Groene Treden Saksen Weimar - Gemeente Arnhem

groene treden
saksen weimar - arnhem
sCheTs fase ii 15 sepTember 2011

Ligging
omliggende straten en gebieden
Moscowa Valkenhuizen
Apeldoornseweg
Weg Achter Het Bos
Klarenbeek
Monnikensteeg
saksen Weimar is een onderdeel van recreatieve routes met
het kazernecomplex als icoon voor het gebied
groene treden schets fase 2 2

Inhoudsopgave
Plan groene treden 2006 .................................. 05
doorstart groene treden2011........................... 15
analyse wijken arnhem noord .......................... 21
analyse fase II ................................................... 27
schets fase II .................................................... 31
Bijlage: analyse wijken arnhem noord................39
3 schets fase 2 groene treden

Plan Groene
Treden 2006

context
Ligging saksen Weimar op de noordhelling aan het dal van Valkenhuizen
1.1 opgave Groene Treden
stel je eens voor wonen, recreëren en werken in de voormalige saksen Weimar kazerne of in
het reliëfrijke boslandschap rond deze kazerne. In januari 2006 schreef de gemeente arnhem
een prijsvraag uit voor de ontwikkeling van het gebied rond het voormalige kazernecomplex.
op 27 juni van dat jaar selecteerde de jury groene treden als winnend ontwerp. groene
treden is een ontwerp voor een nieuw woonlandschap waarin een ieder, ongeacht het
marktsegment van zijn of haar woning in een reliëfrijke en bosachtige omgeving kan wonen.
In het Masterplan saksen Weimar (gemeente arnhem juni 2005) dat als toetsingskader diende
voor de prijsvraag zijn verregaande randvoorwaarden en uitgangspunten gegeven voor de
verkavelingsrichting, hoofdgroenstructuur, langzaamverkeersroutes en hoofdontsluiting. het
ontwerp voor groene treden gaat daarom uit van het landschap en de openbare ruimte. er
is eerst een analyse en ontwerp voor het landschap gemaakt om deze vervolgens te confronteren
met het Masterplan. de nieuwe bebouwing moet zich daarbij gaan voegen naar
dit landschap. op die manier kunnen voor de locatie saksen Weimar woonmilieus worden
ontwikkeld die zeer specifiek aansluiten op de bijzondere kwaliteiten ter plaatse. Landschap,
historie en de overgang van stad naar landschap zijn hierbij bepalend. het concept van
groene treden zal hierna worden toegelicht
1.2 Context Groene Treden
Schakel tussen waardevolle landschappen
de landschappelijke context van de locatie op de heuvelrijke bosachtige noordrand van
arnhem is zeer bepalend voor het ontwerp van de groene treden. de ligging op de overgang
van de stad naar de Veluwe, op een noordhelling gericht op het dal van Valkenhuizen,
geven de locatie karakteristieken die in nederland maar weinig voorkomen. de locatie is
omringd door landschappelijk waardevolle eenheden als: de Veluwe, Klarenbeek, begraafplaats
Moscowa, angerenstein en sonsbeek en kan daarin een belangrijke ecologische en recreatieve
schakel worden. dit samen met de niveauverschillen in het gebied maken de locatie
saksen Weimar de groene trede tussen de Veluwe en de stad. groene treden is daarbij een
bosachtig woonlandschap dat karakteristiek is voor deze omgeving.
Voor de transformatie van de locatie in groene treden is het van belang om in het plangebied
groenstructuren te verbinden en aan te sluiten op bestaande recreatieve routes (verlengde
Beukenlaan, Klarenbeek, Valkenhuizenpad). daarnaast moet het gebied ook een eigen
gezicht krijgen. hiervoor bieden de (cultuur)historische karakteristieken van de saksen
Weimar kazerne een bijzondere kans. het kazernecomplex verandert, gedeeltelijk door re-
groene treden schets fase 2 6

Locatie saksen Weimar is een ecologische en recreatieve schakel tussen arnhem en de Veluwe
constructie (exercitieterrein, logiesgebouwen) en gedeeltelijk door transformatie (nieuwe
bebouwing en functies rond het exercitieterrein), in het icoon van dit gebied. hier wordt
met een mix van wonen, cultuur en kleinschalige voorzieningen een zeer gedifferentieerd
milieu gecreëerd. Woonlandschap en kazernecomplex zijn niet geïntegreerd in één (gebouwde)
structuur. Ze worden door het landschap bijeengehouden en contrasteren door
de verschillen in karakteristieken en kwaliteiten. op die manier wordt er een woon-/
werk-/recreatie milieu gecreëerd dat in de gemiddelde woonwijk niet voorkomt.
Waardevolle landschappelijke eenheden rond locatie saksen Weimar
context
7 schets fase 2 groene treden

