Goed Gevoed maart 2010 - Stichting Zorg voor Borstvoeding
Goed Gevoed maart 2010 - Stichting Zorg voor Borstvoeding
Goed Gevoed maart 2010 - Stichting Zorg voor Borstvoeding
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
11e jaargang nr.1 | <strong>maart</strong> <strong>2010</strong><br />
In het <strong>voor</strong>jaarsnummer kan een artikeltje over de lijn niet<br />
ontbreken! Op deze bladzijde kunt u het lezen. Verder kregen we van veel verschil-<br />
lende kanten informatie uit de praktijk toegestuurd, waar u uw <strong>voor</strong>deel mee kunt doen.<br />
Ook uit de wetenschap komen weer interessant berichten, er zijn symposia in de maak en<br />
sinds eind vorig jaar hebben we weer aan een aantal instellingen het WHO/UNICEF -<br />
certificaat <strong>Zorg</strong> <strong>voor</strong> <strong>Borstvoeding</strong> toegekend.<br />
Minder overgewicht: In een omvangrijk<br />
onderzoek waarbij bijna 1 miljoen vrouwen van<br />
middelbare leeftijd waren betrokken is gekeken<br />
naar de relatie tussen moederschap en borstvoeding<br />
en de latere Body Mass Index (BMI). Van deze grote<br />
groep vrouwen had 87% kinderen gekregen en 68%<br />
had tenminste enige tijd borstvoeding gegeven.<br />
Gemiddeld hadden ze per kind 3,8 maanden gevoed.<br />
De BMI blijkt <strong>voor</strong> elke zwangerschap en bevalling<br />
omhoog te gaan; bij vrouwen zonder kinderen is de<br />
BMI gemiddeld 25,8, vergeleken met 28,1 van vrouwen<br />
die vijf of meer kinderen hebben. Maar als ze borst-<br />
1<br />
[Foto: Wilco van Dijen Fotografie]<br />
voeding hebben gegeven is de BMI significant lager,<br />
ook na controle <strong>voor</strong> variabelen. De conclusie van dit<br />
onderzoek is dan ook dat de hogere BMI van vrouwen<br />
met kinderen gecompenseerd wordt door borstvoeding<br />
geven en dat dit resultaat opnieuw aangeeft dat<br />
borstvoeding positieve langere termijn-effecten heeft<br />
op de gezondheid van vrouwen.<br />
Bobrow K et al (2009) The Long Term Effects of Childbearing<br />
and Breastfeeding on Body Mass Index in Middle Aged<br />
Women: Results from the Million Women Study. J Epidemiol<br />
Community Health; 63 (Suppl_2): 56
Proficiat!<br />
En weer zijn er borstvoedingcertificaten toegekend!<br />
Om te beginnen hebben drie kraamzorgorganisaties het<br />
WHO/UNICEF certificaat <strong>Zorg</strong> <strong>voor</strong> <strong>Borstvoeding</strong> verworven:<br />
Natus Kraamzorg in Hurwenen, Kraamzorg<br />
Anne in Den Haag en Regionale Kraamzorg<br />
Kennemerland in Beverwijk.<br />
Ook in drie ziekenhuizen zijn mooie resultaten behaald,<br />
namelijk in het Maastricht Universitair Medisch<br />
Centrum, het Slotervaartziekenhuis in Amsterdam en<br />
het <strong>Zorg</strong>Saam Ziekenhuis in Terneuzen.<br />
Bovendien is deze eerste maanden een begin gemaakt<br />
met de reassesments die <strong>voor</strong> <strong>2010</strong> op het programma<br />
staan. Totaal zullen dat er dit jaar 48 zijn.<br />
<strong>Goed</strong> van de tongriem gesneden<br />
In het Nederlands Tijdschrift <strong>voor</strong> Geneeskunde is<br />
een klinische les gepubliceerd met de titel<br />
‘Problematische borstvoeding door een te korte<br />
tongriem’. Hierin worden eerst twee patiëntjes<br />
besproken en daarna wordt ingegaan op diagnose,<br />
gevolgen, beloop en behandeling van een te korte<br />
tongriem.<br />
Zoals de titel al aangeeft staat het negatieve effect van<br />
deze ankyloglossie op borstvoeding centraal.<br />
Aanhoudende tepelproblemen komen <strong>voor</strong> bij 36 tot<br />
80% van de moeders van baby’s met een korte tongriem,<br />
terwijl dat bij slechts 3% van de moeders het<br />
geval is als de baby een normaal tongriempje heeft.<br />
Om borstvoedingsproblemen te kwantificeren kan<br />
men gebruikmaken van de ‘LATCH’ score; daarbij<br />
wordt gekeken naar de manier van aanhappen, hoorbaar<br />
