30.09.2013 Views

Route, tekst en foto's: Jan Bornebroek, Enschede - Naober

Route, tekst en foto's: Jan Bornebroek, Enschede - Naober

Route, tekst en foto's: Jan Bornebroek, Enschede - Naober

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Route</strong>, <strong>tekst</strong> <strong>en</strong> foto’s: <strong>Jan</strong> <strong>Bornebroek</strong>, <strong>Enschede</strong>


Praktische informatie:<br />

z De route heeft e<strong>en</strong> l<strong>en</strong>gte van ruim 42 kilometer.<br />

z RA = rechtsaf; LA = linksaf; RD = rechtdoor.<br />

Achter deze aanwijzing<strong>en</strong> staat – waar nodig <strong>en</strong> tuss<strong>en</strong><br />

haakjes – aanvull<strong>en</strong>de informatie: de hoeveelste<br />

weg u moet afslaan, informatie m.b.t. het wegdek,<br />

etc. Daarachter staat de naam van de weg die u moet<br />

inrijd<strong>en</strong>.<br />

z GB = ge<strong>en</strong> straatnaambord. Die aanduiding wordt<br />

gebruikt als e<strong>en</strong> weg wel e<strong>en</strong> naam heeft, maar e<strong>en</strong><br />

straatnaambord ontbreekt. Als er ge<strong>en</strong> straatnaam<br />

bek<strong>en</strong>d is, wordt de aanduiding NAAMLOOS gebruikt.<br />

z Bij alle aanwijzing<strong>en</strong> in de routebeschrijving gaat het<br />

uitsluit<strong>en</strong>d om VERHARDE weg<strong>en</strong> <strong>en</strong> fietspad<strong>en</strong>, t<strong>en</strong>zij<br />

anders vermeld. INRIttEN <strong>en</strong> DOODLOPENDE weg<strong>en</strong><br />

tell<strong>en</strong> NIET mee!<br />

z De meeste weg<strong>en</strong> <strong>en</strong> fietspad<strong>en</strong> zijn het hele jaar<br />

door goed berijdbaar.<br />

ROUTEBESCHRIJVING<br />

Beginpunt: Het Maart<strong>en</strong> van Rossumplein voor kasteel<br />

De Cann<strong>en</strong>burgh, Julianalaan, Vaass<strong>en</strong>.<br />

DE CANNENBURGH<br />

Het kasteel waar deze fietsroute begint wordt voor<br />

het eerst in de 14de eeuw g<strong>en</strong>oemd. De Cann<strong>en</strong>burgh<br />

g<strong>en</strong>iet vooral bek<strong>en</strong>dheid vanwege de roemruchte<br />

Gelderse krijgsheer Maart<strong>en</strong> van Rossum, wi<strong>en</strong>s bezit<br />

het in de 16de eeuw was. De beruchte vechtjas is niet<br />

alle<strong>en</strong> in ste<strong>en</strong> vereeuwigd in de voorgevel van het huis,<br />

in brons gegot<strong>en</strong> hij zit op e<strong>en</strong> bank op het voorplein<br />

van het kasteel. Zie INFO 1.<br />

u LA (Met de rug naar de ingang van het kasteel<br />

staande. GB) JULIANALAAN<br />

v RD (Naamswijziging weg, voorbij kruising met<br />

stoplicht<strong>en</strong>) DEVENtERStRAAt<br />

w RD (Rotonde recht overstek<strong>en</strong>. Verhard fietspad<br />

wordt verharde weg) DEVENtERStRAAt<br />

MARTINUSCOMPLEX<br />

De Dev<strong>en</strong>terstraat loopt dwars door e<strong>en</strong> kleine,<br />

katholieke <strong>en</strong>clave in e<strong>en</strong> verder geheel protestantse<br />

omgeving. Die is ontstaan rond het oude her<strong>en</strong>huis<br />

INFO 1<br />

DE CANNENBURGH<br />

Net als van veel andere adellijke huiz<strong>en</strong> is het<br />

stichtingsjaar van De Cann<strong>en</strong>burgh onbek<strong>en</strong>d.<br />

Het huis wordt voor het eerst in 1365<br />

in e<strong>en</strong> schriftelijke bron vermeld. Dan verblijft<br />

de to<strong>en</strong>malige Hertog van Gelre er. Door<br />

verwaarlozing of krijgsgeweld is het kasteel<br />

van lieverlee gereduceerd tot e<strong>en</strong> ruïne.<br />

Maart<strong>en</strong> van Rossum kocht het restant in<br />

1543. Hij was e<strong>en</strong> roemrucht krijgsheer die,<br />

in di<strong>en</strong>st van de Hertog van Gelre, zo ongeveer<br />

iedere stad van betek<strong>en</strong>is in Nederland<br />

had belegerd <strong>en</strong> geplunderd. Hij herbouwde<br />

De Cann<strong>en</strong>burgh tot e<strong>en</strong> r<strong>en</strong>aissance<br />

woonkasteel zonder ‘weer’ functie (weer =<br />

verdediging).<br />

INFO 3<br />

MARTINUSCOMPLEX<br />

Vanaf het begin van de 18de eeuw fungeerde<br />

het oude her<strong>en</strong>huis Oosterhuys<strong>en</strong><br />

als schuilkerk voor de lokale katholieke gelovig<strong>en</strong><br />

die na de reformatie ge<strong>en</strong> op<strong>en</strong>bare<br />

godsdi<strong>en</strong>stoef<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> meer mocht<strong>en</strong> houd<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> hun kerk<strong>en</strong> war<strong>en</strong> kwijtgeraakt aan de<br />