Karakteristieken van de locatie
Karakteristieken van de locatie
de belangrijkste karakteristieken op de locatie zelf kunnen worden samengevat in drie
punten. de niveauverschillen, het kazernecomplex en de randen. deze karakteristieken,
zoals ook beschreven in het Masterplan saksen Weimar (juni 2005), zijn uitgangspunt bij
de planvorming.
de niveauverschillen bieden de kans voor het ontwikkelen van een woonlandschap en
openbare ruimtes die uniek zijn. de driehoekige locatie ligt met een helling op het noordoosten
en heeft een verval naar het noorden van ca. elf meter en naar het oosten van
ca. vier meter. de niveauverschillen in het gebied zijn ten behoeve van de sportvelden en
parkeerterreinen reeds genivelleerd in een zevental terrassen. hierdoor zijn de niveauverschillen
minder goed voelbaar maar het biedt wel unieke mogelijkheden om het gebied
opnieuw te plooien en daarmee een nieuw woonlandschap te creëren. de beboste taluds
met name langs de apeldoornseweg, de Weg achter het Bos en halverwege het plangebied
zijn daarbij de vaste groene kaders.
de historische bebouwing van het kazernecomplex moet zoals gezegd het gezicht (icoon)
van het gebied saksen Weimar worden. de monumentale gebouwen en de tussenliggende
opeenvolging van ruimtes bieden mogelijkheden om hier een unieke mix van wonen,
werken en kleinschalige voorzieningen te creëren. Uitgangspunt hierbij zijn de historisch
huidig
huidige situatie: afwatering hemelwater naar laagste punt aan de noordzijde van het plangebied
waardevolle kazernegebouwen (monumenten) en het exercitieterrein. echter het
kazernecomplex is nooit helemaal voltooid waardoor het ensemble niet goed tot zijn
recht komt. Ruimtes worden niet gedefinieerd door bebouwing en de verhouding tussen
de enorme ruimtes en relatief lage wanden geven een unheimisch gevoel. hergebruik van
de historische kazernegebouwen en het toevoegen van nieuwe bebouwing moeten de
ruimtes tussen de gebouwen prettiger maken en het kazernecomplex voltooien.
door de beboste taluds aan de randen heeft het plangebied een introvert karakter. de
bosachtige parken Klarenbeek en Moscowa die aan de zuid- en westzijde aan het gebied
grenzen versterken dit gevoel. alleen aan de Monnikensteeg heeft het gebied een
opener karakter. hier manifesteert de kazerne zich naar de weg en raakt het gebied in de
noordelijke punt aan het dal van Valkenhuizen. het introverte karakter moet worden versterkt
om de beleving van het wonen in een landschap te ensceneren. de zoom langs de
apeldoornseweg is bij uitstek geschikt om verder te bebossen om zo de groene (ecologische)
schakel meer maat te geven. een deel van deze zone blijft vrij van woonbebouwing
in verband met het geluid van de apeldoornseweg.
groene treden schets fase 2 8
A'
A

oorspronkelijke hoogtelijnen en huidige taluds en stijlranden Huidige situatie, terrassen aflopend naar het noorden
Karakteristieken van de locatie
9 schets fase 2 groene treden

Ingrepen in de landschappelijke onderlegger
78
76
Ingreep: plooien van het landschap waardoor er hellingen op
het zuiden en taluds en stijlranden op het noorden onstaan
78
80
72
80
70
82
74
71
73
68
74
71
75
76
79
73
75
76
78
76
1.3 Ingrepen in de landschappelijke onderlegger
Geplooid landschap met zuidhellingen
de opbouw van het gebied bestaat in de huidige situatie uit ca. zeven terrassen die min
of meer waterpas liggen. Van de oorspronkelijke hoogtelijnen is in het gebied maar weinig
terug te vinden. door de terrassen aan de noordzijde op te hogen en aan de zuidzijde af
te graven ontstaat er een opeenvolging van zuidhellingen die naar het noorden in hoogte
afneemt. de relatief steile zuidhellingen bieden unieke mogelijkheden voor woningbouw
met een gunstige (duurzame) oriëntatie op de zon.
ten gevolg van de nieuwe niveauverschillen ontstaat er een omdraaiing van de hemelwaterafvoer
in het gebied. In plaats van een beektracé naar het laagste punt in het noorden
ontstaan er meerdere tracés die afwateren op het zuiden. door bovengrondse afvoer (o.a.
met goten) onder aan de hellingen op te vangen in een opvangvijver gemaakt met een
kunstmatige leemlaag in de bodem, ontstaan er poelen. het zijn spannende plekken in het
bos, ontdekkingen, waar bijvoorbeeld een verblijfsplek kan worden gecreëerd.
groene treden schets fase 2 10