slikken, het type tepel, het welbevinden van moeder<br />
en de mate waarin hulp bij het voeden nodig is. Het<br />
aspect van de tongriem (tot vlak bij de tongpunt), een<br />
V-vormige tong bij optillen en een hartvorm bij uitsteken,<br />
wijzen op een te korte tongriem als mogelijke<br />
oorzaak van problemen. De behandeling, het inknippen<br />
van de tongriem met een paar millimeter, is bij<br />
jonge baby’s eenvoudig en snel en vereist geen pijnstilling.<br />
Omdat de baby de tong daarna veel beweegt tijdens<br />
de voedingen is er evenmin risico van adhesievorming.<br />
Uit gerandomiseerd onderzoek in het Verenigd<br />
Koninkrijk blijkt dat bij 27 van de 28 moeders de tepelproblemen<br />
snel verdwenen na de frenulotomie. Ook in<br />
Nederland doet men steeds meer ervaring op met deze<br />
ingreep. Voortijdig stoppen met borstvoeding kan<br />
ermee <strong>voor</strong>komen worden.<br />
2<br />
[Foto: Erica Post]<br />
Erica D.M. Post et al. Problematische borstvoeding door een<br />
te korte tongriem. Ned Tijdschr Geneeskd <strong>2010</strong>;154:A918<br />
http://www.ntvg.nl/publicatie/problematische-borstvoedingdoor-een-te/volledig
Erasmus MC Sophia krijgt Moedermelkbank<br />
Baby’s in het Erasmus MC Sophia kunnen vanaf<br />
komend <strong>voor</strong>jaar melk krijgen uit de moedermelkbank.<br />
Het ziekenhuis richt deze bank op <strong>voor</strong> baby's<br />
van wie de moeder geen of onvoldoende borstvoeding<br />
heeft.<br />
"Een kind doet het veel beter op moedermelk dan op<br />
kunstmelk", zegt hoogleraar neonatologie Hans van<br />
Goudoever. "Moedermelkkinderen blijken minder vatbaar<br />
<strong>voor</strong> infecties en maken een gezondere geestelijke<br />
ontwikkeling door. Daarbij krijgen ze veel minder vaak<br />
ernstige darmziekten. Vorige jaar overleden 25 kinderen<br />
in het Sophia aan zo'n darmziekte. Wanneer zij<br />
moedermelk hadden gekregen, was dit aantal waarschijnlijk<br />
vijf geweest. Moedermelk is echter niet altijd<br />
aanwezig <strong>voor</strong> te vroeg geboren kinderen.<br />
Hun moeders zijn vaak ook ziek, gebruiken medicijnen<br />
en maken zich heel veel zorgen over hun kind. Daarom<br />
lukt of kan het geven van de eigen moedermelk soms<br />
niet. "<br />
Voor pasgeborenen die door allerlei omstandigheden<br />
in het ziekenhuis opgenomen worden is goede voeding<br />
van levensbelang. Van Goudoever: “Door een ziek kind<br />
in een goede voedingstoestand te houden of te brengen<br />
is de ziekenhuisopname korter en sterven er minder<br />
kinderen. Een goede groei direct na de geboorte<br />
3<br />
[Foto: José G. Salvadó]<br />
geeft op lange termijn bovendien een kleinere kans op<br />
hart- en vaatziekten en suikerziekte.” De neonatoloog<br />
wil een ‘bank' waar op gezondheid gescreende moeders<br />
hun melk kunnen doneren. "Veel vrouwen hebben<br />
meer dan genoeg melk <strong>voor</strong> hun eigen kind en<br />
kunnen dus wel wat missen. Zij kolven de melk thuis af<br />
en brengen deze naar het Sophia. Wij controleren die<br />
melk op ziektekiemen, zorgen <strong>voor</strong> pasteurisatie en<br />
voegen er <strong>voor</strong> prematuren noodzakelijke voedingstoffen<br />
aan toe. Daarna vriezen we de melk in en<br />
leggen we een <strong>voor</strong>raad aan zodat er voldoende<br />
beschikbaar is <strong>voor</strong> onze afdeling."<br />
De moedermelkbank van het Erasmus MC Sophia is de<br />
eerste in Nederland. Tot 1973 waren moedermelkbanken<br />
een normaal verschijnsel. Ze werden geleidelijk<br />
gesloten omdat steeds meer gekozen werd <strong>voor</strong><br />
kunstvoeding.<br />
De Intensive Care neonatologieafdeling wil er<strong>voor</strong><br />
zorgen dat <strong>voor</strong>taan alle couveusebaby's moedermelk<br />
kunnen krijgen van goede kwaliteit. Dat kan met een<br />
moedermelkbank. In het Sophia zal ook wetenschappelijk<br />
onderzoek worden verricht naar vroeggeborenen<br />
en donormelk.
