Route, tekst en foto's: Jan Bornebroek, Enschede - Naober
Route, tekst en foto's: Jan Bornebroek, Enschede - Naober
Route, tekst en foto's: Jan Bornebroek, Enschede - Naober
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Route</strong>, <strong>tekst</strong> <strong>en</strong> foto’s: <strong>Jan</strong> <strong>Bornebroek</strong>, <strong>Enschede</strong>
Praktische informatie:<br />
z De route heeft e<strong>en</strong> l<strong>en</strong>gte van ruim 42 kilometer.<br />
z RA = rechtsaf; LA = linksaf; RD = rechtdoor.<br />
Achter deze aanwijzing<strong>en</strong> staat – waar nodig <strong>en</strong> tuss<strong>en</strong><br />
haakjes – aanvull<strong>en</strong>de informatie: de hoeveelste<br />
weg u moet afslaan, informatie m.b.t. het wegdek,<br />
etc. Daarachter staat de naam van de weg die u moet<br />
inrijd<strong>en</strong>.<br />
z GB = ge<strong>en</strong> straatnaambord. Die aanduiding wordt<br />
gebruikt als e<strong>en</strong> weg wel e<strong>en</strong> naam heeft, maar e<strong>en</strong><br />
straatnaambord ontbreekt. Als er ge<strong>en</strong> straatnaam<br />
bek<strong>en</strong>d is, wordt de aanduiding NAAMLOOS gebruikt.<br />
z Bij alle aanwijzing<strong>en</strong> in de routebeschrijving gaat het<br />
uitsluit<strong>en</strong>d om VERHARDE weg<strong>en</strong> <strong>en</strong> fietspad<strong>en</strong>, t<strong>en</strong>zij<br />
anders vermeld. INRIttEN <strong>en</strong> DOODLOPENDE weg<strong>en</strong><br />
tell<strong>en</strong> NIET mee!<br />
z De meeste weg<strong>en</strong> <strong>en</strong> fietspad<strong>en</strong> zijn het hele jaar<br />
door goed berijdbaar.<br />
ROUTEBESCHRIJVING<br />
Beginpunt: Het Maart<strong>en</strong> van Rossumplein voor kasteel<br />
De Cann<strong>en</strong>burgh, Julianalaan, Vaass<strong>en</strong>.<br />
DE CANNENBURGH<br />
Het kasteel waar deze fietsroute begint wordt voor<br />
het eerst in de 14de eeuw g<strong>en</strong>oemd. De Cann<strong>en</strong>burgh<br />
g<strong>en</strong>iet vooral bek<strong>en</strong>dheid vanwege de roemruchte<br />
Gelderse krijgsheer Maart<strong>en</strong> van Rossum, wi<strong>en</strong>s bezit<br />
het in de 16de eeuw was. De beruchte vechtjas is niet<br />
alle<strong>en</strong> in ste<strong>en</strong> vereeuwigd in de voorgevel van het huis,<br />
in brons gegot<strong>en</strong> hij zit op e<strong>en</strong> bank op het voorplein<br />
van het kasteel. Zie INFO 1.<br />
u LA (Met de rug naar de ingang van het kasteel<br />
staande. GB) JULIANALAAN<br />
v RD (Naamswijziging weg, voorbij kruising met<br />
stoplicht<strong>en</strong>) DEVENtERStRAAt<br />
w RD (Rotonde recht overstek<strong>en</strong>. Verhard fietspad<br />
wordt verharde weg) DEVENtERStRAAt<br />
MARTINUSCOMPLEX<br />
De Dev<strong>en</strong>terstraat loopt dwars door e<strong>en</strong> kleine,<br />
katholieke <strong>en</strong>clave in e<strong>en</strong> verder geheel protestantse<br />
omgeving. Die is ontstaan rond het oude her<strong>en</strong>huis<br />
INFO 1<br />
DE CANNENBURGH<br />
Net als van veel andere adellijke huiz<strong>en</strong> is het<br />
stichtingsjaar van De Cann<strong>en</strong>burgh onbek<strong>en</strong>d.<br />
Het huis wordt voor het eerst in 1365<br />
in e<strong>en</strong> schriftelijke bron vermeld. Dan verblijft<br />
de to<strong>en</strong>malige Hertog van Gelre er. Door<br />
verwaarlozing of krijgsgeweld is het kasteel<br />
van lieverlee gereduceerd tot e<strong>en</strong> ruïne.<br />
Maart<strong>en</strong> van Rossum kocht het restant in<br />
1543. Hij was e<strong>en</strong> roemrucht krijgsheer die,<br />
in di<strong>en</strong>st van de Hertog van Gelre, zo ongeveer<br />
iedere stad van betek<strong>en</strong>is in Nederland<br />
had belegerd <strong>en</strong> geplunderd. Hij herbouwde<br />
De Cann<strong>en</strong>burgh tot e<strong>en</strong> r<strong>en</strong>aissance<br />
woonkasteel zonder ‘weer’ functie (weer =<br />
verdediging).<br />
INFO 3<br />
MARTINUSCOMPLEX<br />
Vanaf het begin van de 18de eeuw fungeerde<br />
het oude her<strong>en</strong>huis Oosterhuys<strong>en</strong><br />
als schuilkerk voor de lokale katholieke gelovig<strong>en</strong><br />
die na de reformatie ge<strong>en</strong> op<strong>en</strong>bare<br />