door het afgraven van terrassen aan de zuidzijde en het ophogen aan de noordzijde onstaat er een opeenvolging van zuidhellingen
gradiënten
omdraaiing afwatering hemelwater naar laagste delen onder aan zuidhellingen waar met behulp van een kunstmatige leemlaag kleine poelen worden gemaakt
Ingrepen in de landschappelijke onderlegger
variatie in beplanting
11 schets fase 2 groene treden
A'
A

Lijnen in het landschap
trapjes-
berg
Langzaamverkeers(recratieve)routes
route
Weg achter de Stenen Tafel
door bos
route met
80
75
78
73
73
73
uitzicht over Valkenhuizen
76
73
Valkenhuizenpad
73
route haaks op stijlranden Beukenlaan
Landschappelijke lijnen
er zijn een drietal langzaamverkeersroutes die het plangebied ruimtelijke structureren.
de verlengde Beukenlaan, wordt vanuit de aangrenzende woonwijk geitenkamp doorgetrokken,
inclusief beukenbeplanting. doordat de verlengde Beukenlaan vanaf de Monnikensteeg
haaks op de hoogtelijnen omhoog loopt is het glooiende landschap aan beide
zijden van de Beukenlaan goed waarneembaar. de Beukenlaan vormt tevens de begrenzing
van de groene brinkachtige ruimte waarin de bunkerheuvel ligt.
het Valkenhuizenpad doorsnijdt het plangebied in de noordzuid richting. de route sluit
aan op de weg naar de stenen tafel aan de zuidzijde en het pad door het dal van Valkenhuizen
aan de noordzijde. In het plangebied volgt deze route zoveel mogelijk de stijlranden
van de verschillende terrassen zodat de beleving van het reliëf optimaal is.
de trapjesroute door de beboste zone langs de apeldoornseweg loopt over de hellingen
en stijlranden zodat er constant wordt afgedaald of geklommen door middel van trapjes
tegen de stijlranden. de route loopt door het bos langs de diverse poelen waardoor de
beleving van het landschap optimaal geënsceneerd wordt.
het gemotoriseerd verkeer sluit aan de noordzijde aan op de Monnikensteeg en aan de
zuidzijde op de Weg achter het Bos. de hoofdontsluiting is geknipt zodat het bestaande
beboste talud niet doorsneden wordt. haaks op de hoofdontsluiting zijn aftakkingen naar
de woonstraten en de kazerne gesitueerd.
groene treden schets fase 2 12

Verlengde Beukenlaan loopt haaks op hoogtelijnen van het glooiend landschap omhoog
trapjesroute loopt over de zuidhellingen zodat er constant wordt afgedaald of geklommen door middel van trapjes tegen de stijlranden
Verlengde Beukenlaan en trapjesroute
13 schets fase 2 groene treden

trapjesroute en Valkuizenpad
1.4 Groene Treden
Typisch Arnhemse woonwijk
groene treden is een ontwerp voor een typisch arnhemse woonwijk. het nieuwe landschap
met relatief steile hellingen op het zuiden zorgt steeds voor unieke situaties.
doordat de verkavelingsrichting van de woonmodules gedraaid is ten opzichte van de
nieuwe hoogtelijnen is elke woongebied uniek en zullen steeds weer oplossingen in de
overgang van privé naar openbaar en in de openbare ruimte gevonden moeten worden
om de niveauverschillen te benutten. de beleving bij een wandeling door de wijk zal
worden bepaald door hellingen, trapjes en keermuurtjes. In groene treden is het landschap
bepalend voor de manier waarop er gewoond zal worden; een kader waarin geen
“standaard” oplossingen mogelijk zijn.
het plan voor de groene treden bevat de landschappelijke kaders om deze locatie te
transformeren in een hedendaagse, duurzame en betekenisvolle plek voor arnhem.
trapjesroute
Valkenhuizenpad
groene treden schets fase 2 14