De Praktijk<br />
<strong>Borstvoeding</strong> geven aan een tweeling<br />
In het Deventer Ziekenhuis kunnen vrouwen die een<br />
tweeling verwachten informatie krijgen over borstvoeding<br />
onder het genot van een kopje koffie of thee.<br />
Vier keer per jaar wordt deze groeps<strong>voor</strong>lichting aangeboden.<br />
Ook partners en aanstaande oma’s zijn welkom.<br />
Een moeder, die zelf haar tweeling borstvoeding heeft<br />
gegeven, en de lactatiekundige van het ziekenhuis geven<br />
gezamenlijk de <strong>voor</strong>lichting. Deze bijeenkomsten worden<br />
als zinvol ervaren en de zwangeren vinden het ook erg<br />
leuk om andere moeders te ontmoeten die net zij zelf een<br />
[Foto: Grup Nodrissa, Educaciò i salut familiar]<br />
<strong>Borstvoeding</strong> en medicatie<br />
Nog te vaak stoppen moeders onnodig en met pijn in<br />
het hart vanwege medicijngebruik met het geven van<br />
borstvoeding. De bestaande medicatielijsten van 2006<br />
op borstvoeding.com zijn herzien naar aanleiding van<br />
de nieuwe uitgaven van Hale van 2008. Dit alles in<br />
nauw overleg met Thomas Hale en met zijn toestemming.<br />
Er is een Nederlandse en een Engelse versie.<br />
Beide lijsten zijn volledig in html opgemaakt en hebben<br />
een zoekfunctie. Ze zijn ook als pdf beschikbaar om te<br />
printen.<br />
tweeling verwachten. Een mooie bijkomstigheid is dat de<br />
vrouwen die de <strong>voor</strong>lichting bijwonen al kennisgemaakt<br />
hebben met de lactatiekundige. Het contact wordt<br />
daardoor na de bevalling makkelijker gelegd en dat bevordert<br />
een goede begeleiding op de kraamafdeling of op de<br />
afdeling neonatologie, wanneer er bij<strong>voor</strong>beeld sprake is<br />
van vroeggeboorte.<br />
Erna Klein Hofmeijer IBCLC<br />
Lactatiekundige Deventer Ziekenhuis<br />
Medicatie en borstvoeding: verklarende lijst <strong>voor</strong><br />
moeders en professionals<br />
www.borstvoeding.com/problemen/medicijnen/medicijnlijstnl.html<br />
of een pdf-bestand:<br />
www.borstvoeding.com/files/medicijnenlijst-nl2009v3.pdf<br />
Medication and breastfeeding: an explanatory list for<br />
mothers and professionals www.borstvoeding.com/proble-<br />
men/medicijnen/medicijnlijst-e.html<br />
4
Wetenschap<br />
Opnameduur van te vroeg geboren kinderen:<br />
korter bij borstvoeding<br />
Kinderen die na 30 tot 34 weken zwangerschapsduur<br />
worden geboren hebben een belangrijk aandeel in<br />
opnames en ligdagen op afdelingen neonatologie. In<br />
een groot Zweeds onderzoek onder 2388 te vroeg<br />
geboren kinderen is gekeken naar de leeftijd met<br />
ontslag uit het ziekenhuis in relatie tot de geboden<br />
zorg en andere relevante factoren.<br />
Daaruit blijkt dat de kinderen met gemiddeld 36,9<br />
weken zwangerschapsduur naar huis gaan. Op afdelingen<br />
waar men individuele afwegingen maakt zijn ze bij<br />
ontslag 4,7 dagen jonger dan wanneer er vaste ontslagcriteria<br />
gelden. Baby’s die borstvoeding krijgen zijn<br />
verder gemiddeld 2,7 dagen jonger dan degenen die<br />
geen borstvoeding krijgen. Dit wordt deels verklaard<br />
door het feit dat zij minder (vaak) ziek zijn. De aanbeveling<br />
van de onderzoekers luidt dat op neonatologieafdelingen<br />
de ondersteuning van borstvoeding hoge<br />
prioriteit moet hebben.<br />
M.Altman et al. Moderately preterm infants and determinants<br />
of length of hospital stay. Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed<br />
2009 94 F414-F418<br />