protestant<strong>en</strong>. Het witte gebouw, rechts van<br />

de weg, voorbij de kerk (nr. 100) was tot<br />

zo’n dertig jaar geled<strong>en</strong> e<strong>en</strong> café. Blijkbaar<br />

e<strong>en</strong> vruchtbare omgeving, want de uitbater<br />

<strong>en</strong> zijn vrouw hadd<strong>en</strong> niet minder dan 21<br />

kinder<strong>en</strong>!<br />

INFO 4<br />

GRIFT<br />

De waterloop, parallel aan <strong>en</strong> vlak langs het<br />

Apeldoorns Kanaal, is in de 14de eeuw gegrav<strong>en</strong><br />

voor de afvoer van overtollig water in


Oosterhuys<strong>en</strong>. Katholiek<strong>en</strong> hadd<strong>en</strong> hier in de 18de eeuw<br />

e<strong>en</strong> schuilkerk. De opvolger van dit oude huis is de laat<br />

18de eeuwse Oosterhof, iets verderop, rechts van de<br />

weg naast de huidige wasserij <strong>en</strong> voormalige papiermol<strong>en</strong><br />

aan de Hart<strong>en</strong>se Mol<strong>en</strong>beek. Kerk, pastorie <strong>en</strong> kerkhof<br />

van het Martinuscomplex staan op de geme<strong>en</strong>telijke<br />

monum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>lijst. Zie INFO 3<br />

x LA (Na ca. 1,5 km verhard fietspad, links bij ANWBwegwijzer<br />

24677. Doodlop<strong>en</strong>de weg. Wordt verhard<br />

fietspad) DEVENtERStRAAt 155-165<br />

LET OP: Bij straatnaambord No’s 155-157-161-<br />

165 linksaf. De weg rechtdóór loopt dood bij e<strong>en</strong><br />

sluis in het Apeldoorns Kanaal.<br />

GRIFT/APELDOORNS KANAAL<br />

De Grift is de waterloop aan de linkerkant. De beek is al<br />

in de 14de eeuw gegrav<strong>en</strong> <strong>en</strong> di<strong>en</strong>de als afwateringskanaal<br />

voor het vele water dat van de Veluwe naar de<br />

IJsselvallei stroomde. Het watertje was eeuw<strong>en</strong>lang het<br />

domein van kleine scheepjes. Om het gebied beter toegankelijk<br />

te mak<strong>en</strong> is in 1825 begonn<strong>en</strong> met het grav<strong>en</strong><br />

van e<strong>en</strong> kanaal van de IJssel bij Hattem naar Apeldoorn.<br />

Zie INFO 4.<br />

y LA (Einde fietspad linksaf) SCHOBBERtSWEG<br />

U RA (Eerste weg rechts. GB) WIEMANStRAAt<br />

V LA (Derde weg links) BRINKERWEG<br />

W RA (tweede weg rechts. Verhard fietspad)<br />

SPOORStRAAt<br />

X LA (Einde verhard fietspad links. GB) KORtE<br />

KOPERMOLENWEG<br />

at RD (Einde weg bij gepleisterde schuur rechtdoor. GB)<br />

KOPERMOLENWEG<br />

KOPERMOLEN<br />

Links van de weg, aan de Klaarbeek, staat op <strong>en</strong>ige<br />

afstand nog het gebouw van deze mol<strong>en</strong>, waar koper tot<br />

plat<strong>en</strong> werd geslag<strong>en</strong>. Voor munt<strong>en</strong> <strong>en</strong> ketels onder meer.<br />

Het is de <strong>en</strong>ige die in deze regio bewaard is geblev<strong>en</strong>. De<br />

mol<strong>en</strong> is niet toegankelijk voor publiek. Zie INFO 10<br />

ak RA (Eerste weg rechts) BRAKERWEG<br />

al LA (Naamswijziging weg) LEDDERWEG<br />

het destijds erg natte deel van de IJsselvallei.<br />

De beek ontspringt in e<strong>en</strong> spr<strong>en</strong>g<strong>en</strong>complex<br />

t<strong>en</strong> zuid<strong>en</strong> van Apeldoorn. De Grift is<br />

eeuw<strong>en</strong>lang bevar<strong>en</strong> door scheepjes die<br />

product<strong>en</strong> voor onder meer de vele watermol<strong>en</strong>s<br />

op de Veluwe aan- <strong>en</strong> afvoerd<strong>en</strong>.<br />

to<strong>en</strong> de papierindustrie in de 19de eeuw<br />

verdwe<strong>en</strong> <strong>en</strong> er wasserij<strong>en</strong> voor in de plaats<br />

kwam<strong>en</strong>, werd de Grift van lieverlee e<strong>en</strong><br />

stink<strong>en</strong>d riool. Pas ver in de 20ste eeuw is<br />

daar verbetering in gekom<strong>en</strong>. Met het grav<strong>en</strong><br />

van het kanaal van Hattem naar Apeldoorn<br />

werd in 1825 begonn<strong>en</strong>. In 1829 ging het<br />

op<strong>en</strong>, maar door allerlei ontwikkeling<strong>en</strong> werd<br />

het in 1972 definitief geslot<strong>en</strong> voor het<br />

scheepvaartverkeer.<br />

INFO 10<br />

KOPERMOLEN<br />

In 1553 werd hier, in de buurtschap Zuuk,<br />

aan de Klaarbeek de eerste mol<strong>en</strong> gebouwd.<br />

Het was oorspronkelijk e<strong>en</strong> kor<strong>en</strong>mol<strong>en</strong>.<br />