godsdi<strong>en</strong>stoef<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> meer mocht<strong>en</strong> houd<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> hun kerk<strong>en</strong> war<strong>en</strong> kwijtgeraakt aan de<br />
protestant<strong>en</strong>. Het witte gebouw, rechts van<br />
de weg, voorbij de kerk (nr. 100) was tot<br />
zo’n dertig jaar geled<strong>en</strong> e<strong>en</strong> café. Blijkbaar<br />
e<strong>en</strong> vruchtbare omgeving, want de uitbater<br />
<strong>en</strong> zijn vrouw hadd<strong>en</strong> niet minder dan 21<br />
kinder<strong>en</strong>!<br />
INFO 4<br />
GRIFT<br />
De waterloop, parallel aan <strong>en</strong> vlak langs het<br />
Apeldoorns Kanaal, is in de 14de eeuw gegrav<strong>en</strong><br />
voor de afvoer van overtollig water in
Oosterhuys<strong>en</strong>. Katholiek<strong>en</strong> hadd<strong>en</strong> hier in de 18de eeuw<br />
e<strong>en</strong> schuilkerk. De opvolger van dit oude huis is de laat<br />
18de eeuwse Oosterhof, iets verderop, rechts van de<br />
weg naast de huidige wasserij <strong>en</strong> voormalige papiermol<strong>en</strong><br />
aan de Hart<strong>en</strong>se Mol<strong>en</strong>beek. Kerk, pastorie <strong>en</strong> kerkhof<br />
van het Martinuscomplex staan op de geme<strong>en</strong>telijke<br />
monum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>lijst. Zie INFO 3<br />
x LA (Na ca. 1,5 km verhard fietspad, links bij ANWBwegwijzer<br />
24677. Doodlop<strong>en</strong>de weg. Wordt verhard<br />
fietspad) DEVENtERStRAAt 155-165<br />
LET OP: Bij straatnaambord No’s 155-157-161-<br />
165 linksaf. De weg rechtdóór loopt dood bij e<strong>en</strong><br />
sluis in het Apeldoorns Kanaal.<br />
GRIFT/APELDOORNS KANAAL<br />
De Grift is de waterloop aan de linkerkant. De beek is al<br />
in de 14de eeuw gegrav<strong>en</strong> <strong>en</strong> di<strong>en</strong>de als afwateringskanaal<br />
voor het vele water dat van de Veluwe naar de<br />
IJsselvallei stroomde. Het watertje was eeuw<strong>en</strong>lang het<br />
domein van kleine scheepjes. Om het gebied beter toegankelijk<br />
te mak<strong>en</strong> is in 1825 begonn<strong>en</strong> met het grav<strong>en</strong><br />
van e<strong>en</strong> kanaal van de IJssel bij Hattem naar Apeldoorn.<br />
Zie INFO 4.<br />
y LA (Einde fietspad linksaf) SCHOBBERtSWEG<br />
U RA (Eerste weg rechts. GB) WIEMANStRAAt<br />
V LA (Derde weg links) BRINKERWEG<br />
W RA (tweede weg rechts. Verhard fietspad)<br />
SPOORStRAAt<br />
X LA (Einde verhard fietspad links. GB) KORtE<br />
KOPERMOLENWEG<br />
at RD (Einde weg bij gepleisterde schuur rechtdoor. GB)<br />
KOPERMOLENWEG<br />
KOPERMOLEN<br />
Links van de weg, aan de Klaarbeek, staat op <strong>en</strong>ige<br />
afstand nog het gebouw van deze mol<strong>en</strong>, waar koper tot<br />
plat<strong>en</strong> werd geslag<strong>en</strong>. Voor munt<strong>en</strong> <strong>en</strong> ketels onder meer.<br />
Het is de <strong>en</strong>ige die in deze regio bewaard is geblev<strong>en</strong>. De<br />
mol<strong>en</strong> is niet toegankelijk voor publiek. Zie INFO 10<br />
ak RA (Eerste weg rechts) BRAKERWEG<br />
al LA (Naamswijziging weg) LEDDERWEG<br />
het destijds erg natte deel van de IJsselvallei.<br />
De beek ontspringt in e<strong>en</strong> spr<strong>en</strong>g<strong>en</strong>complex<br />
t<strong>en</strong> zuid<strong>en</strong> van Apeldoorn. De Grift is<br />
eeuw<strong>en</strong>lang bevar<strong>en</strong> door scheepjes die<br />
product<strong>en</strong> voor onder meer de vele watermol<strong>en</strong>s<br />
op de Veluwe aan- <strong>en</strong> afvoerd<strong>en</strong>.<br />
to<strong>en</strong> de papierindustrie in de 19de eeuw<br />
verdwe<strong>en</strong> <strong>en</strong> er wasserij<strong>en</strong> voor in de plaats<br />
kwam<strong>en</strong>, werd de Grift van lieverlee e<strong>en</strong><br />
stink<strong>en</strong>d riool. Pas ver in de 20ste eeuw is<br />
daar verbetering in gekom<strong>en</strong>. Met het grav<strong>en</strong><br />
van het kanaal van Hattem naar Apeldoorn<br />
werd in 1825 begonn<strong>en</strong>. In 1829 ging het<br />
op<strong>en</strong>, maar door allerlei ontwikkeling<strong>en</strong> werd<br />