doorsTarT Groene
Treden 2011

aamwerk
2.1 lagenbenadering
nadat groene treden in 2006 als winnend ontwerp is gekozen is er achtereenvolgens
een Voorlopig ontwerp Inrichtings- en stedenbouwkundig Plan (VoIsP maart 2009) voor
Groene Treden en een concept Definitief Ontwerp Inrichtings- en Stedenbouwkundig
Plan (doIsP mei 2010) voor fase 1 Kazerne saksen Wiemar gemaakt. hierna heeft de
ontwikkeling enige tijd stil gelegen. De financiële crisis en de daarop volgende crisis op de
woningmarkt leiden tot vertraging en tot nieuwe inzichten met name op het gebied van
woningtypologieën. Begin 2011 wordt begonnen aan een doorstart. Om flexibeler om te
kunnen gaan met onzekerheden in de toekomst wordt er voor gekozen om de essentie
van het plan groene treden vast te leggen in een vijftal lagen, voorzien van kernuitgangspunten.
de uitwerking van de woongebieden vindt plaats op basis van de kernuitgangspunten
en steeds aansluitend op de maatschappelijke en economische context van
dat moment (met name omstandigheden als vraag, prijs, doelgroep).
het plan groene treden bevat de landschappelijke kaders om deze locatie te transformeren
in een hedendaagse, duurzame en betekenisvolle plek voor arnhem. het plan
bestaat uit een vijftal lagen die tevens de stedenbouwkundige en landschappelijke en
kernuitgangspunten vormen:
• Landschappelijke onderlegger;
• Landschappelijk raamwerk;
• Openbare ruimte;
• Woongebieden;
• Kazerne Saksen Weimar.
2.2 landschappelijke onderlegger
de niveauverschillen in het gebied bieden kansen voor het ontwikkelen van een woonlandschap
en een openbare ruimte die uniek zijn in nederland. de belangrijkste drager
van groene treden is het geplooide landschap. In het bestaande landschap zijn zeven
terrassen te onderscheiden (incl. kazerneterrein) die elk afzonderlijk waterpas liggen.
de terrassen lopen in hoogte af richting het noorden en oosten. Van de oorspronkelijke
hoogtelijnen in het gebied is maar weinig terug te vinden. om de dramatiek van het
landschap te versterken voorziet het plan groene treden in het afgraven van de terrassen
aan de zuidzijde en het ophogen aan de noordzijde. de relatief steile zuidhellingen die
ontstaan bieden unieke mogelijkheden voor de realisatie van bijzondere woonmilieus met
een gunstige (duurzame)oriëntatie op de zon en zorgen tevens voor meer variatie in het
boslandschap.
ten gevolg van de nieuwe niveauverschillen ontstaat er een omdraaiing van de hemelwaterafvoer
in het gebied. In plaats van een beektracé naar het laagste punt in het noorden
ontstaan er meerdere tracés die afwateren naar de laagste plekken onderaan de zuidhellingen.
hier kan het water worden opgevangen in poelen waar andere vegetatie ontstaat
en spannende plekken kunnen worden gecreëerd.
Kernuitgangspunt:
• Het principe van afgraven en ophogen van terrassen (met uitzondering van het
kazerneterrein).
Landschappelijke onderlegger
groene treden schets fase 2 16