http://fn.bmj.com/content/94/6/F414.abstract<br />
Vuistregel 4:<br />
goede zorg werkt<br />
In een groot prospectief onderzoek zijn gegevens<br />
verzameld van alle vrouwen die gedurende een jaar<br />
zijn bevallen (geen meerling, 37 tot 40 weken zwanger)<br />
in 19 ziekenhuizen in Californië. Totaal ging het<br />
om 21.842 moeders en kinderen.<br />
Uit het onderzoek bleek dat huid op huid contact tussen<br />
moeder en kind in de eerste drie uur na de bevalling<br />
samenhing met uitsluitend borstvoeding tijdens de<br />
kraamtijd. Er was ook sprake van een dosis-respons<br />
effect. De kans op borstvoeding zonder bijvoeding was<br />
groter naarmate de duur van het huid op huid contact<br />
langer was geweest: een odds ratio van 1,37 bij een<br />
kwartier contact en van 3,14 als het huid op huid contact<br />
meer dan een uur had geduurd.<br />
L.Bramson et al. Effect of Early Skin-to-Skin Mother–Infant<br />
Contact During the First 3 Hours Following Birth on Exclusive<br />
Breastfeeding During the Maternity Hospital Stay. First<br />
published on January 28, <strong>2010</strong>, Journal of Human Lactation.<br />
http://jhl.sagepub.com/cgi/content/abstract/08903344093557<br />
[Foto: Grup Nodrissa, Educaciò i salut familiar]<br />
79v1?ct=ct [Foto: Wilco van Dijen Fotografie]<br />
5
Gestroomlijnde zorg<br />
In het Franciscus Ziekenhuis in Roosendaal zijn we<br />
vorig jaar we begonnen met de ontwikkeling van een<br />
stroomschema <strong>voor</strong> de begeleiding bij borstvoeding.<br />
We liepen namelijk tegen problemen aan: de patiënten<br />
klaagden veel over de verschillende werkwijzen<br />
en adviezen van de verpleegkundigen.<br />
De kraam- en de kinderafdeling werkten al wel met het<br />
handboek <strong>voor</strong> <strong>Borstvoeding</strong>. Dit is een zeer uitgebreid,<br />
maar niet direct handzaam naslagwerk.<br />
Verpleegkundigen pakten het er dan ook te weinig bij,<br />
als zich in de praktijk vragen <strong>voor</strong>deden.<br />
Er moest iets overzichtelijks komen: het stroomschema.<br />
In feite zijn het er twee, <strong>voor</strong> elk van de afdelingen een.<br />
Vanuit de normale situatie kun je doorstromen naar<br />
afwijkende situaties en daar zie je dan de acties die je<br />
moet ondernemen en waar je op moet letten; uiteindelijk<br />
kom je terecht bij het betreffende protocol. Zo biedt<br />
het stroomschema een leidraad hoe om te gaan met het<br />
probleem dat je tegenkomt.<br />
In ons ziekenhuisnetwerk werken we met DKS. In dit<br />
programma zitten alle protocollen van alle specialismen<br />
van het ziekenhuis. Bij gebruik van het stroomschema<br />
kom je vanzelf bij een protocol uit als zich een probleem<br />
<strong>voor</strong>doet. Dit protocol in DKS print je uit <strong>voor</strong><br />
het verpleegkundig dossier en uiteraard werk je vervolgens<br />
aan de hand van dit protocol. Je kunt aanvinken<br />
6<br />
wat je al gedaan hebt en wat er nog moet worden<br />
gedaan.<br />
Het resultaat is dat we meer eenduidig werken.<br />
De moeder kan het stroomschema zelf ook doorlezen,<br />
want we hebben er posters van gemaakt. Deze hangen<br />
bij de moeders op de kamer. Samen met de verpleegkundige<br />
kunnen ze kijken waar ze zich in het stroomschema<br />
bevinden en welk protocol eventueel van toepassing<br />
is. De protocollen zijn kort en duidelijk, <strong>voor</strong><br />
meer achtergrondinformatie wordt verwezen naar het<br />
handboek.<br />