Vervolg<strong>en</strong>s werd het e<strong>en</strong> volmol<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

daarna, tot het midd<strong>en</strong> van de 19de eeuw,<br />

e<strong>en</strong> kopermol<strong>en</strong>. Dat hield in dat er koper<strong>en</strong><br />

plat<strong>en</strong> werd<strong>en</strong> vervaardigd voor bijvoorbeeld<br />

de scheepsbouw, maar ook voor ketels <strong>en</strong><br />

munt<strong>en</strong>. Het huidige gebouw dateert uit<br />

1750. In teg<strong>en</strong>stelling tot de meeste watermol<strong>en</strong>s<br />

werd het gebouw geheel uit bakste<strong>en</strong><br />

opgetrokk<strong>en</strong> <strong>en</strong> zeer solide gebouwd. Dat<br />

was ook nodig in verband met de zware<br />

hamers die het koper moest<strong>en</strong> plett<strong>en</strong>.<br />

INFO 20a<br />

OENE<br />

De naam van het dorp is afgeleid van het<br />

oude woord ‘huno’ dat ‘moeras’ betek<strong>en</strong>t.<br />

j<strong>Naober</strong> fietst i over de Veluwe h


HAGEDOORNS PLAATSE<br />

Links van de weg ligt het Veluws Streekmuseum<br />

‘Hagedoorns Plaatse’. Het toont het lev<strong>en</strong> op de Veluwe<br />

in vroeger tijd<strong>en</strong>. Er zijn regelmatig interessante themat<strong>en</strong>toontelling<strong>en</strong>.<br />

am RA (tweede weg rechts) WERLERWEG<br />

an LA (Voorbij brug over Apeldoorns Kanaal linksaf)<br />

KANAALWEG<br />

ao RA (Eerste weg rechts) RAVENStRAAt<br />

ap LA (tweede weg links) BOSHOEKERWEG<br />

aq RA (Eerste weg rechts) KLOOStERALLEE<br />

ar LA (Einde weg linksaf) DONSELAARSWEG<br />

as RA (1Eerste weg rechts) MARKtStRAAt<br />

bt LA (Eerste weg links) DORPSStRAAt<br />

CAFÉ-RESTAURANT DORPSZICHT<br />

Als u, in plaats van linksaf, rechtsaf de Dorpsstraat in<br />

rijdt, vindt u rechts deze rustieke pleisterplaats, met nog<br />

e<strong>en</strong> steeds zeldzamer word<strong>en</strong>de overdekte veranda. Dit<br />

gezellige horecabedrijf ademt de sfeer van de eerste<br />

dec<strong>en</strong>nia van de vorige eeuw. Zie INFO 20a<br />

KERK OENE<br />

Aan de Dorpsstraat staat de oude dorpskerk. In de<br />

achtste eeuw stond hier al e<strong>en</strong> kapel. In het plaveisel aan<br />

de rechterkant van de weg zijn de contour<strong>en</strong> van de ooit<br />

aangebouwde <strong>en</strong> inmiddels al lang verdw<strong>en</strong><strong>en</strong> doopkapel<br />

weergegev<strong>en</strong>. Zie INFO 20b<br />

bk LA (Einde weg linksaf) KEIZERStRAAt<br />

bl RD (Na ca. 50 m. naamswijziging weg) EPERWEG<br />

bm RA (Eerste weg rechts) KUIPERKAMPSWEG<br />

bn RD (Kruising bij ANWB-wegwijzer overstek<strong>en</strong>.<br />

Doodlop<strong>en</strong>de weg. Wordt verhard fietspad)<br />

NAAMLOOS<br />

GROTE WETERING<br />

Net als de Grift is deze waterloop in de Middeleeuw<strong>en</strong><br />

gegrav<strong>en</strong> om water dat vanaf de Veluwe in oostelijke<br />

richting naar de IJssel stroomde op te vang<strong>en</strong> <strong>en</strong> naar<br />

het noord<strong>en</strong> af te voer<strong>en</strong>. Dat was de <strong>en</strong>ige manier om<br />

de natte vallei tuss<strong>en</strong> Veluwe <strong>en</strong> IJssel droog g<strong>en</strong>oeg te<br />

krijg<strong>en</strong> voor de ontginning van de vruchtbare rivierklei<br />

in dit gebied.<br />

Ev<strong>en</strong>als Epe heeft O<strong>en</strong>e e<strong>en</strong> teg<strong>en</strong>hanger in<br />

het Duitse gr<strong>en</strong>sgebied: Ohne, in de graafschap<br />

B<strong>en</strong>theim. Dat kan natuurlijk toeval zijn,<br />

maar volg<strong>en</strong>s sommige deskundig<strong>en</strong> zou Karel<br />

de Grote aan het einde van de 8ste of aan het<br />

begin van de 9de eeuw Frankische bewoners<br />

uit dit deel van Gelderland hebb<strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong><br />

zich te vestig<strong>en</strong> in het gr<strong>en</strong>sgebied met<br />

de Saksische stamm<strong>en</strong> in het west<strong>en</strong> van<br />

Duitsland. Deze Frankische kolonist<strong>en</strong> di<strong>en</strong>d<strong>en</strong><br />

de opstandige Saks<strong>en</strong> in de gat<strong>en</strong> <strong>en</strong> onder de<br />