2.3 landschappelijk raamwerk
over het geplooide landschap liggen een aantal landschappelijke dragers. Ze vormen samen
het landschappelijk raamwerk. het ruimtelijk kader waarbinnen in de tijd invullingen
kunnen plaatsvinden. op deze manier worden de belangrijkste landschappelijke
kwaliteiten vastgelegd en kan met enige flexibiliteit op toekomstige onzekerheden
worden ingespeeld.
de landschappelijke dragers bestaan uit een aantal groenzones, een drietal recreatieve
langzaamverkeersroutes en de ontsluiting voor gemotoriseerd verkeer.
de zone langs de apeldoornseweg is bij uitstek geschikt om verder te bebossen om zo
de groene (ecologische) schakel meer maat te geven. een deel van deze zone blijft vrij van
woonbebouwing in verband met het geluid van de apeldoornseweg. de groene zone sluit
aan op de bestaande beboste stijlrand die het plangebied in oostwest richting doorsnijdt
en op de bestaande beboste (stijl)rand langs de Weg achter het Bos. aan de noordzijde
van het kazerne terrein ligt een (brinkachtige) centrale groene ruimte waarin de bunkerheuvel
ligt. de groene rand rond groene treden wordt gesloten door een smalle groenzone
langs de Monnikensteeg die het bosachtige beeld van de groene treden langs de
weg moet waarborgen.
drie langzaamverkeersroutes spelen elk op een andere manier in op de beleving van
het landschap. de verlengde Beukenlaan, wordt vanuit de aangrenzende woonwijk
geitenkamp de groene treden ingetrokken en sluit aan op de route naar het park
Klarenbeek. doordat de verlengde Beukenlaan vanaf de Monnikensteeg haaks op de
nieuwe hoogtelijnen omhoog loopt is het glooiende landschap aan beide zijden van de
Beukenlaan goed waarneembaar. het Valkenhuizenpad doorsnijdt het plangebied in de
noordzuid richting. de route sluit aan op de weg naar de stenen tafel aan de zuidzijde
en het pad door het dal van Valkenhuizen aan de noordzijde. In het plangebied volgt deze
route de stijlranden zodat de beleving van het reliëf optimaal is. een nieuwe geënsceneerde
route door de beboste zone aan langs de apeldoornseweg geeft een optimale
beleving van het landschap. deze “trapjesroute” daalt af van de zuidhellingen en klimt met
trapjes tegen de stijlranden. de route loopt door het bos langs diverse poelen.
de ontsluiting voor gemotoriseerd verkeer sluit aan de noordzijde aan op de
Monnikensteeg en aan de zuidzijde op de Weg achter het Bos. de route wordt ingeplant
met amerikaanse eik. en volgt ook zoveel mogelijk de stijlranden. de hoofdontsluiting is
geknipt zodat het bestaande beboste talud niet doorsneden wordt. haaks op de hoofdontsluiting
zijn de aftakkingen naar de woonstraten en de kazerne gesitueerd.
de verschillende woongebieden in groene treden worden van elkaar gescheiden door
(minimaal 30 meter) brede boszones die in oostwest richting tussen de zone langs de
apeldoornseweg, de hoofdontsluitingslaan en de groene rand langs de Monnikensteeg zijn
opgespannen.
Landschappelijk raamwerk
raamwerk
het landschappelijk raamwerk wordt bebost met afwisselende boomsoorten zoals die
nu in de omgeving van saksen Weimar voorkomen. een gemengd bos van wintereik, beuk,
pinus, robinia en berk ligt als een deken over het woonlandschap. Uit dit bos zijn als het
ware de woongebieden en open plekken uitgesneden. de onderbegroeiing van het bos
bestaat uit een kruidenvegetatie die varieert doordat er meer of minder licht kan toetreden
(bos, open plekken, noordhellingen, zuidhellingen).
Kernuitgangspunten:
• De groene zone evenwijdig aan de Apeldoornseweg;
• De beboste stijlrand die het plangebied in de oost-west richting door
midden snijdt;
• De groene randen langs de Weg achter het Bos en de Monnikensteeg;
• De groene (brinkachtige) ruimte ten noorden van de Saksen Weimar kazerne;
• De recreatieve route van Klarenbeek naar het Dal van Valkenhuizen;
• De verlengde Beukenlaan die vanuit Geitenkamp het plangebied wordt
ingetrokken;
• Hoofdontsluiting van het gebied met laanbeplanting (noord-zuid as);
• Dooradering oostwest lopende boszones als onderdeel van het raamwerk;
• (Aanvullende) beplanting van onderdelen van het raamwerk met wintereiken-
beukenbos.
17 schets fase 2 groene treden