het in 1972 definitief geslot<strong>en</strong> voor het<br />
scheepvaartverkeer.<br />
INFO 10<br />
KOPERMOLEN<br />
In 1553 werd hier, in de buurtschap Zuuk,<br />
aan de Klaarbeek de eerste mol<strong>en</strong> gebouwd.<br />
Het was oorspronkelijk e<strong>en</strong> kor<strong>en</strong>mol<strong>en</strong>.<br />
Vervolg<strong>en</strong>s werd het e<strong>en</strong> volmol<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
daarna, tot het midd<strong>en</strong> van de 19de eeuw,<br />
e<strong>en</strong> kopermol<strong>en</strong>. Dat hield in dat er koper<strong>en</strong><br />
plat<strong>en</strong> werd<strong>en</strong> vervaardigd voor bijvoorbeeld<br />
de scheepsbouw, maar ook voor ketels <strong>en</strong><br />
munt<strong>en</strong>. Het huidige gebouw dateert uit<br />
1750. In teg<strong>en</strong>stelling tot de meeste watermol<strong>en</strong>s<br />
werd het gebouw geheel uit bakste<strong>en</strong><br />
opgetrokk<strong>en</strong> <strong>en</strong> zeer solide gebouwd. Dat<br />
was ook nodig in verband met de zware<br />
hamers die het koper moest<strong>en</strong> plett<strong>en</strong>.<br />
INFO 20a<br />
OENE<br />
De naam van het dorp is afgeleid van het<br />
oude woord ‘huno’ dat ‘moeras’ betek<strong>en</strong>t.<br />
j<strong>Naober</strong> fietst i over de Veluwe h
HAGEDOORNS PLAATSE<br />
Links van de weg ligt het Veluws Streekmuseum<br />
‘Hagedoorns Plaatse’. Het toont het lev<strong>en</strong> op de Veluwe<br />
in vroeger tijd<strong>en</strong>. Er zijn regelmatig interessante themat<strong>en</strong>toontelling<strong>en</strong>.<br />
am RA (tweede weg rechts) WERLERWEG<br />
an LA (Voorbij brug over Apeldoorns Kanaal linksaf)<br />
KANAALWEG<br />
ao RA (Eerste weg rechts) RAVENStRAAt<br />
ap LA (tweede weg links) BOSHOEKERWEG<br />
aq RA (Eerste weg rechts) KLOOStERALLEE<br />
ar LA (Einde weg linksaf) DONSELAARSWEG<br />
as RA (1Eerste weg rechts) MARKtStRAAt<br />
bt LA (Eerste weg links) DORPSStRAAt<br />
CAFÉ-RESTAURANT DORPSZICHT<br />
Als u, in plaats van linksaf, rechtsaf de Dorpsstraat in<br />
rijdt, vindt u rechts deze rustieke pleisterplaats, met nog<br />
e<strong>en</strong> steeds zeldzamer word<strong>en</strong>de overdekte veranda. Dit<br />
gezellige horecabedrijf ademt de sfeer van de eerste<br />
dec<strong>en</strong>nia van de vorige eeuw. Zie INFO 20a<br />
KERK OENE<br />
Aan de Dorpsstraat staat de oude dorpskerk. In de<br />
achtste eeuw stond hier al e<strong>en</strong> kapel. In het plaveisel aan<br />
de rechterkant van de weg zijn de contour<strong>en</strong> van de ooit<br />
aangebouwde <strong>en</strong> inmiddels al lang verdw<strong>en</strong><strong>en</strong> doopkapel<br />
weergegev<strong>en</strong>. Zie INFO 20b<br />
bk LA (Einde weg linksaf) KEIZERStRAAt<br />
bl RD (Na ca. 50 m. naamswijziging weg) EPERWEG<br />
bm RA (Eerste weg rechts) KUIPERKAMPSWEG<br />
bn RD (Kruising bij ANWB-wegwijzer overstek<strong>en</strong>.<br />
Doodlop<strong>en</strong>de weg. Wordt verhard fietspad)<br />
NAAMLOOS<br />
GROTE WETERING<br />
Net als de Grift is deze waterloop in de Middeleeuw<strong>en</strong><br />
gegrav<strong>en</strong> om water dat vanaf de Veluwe in oostelijke<br />
richting naar de IJssel stroomde op te vang<strong>en</strong> <strong>en</strong> naar<br />
het noord<strong>en</strong> af te voer<strong>en</strong>. Dat was de <strong>en</strong>ige manier om<br />
de natte vallei tuss<strong>en</strong> Veluwe <strong>en</strong> IJssel droog g<strong>en</strong>oeg te<br />
krijg<strong>en</strong> voor de ontginning van de vruchtbare rivierklei<br />
in dit gebied.<br />
Ev<strong>en</strong>als Epe heeft O<strong>en</strong>e e<strong>en</strong> teg<strong>en</strong>hanger in<br />
het Duitse gr<strong>en</strong>sgebied: Ohne, in de graafschap<br />
B<strong>en</strong>theim. Dat kan natuurlijk toeval zijn,<br />
maar volg<strong>en</strong>s sommige deskundig<strong>en</strong> zou Karel<br />
de Grote aan het einde van de 8ste of aan het<br />
begin van de 9de eeuw Frankische bewoners<br />
uit dit deel van Gelderland hebb<strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong><br />
zich te vestig<strong>en</strong> in het gr<strong>en</strong>sgebied met<br />