duim te houd<strong>en</strong> <strong>en</strong> er op toe te zi<strong>en</strong> dat het<br />

christelijke geloof werd verbreid.<br />

INFO 20b<br />

KERK OENE<br />

Hoewel de kerk pas in 1176 voor het eerst<br />

in e<strong>en</strong> schriftelijke bron wordt g<strong>en</strong>oemd,<br />

stond er in de 8ste eeuw waarschijnlijk al<br />

iets van e<strong>en</strong> kapel in O<strong>en</strong>e. In 1238 is de<br />

kerk afgescheid<strong>en</strong> van de moederkerk in Epe.<br />

O<strong>en</strong>e werd e<strong>en</strong> zelfstandige parochie. In het<br />

plaveisel voor de kerk zijn de contour<strong>en</strong> van<br />

e<strong>en</strong> uitbouw weergegev<strong>en</strong>: de voormalige<br />

doopkapel, al lang verdw<strong>en</strong><strong>en</strong>. Ongedoopte<br />

kinder<strong>en</strong> mocht<strong>en</strong> niet in de gewijde kerk<br />

kom<strong>en</strong>, voor ze gedoopt war<strong>en</strong>. Dat verklaart<br />

de oorspronkelijke plek van de doopkapel: zo<br />

dicht mogelijk bij de hoofdingang van de kerk.<br />

INFO 30<br />

DE VELUWE<br />

In de 15de eeuw noemde Hertog Arnold<br />

van Gelre de Veluwe e<strong>en</strong> ‘wilt <strong>en</strong> bijster lant’.<br />

Die rake typering was zelfs tot in de 20ste<br />

eeuw nog van toepassing op het woeste<br />

<strong>en</strong> moeilijk toegankelijke gebied tuss<strong>en</strong> de<br />

beide territoria Utrecht (Sticht) <strong>en</strong> Overijssel


o LA (Eerste weg links) OENERWEG<br />

bp RA (Voorbij brug over het kanaal Apeldoorn-Hattem<br />

derde weg - driesprong - rechts) SCHOOLWEG<br />

bq RD (Voorbij kruising met Eperweg naamswijziging<br />

weg. Let op: drukke weg. Voorzichtig met overstek<strong>en</strong>!)<br />

ENGWEG<br />

br LA (Einde weg, vlak voor tunnel onder autoweg A50<br />

links) WEZEWEG<br />

bs LA (Direct voorbij tunnel linksaf)<br />

MUSSENKAMPSEWEG<br />

ct RA (Bij driesprong rechts aanhoud<strong>en</strong>. Doodlop<strong>en</strong>de<br />

weg) KOOIWEG<br />

VELUWE<br />

U b<strong>en</strong>t nu op het oostelijke deel van de Veluwe. Tot in<br />

de 20ste eeuw was dit nog e<strong>en</strong> dunbevolkt <strong>en</strong> deels<br />

moeilijk toegankelijk <strong>en</strong> woest gebied. Zie INFO 30<br />

ck RD (Bij einde weg rechtdoor verhard – beton –<br />

fietspad oprijd<strong>en</strong>) NAAMLOOS<br />

RENDERKLIPPEN<br />

Deze stuifzandbult<strong>en</strong> zijn zo’n 10.000 jaar geled<strong>en</strong>, na<br />

de laatste ijstijd, ontstaan. Zandverstuiving<strong>en</strong> vormd<strong>en</strong><br />

tot in de vorige eeuw e<strong>en</strong> probleem op de Veluwe. Door<br />

onverstandige exploitatie van bos <strong>en</strong> heide ontstond<strong>en</strong><br />

vrijwel onbeheersbare zandvlakt<strong>en</strong> die hele nederzetting<strong>en</strong><br />

verzwolg<strong>en</strong>. Restant<strong>en</strong> van die zandvlakt<strong>en</strong> zijn nog<br />

te vind<strong>en</strong> bij Kootwijk <strong>en</strong> Hulshorst.<br />

Let op: Kruising met DELLENWEG overstek<strong>en</strong>!<br />

cl RA (Bij ANWB-wegwijzer 20398 rechtsaf.<br />

Verhard fietspad volg<strong>en</strong>) NAAMLOOS<br />

cm LA (Eerste kruising links, bij ANWB-wegwijzer<br />

20575. Onverhard fietspad. GB. Wordt verharde<br />

weg) KOEKENBERGWEG<br />

cn RA (Einde weg rechtsaf. Parallelweg)<br />

tONGERENSEWEG<br />

co LA (Bij rotonde linksaf) LE CHEVALIERLAAN<br />

TONGEREN<br />

Het landgoed Tonger<strong>en</strong> was eeuw<strong>en</strong>lang e<strong>en</strong> geslot<strong>en</strong><br />

sam<strong>en</strong>leving waar de familie Rauw<strong>en</strong>hoff het voor<br />

het zegg<strong>en</strong> had. De weg is g<strong>en</strong>oemd naar Charles le<br />