aamwerk
2.4 openbare ruimte
Openbare ruimte
het bijzondere karakter van groene treden komt vooral tot uiting in de openbare
ruimte. naast de onderdelen van het landschappelijke raamwerk en de verblijfsplekken en
recreatieve routes die zich hierin bevinden moet ook de inrichten van de woonstraten
aansluiten op het karakter van groene treden. Met name de niveauverschillen zowel in
noordzuid- als oostwest richting moeten zichtbaar worden. de inrichting van de straat
aflopend naar het oosten en de niveauverschillen tussen privé naar openbaar zijn daarvoor
belangrijke ontwerpmiddelen. de inrichting van de openbare ruimte is hierbij hoogwaardig
maar “low profile” passend bij het bosachtige karakter. Parkeren in het openbaar
gebied wordt zorgvuldig ingepast tussen plantvakken met bosplantsoen.
Kernuitgangspunten:
• Het reliëf moet voelbaar en zichtbaar zijn in het openbaar gebied;
• Er moet in en tussen de verschillende fasen samenhang ontstaan tussen de
inrichtingselementen van het openbaar gebied, aansluitend op het bosachtige
karakter.
openbare ruimte
2.5 Woongebieden (exclusief Kazerneterrein)
de woongebieden zijn als het ware gestanst uit de groene deken van wintereikenbeukenbos
die over het woonlandschap van groene treden ligt. Ze reageren, met name in de
openbare ruimte maar indien gewenst/mogelijk ook met woningtypologieën, optimaal op
het geaccidenteerde landschap en het landschappelijk raamwerk. doordat het aantal en
de positie van de oostwest lopende boszones nog niet vast ligt kunnen de woongebieden
per bouwfase nog worden gemoduleerd om optimaal aan te sluiten op woonprogramma
en woontypologieën die op dat moment gewenst zijn.
Kernuitgangspunten:
• De woongebieden reageren op het landschappelijke raamwerk;
• Binnen het raamwerk (en de landschappelijke onderlegger) vinden de woongebieden
met de bijbehorende openbare ruimte hun plek. In de woongebieden wordt met
als basis de kernuitgangspunten steeds aansluitend op de maatschappelijke en economische
context (met name omstandigheden als vraag, prijs, doelgroep) van dat moment
invulling gegeven aan woningen, tuinen en openbaar gebied.
Woongebieden
groene treden schets fase 2 18

2.6 saksen Weimar kazerne
de historische bebouwing van de saksen Weimar Kazerne moet zoals gezegd het gezicht
(de icoon) van het gebied worden. de monumentale gebouwen en de tussenliggende
opeenvolging van ruimtes bieden mogelijkheden om hier een unieke mix van wonen,
werken en kleinschalige voorzieningen te creëren. Uitgangspunt hierbij zijn de historisch
waardevolle kazernegebouwen (monumenten) en het exercitieterrein. echter het
kazernecomplex is nooit helemaal voltooid waardoor het ensemble niet goed tot zijn
recht komt. om het kazerne complex te voltooien wordt aan de historische kazernegebouwen
nieuwe bebouwing toegevoegd waardoor er een prettige pleinruimte ontstaat.
de inrichting van de openbare ruimte tussen de kazerne gebouwen is hierbij het bindmiddel.
De openbare ruimte moet uitnodigen om te verblijven en flexibel genoeg zijn om
allerlei activiteiten te kunnen ontplooien.
Kernuitgangspunt:
• P.M.
raamwerk
19 schets fase 2 groene treden

analYse
WIJKen arnHeM noord

analyse wijken arnhem noord
3.1 aanleiding
Met de doorstart van groene treden blijven de kernuitgangspunten van de landschappelijke
onderlegger, het groene raamwerk en de daarop aansluitende openbare ruimte van
toepassing. Voor de ontwikkeling van het woonprogramma van grondgebonden woningen
met een voor en achtertuin wordt steevast gewezen naar de “populaire” wijken in
arnhem noord. In deze wijken met een veelal groen karakter speelt reliëf een belangrijke
rol.
om te komen tot te principes van een typisch arnhemse wijk is van onderstaande wijken
een analyse gemaakt. door middel van kaartbeelden met verkavelingspatronen, hoogtegegevens
en straatbeelden is gekeken hoe in deze wijken is omgegaan met hoogteverschillen.
deze totale analyse is terug te vinden in de bijlage. een viertal wijken worden in dit
hoofdstuk behandeld.
analyses zijn gemaakt van:
heijenoord, sterrenberg, gulden Bodem, sonsbeek noord, heselbergherweg, onder de
Linden, angerenstein, Paasberg, Monnikenhuizen, geitenkamp, alteveer
3.2 Conclusies
• Straten liggen veelal haaks op de hoogte lijnen (“recht de berg op”) of volgen
deze juist (opbouw met terrassen);
• Hoogte verschillen worden het sterkst zichtbaar door het verspringen van goot,
en nok. eenheid in kapvorm en goot (hoogte) versterken dit beeld;
• Hoogte verschillen worden het sterkst beleefd (zie boven) wanneer woningen in
een rooilijn staan, of in ieder geval op een “formele”/ traditionele manier zijn
verkaveld;
• Nokrichting volgt de weg, haakse kappen zorgen voor verbijzonderingen;
• Trapjes, taludjes en muurtjes in de voortuinen dragen bij aan de beleving van het
reliëf;
• Bij diepere voortuinen verwatert het effect van het niveau verschil tussen straat
en begane grond woningen.
onderzochte wijken
groene treden schets fase 2 22