De ervaring is dat we nu veel minder verschillende<br />
adviezen geven aan moeders, maar ook dat we tijdig<br />
helpen. Dat is <strong>voor</strong> onszelf heel prettig, de moeders<br />
waarderen de eenduidige en goede begeleiding en we<br />
zien ook betere resultaten. Zowel de kraam- als de kinderafdeling<br />
werken hiermee op het eigen vakgebied.<br />
We hebben beide afdelingen geschoold, ook in elkaars<br />
stroomschema en we hebben hierdoor meer begrip<br />
<strong>voor</strong> elkaars werk gekregen.<br />
Nicole de Nooijer, Jeanne Rijsdijk<br />
<strong>Borstvoeding</strong>scommissie Franciscus Ziekenhuis, Roosendaal<br />
Voor meer informatie of bestanden van de stroomschema’s:<br />
Carine Luijten, cluijten@fzr.nl<br />
Afbeelding:<br />
pagina uit het<br />
stroomschema <strong>voor</strong><br />
begeleiding bij<br />
borstvoeding
<strong>Borstvoeding</strong> op z’n best<br />
Zo heet het tweejaarlijkse borstvoedingssymposium<br />
dat op 29 april weer in Capelle aan den IJssel door<br />
het IJsselland Ziekenhuis wordt georganiseerd.<br />
Op het programma staat ‘het partnerschap borstvoeding,<br />
landelijke multidisciplinaire richtlijnen borstvoeding’,<br />
door dr. J.P. van Wouwe, TNO Kwaliteit van<br />
Leven. Verder geeft Jack Newman enkele lezingen<br />
onder de titel ‘Numbers on Demand – norms for the<br />
breastfeeding baby’, en spreekt drs. Nikk Conneman,<br />
7<br />
Dit is het sectiofotoboek dat we gebruiken tijdens<br />
ons <strong>voor</strong>lichtingsspreekuur om vrouwen en hun<br />
partners op een sectio <strong>voor</strong> te bereiden. We laten het<br />
ook nog wel eens zien aan mensen die met spoed een<br />
sectio hebben ondergaan; dan bespreken we wat er in<br />
alle hectiek is gebeurd. We krijgen er van de ouders<br />
heel positieve reacties op.<br />
Erna Klein Hofmeijer IBCLC<br />
Lactatiekundige Deventer Ziekenhuis<br />
neonatoloog Sophia Kinderziekenhuis, over<br />
(borst)voeding en ontwikkelingsgerichte zorg.<br />
Voor de volgende beroepsgroepen wordt accreditatie<br />
aangevraagd: gynaecologen, kinderartsen, verloskundigen,<br />
lactatiekundigen, artsen jeugdgezondheidszorg.<br />
Kijk <strong>voor</strong> meer informatie en aanmelding op<br />
www.ysl.nl
<strong>Zorg</strong>zame zorg<br />
Het <strong>Zorg</strong>Saam Ziekenhuis in Terneuzen haalde<br />
onlangs het WHO/UNICEF certificaat <strong>voor</strong> de zorgeenheid<br />
Kind en Kraam. Respect, bevorderen van<br />
zelfstandigheid en zelfredzaamheid, vriendelijkheid<br />
van het personeel en optimale kwaliteit van zorg<br />
zijn belangrijke uitgangspunten <strong>voor</strong> het ziekenhuis.<br />
Men wil ouders, die de keuze maken hun kind<br />
borstvoeding te geven, van harte ondersteunen.<br />
De kraamsuites en de couveusesuites bootsen de thuissituatie<br />
zo veel mogelijk na.<br />
Het borstvoedingsbeleid van het <strong>Zorg</strong>Saam Ziekenhuis<br />
is heel beknopt, maar in de acht bladzijden die het<br />
omvat valt de manier van formuleren op. We geven<br />
een aantal letterlijke citaten:<br />
“Het kind blijft gedurende een uur ongestoord bij de<br />
moeder liggen. De verpleegkundige observeert het<br />
kind, terwijl het bij moeder ligt en attendeert de<br />
ouders op de signalen die de baby afgeeft als hij er aan<br />
toe is om aan de borst te drinken. (…) stimuleert de<br />
ouders om zelf hun kindje te helpen (…) ze worden zo<br />
bevestigd in hun ouderrol.”<br />
“Het baden van de baby geschiedt bij <strong>voor</strong>keur pas de<br />