Chevalier die in de 19de eeuw met de weduwe van de<br />

(Oversticht) van de bisschop van Utrecht.<br />

Het was zeker niet ongevaarlijk om gebruik te<br />

mak<strong>en</strong> van de schaarse handelsweg<strong>en</strong> over<br />

de Veluwe; meestal niet meer dan moeilijk<br />

berijdbare karrespor<strong>en</strong> die soms wel honderd<br />

meter breed war<strong>en</strong>. Eeuw<strong>en</strong>lang di<strong>en</strong>d<strong>en</strong><br />

reizigers rek<strong>en</strong>ing te houd<strong>en</strong> met vagebond<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> b<strong>en</strong>d<strong>en</strong> struikrovers die het op hun spull<strong>en</strong><br />

voorzi<strong>en</strong> hadd<strong>en</strong>. tot ver in de 18de eeuw<br />

werd<strong>en</strong> regelmatig klopjacht<strong>en</strong> gehoud<strong>en</strong> op<br />

de ‘heid<strong>en</strong>s’ <strong>en</strong> ander gespuis dat zich in dit<br />

dunbevolkte gebied schuil hield.<br />

INFO 35a<br />

TONGEREN<br />

De grafheuvels in de directe omgeving<br />

duid<strong>en</strong> er op dat hier duiz<strong>en</strong>d<strong>en</strong> jar<strong>en</strong> geled<strong>en</strong><br />

al m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> woond<strong>en</strong>. In de Middeleeuw<strong>en</strong><br />

war<strong>en</strong> grote del<strong>en</strong> van tonger<strong>en</strong> eig<strong>en</strong>dom<br />

van het klooster Klaarwater bij Hattem.<br />

to<strong>en</strong> het klooster in 1573 ter ziele ging,<br />

kwam tonger<strong>en</strong> in hand<strong>en</strong> van de heer van<br />

De Cann<strong>en</strong>burgh. In de 18de eeuw was het<br />

landgoed eig<strong>en</strong>dom van de burgemeester van<br />

Harderwijk. to<strong>en</strong> di<strong>en</strong>s dochter met de burgemeester<br />

van Elburg, <strong>Jan</strong> H<strong>en</strong>drik Rauw<strong>en</strong>hoff,<br />

trouwde, kreeg ze tonger<strong>en</strong> als huwelijksgesch<strong>en</strong>k.<br />

Charles le Chevalier – hij trouwde de<br />

weduwe – heeft e<strong>en</strong> belangrijke rol gespeeld<br />

in de ontwikkeling van het landgoed.<br />

INFO 35b<br />

LE CHEVALIERSCHOOL<br />

Links van de weg staat het schooltje met het<br />

gymnastieklokaal dat er later vóór gebouwd<br />

is. Charles le Chevalier nam in 1868 het<br />

initiatief voor de bouw van de school <strong>en</strong><br />

j<strong>Naober</strong> fietst i over de Veluwe h


landgoedeig<strong>en</strong>aar trouwde <strong>en</strong> e<strong>en</strong> belangrijke rol bij de<br />

ontwikkeling van het landgoed speelde. Het Oude Huis,<br />

links van de weg, nr.3, is in 1802 gebouwd teg<strong>en</strong> de<br />

achterwand van e<strong>en</strong> al bestaand boerderijtje, ’t Stekje.<br />

Dit huis is het middelpunt van het landgoed Tonger<strong>en</strong>.<br />

Zie INFO 35a<br />

LE CHEVALIERSCHOOL<br />

Links van de weg staat het voormalige schooltje dat<br />

is g<strong>en</strong>oemd naar de stichter <strong>en</strong> financier ervan. Nadat<br />

de geme<strong>en</strong>te Epe had geweigerd om e<strong>en</strong> basisschool<br />

te sticht<strong>en</strong> op het landgoed, zorgde le Chevalier er zelf<br />

voor dat de kinder<strong>en</strong> van zijn pachters goed onderwijs<br />

kreg<strong>en</strong>. Zie INFO 35b<br />

cp RA (tweede verharde fietspad rechtsaf bij ANWBwegwijzer<br />

20168) VAN MANENSPAD<br />

cq LA (Eerste verharde fietspad links) NAAMLOOS<br />

cr RA (Einde fietspad rechtsaf) BOERWEG<br />

cs RA (Einde fietspad rechtsaf. GB) ORANJEWEG<br />

dt LA (Eerste weg links) ORANJEWEG<br />

GORTEL<br />

De kern van de buurtschap Gortel is klein, maar heeft<br />

sinds 1905 wel e<strong>en</strong> kapel <strong>en</strong> e<strong>en</strong> schooltje dat in 1896<br />

door de inwoners werd opgericht. Teg<strong>en</strong>woordig is het<br />

de reformatorische basisschool Het Mosterdzaadje. Alle<br />

woning<strong>en</strong> in Gortel zijn eig<strong>en</strong>dom van het Kroondomein.<br />

dk LA (tweede weg links) ELBURGERWEG<br />

GRAFHEUVEL<br />

E<strong>en</strong> grafheuvel links van de weg. Er zijn rond de 700<br />

van deze grafmonum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> uit de prehistorie op de<br />

Veluwe bewaard geblev<strong>en</strong>. Deze maakt deel uit van zo’n<br />

veertig grafheuvels die over e<strong>en</strong> afstand van 6 kilometer<br />

in e<strong>en</strong> nag<strong>en</strong>oeg rechte lijn van Epe naar Niers<strong>en</strong><br />

ligg<strong>en</strong>. Dat is wel héél uitzonderlijk.<br />

dl LA (Na ca. 2,65 km. Eerste verharde fietspad, links<br />

bij ANWB- wegwijzer 20175) NIERSENSEWEG<br />

HARTENSE MOLENBEEK<br />

Deze, grot<strong>en</strong>deels gegrav<strong>en</strong>, beek vormt de bov<strong>en</strong>loop<br />

van de – van oorsprong – natuurlijke Rode Beek.<br />

financierde hem ook, nadat de geme<strong>en</strong>te<br />

Epe weigerde e<strong>en</strong> school op het landgoed<br />

te sticht<strong>en</strong>. Le Chevalier zag er op toe dat<br />

de kinder<strong>en</strong> van de pachters de school<br />

regelmatig bezocht<strong>en</strong>. Hij bemoeide zich ook<br />

int<strong>en</strong>sief met de kwaliteit van het gegev<strong>en</strong><br />

onderwijs. In de zijgevel van het gymlokaal<br />

is e<strong>en</strong> st<strong>en</strong><strong>en</strong> plaquette met het portret van<br />