gulden Bodem
23 schets fase 2 groene treden
1.
2.
1.
2.

Braamweg - hesselbergerweg
groene treden schets fase 2 24
1.
2.
1.
2.

heijenoord
25 schets fase 2 groene treden
1.
2.
1.
2.

alteveer cranevelt
groene treden schets fase 2 26
1.
2.
1.
2.

analYse
Fase II

Locatie
4.1 Inleiding
om van fase 2 van groene treden een typisch arnhemse wijk te maken is ingezoomd
op de landschappelijke en stedenbouwkundige situatie van fase 2 om deze vervolgens te
koppelen aan de conclusies uit de analyse van de wijken in arnhem noord. Uit dit onderzoek
zijn ruimtelijk principes te destilleren die kunnen worden toegepast in fase 2. Voor
een deel kunnen deze ruimtelijke principes ook gaan gelden voor volgende de fases van
groene treden. de algemene landschappelijke- en stedenbouwkundige principes worden
behandeld in het hoofdstuk “Beeldkwaliteit Woongebieden”.
4.2 analyse fase 2
reliëf landschappelijke onderlegger groene randen landschappelijk raamwerk
Reliëf en raamwerk
het terras van fase 2 wordt aan de zuidzijde en aan de westzijde duidelijk begrenst door
beboste stijlranden langs de Weg achter het Bos en de apeldoornse Weg. Vanaf deze
zijdes zal fase 2 (in ieder geval tijdens voorjaar en zomer) nagenoeg niet zichtbaar zijn.
Met behulp van deze beboste stijlranden wordt de beleving van het wonen in het bos
gerealiseerd. aan de noord- en oostzijde ligt fase 2 juist hoger dan de aansluitende
terrassen (fases). de overgangen worden hier ook gemaakt met behulp van beboste
stijlranden. daarnaast loopt de laan van de hoofdontsluiting tussen fase 2 en fase 1 het
kazerne complex Saksen Weimar. Het lagergelegen kazerne complex zal door een filter
van bomen zichtbaar zijn. oriëntatiepunt wordt de nieuwe toren op het kazerne complex
groene treden schets fase 2 28

die de entree van de groene treden zal gaan markeren. het reliëf in de landschappelijke
onderlegger en de groene randen uit het landschappelijk raamwerk geven fase 2 (en de
daarop volgde fases) een opzichzelfstaand karakter van een woongebied/ buurtschap in
het bos.
Haaks op de hoogtelijnen
het gebied van fase 2 heeft de noordoosthoek (ca. 82.6 naP) als hoogste punt en de
waterretentie in de zuidwesthoek (ca. 78.6naP) als laagste punt en heeft dus over een
afstand van ca. 200 meter een verval van 4 meter. de ligging van de straten in oost-west
richting heeft als gevolg dat de straat licht gebogen en haaks op de hoogtelijnen ligt.
+78.60 Ca. 200m
+82.60
hoogtelijnen reageren op het reliëf
Locatie
Zoals de straten uit de analyse van de typisch arnhemse wijken. Vanuit de straat loopt een
zichtlijk net langs de nieuwe toren van de saksen Weimar Kazerne. de toren is wel zichtbaar
vanuit de straat maar is van een andere orde dan de zichtrelatie tussen de toren en
het poortgebouw. de noordrand van fase 2 loopt ineen vloeiende boog. Landschappelijke
onderlegger en –raamwerk geven hier aanleiding om het hoogste punt en het laagste punt
van dit plateau met elkaar te verbinden door middel van een gebogen lijn. hier kun je
straks tijdens een regenbui als het ware je papieren bootje in de molgoot zetten en deze
later in de poel in het bos gaan ophalen. De aflopende gebogen lijn biedt daarbij kansen
om hoogteverschillen goed zichtbaar en beleefbaar te maken met behulp van de verspringende
goot- en noklijnen.
29 schets fase 2 groene treden