volgende dag, zodat de baby alle energie kan gebruiken<br />
<strong>voor</strong> kennismaking met de ouders en drinken aan<br />
de borst.(…) Ouders kunnen na het meten en wegen<br />
zelf hun kind aankleden.”<br />
8<br />
“Valkuil: zelfstandigheid bevorderen is niet hetzelfde<br />
als de ouders het zelf maar laten uitzoeken.”<br />
“Na een sectio: (…) hierna wordt de baby (eventueel<br />
door partner) naar moeder gebracht, aan haar getoond<br />
en op haar gelegd. De baby wordt goed toegedekt en<br />
blijft bij de moeder totdat zij gehecht is. Er worden<br />
steeds foto’s gemaakt.”<br />
“Bedding-in kan uitkomst bieden bij de baby die<br />
onrustig is, waardoor moeder en kind een goede<br />
nachtrust genieten. Hiertoe dient uitleg gegeven te<br />
worden over veilig samen slapen en dient de moeder<br />
geen medicatie te hebben gehad waardoor zij wat suf<br />
kan zijn.”<br />
“Ouders dienen uitleg te krijgen over prikkelvermindering<br />
tijdens kangaroeën en voeden. Steeds aaien of<br />
wrijven kan (…) energie kosten, onrustig gedrag uitlokken<br />
of laat de baby zich juist afsluiten <strong>voor</strong> alle prikkels.<br />
Het kan rustgevend zijn om de baby juist met<br />
rustige handen te omgeven.(…) de stemmen van de<br />
ouders stellen de baby gerust.”<br />
[Foto: Grup Nodrissa,<br />
Educaciò i salut familiar]
Promotie van borstvoeding in Utrechts programma<br />
Gezond Gewicht<br />
Sinds 2007 werkt de gemeente Utrecht aan preventie<br />
van overgewicht via het programma Gezond<br />
Gewicht. Vele partijen werken hierbij samen om bij<br />
de grootste risicogroepen een gezonde leefstijl te<br />
stimuleren. Daarbij gebruikt men de landelijke preventieve<br />
BOFT-boodschap. In Utrecht zijn hier<br />
illustraties bij ontwikkeld. De BOFT-boodschap is<br />
met zo veel mogelijk professionals gedeeld, met<br />
name in de Utrechtse aandachtswijken. Ook zijn de<br />
slogans en illustraties verwerkt in brochures, op<br />
posters en op gadgets zoals waterflesjes en kleurplaten.<br />
Zo komt de boodschap steeds opnieuw<br />
terug.<br />
De B staat <strong>voor</strong> zowel <strong>Borstvoeding</strong> als <strong>voor</strong> Bewegen.<br />
Om de BOFT-boodschap ook aan de moeilijk bereikbare<br />
groepen uit te dragen, is er een spel ontwikkeld<br />
dat lijkt op het lottospel. Voor elke letter van de<br />
(B)BOFT is een speelbord gemaakt met daarop foto's<br />
en een korte tekst (zie illustratie). Door het verzamelen<br />
van bijpassende kaartjes kan ieder zijn eigen bord<br />
volmaken. In de handleiding staat een uitgebreidere<br />
toelichting per thema die de spelleider kan inbrengen<br />
in de discussie. Het spel is bedoeld <strong>voor</strong> ouders en<br />
begeleiders van jonge kinderen, bij<strong>voor</strong>beeld op peuterspeelzalen<br />
en in de onderbouw van de basisscholen.<br />
9<br />
Het spel bevindt zich nog in de testfase, het hier afgebeelde<br />
speelbord is nog niet de definitieve versie. Uit<br />
de proefrondes blijkt al dat het spel doet waar het <strong>voor</strong><br />
bedoeld is: het levert veel gespreksstof op. Er ontstaat<br />
vaak een levendige discussie over hoe de adviezen in<br />
de thuissituatie kunnen worden toegepast.<br />
Meer informatie<br />
Gemeente Utrecht, GG&GD,<br />
Judith van Noort,<br />
telefoon 030 - 286 3347,<br />
gezondgewicht@utrecht.nl<br />
of kijk op<br />
www.utrecht.nl/gezondgewicht