de Saksische stamm<strong>en</strong> in het west<strong>en</strong> van<br />
Duitsland. Deze Frankische kolonist<strong>en</strong> di<strong>en</strong>d<strong>en</strong><br />
de opstandige Saks<strong>en</strong> in de gat<strong>en</strong> <strong>en</strong> onder de<br />
duim te houd<strong>en</strong> <strong>en</strong> er op toe te zi<strong>en</strong> dat het<br />
christelijke geloof werd verbreid.<br />
INFO 20b<br />
KERK OENE<br />
Hoewel de kerk pas in 1176 voor het eerst<br />
in e<strong>en</strong> schriftelijke bron wordt g<strong>en</strong>oemd,<br />
stond er in de 8ste eeuw waarschijnlijk al<br />
iets van e<strong>en</strong> kapel in O<strong>en</strong>e. In 1238 is de<br />
kerk afgescheid<strong>en</strong> van de moederkerk in Epe.<br />
O<strong>en</strong>e werd e<strong>en</strong> zelfstandige parochie. In het<br />
plaveisel voor de kerk zijn de contour<strong>en</strong> van<br />
e<strong>en</strong> uitbouw weergegev<strong>en</strong>: de voormalige<br />
doopkapel, al lang verdw<strong>en</strong><strong>en</strong>. Ongedoopte<br />
kinder<strong>en</strong> mocht<strong>en</strong> niet in de gewijde kerk<br />
kom<strong>en</strong>, voor ze gedoopt war<strong>en</strong>. Dat verklaart<br />
de oorspronkelijke plek van de doopkapel: zo<br />
dicht mogelijk bij de hoofdingang van de kerk.<br />
INFO 30<br />
DE VELUWE<br />
In de 15de eeuw noemde Hertog Arnold<br />
van Gelre de Veluwe e<strong>en</strong> ‘wilt <strong>en</strong> bijster lant’.<br />
Die rake typering was zelfs tot in de 20ste<br />
eeuw nog van toepassing op het woeste<br />
<strong>en</strong> moeilijk toegankelijke gebied tuss<strong>en</strong> de<br />
beide territoria Utrecht (Sticht) <strong>en</strong> Overijssel
o LA (Eerste weg links) OENERWEG<br />
bp RA (Voorbij brug over het kanaal Apeldoorn-Hattem<br />
derde weg - driesprong - rechts) SCHOOLWEG<br />
bq RD (Voorbij kruising met Eperweg naamswijziging<br />
weg. Let op: drukke weg. Voorzichtig met overstek<strong>en</strong>!)<br />
ENGWEG<br />
br LA (Einde weg, vlak voor tunnel onder autoweg A50<br />
links) WEZEWEG<br />
bs LA (Direct voorbij tunnel linksaf)<br />
MUSSENKAMPSEWEG<br />
ct RA (Bij driesprong rechts aanhoud<strong>en</strong>. Doodlop<strong>en</strong>de<br />
weg) KOOIWEG<br />
VELUWE<br />
U b<strong>en</strong>t nu op het oostelijke deel van de Veluwe. Tot in<br />
de 20ste eeuw was dit nog e<strong>en</strong> dunbevolkt <strong>en</strong> deels<br />
moeilijk toegankelijk <strong>en</strong> woest gebied. Zie INFO 30<br />
ck RD (Bij einde weg rechtdoor verhard – beton –<br />
fietspad oprijd<strong>en</strong>) NAAMLOOS<br />
RENDERKLIPPEN<br />
Deze stuifzandbult<strong>en</strong> zijn zo’n 10.000 jaar geled<strong>en</strong>, na<br />
de laatste ijstijd, ontstaan. Zandverstuiving<strong>en</strong> vormd<strong>en</strong><br />
tot in de vorige eeuw e<strong>en</strong> probleem op de Veluwe. Door<br />
onverstandige exploitatie van bos <strong>en</strong> heide ontstond<strong>en</strong><br />
vrijwel onbeheersbare zandvlakt<strong>en</strong> die hele nederzetting<strong>en</strong><br />
verzwolg<strong>en</strong>. Restant<strong>en</strong> van die zandvlakt<strong>en</strong> zijn nog<br />
te vind<strong>en</strong> bij Kootwijk <strong>en</strong> Hulshorst.<br />
Let op: Kruising met DELLENWEG overstek<strong>en</strong>!<br />
cl RA (Bij ANWB-wegwijzer 20398 rechtsaf.<br />
Verhard fietspad volg<strong>en</strong>) NAAMLOOS<br />
cm LA (Eerste kruising links, bij ANWB-wegwijzer<br />
20575. Onverhard fietspad. GB. Wordt verharde<br />
weg) KOEKENBERGWEG<br />
cn RA (Einde weg rechtsaf. Parallelweg)<br />
tONGERENSEWEG<br />
co LA (Bij rotonde linksaf) LE CHEVALIERLAAN<br />
TONGEREN<br />
Het landgoed Tonger<strong>en</strong> was eeuw<strong>en</strong>lang e<strong>en</strong> geslot<strong>en</strong><br />
sam<strong>en</strong>leving waar de familie Rauw<strong>en</strong>hoff het voor<br />
het zegg<strong>en</strong> had. De weg is g<strong>en</strong>oemd naar Charles le<br />
Chevalier die in de 19de eeuw met de weduwe van de<br />
(Oversticht) van de bisschop van Utrecht.<br />
Het was zeker niet ongevaarlijk om gebruik te<br />
mak<strong>en</strong> van de schaarse handelsweg<strong>en</strong> over<br />