Locatie
4.3 ruimtelijke principes fase 2
• Straten en verkavelingsrichting van de nieuwe woongebieden liggen in principe
oost-west. het landschap geeft aanleiding om de landschappelijke (reliëf)lijnen
te volgen. de oriëntatie blijft uitgangspunt en het landschap biedt, afhankelijk van
de specifieke situatie, aanleiding om “mee te bewegen”;
• Voor fase 2 betekent dit dat de straat oost-west, in een licht gebogen lijn, haaks
op de hoogtelijnen komt te liggen en dat de woningen langs de bosrand juist de
golvende lijn van het hoogste naar het laagste punt volgen;
• Vanuit de woonstraat loopt de zichtlijn langs de nieuwe toren van de Saksen
Weimar kazerne;
• Brede groene straatprofielen moeten het bosachtige karakter ook in de woon-
straten voelbaar maken;
• Reeksen van woningen (m.n. 2/1 kap) zijn gewenst. Woningen staan in
rooilijn (gebogen lijn). Verkaveling is formeel;
• Asymmetrische profielen: noordzijde straat hoger dan de zuidzijde;
• Informele doorsteek naar volgende fase gewenst;
• Ruime profielen met bosplantsoen;
• Aandacht voor materialiseren openbare ruimte. (Moet ook kunnen worden
toegepast in latere fases).
• Dramatiseren hoogteverschillen door toepassen van trapjes, taluds en muurtjes
en hellingbaantjes;
• Voortuinen niet te diep;
groene treden schets fase 2 30

sCHeTs
Fase II

Plankaart Variant 1 (meer tweekappers)
groene treden schets fase 2 32

0m 5m 10m 25m
Vrijstaande woning (3 woningen)
tweekappers (40 woningen)
rijwoning (8 woningen)
Weg
Parkeervakken
trottoir
oprit
Muur
talud
Legenda
33 schets fase 2 groene treden

Plankaart Variant 2 (meer rijwoningen)
groene treden schets fase 2 34

0m 5m 10m 25m
Vrijstaande woning (7 woningen)
tweekapper (20 woningen)
rijwoning (25 woningen)
Weg
Parkeervakken
trottoir
oprit
Muur
talud
Legenda
35 schets fase 2 groene treden

Principeprofielen
Lengteprofiel
lengteprofiel
Plaats principeprofielen
dwarsprofiel
Dwarsprofiel
groene treden schets fase 2 36

Principeprofielen
0m 5m 10m 15m
37 schets fase 2 groene treden

BIJlaGe

groene treden schets fase 2 40

onderzoek arnhemse wijken
41 schets fase 2 groene treden

heijenoord
groene treden schets fase 2 42

1.
heijenoord
43 schets fase 2 groene treden
2.
1.
2.

sterrenberg
groene treden schets fase 2 44

1. 2.
sterrenberg
45 schets fase 2 groene treden
1.
2.

gulden Bodem
groene treden schets fase 2 46

1. 2.
gulden Bodem
47 schets fase 2 groene treden
1.
2.

alteveer cranevelt
groene treden schets fase 2 48

1. 2.
alteveer cranevelt
49 schets fase 2 groene treden
1.
2.

sonsbeek noord
groene treden schets fase 2 50

1. 2.
sonsbeek noord
51 schets fase 2 groene treden
1.
2.

onder de Linden
groene treden schets fase 2 52

1. 2.
onder de Linden
53 schets fase 2 groene treden
2.
1.

angerenstein
groene treden schets fase 2 54

1. 2.
angerenstein
55 schets fase 2 groene treden
1.
2.

Paasberg
groene treden schets fase 2 56

1. 2.
Paasberg
57 schets fase 2 groene treden
1.
2.

geitenkamp
groene treden schets fase 2 58

1. 2.
1.
geitenkamp
59 schets fase 2 groene treden
2.

Monnikenhuizen
groene treden schets fase 2 60

1. 2.
Monnikenhuizen
61 schets fase 2 groene treden
2.
1.

Braamweg - heselbergherweg
groene treden schets fase 2 62

1. 2.
Braamweg - heselbergherweg
63 schets fase 2 groene treden
1.
2.

UrO LUbbers
landschapsarchitectuur & stedelijk ontwerp