderen.be ‐ Pagina 14 van 15

Top, Dirk Wildemeersch, Annick Paeps, Ruud Mak, Dominique Dejonckheere, Ria
Vandenreyt, Rudy Overloop, Erwin Van Kerschaver en Frank Van Zwalm in het
bijzonder), Domus Medica, ViGeZ en Rik Baeten, Paul Geerts, Professor Pierre van
Damme, Heidi Theeten en hun collega’s uit de onderzoekseenheid van de
Universiteit Antwerpen, Loes Houthuys voor de administratieve ondersteuning, de
gespreksleiders van de workshops, Marleen Finoulst, die ons begeleidde door
deze conferentie, de congresbouwer en iedereen die al vaccinerend een bijdrage
levert aan onze volksgezondheid. Ik wil ook u allen uiteraard bedanken om deze
zaterdag te willen spenderen aan het boeiende vaccinatiegebeuren in Vlaanderen.
communicatie.vandeurzen@vlaanderen.be ‐ Pagina 15 van 15