Vierde SBO congres ‘<strong>Borstvoeding</strong> blijft’ 5 oktober <strong>2010</strong><br />
De World Alliance for Breastfeeding Action, WABA,<br />
heeft als thema <strong>voor</strong> Wereld <strong>Borstvoeding</strong> Week<br />
gekozen <strong>voor</strong> het Baby Friendly Hospital Initative en<br />
daarbij hoort de slogan: Breastfeeding, the Baby-<br />
Friendly Way - just Ten steps. Daarmee wordt<br />
gerefereerd aan de Tien vuistregels van <strong>Zorg</strong> <strong>voor</strong><br />
<strong>Borstvoeding</strong>, oorspronkelijk de ‘Ten steps’<br />
geheten.<br />
WABA streeft met deze keuze de volgende doelstellingen<br />
na:<br />
- meer aandacht <strong>voor</strong> de bijdrage van de tien<br />
vuistregels aan het welslagen van uitsluitend borstvoeding;<br />
- hernieuwd enthousiasme in de gezondheidszorg en<br />
in de samenleving om vrouwen te ondersteunen bij<br />
het realiseren van hun <strong>voor</strong>nemen om borstvoeding<br />
te geven;<br />
- informatie <strong>voor</strong> iedereen over het feit dat de<br />
bescherming, bevordering en ondersteuning van<br />
borstvoeding het recht is van de moeder en van het<br />
kind – het is een mensenrecht;<br />
10<br />
Het belang van borstvoeding <strong>voor</strong> de gezondheid<br />
van moeder en kind blijft de aandacht vragen en over<br />
de praktijk van de begeleiding bij borstvoeding<br />
wordt steeds meer bekend. Op het vierde SBO congres<br />
<strong>Borstvoeding</strong> op 5 oktober <strong>2010</strong> staan uiteenlopende<br />
onderwerpen op het programma, zoals de rol<br />
van oxytocine, hypoglykemie van de pasgeborene,<br />
optimale voedingshoudingen, couveusesuites, video<br />
interactiebegeleiding en de fysiologie van nachtvoedingen.<br />
Voor een deel betreft het parallelsessies, waarbij u een<br />
keuze uit twee lezingen moet maken. We hebben<br />
bekende en minder bekende, maar veelbelovende,<br />
sprekers bereid gevonden hun kennis over borstvoeding<br />
met u te delen; tijdens de lezingen zal ook regelmatig<br />
gebruik gemaakt zal worden van aansprekende videobeelden.<br />
Sprekers zijn: Suzanne Colson, Kerstin<br />
Moberg, Agnes Kuijper – Visser, Nynke van der Werf -<br />
Westra, Femke van Roozendaal - Hendrikx, Ben<br />
Semmekrot en Martin Ward Platt.<br />
Voor het volledige programma en inschrijving kunt u<br />
binnenkort terecht op www.borstvoedingblijft.nl<br />
Het congres is bedoeld <strong>voor</strong> consultatiebureauartsen,<br />
huisartsen, JGZ-verpleegkundigen, kinderartsen,<br />
kraam- en kinderverpleegkundigen, kraamverzorgenden,<br />
verloskundigen en lactatiekundigen.<br />
Accreditatie is aangevraagd <strong>voor</strong> verloskundigen en lactatiekundigen.<br />
Wereld <strong>Borstvoeding</strong> Week <strong>2010</strong><br />
<strong>Zorg</strong> <strong>voor</strong> borstvoeding, stap <strong>voor</strong> stap<br />
- de garantie dat zorgverleners die met moeders en<br />
baby’s werken goed geschoold zijn zodat ze hen<br />
kunnen begeleiden en ondersteunen bij de optimale<br />
babyvoeding.<br />
De slogan ‘<strong>Zorg</strong> <strong>voor</strong> borstvoeding, stap <strong>voor</strong> stap’<br />
maakt duidelijk dat vrouwen stap <strong>voor</strong> stap vertrouwd<br />
raken met borstvoeding geven, maar ook dat er stappen<br />
gezet moeten worden om goede kwaliteit van zorg te<br />
blijven realiseren.<br />
Welke stappen dat zijn? Het is aan u om daar, <strong>voor</strong> het<br />
straks week 40 is, de beste keuze in te maken!