de Veluwe; meestal niet meer dan moeilijk<br />
berijdbare karrespor<strong>en</strong> die soms wel honderd<br />
meter breed war<strong>en</strong>. Eeuw<strong>en</strong>lang di<strong>en</strong>d<strong>en</strong><br />
reizigers rek<strong>en</strong>ing te houd<strong>en</strong> met vagebond<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> b<strong>en</strong>d<strong>en</strong> struikrovers die het op hun spull<strong>en</strong><br />
voorzi<strong>en</strong> hadd<strong>en</strong>. tot ver in de 18de eeuw<br />
werd<strong>en</strong> regelmatig klopjacht<strong>en</strong> gehoud<strong>en</strong> op<br />
de ‘heid<strong>en</strong>s’ <strong>en</strong> ander gespuis dat zich in dit<br />
dunbevolkte gebied schuil hield.<br />
INFO 35a<br />
TONGEREN<br />
De grafheuvels in de directe omgeving<br />
duid<strong>en</strong> er op dat hier duiz<strong>en</strong>d<strong>en</strong> jar<strong>en</strong> geled<strong>en</strong><br />
al m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> woond<strong>en</strong>. In de Middeleeuw<strong>en</strong><br />
war<strong>en</strong> grote del<strong>en</strong> van tonger<strong>en</strong> eig<strong>en</strong>dom<br />
van het klooster Klaarwater bij Hattem.<br />
to<strong>en</strong> het klooster in 1573 ter ziele ging,<br />
kwam tonger<strong>en</strong> in hand<strong>en</strong> van de heer van<br />
De Cann<strong>en</strong>burgh. In de 18de eeuw was het<br />
landgoed eig<strong>en</strong>dom van de burgemeester van<br />
Harderwijk. to<strong>en</strong> di<strong>en</strong>s dochter met de burgemeester<br />
van Elburg, <strong>Jan</strong> H<strong>en</strong>drik Rauw<strong>en</strong>hoff,<br />
trouwde, kreeg ze tonger<strong>en</strong> als huwelijksgesch<strong>en</strong>k.<br />
Charles le Chevalier – hij trouwde de<br />
weduwe – heeft e<strong>en</strong> belangrijke rol gespeeld<br />
in de ontwikkeling van het landgoed.<br />
INFO 35b<br />
LE CHEVALIERSCHOOL<br />
Links van de weg staat het schooltje met het<br />
gymnastieklokaal dat er later vóór gebouwd<br />
is. Charles le Chevalier nam in 1868 het<br />
initiatief voor de bouw van de school <strong>en</strong><br />
j<strong>Naober</strong> fietst i over de Veluwe h
landgoedeig<strong>en</strong>aar trouwde <strong>en</strong> e<strong>en</strong> belangrijke rol bij de<br />
ontwikkeling van het landgoed speelde. Het Oude Huis,<br />
links van de weg, nr.3, is in 1802 gebouwd teg<strong>en</strong> de<br />
achterwand van e<strong>en</strong> al bestaand boerderijtje, ’t Stekje.<br />
Dit huis is het middelpunt van het landgoed Tonger<strong>en</strong>.<br />
Zie INFO 35a<br />
LE CHEVALIERSCHOOL<br />
Links van de weg staat het voormalige schooltje dat<br />
is g<strong>en</strong>oemd naar de stichter <strong>en</strong> financier ervan. Nadat<br />
de geme<strong>en</strong>te Epe had geweigerd om e<strong>en</strong> basisschool<br />
te sticht<strong>en</strong> op het landgoed, zorgde le Chevalier er zelf<br />
voor dat de kinder<strong>en</strong> van zijn pachters goed onderwijs<br />
kreg<strong>en</strong>. Zie INFO 35b<br />
cp RA (tweede verharde fietspad rechtsaf bij ANWBwegwijzer<br />
20168) VAN MANENSPAD<br />
cq LA (Eerste verharde fietspad links) NAAMLOOS<br />
cr RA (Einde fietspad rechtsaf) BOERWEG<br />
cs RA (Einde fietspad rechtsaf. GB) ORANJEWEG<br />
dt LA (Eerste weg links) ORANJEWEG<br />
GORTEL<br />
De kern van de buurtschap Gortel is klein, maar heeft<br />
sinds 1905 wel e<strong>en</strong> kapel <strong>en</strong> e<strong>en</strong> schooltje dat in 1896<br />
door de inwoners werd opgericht. Teg<strong>en</strong>woordig is het<br />
de reformatorische basisschool Het Mosterdzaadje. Alle<br />
woning<strong>en</strong> in Gortel zijn eig<strong>en</strong>dom van het Kroondomein.<br />
dk LA (tweede weg links) ELBURGERWEG<br />
GRAFHEUVEL<br />
E<strong>en</strong> grafheuvel links van de weg. Er zijn rond de 700<br />
van deze grafmonum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> uit de prehistorie op de<br />
Veluwe bewaard geblev<strong>en</strong>. Deze maakt deel uit van zo’n<br />
veertig grafheuvels die over e<strong>en</strong> afstand van 6 kilometer<br />
in e<strong>en</strong> nag<strong>en</strong>oeg rechte lijn van Epe naar Niers<strong>en</strong><br />