Le Chevalier aangebracht. De plaquette is<br />

afkomstig van het grafmonum<strong>en</strong>t van de<br />

‘weldo<strong>en</strong>er van tonger<strong>en</strong>’.<br />

INFO 42<br />

SPRENGEN<br />

E<strong>en</strong> uniek systeem van met de hand gegrav<strong>en</strong><br />

waterlop<strong>en</strong>, de zog<strong>en</strong>aamde spr<strong>en</strong>g<strong>en</strong>bek<strong>en</strong>,<br />

zorgde voor e<strong>en</strong> constante toevoer<br />

van water naar de vele watermol<strong>en</strong>s op de<br />

Veluwe. Vanaf de 16de eeuw werd<strong>en</strong> daarvoor<br />

bestaande, natuurlijke bek<strong>en</strong> gebruikt<br />

<strong>en</strong> aangepast. Onder de Veluwe is namelijk<br />

e<strong>en</strong> <strong>en</strong>orm waterreservoir aanwezig. E<strong>en</strong><br />

aantal van die bek<strong>en</strong> functioneert tot op de<br />

dag van vandaag.<br />

INFO 44<br />

RODE BEEK/NIEUWE BEEK<br />

De hout<strong>en</strong> wand in de l<strong>en</strong>gterichting van<br />

de beek scheidt het rode, ijzerhoud<strong>en</strong>de,<br />

water van de Rode Beek van het water van<br />

de Nieuwe Beek dat ge<strong>en</strong> ijzer bevat <strong>en</strong> hier<br />

anders in de Rode Beek zou strom<strong>en</strong>. De<br />

bek<strong>en</strong> zijn gescheid<strong>en</strong> gehoud<strong>en</strong> t<strong>en</strong> behoeve<br />

van de wasserij die aan het einde van de<br />

Emmalaan stond. Voor e<strong>en</strong> wasserij is sterk<br />

ijzerhoud<strong>en</strong>d water niet geschikt.


De spr<strong>en</strong>gkopp<strong>en</strong> ligg<strong>en</strong> rond de buurtschap Niers<strong>en</strong>.<br />

Spr<strong>en</strong>g<strong>en</strong>bek<strong>en</strong> zijn vaak vernoemd naar e<strong>en</strong> mol<strong>en</strong><br />

aan zo’n beek. In dit geval Hattum, e<strong>en</strong> watermol<strong>en</strong><br />

die in 1928 is afgebrok<strong>en</strong>. Op de mol<strong>en</strong>plaats, rechts<br />

van de weg, is e<strong>en</strong> landhuis met die naam gebouwd.<br />

Waarschijnlijk door e<strong>en</strong> schrijffout in e<strong>en</strong> koopakte is de<br />

naam verbasterd tot Hart<strong>en</strong>se Mol<strong>en</strong>beek. Zie INFO 42<br />

dm RA (Einde fietspad rechtsaf) GORtELSEWEG<br />

ROLLEKOOT<br />

De wasserij, links van de weg, k<strong>en</strong>t e<strong>en</strong> lange geschied<strong>en</strong>is.<br />

In 1542 liet Maart<strong>en</strong> van Rossem aan de<br />

Hart<strong>en</strong>se Mol<strong>en</strong>beek e<strong>en</strong> kor<strong>en</strong>watermol<strong>en</strong> bouw<strong>en</strong>, de<br />

Rollekootsmol<strong>en</strong>. Later werd dat e<strong>en</strong> volmol<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />

papiermol<strong>en</strong>. Eind 17de eeuw war<strong>en</strong> er zelfs twee papiermol<strong>en</strong>s.<br />

In de 19de eeuw is er ook nog e<strong>en</strong> zaagmol<strong>en</strong><br />

aan toegevoegd.<br />

dn LA (Eerste verharde fietspad links bij ANWBwegwijzer<br />

20173) EMMALAAN<br />

WATERSCHEIDING<br />

Ongeveer halverwege de Emmalaan staat rechts e<strong>en</strong><br />

hout<strong>en</strong> wand in de l<strong>en</strong>gte van de beek. Die moet het<br />

water van de twee bek<strong>en</strong> van elkaar gescheid<strong>en</strong> houd<strong>en</strong>.<br />

Zie INFO 44<br />

do LA (Einde fietspad linksaf. GB) KONINGINNEWEG<br />

dp RA (Eerste weg rechts) PRINS BERNHARDLAAN<br />

dq RA (Eerste onverharde fietspad rechts. GB)<br />

KERSENDIJKJE<br />

CANNENBURGHERMOLEN<br />

De Cann<strong>en</strong>burghermol<strong>en</strong> is één van de bijna 200 watermol<strong>en</strong>s<br />

die ooit op de Veluwe aanwezig war<strong>en</strong>. Het<br />

eeuw<strong>en</strong>oude gebouw brandde in 1940 af, maar werd<br />

al snel herbouwd. Als e<strong>en</strong> van de weinige mol<strong>en</strong>s op de<br />