Haïti<br />
‘Ten tijde van de aardbeving werkte ik <strong>voor</strong> artsen zonder grenzen in Haïti; we hadden daar een project, een ziekenhuis<br />
<strong>voor</strong> verloskundige zorg, met name gericht op probleemzwangerschappen, gecompliceerde bevallingen en sectio’s.<br />
Het ziekenhuis is met de aardbeving zwaar beschadigd en onbruikbaar geworden.<br />
De foto toont moeders en baby's op de avond na de aardbeving. We hebben een tent opgezet en daar onze patiënten<br />
die we nog hadden in gehuisvest. De dag na de aardbeving hadden we een flinke naschok, iedereen is toen gevlucht<br />
op vijf patiënten na; die hebben we ondergebracht bij een ziekenhuis van artsen zonder grenzen België, dat inmiddels<br />
operationeel was.’<br />
Marja Scholten, verpleegkundige O & G en fotograaf.<br />
Meer informatie op www.artsenzondergrenzen.nl<br />
Cadeautjes Wereld <strong>Borstvoeding</strong> Week <strong>2010</strong><br />
Zoals gebruikelijk zullen de instellingen die in bezit zijn<br />
van het borstvoedingcertificaat gratis ZvB cadeautjes<br />
ontvangen om in week 40 hun cliënten mee te verrassen.<br />
We hebben gekozen <strong>voor</strong> fotolijstjes in een maat<br />
van 14 x 19 cm, waarin een 13 x 18-foto past. U kunt nu<br />
opgeven of u er meer wilt aanschaffen dan de toegekende<br />
hoeveelheid, die wij baseren op het door u opgegeven<br />
aantal cliënten per jaar. En ook als u nog geen<br />
borstvoedingcertificaat heeft, kunt u de cadeautjes<br />
11<br />
bestellen.<br />
Mail uw wensen naar:<br />
bestellingen@zorg<strong>voor</strong>borstvoeding.nl<br />
De prijzen zijn inclusief verzendkosten.<br />
5 stuks € 5,50<br />
10 stuks € 10,00<br />
25 stuks € 22,50<br />
[Foto: Marja Scholten]
Uit de kunst<br />
Gustav Klimt (1862 – 1918) was een<br />
van de meest prominente leden van<br />
de Weense Jugendstilbeweging. Hij<br />
schilderde ‘Die drei Lebensalter’,<br />
waarvan hier een detail is afgebeeld,<br />
in 1905. Van de drie levensfasen van<br />
de mens laten we hier alleen moeder<br />
en kind zien. De vrouw staat in<br />
Klimts werk centraal. In zijn kenmerkende<br />
stijl komt zijn <strong>voor</strong>liefde<br />
<strong>voor</strong> het decoratieve duidelijk naar<br />
voren. Gestileerde kleurvlakken en<br />
mensfiguren combineert hij als een<br />
soort patchwork in zijn symbolische<br />
<strong>voor</strong>stellingen en portretten.<br />
<strong>Goed</strong><strong>Gevoed</strong> © Nieuwsbrief van de stichting <strong>Zorg</strong><br />
<strong>voor</strong> <strong>Borstvoeding</strong> nummer 11.1, <strong>maart</strong> <strong>2010</strong><br />
Oplage: 2100 exemplaren<br />
Kopij <strong>voor</strong> het volgende nummer inleveren vóór 15 juni <strong>2010</strong>.<br />
Voor een extra (gratis) instellingsabonnement: neem<br />
contact op met de stichting <strong>Zorg</strong> <strong>voor</strong> <strong>Borstvoeding</strong>.<br />
Een pdf-file van <strong>Goed</strong><strong>Gevoed</strong> staat ook op de website.<br />
<strong>Stichting</strong> <strong>Zorg</strong> <strong>voor</strong> <strong>Borstvoeding</strong> (1996) implementeert het<br />
WHO/UNICEF Baby Friendly Hospital Initiative in Nederland.<br />
Postbus 2047 2930 AA Krimpen aan de Lek.<br />
tel./fax: 035 · 544 57 12 of 0343 · 591 319<br />
e-mail: info@zorg<strong>voor</strong>borstvoeding.nl<br />
website: www.zorg<strong>voor</strong>borstvoeding.nl<br />
(ook <strong>voor</strong> on line bestellen)<br />
ZvB is telefonisch bereikbaar op werkdagen: 9.00 tot 14.00 u<br />
12<br />
Op zoek naar<br />
<strong>Zorg</strong> <strong>voor</strong> <strong>Borstvoeding</strong>?<br />
Hebt u onze vernieuwde website ook al bezocht? Wie<br />
googlet op ‘<strong>Zorg</strong> <strong>voor</strong> <strong>Borstvoeding</strong>’ krijgt 27.600 hits.<br />
Dat is niet mis! Daarbij zitten natuurlijk alle zorginstellingen,<br />
die bekendheid hebben gegeven aan hun<br />
borstvoedingcertificaat. Maar verder?<br />
B.v.<br />
“ <strong>Borstvoeding</strong>.<br />
Absoluut crisisproof! ”