ligg<strong>en</strong>. Dat is wel héél uitzonderlijk.<br />
dl LA (Na ca. 2,65 km. Eerste verharde fietspad, links<br />
bij ANWB- wegwijzer 20175) NIERSENSEWEG<br />
HARTENSE MOLENBEEK<br />
Deze, grot<strong>en</strong>deels gegrav<strong>en</strong>, beek vormt de bov<strong>en</strong>loop<br />
van de – van oorsprong – natuurlijke Rode Beek.<br />
financierde hem ook, nadat de geme<strong>en</strong>te<br />
Epe weigerde e<strong>en</strong> school op het landgoed<br />
te sticht<strong>en</strong>. Le Chevalier zag er op toe dat<br />
de kinder<strong>en</strong> van de pachters de school<br />
regelmatig bezocht<strong>en</strong>. Hij bemoeide zich ook<br />
int<strong>en</strong>sief met de kwaliteit van het gegev<strong>en</strong><br />
onderwijs. In de zijgevel van het gymlokaal<br />
is e<strong>en</strong> st<strong>en</strong><strong>en</strong> plaquette met het portret van<br />
Le Chevalier aangebracht. De plaquette is<br />
afkomstig van het grafmonum<strong>en</strong>t van de<br />
‘weldo<strong>en</strong>er van tonger<strong>en</strong>’.<br />
INFO 42<br />
SPRENGEN<br />
E<strong>en</strong> uniek systeem van met de hand gegrav<strong>en</strong><br />
waterlop<strong>en</strong>, de zog<strong>en</strong>aamde spr<strong>en</strong>g<strong>en</strong>bek<strong>en</strong>,<br />
zorgde voor e<strong>en</strong> constante toevoer<br />
van water naar de vele watermol<strong>en</strong>s op de<br />
Veluwe. Vanaf de 16de eeuw werd<strong>en</strong> daarvoor<br />
bestaande, natuurlijke bek<strong>en</strong> gebruikt<br />
<strong>en</strong> aangepast. Onder de Veluwe is namelijk<br />
e<strong>en</strong> <strong>en</strong>orm waterreservoir aanwezig. E<strong>en</strong><br />
aantal van die bek<strong>en</strong> functioneert tot op de<br />
dag van vandaag.<br />
INFO 44<br />
RODE BEEK/NIEUWE BEEK<br />
De hout<strong>en</strong> wand in de l<strong>en</strong>gterichting van<br />
de beek scheidt het rode, ijzerhoud<strong>en</strong>de,<br />
water van de Rode Beek van het water van<br />
de Nieuwe Beek dat ge<strong>en</strong> ijzer bevat <strong>en</strong> hier<br />
anders in de Rode Beek zou strom<strong>en</strong>. De<br />
bek<strong>en</strong> zijn gescheid<strong>en</strong> gehoud<strong>en</strong> t<strong>en</strong> behoeve<br />
van de wasserij die aan het einde van de<br />
Emmalaan stond. Voor e<strong>en</strong> wasserij is sterk<br />
ijzerhoud<strong>en</strong>d water niet geschikt.
De spr<strong>en</strong>gkopp<strong>en</strong> ligg<strong>en</strong> rond de buurtschap Niers<strong>en</strong>.<br />
Spr<strong>en</strong>g<strong>en</strong>bek<strong>en</strong> zijn vaak vernoemd naar e<strong>en</strong> mol<strong>en</strong><br />
aan zo’n beek. In dit geval Hattum, e<strong>en</strong> watermol<strong>en</strong><br />
die in 1928 is afgebrok<strong>en</strong>. Op de mol<strong>en</strong>plaats, rechts<br />
van de weg, is e<strong>en</strong> landhuis met die naam gebouwd.<br />
Waarschijnlijk door e<strong>en</strong> schrijffout in e<strong>en</strong> koopakte is de<br />
naam verbasterd tot Hart<strong>en</strong>se Mol<strong>en</strong>beek. Zie INFO 42<br />
dm RA (Einde fietspad rechtsaf) GORtELSEWEG<br />
ROLLEKOOT<br />
De wasserij, links van de weg, k<strong>en</strong>t e<strong>en</strong> lange geschied<strong>en</strong>is.<br />
In 1542 liet Maart<strong>en</strong> van Rossem aan de<br />
Hart<strong>en</strong>se Mol<strong>en</strong>beek e<strong>en</strong> kor<strong>en</strong>watermol<strong>en</strong> bouw<strong>en</strong>, de<br />
Rollekootsmol<strong>en</strong>. Later werd dat e<strong>en</strong> volmol<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
papiermol<strong>en</strong>. Eind 17de eeuw war<strong>en</strong> er zelfs twee papiermol<strong>en</strong>s.<br />
In de 19de eeuw is er ook nog e<strong>en</strong> zaagmol<strong>en</strong><br />
aan toegevoegd.<br />
dn LA (Eerste verharde fietspad links bij ANWBwegwijzer<br />
20173) EMMALAAN<br />
WATERSCHEIDING<br />
Ongeveer halverwege de Emmalaan staat rechts e<strong>en</strong><br />
hout<strong>en</strong> wand in de l<strong>en</strong>gte van de beek. Die moet het<br />
water van de twee bek<strong>en</strong> van elkaar gescheid<strong>en</strong> houd<strong>en</strong>.<br />