Veluwe kreeg hij e<strong>en</strong> turbine. In 2010 is weer e<strong>en</strong> waterrad<br />

aangebracht.<br />

dr RA (Einde fietspad rechtsaf. GB) JULIANALAAN<br />

Daar rechts aanhoud<strong>en</strong>) KLEUVERSPAD<br />

EINDPUNT: Het Maart<strong>en</strong> van Rossumplein voor kasteel<br />

De Cann<strong>en</strong>burgh.<br />

Nota b<strong>en</strong>e: Deelname aan ‘<strong>Naober</strong> fietst’<br />

gebeurt op eig<strong>en</strong> risico. RAS Uitgevers<br />

sluit aansprakelijkheid voor letsel <strong>en</strong>/of<br />

schade van deelnemers <strong>en</strong>/of derd<strong>en</strong> t<strong>en</strong><br />

gevolge van het rijd<strong>en</strong> van de route geheel<br />

uit. Aansprakelijkheid is ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s uitgeslot<strong>en</strong><br />

m.b.t. wijziging<strong>en</strong> van het weg<strong>en</strong>net,<br />

omleiding<strong>en</strong>, naamsverandering van weg<strong>en</strong>,<br />

verwijderde straatnaambord<strong>en</strong>, wegwerkzaamhed<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> alle andere omstandighed<strong>en</strong><br />

die het rijd<strong>en</strong> van de route bemoeilijk<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of<br />

onmogelijk mak<strong>en</strong>, voor zover die zich voordo<strong>en</strong><br />

ná het sam<strong>en</strong>stell<strong>en</strong> van de route.<br />

Niets uit deze uitgave mag word<strong>en</strong> verveelvoudigd,<br />

opgeslag<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> geautomatiseerd<br />

gegev<strong>en</strong>sbestand of op<strong>en</strong>baar gemaakt, in<br />

<strong>en</strong>ige vorm of op <strong>en</strong>ige wijze, hetzij elektronisch,<br />

mechanisch, door fotokopië<strong>en</strong>,<br />

opnam<strong>en</strong> of <strong>en</strong>ige andere manier, zonder<br />

voorafgaande schriftelijke toestemming van<br />

de uitgever.<br />

Win e<strong>en</strong> tr<strong>en</strong>dy fiets!<br />

‘<strong>Naober</strong>s’ die de tocht over de Veluwe mak<strong>en</strong><br />

in de maand<strong>en</strong> oktober <strong>en</strong> november 2011<br />

mak<strong>en</strong> kans op e<strong>en</strong> prachtige fiets, beschikbaar<br />

gesteld door Vico fiets<strong>en</strong>, de inkoopcombinatie<br />

van oostelijke rijwielhandelar<strong>en</strong>.<br />

Beantwoord de hieronder gestelde vraag <strong>en</strong><br />

stuur uw oplossing vóór 1 december 2011<br />

naar: <strong>Naober</strong>, <strong>Naober</strong> fietst, postbus 133,<br />

7040 AC ’s-Heer<strong>en</strong>berg.<br />

Mail<strong>en</strong> kan ook: info@naobermagazine.nl<br />

VRAAG: Rechts van de Dev<strong>en</strong>terstraat langs<br />

het Apeldoorns Kanaal (aanwijzing 4) staat –<br />

voorbij de Vaass<strong>en</strong>se Sluis – e<strong>en</strong> monum<strong>en</strong>t<br />

dat bestaat uit e<strong>en</strong> oude sluisdeur die teg<strong>en</strong><br />

twee meerpal<strong>en</strong> is opgesteld. Op de achterzijde<br />

is e<strong>en</strong> bord aangebracht met informatie<br />

over het kanaal. Hoeveel historische sluiz<strong>en</strong><br />

in het Apeldoorns Kanaal word<strong>en</strong> op het bord<br />

vermeld?<br />

j<strong>Naober</strong> fietst i over de Veluwe h


VICO-DEALERS:<br />

Fa. Aanstoot<br />

Rijss<strong>en</strong>sestraat 111<br />

7441 AA NIJVERDAL<br />

tel: 0548-612717<br />

Fa. Alfons Ar<strong>en</strong>ds<br />

Z<strong>en</strong>derseweg 35<br />

7665 tK ALBERGEN<br />

tel: 0546-442005<br />

Profile Bleumink<br />

Dorpsstraat 12<br />

7251 BB VORDEN<br />

tel: 0575-551393<br />

Profile Bleumink<br />

Spittaalstraat 34<br />

7201 EE ZUtPHEN<br />

tel: 0575-519526<br />

Fa.Brama<br />

Nieuwe Kerkstraat 19<br />

7622 LG BORNE<br />

tel: 074-2661846<br />

B<strong>en</strong>nie t<strong>en</strong> Brincke<br />

Windmol<strong>en</strong>weg 48<br />

7548 BM BOEKELO<br />

tel: 053-4282043<br />

V.O.F. Harry Buyvoets<br />

Grotestraat 50<br />

7651 CK tUBBERGEN<br />

tel:0546-621257<br />

Fa. Fluit<br />

H<strong>en</strong>gelosestraat 14<br />

7256 AC KEYENBORG<br />

tel: 0575-463441<br />

Geerdink Fiets<strong>en</strong><br />

Geerdinksweg 36<br />

7555 DN HENGELO (O)<br />

tel: 074-2913429<br />

Jos Harmelink<br />

Deurningerstraat 274<br />

7522 CM ENSCHEDE<br />

tel: 053-4357228<br />

Vico fietsspeciaalzak<strong>en</strong>.<br />

Er is altijd e<strong>en</strong> Vico (Electro)fietsspecialist in uw regio. En met de<br />

Vico fietsverzekering gaat u e<strong>en</strong> rustgev<strong>en</strong>de fietstocht tegemoet.<br />

Bike Totaal Heisterkamp<br />

D<strong>en</strong>ekamperstraat 6<br />

7631 AC OOtMARSUM<br />

tel: 0541-294324<br />

H<strong>en</strong>geveld Bike C<strong>en</strong>ter<br />

Landstraat 36-38<br />

7121 CR AALtEN<br />

tel: 0543-473037<br />

Herbers Tweewielers<br />

Mol<strong>en</strong>plein 4<br />

7771 BC HARDENBERG<br />

tel: 0523-262054<br />

Fa.Holtkamp Tweewielers<br />

Old<strong>en</strong>zaalsestraat 135<br />

7557 GJ HENGELO (O)<br />

tel: 074-2913735<br />

Kamphuis Rijwiel<strong>en</strong><br />

Eurowerft 5<br />

7591 DE DENEKAMP<br />

tel: 0541-351278<br />

Fa. Paul Knipp<strong>en</strong>borg<br />

Harreveldseweg 34<br />

7136 LW ZIEUWENt<br />

tel: 0544-352254<br />

Konijn<strong>en</strong>belt<br />

Tweewielers V.O.F.<br />

G.H.Kappertstraat 12<br />

7443 RC NIJVERDAL-HULSEN<br />

tel: 0548-610701<br />

Fa. Kornegoor<br />

Dorpsstraat 94,<br />

7468 CN ENtER<br />

tel: 0547-381284<br />

Landewé B.V.<br />

Broekheurnerweg 62<br />

7513ES ENSCHEDE<br />

tel: 053-4315952<br />

Landewé Zuid v.o.f.<br />

Wesseler-Nering 1 E<br />

7544 JA ENSCHEDE<br />

tel: 053-4340808<br />

Fa.Leloux<br />

Oranjestraat 6<br />

7607 BJ ALMELO<br />

tel: 0546-538090<br />

Luvro Tweewielers<br />

Linderflier 10<br />

7681 ZL VROOMSHOOP<br />

tel: 0546-644733<br />

Profile Luvro Coevord<strong>en</strong><br />

B<strong>en</strong>theimerstraat 15<br />

7741 JH COEVORDEN<br />

tel: 0524-522293<br />

Tweewielerreparatie C<strong>en</strong>ter<br />

Jos Overmeer<br />

Langeve<strong>en</strong>seweg 21<br />

7678 VH GEEStEREN (O)<br />

tel : 0546-631270<br />

Fa. ‘t Polletje<br />

Stationsstraat 60<br />

7391 EL tWELLO<br />

tel: 0571-272380<br />

De Fiets<strong>en</strong>makers van<br />

Riesewijk<br />

Koopc<strong>en</strong>trum De Snipperling<br />

Ess<strong>en</strong>straat 4<br />

7418 BM DEVENtER<br />

tel: 0570-677750<br />

Winkelc<strong>en</strong>trum Colmschate<br />

Flora 191<br />

7422 Lt DEVENtER<br />

tel: 0570-652372<br />

Mol<strong>en</strong>weg 16 a<br />

6953 Ct DIEREN<br />

tel: 0313-414437<br />

Frans Rödel & Zoon<br />

Gronausestraat 32/34<br />

7581 CG LOSSER<br />

tel: 053-5382122<br />

<strong>Jan</strong> Roosk<strong>en</strong><br />

Tweewielerc<strong>en</strong>trum<br />

Langestraat 164<br />

7891 GL KLAZIENAVEEN<br />

tel: 0591-312469<br />

Fa. G.J. Smoes & Zn<br />

Westeinde 603<br />

7671 GC VRIEZENVEEN<br />

tel: 0546-561637<br />

Fa. W. Sok & Zn<br />

Els<strong>en</strong>erstraat 42<br />

7461 DP RIJSSEN<br />

tel: 0548-512944<br />

Rijwiel<strong>en</strong> <strong>en</strong> bromfiets<strong>en</strong> B.V.<br />

Spr<strong>en</strong>keler<br />

Ruurloseweg 7<br />

7141 KA GROENLO<br />

tel: 0544-461159<br />

Stegink Tweewielers<br />

R<strong>en</strong>gerweg 18<br />

7245 NA LAREN(Gld)<br />

tel: 0573-401282<br />

Fa. Harm Takke<br />

Weversstraat 4<br />

7091 CM DINXPERLO<br />

tel: 0315-651685<br />

Telman Tweewielers<br />

Stationsstraat 19<br />

7783 AR GRAMSBERGEN<br />

tel: 0524-563330<br />

Temmink Tweewielers<br />

Laagte 16<br />

7151 BS EIBERGEN<br />

tel: 0545-474308<br />

Bike Totaal Tijdhoff<br />

<strong>Enschede</strong>sestraat 93<br />

7574 AA OLDENZAAL<br />

tel”0541-510789<br />

Fa. <strong>Jan</strong> Wild<br />

Nieuwstraat 151<br />

7605 AD ALMELO<br />

tel: 0546-812729<br />

Fietswereld Zwiep<br />

Ootmarsumsestraat 86<br />

7573 GN OLDENZAAL<br />

tel: 0541-512338

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!