Zie INFO 44<br />
do LA (Einde fietspad linksaf. GB) KONINGINNEWEG<br />
dp RA (Eerste weg rechts) PRINS BERNHARDLAAN<br />
dq RA (Eerste onverharde fietspad rechts. GB)<br />
KERSENDIJKJE<br />
CANNENBURGHERMOLEN<br />
De Cann<strong>en</strong>burghermol<strong>en</strong> is één van de bijna 200 watermol<strong>en</strong>s<br />
die ooit op de Veluwe aanwezig war<strong>en</strong>. Het<br />
eeuw<strong>en</strong>oude gebouw brandde in 1940 af, maar werd<br />
al snel herbouwd. Als e<strong>en</strong> van de weinige mol<strong>en</strong>s op de<br />
Veluwe kreeg hij e<strong>en</strong> turbine. In 2010 is weer e<strong>en</strong> waterrad<br />
aangebracht.<br />
dr RA (Einde fietspad rechtsaf. GB) JULIANALAAN<br />
Daar rechts aanhoud<strong>en</strong>) KLEUVERSPAD<br />
EINDPUNT: Het Maart<strong>en</strong> van Rossumplein voor kasteel<br />
De Cann<strong>en</strong>burgh.<br />
Nota b<strong>en</strong>e: Deelname aan ‘<strong>Naober</strong> fietst’<br />
gebeurt op eig<strong>en</strong> risico. RAS Uitgevers<br />
sluit aansprakelijkheid voor letsel <strong>en</strong>/of<br />
schade van deelnemers <strong>en</strong>/of derd<strong>en</strong> t<strong>en</strong><br />
gevolge van het rijd<strong>en</strong> van de route geheel<br />
uit. Aansprakelijkheid is ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s uitgeslot<strong>en</strong><br />
m.b.t. wijziging<strong>en</strong> van het weg<strong>en</strong>net,<br />
omleiding<strong>en</strong>, naamsverandering van weg<strong>en</strong>,<br />
verwijderde straatnaambord<strong>en</strong>, wegwerkzaamhed<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> alle andere omstandighed<strong>en</strong><br />
die het rijd<strong>en</strong> van de route bemoeilijk<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of<br />
onmogelijk mak<strong>en</strong>, voor zover die zich voordo<strong>en</strong><br />
ná het sam<strong>en</strong>stell<strong>en</strong> van de route.<br />
Niets uit deze uitgave mag word<strong>en</strong> verveelvoudigd,<br />
opgeslag<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> geautomatiseerd<br />
gegev<strong>en</strong>sbestand of op<strong>en</strong>baar gemaakt, in<br />
<strong>en</strong>ige vorm of op <strong>en</strong>ige wijze, hetzij elektronisch,<br />
mechanisch, door fotokopië<strong>en</strong>,<br />
opnam<strong>en</strong> of <strong>en</strong>ige andere manier, zonder<br />
voorafgaande schriftelijke toestemming van<br />
de uitgever.<br />
Win e<strong>en</strong> tr<strong>en</strong>dy fiets!<br />
‘<strong>Naober</strong>s’ die de tocht over de Veluwe mak<strong>en</strong><br />
in de maand<strong>en</strong> oktober <strong>en</strong> november 2011<br />
mak<strong>en</strong> kans op e<strong>en</strong> prachtige fiets, beschikbaar<br />
gesteld door Vico fiets<strong>en</strong>, de inkoopcombinatie<br />
van oostelijke rijwielhandelar<strong>en</strong>.<br />
Beantwoord de hieronder gestelde vraag <strong>en</strong><br />
stuur uw oplossing vóór 1 december 2011<br />
naar: <strong>Naober</strong>, <strong>Naober</strong> fietst, postbus 133,<br />
7040 AC ’s-Heer<strong>en</strong>berg.<br />
Mail<strong>en</strong> kan ook: info@naobermagazine.nl<br />
VRAAG: Rechts van de Dev<strong>en</strong>terstraat langs<br />
het Apeldoorns Kanaal (aanwijzing 4) staat –<br />
voorbij de Vaass<strong>en</strong>se Sluis – e<strong>en</strong> monum<strong>en</strong>t<br />
dat bestaat uit e<strong>en</strong> oude sluisdeur die teg<strong>en</strong><br />
twee meerpal<strong>en</strong> is opgesteld. Op de achterzijde<br />
is e<strong>en</strong> bord aangebracht met informatie<br />
over het kanaal. Hoeveel historische sluiz<strong>en</strong><br />
in het Apeldoorns Kanaal word<strong>en</strong> op het bord<br />
vermeld?<br />
j<strong>Naober</strong> fietst i over de Veluwe h
VICO-DEALERS:<br />
Fa. Aanstoot<br />
Rijss<strong>en</strong>sestraat 111<br />
7441 AA NIJVERDAL<br />
tel: 0548-612717<br />
Fa. Alfons Ar<strong>en</strong>ds<br />
Z<strong>en</strong>derseweg 35<br />
7665 tK ALBERGEN<br />
tel: 0546-442005<br />
Profile Bleumink<br />
Dorpsstraat 12<br />
7251 BB VORDEN<br />
tel: 0575-551393<br />
Profile Bleumink<br />
Spittaalstraat 34<br />
7201 EE ZUtPHEN<br />
tel: 0575-519526<br />
Fa.Brama<br />
Nieuwe Kerkstraat 19<br />
7622 LG BORNE<br />
tel: 074-2661846<br />
B<strong>en</strong>nie t<strong>en</strong> Brincke<br />
Windmol<strong>en</strong>weg 48<br />
7548 BM BOEKELO<br />
tel: 053-4282043<br />
V.O.F. Harry Buyvoets<br />
Grotestraat 50<br />
7651 CK tUBBERGEN<br />
tel:0546-621257<br />
Fa. Fluit<br />
H<strong>en</strong>gelosestraat 14<br />
7256 AC KEYENBORG<br />
tel: 0575-463441<br />
Geerdink Fiets<strong>en</strong><br />
Geerdinksweg 36<br />
7555 DN HENGELO (O)<br />
tel: 074-2913429<br />
Jos Harmelink<br />
Deurningerstraat 274<br />
7522 CM ENSCHEDE<br />
tel: 053-4357228<br />
Vico fietsspeciaalzak<strong>en</strong>.<br />
Er is altijd e<strong>en</strong> Vico (Electro)fietsspecialist in uw regio. En met de<br />
Vico fietsverzekering gaat u e<strong>en</strong> rustgev<strong>en</strong>de fietstocht tegemoet.<br />
Bike Totaal Heisterkamp<br />
D<strong>en</strong>ekamperstraat 6<br />
7631 AC OOtMARSUM<br />
tel: 0541-294324<br />
H<strong>en</strong>geveld Bike C<strong>en</strong>ter<br />
Landstraat 36-38<br />
7121 CR AALtEN<br />
tel: 0543-473037<br />
Herbers Tweewielers<br />
Mol<strong>en</strong>plein 4<br />
7771 BC HARDENBERG<br />
tel: 0523-262054<br />
Fa.Holtkamp Tweewielers<br />
Old<strong>en</strong>zaalsestraat 135<br />
7557 GJ HENGELO (O)<br />
tel: 074-2913735<br />
Kamphuis Rijwiel<strong>en</strong><br />
Eurowerft 5<br />
7591 DE DENEKAMP<br />
tel: 0541-351278<br />
Fa. Paul Knipp<strong>en</strong>borg<br />
Harreveldseweg 34<br />
7136 LW ZIEUWENt<br />
tel: 0544-352254<br />
Konijn<strong>en</strong>belt<br />
Tweewielers V.O.F.<br />
G.H.Kappertstraat 12<br />
7443 RC NIJVERDAL-HULSEN<br />
tel: 0548-610701<br />
Fa. Kornegoor<br />
Dorpsstraat 94,<br />
7468 CN ENtER<br />
tel: 0547-381284<br />
Landewé B.V.<br />
Broekheurnerweg 62<br />
7513ES ENSCHEDE<br />
tel: 053-4315952<br />
Landewé Zuid v.o.f.<br />
Wesseler-Nering 1 E<br />
7544 JA ENSCHEDE<br />
tel: 053-4340808<br />
Fa.Leloux<br />
Oranjestraat 6<br />
7607 BJ ALMELO<br />
tel: 0546-538090<br />
Luvro Tweewielers<br />
Linderflier 10<br />
7681 ZL VROOMSHOOP<br />
tel: 0546-644733<br />
Profile Luvro Coevord<strong>en</strong><br />
B<strong>en</strong>theimerstraat 15<br />
7741 JH COEVORDEN<br />
tel: 0524-522293<br />
Tweewielerreparatie C<strong>en</strong>ter<br />
Jos Overmeer<br />
Langeve<strong>en</strong>seweg 21<br />
7678 VH GEEStEREN (O)<br />
tel : 0546-631270<br />
Fa. ‘t Polletje<br />
Stationsstraat 60<br />
7391 EL tWELLO<br />
tel: 0571-272380<br />
De Fiets<strong>en</strong>makers van<br />
Riesewijk<br />
Koopc<strong>en</strong>trum De Snipperling<br />
Ess<strong>en</strong>straat 4<br />
7418 BM DEVENtER<br />
tel: 0570-677750<br />
Winkelc<strong>en</strong>trum Colmschate<br />
Flora 191<br />
7422 Lt DEVENtER<br />
tel: 0570-652372<br />
Mol<strong>en</strong>weg 16 a<br />
6953 Ct DIEREN<br />
tel: 0313-414437<br />
Frans Rödel & Zoon<br />
Gronausestraat 32/34<br />
7581 CG LOSSER<br />
tel: 053-5382122<br />
<strong>Jan</strong> Roosk<strong>en</strong><br />
Tweewielerc<strong>en</strong>trum<br />
Langestraat 164<br />
7891 GL KLAZIENAVEEN<br />
tel: 0591-312469<br />
Fa. G.J. Smoes & Zn<br />
Westeinde 603<br />
7671 GC VRIEZENVEEN<br />
tel: 0546-561637<br />
Fa. W. Sok & Zn<br />
Els<strong>en</strong>erstraat 42<br />
7461 DP RIJSSEN<br />
tel: 0548-512944<br />
Rijwiel<strong>en</strong> <strong>en</strong> bromfiets<strong>en</strong> B.V.<br />
Spr<strong>en</strong>keler<br />
Ruurloseweg 7<br />
7141 KA GROENLO<br />
tel: 0544-461159<br />
Stegink Tweewielers<br />
R<strong>en</strong>gerweg 18<br />
7245 NA LAREN(Gld)<br />
tel: 0573-401282<br />
Fa. Harm Takke<br />
Weversstraat 4<br />
7091 CM DINXPERLO<br />
tel: 0315-651685<br />
Telman Tweewielers<br />
Stationsstraat 19<br />
7783 AR GRAMSBERGEN<br />
tel: 0524-563330<br />
Temmink Tweewielers<br />
Laagte 16<br />
7151 BS EIBERGEN<br />
tel: 0545-474308<br />
Bike Totaal Tijdhoff<br />
<strong>Enschede</strong>sestraat 93<br />
7574 AA OLDENZAAL<br />
tel”0541-510789<br />
Fa. <strong>Jan</strong> Wild<br />
Nieuwstraat 151<br />
7605 AD ALMELO<br />
tel: 0546-812729<br />
Fietswereld Zwiep<br />
Ootmarsumsestraat 86<br />
7573 GN OLDENZAAL<br />
tel: 0541-512338